Internet Servislerinde Güven Modellenmesi

Transkript

1 Internet Servislerinde Güven Modellenmesi Hazırlayanlar: Mahir Kutay (Dokuz Eylül Üniversitesi-FBE) Salih Zafer Dicle (DEÜ), Mehmet Ufuk Çağlayan (BÜ)

2 ÖZET Güvenin Önemi Sosyal Bilimlerde Güven Bilgisayar Bilimlerinde Güven Güven Modellenmesi Konusunda Dünyada yapılan Çalışmalar Genel Güven Özellikleri Güvenin Sayısal Olarak Ölçülmesi Grafik Tabanlı Güven Değeri Güven Yayılımı Devam Etmekte Olan Çalışma Sonuç ve Öneriler

3 Küresel Internet in getirdiği sorunlar: Coğrafi ve Politik Sınırlar önemini kaybediyor. E- Ticaret, Farklı hukuk sistemlerinde yaşayanlar arasında yaygınlaşmaktadır. Kişisel bilgilerin paylaşımı artmaktadır. Bir çok kişi kötü niyetli faaliyetlerin hedefi olmaktadır.

4 Sosyal Bilimlerde Güven İnsanların ortak amaçları için gruplar ve organizasyonlar içinde çalışabilme yeteneği. (J. Coleman - Sosyolog) Bir kişinin diğer bir kişiden yararlı bir bir davranış beklentisi. (M. Deutsch - Psikolog) Bir kişi veya organizasyona duyulan güven o kişi veya organizasyonun fayda sağlayan bütün faaliyetlerinin bir ölçüsüdür. ( J. Driscoll - Ekonomist)

5 Bilgisayar Biliminde Güven Servisler, kaynaklar ve kullanıcılar gibi varlıkların belirli bir içeriğe bağlı olarak bağımsız ve sağlam bir biçimde davranma yeteneğidir. (T. Grandison ve Solomon ) Güven varlıkların diğer varlıklar hakkındaki öznel yargısının ölçüsüdür. (Josang ) Bir varlığın kendisinden yapması isteneni gerçekleştirme beklentisi. (Lance J. Hoffmann )

6 Dünyada güven konusunda yapılan çalışmalar: Politika temelli güven: -Güvenlik politikaları ve güven dilleri. -Dağıtık güven yönetimi. Ün-temelli güven: -Web e güvende güven ölçevleri. - P2P ve dağıtık ağlarda güven. -Uygulamaya-özgül ün. -Güvenin bir merkezden yönetilmemesi ve güven yayılımı.

7 Genel güven modelleri: - Güvenin genel özellikleri. -Hesaplamaya dayalı ve çevrimiçi güven Bilgi kaynaklarında güven. -Web de güven sorunları. -Semantik Web de güven sorunları. - Üstmetin bağlantılarında güven. - Güven-temelli olarak bilgi süzgeçlenmesi - Sematik Web de süzgeçleme. -İçerikte güven. - Güvende insan etkileri.

8 Güven Özellikleri: Güven yönlüdür Güven özneldir Güven içeriğe bağlıdır Güven ölçülebilir Güven geçmişe bağlıdır Güven değişkendir: Güven belirli koşullara bağlı olarak iletilebilir Güven bileşik bir özelliktir

9 Genel Güven Modelleri Doğrudan Güven Dolaylı Güven: İşlevsel Güven: Üne Dayalı Güven:

10 Güvenin Sayısal Olarak Ölçülmesi İkili Sistem Ayrık Sistem Sürekli Sistem Güven Değerinin Seçilmesi. Bu çalışmada güven değerlerini p ϵ [0,1] aralığında gerçek bir sayı olarak ifade edilmesi seçildi. 0 güvensizliği ve 1 tam güveni temsil etmektedir.

11 Grafik Tabanlı Model Modelimizin ana bileşenini Güven Grafikleri oluşturur. Amacı varlıklar arasındaki güven ilişkilerinin grafiksel olarak ifade edilmesidir. Güven Grafikleri iki ana grupta toplanabilirler: -Özneden özneye. -Özneden nesneye.

12 Basit bir özne- nesne grafiği Ui Vi e (c,p,t) Bir güven grafiği G = (U,V,E) olarak tanımlanır. ϵ U, ϵ V köşeleri v yönlü bir kenar olan e E ile birleştirilirler. Bu grafik yönlü i bir grafiktir ve kenarın yönü güvenin yönünü gösterir. Özne ile nesne arasındaki güven ilişkisi içeriğe (c), zamana (t) ve özne ile nesne arasındaki güven değerine (p) bağlıdır. u i

13 Güven Yayılımı. Arkadaşınızın arkadaşına ne kadar güvenmelisiniz? A kişisinin C kişisi için t zamanında ve verilen güven değerleri(p) için doktorluk içeriğine(c) bağlı olarak güveni nedir? A B C

14 Bu çalışmada n düğümlü seri güven zinciri için zincirin ilk elemenına aktarılan güven değerini kenarlara verilen güven i T = n 1 pi değerlerinin çarpımı olarak tanımladık. i= 1 burada p i i inci kenarın güven değeridir. Örnekte A kişisine C kişisisi kakkında aktarılan güven değeri 0.9 x 0.6= 0.54 olacaktır.

