8 * = ^ ^ = = = YIL: 34 SIRA SAYI: 405 KURULUŞ: OCAK-1975 YARGITAY KARARLARI DERGİSİ CİLT: 34 EYLÜL SAYI: 9. t«w ı

Transkript

1 8 * = ^ ^ = = = YIL: 34 SIRA SAYI: 405 A KURULUŞ: OCAK-1975 YARGITAY KARARLARI DERGİSİ CİLT: 34 EYLÜL SAYI: 9 t«w ı

2 ISSN tsa/îl&l Vargıtay adına Hosan G RÇ K R Yargıtay Başkanı njayuı t^a^üjüxü Crsin DAMAR Vargıtay Yayın işleri Müdürü Yargıtay Yayın İşleri Müdürlüğünce Ayda Bir yayımlanır. Hiç bir yerde temsilcimiz yoktur. <UasnlfD(wuJju IBafÂan A. Vehbi AKSOV Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Oyesi Ödemeli olarak Dergi Gönderilmez. *Üyt tx Cmruliah AVCI Tetkik Hakimi Abone bedeli için Abone Servisimizi ( ) arayınız. Mehmet AKBAL Tetkik Hakimi ^yürütün ut azışma e il Vargıtay Vayın İşleri Müdürlüğü (Vargıtay k Binası, Vekâletler Cad. No: 3) Bakanlıklar/fll\IKFIRfl ^Ücttfon (0-312) (0-312) Abone Olmak İçin; Abone bedeli Yayın İşleri Müdürlüğümüzün TC Ziraat Bankası Kızılay Şubesindeki nolu banka hesabına veya Posta Çekleri Merkezindeki nolu posta çeki hesabına ya da bizzat Müdürlüğümüz Veznesine yatırılmalıdır. arf&onc < t ıv lıi (0-312) D (afujt ifaunum liffsjç afujitm ere < ayfa ^ÎSiizrnl Crsin PflMflft Abone İşlemleri için Müdürlüğümüze başvurulmalıdır. B a d a SÖZK6S6N Matbaacılık Tic. Ltd. Şti. Tel:(0-312)

3 İÇİNDEKİLER P t ılfii (Yayınlanan Karar Adedi) la y fa Hukuk Bölümü C46J O Hukuk Genel Kurulu (4) O Birinci Hukuk Dairesi (2) O ikinci Hukuk Dairesi (2) ö Üçüncü Hukuk Dairesi (2) & Dördüncü Hukuk Dairesi (2) & Beşinci Hukuk Dairesi (2) ö Altıncı Hukuk Dairesi (2) O Yedinci Hukuk Dairesi (2) O Sekizinci Hukuk Dairesi (2) O Dokuzuncu Hukuk Dairesi (2) # Onuncu Hukuk Dairesi (2) & Onbirinci Hukuk Dairesi (3) ö Onikinci Hukuk Dairesi (2) & Onüçüncü Hukuk Dairesi (2) Ondördüncü Hukuk Dairesi (2) O Onbeşinci Hukuk Dairesi (2) & Onaltıncı Hukuk Dairesi (2) ö Onyedinci Hukuk Dairesi (2) & Onsekizinci Hukuk Dairesi (2) Ö Ondokuzuncu Hukuk Dairesi (2) O Yirminci Hukuk Dairesi (1) & Yirmibirinci Hukuk Dairesi (2) Ceza Bölümü ( 27) ö Ceza Genel Kurulu (4) & Birinci Ceza Dairesi (2) ö ikinci Ceza Dairesi (2) & Üçüncü Ceza Dairesi (2) ö Dördüncü Ceza Dairesi (2) ö Beşinci Ceza Dairesi (2) & Altıncı Ceza Dairesi (2) O Yedinci Ceza Dairesi (2) Ö Sekizinci Ceza Dairesi (2) O Dokuzuncu Ceza Dairesi (2) & Onuncu Ceza Dairesi (2) & Onbirinci Ceza Dairesi (3) Arama Dizinleri CQ Maddelere Göre Arama Dizini Kavramlara Göre Arama Dizini Endeksler

