Erken Evre Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Semptomların Değerlendirilmesi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Erken Evre Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Semptomların Değerlendirilmesi"

Transkript

1 DO I: /Tnd Özgün Araştırma / Original Article Erken Evre Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Semptomların Değerlendirilmesi Assessment of Early Stage NonMotor Symptoms in Parkinson s Disease Haluk Gümüş1, Zehra Akpınar2, Orhan Demir2 1Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Nöroloji Bilim Dalı, Konya, Türkiye 2Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, Konya, Türkiye Özet Amaç: Bu çalışmadaki amacımız erken evre Parkison Hastalığı nda (PH) motor olmayan semptomların sıklığını araştırmak ve hastalığın morbiditesi üzerine etkisinin tartışılması amaçlanmıştır. Ge reç ve Yön tem: Çalışmaya Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Nöroloji polikliniğinde takip edilmekte olan United Kingdom Beyin Bankası Parkinson Hastalığı tanı kriterlerine göre Parkinson Hastalığı tanısı almış ve Hoehn Yahr klinik evrelemesine göre Evre 1 ve 2 olan 80 hasta alındı. Bulgular: Olguların UPDRS skorları arttıkça motor olmayan semptomlarda belirgin düzeyde artma saptandı. Sonuç: Parkinson hastalığındaki motor olmayan belirtiler sıklıkla gözden kaçıyor olabilir. Semptomatik tedavi önemli bir kısmında başarılıdır. Bu nedenle PH da motor olmayan belirtilerin erken tanınması ve onların uygun olarak tedavi edilmesi çok önemlidir. (Türk Nöroloji Dergisi 2013; 19:97103) Anahtar Kelimeler: Parkinson hastalığı, evre, motor olmayan semptomlar Summary Objective: In this study, our purpose is to asses the frequency of nonmotor symptoms and to discuss its effect on the morbidity of the disease. Material and Method: We included 80 Parkinson s patients diagnosed according to the United Kingdom Brain Bank Criteria with a clinical stage of Hoehn Yahr stages 1 and 2, who were followed in the Department of Neurology. Results: We have seen an increase in the frequency of nonmotor symptoms in patients with higher UPDRS scores. Discussion: Nonmotor symptoms in Parkinson s disease can often go unnoticed. The success of the treatment also depend on the symptomatic treatment. Therefore, nonmotor symptoms should be detected and treated early during the course of the disease. (Turkish Journal of Neurology 2013; 19:97103) Key Words: Parkinson s Disease, stage, nonmotor symptoms Giriş Parkinson hastalığı (PH) ilerleyici bir hareket bozukluğudur (1). İlk defa 1817 yılında James Parkinson tarafından tanımlanan PH, esas olarak nigrostriyatal dopaminerjik nöronların harabiyeti sonucu gelişmektedir. Nigrostriyatal dopaminerjik nöronların tutulumu hastalığın motor belirtileri ile ilişkilidir ve bu belirtilerin en sık görülenleri istirahat tremoru, bradikinezi, rijidite ve denge bozukluğudur (postural insitabilite) (2,3). PH nın motor belirtileri kliniğe hakim olsa da, çoğu Parkinson hastası motor olmayan olarak isimlendirilen şikayetlere sahiptir (4). Bu motor olmayan belirtiler (MOB); halsizlik, depresyon, anksiyete, kognitif kapasitede azalma, uyku bozuklukları, kabızlık, mesane disfonksiyonu, diğer otonomik bozukluklar (cinsel, gastrointestinal) ve duyusal şikayetlerdir (5). PH nın motor olmayan semptomları sadece ileri evrede değil hastalığın erken evrelerinde de görülür ve koku alma kaybı, kabızlık, REM (rapid Yaz flma Adresi/Address for Correspondence: Dr. Haluk Gümüş, Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Nöroloji Bilim Dalı, Konya, Türkiye Tel.: Eposta: dr.halukgumus@gmail.com Gelifl Tarihi/Received: Kabul Tarihi/Accepted:

2 TJN 19; 3: 2013 eye movement) uyku davranış bozukluğu ve depresyonun motor semptomların ortaya çıkmasından yıllar (on yıldan daha uzun süre) önce dahi görülebileceği bildirilmiştir (6). Son dönemlerdeki çalışmalar, bu belirtilerin oldukça sık görüldüğünü ve özellikle hastalığın ileri dönemlerinde hastanın yaşam kalitesi üzerindeki ciddi etki yaptığını göstermiştir. Bu çalışmada erken evre PH da motor olmayan semptomların sıklığını araştırmak ve hastalığın morbiditesi üzerine etkisinin tartışılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem Çalışmaya Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Nöroloji polikliniğinde takip edilmekte olan United Kingdom Beyin Bankası Parkinson Hastalığı tanı kriterlerine göre Parkinson Hastalığı tanısı almış ve Hoehn Yahr klinik evrelemesine göre Evre 1 ve 2 olan 80 hasta alındı. Klinik derecelendirmesi için ise Birleşik Parkinson Hastalığı Değerlendirme Ölçeği (BPHDÖ) kullanıldı. Motor olmayan semtomların değerlendirilmesinde motor olmayan ölçek (nonmotor scale: NMS scale) ve motor olmayan soru formu (nonmotor questionnaire: NMS Quest) ölçeği kullanıldı. Depresyon tanısı için Beck depresyon ölçeği kullanıldı. Kognitif fonksiyonların değerlendirilmesi amacı ile Mini mental durum değerlendirme testi uygulandı. Çalışma sonrasında elde edilen veriler, SPSS (Statistical package for the social sciences) 13.0 for Windows paket programına girildi. İPH hastaları arasında klinik ve demografik özellikler MannWhitney U test ile karşılaştırıldı. Gruplar arasında cinsiyet dağılımı ve HoehnYahr evrelemesi açısından farklılık olup olmadığı kikare testi ile değerlendirildi. Bulgular Çalışmaya alınan hastaların 60 ı erkek, 20 si kadın ve yaş ortalamaları 66,67±7,27 idi. Ortalama hastalık başlangıç yaşları 63,57±7,23, ortalama hastalık süreleri ise 3,15±2,09 yıldı. Hoehn Yahr klinik evreleme ortalamaları 1,37±0,49, BPHDÖ ortalamaları ise 29,32±11,47 idi. Hastaların 23 tanesi hiçbir tedavi almamakta, 33 hasta LDopa kullanmakta, 13 hasta Dopa agonisti kullanmakta, 11 hasta ise MAOB inhibitörü kullanmakta, 3 hasta ise ikili ilaç tedavisi almaktaydı. Demografik özellikler Tablo 1 de gösterilmiştir. Hastalar nöropsikiyatrik yönden incelendiğinde ise 33 olguda depresyon mevcuttu. Bu olguların 21 inde anksiyete bozukluğu ve depresyon birlikteliği vardı. Depresyon olgularının 30 u minör depresyon şeklindeydi. Anksiyete bozukluğu ise 26 hastada mevcut olup depresyon tanılı olgularda izlenmekteydi. Üç hastada ise apati bulguları mevcuttu. Olguların hiçbirinde psikotik belirti saptanmadı. Olguların 13 ünde kognitif testlerde dikkat ve konsantrasyon bozukluğu saptanmış olup bellek normal olarak değerlendirildi. Duyusal yakınmalar incelendiğinde 44 olguda ağrı şikayeti olup olguların 28 inde nöropatik ağrı varken 16 hastada ise kramp tarzı, distonik kasılma şeklinde ağrı mevcuttu. Otonomik fonksiyonları değerlendirildiğinde 38 olguda otonomik işlev bozukluğu saptandı. En sık görülen otonom fonksiyon bozukluğu konstipasyon ve noktüri yakınmalarıydı. Olguların 24 ünde konstipasyon, 22 olguda ise sık idrara çıkma şikayeti, 15 inde ise ortostatik hipotansiyon, 6 olguda idrar retansiyonu saptandı. On olguda aşırı terleme ve ciltte yağlanma artışı görüldü. Cinsel işlev fonksiyonları yönünden sorgulandığında ise 12 olguda erektil işlev bozukluğu ve libido kaybı, 3 olguda hiperseksüalite saptandı. Hiperseksüalite saptanan olguların dopa agonisti kullanmakta oldukları görüldü. Uyku bozuklukları açısından değerlendirildiğinde ise 52 olguda insomni saptandı ve bu durum da en çok uykuya dalamama şeklindeydi. Olguların 17 sinde REM uyku davranış bozukluğu, 11 olguda ise huzursuz bacak sendromu mevcuttu. Olgularımızda disfaji ve yeme bozukluğu şikayetine rastlanmadı. Elde edilen bu veriler tablo 2 de gösterilmiştir. Evre 1 ve evre 2 olgular kendi aralarında karşılaştırıldıklarında ise evre 2 olgularda depresyon ve anksiyete bozukluğu, kramp tarzı ağrı ve uykuya dalma bozukluğu insomnisi daha sık görülmekteydi.elde edilen veriler Tablo 3 te gösterilmiştir. Aynı şikayetler BPHDÖ skoru arttıkça da benzer şekilde artış göstermekteydi. Diğer motor olmayan semptomlar açısından değerlendirildiğinde gruplar arasında fark görülmedi. Tartışma Parkinson hastalığının (PH) motor semptomlarının iyi tanımlanmış olmasına karşılık bu hastalığın motor olmayan Tablo 1. Olguların demografik özellikleri Olgu Sayısı 80 Cinsiyet Erkek Kadın 60 (%75) 20 (%25) Yaş 66,67±7,27 Hastalık başlangıç yaşı 63,57±7,23 Hastalık süresi 3,15±2,09 HoehnYahr 1.37±0,49 UPDRS 29,32±11,47 LDopa kullanımı 33 (%41,25) Dopa agonisti kullanımı 13 (%16,25) MAOB kullanımı 11(%13,75) İkili ilaç kullanımı 3 (%3,75) 98

