Haksız Rekabetle Mücadelede: Yön Bulma, İlkeler ve Strateji

Transkript

1 Haksız Rekabetle Mücadelede: Yön Bulma, İlkeler ve Strateji Kurumsallaşma ve sürdürülebilir büyüme yolundaki süreçte haksız rekabette mücadele vazgeçilmezdir. İşte dürüst, sürdürülebilir temiz rekabet, ve sonuçlarının esenlik içinde paylaşılması için kırmızı çizgilerimiz Yahya Arıkan * Türkiye Haksız Rekabetle Mücadele Kurulu (TÜRHAK) olarak oluşturduğumuz, mücadeledeki yeni bakışımızı ve perspektifimizin kodlarını sunan son çalışmamızın adını KUTUP YILDIZI olarak koymamız boşuna değildir. Kutup Yıldızı nın en bilinir özelliği; kuzey yönünde, parlak iri bir yıldız olması ve hemen hiç yer değiştirmediğinden yön bulma kolaylığı sağlamasıdır. Kutup Yıldızı tarih boyunca gezginlerin, gemicilerin can simidi olmuştur. Umarım çok şikayet ettiğimiz haksız rekabetin önlenmesinde Kutup Yıldızı çalışmalarımıza yön verir. Biliyoruz ki; Yeni Türk Ticaret Kanunu ile Türkiye de ticari işleyiş A dan Z ye değişecektir. Başta KOBİ ler ve meslek mensuplarımız dahil olmak üzere bütün şirketlerin kendilerini bu yeni döneme göre hazırlamaları gerekiyor. Görünüyor ki; Kurumsallaşma, rekabet gücünün artırılması ve sürdürülebilir büyüme yolundaki bu süreçte mesleğimizde öne çıkacak olgu ise kesinlikle doğru yönü bulma olacaktır. Bu anlamda; mesleki Kutup Yıldızı mızın dürüst, sürdürülebilir temiz rekabet, ve sonuçlarının esenlik içinde paylaşılması için yön göstermesi çok önemli. Meslektaşlarımız; engellerin çoğu zaman sadece bizim kafamızın içinde olduğunu ve onları yıkmanın da yine kendi ellerinde olduğunu unutmamalıdır. Leonardo Da Vinci ben yapmanın aciliyetine inanırım, bilmek * İSMMMO Başkanı 9

2 yetmez, yapmak gerekir der. Hem özel, hem de iş hayatımızda, kararlarımızı uygulamak, gerçeklerle yüzleşmeyi, bazen fedakârlık yapmayı, bazen bizi strese soksa da hiç hoşa gitmeyecek işleri yapmayı gerektiriyor. Ve bu engelden kurtulmak için mevcut durumun yarattığı alışkanlıklara teslim olmamak gerekiyor. NELERE DİKKAT EDİLMELİ? Dünyanın en büyük parakende devi Wal-Mart ın ünlü kurucusu Sam Walton un İt Dalaşı nda Ayakta Kalmanın Yolları adlı meşhur kitabında yazdığı 10 Altın Kuralından birisi Kararlı ol ikincisi ise Akıntıya karşı yüzün dür. Anlatmak istediği şeyin tercümesi ise şudur: Farklı olun ve yerleşmiş kalıpları zorlayın. Tabi ki bu değerlendirme aynı zamanda kimsede yenilmesi zor bir rakibe karşı mücadele ediyor hissi uyandırmamalıdır. Tam tersine bu; kendi kırmızı çizgilerimizi haklı bir zeminde rakibe yansıtmaktır Bu anlamda; kırmızı çizgilerin neler olması gerektiğine; diğer bir ifadeyle haksız rekabetle nasıl mücadele edileceğini iyi analiz etmek gerekiyor. Çünkü iş yaşamımızda mesleki özen çok önemlidir ve çalışmalarımızın kalitesi bakımından olmazsa olmaz koşullar vardır. Bunlar; Mesleki bilgi ve beceriye sahip olmak, kendimizi yenilemek, standartlara uymak ve kurumsallaşmaktır. Dünya üzerinde yapılan bir çalışmada Türkiyemiz en riskli ve en kötü olduğu 20 ülke içinde olmamasına karşın zor bir mesleğin mensupları olduğumuz tartışılamaz. İşte bu açıdan Meslek Ruhsatı na sahip çıkmamız ve ruhsatımız hiçbir şekilde başkalarına kullandırmamak kural olmalıdır. Biri sizi bir kez aldatırsa suç onundur. İki kez aldatırsa suç sizindir diye ünlü bir söz vardır. Ve şu hiç unutulmamalıdır gerçekte iş sahipleri de; meslek ruhsatı olmayanlarla çalışmamayı, kamu düzenini korumanın ön koşulu sayarlar ve işlerinin geleceği ve toplum düzeni açısından doğru bulmazlar. Üstelik cezai yaptırımlarla karşılaşacaklarının da farkındadırlar. Bu nedenle ruhsatımıza sahip çıkıp, hakkını vermek zorundayız. 20 yılı aşkın meslek mücadelemiz bize öğretti ki; ahlak konusunda en önemli 10

