DANIŞTAY TASNİF VE YAYIN BÜROSU YAYINLARI NO: 68 SEMPOZYUM DANIŞTAY VE İDARİ YARGI GÜNÜ 135. YIL

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DANIŞTAY TASNİF VE YAYIN BÜROSU YAYINLARI NO: 68 SEMPOZYUM DANIŞTAY VE İDARİ YARGI GÜNÜ 135. YIL"

Transkript

1 DANIŞTAY TASNİF VE YAYIN BÜROSU YAYINLARI NO: 68 SEMPOZYUM DANIŞTAY VE İDARİ YARGI GÜNÜ 135. YIL 9 MAYIS 2003

2 DANIŞTAY MATBAASI

3 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ OTURUM Sayfa DEVLET BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIMCISI MEHMET ALİ ŞAHİN İN AÇIŞ KONUŞMASI BİLDİRİLER (9 88) Doç.Dr.Emin MEMİŞ Taner AYANOĞLU Dr.Zuhal BEREKET BAŞ : YASALARIN ANAYASAYA UYGUN YORUMUNDA DANIŞTAY YARGICININ ANAYASA YARGICI İŞLEVİNİ YÜKLENMESİ (KARŞILAŞTIRMALI HUKUK ANALİZLERİ) : YARGISAL KORUNMA İŞLEVİ BAKIMINDAN TAM YARGI DAVASININ NİTELİĞİ...63 : SAĞLIK HİZMETLERİNİN YÜRÜTÜLMESİ SONUCU ORTAYA ÇIKAN ZARARLARDAN DOLAYI İDARENİN SORUMLULUĞU...73 TARTIŞMALAR (89-112) İKİNCİ OTURUM ADALET BAKANI CEMİL ÇİÇEK İN AÇIŞ KONUŞMASI BİLDİRİLER ( ) Prof.Dr.Sait GÜRAN : İDARİ YARGILAMA İLE İLGİLİ KONULAR Yrd.Doç.Dr.Yücel OĞURLU : İLK ÖRNEKLERİNDEN GÜNÜMÜZE DANIŞTAY IN ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNE YAKLAŞIMI Prof.Dr. Rona AYBAY : YÖNETİM HUKUKU VE YÖNETSEL YARGI AÇISINDAN YABANCI NIN KONUMU (İNSAN HAKLARI HUKUKU AÇISINDAN BİR YAKLAŞIM) TARTIŞMALAR ( ) SEMPOZYUM İZLENCESİ (205)

4 BİRİNCİ OTURUM AÇIŞ KONUŞMASI

5 Oturum Başkanı ; Mehmet Ali ŞAHİN (Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı) Üç bildiri sunulacak. İnanıyorum ki bu bildiriler gündem de oluşturabilecek. Birincisi Yasaların Anayasaya Uygun Yorumunda Danıştay Yargıcının Anayasa Yargıcı İşlevini Yüklenmesi. Bildirilerden biri bu. Doç. Dr. Emin MEMİŞ Bey takdim edecekler. Hemen arkasından Tam Yargı Davasının Niteliği, Taner AYANOĞLU takdim edecekler ve Sağlık Hizmetinin Yürütülmesinden İdarenin Sorumluluğu başlıklı bildiri de Dr. Zuhal BEREKET BAŞ tarafından takdim edilecek ve sunulacak. Bu oturumda sunulacak bu bildirilerden istifade edeceğimizi umuyorum. Şimdi vakit kaybetmeden konuşmacılarımızı buraya davet etmek istiyorum. Doç. Dr. Emin Memiş, buyurun efendim. Taner AYANOĞLU ve Dr. Zuhal BEREKET BAŞ buyurun. Evet, hoş geldiniz. Evet, Emin Bey hoş geldiniz, merhaba, buyurun. Efendim birinci bildirisi, daha doğrusu birinci bildiri konusu Yasaların Anayasaya Uygun Yorumunda Danıştay Yargıcının Anayasa Yargıcı İşlevini Yüklenmesi. Bu konudaki bildiriyi Doç. Dr. Emin MEMİŞ Bey takdim edecekler. Hocam hazırsınız, değil mi? Buyurun efendim sizi dinliyoruz. 7

6 BİRİNCİ OTURUM BİLDİRİLER

7 YASALARIN ANAYASAYA UYGUN YORUMUNDA DANIŞTAY YARGICININ ANAYASA YARGICI İŞLEVİNİ YÜKLENMESİ (KARŞILAŞTIRMALI HUKUK ANALİZLERİ) Doç.Dr.Emin MEMİŞ Çellolar küçük kemanlar, kemanlar büyük çellolardır A- YORUMUN HAREKET SERBESTLİĞİ BOYUTU ÜZERİNE Yorum kuramının esasını kavrayabilmek için yorum olayında hukuk pratiği geleneksel modelini (Das traditionelle Modell der Rechtsanwendung: Ki, bu model kıyas yöntemine dayanır),yeni bir çözüm üretmek için hukuk kuralını somutlaştırma aracı olan yorum ve hukuk kuralının anlamını bulmada yargıcın hareket serbestliği boyutlarının temellerine inmek gerekir. Çalışma konumu sunabilmek için A başlığı hakkında analizler yapma gereksinimi duydum. Yargıcın yorumlama eylemindeki anlam vermeye yönelik hareket serbestliği marjı, onun çok zorlu bir çaba harcamasını simgelemektedir. Eğer her yorum işlemi, normun anlamını belirleyerek ( içerdiği değer derecesi gereğinden ötürü) ve hukuku geliştirerek etki doğurursa, aklımıza hemen şu soru takılabilir: Neden büyük güçlükler doğurmayan rutin meselelerde karar verilir? Yoğunluk ve genleşme terimlerinde olduğu gibi, bir hukuk kuralının anlam ve ifade si (şumulü) arasında, ifadeye yönelik çelişkilere yeni çözümsel yardım yapılabilir, anlamsal kopmaların yeniden armonize edilmesi için yeni bir yardım gerekli olabilir. Başka anlatımla, bir kuralın içeriği ve neyi ifade ettiği,kesin anlamının ne olduğunu bulmak, özetle hukuku söylemek bir yargılama hakkını içerir. Yazar FREGE den 1 beri, bir söz, kelime, deyim ya da ifadenin nitelediği konu ve anlamından, onun tanımlanması anlaşılmaktadır. CARNAP 2 ise, bir deyim,söz, kelime veya ifadenin sunduğu keyfiyet yoğunluğundan Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku Öğretim Üyesi 1 Bk. G.FREGE, Über Sinn und Bedeutung, in: Zeitschirift für Philosfie und phliosofische Kritik, 100/1892, s.26 (Aktaran : N.MÜLLER, Die Rechtsprechung des B undesgerichts zum Grundsadz der verfassungskonformen Auslegung, Bern 1980,s.57, dpn Bk. R.CARNAP, Bedeutung und Notwendigkeit, Wien, New York 1972, s.21 (Aktaran:MÜLLER, s.57, dpn.49) 11

8 uygulama için geçerli, doğru olabilen anlatımın konularının ya da nesnelerinin derecelerinin genişlemesi nitelemesine dikkat çeker. Örneğin Venüs gezegeni, halk arasında bilinen gece ilk parlayan ve sabah son sönen akşam ve sabah yıldızlarının adıdır ve bu adlar Venüs gezegeni bağlamında aynı anlam veya genişleme formatını simgeler. Oysa ki, sabah ve akşam yıldızları deyimleri farklı anlamları içerir. Bir kez Venüs denince, akşamleyin gökyüzünün en parlak yıldızı, sabahleyin de gökyüzünün en parlak yıldızı biçimleri kastedilir. Yoğunluktan hareketle bir büyüme veya genişleme olgusuna karar verilebilir. Her halde bir düşünce ya da bir düşüncenin simgelediği kavram yoğunluğunun ne olamayacağı, yani genişleme konusunun eksik olan bütün nitelikleri, aksine bu düşüncenin genişleme marjından hareketle tanımlanabilir 3. Yargıç, anlam vermeye uğraştığı bir metnin ifade içeriğini ve bunun kapsadığı kavram genişliği veya alanını gösterebilir. ANLAM sözcüğü,kullanılış durumlarının büyük bir katagorisinde (kullanılışı tüm durumlar için değilse de), bir sözcüğün anlamı, sahip olduğu dildeki kullanımıyla yansır tanımıyla açıklanabilir. MÜLLER in, WITTGENSTEIN den (ifade usulü kuramı- Gebrauchstheorie der Bedeutung) aktardığı bu saptama, geniş ölçüde tanınmış ve uygulanmakta olan usul öğretisinin merkezi önemini simge-lemektedir. Yargıç, hükmedilmesi gerekli hal ve keyfiyete uygulanacak normun, norm gerçeğini içeren etki alanı na dahil olup-olmayacağına karar vermek zorundadır. Bu amaçla yapılacak olan yorumun, normun kullanıldığı dildeki (şivedeki) anlam ını yeterli derecede kavrayıcı, sağlam ve hukuki olması da esastır. Bir hal ve keyfiyeti içeren bir normun ulaşmak istediği gerçeği ya da uygulanacağı olayın unsurlarıyla örtüşüp - örtüşmiyeceğine, belirli bir hal ve keyfiyet in nedenlerini ayrıntılı göstermeksizin karar verilemez. Öyleyse buradan anlam bilim (Semantik) ışığında yorumlanacak olan normun anlamsal hareket serbestliğine sahip olduğu söylenebilir. Anlam vermeye yönelik hareket serbestliğinin değişik katagorileri arasında mevcut olan nedensellik veya bağlantı kurmadaki belirsizlik, özel bir ifadeyi ve çabayı gerektirir.yani yürürlükteki hukukun uygulanışında, bir normun çoğukez belirli bir hal ve keyfiyet e eski deyişle kabili tatbik olması veya olmamasına açıkça karar verilebilir. Diğer bir anlatımla, bir normun uygulanabilirliğine karar verme, onun pozitif aday ; aksine karar alma ise negatif aday olmasını yansıtır. Oysa ki, ne pozitif, ne de negatif adaylar ın sağlayamadığı, ama nötür adaylar ın mutlaka eşgüdüm sağlayabileceği bir miktar hal ve keyfiyet, belki de çözüm için hazır beklemektedir. Bir normun uygulamadaki 3 MÜLLER, s

9 belirsizliği, böyle nötür adayları n varlığı sayesinde tanımlanabilir 4. Bir normun simgelediği nötür aday olma durumları, hal ve keyfiyetler le derecelendirilir ve normun belirsizliklerinde çoğunlukla bir ölçü oluşturur. Ve bir normun olumlu veya olumsuz adaylığı, rutin bir durumu yansıtır. Dolayısıyla onun muhakemesi özel bir güçlük oluşturmaz. Çünkü bir yandan norm için dikkatle yapılmış yorum yeterli olur ve diğer taraftan yorumcu, hükmedilmesi gerekli olan bir hal ve keyfiyet e göre yorumu değiştirmeye bir sebep görmez. Bir normun anlamı, ait olduğu şiveyle (bir dildeki geleneksel ifade biçimi ve anlamıyla), yani kendi kullanım diliyle düşümdeşir ve onun ruhu yalnızca bu dille ifade olunmuş metnin dikkatle yapılmış ya da kesin tanımıyla kazanılabilir. Böylece norma bozukluk (halel) getirici aşan anlam veya norm gerçeğini kavrayan anlam anlaşılabilir. Yürürlükteki hukuku yorumlamaya yetkili merciler, normu aşan durumları, şive (ağız - kullanım dili) kapsamındaki incelikleri gözetmeyle saptayabilir. Hüküm verilmesi gerekli olan hal ve keyfiyet bir bozukluğa uğrayacaksa, normun ifade etki alanı (anlam büyümesi) bağlamında hüküm oluşturulur ya da verilmez. Rutin bir yargı, şimdiki dil kurallarına dayanır. Kullanım dilinin içerdiği hukuki kuralların hükme takaddüm eden ya da halel getirici zincirleri en yüksek yargı yerinde tanımlanır 5. Hükmedilmesi gerekli durum bakımından sağlam bir dil olmayabilir veya gerektiğinde böyle bir dil ürünü metin, norm yargıcını memnun etmeyebilir. Dolayısıyla karar baskısı altında olan yargıç, sağlam bir dil kurgusunun gerekçelerini göstermelidir. Bu amaçla yorumlanacak normun anlam ını belirlemek zorundadır. Çünkü anlam, uygulanacak normun etki alanı nın bir tanımlamasına dayanır. Ancak anlam ın saptanması, norm anlayışının ayrıntılı bir bilgisine dayanmayabilir. Bunun tam zıddı olduğu gözlenebilir. Normun öğesel, yansız -nötür- adaylarının gerektirdiği durumun olumlu ya da olumsuz muhakemesine göre, önce normun anlamının belirlenmesi olanaklıdır. Şimdi hükmedilecek bir hal ve keyfiyet in, sadece gelecekte de nötür -yansız- anlam vermeyi sağlayıcı norm adayları anlayışı değil, aynı zamanda normun pozitif ya da negatif adayları gerekir. Normun anlamını belirleme, yargıcın anlam saptamasına dayanır. Bir normun yorumu, deyim uygun düşerse, hükme halef olma (hükmün yerine geçme) olgusudur. Ancak yorum hükmün önünde gidemez 6. Bu cümleden olarak yargıç, norm 4 MÜLLER, s.58, dpn.50 5 MÜLLER, s Bilgi için bk. Martin KRIELE, Theorie der Rechtsgewinnung Entwicklung am Problem der Verfassungsinterpretation, 2.Auflage, Berlin 1976, s.176 ve 314 vd. 13