3 Gümüş ve ark.; Erken Evre Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Semptomların Değerlendirilmesi semptomları yeterince tanınmamakta ve bunun sonucunda yeterince tedavi edilememektedir. Yakın bir zamanda yapılan bir çalışmada apati, ağrı, cinsel bozukluklar, barsak inkontinansı ve uyku bozuklukları gibi motor olmayan semptomların %62 sinin sağlık görevlilerine hastanın utanması ya da hastalık hakkında yeterli bilgi sahibi olmaması nedeni ile bildirmediği gösterilmiştir (7). Bu nedenlerden ötürü yeterli tedavi edilme şansını kaybettiği için hem bakım masraflarını artırmakta hem de hastanede yatış süresi artmaktaktadır. Motor olmayan semptomların değerlendirilmesinde kullanılan, geçerliliği kanıtlanmış, özgül araçlar vardır; bunlar motor olmayan soru formu (nonmotor questionnaire: NMSQuest), motor olmayan ölçek (nonmotor scale: NMS Scale), düzeltilmiş PH değerlendirme ölçeği (UPDRS) sayılabilir ki çalışmamızda biz de bu testlerden faydalandık (8). Tablo 2. Olguların motor olmayan semptomları Olgu Sayısı = 80 % Nöropsikiyatrik bozukluklar Depresyon Depresyon + anksiyete bozukluğu Anksiyete Apati Psikoz Kognitif disfonksiyon Dikkat ve konsantrasyon bozukluğu Bellek bozukluğu Duyusal semptomlar Ağrı Nöropatik ağrı Kramp tarzı ağrı (Distonik kasılma) Otonomik disfonksiyon Kabızlık Sık idrara çıkma Ortostatik hipotansiyon İdrar retansiyonu Aşırı terleme, ciltte yağlanma artışı Cinsel işlev bozukluğu Erektil işlev bozukluğu, libido kaybı Hiperseksüalite Uyku bozuklukları İnsomni REM uyku davranış bozukluğu Huzursuz bacak sendromu Gastrointestinal bozukluklar Disfaji Yeme bozukluğu 38 (%37) (%16) (%55) (%37) (%19) (%73) PH nın motor olmayan semptomları sadece ilerlemiş evrede değil, hastalığın erken evrelerinde de görülür ve koku alamama, kabızlık, REM uyku davranış bozukluğu ve depresyon, motor semptomlar ortaya çıkmadan on yıldan fazla bir süre öncede görülebilir (6). İngiltere de yapılan ve 433 hastayı içine alan bir çalışmada 91 hastanın (%21) motor olmayan semptomlarla başvurduğu bildirilmiştir (9). Motor PH teşhisi konmadan önce motor olmayan semptomların görülmesinin, PH da Lewy patolojisinin ilerlemesiyle güçlü bir bağlantısı vardır (10). Lewy cisimciği birikimi ve nöron disfonksiyonunun olfaktör bulbus ve medullanın alt bölümünde başladığı, ancak PH nın motor belirtilerinin substantia nigranın pars kompaktasında dopaminerjik nöron kaybı oluşana kadar belirgin hale gelmediği bilinmektedir. Beyindeki temel dopaminerjik alanlar olan substantia nigra pars kompaktası, ventral tegmental alan ve hipotalamustan çıkan aksonlar, dört ana yol oluşturmak üzere projeksiyon yapmaktadır: mezokortikal, mezolimbik, nigrostriatal ve tuberoinfundibular yollar. Bu yollar kognisyon, uyku ve ağrı gibi birkaç motor olmayan semptomun gelişmesinde rol oynamaktadır. Nöropsikiyatrik semptomları değerlendirmek için yapılan çalışmalarda anksiyeteden depresyona hatta demansa kadar geniş bir yelpazede motor olmayan semptomlar görülmektedir. Depresyon, PH da önemli bir nöropsikiyatrik bir semptomdur ve vakaların %45 e varan oranında görülebilmektedir (11). Bir çalışmada ise hastaların yaklaşık %40 ında depresyon görülebilmekte bir diğer çalışmada majör depresyona %470 oranında rastlanmaktadır (11). Parkinson hastalığındaki depresyon hafif şiddette olup kendini suçlama, suçluluk ve başarısızlık hissi azken kendine güven kaybı, anksiyete ve irritabilite belirgin olabilir. Limbik sistemdeki dopaminerjik, serotoninerjik ve noradrenerjik yolların bileşkesinin disfonksiyonuna bağlı olabileceği söylenmiştir (12). Bizim çalışmamız da 33 (%41,25) hastada depresyon görüldü. Bu olguların 21 tanesine anksiyete bozukluğu eşlik etmekteydi. Depresyon tanılı 33 olgunun 30 u minör depresyon kriterlerine uymaktaydı. Anksiyete bozukluğu daha çok depresif hastalarda ve motor dalgalanmalarla birlikte bulunmaktadır (13). Çalışmamızda 26 (%32,5) hastada anksiyete bozukluğu gözlendi ve bunların 21 (%87) tanesi depresyon ile birlikte bulunmaktaydı. Apati, depresyon veya anksiyete bozukluğu ile birlikte görülebilir ancak tek başına da bulunabilmektedir. Biz 3 (%3,75) hastada apati bulguları saptadık ve major depresyonu ve anksiyete bozukluğu olan hastalarımızda gözlemledik. Olgularımızda psikoza rastlamadık. Kognitif bozukluk, geç dönem Parkinson hastalarının %80 inde rastlanılan bir semptomdur (14). Ancak kognitif disfonksiyon PH nın erken evrelerinde de gelişerek uyum sağlama ve yanıt verme zorluğu, görsel algısal defisitler görülebilmektedir (15). Erken evre PH tanılı kişilerde yapılan bir çalışmada 126 hastanın 72 sinde (%57) başlangıçta hafif bir kognitif disfonksiyon bulunduğu saptanmıştır (16). Çalışmamızda 99