3 dersler kitaplardan değil, yaşanan deneyimlerden öğrenilir. Hak yenir ama hazmedilmez anonim sözü herkesin içsel şiarı olmalıdır. İşte bu düşünce yapısındaki meslektaşlarımız da; kendilerine saygı duyulduğunu bilir ve müşterisinin sırrını ele geçirip ifşa etmez. Öğrendiği işle ilgili özel bilgileri kullanarak ekonomik çıkar sağlamayı, dürüstlük kuralına aykırı bulur ve bunu onursuzluk sayar. Meslektaşının çalışanlarını; her türlü vasıtayla, meslek mensubunun veya iş sahibinin iş sırlarını ele geçirmeye veya açıklamaya yöneltmez. Yine bilerek gerçeğe aykırı belge düzenlemez veya bu gibi belgeleri gerçekmiş gibi onaylamaz ve bu tür davranışlara da izin vermez. Yavuz Sultan Selim i hepimiz biliriz. Selim yapacağı seferleri hep gizli tutarmış. Yine böyle bir sefer hazırlığı sırasında, vezirlerinden biri ısrarla seferin nereye yapılacağını sorunca Selim vezirine dönüp sormuş: Sır saklamayı bilir misin? Vezir tabii ki deyince Selim; ben de yanıtını vermiş. Bu olaydan çıkarılacak ders bellidir. Sırları namus bilen, her türlü yasal sorumlulukları gözeten, bilerek gerçeğe aykırı işlem yapmayan bir meslek mensubuna, iş sahibinin kapıları da ardına kadar açılır. Ve sözleşme hem meslek mensubunun, hem de iş sahiplerinin sigortasıdır. Aynı zamanda haksız rekabetinde sigortasıdır. Damga vergisi nedeniyle sözleşme düzenlemekten kaçınmamalıyız. Sözleşmede yapılan işlerin belirtilmesi, sınırların çizilmesi, yarın bir vergi ve ceza salındığında, kastımız yoksa sözleşme bizi kurtaran sigorta olacaktır. HAKSIZ REKABETİN ÜÇ ANA BAŞLIĞI Haksız rekabet ve reklam yönetmeliğinde; haksız rekabet üç ana başlıkta ele alınır. Birincisi; İş sahipleri ve meslek mensupların, hem kendi içinde,hem de aralarında yaşanan sorunlardır. İkincisi; Ücret ve mali nitelik deki konularda yaşanan sorunlar. Üçüncüsü de reklam niteliğinde yaşanan sorunlardır. Bunları biraz irdelemekte yarar var ve bu bölümün en önemli ilkesi olan dürüstlük konusuna bir soruyla gelmek aydınlatıcı olabilir. Bir gemi Doğu ya gider, bir gemi Batı ya. Peki esen aynı rüzgarla, hangi yöne gidebileceğini belirleyen şey nedir? 11