4

5 p m l M I I I I m m m m m m m m a m

6

7 H u k u k B ö l ü m ü T.C. YARGITAY Hukuk Genel Kurulu E: 2008/ K: 2008/242 T: Tapu Tahsis Belgesi $ Kültür ve Tabiat Varlıkları $ Zilyetlik Özet: Doğal sit alanları ve 3. derece arkeolojik sit alanlarında bulunan taşınmazlar, koşulları oluştuğu takdirde zilyetlik yolu ile kazanılabilirler. Taşınmazın 2981 sayılı Kanun un 3. maddesinde öngörülen istisnalar kapsamında kalıp kalmadığının da araştırılması gerekir. (2863 s. KTVK m. 11, geçici m. 7) (2981 s. MAYK m. 3) Taraflar arasındaki "tapu iptali tescil" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; (Beykoz İkinci Asliye Hukuk Mahkemesi)'nce davanın reddine dair verilen gün ve 2006/6 E. 120 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi'nin gün ve 2006/15120 E. 2007/719 K. sayılı ilamı ile, (...Davacı tarafından açılan tapu tahsisi belgesine dayalı tapu iptali ve tescil davasında davanın reddine dair verilen hüküm, davacının temyizi üzerine Dairemizce bozulmuştur. Bozma kararına karşı davalı tarafından karar düzeltme isteminde bulunulmuş, bu istemin reddi üzerine, yeniden yapılan yargılama sonucu, davacı tarafından takip edilmediği gerekçesiyle davanın Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 409/5. maddesi gereğince açılmamış sayılmasına karar verilmiştir. Hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 429/2. maddesi yerel mahkeme kararının bozulması üzerine mahkemece yapılacak işlerin yöntemini düzenlemektedir. Bu yöntem, bozma ilamına karşı karar düzeltme isteminin reddi halinde de uygulanır. Anılan madde hükmüne göre, taraflara Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 434. maddesi gereğince yasa yoluna baş Ya r b i t a y K a r a r l a r / D e r b İb! V1K i 1687

8 H u k u k Bölüm ü vuran taraftan peşin alınan giderden karşılanarak, mahkemece taraflara duruşma gününün tebliği gerekmektedir. Eldeki davada, karar düzeltme isteminin reddinden sonra taraflara duruşma gününü bildirir davetiye tebliğ edilmiş, davacı vekiline çıkartılan davetiye bilâ tebliğ iade edilmiştir. Tebligatın davacı vekilinin dava dilekçesindeki adresine gönderildiği, ancak, davacının yargılama aşamasında bu adresini değiştirdiği yerel mahkeme kararı ve Dairemiz bozma ilamı yeni adrese gönderildiği halde, karar düzeltme isteminin reddinden sonra yeniden verilen duruşma gününü adres değişikliği gözetilmeden eski adrese gönderilmiş ve tebliğ edilemeden iade edilmiştir. Bu durumda, davacı vekiline tebliğ edilmeyen duruşma gününden vekilin haberdar olması beklenemeyeceğinden, mahkemece, adresteki hata gözetilerek doğru adrese tebligat çıkarması gerekirken dosyanın işlemden kaldırılması ve daha sonra da açılmamış sayılmasına karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Karar bozulmalıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir. Temyiz Eden: Davacı vekili Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü: Dava, tapu tahsis belgesine dayalı tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir. Davacı vekili, davacının Rüzgarlıbahçe Mahallesi Beykoz-İstanbul'da ikamet ettiğini, 2981 sayılı İmar Affı Kanunu'na göre süresi içerisinde müracaat ederek tarihinde İstanbul Milli Emlak Müdürlüğü'nden tapu tahsis belgesi aldığını; imar ıslah çalışmaları sırasında davacının evinin bulunduğunu, arsanın 744 ada, 16 parsel olarak Hazine adına tescil edildiğini; Milli Emlak Müdürlüğü'ne müracaat ettiği halde tapusunu alamadığını ileri sürerek, 16 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının iptali ile davacı adına tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı Hazine vekili, dava konusu taşınmazın içinde bulunduğu Beykoz ilçesinin tamamının sit alanı kapsamına alındığını, 2981 sayılı Kanun'un 3 ve 14/f maddeleri uyarınca şahıslara verilen tapu tahsis belgelerinin iptali VIK i C İ l t : 3 4 S a y / : 9 E y l ü l