10 formülasyonunun esasını oluşturan sebepleri göstermelidir. Çünkü belirli normlarla bir hüküm oluşturmak, dairesel ivmeler kazanımıyla olabilir. Yargıcın verebileceği isabetli bir yorum kararının zorunluğu, hukuk düzenine uyum sağlamayı yansıtır. Ama karar hukuk düzenini saptıramaz. Aynı biçimde, yargıç, hükmedilecek bir hal ve keyfiyet in,bir norm gerçekliğinin ya da hadisesinin genişlemesi ne dahil olması veya olmamasına karar vermek zorundadır. Bu amaçla hukuk kuralının yoğunluğunun, kullanım dilinin, itinayla,dikkatle yapılmış hukuki bir yorumu gereklidir.belirli bir durumda, bir hal ve keyfiyet ivmesinin bir normla ilgili hadiseye düşmesi veya düşmemesi, böylece bu normun anlamını bulmada anlamsal bir hareket serbestisine malik olup olmayacağına ayrıntılı sebep göstermeden karar verilemez. Yorumlamada anlam verme hareket serbestliğinin değişik katogorileri ışığında var olan bağlantı, hususi anlam belirsizliğine sahiptir. Keza, esasen kesin bir kullanım diliyle süreklilik kazanmış olan bir mahkemeler içtihadının akıp giden zamanda, değişen koşullara göre yeni deneyimler ve bulgular vasıtasıyla kuşkulu kıldığı hal ve keyfiyet yaygınlığı gözlenebilir. Bir yargıç, bunu somut bir hal ve keyfiyet e hükmetme bakımından gerekli buluyorsa, güçlükleri olmayan bir kullanım dilini değiştirebilir, çünkü kıtalararası yargıç için uygulamada bağlayıcı durum sözkonusu değildir. Esasen orjinal (misli görülmemiş) hal ve keyfiyetler için henüz bir dil mevcut değildir. Dolayısıyla bugün dahi kesin kavramlar, potansiyel belirsizlik ve bilinmeyen hal ve keyfiyetler hakkında hiçbişey ifade etmez. Literatürde bu özellik, gözenekli nitelik (mesamelilik) olarak ifade edilmektedir 7. Hukusal yorumlama, bir normun anlamını saptama veya bir içtihad değişikliği amacını göstermek için yapılabilir. O nedenle yorum, var olan uygulamanın doğruluğunda kuşku olduğunu açığa çıkarmalıdır. Yorum, yeni bir sebep göstermek için mevcut ifade dilini sarsmayı dener. İsv.Fed.Mahkemesinin kararı örneklenebilir 8. Gene somut bir duruma göre, sözde açık bir lafzın anlaşılamayan, belirsiz olma nedenlerini ancak yorum gösterebilir. Çünkü yargıç eliyle yeni bir anlam saptama olanaklı olabilir 9. Yargıcın norm ifade dilini sarsma başarısını gösterme sebebi, herhalde tarafları memnun etmeyecek bir hüküm verilebilmesi olasılığıdır. 7 MÜLLER, s Bk. BGE 103 la Bilgi için bk. KRIELE, s

11 Yorumcu, diğer bir yorum usulünü seçimde, başkalaşmış koşulların ispatında ya da hükmün çekilmez duruma gelmiş olan mantığında veya doğabilecek olan sonuçlarda, varolabilen kanıtlarla, şimdiki kullanım diliyle ifade biçimi ve anlamından, normun ruhuyla olanaklı olabilen bir sapmaya şans verebilir.başka bir yorum usulü tercihiyle uygulama değişikliğine ulaşabilir. Normun anlam ve amacının içerdiği daha iyi bilgilerle hükmedebilir. Şimdiye dek karar verilmiş durumlarda, inanılır ama belki yanlış sebep gösterilmiş,yanlış hükme varılmış olabilir. İşte bu bağlamda bir katkı sağlanabilir. Eylemsel bir gidişin doğmuş olabilecek olan yeni haklılık sebeplerine oranlı, yeni bir içtihatla adalet sağlayıcı uygulamaya ulaşılmış olunabilir. Böylece bir normun sevindirici anlam değişikliğinden sözedilme olanağı doğar. Normlar öyle basit değişmiyor aksine kanun koyucu aracılığıyla değişiyor olması, normun yorumcusu olarak yargıç veya normun adres sahipleri aracılığıyla doğrudan belirli bir problemin çözümü için mahkemeye başvurulmuyorsa, yürürlükteki normların öyle kolay değişmediği, yeterli değerlendirilme olanaksızlığı veya normun bozukluğunun giderilememesinin gözden kaçması durumlarında, normun yorumla anlam değişikliği önem kazanacaktır 10. Dolayısıyla norm lafzı nın değişimi olmadan bir anlamsal değişikliğe uğratılması, hukuksal bir değişim olarak algılanacaktır. Yargıcın öğreti desteğiyle gerçekleştireceği bu tür değişim, özel olaylarda bağlayıcı etki üretecektir.öyleyse hukuksal değişim, bir yorum sorunudur 11. Lâfız kesin değildir. Normun hukuk bazında ne anlamı ifade ettiği, bir hal ve keyfiyet e uygulanırken, nasıl yorumlanacağı sorununu ön plana çıkarır. Hükmü açıklayan düşünce ve sebepler, yargıcı keyfi anlam saptama ve hüküm vermeden alıkoyar. Gerçekten bir kuralın tümü, ikna edici nedenleri kapsayabilir. Bu durumda yargıcın amaç saptaması gerekliyse de söz konusu duruma başka karar verilemez. Anılan sebepler, hem hukuk ilkelerinde, hem özel olay sebeplerinde içkindir 12. Bir hükmün olası sonuçlarında, çoğu kez ikna edici kanıtlar etki doğurur. Ancak kanun koyucunun istemediği sonuçlar,hükümlerine yansımış olabilir. Onun için ikna edici kanıtlar, yorumcuyu varsayımları severek formülâsyon kurmaya itebilir. Şu veya bu hükmün tutarlı mantığı ne ol malıydı? Yoruma esas alınabilecek ve cevaplandırılacak olan bu soru veya karar üretecek bu soru, artık tamamiyle hükmedilecek olan özel olay sonuçlarını değil, aynı zamanda belirli bir zaman diliminde onun tüm 10 Değerlendirmeleri için bk. Friedrich MÜLLER, Juristische Methodik, 2.Aflage, Berlin 1976, s.60,112, 127, 153,206 vd.ları; Peter HAEBERLE, Zeit unnd Verfassung, in: ZfP 21/1974, s.129 vd. 11 Bk.Peter Haberle, Zeit und Verfassung, in : Z f P 21 / 1974, s.129 vd. 12 KRIELE, s.221,236 vd. ları 15

12 emsallerine rastlayan etkilerini de kapsayacaktır. Kararın adalete uygunluğu, merkezi kriterleri içerir 13. Şu var ki, bunlar her zaman karar veya sonuç üzerinde kesin etki doğuramaz. Yargıç arasıra, hatta istemeyerek kararlar verme ya da hükmetme baskısı duyabilir. Onun yasalara bağlılığının bir hukuk tekniği,yöntemsel veya kuramsal güvencesi bulunmadığından 14 ; amaçlanan ve istenmiş olan doğru sonucu yorum aracıyla sağlama olanağı, ancak yargıcın kendisinde olabilirdi. Yargıcı çözüm için yorumdan ne alıkoyabilirdi? Bir hükmün olası sonucunu ya da mantığını saptamada, değişik devlet organları arasındaki ilişkiye rastlayan bir rol üstlenme düşüncesi de rol oynar. Demek ki, bazan yargısal bir müdahale, gerekli uygulama değişikliği yapılmasının gerçekleşemediğinde ve yasa koyucunun bir düzenleme yapmasının beklenilmesi sürecinde kesin duruma gelebilir. Çünkü yargıcın müdahalesiyle, hukuk kuralı ifadesinin kapsamlı görülebilir ve sorumluluğu taşınabilir ölçüdeki sonuçların üretilmesi yeterli görülebilir 15. Yasa koyucunun mevcut bir hükmüne bağlı olmayı ispatlama, dıştan görünen (zahiri) bir sebep göstermeye karşılık olaraktı 16. Çünkü yargı sadece söz konusu hükmün içeriğini belirlemez, aynı zamanda içeriği belirlemeyi istiyorsa, gerekli olduğunda böyle bir hükmü açarak onu aşma, hakkında dışa vurabilme olanağını da sahiptir. Yargıcın anlam vermeye yönelik hareket serbestliği kapsamında yasada bir bağlılığı mevcut değildir. Çünkü yargıç hukuku söyler. Gerçekte yargıçsal hüküm vermedeki hareket serbestliği, anlamsal hareket serbestliği boyutuyla (ana 13 Bk. Josef ESSER, Grundsatz und Norm in der richterlichen Fortbildung des Privatrechts, Tübingen 1974, s Dieter SIMON, Die Unabhangigkeit des Richters, Darmstadt 1975, s Örneğin bu katagoriye giren bir örnek: BGE 83 I 173. Kanton Waad da, yargısal yeni bir yorumla kadınlara oy hakkı tanınmasına, yöntemsel olarak hiçbir güçlük çıkmaz. Bu yorum sonucu, başka bölgelerde büyük etki doğurur. Eğer bir mahkeme kendiliğinden nesnel uygulama değişikliği üretecek yorum çözümleri içeren sağlam gerekçeli doğru hüküm vermeyi temsil etmiş olsa da doğrudan bir demokrasi konseptinde böylesine merkezi bir çözüm kuralına kanun koyucu kanalıyla ulaşılmış olması, hiç kuşkusuz iyi ve kesin bir anlayışı yansıtmış olurdu. Aksi takdirde, yargının devrimsel bir yaklaşımla gerçekleştirdiği uygulama değişikliğini yasa koyucunun sınırlamaya yönelmesi devreye girecektir. Olayda Fed. Mahkemenin hukuk yaratma içinde olduğu ya da bu amacı güttüğünün doğru olmadığı savunulabilir. Çünkü bu tür bir çözüm yaklaşımının, başka meselelere de başka niyetlerle yansımıyacağını kim garanti edebilirdi? Esasen sert tartışmalar yaratan bu yorum, uygulamaya sokulmak istenmeyecektir. 16 Ancak KRIELE soruna kuşkulu bakar (KRIELE, s.226). Yargıç ancak yasa koyucunun hükme bağlamak istediği kadarını ispatlamalıdır. Aynı zamanda, hükümleri derecelendirmenin nereye kadar olduğunu, hukukçu belirleyebilir. Eğer geleneksel yorum öğretisi, yasa koyucunun hükmünü yerinde bir yorum sonucu yansıtabilmişsse hesaba katılabilir ve yeni uygulama yöntemi tanınabilir. 16