15 Paralel bir güven zinciri için durum şüphesiz ki farklı olacaktır. Bu çalışmada m paralel güven aktarım yoluna sahip bir güven zinciri için zincirin ilk elemenına aktarılan güven değerini, paralel kenarlara verilen güven değerlerinin ortalaması olarak tanımladık. i T = m 1 si k k = 1, burada k toplam paralel güven iletim yollarının sayısı ve s i ise her iletim yolu için verilen(veya hesaplanan) güven değeridir. Verilenn örnekte A düğümüne, D düğümü için aktarılan güven değeri aşağıda hesaplanmıştır.

16 Yol 1 C A D Yol Yol 1 in güven değeri: 0.8 x 0.7 = 0.56 Yol 2 nin güven değeri: 0.9 x 0.6 = 0.54 i A düğümüne aktarılan güven değeri: T i T = ½ x ( ) = 0.55 olacaktır. B

17 Daha karmaşık bir güven yayılımı zinciri C Yol Yol G A Yol 2 B D E F Yol 3 Paralel Küme 1 Paralel Küme 2 Görüldüğü gibi iki paralel güven iletim kümesi vardır. Paralel Küme 1: Yol 1 ve yol 2. Paralel Küme 2: Yol 3 ve yol 4.

18 Paralel küme 1 de iletilen güven değeri: 1 2 x x x ( ) + ( ) = 0.55 Paralel küme 2 de iletilen güven değeri: ( ) 2 x + x = 0.71 Grafiğimiz aşağıda gösterilen seri güven yayılımı zincirine dönüştürülür A D E G

19 İletilen toplam güven değeri şimdi kolaylıkla hesaplanır: ( ) i = 0.55x0.8x0.71 = 0.31 T Devam Etmekte Olan Çalışmalar. Güven ilişkileri her zaman verilen örneklerdeki kadar basit değildir. Bire-çok bağıntılı, Çoktan-bire bağıntılı, Çoktan-çoka bağıntılı olabilir. Bir varlık çok sayıda ve çeşitte varlıklarla güven ilişkisinde bulunabilir. Güven ilişkisinde yer alan varlıkların sayısı arttıkça, ilişkilerdeki karmaşıklık ta artmakta, basit grafik modelleme yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle, ilişkilerdeki karmaşıklığı azaltarak modelleme yapmak zorunlu olmuştur.

20 Modelimizi sıradüzensel yapıya sahip bipartite grafiklerden yararlanarak geliştirmeye çalışmaktayız. Daha büyük sistemler içinse bipartite grafiklerden oluşan topaklar kullanılarak bir model geliştirmek amaçlanmaktadır. Güven modellenmesi ve güven yayılımı konusunda grafiklerin kullanılması, özellikle sistemler büyüdükçe artan karmaşıklığın azaltılmasında önemli rol oynamaktadır

21 Referanslar [1] J. S. Coleman, Social Capital in the Creation of Human Capital, American Journal of Sociology, vol 94, pp , (1988). [2] M. Deutsch, Trust and Suspicion, The Journal of Conflict Resolution, vol. 2, no. 4. pp , [3] J. W. Driscoll, Trust and Participation in Organizational Decision Making as Predictors of Satisfaction, Academy of Management Journal, vol.21, pp.44-56, (1978). [4] T. Grandison and M. Sloman, "A Survey of Trust in Internet Applications", IEEE Communucations Survey, vol 3, pp 2-16, (2000). [5] A. Josang, R. Hayward and S. Pope, The Network Analysis with Subjective Logic, Proceedings of the Australasian Computer Science Conference, (2006). [6] Lance J. Hoffmann, Kim Lawson Jenkins and Jeremy Blum, Trust Beyond Security: An Expanded Trust Model, Communications of the ACM, Vol.49, No.7, pp , (2006). [7] M. Blaze, J. Feigenbaum and J. Lacy, "Decentralized Trust Management", IEEE Symposium on Security and Privacy, (1996). [8] D. Artz, Y. Gil, A Survey of Trust in Computer Science and the Semantic Web, Web Semantics:Science, Services and Agents on the World-Wide Web, Volume 5, Issue 4, pp , (2007). [9] Z. Yan and S. Holtmanns, Trust Modelling and Management: from Social Trust to Digital Trust, book chapter of Computer Security, Privacy and Politics: Current Issues, Challenges and Solutions, pp , IGI Global, (2007). [10] A. Josang, R. Ismail and C. Bloyd, A Survey of Trust and Reputation Systems for Online Service Provision, Decision Support Systems, 43(2), pp , (2007). [11] Annid K. Dey, Understanding and Using Context, Personal and Ubiquitous Computing Journal, Volume 5, pp. 4-7, (2001). [12] M. A. Orgun and C. Liu, Reasoning about Dynamics of Trust and Agent Bliefs, IEEE International Conference on Information Reuse and Integration, pp , (2006). [13] M. Carbone, M. Nielsen and V. Sassone, A Formal Model for Trust in Dynamic Networks, 1st international Conference on Software Engineering and Formal Methods, pp.54-75, (2003). [14] U. Kuter and J. Goldbeck, Sunny: A New Algorithm for Trust Inference in Social Networks Using Probabilistic Confidence Models, Foundations and Trends in Web Science, (2006). [15] F. Olivieroa, L. Pelusoa and S. Romano, Refacing: An Autonomic Approach to Network Security Based on Multidimensional Trustworthiness, Computer Networks, vol.52, pp , (2008). [16] R. Diestel, Graph Theory, Springer Verlag New York, (2000).

22 Sunumu izlediğiniz için teşekkürler Sorularınız?