9 H u k u k Bölüm ü gerektiğini, davanın reddini cevaben bildirmiş; yerel mahkemece davanın reddine ilişkin olarak kurulan hüküm Özel Daire'ce yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuştur tarihinde yürürlüğe giren 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun 11. maddesinin 1. fıkrası "Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının malikleri bu varlıkların bakım ve onarımlarını Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın bu Kanun uyarınca bakım ve onarım hususunda vereceği emir ve talimata uygun olarak yerine getirdikleri sürece, bu Kanunun bu konuda maliklere tanıdığı hak ve muafiyetlerden yararlanırlar. Ancak, korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları ile bunların korunma alanları, zilyetlik yoluyla iktisap edilemez..." hükmünü içermektedir. Görüldüğü üzere 2863 sayılı Kanun'un ilk haline göre, korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları ile bunların koruma alanlarının zilyetlikle iktisap edilmesi yasaklanmıştır tarihli 5226 sayılı Kanun'un 5. maddesiyle, 2863 sayılı Kanun'un 11. maddesinin 1. fıkrasının 2. cümlesi değiştirilmiş, koruma alanlarından sonra gelmek üzere sit alanları sözcüğü ilave edilmiştir. Böylelikle sit alanlarının da olağanüstü zamanaşımı ve zilyetlik yoluyla kazanılması yasaklanmıştır. Ne var ki, tarihinde kabul edilen ve tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren 5663 sayılı Kanunla, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun 11. maddesinin 1. fıkrasının 2. cümlesi değiştirilmiş "Ancak, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma bölge kurullarınca birinci grup olarak tescil ve ilan edilen kültür varlıklarının bulunduğu taşınmazlar ile birinci ve ikinci derece arkeolojik sit alanlarındaki taşınmazlar zilyetlik yoluyla iktisap edilemez" hükmüne yer verilmiştir. Hemen belirtilmelidir ki, zilyetlikle kazanma bakımından hüküm değiştirilmiş, zilyetler lehine yeni bir düzenleme getirilmiştir. Yeni düzenlemede "...birinci grup olarak tescil ve ilan edilen kültür varlıklarının bulunduğu taşınmazlar ile birinci ve ikinci derece arkeolojik sit alanlarının" zilyetlikle kazanılmayacağı öngörüldüğünden, doğal sit alanları ve 3. derece arkeolojik sit alanlarında bulunan taşınmazların koşulları oluştuğu takdirde, zilyetlik yoluyla kazanılmaları mümkün hale gelmiştir. Ya r b ita y Kararla r / DerbIbI VIK E) 1689

10 H u k u k Bölüm ü Öte yandan, 5663 sayılı Kanun'un 2. maddesiyle, 2863 sayılı Kanun'a eklenen geçici 7. maddeye göre, bu değişikliğin devam eden davalarda da uygulanacağı vurgulanmış olmakla uyuşmazlığın değişik bu hüküm çerçevesinde çözümlenmesi gerekir. Ayrıca, 2981 sayılı Kanun'un 3. maddesinde "İstanbul ve Çanakkale (özel kanun çıkarılıncaya kadar) Boğazları ile 2862 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca belirlenmiş ve belirlenecek yerlerde, Askeri Yasak Bölgeleri ve Güvenlik Bölgelerinde, Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait harekat, eğitim ve savunma amaçlı yapılarda bu Kanun hükümleri uygulanmaz." hükmüyle Kanunun uygulanmasındaki istisnalar belirtilmiştir. Somut olayda; davacı, bir mülkiyet belgesi olmayıp, fiili kullanmayı belirleyen ve ilgilisine kişisel hak sağlayan zilyetlik belgesi niteliğindeki tapu tahsis belgesine dayanmaktadır. Dosyadaki bilgi ve belgelere göre, dava konusu taşınmazın 2981 sayılı Kanun'un 3. maddesinde öngörülen istisnalar kapsamında olup olmadığı açık bir şekilde araştırılmamıştır. O halde mahkemece davaya konu taşınmazın anılan hüküm kapsamında kalıp kalmadığı saptanmalı, varılacak sonuca göre, yukarıda açıklanan ilkeler ve yasa maddeleri de gözetilerek davacı tarafından iktisabının mümkün olup olmadığı saptanarak varılacak sonuca göre bir karar verilmelidir. O halde, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır. Sonuç: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK'nın 429. maddesi gereğince (BOZULMASINA), istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, gününde oybirliği ile karar verildi. Cİl t : 34 Sa y i: 9 E ylü l ZOOB

