KBUDEK Eksternal Kalite Kontrol Programı Kullanım Kılavuzu

Transkript

1 KBUDEK Eksternal Kalite Kontrol Programı Kullanım Kılavuzu Sürüm : 5 Koordinatör: Prof. Dr. Kaya EMERK

2 Önsöz Sağlık hizmetinde kalite doğru kişiye, doğru zamanda, doğru şekilde yapılan girişimler sonucunda alınabilecek en iyi sonuca ulaşmak olarak tanımlanabilir. Sağlık hizmetinin kalitesini ölçmede tedbirler denilen bilimsel yöntemler geliştirilmiştir. Kalite ile ilgili bilincin hızla arttığı bu günlerde klinik laboratuvarlarda kullanılan kalite kavramlarının ve toplam kalite yönetimine temel sağlayan uygulamaların başında eksternal kalite kontrolü gelmektedir. Günümüzde kalite kontrol klinik laboratuvarların da vazgeçilmez bir bileşenidir. Son yıllarda kullanılan kalite kontrol programları doğruluk parametresini metod bağımlı hedef değerleri dikkate alarak yürütmektedir. Bu sistemde sonuçların doğruluğu göreceli olup karşılaştırılabilirlik ancak aynı analitik yöntemi kullanan laboratuvarlar arasında yapılabilir. Hızla artan alet ve yöntem sayısı göz önüne alındığında hasta bakımında karşılaştırılabilir sonuçların alınabilmesinin zorluğu açıktır. Ama klinik ihtiyaçlar böyle bir karşılaştırmayı gerekli kılmaktadır. Eksternal kalite kontrol programı sağlayıcısı; program başlangıcında laboratuvarlardan gelen verileri değerlendirir ve laboratuvarları her bir analit için ayrı ayrı olmak üzere farklı gruplarda konumlandırır. Laboratuvarlar programa üye oldukları süre içerisinde meydana gelen metod ya da cihaz değişimlerini program sağlayıcısına bildirmelidirler ki; yanlış bir değerlendirmeye maruz kalmasınlar. Bu bağlamda eksternal kalite kontrol aslında sadece çalıştığımız cihazı, metodu, kiti değil aynı zamanda daha geniş bir perspektifte kalite kontrol materyalini, materyalin homojenite ve stabilitesini, kontrol materyalinin üye laboratuvara uygun şartlarda ulaşıp ulaşmadığını, uygun sulandırılıp sulandırılmadığını, kalibre edilmiş pipetleyici kullanılıp kullanılmadığını, sistemden alınan sonuçların kalite kontrol programı yöneticisine hatasız aktarılıp aktarılmadığını ve daha birçok parametreyi test eder. Eksternal kalite kontrol laboratuvarların performanslarını birbirleri ile karşılaştırarak değerlendirir. Böylelikle internal kalite kontrol ile kullanılan analitik yöntemlerin kesinlik ve doğruluğu laboratuvar içinde değerlendirilirken, eksternal kalite kontrol ile laboratuvarın performansı kıyaslamalı olarak objektif bir göz tarafından izlenir ve analitik yöntemlerin doğruluğu devam ettirilir. Bütün bu söylenenler ulusal bir Kalite Kontrol Programı gereğini vurgulamaktadır. KBUD bu gerekçelerle KBUDEK ulusal eksternal kalite kontrol programını oluşturmuş ve 2006 yılından beri yürütmektedir. Bu programa yapılacak katkılar klinik laboratuvarlarda ulusal kalitemize doğrudan etkili olacaktır. Saygılarımla Prof. Dr. Kaya Emerk KBUDEK Bilimsel Koordinatörü 2

3 Tanıtım KBUDEK Eksternal Kalite Kontrol Programı 2005 yılının ikinci yarısında Prof.Dr. Kaya Emerk in önderliğinde, Dr.Berna Arslan ve Dr.Müjdat Aytekin in değerli katkıları ile İnterkom Bilgisayar tarafından geliştirilmiş ve 2006 yılının Ocak ayından itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Değerlendirmeler, Klinik Biyokimya Uzmanları Derneği nin dış kalite kontrol konusunda uzmanlaşmış doktorlarının gönüllü katkıları ile yapılmaktadır. Değerlendirmelerde bilgi gizliliği esastır. Değerlendirme sırasında sonuç gönderen laboratuvarların kimliği değerlendirmeyi yapan doktorlar tarafından bilinmemektedir. Raporlar İnterkom Bilgisayar tarafından değerlendirme sonrasında ayrıca oluşturulmaktadır. Değerlendirmeye katılan doktorlar kendi çalıştıkları kurumların raporlarına ancak İnterkom Bilgisayar tarafından internette yayınladıktan sonra ulaşabilmektedirler. Dış kalite kontrol programında yapılan değerlendirmeler tek başına kesin yargıya varmak için yeterli değildir. Kurumlar mutlaka iç kalite kontrol programları ile elde ettikleri sonuçları dış kalite kontrol raporları ile birlikte değerlendirerek doğru sonuçlara ulaşabilirler. Bu konuda Prof.Dr. Kaya Emerk tarafından teknik temelleri atılan ve yazılımı İnterkom Bilgisayar tarafından geliştirilen Klinik Laboratuvarlarda Ölçüm Belirsizliği uygulaması değerlendirmelerinize ışık tutacaktır. KBUDEK birden çok programı içerir. Klinik Biyokimya İmmunoassay İlaç Düzeyi Koagülasyon İdrar 12 adet liyofilize serum içerir. içerir. rum içerir. içerir. neği 12 adet liyofilize serum 12 adet liyofilize se- 8 adet liyofilize serum 6 adet idrar ör- içerir. Her ay bir numune çalışılır. Albumin Alkalen Fosfataz ALT Amilaz AST Bilirubin (Direkt) CK Demir Demir Bağlama Fosfor GGT Glukoz HDL Kalsiyum Klorür Kolesterol Kreatinin Laktat LDH Lipaz Magnezyum Potasyum Sodyum Total Bilirubin Total Protein Trigliserid Üre Ürik Asit Her ay bir numune çalışılır. AFP Beta hcg CEA Estradiol Ferritin Folik Asit FSH IgE İnsülin Kortizol LH Progesteron Prolaktin Serbest PSA Serbest T3 Serbest T4 Total PSA Total T3 Total T4 TSH Testosteron Vitamin B12 Her ay bir numune çalışılır. Digoksin Fenitoin Fenobarbital Karbamazepin Lityum Salisilat Teofilin Valproik Asid Vankomisin Şubat, Mayıs, Ağustos ve Kasım aylarında ikişer numune çalışılır. APTT Fibrinojen INR Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim, Aralık aylarında çalışılır. Bilirubin Eritrosit Glukoz Keton Lökosit Nitrit ph Dansite Ürobilinojen 3