4 Sorunun yanıtının motor ya da yelken olduğu sanırım tahmin edilebilmiştir. Dürüstlük de işte böyle bir şeydir buna; rüzgar değil, içimizdeki güç karar verir. Bu işi yapan kimse; meslektaşlarının dürüstlüğü, güvenilirliği ve tarafsızlığı hakkındayanlış ve asılsız beyanda bulunmaz. Hizmetlerini, faaliyetlerini yanlış, yanıltıcı veya yersiz açıklamalarla kötülemez. Yine, asılsız ihbar ve şikayetlerde katiyyen bulunmaz, bu davranışı ise onursuzluk sayar. Kelebek Etkisi sözünü anımsamak da yararlı olabilir. Kelebek Etkisi, dünyanın bir ucundaki kelebeğin kanat çırpmasının, dünyanın tahmin edilemeyecek boyutlardaki değişimlere neden olabileceğini açıklayan etkidir. Kelebek Etkisi yaratmak için ilk adım dünyanın bizim tarafımızdan da değiştirilebileceğine inanmak önemlidir. Dünyada büyük bir kelebek etkisi yaratmış Gandhi, sadece pasif direniş yöntemi, inancı ve kararlılığı sayesinde Büyük Britanya İmparatorluğu nun direncini kırabilmiştir. Mesleğimiz için de bu böyledir. Haksız rekabetle mücadelede vizyoner,kararlı ve sadece dürüst olmakla haksız kazanç peşindekileri yenebiliriz. Bu alanda haksız rekabetin konusuna giren sekiz yaklaşım ise şöyledir: Muhasebe ve denetim standartlarına uymamak. Mesleki faaliyetlerin yürütülmesinde gereken mesleki özeni göstermemek. Bir diğer meslek mensubu ile sözleşmesi bulunan iş sahiplerini sözleşme yapmak. Yetki belgeleri ve ruhsatları iptal olduğu veya faaliyetleri geçici olarak durdurulduğu halde Mesleki faaliyete devam etmek. Meslek ruhsatının kiralamak. Mesleği yapmaları yasaklananları çalıştırmak. Üçüncü şahısları yanıltacak şekilde gerçeğe aykırı belge düzenlemek ve onaylamak. Bir diğer meslek mensubunun çalışanlarına iş teklif etmek veya onları kullanarak menfaat elde etmek. 12

5 KAZANÇ VE YAKLAŞIM Başkaları için duyduğumuz kaygı, kendimiz için duyduğumuz kaygının önüne geçtiği zaman olgunlaşmışız demektir. Müşteri ile ilişkiler ve kazanç noktasında bu yaklaşım çok önemlidir. İlkeli meslektaşlarım; İş sahiplerine menfaat sağlamak ya da bu vaatle iş almaz. Üstelik bu vaadin aldatmacadan ibaret olduğunu düşünür ve etik de bulmaz. Olağanüstü haller dışında, ücretini ödemeyen iş sahibine hizmet vermenin angarya olduğunu çok iyi bilir. Aynı şekilde ücretini alamadığı için, müşterisi ile ilişkisini kesen meslektaşının bu müşterisine hizmet vermeyi de asla kabul etmez. Bu konuda da haksız rekabet alanına giren yedi yaklaşım vardır: Asgari ücret tarifesinin altında ücret talep etmek veya ücretsiz hizmet vermek. Ücret tarifesindeki düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, yapılacak hizmet veya iş sonucu elde edilen menfaat üzerinden iş sahibi ile ortaklık pay anlaşmaları yapmak. İş sahiplerinden emanet para toplamak, alınan ücrete karşılık olmak üzere gerçeğe aykırı serbest meslek makbuzu veya fatura düzenlemek Sözleşme değerinin altında serbest meslek makbuzu veya fatura düzenlemek veya hiç düzenlememek- mali yükümlülüklerini yerine getirmemek Üçüncü kişilere ücret ya da herhangi bir menfaat sağlamak veya vaat etmek suretiyle iş almak. İş sahiplerine menfaat sağlamayı vaat etmek veya menfaat sağlamak ve bu suretle iş almak. İş sahiplerine ait veya iş sahiplerinden elde edilen bilgileri kullanmak suretiyle ekonomik çıkar sağlamak. REKLAM YASAĞI NEDEN ÖNEMLİ? Meslek yasamızda reklamla ilgili birçok düzenleme vardır. Ama bunların hiçbiri bilgisayarlardaki gibi sadece ekran koruyucusu işlevine sahip olmamalı arka planı bunu uygun olmalıdır. İyi bir başlangıç, yarı yarıya başarı demektir derler. Teknolojinin bugün bize getirdiğinin de böyle bir anlamı vardır. 13

