ALKOL VE UYUŞTURUCU DENETİMLERİNDE SÜRÜCÜLERİN TEMARUZ ÇABALARI. Dr. Tarık ULUÇAY Adli Tıp Kurumu Manisa Şube Müdürlüğü

Transkript

1 ALKOL VE UYUŞTURUCU DENETİMLERİNDE SÜRÜCÜLERİN TEMARUZ ÇABALARI Dr. Tarık ULUÇAY Adli Tıp Kurumu Manisa Şube Müdürlüğü

2 TEMARUZ Alkol ve illegal ilaç kullanımı olan kişilerin pozitif test sonucunu önlemek amacıyla, örnek toplama, taşıma veya analiz sonuçlarına müdahale etme çabalarıdır. Amaç testlerin yanlış negatif sonuç olarak sonuçlanmasıdır.

3 DENETİMDE KULLANILAN MATERYALLER -Nefes testi -Spot idrar testi -Kan testi -Tükürük testi

4 İLAÇ DÜZEYİNİ SAPTAMADA KULLANILAN YÖNTEMLER İLAÇ DÜZEYİ TESTLERİ Tarama Testleri Bu testler ilaçların veya metabolitlerinin taranması veya tanımlanmasında kullanılır. EMİT: (Enzyme multiplied immunoassay test) RIA: (Radioimmunoassay) ELİSA: (Enzym linked immunoabsorbancy assay)

5 İLAÇ DÜZEYİNİ SAPTAMADA KULLANILAN YÖNTEMLER İLAÇ DÜZEYİ TESTLERİ Konfirmatif testler Doğrulama amacıyla yapılan hassas testler GC/MS: (Gas choromotography/mass Spectroskopi) LC/MS

6 CUT OFF DEĞERLERİ İLAÇ/METABOLİT TARAMA TESTİ(ng/ml) KONFİRMASYON TESTİ (ng/ml) MARIJUANA 50 DELTA-9-THC 15 COCAINE PHENCYCLIDINE AMPHETAMINE METHAMPHETAMINE 500 OPIATE 2000 CODEINE 2000 MORPHINE ACETYL MORPHINE 10

7 UYUŞTURUCU MADDELERİN İDRAR TESTİNDE TESPİT EDİLEBİLME SÜRELERİ AMPHETAMINE METHAMPHETAMINE BARBITURATES (KISA ETKİLİ) BARBITURATES (UZUN ETKİLİ) BENZODIAZEPINES COCAINE HEROIN/MORPHINE MARIJUANA (KRONİK) MARIJUANA ( NADİR) METHADONE PCP (KRONİK) PCP (NADİR) 2-4 GÜN 2-4 GÜN 2-4 GÜN 30 GÜNDEN FAZLA 30 GÜNDEN FAZLA 1-3 GÜN 1-3 GÜN 30 GÜNDEN FAZLA 1-3 GÜN 2-4 GÜN 30 GÜNDEN FAZLA 2-7 GÜN

8 ALKOL VE UYUŞTURUCU KULLANIMINDA TEMARUZ ÇABALARI ALKOL NEFES TESTİ TEMARUZ ÇABALARI Alkol nefes testi rutin alkol ölçümleri sırasında kullanılan kolay bir testtir. Alkol testinde yanıltma sürücünün derin nefes almış olmaması veya tükürüklü örnek vermesi durumunda ortaya çıkabilir. Astım tedavisine kullanılan inhaler ilaçlar ve nazal dekonjestanlarda testte yanlış pozitifliğe yol açabilir.

9 ALKOL VE UYUŞTURUCU KULLANIMINDA TEMARUZ ÇABALARI TÜKRÜK TESTİ İÇİN TEMARUZ ÇABALARI Tükürük salgısı kolay alınabilmesi ve yanıltma oranının düşük olması sebebiyle tercih edilen bir yöntemdir. En büyük dezavantajı tükürük salgısını etkileyen kişisel faktörler ve teropatik ilaçların tükürüğün yapısını(ph, volüm) değiştirerek uyuşturucu maddenin difüzyonunu etkilemesidir.