13 çizgileriyle) tanımlanamaz. Yargıçsal hükümlerin politik, sosyal ve kurumsal sebepleri kesindir.yorumcu,hukuk dilinin ön plana çıkan noksanlıklarını değil, sosyal ve politik hususların güçlüğünü içeren normların çeşitli anlamlarını, belirsizliklerinin tüm benzer durumlarını gözleyerek sebeplerini gösterir. Özellikle hükümdeki uyuşmazlık noktaları sorgulanır, tartışmalı sorular ertelenir ve hukuku uygulayıcı mercilere uygulama yeteneği sağlanır. Anlam verme hareket serbestliği alanı, herhangi bir zamandaki dil kullanımı durumuna göre değişir. Yasa koyucu, doktrin ve mahkemelere de bizzat bir büyük,farklı, çoğu kez belirleyici etki yapma rolü düşer 17. Değerlendirme: Yargıç,yorumlamada birçok seçenek arasında birini seçmek ve değerlendirme yapmak zorundadır. RÖDIG, normun anlamını geçersiz duruma sokabilen indirgeyici kanıtlar kullanmanın (örneğin, 1.SÖYLEM: Eğer A sonra B olursa; 2.SÖYLEM: Artık B de bunun üzerine A olur gibi) mantıksal olmadığına, bir zorunluk ya da gereksinime esas teşkil eden seçeneklerden birini seçme olgusunun sebeplerinin bildirilmesine işaret eder 18. Bu yüzden hukuksal tekemmül, yorumcunun gerçeğe uygun hal ve keyfiyet i sorgulaması ve yasalara sadık kalmasına engel olmuyor, uygun yöntem bulunarak uygulanması ve özellikle hatasız bir yorumlama uygulama aracılığıyla bir indirgeme sonucuna y önelik olarak doğar 19. İsv. Fed. Mahkemesi, İsv. Fed. Anayasasının temel hak ve özgürlükler kataloğunun, sınırlı ve bazı kuralları içermesi nedeniyle, hukuk yaratma işlevine yönelmiştir. Anayasanın Basın özgürlüğü güvence altındadır (md.55)kuralının kapsamı saptanarak, geniş biçimde bir uygulamaya yönelik olarak somutlaştırılmış ve bu özgürlüğe içerik kazandırdığı görülür. Başka anlatımla, ifadenin genişlemesi sağlanmıştır. Fed. Mahkeme, kadın-erkek ücretlerinin eşitsizliğine karşı,uluslararası ve Kanton mevzuatını inceleyerek, Anayasa kuralını (md.4) somutlaştırmış, çağımız yaklaşımına göre, aynı işi yapan kadın-erkeğin ücretlerinin eşit olması gerektiğine karar vermiş, aynı maddede İsviçreliler in kanun önünde eşittir sözündeki kanun önünde deyiminin kanunda şeklinde anlaşılması gerektiğine hükmetmiştir. Kaydetmeliyim ki, yaşanarak yaşayan hukuku güvenceyle söylemede, böylesi hukuksal uygun sonuçlar kadar az tahmin yapılabilir. Çünkü katileşmiş bir hükümden önce, biricik-uygun 17 Bk. MÜLLER, s.62 ve dpn Bk. Jürgen RÖDIG, Die Theorie des gerichtlichen Erkentnisverfahrens, Berlin, Heidelberg, New York 1973, s. 20,32,106 ve 117 vd. 19 KRIELE, s

14 hukuksal yöntem çok az vardır veya mevcut olabilir. Her yorum usulünün esaslı kriterleri, aynı zamanda gözden geçirilmelidir. Dolayısıyla bir çatışma durumunda üretilecek olan sonuç, bu bakış açılarının bir muhakemesi ve değerlendirmesine dayanır. Usul Hukukunun bütün esaslı bakış noktalarını kapsaması olanaklı olmalıdır. Mahkemeler, hukuken kuşkulu durumların çözümünü sağlayacak hükümlerin olanaklı sonuçlarını dikkate almalıdır. Bu sonuçlar hüküm verme anında çoğu kez yalın hipotezleri içerir. Bir hükmün kalitesi, böyle durumlarda kesinlikle hal ve keyfiyet e olumlu cevap ve önceden tahmin yapma doğruluğuna bağlıdır. Her ne kadar yargıcın formasyonu, mesleki konumu,kültürü ve bağlı olduğu hukuk sistemi,yorumla edinilecek sonuca (ki, bu sonuç yorumcunun içinde bulunduğu koşulların, ortamından kazandığı değer yargılarının ürünü olacaktır) etki ederse de yargıcın şahsına özgü değer yargılarına dayanan ön anlayışı, sakın ola... kişisel yargıya indirgenmesinin doğru olamayacağını söylemeye gerek yoktur.usul hukuku,maddi yargılamaya tam bir yardım sağlar ve yenileme katkısı üretir, yön verir. Hukuk davalarının mantıksal biçimi, kuşkusuz delillere dayanır 20. Normun gerçekliği ve bunun kanıtlanması hakkındaki bir ifadenin delili, her bir davanın konusunu simgeler. Onun için verilecek her uygun bir hüküm usulü, iyice tetkik edilerek kazanılmalıdır. Demek ki, hatasız hüküm oluşturma, daima bir muhakeme, bir tartım sonucu üretilebilir. O nedenle, zamana ait olanaklar ve mali katlanılabilirlik çerçevesinde tüm önemli bakış noktalarının ortaya konulabilme ve muhakeme edilme zorunluğu vardır. Önceden gelecekteki bir gelişimin yargısal tahminlerini yapma, belki sosyal bilim verileriyle esaslandırma ya da takviye ile tam olanaklı olabilirdi. Olayların doğal bilimlerin yasalarına uygunluğu konusu çoktan beri geçerlidir. Bir normun değeri hakkındaki hükümlere, ancak güç kanıtlamaları başarmakla ve kurallı biçimleri uygulamakla ulaşılabilir. Normun değeri hakkında oluşturulacak olan hüküm, yorumcusunun biyografisi, yaşadığı ortamı ve Dünya görüşleriyle etkilenir 21. Bu sebeple taraflar arasında, yargı bağımsızlığı, diğer yandan yargıçların ve devlet organlarının, nüfuz sahiplerinin ve nihayet hüküm verecek olan yargıçların iç-manevi bağımsızlığı da çok güncel konulardır 22. N.MÜLLER in tırnak içine aldığı şu sözler ilginç gelebilir: Gerektiren sebepleri inceden inceye tetkik edip gösterince sert kayalara ulaştım ve bel 20 Karşılaştır: RÖDIG, s.148 vd. 21 MÜLLER, s.63 ve dpn.70 (...İnsanların savunmalarında geçerli bulduğu veya reddettiği, nasıl düşündüklerini ve yaşadıklarını gösterir ). 22 SIMON, s.7. 18

15 küreğim geriye doğru bükülür. Ozaman söyleme eğilimindeyim: Böylelikle dediğim gibi işlem yaparım Özetle yorumcu, uyguluyacağı kuralı yazılı biçimiyle okuyarak ilk anlamı sözel -gramatik- yorumlamayla verir. Arkasından metni bütün içinde inceler. Diğer anlatımla sistematik bir yorum usulü ile kuralın önceki ve sonraki hükümlerle bağlantılarını kurar. Gerekiyorsa genetik yorumla, metnin hazırlık malzemelerine ulaşılarak yasa koyucunun amacı araştırılır. Ayrıca zamanın koşulları ve değişen değerlere göre, amaca göre (teleolojik) yorum yapılır 24. Gene yorumcu, objektif kurama yakın olan serbest yorum usulünü uygulayabilir. Muhafazakarların şiddetle eleştirdiği bu yolun, contra legem sonuçlar ürettiği (ilerde değinilecek olan Danıştayın 1402 likler Kararı), hukuksal istikrar ve güvenliği altüst edebilecek tehlikeler içerdiği vurgulanır. Mahkeme anılan yöntemlerle giriştiği değerlendirmelerde, verdiği anlam seçeneklerinden birini hüküm olarak saptar. Bu çalışma bir hukuk yaratma eylemidir. Yargıç yorum türlerinden birini veya birkaçını, normun anlamının açık olup olmamasına göre seçecektir. Sözün anlam ve ruhuna bağlı kalma, söze bağlı kalmanın önüne geçer. Ama unutmamalı ki, her yorum çabasının ürettiği sonuç doğru olmayabilir. Çünkü yorumcunun bir ön anlayışı olmadan bir hükmü yansız değerlendirebilmesi olanaksızdır. Değer yargılarının yönlendirme yapabileceğine işaret olundu.çağdaş yorum yöntemlerinin, tek doğru yorum sonuçlarını üreteceği söylenemez.yargıçların değişik platformlarda ve statülerde çalışması, hukuk yaratma rollerini aynı düzeyde yansıtmamaktadır. Özellikle Anayasa Mahkemesi yargıçlarının, özgürlüklerin güvenceye bağlanmasındaki işlevleri, diğer yargı yerlerinden 23 MÜLLER, s Medeni Kanun 1.madde lâfza dayanan yorumun yeterli olmayacağı, ayrıca yasanın ruhu nun da araştırılması gerektiğine işaret eder. Yasa kuralının ruhu ne demektir? Bir görüşe bakılırsa, kuralın lafzı na göre saptanan anlamın denetlenmesi için basit bir araç demek. Önce söze bakılacak, bunun yasanın ilgili bölümündeki yeri ya da bütünündeki yeri,konumu, diğer kurallarla olabilen ilişkilerinin göz önüne alınarak değerlendirme yapılması ve söze göre belirlenecek anlamın doğruluk derecesine ulaşılıp denetlenmiş olacaktır. Bu girişimde gerekirse daraltıcı veya genişletici yorumla anlam saptaması yapılabilecektir. Karşı bir görüş ise, yasanın ruhunu araştırmanın öyle sıradan bir sorgulama olmadığını, aksine yasanın amacına yönelik kapsamlı bir araştırma olduğunu ileri sürer. Kanımca ruh sözcüğü, sadece sözü denetlemek için doğrulama, daraltma,genişletme değil, amacın saptanması anlamında kullanılmıştır. Yasanın amacını (yani yasa koyucunun amacını) araştırmanın (subjektif kuram) yetmiyeceği, yasa koyucunun amacının değil,yasanın amacının araştırılmasının (objektif kuram) gerektiğini savunanların yasanın yürürlüğe girmesinden sonra artık bağımsız bir ekran oluşturduğunu yansıttıklarını kaydedelim. 19

16 çok daha önemli olduğu görülebilir. Hukuk yaratıcılığı rolleri daha bir etkinliğe sahiptir. Yorumla somutlaştırma yapan Anayasa yargıçları, genel anlam içeren yeni ilkeler oluşturmada yargı yerleri içinde ayrı bir versiyona sahiptir. İsv. Fed. Mahkemesi, sistematik, amaçsal, genetik yorum usullerini uygular. Bunlardan birine öncelik tanımamıştır. Kimi kez bir biçimi uygularken, bazan da diğer türlerin bağlantılı olanlarını uygulayarak norma en doğru anlamı vermeye çaba sarfettiği gözlenebilir. 25 Mahkemenin tüme varım yöntemini, tek yol olarak benimsemediği ve Anayasada yazılmış bir temel hakkı esas alarak yazılı olmayan yeni temel hakları ürettiği görülür. Özellikle uzun zamandan beri Anayasanın zenginleştirilmesi yorumlamaları gerçekleştirilmiş, yazısız temel haklara hükmedilmiştir. Bu hukuk yaratıcı haklar, yazılı haklar gücüne sahiptir. 26 Avusturya Anayasa Mahkemesinin hukuk yaratıcı işlevinin olmadığını, sadece temel hak ve anayasa hükümlerinin yorumlanması işlevinin bulunduğunu kabul etmesi, yorum sorunsalının önemini bir daha göstermektedir. 27 Değerlendirmeyi uygulama bazında sürdürme: Türk Anayasa Mahkemesi şu yorumlama sonuçlarını üretir:uygunluk denetiminde anlam ve kapsamın açık ve kesin bir biçimde belirlenmesi; itiraz edilen kuralın anlam yönünden sınırlanması; yasaların üstün yasa olan anayasaya uygunluğu ilk varsayımdır; anayasaya uygun yorumun olanaklı olmaması durumunda, yasa kuralının ihmal edilmesi ilkesi hukuk alanına girmiş ve anayasa kuralının doğrudan uygulanabilme yaklaşımı benimsenir; yüksek mahkeme uygunluk denetimi yaparken Anayasayı yorumlayıp somutlaştırmaktadır; devletin güvenilirliği ilkesi, hukukta istikrar ilkesi üretilmiş ve diğer mahkemelerin yorumu sınırlanmıştır; aykırılık itirazı yapılan kuralın birden fazla yorumu yapılabiliyor ve bunlardan birisi anayasaya uygunsa, yasanın iptaline gerek yoktur. İlerde kuramsal ve pratikte ele alınacak olan Anayasaya Uygun Yorum tekniği, özellikle yüksek mahkemelerin bir hukuk yaratma buluşudur. Öyle ki, Anayasa kuralı somutlaştırılırken, yasa kuralının anayasaya aykırılığı sorunu sıfırlanmakta ve anayasanın üstünlüğü ilkesinin uygulanmasına ulaşılmaktadır. Herhalde yorumlama kuramının en üst 25 A. HAEFLIGER, İsviçre Federal Mahkemesi Raporu (Çev. Ü.Özdağ), VIII. Avrupa Anayasa Mahkemeleri Konferansı ( Ankara Mayıs, AYM Y. C.3), s HAEFLIGER, s Siegbert MORSCHER, Avusturya Raporu, (Çev. D.Hasan Işık) VIII. Avrupa Anayasa Mahkemeleri Konferansı AYM Y. C.3, 1987, s.83 vd. 20