11 H ukuk b ö lü m ü T.C. YARGITAY Hukuk Genel Kurulu E: 2008/ K: 2008/266 T: $ Rücuen Tazminat $ İşe Giriş Bildirgesi İspat Yükü Özet: İşverenin kusursuz sorumluluğunun oluşabilmesi için, zararlandırıcı sigorta olayının, işe giriş bildirgesinin Kuruma veya iadeli-taahhütlü olarak postaya verilmesinden önce meydana gelmiş olması gerekir. Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça taraflardan her biri hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür. Çalıştırılan sigortalıları bildirme yükümlülüğü ile bu yükümlülüğün Yasanın aradığı sürede yerine getirildiğinin ispatı işverene aittir. (4721 S. MK m. 6) (506 s. SSK m. 9,10) Taraflar arasındaki "rücuan tazminat" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; (Ankara Onyedinci İş Mahkemesi)'nce davanın reddine dair verilen gün ve sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay Onuncu Hukuk Dairesi'nin gün ve sayılı ilamı ile, (...Dava; iş kazasından doğan rücuan tazminat istemine ilişkin olup, yasal dayanağı 506 sayılı Kanun'un 10. maddesidir. 506 sayılı Kanun'un 9. maddesi açıkça işe girmeden 1 gün önce sigortalının çalıştığının Kuruma doğrudan doğruya bildirilmesi ve iadeli taahhütlü olarak Kuruma gönderilmesi gerektiğini emrettiği halde, işveren bu hükme uygun davranmadığından, 9. ve 10. maddeye göre sorumluluğu mevcut olup, zararlandırıcı sigorta olayında Ya r b ita y Kar ar la r i D erbibi YIK E) 1691

12 H u kuk Bolüm ü sigortalının %100 kusurlu olduğu, dava dosyasındaki bilgi ve belgelerden açıkça anlaşılmaktadır. Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 10. maddesinde, sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde Kuruma bildirilmemesi halinde meydana gelen iş kazası ya da meslek hastalığı nedeniyle sigortalının uğradığı tüm zararlar Kurumca karşılanır, ancak "yapılan ve ilerde yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile, gelir bağlanırsa bu gelirlerin 22. maddede sözü geçen süreye göre hesap edilecek sermaye değerleri tutarı, 26. maddede yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın, işverene ayrıca ödettirilir (m. 10/son)" hükmü yer almaktadır. Görüldüğü gibi, işverene rücu edilebilmesi için, 26. maddede olduğu gibi özel bir kusur koşulu öngörülmemiş, işverenin kusursuz olması halinde dahi sorumlu tutulmuş, yine işverenin sorumlu olacağı tazminatın üst sınırı bakımından 26. maddede öngörülen "sigortalının işverenden isteyebileceği miktarla sınırlı" olduğuna ilişkin ibare de 10. maddeye alınmamıştır. Anayasa Mahkemesi'nin gün ve sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan gün ve E: 2003/10, K: 2006/106 sayılı Kararı ile 26. maddedeki "sigortalı veya hak sahibi kimselerin işverenden isteyebilecekleri miktarla sınırlı olmak üzere..." bölümünün Anayasa'ya aykırılık nedeniyle iptaline karar verilmiştir. 26. maddedeki anılan cümlenin iptali ile Kurumun rücu hakkının yasadan doğan kendine özgü ve sigortalı ya da hak sahiplerinin hakkından bağımsız basit rücu hakkına dönüşmüş olması karşısında, ilk peşin değerli gelirin tazmin sorumlularının kusuruna isabet eden miktarla sınırlı şekilde hüküm kurulması gerekir. Tazmin sorumlusunun sigortalıya veya hak sahiplerine yapmış olduğu her türlü ödemenin Kurumun rücu hakkından düşülmesine imkan yoktur. Zira Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararından sonra Kurumun rücu hakkı kanundan doğan bağımsız rücu hakkına dönüşmüştür. Dairemiz, Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararından önceki görüşüne göre, 10. maddeye dayanan rücu davalarında da tıpkı 26. maddede olduğu gibi bağlanan gelirlerdeki artışın tavan zararla sınırlı biçimde işverenden istenebileceği, bir bakıma 26. maddede öngörülen halefiyet ilkesinin 10. maddeye kıyasen uygulanabileceği kabul edilmekteydi. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararının gerekçesinde açıkça gelirlerde meydana gelen artışların istenemeyeceği belirtilmiştir. V İKİ CİLT: 34 S A yi: 9 E y lü l