4 Tümör Belirteçleri ASO, CRP, RF HbA1C Hemogram Kardiyak 12 adet liyofilize serum 6 adet likid serum 12 adet liyofilize hemolizat içerir. serum 12 adet tam kan içerir. 12 adet liyofilize içerir. içerir. içerir. Her ay bir numune çalışılır. Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim, Aralık aylarında çalışılır. Her ay bir numune çalışılır. Her ay bir numune çalışılır. Her ay bir numune çalışılır. AFP CEA CA 125 CA 15-3 CA 19-9 PSA Serbest PSA ASO CRP RF Programların 2015 yılı çalışma takvimi: HbA1C Hematokrit Hemoglobin MCH MCHC MCV MPV PLT RBC RDW WBC CK-MB ( mass) Digoksin Homosistein hs CRP Myoglobin NT-ProBNP Troponin I Troponin T KBUDEK sitesi aşağıda belirtilen aylarda, karşılarında belirtilen örnekler için ayın ilk gününde internet üzerinden sonuç girişine açılır. Her ayın son günü akşamı saat 18:00 da site sonuç girişine kapatılır. Ayın son gününe bırakmadan, sonuçlar internet üzerinden girilmelidir. Raporlar bir sonraki ayın ikinci haftasında yayınlanır. Dönem sonu raporları ile katılım belgeleri bir sonraki yılın Şubat ayı içinde katılımcılara ulaştırılır. Klinik Biyokimya Immunoassay İlaç Düzeyi Tümör Belirteçleri Kardiyak HbA1C Hemogram Koagülasyon ASO, CRP, RF İdrar Son Giriş Tarihi Ocak 1.Örnek Şubat 2.Örnek 1A ve 1B 1.Örnek Mart 3.Örnek Nisan 4.Örnek 2.Örnek Mayıs 5.Örnek 2A ve 2B Haziran 6.Örnek 3.Örnek Temmuz 7.Örnek Ağustos 8.Örnek 3A ve 3B 4.Örnek Eylül 9.Örnek Ekim 10.Örnek 5.Örnek Kasım 11.Örnek 4A ve 4B Aralık 12.Örnek 6.Örnek Elektronik posta ve SMS yolu ile her ayın 25 inde katılımcılara hatırlatma mesajları gönderilmektedir. Şifresini unutanların bilgileri de yine bu araçlar yardımı ile sorumlulara iletilmektedir. Bu nedenle bizde kayıtlı olan sorumlulara ait elektronik posta ve cep telefon numaralarının güncel olması önemlidir. Sorumlusu değişen laboratuvarların yeni sorumlularının bilgilerini internet üzerinden Laboratuvar Bilgileri sayfasından girmelerini rica ederiz. 4

5 Giriş Size verilmiş olan Laboratuvar kodu, Kullanıcı kodu ve Şifre bilgilerini yazarak sisteme giriş yapabilirsiniz. Bilgilerinizi girerken dikkat etmeniz gereken en önemli konu, küçük / BÜ- YÜK harf duyarlılığıdır. Bilgilerinizi girerken doğru sözcükler yazmanıza rağmen küçük / büyük harf ayırımına dikkat edilmez ise sistem girişinizi kabul etmeyecektir. Bilgilerinizi girerken alan geçişleri için Enter ya da Tab tuşunu kullanabilirsiniz. Girişiniz bittiğinde Enter tuşuna basarak veya Giriş düğmesini tıklayarak sisteme giriş yapabilirsiniz. 5

6 Ana Sayfa Ekranın sol üst tarafında yer alan program seçim bölümünden çalışmasını yapacağınız programı belirlemelisiniz. Klinik Biyokimya, Immunoassay, Koagülasyon, İlaç Düzeyi, Tümör Belirteçleri, ASO, CRP, RF, HbA1c, Hemogram, İdrar ve Kardiyak programlarından katıldığınız programlar seçim listenizde yer alacaktır. Program seçimi sonrasında yapacağınız işleme ait seçeneği tıklayarak istediğiniz çalışma ekranına geçebilirsiniz. Düğmelerin en altında yer alan Çıkış düğmesi sistemden güvenli olarak ayrılmanızı sağlayacaktır. Bilgilerinizin güvenliği için sistemi terk ederken Çıkış düğmesini kullanmanız önerilir. Bilgi güvenliğinizi arttırmak amacı ile sistemin boşta bekleme süresi 20 dakika ile sınırlandırılmıştır. 20 dakika süre ile herhangi bir işlem yapmazsanız, şifre giriş ekranından kendinizi tekrar sisteme tanıtmanız gerekecektir. 6