17 amaçlarından biri de budur. Bu bağlamda Alman Anayasa Mahkemesinin bu teknikle ulaştığı sonuçların bazıları ilginç gelebilir: 1-Bir normun birden fazla yorumunun kısmen Anayasaya aykırı,kısmen bir anayasal sonuca götürdüğü durumların varlığında, norm Anayasaya uygundur ve Anayasaya uygun yorumlanmalıdır 28, 2-Eğer bir yasa, Anayasaya uygunluk bağlamında yorumlanabiliyorsa, iptal edilmemelidir. Çünkü bir yasanın Anayasayla bağdaşması, sadece bir varsayımın telâffuzu değildir, aksine yasaların Anayasaya uygun bir yorumu kuşkusunda da bu varsayımdan gelen ilkenin ifadesi olarak istenmektedir 29, 3-Mahkemeler, yorumlama eylemlerinde, belirli bir dereceye kadar, yasaların amacına veya metnine aykırılık, muhalefet oluşmuyorsa, Anayasayla bağdaşabilen yorumu tercih etmek zorunluluğundadır, Bir normu değişik biçimde iki türlü ifade etmek olanaklıysa veya olduğunda, Anayasanın ölçü norm bloku hükümlerine daha iyi uyan üstünlüğe hak kazanmış olur 31, 5- Eğer Anayasaya uygun yorum sayesinde, yasa koyucunun sırf maksimum amacı korunabilecekse, Anayasaya göre korunabilecek olan normun Anayasaya uygun yorumu,yasa koyucunun subjektif iradesine daha çok uyabilecekse, bu yorum geçerli olur 32, 6- Anayasaya uygun yorum, sınırlarını, yasaların metninin açık anlamında bulur. Başka anlatımla,bir yasanın tek anlamlı metni ya da açık anlamı, Anayasaya uygun yorumla çakışacaktır 33, 7- Herhangi bir Anayasaya uygun yorumun sınırları, yasa metni ve yasa koyucunun iradesinin buluştuğu yere kadar gider 34,7- Anayasaya uygun yorum,yasal bir hükmün yerine başka bir hükmü belirtme amacıyla yapılır,ancak; yargılama sınırlarının aşılmış olacağı ve hüküm koyma durumunun söz konusu olacağı da açıktır. Kuşkusuz böyle bir hüküm koyma yetkisi de yasa koyucuya aittir 35, 8-Yasa koyucu amacının özünü zedeleme veya amacı tahrip edip yerine sahtesini koyma izni yoktur.açık bir yasa metnine doğrudan aykırı bir iddia yürüterek uygun yorum usulü adına da anlam verilmemelidir BVerfGE 2,282; 9,34; 32,382f. ;49, BVerfGE 2,282; 8,34; 32,382 f.; 49, BVerfGE 8,41; 36, BVerfGE 8,221;35,280;44,122;46, BVerfGE 8,34; 9,200; 33,69;49, BVerfGE 2, BVerfGE 8,34,41 delaletiyle BVerfGE 18,111; 48,46f vd...karşılaştır. 35 BVerfGE 2, BVerfGE 8,34;9,200;33,280;54,299. Örneğin vazıh bir maaş yasası içeriği ve amacına göre tüm insanlar yasa önünde eşittir (GG.md. 3/1) kuralı, belirli memur gurupları dikkate alınmadığı için ihlâl olunmuştur. Ancak mahkemenin memura, tamamlanan bir yasa yorumuyla maaş tanıma hakkı verilmemelidir (BVerfGE 8,35;45,400). 21

18 Anayasaya Uygun Yorum ilkesi, belkilisiz, ihtimalsiz bir sonuca ulaşmayı sağlar. Ancak Anayasaya Uygun Yorumun sınırları aşılıyorsa, o zaman bağımsız sorunlar çıkacak demektir.söylemek gerekirse, bu yorum tekniği, ayar yapan bir denetim tekniğidir. Mesele çözümü bazında, Anayasaya aykırı bir yorum yapmaya mani olur. Alman hukuku dördüncü değişiklik yasasında, yasanın Anayasaya uygun yorumunu benimsemesi,bir bağdaşmayı ( Anayasa ile mutabık olma yı) içerir. Bu varyant için, yasanın Anayasaya uygunluğu lehine varsayım ilkesine gereksinim yoktur. Anayasayı her adımda dikkate almak Anayasa yargıcının ödevidir. Ve hukuk uygulayıcının Anayasa egemenliğini kurması esastır. Şu var ki, uygun yorum kavramı,karıştırılmaktadır (ANAYASAYA UYGUN, yorum / boşluk doldurma/ yasa düzeltimi gibi). Anlatılmak istenen şey, bir yasa kuralı bağlamında,yasa yorumu anlaşılmalıdır 37. Anayasaya uygun yorum, çeşitli mahkemelerde kullanılıyor. Ancak farklı bağlayıcılık etkisinin olduğu da gözlenebilir. Alman hukukunda, dava yargılaması çerçevesinde, Anayasaya uygun yorum, uygulama hükmünün gücü ölçüsünde bağlama doğurur 38. Anayasaya uygun yorum, hukuki mesele yargısı sonucuyla diğer mahkemeleri, yalnızca bu yorum konularıyla sınırlı olarak bağlar. Yasanın Anayasaya uygunluğu mülahazası nda değil 39. Alman hukukunda Anayasaya uygun yorum vargısı ( BVerfGE Bundesverfassungsgerichteliyle), yasa gücünde değildir. Paragraf 31 1 in bağlayıcılık etkisi, sadece Fed. Anayasa Mahkemesinin Anayasaya uygun veya aykırı bir metin yorumu yapması durumunda bu etkiye terettüp eder. BVerfG in Anayasaya uygun yorum için özel işlevsel sınırları yoktur 40. Belirtmeliyim ki, Alman hukukunda bu usul hakkında eleştiriler vardır.anayasaya uygun yorumun tanınması, Anayasaya aykırı kararları engellemek veya bir bent ile kapatma eğilimine uygun düşmektedir. Bu yöntemin özü, bilinçli olarak normu koruma amacının takibinden tefrik olunmalıdır. Bu yorum türü, yasal veya yasal olmayan bir sunuma göre tanımlanabilir. Üstelik diğer yorum ilkelerine göre de yasanın anayasallığı gösterilebilir. Keza uygulamada kuşku duyulduğu yerde, Anayasaya uygun yorumla gerekçeler bulunup hata saptanabilir. Bir yasanın Anayasaya aykırı yorumu batıl değildir, sadece Anayasayla bağdaşmazlığı simgeler. Yargıç sonucun yasal 37 Hans Paul PRÜMM, Verfassung und Methodik, Berlin 1977,s.133 vd. (Dava yargcı ve Anayasaya uygun yorum: Anayasaya uygun yorumda dava yargıcının yetkisizliği itirazı ya da bu yorum da yetkisi...) 38 PRÜMM, s PRÜMM,s PRÜMM, s.152 vd. 22

19 bir boyutu yansıttığını gerçeklemek zorundadır. İşte o zaman normu koruma düşüncesi doğrultusundaki psikolojik baskıdan kurtulabilir. Şimdi Yasaların Anayasaya Uygun Yorumuna biraz daha yakından girebiliriz. B- ANAYASAYA UYGUN YORUM İLKESİ I. Anayasaya Uygun Yorum Kavramının Tanımı Anayasaya Uygun Yorum tekniği, bir karar varyantı nı simgeler 41. Sözlük anlamıyla varyant sözcüğü, bir yol şebekesi üzerinde, belli bir noktadan ayrılarak başka bir noktadan aynı yolla birleşen ikinci derecedeki yol anlamını yansıtır. Anayasa yargısında, Anayasaya aykırılık savıyla iptali istenmiş bir kanun hükmünün iptal edilmesinden kaçınılarak, Anayasaya aykırı olmayacak veya bağdaşacak biçimde uygulanmasını sağlamak için yapılan yoruma (aynı yolla birleşen ikinci derecedeki yol) Anayasaya Uygun Yorum denebilir. Başka söylemle, Anayasa yargıcı önüne gelmiş olan bir kanun metninin sorgulanması, birden fazla yoruma açık bulunursa, Anayasaya uygun olan yorum türü seçilir ve Anayasaya aykırı olduğu sonucuna varılabilecek yorum ise hesaba katılmaz 42. Kanunun Anayasaya Uygun Yorumu demek, bir kanunun geriye etki doğurabilecek (veya geriye yürüme) iptalini ya da sadece Anayasa ile bağdaşmazlığını kararlaştırmada (ki, Alman öğretisinde iptal yasama işlemini başından itibaren kaldırır), deyim hoş karşılanırsa kanun koyucunun canını bağışlamak biçiminde tecelli eden bir karar varyantı dır 43. Eğer bir kanun, metni oranlarında farklı yorumlara konu oluyorsa, diğer anlatımla farklı yorum olanakları doğmuşsa, işte o noktada Anayasaya uygun bir yoruma neden var demektir. Şu var ki, olanaklı yorumların tümü, Anayasa ile bağdaşmayabilir. Böyle bir durumda ilk akla gelen- 41 SCHLAICH karar varyantı (K. SCHLICH, Das Bundesverfassungericht, München 1985, s. 184) demektedir. N. MÜLLER de (s. 89). BOGS ise, Anayasaya Uygun Yorum kavramı için, hem sistematik hukuk yorumunun, hem de yorum ilkelerinin veya objektifteleojik yorumun bir varyantı ifadesini kullanmıştır. (H. BOGS, Die verfassungskonforme Auslegung von Gezetzen, Stuttgart usw. 1966, s. 25). 42 SCHLAICH, s. 184; K. AUGUST BETTERMANN, Die Verfassungskomforme Auslegung, Heidelberg 1986, s. 19. Fed. Alman Anayasa Mahkemesi, Anayasaya uygun yorum ilkesini bilinçli olarak ilk kez 7 Mayıs 1953 tarihinde uygular. Özellikle verilmiş olan kararın şu pasajı dikkatimizi çeker: Eğer bir kanun Anayasaya uygun yorumlanabiliyorsa, genellikle iptal olunmaz kuralı geçerlidir (BVerfGE 2, 266(282). 43 Bk. BURMEISTER, Das BVerfGE als Revisionsinstanz, DVBI 1969, s. 608; SCHLAICH, S. 184 ve Helmut SIMON, Die verfassungskomferme Auslegung Gesetzesauslegung, in: EuGRZ 1974, s. 85 vd. 23