4 TJN 19; 3: 2013 Tablo 3. Evre 1 ve evre 2 hastaların motor olmayan fonksiyonlarının değerlendirilmesi Toplam Olgu Sayısı Evre 1: 43 olgu Evre 2: 37 olgu Nöropsikiyatrik bozukluklar Depresyon Depresyon+Anksiyete bozukluğu Anksiyete Apati Psikoz 18 (%41,8) 14 (%32,5) 9 (%20,9) 12 (%27,9) 1 (%2,3) 20 (%54,0) 19 (%51,4) 12 (%32,4) 14 (%37,8) 2 (%5,4) Kognitif disfonksiyon Dikkat ve konsantrasyon kozukluğu Bellek Bozukluğu 6(%14,0) 6 (%14,0) Duyusal semptomlar Nöropatik ağrı Kramp tarzı ağrı 23 (%53,4) 16 (%37,2) 7 (%16,3) 21 (%56,7) 12 (%32,4) 9 (%24,3) Otonomik disfonksiyon Kabızlık Sık idrara çıkma Ortostatik hipotansiyon İdrar retansiyonu Aşırı terleme, ciltte yağlanma artışı 21 (%48,8) 13 (%30,2) 12 (%27,9) 8 (%18,6) 3 (%6,9) 6 (%14,0) 17 (%45,9) 11 (%29,7) 10 (%27,0) 3 (%8,2) 4 ( %10,8) Cinsel işlev bozukluğu Erektil işlev bozukluğu, libido kaybı Hiperseksüalite 8 (%18,6) 7 ( %16,3) 1 (%2,7) 5 (%13,5) 2 (%4,7) Uyku bozukluğu İnsomnia REM uyku davranış bozukluğu Huzursuz bacak sendromu 31 (%72,1) 26(%60,5) 8 (%18,6) 6 (%14,0) 27 (%73,0) 26 ( %70,3) 9 (%24,3) 5 (%13,5) Gastrointestinal bozukluklar Disfaji Yeme bozukluğu 80 hastanın 13 ünde (%16,3) kognitif disfonksiyon saptandı. Bu disfonksiyon 13 olgunun tamamında dikkat, konsantrasyon eksikliği ve karar verme güçlüğü şeklindeydi. Hiçbir hastada bellek bozukluğu saptanmadı, bu sonuç çalışmamızın erken evre olguları içermesine bağlandı. PH da uyku bozuklukları sık görülen motor olmayan semptomlardandır. Uykusuzluk uykuya dalmada zorluk veya uyku bölünmesi şeklinde olabilir. Uykusuzluk, özellikle uyku bölünmesi hastalar arasında oldukça yaygındır (>%50) (17). İnsomni; uykuya başlangıç insomnisi (uykuya dalma güçlüğü) ve uykuyu sürdürme zorluğu şeklinde görülmektedir. Uykuya başlangıç insomnisi PH nın kendisi ve uyku üzerindeki etkisi ile ilişkili olmasına karşın uykuyu sürdürme zorluğu insomnisi noktürnal akinezi ve off durumları ile ilişkili motor olmayan semptomlardır (18). PH da huzursuz bacak sendromu ve periyodik ekstremite hareketleri dopaminle yakından bağlantılı semptomlardır ve uyku bozukluğunun sık görülen nedenlerindendir (19,20). REM uyku davranış bozukluğu, canlı, olağanüstü korkutucu rüyalar ya da kabuslar ile nitelenen bir parasomniadır. Bu kabuslara kasların genellikle atonik olduğu REM uykusu sırasında görülen 100