7 Genel Açıklamalar 3.1. Öncelikli İşlemler Programı kullanmaya başlarken öncelikle tanımlamanız gereken bilgiler bulunmaktadır. Başlangıçta size verilen Kullanıcı kodu ve Şifre bilgilerini değiştirmeniz, bilgilerinizin güvenliği açısından gereklidir. Sizlere ulaşmamız gerektiğinde telefon, elektronik posta adresi ve açık adres bilgilerine de gereksinim duymaktayız. Bu nedenle öncelikli olarak Laboratuvar Bilgileri ekranından gerekli bilgi alanlarını doldurmanızı rica ederiz. İkinci olarak katıldığınız programa ait cihazlarınızı tanımlamalısınız. Aynı programa birden fazla cihaz ile KBUDEK e katılıyorsanız, cihazlarınızı birbirlerinden ayırt edebilmek için her bir cihazınıza isim vermeniz, cihazlarınızı takibini kolaylaştıracaktır. Bir cihazla programa katılıyorsanız Laboratuvar gibi bir sözcük yazmanız yeterlidir. Yapılacak tanımlamalar sitenin seçim yapılan yerlerinde karşınıza çıkacaktır. Üçüncü olarak test tanımlarınızı yapmalısınız. Seçtiğiniz programa ait testleri tanımlayabilmek için Test Tanımı nı tıklamalısınız. Test Tanımı ekranında yer alan testleri sıra ile dolaşarak laboratuvarınızda kullandığınız yöntem, cihaz, üretici ve birim bilgilerini düzenlemelisiniz. Test tanımlama işlemi katıldığınız her program için tekrar edilmelidir. Test tanımlama aşamasını da tamamladıktan sonra test sonuçlarınızı girebilmek için Sonuç Girişi ekranından yararlanabilirsiniz. Sonuç girişi aşamasında da belirlemiş olduğunuz birim, yöntem ve cihaz bilgileriniz görülecektir. Eğer dönem içerisinde cihaz veya yöntem değişikliği oluşur ise Test Tanımı ekranından bu bilgileri değiştirebilirsiniz. Bu durumda yapacağınız değişiklik ilk değerlendirmede dikkate alınacaktır. Değişiklik durumunda dikkat edilmesi gereken nokta, sonuç girişi yapılmadan önce cihaz veya yöntem değişikliğinin yapılmasıdır. Sonuç girişi yapıp Sakla düğmesine basıldıktan sonra o aya ait bilgileriniz saklanacağı için sonradan yapılacak cihaz ve yöntem değişikliği sonuçlarınıza yansımayacaktır Düğme Açıklamaları Yardım düğmesi ile bulunduğunuz ekrana yönelik ip uçlarına ulaşabilirsiniz. Sakla düğmesi ile girdiğiniz bilgileri saklayabilirsiniz. Sil düğmesi ile girdiğiniz bilgileri silebilirsiniz. Cihaza göre yöntem tanımlama ekranında kullandığınız cihaz adını görebiliyorsanız, testler için yöntem tanımlarını kolayca oluşturabilirsiniz. Test tanımlarını diğer cihaz, konuma kopyalama ekranında, bir önceki yıl kullanmakta olduğunuz cihazın bilgilerini bu yıla veya bu yıl kullanmakta olduğunuz cihazların bilgilerini katıldığınız diğer cihaza kopyalayabilirsiniz. Raporları görüntülemek için kullanılır. Soru cevap ekranında önceden girilmiş soru ve cevaplarını görüntülemek için kullanılır. 7

8 Laboratuvar Bilgileri Laboratuvarınıza ait bilgilerin tanımlandığı ekrandır. Bu ekrandaki bilgiler esas alınarak sizinle irtibata geçilecektir. Bu nedenle bilgilerinizin güncel olmasına özen gösterin. Laboratuvar kodu KBUDEK tarafından size verilen ve tarafınızdan değiştirilemeyen bir bilgidir. Bunun dışındaki kullanıcı kodu ve şifre bilgileri tarafınızdan değiştirilebilir. Oluşturacağınız kullanıcı kodu ve şifre bilgileri en az 4 harf ya da rakamdan oluşmalıdır. Ayrıca şifrenizi oluştururken küçük/büyük harf ayırımına da gidebilirsiniz. Örneğin şifre olarak abcd kullanmak yerine AbCd kullanmanız şifre güvenliğini arttıracaktır. Ancak biz AbCd12 şeklindeki hem büyük ve küçük harflerin bir arada olduğu hem de rakamlardan oluşan karmaşık bir yapıyı öneririz. Oluşturacağınız şifrenin girişi sırasında sadece * simgesi görüleceği için hatalı şifre yazmanızı önlemek amacı ile şifre tekrarı alanı oluşturulmuştur. Bu alana da aynı şifreyi tekrar girmelisiniz. Program, yazılan sözcükleri karşılaştırarak birbirleri ile uyumlu olmama durumunda sizi uyaracaktır. Eğer şifre değişikliği yapmayacaksanız bu alanları boş bırakın. Bu durumda Sakla düğmesine bastığınızda eski şifreniz geçerliliğini sürdürecektir. Adres, telefon ve elektronik posta adresi bilgilerinizi mutlaka doldurun. Bu bilgiler yardımı ile sizlere daha kolay ulaşabiliriz. Her ayın 25 inde, henüz sonuçlarını girmemiş katılımcıların cep telefonlarına SMS ve elektronik posta adreslerine uyarı postası gönderilmektedir. Herhangi bir neden ile kullanıcı adı ve/veya şifre bilgilerinizi unutacak olursanız bize telefon ile ulaşabilir veya destek@kbudek.org adresine bir elektronik posta gönderebilirsiniz. Sisteme giriş bilgileriniz Laboratuvar Bilgileri ekranında tanımlı olan sorumlunun elektronik posta adresinize yollanacaktır. Laboratuvar sorumlusunun tanımlı elektronik posta adresi bulunmuyorsa kayıtlı olan cep telefonuna SMS ile gönderilecektir. Güvenlik amacı ile telefon veya faks yolu ile kullanıcı adı ve şifre bilgileri verilmemekte, kayıtlı olan elektronik posta adresi ve cep telefonu dışındaki adres ve telefonlara bilgilendirme yapılmamaktadır. Laboratuvar sorumlusu olarak iki ayrı tanımlama alanı bulunmaktadır. Birden fazla sorumlunun bulunduğu laboratuvarlarda ikinci KBUDEK sorumlusunun da isim ve elektronik posta bilgilerini doldurabilirsiniz. 8

9 Program Sorumluları Aktif döneme ait program sorumlularının tanımlandığı ekrandır. Laboratuvar sorumlusu alanında seçilen kişi aylık rapor ve dönem sonu raporlarında ismi yazılacak kişidir. Aynı zamanda bu kişi için Laboratuvar tanımlarında girilmiş olan elektronik posta adresine bilgilendirme yapılır. Bilgilendirme alanında seçilen kişinin elektronik posta adresine de aynı bilgilendirme yapılacaktır. KBUDEK sonuçları belirtilen kişileri elektronik posta adreslerine otomatik olarak gönderilecektir. Bu özellik sayesinde laboratuvar sorumluları kalite kontrol sonuçlarının zamanında ve doğru girilip girilmediğini takip edebileceklerdir. Cihaz, Konum Bilgileri Aynı programa birden fazla cihaz ile katılan laboratuvarlara kolaylık sağlamak amacı ile bir şifre ile birden fazla cihazın yönetilebilmesi sağlanmıştır. Her bir cihazınıza veya cihazınızın bulunduğu konuma bir isim verebilmeniz için Cihaz, Konum Bilgileri kısmından yararlanabilirsiniz. 9