20 düşünülmeye değer şey, Anayasaya aykırı görülen kanunun kısmi hükümsüzlüğü beyanının açıklanmaması 44, yani aykırı yorum sonucuna yol verilmesi, daha doğrusu aykırı metni, Anayasanın sözüyle çakıştırıp veya olgunlaştırıp savılmasıdır. Demek oluyor ki, kısmi hükümsüzlük beyanı saptanarak kararlaştırılmıyor, aksine Anayasa yargıcı iptali istenen metnin Anayasayla bağdaşan veya bağdaşmayan yorumunu gerçekleştiriyor. Ve bağdaşır yorum, Anayasaya uygun karar varyantı olarak kısmi hükümsüzlük hükmü yerini dolduruyor 45. SACHS şunları söyler: Anayasa Mahkemesinin Anayasaya uygun kanun yorumu, kanun koyucu karşısında yargısal çekingenlik nedeniyle, normu iptalini önleyecek bir koruma yöntemi olarak doğmuştur ve Anayasa Mahkemesinin pozitif biçim veren çabalarının bir enstruman ı olarak gelişimi artarak devam etmektedir 46. SPANNER, kanunun Anayasaya uygun yorumunun sadece Anayasa yargısında değil, bütün mahkemelerde, özellikle fed. mahkemelerde büyük bir rol oynadığını yazar 47. SCHACK ın özellikle vurguladığı durum, Anayasaya Uygun Yorumun da bir yorum olduğu 48, bu nedenle her kanun yorumunun konulmuş olan sınırlarını koruma zorunluluğudur. Ona göre de Anayasa Mahkemesi, bir kanun yürürlükte olduğu sürece Anayasaya uygun olduğu varsayımından yola çıkar. Yani geçerli olan kanun, Anayasa ile birleşen ve bağdaşan bir konumdadır. Ancak böyle bir varsayımı içeren bir ilke, kuşku 44 Bk. SCHLAICH, s SCHLAICH karar varyantı (K. SCHLICH, Das Bundesverfassungericht, München 1985, s. 184) demektedir. N. MÜLLER de (s. 89). BOGS ise, Anayasaya Uygun Yorum kavramı için, hem sistematik hukuk yorumunun, hem de yorum ilkelerinin veya objektif-teleojik yorumun bir varyantı ifadesini kullanmıştır. (H. BOGS, Die verfassungskonforme Auslegung von Gezetzen, Stuttgart usw. 1966, s. 25). 44 SCHLAICH, s. 184; K. AUGUST BETTERMANN, Die Verfassungskomforme Auslegung, Heidelberg 1986, s. 19. Fed. Alman Anayasa Mahkemesi, Anayasaya uygun yorum ilkesini bilinçli olarak ilk kez 7 Mayıs 1953 tarihinde uygular. Özellikle verilmiş olan kararın şu pasajı dikkatimizi çeker: Eğer bir kanun Anayasaya uygun yorumlanabiliyorsa, genellikle iptal olunmaz kuralı geçerlidir (BVerfGE 2, 266(282). 44 Bk. BURMEISTER, Das BVerfGE als Revisionsinstanz, DVBI 1969, s. 608; SCHLAICH, S. 184 ve Helmut SIMON, Die verfassungskomferme Auslegung Gesetzesauslegung, in: EuGRZ 1974, s. 85 vd. 45 Bk. SCHLAICH, s Bk. Michael SACHS, Bindungswirkungen bei verfassungskonformer Gesetzesauslegung durch das Bundesverfassungsgericht, NJW 1979 (Heft 8), Hans SPANNER, Die verfassungkonforme Auslegung in der Rechtsprechung des Bundesverfassungsgerichts, AöR 91, 1966, s Bk. Friedrich SCHACK, Die verfassungskonforme Auslegung, JuS 1961 (Heft 9), s. 269, 272 vd. 24

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN TEMEL HUKUK BU DERSTE NELER ÖĞRENECEĞİZ? Yargı nedir? Türk hukukunda yargının bölümleri Anayasa Yargısı İdari Yargı Adli Yargı TEMEL HUKUK YARGI Yargı, devletin hukuk

Detaylı

ÖZEN ÜLGEN ANAYASA YARGISINDA İPTAL KARARLARININ ETKİLERİ

ÖZEN ÜLGEN ANAYASA YARGISINDA İPTAL KARARLARININ ETKİLERİ ÖZEN ÜLGEN ANAYASA YARGISINDA İPTAL KARARLARININ ETKİLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR... XVII GİRİŞ...1 Birinci Bölüm ANAYASA MAHKEMESİ İPTAL KARARLARININ ZAMAN BAKIMINDAN ETKİSİ

Detaylı

İdari Yargının Geleceği

İdari Yargının Geleceği İdari Yargının Geleceği Av. Zühal SİRKECİOĞLU DÖNMEZ* * Ankara Barosu. İdari Yargının Geleceği / SİRKECİOĞLU DÖNMEZ Ülkemiz Hukuk Fakültelerinde iki Ana Bilim dalı vardır: Özel Hukuk ve Kamu Hukuku. Özel

Detaylı

CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ, KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMESİ, YÖNETMELİK ve KARARI

CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ, KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMESİ, YÖNETMELİK ve KARARI CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ, KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMESİ, YÖNETMELİK ve KARARI (Kavramlara Dair Bir Bilgilendirme) Akın Gencer ŞENTÜRK, Avukat İzmir, 16.11.2018 Anayasamız, Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı

Detaylı

ANAYASA MAHKEMESİ KARAR GEREKÇELERİNİN BAĞLAYICILIĞI SORUNU

ANAYASA MAHKEMESİ KARAR GEREKÇELERİNİN BAĞLAYICILIĞI SORUNU Semih Batur KAYA Karadeniz Teknik Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi ANAYASA MAHKEMESİ KARAR GEREKÇELERİNİN BAĞLAYICILIĞI SORUNU İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...

Detaylı

ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARININ TÜRLERİ VE NİTELİKLERİ

ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARININ TÜRLERİ VE NİTELİKLERİ Ayrıntılı Bilgi ve On-line Satış İçin www.hukukmarket.com İSMAİL KÖKÜSARI Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARININ TÜRLERİ VE NİTELİKLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii İÇİNDEKİLER...ix

Detaylı

1. Ceza Hukukunun İşlevi, Kaynakları ve Temel İlkeleri. 2. Suçun Yapısal Unsurları. 3. Hukuka Aykırılık Unsuru

1. Ceza Hukukunun İşlevi, Kaynakları ve Temel İlkeleri. 2. Suçun Yapısal Unsurları. 3. Hukuka Aykırılık Unsuru 1. Ceza Hukukunun İşlevi, Kaynakları ve Temel İlkeleri 2. Suçun Yapısal Unsurları 3. Hukuka Aykırılık Unsuru 4. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran ve Azaltan Nedenler 5. Suçun Özel Görünüm Biçimleri 1 6. Yatırım

Detaylı

DERSİMİZİN TEMEL KONUSU

DERSİMİZİN TEMEL KONUSU DERSİMİZİN TEMEL KONUSU 1 1. TÜRK HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARINI TANIMAK 2. TÜRKIYE DE NELER YAPABİLİRİZ SORUSUNUN CEVABINI BULABİLMEK DERSİN KAYNAKLARI 2 SİZE GÖNDERİLEN MATERYAL: 1. 1982 Anayasası: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf

Detaylı

MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi ÖĞRENME HEDEFLERİMİZ - ADLÎ YARGI MAHKEMELERİ, BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ, YARGITAY - İDARE MAHKEMELERİ, BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ,

Detaylı

İlgili Kanun / Madde 4857 S. İş. K/8

İlgili Kanun / Madde 4857 S. İş. K/8 T.C YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ Esas No. 2010/7939 Karar No. 2012/15559 Tarihi: 03.05.2012 Yargıtay Kararları Çalışma ve Toplum, 2012/4 İlgili Kanun / Madde 4857 S. İş. K/8 İŞ SÖZLEŞMESİ VEKALET VE ESER

Detaylı

Vergi Davalarında Gerekçe Değişimi, Savunma Hakkını Sınırlar

Vergi Davalarında Gerekçe Değişimi, Savunma Hakkını Sınırlar Vergi Davalarında Gerekçe Değişimi, Savunma Hakkını Sınırlar Av. Ömer GÖREN* * Ankara Barosu. Vergi Davalarında Gerekçe Değişimi, Savunma Hakkını Sınırlar / GÖREN Genellikle idari davalarda ve bu incelememiz

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...IX

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...IX ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...IX BIRINCI BÖLÜM ANAYASA HUKUKUNUN KISA KONULARI 1. 1961 Anayasası ile 1982 Anayasası nın Hazırlanış ve Kabul Ediliş Süreçlerindeki Farklılıklar...1 2. Üniter, Federal ve Bölgeli

Detaylı

MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi ÖĞRENME HEDEFLERİMİZ - ADLİYE MAHKEMELERİ, YARGITAY - İDARE MAHKEMELERİ, DANIŞTAY - UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ - ANAYASA MAHKEMESİ

Detaylı

İDARİ YARGI DERSİ (VİZE SINAVI)

İDARİ YARGI DERSİ (VİZE SINAVI) SORULAR İDARİ YARGI DERSİ (VİZE SINAVI) 1- İdarenin denetim yollarından biri olarak, idari yargının gerekliliğini tartışınız (10 p). 2- Dünyadaki idari yargı sistemlerini karşılaştırarak, Türkiye nin mensup

Detaylı

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN BU DERSTE NELER ÖĞRENECEĞİZ? Hukukun Dallara Ayrılması (Kamu Hukuku-Özel Hukuk) Kamu Hukuku Özel Hukuk Ayrımı Hukuk kuralları için yapılan eski ayrımlardan biri, hukukun kamu

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 KISALTMALAR 21

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 KISALTMALAR 21 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 İÇİNDEKİLER II KISALTMALAR 21 GİRİŞ 25 A. ANAYASACIL1K VE ÖZGÜRLÜK 25 1. Giriş 25 2. Önceki Türk Anayasalarının Özgürlük Açısından İrdelenmesi 32 a. 1876 Kanuni Esasisi 32 b. 1921 Teşkilatı

Detaylı

LAW 104: TÜRK ANAYASA HUKUKU 14 HAFTALIK AYRINTILI DERS PLANI Doç. Dr. Kemal Gözler Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi

LAW 104: TÜRK ANAYASA HUKUKU 14 HAFTALIK AYRINTILI DERS PLANI Doç. Dr. Kemal Gözler Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi LAW 104: TÜRK ANAYASA HUKUKU 14 HAFTALIK AYRINTILI DERS PLANI Doç. Dr. Kemal Gözler Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1. HAFTA: OSMANLI ANAYASAL GELİŞMELERİ [Türk Anayasa Hukukukun Bilgi Kaynaklarının Tanıtımı:

Detaylı

YRD. DOÇ. DR. ULAŞ KARAN. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku Işığında EŞİTLİK İLKESİ VE AYRIMCILIK YASAĞI

YRD. DOÇ. DR. ULAŞ KARAN. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku Işığında EŞİTLİK İLKESİ VE AYRIMCILIK YASAĞI YRD. DOÇ. DR. ULAŞ KARAN Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku Işığında EŞİTLİK İLKESİ VE AYRIMCILIK YASAĞI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR...XXI GİRİŞ VE YÖNTEM I.

Detaylı

M. Gözde ATASAYAN. Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi

M. Gözde ATASAYAN. Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi M. Gözde ATASAYAN Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... XI KISALTMALAR...XXI GİRİŞ...1 A. «KAMU HİZMETİ» KAVRAMI...1 1. Kamu Hizmetinin Klasik Tanımı...1

Detaylı

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN BU DERSTE NELER ÖĞRENECEĞİZ? Hukukun kaynakları Normlar hiyerarşisi Hukukun Kaynakları Hukukta kaynak kavramı, hukukun varlık kazanabilmek ve yürürlüğe geçebilmek için hangi

Detaylı

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ 2014 2015 ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. DERS SAATİ 15.09.2014 TANIŞMA DERSİ TANIŞMA DERSİ 17.09.2014 22.09.2014

Detaylı

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN BU DERSTE NELER ÖĞRENECEĞİZ? İdare nedir? Organik anlamda idare-fonksiyonel Anlamda İdare Hukuk devleti İdare teşkilatı İdari davalar İDARE HUKUKU Devletin 3 fonksiyonu vardır:

Detaylı

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2.

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ 2015 2016 ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. DERS SAATİ 28.09.2015 30.09.2015 05.10.2015 07.10.2015 12.10.2015 TANIŞMA

Detaylı

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI 3.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER HUKUKUN KAYNAKLARI Yargı organları kararlarını, hukuka dayanan, hukuktan kaynaklanan, hukukun gerektirdiği kararlar olarak sunarlar. Bu açıdan yargı

Detaylı

TÜRK HUKUK DÜZENİNİN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI (2) Dr. Öğr. Üyesi Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

TÜRK HUKUK DÜZENİNİN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI (2) Dr. Öğr. Üyesi Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi TÜRK HUKUK DÜZENİNİN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI (2) Dr. Öğr. Üyesi Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi KANUN (YASA) Kanun Geniş anlamda Dar/Gerçek anlamda Kanun, hukuk kaynaklarından sadece birisidir.