10 TÜKRÜK SALINIMINI AZALTAN İLAÇLAR Antikonvülzanlar Antiemetikler Antihipertansifler Antipsikotikler Diüretikler MAO inhibitörleri Analjezikler Antidepresanlar Antihistaminikler Antiparkinson ilaçlar Dekonjestanlar Ekspektoranlar Sitotoksik ilaçlar Antiaritmikler

11 ANTİKOLİNERJİK ETKİNLİĞİ YÜKSEK İLAÇLAR Antikolinerjik etkili ilaçlar Muskarinik reseptör blokörler Atropin Skopolamin İpratropium oksibutirin Pirenzepin Propantelin Anti Parkinson İlaçlar Benzatropin Biperiden Orfenadrin Triheksifenidil Prosiklidin Antikolinerjik yan etkili ilaçlar Antidepresanlar Amitriptilin Desipramin İmipramin Lofepramin Maprotilin Nortriptilin Oksaprotilin Antihistaminikler Siklizinef Difenhidramin Prometazin Tripenalamin

12 TÜKRÜK SALGISINI ARTIRAN İLAÇLAR Kolinerjik etkili ilaçlar Arekollin Betanekol Karbakol Metakolin Okstremorin Muskarin Pilokarpin Kolinerjik yan etkisi olan ilaçlar Sisaprid Neostigmin Nizatidin Fizostigmin

13 TÜKRÜK SALGISINDA YANILTMA Bilimsel olarak uyuşturucu ilaçların saptanmasını etkileyen yanıltıcı madde bulunmamasına rağmen bazı ticari yanıltıcılar piyasada bulunmaktadır. Bu yanıltıcıların tükürüğün ph değerini etkileyerek veya ağız yıkama solüsyonu olarak ilaçların saptanmasını engelleyebileceği düşünülüyor.

14 TİCARİ YANILTICILAR Clear Choice Fizzy flush Spit in Kleen mouthwash Potasyum Sodyum Kreatin monohidrat Vitamin B2 Koruyucu maddeler

15 TİCARİ YANILTICILAR

16 PLAZMA VE TÜKRÜK SALGISINDA ELEKTROLİT VE TOTAL PROTEİN DAĞILIMI Plazma İnsan tükrük salgısı Sodyum(mmol/l) Potasyum(mmol/l) 4 22 Kalsiyum(mmol/l) Klor(mmol/l) Bikarbonat(mmol/l) Fosfat(mmol/l) Magnezyum(mmol/l) Amonyak(mmol/l) Protein 70 3

17 TÜKRÜK SALGISINDA YANILTMA Tükürük salgısını yanıltan maddeler henüz netlik kazanmamakla birlikte tükürük salgısında IgG miktarının araştırılması ile değerlendirilebilir. Eğer IgG negatif ise yanıltıcı madde olabileceği düşünülür. Tükürük salgısının kimyasal yapısının değerlendirilmesi önerilmektedir. Tükürük analizinde tüm uyuşturucu maddelerin tespit edilemeyeceği akılda tutulmalıdır.

18 ALKOL VE UYUŞTURUCU KULLANIMINDA TEMARUZ ÇABALARI KAN VE İDRAR ÖRNEKLERİ İÇİN TEMARUZ ÇABALARI Aldatma Şekli Tanımlama Yerine koyma Numunenin temiz örnekle değiştirilmesi. In vivo Atılımı hızlandırmak veya azaltmak için su, kimyasal madde veya ilaç kullanma. In vitro Doğrudan test sonuçlarını engellemek amacıyla yabancı bir madde eklenmesi.

19 YERİNE KOYMA KENDİ MATERYALİ YERİNE TEMİZ BİR İDRAR ÖRNEĞİNİN VERİLMESİ Temiz idrar örnekleri aksiller bölge, vaginal kavite, skrotumun yanına başka bir yöntemle veya prezervatif içinde saklanabilir. Kabul edilebilir bir idrar sıcaklığı yakalanabilir. Bir ucu genital organlarda olan tüp yardımıyla numune toplama kabına örnek aktarılabilir.

20 YERİNE KOYMA İDRAR TORBASINA YAPILACAK İNVAZİV İŞLEMLER İdrar torbalarına katater eşliğinde temiz idrar, sofra tuzu karışımı, veya başka karışımlar enjekte edebilirler. Ciddi sağlık problemleri taşır.

21 ÖRNEĞE YABANCI MADDE EKLENMESİ Su Renklendiriciler Ağartıcılar Nitrit Amonyak Kan Drano(lavabo açıcı) %30 hidrojen peroksit Limon suyu Sıvı sabun Arıtıcılar Sodyum nitrat Sofra tuzu Sirke Papain ÖRNEĞİN PH VE VOLÜMÜNÜ DEĞİŞTİREREK ETKİ EDERLER

22 İLACIN METABOLİZMASINI ETKİLEYEN MADDE KULLANIMI DİLÜSYON/DİÜREZ YAPICI MADDELER SU Etkili bir dilusyon yapar, hasta çok ciddi miktarlarda su içebilir ve idrarını 10 kata kadar dilue edebilir. İlaçlar cut off değerinin altına inebilir ve negatif sonuçlar elde edilebilir. Örneğin fensiklidin ve THC idrara yüksek konsantrasyonlarda çıkamaz ve sonuç negatif olabilir. DİÜRETİKLER