10 Test Tanımı Seçtiğiniz programa uygun test listesi karşınıza gelecektir. Bu liste içindeki altı çizili test isimlerini tıklayarak Test Tanımlama ekranına erişebilirsiniz. Ekranın altında yer alan sayfa numaralarını tıklayarak tüm sayfaları dolaşmalı ve bütün testler için kullanmış olduğunuz birim, yöntem ve cihaz bilgilerinizi sisteme girmelisiniz. Test adını tıklayarak sağ tarafa gelen bölümde teste ait yöntemler ve birimler ile tanımlı tüm cihazların ve kit imalatçılarının listesi yer almaktadır. Kullanmakta olduğunuz yöntem ve cihaz bilgilerini listeden seçmelisiniz. Çalışma Yöntemi alanında aradığınız yöntemi bulamıyorsanız Diğer yöntem, Kullanılan analizör alanında cihaz tanımınız yoksa Diğer cihaz ı seçmelisiniz. Diğer yöntem veya diğer cihaz seçilmesi durumunda ekranın altında açılan Yöntem/Analizör açıklaması alanına kullanmakta olduğunuz yöntem veya cihaza ait bilgileri yazmalısınız. Sizden gelen bilgiler doğrultusunda kullanmakta olduğunuz ve sistemde tanımlı olmayan cihaz veya yöntem sisteme eklenebilecektir. Yöntem seçiminde yardımcı olmamızı isterseniz kullanmakta olduğunuz kitin tanıtımını bize elektronik posta veya faks ile gönderebilirsiniz. Gireceğiniz referans aralığı ile ilgili açıklama her testin altında sarı bant içerisinde gösterilmiştir. Serbest estriol, Kortizol ve CEA için farklı referans aralıkları, diğer testlerde ise yetişkin erkekler için kullandığınız referans aralıklarını girmeniz istenmektedir. Girilen referans aralıkları değerlendirme sırasında uzman doktorlarımızın sonuçlarınızı daha doğru değerlendirmelerine yardımcı olacaktır. Cihaz tanımlamalarınıza yardımcı olmak amacı ile bu yıl sistemimize iki ayrı özellik ekledik. Her iki özellik aşağıdaki sayfalarda ayrıca anlatılmıştır. Cihaza göre yöntem tanımlama Test tanımını diğer Cihaz/Konuma kopyalama 10

11 Değerlendirmelerin istatistik açısından anlamlı olabilmesi için aynı yöntem ve aynı cihazı kullanan katılımcı sayısının belirli bir sayının üzerinde olması gereklidir. Bu konudaki genel eğilim 10 sayısı olmakla birlikte katılımcı sayısına ve cihaz marka&modellerinin çokluğuna bakarak bu sayıyı şimdilik 5 olarak belirledik. Beş adetten daha az sayıda sonuç girişi yapılan cihaz tanımlamasını sistemimize eklemedik. Herhangi bir nedenle sonuç girilen yöntem/cihaz sayısının beşin altına düşmesi durumunda ise katılımcıları yöntem bazında değerlendirdik. Geri bildirimleriniz bizim için önem taşımaktadır. Eklenmesini istediğiniz yöntem, cihaz veya kit üreticisini bize bildirin. Beşten fazla katılımcı tarafından talep edilen yöntem, cihaz ve kit üreticisi listelerimize eklenecektir. Cihaza Göre Yöntem Tanımlama Kullanmakta olduğunuz cihaz listede yer alıyorsa cihazınızı seçerek yöntem tanımlarına ulaşabilirsiniz. Listede yer alan cihaz ve cihaza ait yöntemler üretici firmanın belirlemiş olduğu yöntemlerdir. Bazı testler için üretici firmalar farklı yöntemleri içeren kitler üretebilmektedir. Doğru kitin seçildiğinden emin olabilmeniz için mutlaka kitler ile birlikte gelen dökümanlara başvurmanız gerekmektedir. Ekranda bazı alanların seçili bazı alanların ise boş olduğu görülecektir. Boş olan alanlarda birden fazla seçenek bulunmaktadır. Bu seçeneklerden size en uygun olanı kendiniz belirlemelisiniz. Seçimleriniz bittiğinde testlerin sol tarafında yer alan kutucuklardan işaretli olanlar, Sakla düğmesine bastığınızda test tanımlarınıza aktarılacaktır. 11

12 Test Tanımını Diğer Cihaz, Konuma Kopyalama Testlerinizi tanımlarızını diğer Cihaz/Konuma kopyalamak istediğinizde kullanabileceğiniz bir özelliktir. Bu özellik yardımı ile önceki yıllarda kullanmakta olduğunuz tanımları yeni döngüye aktarabilir veya yeni döngü için oluşturmuş olduğunuz tanımları diğer cihazlarınızda da kullanabilirsiniz. Sonuç Girişi Test sonuçlarının girileceği dönem, cihaz/konum bilgisi ve örnek seçilerek işleme başlanır. Seçilen örnek, sonuç girişine açık ise durum bilgisi olarak Aktif sözcüğü görülecek ve sonuç sütununun altında bilgi giriş kutucukları açılacaktır. Her ayın son günü saat 18:00 da sistem sonuç girişine kapatılır ve değerlendirmeye alınır. Bu aşamada ekranda Değerlendirmede sözcüğü görülecektir. Seçilen örneğe ait değerlendirme yapılmış ise durum bilgisi olarak Tamamlandı sözcüğü görülür ve sadece önceden girilmiş olan sonuçlarınız görüntülenir. 12