Detaylı

ÜYE ROBERT CAROLAN TARAFINDAN BİLDİRİLEN KARŞIOY VE MUTABIK GÖRÜŞ YAZISI

ÜYE ROBERT CAROLAN TARAFINDAN BİLDİRİLEN KARŞIOY VE MUTABIK GÖRÜŞ YAZISI Priştine, 31 Ekim 2012 Nr. Ref.: MMP 304/12 ÜYE ROBERT CAROLAN TARAFINDAN BİLDİRİLEN KARŞIOY VE MUTABIK GÖRÜŞ YAZISI Başvuru No: KO 61/12 Kosova Cumhuriyeti Meclis Başkanı tarafından 22 Haziran 2012 tarihinde

Detaylı

1. İnsan Hakları Kuramının Temel Kavramları. 2. İnsan Haklarının Düşünsel Kökenleri. 3. İnsan Haklarının Uygulamaya Geçişi: İlk Hukuksal Belgeler

1. İnsan Hakları Kuramının Temel Kavramları. 2. İnsan Haklarının Düşünsel Kökenleri. 3. İnsan Haklarının Uygulamaya Geçişi: İlk Hukuksal Belgeler 1. İnsan Hakları Kuramının Temel Kavramları 2. İnsan Haklarının Düşünsel Kökenleri 3. İnsan Haklarının Uygulamaya Geçişi: İlk Hukuksal Belgeler 4. Birinci Kuşak Haklar: Kişi Özgürlükleri ve Siyasal Haklar

Detaylı

ADİL YARGILANMA HAKKININ TÜRK MİLLETLERARASI USÛL HUKUKU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

ADİL YARGILANMA HAKKININ TÜRK MİLLETLERARASI USÛL HUKUKU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Dr. Öğr. Üyesi A. İpek SARIÖZ BÜYÜKALP AİHS VE AİHM KARARLARININ DA İNCELENMESİ SURETİYLE ADİL YARGILANMA HAKKININ TÜRK MİLLETLERARASI USÛL HUKUKU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ İÇİNDEKİLER SUNUŞ...VII ÖNSÖZ... IX

Detaylı

HÜSEYİN HATEMİ MEDENİ HUKUKA GİRİŞ

HÜSEYİN HATEMİ MEDENİ HUKUKA GİRİŞ HÜSEYİN HATEMİ MEDENİ HUKUKA GİRİŞ İÇİNDEKİLER SUNUŞ... V İÇİNDEKİLER...VII 1. Hukuk Kavramı ve Medenî Hukuk Kavramı ve Terimi I. Hukuk Kavramı ve İnsan...1 II. Hukuk Bilgisi ve Uygulamasının Alt Dalları...6

Detaylı

BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ SONUÇLARI

BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ SONUÇLARI BİREYSEL BAŞVURU KARARLARININ SONUÇLARI 1-Anayasa Mahkemesinin İş Yükünün Artması Sonucu Adil Yargılanma Hakkının İhlali 2-Anayasa Mahkemesinin Yetkilerinin Artması Sonucu Otoritesinin Güçlenmesi 3-Avrupa

Detaylı

KANUNİLİK İLKESİ BAĞLAMINDA CEZA VE CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA YORUM

KANUNİLİK İLKESİ BAĞLAMINDA CEZA VE CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA YORUM Dr. Öğr. Üyesi ABDULLAH BATUHAN BAYTAZ İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi KANUNİLİK İLKESİ BAĞLAMINDA CEZA VE CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA YORUM

Detaylı

ANAYASA MAHKEMESİ NE BİREYSEL BAŞVURU YOLU AÇILDI

ANAYASA MAHKEMESİ NE BİREYSEL BAŞVURU YOLU AÇILDI ANAYASA MAHKEMESİ NE BİREYSEL BAŞVURU YOLU AÇILDI GENEL OLARAK Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 148. maddesinde yapılan değişiklik ile Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolu açılmıştır. 23 Eylül 2012

Detaylı

2 Ders Kodu: KMY Ders Türü: Seçmeli 4 Ders Seviyesi Doktora

2 Ders Kodu: KMY Ders Türü: Seçmeli 4 Ders Seviyesi Doktora KARŞILAŞTIRMALI ANAYASA YARGISI 1 Ders Adi: KARŞILAŞTIRMALI ANAYASA YARGISI 2 Ders Kodu: KMY6117 3 Ders Türü: Seçmeli 4 Ders Seviyesi Doktora 5 Dersin Verildiği Yıl: 1 6 Dersin Verildiği Yarıyıl 1 7 Dersin

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TOPLUM VE HUKUK

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TOPLUM VE HUKUK İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TOPLUM VE HUKUK Toplum Hayatı...: 1 Hukukun Toplumdaki Fonksiyonu 2 Sosyal Dayanışma 3 Sosyal Hayatta Çekişme 5 Din Kuralları 6 Örf vc Âdet Kuralları 9 Görgü (Nezaket) Kuralları

Detaylı

T.C. D A N I Ş T A Y Yedinci Daire

T.C. D A N I Ş T A Y Yedinci Daire T.C. D A N I Ş T A Y Yedinci Daire Esas No : 2012/4237 Karar No : 2012/7610 Anahtar Kelimeler: Serbest Dolaşıma Giriş Beyannamesi, Yatırım Teşvik Belgesi, Muafiyet Özeti: Yatırım teşvik mevzuatı koşullarına

Detaylı

HUKUK VE HUKUK BİLİMİ ÜZERİNE

HUKUK VE HUKUK BİLİMİ ÜZERİNE Prof. Dr. Vecdi ARAL HUKUK VE HUKUK BİLİMİ ÜZERİNE Wenn wir die Menschen behandeln wie sie sind, so machen wir sie schlechter, wenn wir sie behandeln wie sie sein sollten, so machen wir sie zu dem, was

Detaylı

Bölüm 6 DEVL ET ŞEKİLL ERİ I : MONARŞİ VE CUMHURİYET

Bölüm 6 DEVL ET ŞEKİLL ERİ I : MONARŞİ VE CUMHURİYET Birinci Kısım ANAYASA HUKUKUNUN GENEL ESASLARI Bölüm 1 ANAYASA HUKUKUNUN BİLGİ KAYNAKLARI I. Anayasalar II. Anayasa Mahkemesi Kararları III. Bilimsel Eserler IV. Kaynak Tarama Bölüm 2 ANAYASA HUKUKU KAVRAMI

Detaylı

Anahtar Kelimeler : Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Ek 1 Nolu Protokol

Anahtar Kelimeler : Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Ek 1 Nolu Protokol T.C. D A N I Ş T A Y Esas No : 2011/8665 Karar No : 2013/9005 Anahtar Kelimeler : Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Ek 1 Nolu Protokol Özeti : İmar planında küçük sanayi

Detaylı

Hukukun Dalları Hukukun Kaynakları. Pozitif Hukuk: İdeal Pozitif Hukuk. Hukukun Dalları. Maddi Hukuk- Biçimsel Hukuk

Hukukun Dalları Hukukun Kaynakları. Pozitif Hukuk: İdeal Pozitif Hukuk. Hukukun Dalları. Maddi Hukuk- Biçimsel Hukuk Hukukun Dalları Hukukun Kaynakları Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN İdeal Pozitif Hukuk İdeal Hukuk: Doğal (tabii) veya olması gereken hukuktur. İnsanların zihinlerinde ve vicdanlarında yaşayan hukuka denir.

Detaylı

İlgili Kanun / Madde 5521 S. İşMK. /1

İlgili Kanun / Madde 5521 S. İşMK. /1 T.C YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ Esas No. 2013/1856 Karar No. 2014/215 Tarihi: 16.01.2014 İlgili Kanun / Madde 5521 S. İşMK. /1 REKABET YASAĞI SÖZLEŞMELERİNDE GÖREVLİ MAHKEMENİN TİCARET MAHKE- MESİ OLDUĞU

Detaylı

BİRİNCİ KISIM İDARE HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI

BİRİNCİ KISIM İDARE HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI İÇİNDEKİLER BİRİNCİ KISIM İDARE HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Birinci Bölüm: İdare Hukukunun Tanımı I. İdare... 3 II. İdari Fonksiyon... 4 A. Toplumun Genel ve Sürekli İhtiyaçlarının Karşılanmasına Yönelik

Detaylı

İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine İlişkin 30.11.2007 Tarihli Yönetmeliğin 11 ve 19. Maddeleri Anayasaya Aykırıdır

İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine İlişkin 30.11.2007 Tarihli Yönetmeliğin 11 ve 19. Maddeleri Anayasaya Aykırıdır İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine İlişkin 30.11.2007 Tarihli Yönetmeliğin 11 ve 19. Maddeleri Anayasaya Aykırıdır Doç. Dr. Tuğrul KATOĞLU* * Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ceza

Detaylı

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı. Yargı Örgütü Dersleri

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı. Yargı Örgütü Dersleri Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı Yargı Örgütü Dersleri Türk yargı teşkilatının genel görünümü ve bunu oluşturan çeşitli yargı kolları ANAYASA YARGISI Anayasa Yargısı-1 Anayasa

Detaylı

Bölüm 6 DEVLET KAVRAMI I. Devlet Terimi

Bölüm 6 DEVLET KAVRAMI I. Devlet Terimi Bölüm 1 ANAYASA HUKUKUNUN BİLGİ KAYNAKLARI I. Anayasalar A. Türk Anayasaları B. Yabancı Anayasalar II. Anayasa Mahkemeleri Kararları III. Bilimsel Eserler A. Genel Eserler B. Monografiler C. Makaleler:

Detaylı

İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 19 Giriş 21 Birinci Bölüm İDARÎ YARGININ GELİŞİMİ VE TÜRK YARGI TEŞKİLATININ GENEL GÖRÜNÜMÜ I. YARGISAL DENETİMİNDE

İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 19 Giriş 21 Birinci Bölüm İDARÎ YARGININ GELİŞİMİ VE TÜRK YARGI TEŞKİLATININ GENEL GÖRÜNÜMÜ I. YARGISAL DENETİMİNDE İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 19 Giriş 21 Birinci Bölüm İDARÎ YARGININ GELİŞİMİ VE TÜRK YARGI TEŞKİLATININ GENEL GÖRÜNÜMÜ I. YARGISAL DENETİMİNDE SİSTEMLER VE İDARİ YARGININ GELİŞİMİ 23 A. İdarenin Yargısal

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Ali DEMİRBAŞ. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu nda ESER SAHİBİNİN MALİ HAKLARINA TECAVÜZ HALİNDE HAK SAHİBİNE SAĞLANAN HUKUKİ KORUMA

Yrd. Doç. Dr. Ali DEMİRBAŞ. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu nda ESER SAHİBİNİN MALİ HAKLARINA TECAVÜZ HALİNDE HAK SAHİBİNE SAĞLANAN HUKUKİ KORUMA Yrd. Doç. Dr. Ali DEMİRBAŞ Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu nda ESER SAHİBİNİN MALİ HAKLARINA TECAVÜZ HALİNDE HAK SAHİBİNE SAĞLANAN HUKUKİ KORUMA İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR...

Detaylı

Ertuğrul UZUN AKIL TUTKUNU HUKUK. A. Peczenik in Hukukî Argümantasyon Teorisi Üzerine Bir İnceleme

Ertuğrul UZUN AKIL TUTKUNU HUKUK. A. Peczenik in Hukukî Argümantasyon Teorisi Üzerine Bir İnceleme Ertuğrul UZUN AKIL TUTKUNU HUKUK A. Peczenik in Hukukî Argümantasyon Teorisi Üzerine Bir İnceleme İÇİNDEKİLER TEŞEKKÜR VE İTHAF... v İÇİNDEKİLER...vii Giriş HUKUK VE DOĞRULUK HUKUKÎ YARGILAR VE DOĞRULUK...

Detaylı

1982 Anayasası nın Cumhuriyetin Nitelikleri başlıklı 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti nin bir hukuk devleti olduğu kurala bağlanmıştır.

1982 Anayasası nın Cumhuriyetin Nitelikleri başlıklı 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti nin bir hukuk devleti olduğu kurala bağlanmıştır. Esas Sayısı : 2015/109 Karar Sayısı : 2016/28 1982 Anayasası nın Cumhuriyetin Nitelikleri başlıklı 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti nin bir hukuk devleti olduğu kurala bağlanmıştır. Anayasa nın 2. maddesinde

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Emre CAN İDARİ İŞLEMİN ŞEKİL UNSURU

Yrd. Doç. Dr. Emre CAN İDARİ İŞLEMİN ŞEKİL UNSURU Yrd. Doç. Dr. Emre CAN İDARİ İŞLEMİN ŞEKİL UNSURU İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER...VII KISALTMALAR... XVII GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM HUKUKİ İŞLEMLERDE USUL ve ŞEKİL I. USUL VE ŞEKİL KAVRAMLARI...9 A.