5 Gümüş ve ark.; Erken Evre Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Semptomların Değerlendirilmesi paradoksal basit ya da kompleks hareketler eşlik eder (21). REM uyku davranış bozukluğu hastalık ortaya çıkmadan başlayabilir. Postuma ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada parkinsonizm belirtileri görülmeden REM uyku davranış bozukluğu tanısı konan hastaların 5 yıl sonra %17,7 si, 10 yıl sonra ise % 40,6 sının nörodejeneratif hastalığa yakalandıklarını saptamışlardır (22). Bizim çalışmamızda 80 olgunun 58 inde (%72,5) uyku bozukluğu saptanmıştır ve en sık görülen uyku bozukluğu uykuya dalma zorluğu şeklinde görülen insomni 52 olguda gözlendi ve hastalar uykuya dalamadıklarını ifade ettiler. Uykuyu sürdürme bozukluğu bu 52 olgunun yalnızca 5 tanesinde izlendi ve sık sık uyandıkları için şikayetçiydiler. Olgularımızın 17 si (%34,3) REM uyku davranış bozukluğu tanı kritelerini karşılamaktaydı ve daha çok hastalarımızın eşleri ve bakım vermekle yükümlü kişiler tarafından bu şikayetleri ifade edildi. Olgularımızın 11 i huzursuz bacak sendromu tanı kriterlerini karşıladı ve bu da uykuya dalma bozukluğu olan hastalarla ortak şikayet olarak ifade edilmekteydi. PH da otonom fonksiyon bozuklukları da sık görülen motor olmayan semptomlardır. Parkinson hastalarının yarısından fazlasında otonom yetmezliğe rastlanmaktadır. Bir çalışmada hastaların %47 sinde otonom işlev bozukluğu olduğu bildirilmiştir (23). Bunlardan birisi mesane fonksiyon bozukluğudur. Dopaminerjik sistemin pontin miksiyon merkezi üzerinde inhibe ve aktive edici etkileri bulunmaktadır (24). Bu etkileşimin bozulması sonucu mesane disfonksiyonu ortaya çıkmaktadır. Hastaların %71 inde üriner sistem otonomik bozuklukları ortaya çıkmaktadır (25). PH da aşırı detrüsör aktivitesi sık görülmekte olup yetersiz D1 aktivitesi veya artmış D2 aktivitesi ile ilişkilidir ve sıkışma tipi üriner inkontinans şeklinde kendini gösterir. Bir diğer mesane fonksiyon bozukluğu ise idrar boşaltma zorluğu şeklinde kendini gösteren mesane kontraktibilite bozukluğudur (26). NMS Quest çalışmasında, hastalarda %62 ye varan oranda noktüri yakınması bildirilmiştir; bu durum muhtemel geceleri idrar çıkışında artış, mesane kapasitesinde azalma ve noktürnal akinezi nedeniyle oluşan olası uyku bozukluğunun birleşiminden kaynaklanmaktadır (27). PH da cinsel işlev bozukluğu da sık görülmekte olup erektil işlev bozukluğu, libido kaybı ya da hiperseksüalite şeklinde ortaya çıkabilmektedir (28). Özellikle dopaminerjik ilaçların kullanımına bağlı hiperseksüalite ya da anormal cinsel davranış (dopamin disregülasyon sendromu) vakaları bildirilmektedir (29). Ciltte yağlanma ciltteki yağ bezlerinin işlevinin artmasına bağlı olabilir ve kızarıklık, kaşıntı veya pullanmaya seboreik dermatit yol açabilir. Terleme artışı, ter bezlerinin kontrolünün zayıflaması ya da Parkinson tedavisinin yetersizliği sonucu olabilir. Kabızlık, PH nın sık görülen nonmotor fonksiyon bozukluklarından biridir ve hem merkezi hem de kolondaki dopaminerjik nöronlarda ağır kayıplara sekonder olduğu düşünülmektedir (30). Parkinson hastalarının %2036 sında konstipasyon gelişmektedir (31). Ortostatik hipotansiyon, sıklıkla Parkinson Hastalığı'nın geç döneminde ortaya çıkar ve olguların %3047 sinde semptomatiktir (31). Biz çalışmamızda 38 hastada (%37,25) otonom fonksiyon bozukluğu saptadık. En sık saptadığımız otonom disfonksiyon kabızlıktı ve 24 olguda bu şikayeti saptadık. 22 olguda sık idrara gitme, 15 olguda ortostatik hipotansiyon, 10 olguda ciltte yağlanma ve terleme artışı, 6 olguda ise idrar retansiyonu mevcuttu. PH da duyusal semptomlar da sık izlenmektedir. Duyusal belirtiler hastaların %4050 sinde görülmektedir (31). Ağrı en sık görülen semptomdur. Dopamin ağrıyı, omurilik, talamus, periakuaduktal gri madde, bazal ganglionlar ve singulat korteks dahil olmak üzere sinir sisteminin birkaç düzeyinde modüle edebilmektedir (32). NMS Quest çalışmasında, hastaların %29 unda ağrı olduğu bildirilmiştir (27). Yine bir çalışmada PH vakalarının %62 sinde en az bir tip kronik ağrı saptanmıştır (33). Parkinson Hastalığı'nda ağrının en önemli nedeni dopaminerjik tedaviye ikincil motor dalgalanmalar ve diskineziler neden olmaktadır. Ayrıca PH vakalarında ağrı merkezi ağrı, orofasial ağrı, ekstremite ağrısı ya da musküloskeletal ağrı şeklinde de görülebilmektedir. Karakter olarak kramp benzeri, nevraljik ya da yanma, acıma, üşüme, sızlama (nöropatik ağrı) şeklinde ortaya çıkabilir (34). Bizim çalışmamızda ise 44 hastada (%55) ağrı semptomu ile karşılaşılmıştır. Bu olguların 28 i nöropatik ağrı 16 sı ise kramp benzeri distonik kasılma şeklinde ağrı yakınması ile mevcuttu. PH da gastrointestinal sistem bozukluklarına da rastlanmaktadır. Gastroparezi ve yutma güçlüğü ileri evre olgularda izlenmektedir. Bizim çalışmamız erken evre hastaları içerdiği için bu şikayetlere rastlamadık. Evre 2 olgularda evre 1 olgulara göre depresyon, anksiyete bozukluğu daha sık görülmekteydi. Major depresyon teşhisi konulan hastaların 2 sini evre 2 olgular oluşturmaktaydı. Aynı olgular BPHDÖ klinik şiddet değerlendirmesine göre değerlendirildiğinde benzer şekilde şiddet skoru arttıkça depresyon ve anksiyete olguları sayısı artmaktaydı. Bu da hastalığın ilerlemesi ile doğru orantılı olarak oluşan kaygının, depresyon ve anksiyetenin görülmesine neden olduğunu düşündürtmektedir. Evre 2 olgularda ve BPHDÖ skoru arttıkça kramp tarzı ağrılar artmaktaydı. Aynı şekilde uykuya dalma bozukluğu insomnisi de daha sık görülmekteydi. Bu da hastalığın şiddeti arttıkça hastanın muhtemel kas ağrılarının artmasına neden olduğu ve bu nedenle de uykuya dalamama şikayetine neden olduğunu düşündürtmektedir. Diğer motor olmayan semptomlar açısından değerlendirildiğinde ise gruplar arasında fark olmaması dikkat çekiciydi. 101