13 Seçilen örneğin çalışma zamanı gelmemiş ise durum bilgisi olarak Beklemede sözcüğü görülür. Bu aşamada o örneğe ait sonuç girişi yapılamaz. Tamamlanmış örneğe ait sonuç girişinde aşağıdaki gibi bir uyarı görülecektir. Zamanında girilen sonuçlardan farklı olarak, gecikmiş sonuçların girişi bir defada tamamlanmalıdır. Saklanan sonuçlar üzerinde değişikliğe bir daha izin verilmemektedir. Örneğe ait son kabul tarihi (ilgili ayın son günü) sonrasında site sonuç girişine kapatılır. Herhangi bir nedenle sonuç girişini zamanında gerçekleştirilemezseniz daha sonra da gecikmiş katılımcı olarak sonuç girişi yapabilirsiniz. Ancak gecikmiş sonuçlar; Örneğe ait test ortalamalarını etkilemez, Diğer katılımcıların oluşturdukları ortalamaya göre değerlendirilir, Raporlar bir sonraki değerlendirme döneminde hazırlanır, Girilen sonuçlar dönem sonu raporuna yansımaz. Bu da dönem sonu başarı sıranızı olumsuz etkileyecektir. Sonuçlar bir defada girilmelidir. Girilen sonuçlar üzerinde değişiklik yapılamaz. Elektronik posta veya faks ile gönderilecek sonuçlar ancak aşağıdaki koşullarda işleme alınmaktadır. Testlere ait yöntem, cihaz, birim tanımları yapılmış olmalıdır. Gönderen kurumun laboratuvar numarası belirtilmelidir. Çalışılan örneğin numarası belirtilmelidir. Sonuç girişi sırasında birim, yöntem ve cihaz bilgileriniz gösterilmektedir. Bu bilgiler, sonuçları elde etme şekliniz ile uyuşmuyor ise test tanımlama ekranından gerekli değişiklikleri yapmalısınız. Sonuç girişi ekranında bir kez Sakla düğmesine basmakla, o örnek için yöntem, cihaz ve birim değerlerini kabul etmiş olursunuz. Daha sonradan test tanımından yapılacak değişiklikler sonucu girilmiş olan örneğin yöntem, cihaz ve birim değerlerini değiştirmeyecektir. Bu nedenle sonuç girişi yapmadan önce yöntem/cihaz/birim tanımlamalarınızda bir değişiklik varsa öncelikle bu değişikliği yapmalısınız. Sonuçlarınızla ilgili değişiklikleri, ilgili ayın son gününe, site sonuç girişine kapanana kadar yapabilirsiniz. Sonuç girişi için 15 dakikalık bir süre tanınmaktadır. Bunun nedeni sitede sonuç girişi sayfasında gereksiz beklemelerin önüne geçmektir. Bu süre içinde sakla düğmesine basılmazsa program kendiliğinden ana sayfaya dönecektir. Sonuç Girişinde Dikkat Edilmesi Gerekenler; Sonuç girişi sırasında sadece rakam ve nokta simgelerini kullanabilirsiniz. Virgül, tire, harf, küçüktür, büyüktür simgeleri sonuç girişinde kullanılamaz. Ondalıklı değerlerin girişi sırasında ayıraç olarak nokta kullanılmalıdır. İdrar programında ise var olan seçeneklerden sizin için uygun olanını seçerek sonuç girişi yapabilirsiniz. Elde edilen sonuç cihazın alt sınırlarının altında ise alt sınır değeri girilmelidir. Örneğin cihazdan elde edilen değer < 1 ise sisteme 1 olarak girilmelidir. Elde edilen sonuç cihazın üst sınırlarının üzerinde ise örnek sulandırılarak ölçüme devam edilmelidir. Sıfırdan küçük ölçüm sonuçları 0 (sıfır) olarak kabul edilmeli ve sonuç girişi buna göre yapılmalıdır. Sonuç girişinde Klinik Değerlendirme, referans aralığı girilmiş olan testler için sistem tarafından otomatik olarak yapılmaktadır. Ancak referans aralıklarının tanımlanmadığı testler için değerlendirme işlemi sonuç girişini yapan kişi tarafından düşük, normal veya yüksek olarak yapılmalıdır. Sonuç girilmeyen testler için klinik değerlendirme yapılmaz. Klinik değerlendirmesi yapılmamış örnekler için saklama işlemi gerçekleştirilemez. 13

14 İdrar sonuç giriş ekranı diğer programların sonuç girişinden farklıdır. Sadece seçilebilir alanların yer aldığı giriş ekranında, test tanımlaması yaparken belirlemiş olduğunuz seçenekler karşınıza gelecektir. Bu ekranda klinik değerlendirme yapmanız istenmeyecektir. Test sonuçlarının girişi tamamlandığında Sakla düğmesi ile sonuçların sisteme kaydı yapılır. Sakla düğmesine basmadan girdiğiniz bilgiler kayıt edilmeyecektir. Sonuçlarınızı kayıt ettiğinizde aşağıdaki gibi bir mesaj göreceksiniz. Sistemimizde elektronik posta adresinizi tanımlı ve program sorumluları ekranından seçilmiş ise sonuç giriş bilgileriniz adresinize gönderilecektir. 14

15 İç Kalite %CV Girişi İzin verilen hatanın hesaplanabilmesi için iç kalite kontrol % CV değeriniz ile dış kalite kontrol % Bias değerinizden yararlanılır. % CV sütunlarına son bir ay içerisinde internal kalite kontrolden elde ettiğiniz 3 farklı düzeye kadar % CV değerinizi girdiğinizde; program o aya ait eksternal kalite Bias ını da dikkate alarak ; % % % İzin Verilen Hata = Bias + 1,65 x formülü yardımı ile izin verilen hata değerlerini hesaplayacaktır. %CV girişinde kaç düzey için giriş yapmak istediğinizi ekranın üstündeki seçenekten belirleyebilirsiniz. Örneğe ait değerlendirmeler yapılıp % Bias hesaplandıktan sonra İzin Verilen Hata Raporu 3 farklı kalite ölçütlerine ait değerler ile katılımcıların bilgisine sunulur. Bu spesifikasyonlar, ABD'de yasal zorunluluk olan CLIA 88, Almanya'nın ulusal ölçütü olan Rilibak ve Fraser'in önerdiği Biyolojik Varyasyon temelli değerlerdir. 15

16 Test Değerlendirmesi Girilen sonuçlar, takip eden ayın ilk haftasında değerlendirilir ve ikinci hafta içinde sonuçları yayınlanır. Değerlendirme sonuçlarına Değerlendirme Raporları başlığı altındaki seçeneklerden ulaşılabilir. Bu ekranda örneğe ait testler tek tek incelenebilir. Test Değerlendirmesi ekranında dönem, örnek ve test seçimi yapılarak değerlendirmeler ve sonuç grafikleri görüntülenir. Dönem seçimi yapıldıktan sonra aradığınız örnek numarası henüz listede yer almıyor ise sonuçların değerlendirilme işlemi henüz tamamlanmamış anlamını taşır. Test değerlendirmesi sayfası ile Aylık rapor sayfasında görülen raporlar birbirlerine çok benzemekle birlikte Aylık raporda daha fazla detay bilgisi yer almaktadır. Bu nedenle Aylık raporların bilgisayarınıza kayıt edilebilmesi amacı ile PDF formatında yayınlanmaktadır. Test değerlendirmesi sayfasındaki görünüm seçilen programa göre değişkenlik göstermektedir. Klinik Biyokimya, Immunoassay, Tümör Belirteçleri, Kardiyak, HbA1c, ASO, CRP, RF, İlaç Düzeyi ve Hemogram programlarına ait testlerdeki test değerlendirilmesi aşağıdaki örnekte olduğu gibi görüntülenir. 16

17 İki farklı seviyenin bir arada ölçüldüğü Koagülasyon gibi programlara ait testler ise her iki örneği içerecek şekilde raporlanır. İdrar değerlendirmesinin görünümü ise aşağıdaki gibidir. 17