13 H u k u k Bö lü m ü 506 sayılı Kanun'un 10. maddesinde 26. maddede öngörülen "sigortalının veya hak sahibi kimselerin işverenden isteyebilecekleri miktarla sınırlı olmak üzere" ibaresi de yer almamıştır. Bu nedenle Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararından sonra 26. maddeye dayanılarak açılan rücu davalannda artışlar istenemeyeceğine göre, böyle bir ibare bulunmayan 10. maddeye dayanan rücu davalarında da gelirlerdeki artışların istenemeyeceği açıktır. Mahkemece yapılacak iş; işverenin %100 kusurlu olduğu kabul edilerek ilk peşin değerli gelirden Borçlar Kanunu'nun 43 ve 44. maddeleri uyarınca hakkaniyet indirimi yapılarak Kurumun rücu alacağına hükmetmek gerekir. Borçlar Kanunu'nun 43 ve 44. maddelerine göre hakkaniyet indirimindeki yöntem ise, sigortalının müterafik kusurunun bir miktarını işverenin kusuruna eklemek, işveren kusursuz ise ilk bağlanan gelirin peşin değerinden %50'den az olmamak üzere indirim yapılarak Kurumun rücu alacağına hükmedileceği gözönünde tutulmalıdır. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı ile ortaya çıkan bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir. O halde, davacı kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir. Temyiz Eden: Davacı vekili Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü: Dava, 506 sayılı Kanun'un 10. maddesine dayalı rücuan tazminat istemine ilişkindir. Yerel mahkemece; işe giriş bildirgesinin, trafik-iş kazasından sonra verildiğinin davacı Kurum tarafından kanıtlanamadığı belirtilerek "davanın reddine" karar verilmiş, Özel Daire'ce, yukarıda yazılı gerekçelere dayalı bozma kararı üzerine, direnme kararı verilmiştir. Ya r b ita y Kar arla r i DerbIs I 1693

14 H u k u k Bölü m ü 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 9. maddesi uyarınca işveren; çalıştıracağı kimseleri, işe başlatmadan önce örneği Kurumca hazırlanacak işe giriş bildirgeleriyle Kuruma doğrudan tükürmekle veya bu belgeleri iadelitaahhütjü olarak göndermekle yükümlüdür. Kural bu olmakla bitlikte, inşaat işyerlerinde işe başlatılacak kimseler için işe başlatıldığı gün Kuruma veya iadeli-taahhütlü olarak postaya verilen işe giriş bildirgelerinin de süresi içinde verilmiş sayılacağı istisnai olarak hükme bağlanmıştır. Hemen belirtilmelidir ki; 506 sayılı Kanun'un 4447 sayılı Kanun'un 2. maddesiyle değiştirilen ve tarihinde yürürlüğe giren 9. madde hükmü uyarınca, işe giriş bildirgesinin sigortalıların "işe başlatılmasından önce" verilmesi yeterli bulunup, bildirgenin işe başlatılmadan bir gün önce verilmesine yöneüîk bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Kuruma bikfinilmeyen sigortalının zararlandırıcı sigorta olayına uğraması durumunda ilgililerin sigorta yardımları Kurumca sağlanmakta, ancak, belirtilen sigorta olayları için Kurumca yapılan ve ilerde yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile, gelir bağlanırsa bu gelirlerin sermaye değerleri tutarı, 26. maddede yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın, işverene ayrıca ödettirilmektedir. Anılan Kanun'un 10. maddesi ile işverenin ıkusursuz sorumluluğunun oluşabilmesi için, zararlandırıcı sigorta olayının, işe giriş bildirgesinin Kuruma veya iadeli-taahhütlü olarak postaya verilmesinden önce meydana gelmiş olması aranmaktadır. Somut uyuşmazlıkta; zararlandırıcı sigorta olayına uğrayan sigortalıya ait bildirgenin işe başlatılmadan önce iadeli-taahhütlü olarak postaya verilip verilmediğinin belirlenmesi önem taşımaktadır. Bu noktada önemli olan yön, ispat yükünün davacı Kuruma mı, işverene mi ait olduğunun belirlenmesi noktasında toplanmaktadır. Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür (TMK m. 6). Ancak iddialar karşısında kimin ispat yükü altında bulunduğunun tespiti her zaman kolay 1694 Cİl t : 34 Sa y i: s E ylü l 2003