6 TJN 19; 3: 2013 Parkinson hastalarının büyük çoğunluğunda rastlanabilen ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen MOB ler, PH patolojisinin, dopaminerjik nigrostriyatal sistem dışındaki sinir sistemi yapılarını tutması sonucu gelişmektedir. Parkinson hastalığındaki MOB ler sıklıkla gözden kaçıyor olabilir. Semptomatik tedavi MOB ların önemli bir kısmında başarılıdır. Bu nedenle PH da MOB ların erken tanınması ve onların uygun olarak tedavi edilmesi çok önemlidir. PH da görülen MOB ların tanısı esas olarak klinik özelliklere dayanır. Bunun da ilk basamağı öyküde bu belirtilerin sorgulanmasıdır. Çünkü hastalar bu belirtilerin PH ile olan ilişkisini anlamayabilir ya da bu belirtileri anlatmanın gerekliliğini kavrayamayabilirler. Bu nedenle bu belirtilerin sorgulanması hastanın kontrol başvurularında da tekrarlanmalıdır. Kaynaklar 1. Hilker R, Schweitzer K, Coburger S, Ghaemi M, Weisenbach S, Jacobs AH, Rudolf J, Herholz K, Heiss WD. Nonlinear progression of Parkinson disease as determined by serial positron emission tomographic imaging of striatal fluorodopa F 18 activity. Arch Neurol 2005;62(3): Jankovic J. Parkinson s disease: clinical features and diagnosis. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2008;79: Jankovic J, Shannon KM. Movement disorders. In: Bradley WG, Daroff RB, Fenichel GM, Jankovic J, editors. In: Neurology in Clinical Practice. Chapter 75. 5th ed. Philadelphia: ButterworthHeinemann; p Chaudhuri KR, Healy DG, Schapira AH. Nonmotor symptoms of Parkinson s disease: Diagnosis and management. Lancet Neurol 2006;5: Fahn S, Jankovic J. Principles and Practice of Movement Disorders, Churchill Livingstone/Elsevier, Naidu Y, Chaudhuri KR. Early Parkinson s disease and non motor issues, J Neurol 2008;255: Mitra T, Naidu Y, MartinezMartin P, et al. The non declaration of non motor symptoms of Parkinson s disease to healthcare professionals. An international survey using the NMSQuest. 6th İnternational Congress on Mental Dysfunctions and other Nonmotor Features in Parkinson s disease and Related Disorders. Dresden October, Park Related Disorders P011: Chaudhuri KR, MartinezMartin P. Quantitation of nonmotor symptoms in Parkinson s disease. Eur J Neurol 2008;15: O Sullivan SS, Williams DR, Gallagher DA, Massey LA, SilveriaMoriyama L, Lees AJ. Non motor symptoms as presenting complaints in Parkinson s disease: a clinicopathological study. Mov Disord 2008;23: Braak H, Del Tredici K, Rüb U, de Vos RAI, Jansen Stenur ENH, Braak E. Staging of brain pathology related to sporadic Parkinson s disease. Neurobiol Aging 2003;24: Burn DJ. Beyond the iron mask;towards better recognition and treatment of depression associated with Parkinson s disease. Mov Disord 2002; 60: Remy P, Doder M, Lees A, Turjanski N, Brooks D. Depression in Parkinson s disease: loss of dopamine and noradrenaline innervation in the limbic system. Brain 2005;128: Lemke MR, Brecht HM, Koester J, Kraus PH, Reichmann H. Anhedonia, depression, and motor functioning in Parkinson s disease during treatment with pramipexole. J Neuropsychiatry Clin Neurosci 2005;17: Aarsland D, Andersen K, Larsen JP, Lolk A, KraghSorensen P. Prevalence and characteristics of dementia in Parkinson disease: an 8year prospective study. Arch Neurol 2003;60: Dubois B, Pillon B. Cognitive deficits in Parkinson s disease. J Neurology 1997;244: WilliamsGray C, Foltynie T, Brayne C, Robbins T, Barker R. Evolution of cognitive dysfunction in an incident Parkinson s disease cohort. Brain 2007;130: Jankovic J. Parkinson s disease: clinical features and diagnosis. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2008; 79: Dhawan V, Healy DG, Pal S, Chaudhuri KR. Sleeprelated problems of Parkinson s disease. Age Ageing 2006;35: Muzerengi S, Lewis H, Chaudhuri KR. Restless legs syndrome: a review of diagnosis and management. Int J Sleep Disord 2006;1: Ondo WG, Vuong KD, Jankovic J. Exploring the relationship between Parkinson disease and restless legs syndrome. Arch Neurol 2002;59: Schenck CH, Mahowald MW. REM sleep behavior disorder: clinical, developmental, and neuroscience perspectives 16 years after its formal identification in SLEEP. Sleep 2002;15;25: Postuma RB, Gagnon JF, Vendette M, Fantini ML, MassicotteMarquez J, Montplaisir J. Quantifying the risk of neurodegenerative disease in idiopathic REM sleep behavior disorder. Neurology 2009;72: Seki S, Igawa Y, Kaidoh K, Ishizuka O, Nishizawa O, Andersson KE. Role of dopamine D1 and D2 receptors in the micturition reflex in conscious rats. Neurourology Urodyn 1992;11: Allcock LM, Ullyart K, Kenny RA, Burn DJ. Frequency of orthostatic hypotension in a community based cohort of patients with Parkinson s disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2004;75: Uchiyama T, Sakakibara R, Hattori T, Yamanishi T. Shortterm effect of a single levodopa dose on micturition disturbance in Parkinson s disease patients with the wearingoff phenomenon. Mov Disord 2003;18: Zesiewicz TA, Baker MJ, Wahba M, Hauser RA. Autonomic Nervous System Dysfunction in Parkinson s Disease. Curr Treat Options Neurol 2003;5: MartinezMartin P, Schapira AH, Stocchi F, Sethi K, Odin P, MacPhee G, Brown RG, Naidu Y, Clayton L, Abe K, Tsuboi Y, MacMahon D, Barone P, Rabey M, Bonuccelli U, Forbes A, Breen K, Tluk S, Olanow CW, Thomas S, Rye D, Hand A, Williams AJ, Ondo W, Chaudhuri KR. Prevalence of nonmotor symptoms in Parkinson s disease in an international setting; study using nonmotor symptoms questionnaire in 545 patients. Mov Disord 2007;22: Bronner G, Royter V, Korczyn AD, Giladi N. Sexual dysfunction in Parkinson s disease. J Sex Marital Ther 2004;30:

7 Gümüş ve ark.; Erken Evre Parkinson Hastalığında TJN 19; 2: Motor 2013Olmayan Semptomların Değerlendirilmesi 29. Tolosa E, Katzenschlager R. Pharmacological management of Parkinson s disease. In: Jankovic J, Tolosa E, editors. Parkinson s Disease and Movement Disorders. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; p Singharam C, Ashraf W, Gaummitz EA, et al. Dopaminergic defect of enteric nervous system in Parkinson s disease patients with chronic constipation. Lancet 1995;346: Chudler EH, Dong WK. The role of the basal ganglia in nociception and pain. Pain 1995;60: Poewe W. Nonmotor symptoms in Parkinson s disease. In: Jankovic J, Tolosa E, editors. Parkinson s Disease and Movement Disorders. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; p NègrePagès L, Regragui W, Bouhassira D, Grandjean H, Rascol O; DoPaMiP Study Group. Chronic pain in Parkinson s disease: the crosssectional French DoPaMiP survey. Mov Disord 2008;23: Chaudhuri KR, Healy DG, Schapira AH; National Institute for Clinical Excellence. Nonmotor symptoms of Parkinson s disease: diagnosis and management. Lancet Neurol 2006;5:

PARKİNSON HASTALIĞI: Non-motor Problemler. Dr. Dilek İnce GÜNAL Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı

PARKİNSON HASTALIĞI: Non-motor Problemler. Dr. Dilek İnce GÜNAL Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı PARKİNSON HASTALIĞI: Non-motor Problemler Dr. Dilek İnce GÜNAL Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Giriş Parkinson hastalığı sadece bradikinezi, rijidite ve tremor ile giden bir tablo

Detaylı

Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Bulgu ve Belirtiler

Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Bulgu ve Belirtiler Parkinson Hastalığı ve Hareket Bozuklukları Dergisi 2012;15(2):42-47 Çalışma - Araştırma / Original Article doi: 10.5606/phhb.dergisi.2012.09 42 Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Bulgu ve Belirtiler

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak PARKİNSON HASTALIĞI Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND

Detaylı

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ İnsomni Dr. Selda KORKMAZ Uykuya başlama zorluğu Uykuyu sürdürme zorluğu Çok erken uyanma Kronik şekilde dinlendirici olmayan uyku yakınması Kötü kalitede uyku yakınması Genel populasyonda en sık görülen

Detaylı

Parkinson hastalığı beyindeki hücre dejenerasyonu (işlev kaybı ile hücre ölümü) ile giden bir nörolojik

Parkinson hastalığı beyindeki hücre dejenerasyonu (işlev kaybı ile hücre ölümü) ile giden bir nörolojik Parkinson Hastalığı Nedir? Parkinson hastalığı beyindeki hücre dejenerasyonu (işlev kaybı ile hücre ölümü) ile giden bir nörolojik hastalıktır. Bu hastalıkta beyinde dopamin isimli bir molekülü üreten

Detaylı

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ, 2010 Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler Dr.Canan Yücesan Ankara Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Akış Sitokinler ve depresyon Duygudurum bozukluklarının

Detaylı

Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması

Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması İ.Ü. CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TIBBİ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması Araş.Gör. Yener KURMAN İSTANBUL

Detaylı

Parkinson hastalığında Uyku yapısı Eşlik eden uyku bozuklukları Gündüz uykululuk Bektaş Korkmaz, Gülçin Benbir, Derya Karadeniz

Parkinson hastalığında Uyku yapısı Eşlik eden uyku bozuklukları Gündüz uykululuk Bektaş Korkmaz, Gülçin Benbir, Derya Karadeniz Parkinson hastalığında Uyku yapısı Eşlik eden uyku bozuklukları Gündüz uykululuk Bektaş Korkmaz, Gülçin Benbir, Derya Karadeniz İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Klinik