18 Aylık Rapor ve Katılımcı Sonuçları Listesi Örneğe ait test değerlendirme raporu (Aylık rapor) ile sonuç, birim, kullanılan yöntem ve cihaz bilgilerinin yer aldığı listenin (Katılımcı sonuçları listesi) alındığı ekranlardır. Aylık rapor, test değerlendirmesi ekranına göre daha fazla rapor detayı içermektedir. Örneğin yöntem ve cihaz performansları test değerlendirmesi ekranında yer almamaktadır. Ayrıca raporun yazdırılması ve bilgisayarınıza saklanması bu ekrandan daha kolay yapılmaktadır. Gerek aylık rapor gerekse katılımcı sonuçları listesi için bilgisayarınızda Acrobat Reader uygulamasının kurulu olması gerekmektedir. Acrobar Reader, Adobe System Incorporated firmasının tescilli ürünüdür. Bu uygulama bilgisayarınızda yoksa internet üzerinden bilgisayarınıza yüklemelisiniz. İstediğiniz raporu belirleyip Görüntüle düğmesini tıkladığınızda rapor karşınıza gelecektir. Raporun gelme süresi internet hızına bağlı olarak değişkenlik gösterecektir. Eğer karşınıza rapor gelmez ise bilgisayarınızda Acrobat Reader yüklü değildir. Test Değerlendirme Açıklaması Sonuçlarınız üç farklı karşılaştırma seviyesinde değerlendirilir. 1. Sonucunuz tüm katılımcılar veya Mod bazında değerlendirilir. 2. Sonucunuz sizinle aynı yöntemi kullanan katılımcılar ile birlikte değerlendirilir. 3. Sonucunuz sizinle aynı yöntem ve aynı cihazı kullanan katılımcılar ile birlikte değerlendirilir. Değerlendirme yapılırken aşağıdaki kıstaslar göz önüne alınmıştır. 1. Normal bir grupta katılımcıların % 95 inin 2 SD aralığında olması beklenir. Her üç seviye için ayrı ayrı değerlendirme yapılırken, her seviyedeki 3 Standart Sapma nın (3 SD) üzerindeki sonuçlar değerlendirme dışı bırakılır ve Ret edilen sütununda gösterilir. Her dışlama sonrasında standart sapma yeniden hesaplanır ve dışlanması gereken başka sonuçlar bulunursa onlar da değerlendirme dışı bırakılırlar. Geriye kalan laboratuvarlar Kabul edilen sütununda yerini alır. Kabul ve Ret edilen laboratuvar sayısının toplamı analizde değerlendirilmek için sonuç gönderen laboratuvarların toplam sayısını verir. 2. Kabul edilen sonuçlar için ortalama ve Standart Sapma yeniden hesaplanır ve ilgili sütunlarda gösterilir. 3. Sonucunuzun grup ortalamasından farkı alınıp Standart Sapmaya bölünmesi ile Standart Sapma Sırası (indeksi) elde edilir ve S.D.I. sütununda gösterilir. Sonucunuzun grup ortalamasına bölünmesi ile de ortalamadan yüzde olarak sapmanız hesaplanır ve % sütununda gösterilir. 4. Son kabul tarihinden sonra gönderilen sonuçlar yapılmış olan değerlendirmeyi etkilemezler. Sonradan sonuç gönderen katılımcılar diğer katılımcıların değerlendirme sonuçlarına göre değerlendirilirler. S.D. : Standart Deviation Standart Sapma 18

19 S.D.I. : Standart Deviation Index Standart Sapma Sırası (indeksi) Aşağıdaki örnekten yararlanarak aylık raporların nasıl okunması gerektiğini açıklanmaktadır. Rapor başlığında laboratuvar kodu, test adı, dönem ve örnek bilgileri ile kullanılan yöntem ve cihaz bilgisi yer almaktadır. Bazı testlerde laboratuvarın girdiği birim ile değerlendirmenin yapıldığı birim birbirinden farklı olabilmektedir. Kırmızı yazı ile gösterilen Girilen Sonuç: pg/ml yazısı laboratuvarın girdiği sonuç ve birimi, soldaki Sonuç: pmol/l ise birim dönüşümü sonrasında değerlendirmeye esas alınan ölçüm sonucunu göstermektedir. Yukarıdaki örnekte değerlendirmenin Tüm sonuçlar, Yönteminiz ve Yöntem&cihaz olmak üzere üç ayrı seviyede yapıldığı görülmektedir. Tüm sonuçlar alanında; hesaplamaya esas alınan (Kabul edilen) laboratuvar sayısının 217, değerlendirmeye alınmayan (Red edilen) laboratuvar sayısının 13 ve toplam laboratuvar sayısının 230 olduğu, ortalamanın pmol/l, standart sapmanın (S.D.) ise 3.10 olarak hesaplandığı görülmektedir. Tüm sonuçlar için standart sapma indeksi (S.D.I.) 0.79, varyasyon katsayısı (%CV) ve ortalamadan sapma % si (% Bias) 14.9 olarak hesaplanmıştır. Yönteminiz ve Yöntem&Cihaz satırlarına ait değerler de aynı şekilde raporda yer almaktadır. Örnekte yer alan laboratuvar tüm sonuçlara göre değerlendirilmiş olsa Tüm Sonuçlar, yönteme göre değerlendirilmiş olsa Yönteminiz satırındaki bilgiler esas alınacaktı. Ancak bu laboratuvar Yöntem ve cihaza göre değerlendirilmiş ve son satırdaki değerler esas alınmış. Hangi satıra göre değerlendirildiği S.D.I. ve % Bias alanlarının altındaki sayılara bakılarak anlaşılabilir. Sayıların altında gri renkli zeminin olduğu satır bu laboratuvarın hangi seviyede değerlendirildiğini göstermektedir. Buna göre laboratuvarın bulunduğu grupta 97 laboratuvarın olduğunu, laboratuvarların ortalamasının pmol/l, standart sapmasının 1.07, S.D.I değerinin -0,40, %CV değerinin 5,52 ve % Bias değerinin -2,2 olduğu görülmektedir. S.D.I. değeri sıfıra ne kadar yakınsa laboratuvarın o kadar başarılı bir ölçüm yapıldığı söylenebilir. Buna göre; hesaplanan -0,40 S.D.I. değeri ± 2 S.D.I. dan küçük ve sıfıra yakın olduğu için başarılıdır. Test değerlendirmesinin grafik olarak gösterimi için iki ayrı grafik kullanılmıştır. Bu grafiklerden ilki katılımcı sonuçlarının dağılımını gösteren çubuk grafiktir. Bu grafikte her bir katılımcı sonucu belirli değer aralıklarında bir araya getirilerek çubukları oluştururlar. Grafikte en arkada tüm sonuçların dağılımı görülmekte, hemen önünde yönteme göre dağılım yer almakta, daha önde yöntem ve cihaza göre değerlendirme ve en önde ise katılımcının kendisi bulunmaktadır. 19