15 H U K U K B Ö LÜ M Ü olmamaktadır. Genel hükümler uyarınca ispat yükünün dağıtımında objektif fyiniyet kuralları da gözönünde tutulmalıdır. Olumsuz olayların ispatındaki güçtük, çoğu zaman imkansızlık gözönüne alındığında, bildirgenin işe başlatılmadan (iadeli-taahhütlü olarak) postalandığının ispatı, davacı Kurumu olumsuz bir olayın ispatına zorlamak olur ki, bu durum da objektif iyiniyet kuralları ile bağdaşmaz. Çalıştırılan sigortalıları bildirme yükümlülüğü anılan Kanun'un 9. maddesi ile işverene ait olup, bu yükümlülüğün Yasanın aradığı sürede yerine getirildiğinin ispatı da kendisine ait olacaktır. Mahkemece, bu yön gözetilerek inceleme ve araştırma yapılması gerekirken, ispat yükü ters çevrilip, davacı Kuruma yüklenmesi isabetli bulunmamaktadır. Trafik kaza tutanağına göre zararlandırıcı olayın günü, saat 10:30 sıralarında meydana geldiği anlaşılmaktadır. Sigorta müfettiş raporunda yer verilen davalı şirket müdürünün ifadesinde ise; Borçka'da bulunan sondaj kamyonunun Ankara'ya götürülmesi amacıyla, şantiye şefi tarafından tarihinde yöreden bir sürücü ile anlaşıldığı, sigortalının işbaşı yaptığı günü, Borçka-Hopa Karayolunun 10. km.sinde meydana gelen trafik-iş kazası sonucunda vefat ettiği belirtilmektedir tarihli iadeli-taahhütlü olarak Kuruma postalanan işe giriş bildirgesinin, aynı gün meydana gelen kazadan önce postaya verildiğinin kanıtlanması yükümlülüğü davalı işverene ait olup, bu amaçla, posta idaresinden, evrakın kabul saatinin belirlenmesi için yazışma yapılmalıdır. Yapılacak değerlendirmede; işe giriş bildirgesinin Ankara'dan postaya verilmiş olduğu ve Borçka-Hopa karayolunda vefat eden sigortalının imzasını içerdiği olguları da dikkate alınmalıdır. Ayrıca, zemin araştırma sondaj işi yapmakta olan davalı işyeri, bu niteliğiyle teknik hizmetler iş koluna dahil olup, anılan Kanun'un 9. maddesinde inşaat işyerleri için tanınan istisnai düzenlemeden yararlanma olanağı da bulunmamaktadır. YARGITAY KARARLAR! DERBİBİ 1695

16 H ukuk Bölüm ü Yukarıda belirtilen maddi ve yasal olgular dikkate alınarak, yapılacak inceleme ve değerlendirme ile karar vermek gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır. Sonuç: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK'nın 429. maddesi gereğince (BOZULMASINA), gününde oyçokluğu ile karar verildi. & E: 2008/ K: 2008/331 T: T.C. YARGITAY Hukuk Genel Kurulu İrtifak Hakkı Yüklü Taşınmazın Bölünmesi Özet: Yüklü taşınmazın parsellere bölünmesi halinde kural olarak irtifak hakkı her parsel üzerinde devam eder. Ancak irtifak hakkı bölünen bir parsel üzerinde yük teşkil ediyorsa, diğer yüklü parsel maliklerinden her biri, kendi parsellerinden irtifakın terkinini talep edebilir. (4721 s. MK m. 779, 780, 783, 785, 793) Taraflar arasındaki "kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; (Mersin Asliye Birinci Hukuk Mahkemesi)'nce davanın kabulüne dair verilen gün ve 2002/970 E., TfM C İL T : 34 S a y i: 9 E y lü l 200B

17 H u k u k Bölü m ü 2002/1287 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay Onsekizinci Hukuk Dairesi'nin gün ve 2003/59 E., 1232 K. sayılı ilamı ile; (...Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre sair temyiz itirazları yerinde değildir. Ancak; Dava konusu 2010 ada 1 parsel sayılı taşınmazın dosya içerisinde bulunan tapu kaydına göre 432 m2 olan alanının 216 m2'si üzerinde ÇEAŞ lehine tarihli irtifak hakkının bulunduğu anlaşılmaktadır. Yerinde yapılan keşif sırasında fen bilirkişisine yaptırılan incelemede taşınmaz üzerinden elektrik gerilim hattının geçmediği belirtilmiş ise de, irtifak nedeniyle elektrik hattının henüz taşınmaz üzerinden geçirilmemiş olması ileride bu hakka dayalı olarak hat çekilmesine engel teşkil etmez. Bu bakımdan söz konusu irtifak hakkının kaldırılmasının söz konusu olup olmadığı araştırılmadan, bu irtifak yokmuş gibi irtifakın değere olumsuz etkisinin hükme esas alınan bilirkişi raporunda nazara alınmamış olması doğru görülmemiştir. Mahkemece, tarafların açıklamasına da başvurmak suretiyle irtifakın halen devam edip etmediği, lehine irtifak hakkı kurulan ÇEAŞ'dan sorulup, halen irtifak hakkının devam ettiğinin saptanması halinde bilirkişi kurullarından bu irtifakın taşınmazın değeri üzerindeki olumsuz etkisini gözeten ek raporlar alınıp hasıl olacak sonuca göre hüküm kurulmalıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir. Temyiz Eden: Davacı vekili Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü: Dava, kamulaştırma bedelinin tespiti ve taşınmaz malın idare adına tescili istemine ilişkindir. Davacı vekili; müvekkili idare tarafından trafo yeri için kamulaştırılan davalılara ait 2010 ada 1 parsel sayılı taşınmaza idarece belirlenen değer Yar o ita y kar arlari DerbIbI V H 1697