Detaylı

İlgili Kanun / Madde 818.S.BK/161

İlgili Kanun / Madde 818.S.BK/161 T.C YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ Esas No. 2009/17402 Karar No. 2011/19618 Tarihi: 30.06.2011 İlgili Kanun / Madde 818.S.BK/161 CEZAİ ŞART KARŞILIKLIK İLKESİ BAKİYE ÜCRETİN YANINDA CEZAİ ŞARTINDA İSTENEBİLECEĞİ

Detaylı

BORÇLAR HUKUKUNDA KESİN HÜKÜMSÜZLÜK YAPTIRIMININ AMACA UYGUN SINIRLAMA (TELEOLOJİK REDÜKSİYON) YÖNTEMİ İLE DARALTILMASI

BORÇLAR HUKUKUNDA KESİN HÜKÜMSÜZLÜK YAPTIRIMININ AMACA UYGUN SINIRLAMA (TELEOLOJİK REDÜKSİYON) YÖNTEMİ İLE DARALTILMASI Yrd. Doç. Dr. Pakize Ezgi AKBULUT BORÇLAR HUKUKUNDA KESİN HÜKÜMSÜZLÜK YAPTIRIMININ AMACA UYGUN SINIRLAMA (TELEOLOJİK REDÜKSİYON) YÖNTEMİ İLE DARALTILMASI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR

Detaylı

Dr. TANER EMRE YARDIMCI HUKUK YARGILAMASINDA SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ

Dr. TANER EMRE YARDIMCI HUKUK YARGILAMASINDA SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ Dr. TANER EMRE YARDIMCI HUKUK YARGILAMASINDA SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR DİZİNİ... XVII GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Detaylı

TEMEL HUKUK. Hukuk ve Kaynakları

TEMEL HUKUK. Hukuk ve Kaynakları TEMEL HUKUK Hukuk ve Kaynakları HUKUK NEDİR Hukuk, toplumsal yaşam içinde kişilerin birbirleriyle ve toplumu temsil eden güçle ilişkilerini düzenleyen ve uyulması, toplumu temsil eden güç tarafından yaptırıma

Detaylı

İDARİ YARGILAMA USULÜ HUKUKU 3-B K. Burak ÖZTÜRK İDARİ YARGI KARARLARININ UYGULANMASI

İDARİ YARGILAMA USULÜ HUKUKU 3-B K. Burak ÖZTÜRK İDARİ YARGI KARARLARININ UYGULANMASI İDARİ YARGILAMA USULÜ HUKUKU İDARİ YARGILAMA AÇIK DERS MATERYALİ USULÜ HUKUKU 3-B K. Burak ÖZTÜRK İDARİ YARGI KARARLARININ UYGULANMASI ANAYASAL DÜZENLEME Anayasa, m. 138/4: Yasama ve yürütme organları

Detaylı

EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ

EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ COUNCIL OF EUROPE AVRUPA KONSEYİ EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İKİNCİ DAİRE KARAARSLAN TÜRKİYE DAVASI (Başvuru no. 4027/05) KARAR STRAZBURG 27 Temmuz 2010 İşbu karar AİHS

Detaylı

Fikret BABAYEV * * Azerbaycan Anayasa Mahkemesi Başkanı

Fikret BABAYEV * * Azerbaycan Anayasa Mahkemesi Başkanı Fikret BABAYEV * Sayın Başkan, değerli katılımcılar! Öncelikle belirtmek isterim ki, bugün bu faaliyete iştirak etmek ve sizlerle bir arada bulunmak benim için büyük bir mutluluktur. Bu toplantıya ve şahsıma

Detaylı

dan itibaren ücret gelirlerine farklı (düşük oranlı) gelir vergisi tarifesi uygulamasına son veren kanuni düzenlemenin,

dan itibaren ücret gelirlerine farklı (düşük oranlı) gelir vergisi tarifesi uygulamasına son veren kanuni düzenlemenin, 04.12.2009 Açıklamalı Sirküler Rapor 2009/16 Konu: ANAYASA MAHKEMESĐ ĐPTAL KARARI SONRASINDA ÜCRETLER ÜZERĐNDEN HESAPLANACAK GELĐR VERGĐSĐNDE DĐKKATE ALINACAK GELĐR VERGĐSĐ TARĐFESĐ VE ĐHTĐRAZĐ KAYITLA

Detaylı

Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI

Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM İdarenin Denetlenmesi I. GENEL OLARAK...1 II. YARGI DIŞI DENETİM...2 A. İdari Denetim...2 1. Genel İdari Denetim...2

Detaylı

İDARENİN TAKDİR YETKİSİ VE YARGISAL DENETİMİ

İDARENİN TAKDİR YETKİSİ VE YARGISAL DENETİMİ Doç. Dr. Cemil KAYA İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi İDARENİN TAKDİR YETKİSİ VE YARGISAL DENETİMİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii İÇİNDEKİLER...ix KISALTMALAR...

Detaylı

HUKUKA GİRİŞ ve HUKUKTA YÖNTEM

HUKUKA GİRİŞ ve HUKUKTA YÖNTEM HUKUKA GİRİŞ ve HUKUKTA YÖNTEM 1 HUKUK NEDİR TOPLUMSAL YAŞAMI DÜZENLEYEN ve DEVLET TARAFINDAN YÜRÜRLÜĞE KONULUP YAPTIRIMA BAĞLANAN KURALLAR BÜTÜNÜDÜR 2 TOPLUMSAL YAŞAMI DÜZENLEYEN DİĞER DAVRANIŞ KURALLARI

Detaylı

TÜRK MAHKEMESİNCE UYGULANACAK YABANCI YASANIN, ANAYASA YA AYKIRILIĞI SORUNU

TÜRK MAHKEMESİNCE UYGULANACAK YABANCI YASANIN, ANAYASA YA AYKIRILIĞI SORUNU makaleler Rona AYBAY TÜRK MAHKEMESİNCE UYGULANACAK YABANCI YASANIN, ANAYASA YA AYKIRILIĞI SORUNU Prof. Dr. Rona AYBAY* I. GİRİŞ Bir mahkeme, önündeki bir davada, konunun özelliğine göre, kendi devletinin

Detaylı

Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI

Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM İDARENIN DENETLENMESI I. GENEL OLARAK...1 II. YARGI DIŞI DENETİM...2 A. İdari Denetim...2 1. Genel İdari Denetim...2

Detaylı

İTİRAZIN KONUSU: günlü, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu nun;

İTİRAZIN KONUSU: günlü, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu nun; ANAYASA MAHKEMESİ KARARI Resmi Gazete tarih/sayı: 11.08.2004/25550 Esas Sayısı : 2004/26 Karar Sayısı : 2004/51 Karar Günü : 15.4.2004 İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN : Ankara 5. İdare Mahkemesi İTİRAZIN KONUSU:

Detaylı

İsviçre Federal Temyiz Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi nin Tarihli Kararı

İsviçre Federal Temyiz Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi nin Tarihli Kararı İsviçre Federal Temyiz Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi nin 01.09.2011 Tarihli Kararı Dr. Levent BÖRÜ* The Decision of The 1. Civil Chamber of The Swiss Federal Court of Appeal Dated 01.09.2011 * Ankara Üniversitesi

Detaylı

www.salthukuk.com facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 1 İçindekiler Milletlerarası Hukuk Çift-İ.Ö. 2. Dönem - Part 5 Pratik - 1 2-10

www.salthukuk.com facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 1 İçindekiler Milletlerarası Hukuk Çift-İ.Ö. 2. Dönem - Part 5 Pratik - 1 2-10 www.salthukuk.com facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 1 İçindekiler Milletlerarası Hukuk Çift-İ.Ö. 2. Dönem - Part 5 Konu sayfa Pratik - 1 2-10 1 www.salthukuk.com facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk

Detaylı

İçindekiler. BİRİNCİ BÖlÜM ANAYASA KAVRAMI * FONKSİYONU - YORUMU TÜRK ANAYASA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ

İçindekiler. BİRİNCİ BÖlÜM ANAYASA KAVRAMI * FONKSİYONU - YORUMU TÜRK ANAYASA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 17 BİRİNCİ BÖlÜM ANAYASA KAVRAMI * FONKSİYONU - YORUMU I. ANAYASA KAVRAMI VE ANAYASANIN FONKSİYONU 23 A. Anayasa Kavramı ve Anayasa Hukuku Öğretisi 23 B. Anayasanın Fonksiyonları

Detaylı

Prof. Dr. Süha TANRIVER Doç. Dr. Emel HANAĞASI

Prof. Dr. Süha TANRIVER Doç. Dr. Emel HANAĞASI Prof. Dr. Süha TANRIVER Doç. Dr. Emel HANAĞASI Bu doküman eğitim amacıyla hazırlanmış ve öğrenciye verilmiştir. İzinsiz çoğaltılması ve satılması halinde gerekli cezaî ve hukukî yollara başvurulacaktır.

Detaylı

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI II. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2.

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI II. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ 2015-2016 ÖĞRETİM YILI II. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. DERS SAATİ 15.02.2016 Türk Hukukunun Bilgi Kaynakları - Mevzuat, Yargı

Detaylı

J401 MESLEK HUKUKU TEMEL KAVRAMLAR

J401 MESLEK HUKUKU TEMEL KAVRAMLAR J401 MESLEK HUKUKU TEMEL KAVRAMLAR MESLEK HUKUKU Hukuk deyimi, h a k l a r anlamındadır; Devletçe yaptırıma bağlanmış kurallar bütünüdür. Meslek hukuku ; bu çerçevede, ilgili tarafların hak, görev ve yükümlülüklerinin

Detaylı

ANAYASA MAHKEMESİNDEN GVK GEÇİCİ 73 ÜNCÜ MADDEYLE İLGİLİ BİREYSEL BAŞVURUYA İLİŞKİN YETKİSİZLİK KARARI

ANAYASA MAHKEMESİNDEN GVK GEÇİCİ 73 ÜNCÜ MADDEYLE İLGİLİ BİREYSEL BAŞVURUYA İLİŞKİN YETKİSİZLİK KARARI Sirküler Rapor 16.12.2013/216-1 ANAYASA MAHKEMESİNDEN GVK GEÇİCİ 73 ÜNCÜ MADDEYLE İLGİLİ BİREYSEL BAŞVURUYA İLİŞKİN YETKİSİZLİK KARARI ÖZET : Anayasa Mahkemesi, 21.11.2013 tarihli ve 2013/4413 Başvuru

Detaylı

İMAR HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVALARI

İMAR HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVALARI İMAR HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVALARI İDARENİN İMAR HUKUKU NEDENİYLE SORUMLULUĞU HAKKINDA GENEL ANALİZ DOÇ.DR. MÜSLÜM AKINCI İMAR ve İDARE Belli bir yerleşim alanının teknik, sosyal ve hukuki araç

Detaylı

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı. Yargı Örgütü Dersleri

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı. Yargı Örgütü Dersleri Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO HBYS Programı Yargı Örgütü Dersleri YARGI, YARGIÇ, MAHKEME VE YARGILAMA KAVRAMLARI Kuvvetler ayrılığı ilkesi-1 Bir devlette, üç erk (kuvvet) vardır: Yasama,

Detaylı

Bazı makalelerde, bu iptal kararı ile kanuni temsilcilerin geçmişe yönelik sorumluluklarının kalktığına dair yorumlar okuyoruz.

Bazı makalelerde, bu iptal kararı ile kanuni temsilcilerin geçmişe yönelik sorumluluklarının kalktığına dair yorumlar okuyoruz. Not: Makaleler yazarın kişisel görüşünü ifade etmekte olup kaleme alındığı tarihteki mevzuat düzenlemeleri açısından geçerlidir. Daha sonra meydana gelecek değişimler uygulamada farklılık yaratabilir.