20 Eğer değerlendirme sırasında Mod oluşumu gerçekleşmiş ise bu durumda grafiğin görünümü de değişir. Katılımcının ait olduğu moda ilişkin sonuçlar yine çubuk grafiklerle gösterilirken diğer modlara ait katılımcıların dağılımı çizgi grafik ile gösterilir. Mod oluşumu, katılımcıların belirli kıstaslara göre sağlıklı olarak değerlendirilemediği durumlarda kullanılmaktadır. Örneğin aynı yöntemi kullanan katılımcıların sonuçları birbirinden uzaksa ve sonuçlar birden fazla noktada toplanıyorsa (bimodal) veya farklı yöntemi seçen katılımcı sonuçları birbirleri ile anlamlı gruplar oluşturuyorsa ya da aynı yöntemi kullanmasına rağmen cihaz bazında, kullanılan kit bazında anlamlı birliktelikler varsa değerlendirmeler Mod oluşturularak yapılmaktadır. Aşağıda mod kullanılarak değerlendirmesi yapılmış bir grafik yer almaktadır. Raporda kullanılan ikinci grafik türü ise Levey-Jennigs grafiğidir. Çubuk grafikte sadece ilgili örneğe yönelik bilgiler yer almakta iken Levey-Jennings grafiğinde geçmiş aylara yönelik sonuçlar da yer alır. 20

21 Levey-Jennings grafiğinde sol eksen S.D.I. cinsinden, alt eksen ise gün/ay cinsinden değerler taşır. Belirtilen gün/ay değerleri sonucun giriliş tarihidir. Grafikte sadece ±3 S.D.I. a kadar olan değerler yer alır. ±2 S.D.I. aralığı kırmızı çizgi ile belirtilmiştir. İstenen; hedef değer olan 0 S.D.I. a tüm örneklerde en yakın olabilmektir. Grafikte üç ayrı bilgi harfler ile simgelenmiştir. Son kabul tarihinden sonra gelen sonuçlar geç anlamında G harfi ile Örneğe ait gönderilmeyen sonuçlar yok anlamında Y harfi ile ±3 S.D.I. dan büyük sonuçlar ise ret edildi anlamında R harfi ile gösterilmiştir. Yukarıdaki grafikte katılımcının 29/02 tarihinde girdiği sonuç 3 S.D.I. dan büyük olduğu için ret edilmiştir. Diğer sonuçlar ise 2 S.D.I. sınırları içindedir. Grafiğin sağındaki açıklama bölümünde, grafikte kullanılan simge, S.D.I. değeri, sonuç giriş tarihi ile örneğe ait yöntem ve cihaz bilgisi yer almaktadır. Dönem içerisinde cihaz veya yöntem değişikliğine gidilirse grafikte farklı bir simge ile gösterilir. Katılımcı ilk örneğini 276 yöntem ve 112 kodlu cihaz ile çalışmış, altıncı örneğe kadar yöntem veya cihaz değişikliği yapmamış, altıncı örneği ise 274 yöntem ve 178 cihazı ile çalışmıştır. Bu nedenle altıncı örnek grafikte ve sağdaki açıklama kutusunda daire ile simgelenmiştir. Ayrıca yine sağdaki kutuda seçilen yöntem ve cihaz kodları belirtilmiştir. Aşağıda ideale yakın bir grafik yer almaktadır. Koagülasyon programına ait raporlar diğer programların raporlarından biraz daha farklıdır. İki farklı yoğunlaşmadaki (konsantrasyon) örnekler bir arada değerlendirilerek rapor oluşturulur. İki örneği bir arada değerlendirirken Youden grafiği kullanılmıştır. Aşağıdaki örnekte sol eksen 2.nci örnek S.D.I. alt eksen ise 1.nci örnek S.D.I. değerlerini vermektedir. 1 S.D.I. sınırları yeşil çerçeve ile 2 S.D.I. sınırları ise kırmızı çerçeve ile belirlenmiştir. Grafik 4 S.D.I. a kadar olan değerleri gösterebilmektedir. Katılımcının her iki örneği için hesaplanan S.D.I. değerlerinin 21

22 kesişme noktası mavi daire ile işaretlenmiştir. Katılımcı laboratuvar ile aynı yöntemi kullanan diğer katılımcıların grafikteki yerleri kırmızı daire ile gösterilmekte, diğer katılımcılar ise sarı kare ile grafikte yer almaktadırlar. Grafikte 1.nci örnek S.D.I. değerinin 1.1, 2.nci örnek S.D.I. değerinin ise 0.3 civarında olduğu anlaşılmaktadır. Dağılımın 2 ve 3 numaralı parçalar ekseninde uzandığı görünmektedir ve bu beklenen bir durumdur. Youden Grafiğinde, 1 numaralı örnekte diğer katılımcıların ortalamasına göre düşük okuyanlar grafiğin solunda, yüksek okuyanlar grafiğin sağında, 2 numaralı örnekte diğer katılımcıların ortalamasına göre düşük okuyanlar grafiğin alt kısmında, yüksek okuyanlar ise üst kısmında yer alırlar. Youden Grafiğini 4 parçaya ayırarak yorumlayabiliriz. Her iki örnekte de diğer katılımcılara göre daha yüksek sonuç elde eden katılımcılar 2 numaralı parçada, daha düşük sonuç elde eden katılımcılar ise 3 numaralı parçada yer alırlar. Örneklerden birinde düşük diğerinde yüksek değer okuyan katılımcılar ise 1 ve 4 numaralı parçalarda yer alır. 1 ve 4 numaraları parçalarda yer alan katılımcıların yoğunlaşmaya (konsantrasyona) bağlı olarak diğer katılımcılardan farklı sonuçlar elde ettikleri ve bu durumun tesadüfi hataya bağlı olduğu söylenebilir. 2 ve 3 numaralı parçada yer alan ve gruptan belirgin şekilde uzak kalan katılımcıların ise bir nedene veya hataya bağlı olarak uzak düştükleri düşünülmelidir. İdrar raporlarında aylık dağılım grafiği yer alır. Bu grafikte her örneğe ait katılımcıların % cinsinden dağılımı gösterilmektedir. Dağılımı oluşturan her bir sonuç farklı renkler ile grafikte yer alır. Raporu inceleyen katılımcı kendi gönderdiği sonucun o örnekteki yerini sarı daire simgesi ile görecektir. 22