18 H u kuk Bölüm ü üzerinden pazarlıkla satın alma yolu denenmiş olmasına rağmen, takdir edilen bedelin davalılar tarafından kabul edilmemesi nedeniyle anlaşma sağlanamadığını ileri sürerek, kamulaştırma bedelinin tespiti ile taşınmazın müvekkili adına tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalılar vekili; arsa niteliğinde ve çok kıymetli bir konumda bulunan dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin metrekarede TL olarak tespiti ile davacıdan tahsiline karar verilmesini cevaben bildirmiştir. Mahkemenin, dava konusu taşınmazın tapu kaydında ÇEAŞ lehine yazılı irtifak hakkının, taşınmazın değerine olumsuz etkisini gözönünde bulundurmadan bedel tespiti cihetine giden bilirkişi raporunu benimsemek suretiyle "davanın kabulüne" dair verdiği karar, Özel Daire'ce yukarıda yazılı nedenle bozulmuş; yerel mahkemece "taşınmazın imar uygulamasına tabi tutulmadan önce ÇEAŞ lehine tesis edilen irtifak hakkının kadastral parsel kaydına şerh verildiği ve irtifak nedeniyle fiilen enerji nakil hattının geçirildiği, yükümlü taşınmazın ifraz ve imar uygulaması sonucu oluşan dava konusu 2010 ada 1 numaralı parsel kaydına bu şerhin intikal ettirilmiş olmasına karşın, kadastral kök parselden geçirilen enerji nakil hattının dava konusu parsel üzerinde değil ifraz sonucu oluşan başka bir parselde kaldığının keşfen belirlendiği, bu aşamadan sonra irtifak nedeniyle 1 numaralı parselden enerji nakil hattı geçirilmesi olanağı bulunmadığından irtifak nedeniyle değer düşüklüğünün bedele yansıtılmasının gerekmediği" gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir. Özel Daire ile yerel mahkeme arasındaki uyuşmazlık; tapuda Çukurova Elektrik A.Ş. lehine kayıtlı bulunan irtifak hakkının devam edip etmediğinin ve bu hakkın kaldırılmasına dair herhangi bir işlem bulunup bulunmadığının araştırılması ve sonucuna göre, irtifak nedeniyle değer düşüklüğünün taşınmazın kamulaştırma bedeline yansıtılmasının gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır. Bilindiği gibi irtifak, bir eşya üzerinde hak sahibine o eşyadan yararlanma yetkisi sağlayan bir ayni haktır. İrtifak hakkının içeriğini oluşturan yetkiler, ilke olarak sınırlıdır. Ancak, ayni hak olarak herkese karşı ileri sürülebilen mutlak etkiye sahiptir. Türk Medeni Kanunu'nun 779 ve devamı maddelerinde irtifak türleri, taşınmaz lehine irtifak hakkı, intifa hakkı, oturma hakkı, üst hakkı, kaynak VIK Cİl t : 34 Sa y /: 9 E ylü l 200B