Detaylı

ÖNSÖZ... vii KISALTMALAR LİSTESİ... xv GİRİŞ...1

ÖNSÖZ... vii KISALTMALAR LİSTESİ... xv GİRİŞ...1 ix İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii KISALTMALAR LİSTESİ... xv GİRİŞ...1 Birinci Bölüm MANEVİ TAZMİNATIN HUKUKİ NİTELİĞİ, AMACI VE SÖZLEŞMEYE AYKIRILIKTAN DOĞAN MANEVİ TAZMİNATIN YASAL DAYANAĞI I. MANEVİ TAZMİNATIN

Detaylı

2-) Türkiye de tek dereceli seçim ilk kez hangi seçimlerde uygulanmıştır? A) 1942 B) 1946 C) 1950 D) 1962 E) 1966

2-) Türkiye de tek dereceli seçim ilk kez hangi seçimlerde uygulanmıştır? A) 1942 B) 1946 C) 1950 D) 1962 E) 1966 1-) 1921 Anayasası ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Milli egemenlik ilkesi benimsenmiştir B) İl ve nahiyelerde yerinden yönetim ilkesi kabul edilmiştir. C) Yasama ve yürütme kuvvetleri

Detaylı

KPSS 2007 GK (50) DENEME 3 / 52. SORU 50. Aşağıdakilerden hangisi hukuk devleti ilkesinin gereklerinden biri değildir? A) Yasal idare B) Devlet faaliyetlerinin belirliliği C) İdarenin mali sorumluluğu

Detaylı

DAVA ARKADAŞLIĞI DAVAYA MÜDAHALE

DAVA ARKADAŞLIĞI DAVAYA MÜDAHALE DAVA ARKADAŞLIĞI DAVAYA MÜDAHALE Prof. Dr. Süha TANRIVER Doç. Dr. Emel HANAĞASI Bu doküman eğitim amacıyla hazırlanmış ve öğrenciye verilmiştir. İzinsiz çoğaltılması ve satılması halinde gerekli cezaî

Detaylı

OBJEKTİF TARİHİ YORUM METODU İLE OBJEKTİF ZAMANA UYGUN YORUM METODU ARASINDAKİ İLİŞKİ

OBJEKTİF TARİHİ YORUM METODU İLE OBJEKTİF ZAMANA UYGUN YORUM METODU ARASINDAKİ İLİŞKİ OBJEKTİF TARİHİ YORUM METODU İLE OBJEKTİF ZAMANA UYGUN YORUM METODU ARASINDAKİ İLİŞKİ YORUM KAVRAMI Betül CANBOLAT Kanun hükmü, yasama organının tercih ettiği çözümün yazılı olarak ifade edilmesidir. Kullanılan

Detaylı

I sayılı İdarî Yargılama Usûlü Kanunun başvuru konusu kuralının Anayasaya aykırılığı sorunu:

I sayılı İdarî Yargılama Usûlü Kanunun başvuru konusu kuralının Anayasaya aykırılığı sorunu: Davacı şirket tarafından defter ve belgeler ile aylık ücret bordrolarının kanuna uygun düzenlenmediğinden bahisle 5510 sayılı Kanunun 102/l-e-4ve 5. maddelerine istinaden şirket adına kesilen toplam 3.064,50

Detaylı

İDARİ YARGILAMA USULÜ HUKUKU 3-B K. Burak ÖZTÜRK İDARİ YARGININ GÖREV ALANI

İDARİ YARGILAMA USULÜ HUKUKU 3-B K. Burak ÖZTÜRK İDARİ YARGININ GÖREV ALANI İDARİ YARGILAMA USULÜ HUKUKU İDARİ YARGILAMA AÇIK DERS MATERYALİ USULÜ HUKUKU 3-B K. Burak ÖZTÜRK İDARİ YARGININ GÖREV ALANI İDARİ YARGININ GÖREV ALANININ ÖLÇÜTÜ Uyuşmazlığın idari işlevden kaynaklanması

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TOPLUMSAL DÜZEN KURALLARI

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TOPLUMSAL DÜZEN KURALLARI İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TOPLUMSAL DÜZEN KURALLARI A- Hukuk ve Hak Kavramlarına Giriş... 1 B- Hukuk Kavramının Çeşitli Anlamları... 2 a-pozitif Hukuk... 2 b-doğal (Tabii) Hukuk... 3 c-şekil Açısından

Detaylı

ANAYASA ŞİKAYETİ: Bir Karma Çözüm mü?

ANAYASA ŞİKAYETİ: Bir Karma Çözüm mü? ANAYASA ŞİKAYETİ: Bir Karma Çözüm mü? Péter Paczolay Bireylerin Anayasa Mahkemelerine başvuru hakkı başlıca iki şekilde düzenlenebilir. Bunlardan ilki, bir kanun hükmüne karşı herhangi bir bireyin başvurusuna

Detaylı

T.C. YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI Basın Bürosu Sayı: 19

T.C. YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI Basın Bürosu Sayı: 19 09/04/2010 BASIN BİLDİRİSİ Anayasa değişikliğinin Cumhuriyetin ve demokrasinin geleceği yönüyle neler getireceği neler götüreceği dikkatlice ve hassas bir şekilde toplumsal uzlaşmayla değerlendirilmelidir.

Detaylı

2- Dâvanın, her biri hakkında aynı sebepten neşet etmesi. hükmü öngörülmüş. iken,

2- Dâvanın, her biri hakkında aynı sebepten neşet etmesi. hükmü öngörülmüş. iken, A- 01/10/2011 yürürlük tarihli 6100 sayılı Hukuk Mahkemeleri Kanunu ndan önce yürürlükte bulunan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu nun 43. maddesinde düzenlenen İHTİYARİ DAVA ARKADAŞLIĞI müessesesi

Detaylı

KAMU PERSONEL HUKUKU KISA ÖZET HUK303U

KAMU PERSONEL HUKUKU KISA ÖZET HUK303U KAMU PERSONEL HUKUKU KISA ÖZET HUK303U 2 Sayfa 2 1.Ünite Temel Kavramlar ve Anayasal İlkeler KAMU GÖREVLİLERİ Türkiye de Kamu Görevlilerinin Soyağacı Kamu Görevlileri Kamu i Seçilmişler Yükümlüler Gönüllüler

Detaylı

Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI

Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM İDARENIN DENETLENMESI I. GENEL OLARAK...1 II. YARGI DIŞI DENETİM...2 A. İdari Denetim...2 1. Genel İdari Denetim...2

Detaylı

HUKUKA ve AHLÂKA AYKIRILIK UNSURLARI ÇERÇEVESİNDE SALT MALVARLIĞI ZARARLARININ TAZMİNİ

HUKUKA ve AHLÂKA AYKIRILIK UNSURLARI ÇERÇEVESİNDE SALT MALVARLIĞI ZARARLARININ TAZMİNİ Dr. Pınar ÇAĞLAYAN AKSOY Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araştırma Görevlisi HUKUKA ve AHLÂKA AYKIRILIK UNSURLARI ÇERÇEVESİNDE SALT MALVARLIĞI ZARARLARININ TAZMİNİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...

Detaylı

Anahtar Kelimeler : İmar Planının Yargı Kararıyla İptali, İmar Hukukunda Kazanılmış Hak, Yapı Ruhsatı

Anahtar Kelimeler : İmar Planının Yargı Kararıyla İptali, İmar Hukukunda Kazanılmış Hak, Yapı Ruhsatı T.C. D A N I Ş T A Y Esas No : 2012/477 Karar No : 2014/3990 Anahtar Kelimeler : İmar Planının Yargı Kararıyla İptali, İmar Hukukunda Kazanılmış Hak, Yapı Ruhsatı Özeti: Yapı ruhsatının ve dayanağı uygulama

Detaylı

ZAMANAŞIMI SÜRESİ GEÇTİKTEN SONRA DİSİPLİN CEZASI VERİLMESİ

ZAMANAŞIMI SÜRESİ GEÇTİKTEN SONRA DİSİPLİN CEZASI VERİLMESİ ZAMANAŞIMI SÜRESİ GEÇTİKTEN SONRA DİSİPLİN CEZASI VERİLMESİ Özeti : Mevzuat hükümlerine aykırılığı gümrük idarelerince tespit edildiği tarihten itibaren üç yıllık zamanaşımı süresi geçirildikten sonra

Detaylı

İlgili Kanun / Madde 4857 S. İŞK. /8

İlgili Kanun / Madde 4857 S. İŞK. /8 T.C YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ Esas No. 2013/7568 Karar No. 2014/13812 Tarihi: 21.05.2014 İlgili Kanun / Madde 4857 S. İŞK. /8 İŞ SÖZLEŞMESİNİN VAR OLUP OLMADIĞI- NIN BAĞIMLILIK ÖLÇÜTÜNE GÖRE BELİRLE-

Detaylı

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO. Adalet Programı. Hukuk Başlangıcı Dersleri

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO. Adalet Programı. Hukuk Başlangıcı Dersleri Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO Adalet Programı Hukuk Başlangıcı Dersleri ÜNİTE I TOPLUMSAL DÜZEN KURALLARI ve HUKUK Sosyal Düzen Kuralları 1.Hukuk Kuralları 2. Ahlak Kuralları 3. Din Kuralları

Detaylı

ÖN KARAR PROSEDÜRÜ. Sunuş Planı

ÖN KARAR PROSEDÜRÜ. Sunuş Planı ÖN KARAR PROSEDÜRÜ Avrupa Birliği ve Uluslararası Ekonomik İlişkiler Anabilim Dalı (Hukuk) Yüksek Lisans Programı 2017-2018 Güz Dönemi 2. DERS Doç. Dr. İlke GÖÇMEN 1 Sunuş Planı Ön Tespitler Başvuruya

Detaylı

Sermaye Şirketleri Özelinde ŞİRKETLER HUKUKU UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE TAHKİM

Sermaye Şirketleri Özelinde ŞİRKETLER HUKUKU UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE TAHKİM Doç. Dr. Tolga AYOĞLU Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Sermaye Şirketleri Özelinde ŞİRKETLER HUKUKU UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE TAHKİM İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII

Detaylı

Hükümet in TSK İçinde Oluşturduğu Paralel Yapılar; Cumhurbaşkanı ve AYİM nin Konumu..

Hükümet in TSK İçinde Oluşturduğu Paralel Yapılar; Cumhurbaşkanı ve AYİM nin Konumu.. 28 Nisan 2014 Basın Toplantısı Metni ; (Konuşmaya esas metin) Hükümet in TSK İçinde Oluşturduğu Paralel Yapılar; Cumhurbaşkanı ve AYİM nin Konumu.. -- Silahlı Kuvvetlerimizde 3-4 yıldan bu yana Hava Kuvvetleri

Detaylı

MEDENİ USUL HUKUKU ÖZEL HUKUK YARGISI

MEDENİ USUL HUKUKU ÖZEL HUKUK YARGISI İsmail ERCAN Avukatlar ve Hâkimler için MEDENİ USUL HUKUKU ÖZEL HUKUK YARGISI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... VII BİRİNCİ KISIM USUL HUKUKUNA GIRIŞ BIRINCI BÖLÜM TEMEL KAVRAMLAR I. TERİM SORUNU... 3 II. USUL HUKUKUNUN

Detaylı

Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI

Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI Prof. Dr. Zehra ODYAKMAZ Ümit KAYMAK İsmail ERCAN THEMIS İDARİ YARGI İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM İdarenin Denetlenmesi I. GENEL OLARAK...1 II. YARGI DIŞI DENETİM...2 A. İdari Denetim...2 1. Genel İdari Denetim...2

Detaylı

KAMU YÖNETİMİ. 9.Ders. Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER

KAMU YÖNETİMİ. 9.Ders. Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER KAMU YÖNETİMİ 9.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1 Kamu hizmetlerinin yürütülmesi birçok unsur yanında olmazsa olmaz unsur işgücü gereksinimidir. Kamu görevlileri, kamu hizmetinin işgücü unsurunu oluştururlar.

Detaylı

TÜRKİYE TİPİ BAŞLANLIK SİSTEMİ MODEL ÖNERİSİ. 1. Başkanlık Sistemi Tartışmasının Temel Gerekçeleri

TÜRKİYE TİPİ BAŞLANLIK SİSTEMİ MODEL ÖNERİSİ. 1. Başkanlık Sistemi Tartışmasının Temel Gerekçeleri TÜRKİYE TİPİ BAŞLANLIK SİSTEMİ MODEL ÖNERİSİ Mehmet Uçum 1. Başkanlık Sistemi Tartışmasının Temel Gerekçeleri a. Tartışmanın Arka Planı Ülkemizde, hükümet biçimi olarak başkanlık sistemi tartışması yeni

Detaylı

VERGİNİN YASALLIĞI İLKESİNİN İLGİLİ ÖĞRETİ VE YARGI KARARLARI KAPSAMINDA İNCELEMESİ

VERGİNİN YASALLIĞI İLKESİNİN İLGİLİ ÖĞRETİ VE YARGI KARARLARI KAPSAMINDA İNCELEMESİ VERGİNİN YASALLIĞI İLKESİNİN İLGİLİ ÖĞRETİ VE YARGI KARARLARI KAPSAMINDA İNCELEMESİ Akkaya Avukatlık Bürosu Stj. Av. Alican ERTAŞ alicanertas@akkayalaw.com Vergilerin yasallığı ilkesi, yasal idare ilkesinin

Detaylı