23 Dilüsyon /diürez yapıcı maddeler Kahve Yaban mersini suyu Soğuk çay Bitkisel çaylar Üzümler Bitkisel idrar söktürücüler Ticari detoksifiye edici ajanlar. Sirke(vinegar) Lesitin Lasix Aspirin Niasin Çinko sülfat

24 HEROİN HEROİN

25 KOKAİN

26 ECTASY

27 TİCARİ YANILTICILAR Urinaid Mary Janes Super Clean 13 Urine luck vb Sürfaktan (alkylephoxysulphonate) Fiksatif (Gluteraldehyde), Asit (HCl M), Oksidanlar (Nitrite,Pyridiniumchlorochromate, Chromate, Peroxsidase, Chloride)

28

29 NORMAL İDRARIN KAREKTERİSTİĞİ Sıcaklık: ortalama 37,7 Renk: sarı Görünüş: temiz Dansite: 1,003-1,035 Glukoz: negatif Bilirubin: negatif Keton: negatif Gizli kan: negatif Protein: negatif Nitrit: negatif (0-500mg/dl) Lökosit esteraz: negatif

30 İDRAR GEÇERLİLİK TESTİ İdrar rengi ve görünüşü İdrar sıcaklığı Kreatinin (20-40 mgdl) Nitrit (0-500 mg/l) ph (4,5-9) İdrar dansitesi( )

31 YANILTILMIŞ İDRARDA LABORATUVAR BULGULARI İdrar rengi ve görünüşü Dilüsyon/diürez için yanıltıcı madde kullanımı durumunda idrar çok açık sarı renkte ve berrak görünümdedir. Yanıltıcı maddeye bağlı idrar rengi değişebilir.

32 YANILTILMIŞ İDRARDA LABORATUVAR BULGULARI İdrar sıcaklığı Prezervatif içerisinde saklanan ve dışarıdan eklenen idrar örneklerinde normal idrar sıcaklığını yakalayamayabilir.

33 YANILTILMIŞ İDRARDA LABORATUVAR BULGULARI Kreatinin ve dansite Kreatinin değerleri 5-20mg/dl ve özgül ağırlığı ise örnek dilue olarak kabul edilmelidir İdrar kreatinin sonuçları 5 mg/dl ve daha az ve özgül ağırlıkları normal idrar için uygun değil ise sonuç insan idrarı değildir şeklinde raporlanmalıdır

34 YANILTILMIŞ İDRARDA LABORATUVAR BULGULARI ph değeri ph değeri 3 den az ve 11 dan fazla ise örnek yanıltılmıştır, ph uygun değildir diye rapor edilmelidir İdrarı asitleştiren (sirke gibi) veya bazikleştiren (sodyum bikarbonat) yanıltıcılar idrar ph sını değiştirebilir, ilaçların klirensini etkileyebilir. Örneğin hafif asidik idrarda amfetaminin %74 ü atılırken alkali idrarda yalnızca % 1 i atılır.

35 YANILTILMIŞ İDRARDA LABORATUVAR BULGULARI Nitrit 500mg/dl üzeri nitrit değerleri yanıltmanın kesin kanıtı olarak kabul edilmelidir.

36 YANILTICI SAPTAMADA STRİP TESTLER Ticari urine adulterant test Urine Luck 6.3 and 6.4 Whizzies Klear Clear Choice Instant Clean ADD-IT-ive Lucky Lab LL418 Purafyzit Clean-X Drano(lavabo açıcılar) Bleach(ağartıcılar) Vinegar(sirke) sıvı el sabunu Detoksifiye ajanlar

37 ALINACAK ÖNLEMLER-1 Farklı bir örneğin verilmesini engellemek için örnekleme sürücünün hemcinsinin gözetiminde örnek vermesi sağlanmalıdır Alınan örneğin kimyasal değerlendirmesi yapılarak etkileyebilecek yanıltıcıların dışlanması gerekmektedir.

38 ALINACAK ÖNLEMLER-2 Alınan her örnek tüm uyuşturucu maddeleri saptamada yetersiz olabileceğinden farklı örnekler alınması saptama oranını arttırabilir. Alınan örneklerden tek bir ölçüm yeterli olmayabilir şüphe durumunda test tekrarlanmalıdır. Uyuşturucu madde tespitinde konfirmatif testler mutlaka kullanılmalıdır.

39 SONUÇ Alkol ve uyuşturucu kullanan sürücülerin internet üzerinden yanıltıcı madde ve ilaçlara rahatlıkla ulaşabilme imkanı olması ve yanıltıcı madde üreten firmaların bağımlı kişileri maddi açıdan istismar etme durumu devam edeceğinden yetkili kişilerin bu maddelerin geliştirilmesi ve satışa sunulması konusunda önlemler alması gerekmektedir.

40 Teşekkürler..