19 H u k u k Bölü m ü hakkı ve diğer irtifaklar olarak belirlenmiş; mülkiyetten farklı olarak irtifaklar için kanun, genel hüküm koymamıştır. Buna karşılık, eşyaya bağlı irtifaklara ilişkin hükümlerin (MK m ), diğer kişisel irtifaklarda da uygulanacağı Türk Medeni Kanunu'nun 838/son maddesinde belirtilmiştir. Türk Medeni Kanunu'nun 780. maddesine göre, kural olarak irtifak hakkının kazanılması için tapu kütüğüne tescil şart olmakla birlikte, aynı maddenin ikinci fıkrasında "irtifak hakkının kazanılmasında ve tescilinde, aksi öngörülmüş olmadıkça taşınmaz mülkiyetine ilişkin hükümler uygulanır" hükmü ile yapılan yollama dolayısıyla sicil dışı kazanma halleri irtifak hakkının kazanılmasında da söz konusu olacaktır. Bu noktada, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 4. maddesinde, kamulaştırma amacının elde edilmesi için yeterli olduğu takdirde taşınmazın belirli bir kısmı, yüksekliği, derinliği veya kaynaklar üzerinde kamulaştırma yolu ile irtifak kurulabileceği belirtildiğinden; kamulaştırmanın (tamamlanması ile irtifak hakkının doğduğu ve sonradan yapılacak tescilin açıklayıcı mahiyette bulunduğu kuşkusuzdur (Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman, Prof. Dr. Özer Seliçi, Prof. Dr. Şaibe Oktay Özdemir, Eşya Hukuku, İstanbul 2004, s: 606). Burada önemle vurgulanmalıdır ki; irtifakın kullanılması, fiilen yüklü taşınmazın bir kısmında söz konusu olsa dahi, yük bütün taşınmaz üzerinedir. Keza irtifak hakkı yararlanan taşınmazın bir kısmının ihtiyaçları için kurulmuş olsa dahi, taşınmazın tümü lehine mevcuttur. İrtifak bölünmez bir haktır (Oğuzman/Seliçi/Özdemir, a.g.e., s: 602). İrtifak hakkı, tapu sicilindeki kaydın terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olması ile sona erebileceği (MK m. 783) gibi, sözleşmede öngörülen sürenin dolması da bir sona erme sebebidir. Tüm bunların dışında, irtifak hakkının sağladığı yarar büsbütün ortadan kalkmış ya da bu hakkın, doğurduğu yüke oranla pek az çıkar sağlamış olması durumunda, irtifakın terkini için istemde bulunulabileceği Medeni Kanun'un 785. maddesinde öngörülmüştür. İrtifakın sağladığı yararın kaybı sebebiyle terkini talep kuralının bazı uygulama halleri Medeni Kanun'un 793. maddesinde ayrıca düzenlenmiş; "Yüklü taşınmazın bölünmesi" başlığını taşıyan anılan maddede, "Yüklü taşın Ya r b ita y Ka r arla r/ Derbİs İ 1699

20 H u k u k Bölü m ü mazın parsellere bölünmesi halinde kural, irtifak hakkının her parsel üzerinde devam etmesidir. Ancak, irtifak hakkı belirli parseller üzerinde kullanılmıyorsa, durum ve koşullara göre de kullanılamayacaksa, bu parsellerin maliklerinden her biri, kendi taşınmazı üzerindeki irtifak hakkının terkinini isteyebilir. Tapu sicil memuru, bu istemi irtifak hakkı sahibine bildirir ve onun bir ay içinde itiraz etmemesi halinde irtifak hakkını terkin eder." hükmü öngörülmüştür. Bu açık hüküm karşısında; somut olayda olduğu gibi, yükümlü taşınmazın parsellenmesi halinde, irtifak hakkı her parsel üzerinde eskisi gibi kalacaktır. Diğer bir ifadeyle, yüklü taşınmazın bölünmesi sonunda meydana gelen bütün parsellerin irtifak hakkıyla yüklü kalması, asildir. Burada, az yukarıda değinilen, irtifakın bölünmezliği prensibi söz konusudur. Böylece oluşan her parsel üzerinde irtifak hakkı sahibi, irtifak hakkından kaynaklanan yetkilerini kullanabilecektir. Şu kadar ki, irtifak hakkı yalnız bölünen bir parsel üzerinde yük teşkil ediyor, hak ancak bu parsel üzerinde kullanılıyorsa, diğer yüklü parsellerin maliklerinden her biri, kendi parsellerinden irtifakın terkinini talep edebilir (MK m. 793/2). Terkin talebi tapu memurluğuna yapılır ve irtifak hakkı sahibine tebliğ edilir. Bir ay içinde itiraz olunmazsa tapu memuru terkini yapar (MK m. 793/3). İtiraz halinde, yüklü parsel maliki mahkemeye başvurarak Medeni Kanun'un 785. maddesi uyarınca bir terkin kararı almalıdır (Oğuzman/ Seliçi/Özdemir, a.g.e., s: 614). Medeni Kanun'un 793. maddesinde (eski TKM m. 716) bir yüklü taşınmazın bölünmesi öngörülmüş olduğundan ve hukuki tarifine göre yüklü taşınmaz bölünürse, ancak bir irtifak hakkı var olabileceğinden genel olarak bütün irtifak haklarına bu madde uygulanabilir (Dr. Suad Bertan, Ayni Haklar, Ankara 1976, s: 1338). Sonuç olarak, Türk Medeni Kanunu'nun 793. maddesine göre, yüklü taşınmazın bölünmesi halinde, irtifakın, ortaya çıkan bütün parsellerin her biri üzerinde yük olarak devam ettiği, salt ifraz ve taksim nedeniyle irtifak hakkının son bulmayacağı; bu hak, ortaya çıkan parsellerden bir ya da birkaçı üzerinde V IK E Cİl t : 34 SAYI: 9 E ylü l 200B 1700