Detaylı

Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Belirtilerin Tanı ve Tedavisi

Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Belirtilerin Tanı ve Tedavisi 80 Parkinson Hastalığı ve Hareket Bozuklukları Dergisi 2009;12(2):80-90 Derleme / Review Parkinson Hastalığında Motor Olmayan Belirtilerin Tanı ve Tedavisi Diagnosis and Treatment of Non-Motor Symptoms

Detaylı

Parkinson Hastalığı ve Prodromal Semptomlar

Parkinson Hastalığı ve Prodromal Semptomlar Parkinson Hastalığı ve Hareket Bozuklukları Dergisi 2017;20(1-2):28-32 28 Derleme / Review doi: 10.5606/phhb.dergisi.2017.06 Parkinson Hastalığı ve Prodromal Semptomlar Parkinson s Disease and Prodromal

Detaylı

15 Nisan 2016 Cuma. 18:00-19:00 Türkiye Parkinson Hastalığı Derneği Genel Kurulu

15 Nisan 2016 Cuma. 18:00-19:00 Türkiye Parkinson Hastalığı Derneği Genel Kurulu 15 Nisan 2016 Cuma 09:00-10:30 Fonksiyonel cerrahinin temel prensipleri Oturum Başkanı: Murat Emre Hedefler ve teknikler Aşkın Şeker Fonksiyonel nöroanatomi Yasin Temel Ultrasonografi ile elektrot lokalizasyonunun

Detaylı

İki Nörodejeneratif Hastalıkta Zihin Kuramı Becerileri ve İşlevsellik Düzeyinin karşılaştırılması: Alzheimer ve Parkinson Hastalığı

İki Nörodejeneratif Hastalıkta Zihin Kuramı Becerileri ve İşlevsellik Düzeyinin karşılaştırılması: Alzheimer ve Parkinson Hastalığı İki Nörodejeneratif Hastalıkta Zihin Kuramı Becerileri ve İşlevsellik Düzeyinin karşılaştırılması: Alzheimer ve Parkinson Hastalığı Evrim Göde Öğüten 1, Gizem Ünveren 2, Emine Soybay 2, Barış Topçular

Detaylı

DEMANSI OLMAYAN PARKİNSONLU HASTALARDA GÖRSEL-UZAYSAL FONKSİYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

DEMANSI OLMAYAN PARKİNSONLU HASTALARDA GÖRSEL-UZAYSAL FONKSİYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DEMANSI OLMAYAN PARKİNSONLU HASTALARDA GÖRSEL-UZAYSAL FONKSİYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ The Assessment of Visuospatial Functions in Parkinson s Disease Patients without Dementia Murat GÜLTEKİN, Ayten

Detaylı

Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar

Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Emine Çölgeçen 1, Ali İrfan Gül 2, Kemal Özyurt 3, Murat Borlu 4 1 Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Ana Bilim

Detaylı

ICSD3: Parasomniler. Farklar & Yenilikler. Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa

ICSD3: Parasomniler. Farklar & Yenilikler. Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa ICSD3: Parasomniler Farklar & Yenilikler Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa Uyku bozuklukları sınıflaması Ortak bilimsel dil kullanmak Standart tanı ve tedavi yaklaşımları için uygun zemin Hastalık

Detaylı

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR Prof. Dr. Mehmet Ersoy DEMANSA NEDEN OLAN HASTALIKLAR AMAÇ Demansın nedenleri ve gelişim sürecinin öğretmek Yaşlı bireyde demansa bağlı oluşabilecek problemleri öğretmek

Detaylı

REM UYKU ĠLĠġKĠLĠ PARASOMNĠLER. Dr Selda KORKMAZ 25-26 Ģubat 2012

REM UYKU ĠLĠġKĠLĠ PARASOMNĠLER. Dr Selda KORKMAZ 25-26 Ģubat 2012 REM UYKU ĠLĠġKĠLĠ PARASOMNĠLER Dr Selda KORKMAZ 25-26 Ģubat 2012 REM uyku iliģkili parasomniler; REM uyku davranıģ bozukluğu Tekrarlayan izole uyku paralizisi Kabus bozukluğu REM UYKU DAVRANIġ BOZUKLUĞU

Detaylı

KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN

KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ

Detaylı

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 2008 2009 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK SİLAHLI ÇATIŞMA İLE İLİŞKİLİ TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNDA DİĞER BİYOLOJİK TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dr. Cemil ÇELİK Sunumun hedefleri Silahlı

Detaylı

Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK

Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Birçok kişi için = Uyku ilacı Uyku hekimi için =??? Kabus 1979 Sınıflaması Diagnostic Classification of Sleep and Arousal Disorders

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞI. Dr Efdal AKKAYA Nöroloji ABD Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi

PARKİNSON HASTALIĞI. Dr Efdal AKKAYA Nöroloji ABD Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi PARKİNSON HASTALIĞI Dr Efdal AKKAYA Nöroloji ABD Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Bazal Ganglionlar Serebral hemisferlerin derininde yer alan gri cevher kitleleridir. Nucleus caudatus Striatum Putamen Globus

Detaylı

Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan

Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan Tanı; Dört tanı kriteri Destekleyici tanı kriterleri Eşlik eden özellikler Bu skala; 10 sorudan oluşmaktadır en fazla 40 puan verilmektedir skor sendromun

Detaylı

İdiyopatik Parkinson Hastalığında Huzursuz Bacak Sendromunun Görülme Sıklığı ve Klinik Özellikleri

İdiyopatik Parkinson Hastalığında Huzursuz Bacak Sendromunun Görülme Sıklığı ve Klinik Özellikleri İdiyopatik Parkinson Hastalığında Huzursuz Bacak Sendromunun Görülme Sıklığı ve Klinik Özellikleri 33 Klinik Çalışma İdiyopatik Parkinson Hastalığında Huzursuz Bacak Sendromunun Görülme Sıklığı ve Klinik

Detaylı

Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi

Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi Selçuk Özdin 1, Aytül Karabekiroğlu 2, Arzu Alptekin Aker 2, Recep Bolat 2, Servet

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞINDA NON-MOTOR TEDAVİ KOMPLİKASYONLARI. Doç Dr. Dilek İnce Günal Marmara Üniversitesi Nöroloji ABD.

PARKİNSON HASTALIĞINDA NON-MOTOR TEDAVİ KOMPLİKASYONLARI. Doç Dr. Dilek İnce Günal Marmara Üniversitesi Nöroloji ABD. PARKİNSON HASTALIĞINDA NON-MOTOR TEDAVİ KOMPLİKASYONLARI Doç Dr. Dilek İnce Günal Marmara Üniversitesi Nöroloji ABD. Non-motor dalgalanmalar Diğer tedavi komplikasyonları: Patolojik kumar oynama Homosistein

Detaylı

Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL.

Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL. Dr Ali Bozkurt Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL. The bereavement of the widowed. Dis Nerv Syst 1971;32:597

Detaylı

İdiyopatik Parkinson Hastalığında Motor ve Non-motor Semptomlar ve Yaşam kalitesine Etkileri

İdiyopatik Parkinson Hastalığında Motor ve Non-motor Semptomlar ve Yaşam kalitesine Etkileri Araştırma Makalesi / Research Article Arch Neuropsychiatr 2016 DOI: 10.5152/npa.2016.12758 Uncorrected İdiyopatik Parkinson Hastalığında Motor ve Non-motor Semptomlar ve Yaşam kalitesine Etkileri Motor

Detaylı

Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu

Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu Prof. Dr. Hakan Kaynak Uykum Uyku Bozuklukları Merkezi Normal Uyku Uykunun Dönemleri Nasıl Uyuyoruz? Richardson GS: The human circadian system

Detaylı

Progresif supranükleer palsi nin klinik ve laboratuar özellikleri: beş olgu nun retrospektif analizi

Progresif supranükleer palsi nin klinik ve laboratuar özellikleri: beş olgu nun retrospektif analizi ARAŞTIRMA Gülhane Tıp Derg 2012; 54: 293-297 Gülhane Askeri Tıp Akademisi 2012 doi:10.5455/gulhane.15719 Progresif supranükleer palsi nin klinik ve laboratuar özellikleri: beş olgu nun retrospektif analizi

Detaylı

BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD

BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD Çalışmalarda birinci basamak sağlık kurumlarına başvuran hastalardaki psikiyatrik hastalık sıklığı, gerek değerlendirme ölçekleri kullanılarak

Detaylı

Parkinson Hastalığının Klinik Özellikleri

Parkinson Hastalığının Klinik Özellikleri İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Nörolog Olmayanlar İçin Nöroloji Sempozyum Dizisi No: 42 Ocak 2005; s. 249-254 Parkinson Hastalığının Klinik Özellikleri Doç. Dr. Sibel Ertan

Detaylı

Yazar Ad 41 Prof. Dr. Haluk ÖZEN Cinsel hayat çocuk yaştan itibaren hayatımızın önemli bir kesimini oluşturur. Yaşlılık döneminde cinsellik ayrı bir özellik taşır. Yaşlı erkek kimdir, hangi yaş yaşlanma

Detaylı

İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI

İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI RAPOR BÜLTENİ İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI Tarih: 18/09/2015 Sayı : 11 Dünya Alzheimer Farkındalık Günü 21 Eylül 2015 Hazırlayan Ezel ÖZTÜRK Alzheimer Hastalığı ilerleyici nörodejeneratif

Detaylı

Majör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi

Majör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi Majör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi Mesut YILDIZ, Sait ALİM, Sedat BATMAZ, Selim DEMİR, Emrah SONGUR Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı

Detaylı

DİSFONKSİYONEL İŞEME (İŞEME FONKSİYON BOZUKLUĞU) NEDİR?

DİSFONKSİYONEL İŞEME (İŞEME FONKSİYON BOZUKLUĞU) NEDİR? DİSFONKSİYONEL İŞEME (İŞEME FONKSİYON BOZUKLUĞU) NEDİR? Tuvalet eğitimi döneminde, nörolojik olarak normal bazı çocuklarda yanlış edinilmiş işeme alışkanlıkları neticesinde ortaya çıkan işeme fazındaki

Detaylı

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal

Detaylı

ÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuçlar: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT Rational Drug Usage Behavior of University Students Objective: Method: Results:

ÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuçlar: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT Rational Drug Usage Behavior of University Students Objective: Method: Results: ÖZET Amaç: Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışlarını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel türde planlanan araştırmanın evrenini;; bir kız ve

Detaylı

MENOPOZ. Menopoz nedir?

MENOPOZ. Menopoz nedir? MENOPOZ Hayatınızı kabusa çeviren, unutkanlık, uykusuzluk, depresyon, sinirlilik, halsizlik şikayetlerinin en büyük sebeplerinden biri menopozdur. İleri dönemde idrar kaçırma, kemik erimesi, hipertansiyona

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

HEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ HEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ 22.10.2016 Gülay Turgay 1, Emre Tutal 2, Siren Sezer 3 1 Başkent Üniversitesi Sağlık

Detaylı

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Dr. Hasan KARADAĞ Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Gündüz aşırı uykululukta genel popülasyonun % 4-6

Detaylı

I'de verildi. İstatistiksel değerlendirme kikare ve student t testi kullanılarak yapıldı, p<0,05 anlamlı kabul edildi.

I'de verildi. İstatistiksel değerlendirme kikare ve student t testi kullanılarak yapıldı, p<0,05 anlamlı kabul edildi. Journal of Neurological Sciences [Turkish] 26:(2)# 19; 179-184, 2009 http://www.jns.dergisi.org/text.php3?id=278 Araştırma Yazısı Parkinson Hastalığında Motor Semptomların Başlama Tarafı ile Kognitif Disfonksiyon

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞI: SORU CEVAP. Prof Dr. Dilek İnce Günal Marmara Üniversitesi Tıp Fak. Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

PARKİNSON HASTALIĞI: SORU CEVAP. Prof Dr. Dilek İnce Günal Marmara Üniversitesi Tıp Fak. Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi PARKİNSON HASTALIĞI: SORU CEVAP Prof Dr. Dilek İnce Günal Marmara Üniversitesi Tıp Fak. Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Sorular: 1. PARKİNSON HASTALIĞI NEDİR? 2. PARKİNSON HASTALIĞI NEDEN OLUR? 3.

Detaylı

İdiopatik Parkinson Hastalığında Yüzde Duygu Tanıma ve Ayırt Etme Bozukluğu

İdiopatik Parkinson Hastalığında Yüzde Duygu Tanıma ve Ayırt Etme Bozukluğu DO I:10.4274/tnd.44227 Özgün Araştırma / Original Article İdiopatik Parkinson Hastalığında Yüzde Duygu Tanıma ve Ayırt Etme Bozukluğu Facial Emotion Recognition and Discrimination Deficit in Idiopatic

Detaylı

Dr. Figen HANAĞASI Gayrettepe Florence Nightingale Hastanesi Nöroloji Bölümü

Dr. Figen HANAĞASI Gayrettepe Florence Nightingale Hastanesi Nöroloji Bölümü Dr. Figen HANAĞASI Gayrettepe Florence Nightingale Hastanesi Nöroloji Bölümü Amaç Gayrettepe Florence Nightingale Hastanesi Uyku Bozuklukları Laboratuvarı nda tetkik edilen 86 hastanın klinik ve polisomnografik

Detaylı

GÖĞÜS AĞRISI ŞİKAYETİ İLE BAŞVURAN ÇOCUKLARIN KLİNİK İZLEMİ

GÖĞÜS AĞRISI ŞİKAYETİ İLE BAŞVURAN ÇOCUKLARIN KLİNİK İZLEMİ GÖĞÜS AĞRISI ŞİKAYETİ İLE BAŞVURAN ÇOCUKLARIN KLİNİK İZLEMİ Erhan Çalışıcı, Birgül Varan, Mahmut Gökdemir, Nimet Cındık, Özge Orbay Başkent Üniversitesi Çocuk Sağ.Has.ABD Göğüs ağrısı, çocukluk ve adölesan

Detaylı

Demans ve Alzheimer Nedir?

Demans ve Alzheimer Nedir? DEMANS Halk arasında 'bunama' dedigimiz durumdur. Kişinin yaşından beklenen beyin performansını gösterememesidir. Özellikle etkilenen bölgeler; hafıza, dikkat, dil ve problem çözme alanlarıdır. Durumun

Detaylı

İDRAR KAÇIRMA Dr. Bülent Çetinel. idrar kaçırma(üriner inkontinans) idrar tutamama hali

İDRAR KAÇIRMA Dr. Bülent Çetinel. idrar kaçırma(üriner inkontinans) idrar tutamama hali İDRAR KAÇIRMA Dr. Bülent Çetinel idrar kaçırma(üriner inkontinans) idrar tutamama hali Görülme Sıklığı kadında % 4.5-53 erkekde %1.6-24 Üroloji ve Jinekoloji Polikliniklerine İdrar Kaçırma Yakınması Dışında

Detaylı

UYKU. Üzerinde beni uyutan minder Yavaş yavaş girer ılık bir suya. Hind'e doğru yelken açar gemiler, Bir uyku âleminden doğar dünya...