23 Her teste ait rapor sayfasının altında Yöntem bazında Cihaz Performansları yer almaktadır. İdrar raporlarında ise katılımcıların okumuş oldukları sonuçların dağımı yer almaktadır. Çalışılan Tüm Sonuçlar Seçilen program için göndermiş olduğunuz bütün sonuçları toplu olarak görebildiğiniz ekrandır. Rapor türü olarak SDI listesi seçilirse aynı ekranda her bir örnek için hesaplanan S.D.I. değerleri yer alır. Katılımcının dönem içinde herhangi bir test için yöntem veya cihaz değiştirmesi durumunda, her yeni yöntem ve cihazı için yeni bir satır daha oluşturulur. Katılımcının bu yöntem ve cihaza ait sonuçları yeni satırda gösterilir. S.D.I. listesinde dışlanan örneklere ait değerler kırmızı zemin üzerinde gösterilmektedir. 23

24 İzin Verilen Hata Raporu İzin verilen hatanın hesaplanabilmesi için iç kalite kontrol % CV değeriniz ile dış kalite kontrol % Bias değerinizden yararlanılır. % CV sütunlarına son bir ay içerisinde internal kalite kontrolden elde ettiğiniz 3 farklı düzeye kadar % CV değerinizi girdiğinizde; program o aya ait eksternal kalite Bias ını da dikkate alarak ; % % % Hesaplanan Toplam Hata = Bias + 1,65 x formülü yardımı ile izin verilen hata değerlerini hesaplayacaktır. Hesaplanan toplam hata % Toplam sütununda gösterilir. Örneğe ait değerlendirmeler yapılıp % Bias hesaplandıktan sonra İzin Verilen Hata Raporu 3 farklı kalite ölçütüne ait değerler ile katılımcıların bilgisine sunulur. Bu spesifikasyonlar, ABD'de yasal zorunluluk olan CLIA 88, Almanya'nın ulusal ölçütü olan Rilibak ve Fraser'in önerdiği Biyolojik Varyasyon temelli değerlerdir. Biyolojik Varyasyon için de 3 ayrı ölçüt bulunmaktadır. Bunlar; İstenen (Desirable), En uygun (Optimum) ve En az (Minimum) ölçütleridir. Raporumuzda bu ölçütlerden İstenen Biyolojik Varyasyon % si yer almaktadır. Hesaplanan toplam hata tarafından aşılmış değerler raporda kırmızı renkle gösterilmektedir. 24

25 Dönem Sonu Raporu Katılımcıların dönem boyunca gönderdikleri tüm sonuçların bir arada değerlendirildiği dönem sonu raporunda iki farklı grafik yer almaktadır. Grafiklerden ilki doğruluk grafiğidir. Bu grafikte tüm katılımcılar birer simge ile yer alırlar. Bazı panellerde dönem boyunca 4 ayrı yoğunlaşmada (konsantrasyonda) toplam 12 örnek, bazı panellerde 2 ayrı konsantrasyonda 8 veya 12 örnek katılımcılara gönderilmektedir. Aynı yoğunlaşmadaki 3 er adet örnek doğruluk grafiğine esas alınmaktadır. Katılımcının grafikte yer alabilmesinin ön koşulu tekrarlanan üç örneğe ait sonuç göndermiş olmasıdır. Katılımcının birbiri ile aynı olan en az 3 örnekte elde ettiği sonuçların ortalamaları esas alınarak Ortalama Değişkenlik Katsayısı (%CV) ve Ortalama Doğruluk Katsayısı (%Bias) hesaplanır. Bütün katılımcılar için ayrı ayrı hesaplanan ve her iki hesaplamadan elde edilen değerlerin kesişme noktaları grafikte işaretlenir. Grafikte katılımcı ile aynı yöntemi kullanan laboratuvarlar çarpı ile diğer katılımcılar ise artı ile gösterilir. Katılımcının hesaplanan değeri ise mavi daire ile grafikte yer alır. Grafikte tüm katılımcılar için ve aynı yöntemi kullanan katılımcılar için % 95 güven aralığı kesik çizgiler ile gösterilmiştir. Tüm katılımcılar için siyah aynı yöntemi kullanan katılımcılar için mavi renkte gösterilen % 95 güven aralığı, % Bias ekseninde en küçük % 2.5 ile en büyük % 2.5 da bulunan katılımcıların atılması ile oluşturulur. Aynı işlem %CV ekseninde en büyük % 5 in atılması ile elde edilir. Grafiğin sağ tarafındaki tabloda katılımcı için hesaplanan değerler yer almaktadır. Kabul edilen katılımcı sayısı, dönem boyunca tekrarlayan en az üçer örnek için sonuç göndermiş katılımcıların sayısını, red edilen katılımcı sayısı ise bu katılımcılardan %95 güven aralığının dışında kalan katılımcı sayısını göstermektedir. Bu sayılar aylık raporlarda görülen toplam katılımcı sayılarından daha düşüktür. 25

26 İkinci grafik regresyon analizi dir. Bu grafikte 4 ayrı yoğunlaşmadaki (konsantrasyon) 3 er örnek için hesaplanan ortalama değerler ile aynı yöntemi kullanan katılımcıların ortalaması ayrı simgeler halinde gösterilir. Ortada yer alan çizgi hedef değer çizgisidir. Hedef değer çizgisinin iki yanında yer alan çizgiler ise %10 luk kabul edilen aralığı göstermektedir. Grafiğin sol ekseninde birbiri ile aynı olan örneklere ait sonuçların ortalaması alt ekseninde ise yine birbiri ile aynı olan örneklere ait tüm sonuçların ortalaması yer alır. Aynı işlem yöntem bazında da tekrarlanır ve baklava dilimi simgesi ile gösterilir. Grafiğin sağında yer alan tabloda ise sonuç ve yöntemin eğim (Slope), kesişim (Intercept) ve bağlılaştırma (Correlation Coefficient) değerleri yer alır. 26

27 İletişim Ekranı Sizden gelecek sorular ve geri bildirimlere çok önem vermekteyiz. Bu nedenle bize KBUDEK ile ilgili her türlü soru ve sorununuz iletebilirsiniz. İstediğiniz zaman bize soru sorabilmeniz amacı ile iletişim ekranını oluşturduk. Soru ekranından bize sormak istediğiniz soruları yazabilir, Soru & Cevap ekranından önceden sormuş olduğunuz soruları ve cevaplarımızı inceleyebilirsiniz. 27