6 Bilgiye erişimin kolaylaşması, haberleşme imkanının artması, ses ve görüntünün iletişimi gibi olanaklar sunan interneti kullanmak meslektaşlarımızın hakkı ve ödevidir. Ayrıca yasal zorunluluktur da. Mesleğimizin ilke ve kurallarına, mevzuat hükümlerine aykırı olmamak ve odaya bilgi vermek kaydıyla, internet sitesi kurabiliriz. Mesleki faaliyetlerimizi sürdürmek, müşterilerimizi bilgilendirmek ve bilimsel çalışmalarımızı yayınlamak için interneti kullanabiliriz. Ancak bu faaliyetlerimizi sürdürürken; Gerekli güvenlik tedbirleri alınmalı, sır saklama yükümlülüğüne uygun davranmalı, sitenin içeriği yönetmelik hükümleri kapsamında düzenlemelidir. Yine; sitelerde reklam vermemeli, almamalı ve yanlış yönlendirici kısa yollar kullandırılmamalıdır. Bu konuda haksız rekabete giren yedi başlığın altını çizmekte yarar vardır: Meslek mensuplarının dürüstlüğü, güvenirliği ve tarafsızlığı hakkında yanlış ve asılsız beyanlarda bulunmak. Meslek mensuplarının hizmetlerini ve faaliyetlerini yanlış ve yanıltıcı veya yersiz açıklamalarla kötülemek. Meslek mensupları hakkında asılsız ihbar ve şikayette bulunmak. Kendisi, hizmetleri ve faaliyetleri hakkında gerçek dışı veya yanıltıcı açıklamalarda bulunmak. Sahip olmadığı meslek unvanını kullanmak. Bu Yönetmelik ile belirlenen reklam ilke ve kurallarına aykırı davranmak. Mesleki ve akademik unvan dışında sahip olunan başka unvanları kullanmak. BİRLİKTE BAŞARMAK VE DAYANIŞMA Ne başarırsanız başarın, size yardım eden mutlaka vardır diye ünlü bir söz vardır. Biz de haksız rekabetle mücadelede meslek örgütü olarak sonuna kadar tüm meslektaşlarımızın yanındayız. Zaten Oda larımız, uğranılan haksız fiilin tespiti, haksız rekabetin ortadan kaldırılması, uğranılan zararın giderilmesi konusunda dava açmak zorundadır, yani bu sorunlar işbirliği ile çözülür. 14

7 Haksız rekabet konusunda pozitif disiplinin yeri ayrıdır. Bu noktada çok hoşuma giden, basit ama önemli, ders çıkarılacak bir örnek olay var. Japonya nın en ünlü çay ustası Sen no Rikyu ya, bir öğrencisi çay seremonisinin inceliklerini sormuş. Büyük usta: Ateşi yakarsın, suyu kaynatır, çayı çırparsın deyince öğrenci, Ama usta bu çok basit bir iş diye yakınmış. Rikyu, Öyle mi diyorsun? Sen bunu, her seferinde hakkını vererek, aynı disiplinle yap, ben senin öğrencin olayım demiş. Maalesef, bizim toplumumuzda disiplin, yüksek bir özen, özveri ve incelikle yapma kültürü olarak anlaşılmıyor. Oysa İçinde yaşadığımız zaman, bizden hayal gücü, yaratıcılık, özgüven, otokontrol ve öz disiplin bekliyor. Bu anlamda; Unvanı nı, ruhsatını ve yetki belgesini hak edip; çalışmalarını özenle ve ilkeli olarak sürdüren meslek mensupları kendine ait olmayan bir meslek unvanını kullanmaz ve bunu da ahlaki bulmaz. İşin kabulüne veya reddine ilişkin mecburi meslek kararlarını aynen uygular. Hakkındaki disiplin cezalarının sonuçlarını ise ortadan kaldırmayı düşünmediği gibi, meslektaşlarına verilen disiplin cezalarını da saygı ile karşılar. İşte bu noktada; hem haksız rekabete neden olmamak, hem de disiplin cezaları almamak için neler yapılması gerektiği bellidir Uyarı almamak için yapılacaklar şöyledir; İş akdinin feshi halinde defter ve belgeleri iş sahiplerine devir teslim tutanağı ile otuz gün içinde vermeliyiz. Birlikçe yayımlanan genelge ya da yönerge hükümlerinde yer alan, meslek disiplinini tanımlayan davranışlara uygun hareket etmeliyiz. Tabelalarımızı yasalara uygun olarak düzenlemeliyiz. Müşteri Bildirim Listelerini tam ve doğru olarak Oda ya süresinde vermeliyiz. Bir başka meslektaşımızın çalışanlarından; gerek meslektaş gerekse de müşterileriyle ilgili iş sırlarının açıklanması ve ele geçirilmesine karşı çıkıp mahremiyeti korumalıyız. Kınama almamak için de şu yaklaşımlara dikkat etmemiz gerekir; Yalnızca sahip olduğumuz unvanları kullanmalıyız. Yönetmelikte öngörülen yazılı hizmet sözleşmesini yaparak iş kabul etmeliyiz. 15

8 Reklam yasağına uymalıyız. Asgari ücret tarifesinde yer alan ücretlerin altında iş kabul etmemeliyiz. Ücret yönetmeliğine göre, ücret tahsil edilmediğinde daha sonraki yıllarda da işi sürdürmemeliyiz. Çalışanlar listesine kaydolmadan bir ünvan altında mesleki faaliyette bulunmamalıyız. Yeminli Mali Müşavir olarak, kendi defterlerimizi tutmak dışında, muhasebe bürosu açmamalıyız, var olan bir büroya da ortak olmamalıyız. Başka bir meslek mensubu ile sözleşmesi bulunan müşterilere iş önermemeliyiz. Şube veya irtibat bürosu açmamalıyız. Kasıt olmasa dahi, yasal düzenlemelere ve ilan olunmuş norm ve standartlara uymayan beyanname ve bildirimleri imzalamamalıyız, böyle durumlarda denetleme ve tasdik yapmamalıyız. Çalışanlar kütüğüne kayıtlı olmadan, birden fazla beyanname imzalamamalıyız. Stajımızı tamamlayarak mesleği yapmaya hak kazanıp ruhsatımızı aldıktan sonra en az iki yıl geçmedikçe staj yaptığımız meslek mensubunun onayı olmadan onların müşterilerine hizmet vermemeliyiz. Meslektaş olarak kendimiz, hizmetlerimiz ve faaliyetlerimiz hakkında gerçek dışı açıklamalarda bulunmamalıyız. Üçüncü kişilere ücret ya da herhangi bir çıkar sağlayarak veya vaat ederek iş almamalıyız. Meslektaşlarımız hakkında, ilgili kuruluşlara asılsız ihbar veya şikayette bulunmamalıyız. Bu noktada; geçici olarak mesleki faaliyetten alıkonma mak için dikkat edilecek altı yaklaşımı ifade etmekte yarar vardır; Bir;İş sahiplerinden hiçbir gerekçe ve isim altında emanet para kabul etmemeliyiz. İki: Çalışanlar listesine kayıtlı meslek mensubu olarak, Meslek Yasasının 2. maddesinde yer alan işlerin yürütülmesi amacıyla gerçek veya tüzel kişilere bağlı şekilde açık veya gizli hizmet sözleşmesi ile çalışmamalıyız. Üç: Kanun ve Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak, meslek mensubu olmayan veya mesleği yapmaları yasaklanmış kişilerle işbirliğinden kaçınmalıyız. 16

9 Dört: Yeminli Mali Müşavir olarak; tasdike ilişkin yasal düzenlemelerdeki ilke ve kurallarla, ilan olunmuş norm ve standartlara uymalıyız. Beş: Ticari Faaliyet Yasağına uymalıyız. Altı: Başkasının yerine beyanname imzalamamalıyız. SIFAT VE MÜHÜRE DİKKAT! Haksız rekabet yaratan uygulamaların bazılarının sonucuna göre yeminli sıfatının kaldırılması ve mührün geri alınması ihtimali de hep masadadır. Dikkat edilmesi gereken yaklaşımlar şöyledir; Yeminli Mali Müşavir olarak, tasdike ait yaptığımız işleri kasten gerçeğe aykırı olarak kullanırsak ve bu durum mahkeme kararı ile kesinleşirse; Yeminli sıfatımızın kaldırılacağını ve mührümüzün geri alınacağını bilmeliyiz. Mesleğimizi bizzat yapmalıyız. Ruhsatnamemizi bir başkasına kiralamamalıyız, herhangi bir şekilde de kullandırtmamalıyız. Mesleki yetkilerimizi devamlı ya da geçici olarak meslek mensubu olmayan kişilere devretmemeliyiz. Bu kişilerin kendi adına müşteri kabul etmesine, resmi belgelerde mühür ya da kaşemizi kullanmasına izin vermemeliyiz. Beyanname düzenlenmesi ve imzalanmasında, başka meslek mensuplarının ad ve unvanlarını kullanmamalıyız. SONUÇ Bu tespit ve değerlendirmelerin ardından sonuçta tüm meslektaşlarım haksız rekabetle mücadelenin, meslek mensupları için şerefli bir ödev olduğunu hiçbir zaman unutmamalıdır. Bu nedenle her meslektaşımızın sahip çıkacağı kurallar ve strateji bütün yalınlığıyla ortadadır. Haksız rekabet kurallarına, Disiplin kurallarındaki ilkelere ve emeğimiz ve ekmeğimize sahip çıkacağız. Ardından; Kurumsallaşacağız, güçlerimizi birleştireceğiz ve hepsinden önemlisi PAYLAŞMAYI ÖĞRENECEĞİZ. 17

10 18

11 HAKEMLİ YAZILAR REFEERED PAPERS

12 20