UYKU. Üzerinde beni uyutan minder Yavaş yavaş girer ılık bir suya. Hind'e doğru yelken açar gemiler, Bir uyku âleminden doğar dünya... UYKU Üzerinde beni uyutan minder Yavaş yavaş girer ılık bir suya. Hind'e doğru yelken açar gemiler, Bir uyku âleminden doğar dünya... Sırça tastan sihirli su içilir, Keskin Sırat koç üstünde geçilir, Açılmayan

Detaylı

UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ. Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D.

UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ. Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. Uyku tanımı Uyku Fizyolojisi (uyku evreleri) Sirkadiyen ritim Uyku yoksunluğu İdeal uyku Uyku ile ilgili bazı hastalıklar

Detaylı

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi Y R D. D O Ç. D R. M İ N E İ S L İ M Y E TA Ş K I N B A L I K E S İ R Ü N İ V E R S İ T E S I TIP FA K Ü LT E S İ K A D I N H A S TA L I K L A R I V E D

Detaylı

Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır.

Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır. 1 2 + Nöroloji servisine yatan hastalarda yüksek oranda psikiyatrik hastalıklar görülür. Prevalans %39-64 arasındadır. + + Üçüncü basamak nöroloji yataklı servisinde psikiyatrik görüşme ile tespit edilen

Detaylı

Nigrostriatal sistem, Hareketin Kontrolü: Parkinson Hastalığı

Nigrostriatal sistem, Hareketin Kontrolü: Parkinson Hastalığı Nigrostriatal sistem, Hareketin Kontrolü: Parkinson Hastalığı Doç. Dr. Esen Saka Topçuoğlu Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Parkinson Hastalığı Alzheimer Hastalığından sonra en sık görülen

Detaylı

MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık

MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık MS Hasta Okulu 28.05.2013 Multipl skleroz (MS) hastalığını basitçe, merkezi sinir sistemine

Detaylı

Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein;

Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein; MYELİN BASİC PROTEİN Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin basic protein; Beyin Omurilik Sıvısı içinde Myelin Basic Protein miktarının araştırılmasıdır.

Detaylı

HASTALARINDA TAMSULOSİN TEDAVİSİNİN ALT ÜRİNER SİSTEM BELİRTİLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

HASTALARINDA TAMSULOSİN TEDAVİSİNİN ALT ÜRİNER SİSTEM BELİRTİLERİ ÜZERİNE ETKİSİ GENEL ÜROLOJİ/General Urology PARKİNSON HASTALARINDA TAMSULOSİN TEDAVİSİNİN ALT ÜRİNER SİSTEM BELİRTİLERİ ÜZERİNE ETKİSİ EFFECT OF TAMSULOSIN THERAPY ON LOWER URINARY TRACT SYMPTOMS IN PARKINSON S DISEASE

Detaylı

PSİKOZ İÇİN RİSK GRUBUNDA OLAN HASTALARDA OBSESİF KOMPULSİF VE DEPRESİF BELİRTİLERİN KLİNİK DEĞİŞKENLER VE BİLİŞSEL İŞLEVLERLE İLİŞKİSİ

PSİKOZ İÇİN RİSK GRUBUNDA OLAN HASTALARDA OBSESİF KOMPULSİF VE DEPRESİF BELİRTİLERİN KLİNİK DEĞİŞKENLER VE BİLİŞSEL İŞLEVLERLE İLİŞKİSİ PSİKOZ İÇİN RİSK GRUBUNDA OLAN HASTALARDA OBSESİF KOMPULSİF VE DEPRESİF BELİRTİLERİN KLİNİK DEĞİŞKENLER VE BİLİŞSEL İŞLEVLERLE İLİŞKİSİ Ahmet Zihni SOYATA Selin AKIŞIK Damla İNHANLI Alp ÜÇOK İ.T.F. Psikiyatri

Detaylı

T.C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI KLİNİĞİ

T.C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI KLİNİĞİ T.C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI KLİNİĞİ NON RADYOGRAFİK AKSİYEL SPONDİLOARTRİT İLE ANKİLOZAN SPONDİLİT HASTALARININ KLİNİK, RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN

Detaylı

14 Aralık 2012, Antalya

14 Aralık 2012, Antalya Hamilelerde Uyku Bozukluğunun Sorgulanması ve Öyküden Tespit Edilen Huzursuz Bacak Sendromunda Sıklık, Klinik Özellikler ve İlişkili Olabilecek Durumların Araştırılması A Neyal, G Benbir, R Aslan, F Bölükbaşı,

Detaylı

Düzce İlinde Yaşayan İdiyopatik Parkinson Hastalarının Demografik Özellikleri ve Eşlik Eden Nörogörüntüleme Bulguları

Düzce İlinde Yaşayan İdiyopatik Parkinson Hastalarının Demografik Özellikleri ve Eşlik Eden Nörogörüntüleme Bulguları Parkinson Hastalığı ve Hareket Bozuklukları Dergisi 2012;15(2):37-41 doi: 10.5606/phhb.dergisi.2012.08 37 Çalışma - Araştırma / Original Article Düzce İlinde Yaşayan İdiyopatik Parkinson Hastalarının Demografik

Detaylı

Açıklama 2008-2010. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008-2010. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 20082010 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU VE UYKU Hypnos (Uyku Tanrısı) Nyks (Gece Tanrısı) Hypnos (uyku tanrısı) ve Thanatos (ölüm tanrısı) Morpheus

Detaylı

Parkinson hastal nda afl r gündüz uykululu u laçlara m ba l, hastal a m?

Parkinson hastal nda afl r gündüz uykululu u laçlara m ba l, hastal a m? N_360-365 11/10/06 9:54 AM Page 360 Parkinson hastal nda afl r gündüz uykululu u laçlara m ba l, hastal a m? M.D. Gjerstad, MD; G. Alves MD; T. Wentzel-Larsen, MSc; D. Aarsland MD, PhD; ve J.P. Larsen

Detaylı

Uzun Salınımlı İlaç formları Aşırı Aktif Mesane Tedavisinde Fayda Sağlıyor mu?

Uzun Salınımlı İlaç formları Aşırı Aktif Mesane Tedavisinde Fayda Sağlıyor mu? Uzun Salınımlı İlaç formları Aşırı Aktif Mesane Tedavisinde Fayda Sağlıyor mu? Prof. Dr. Rahmi ONUR Marmara Üniversitesi Üroloji Anabilim Dalı İstanbul AAM ANTİMUSKARİNİK AJANLAR KANIT Antikolinerjik ilaçları

Detaylı

AĞRIİLE HUZUR EVİ OLUR MU? DR. FİLİZ ŞÜKRÜ DURUSOY

AĞRIİLE HUZUR EVİ OLUR MU? DR. FİLİZ ŞÜKRÜ DURUSOY AĞRIİLE HUZUR EVİ OLUR MU? DR. FİLİZ ŞÜKRÜ DURUSOY GİRİŞ Yaşlılık Dünya Sağlık Örgütü tarafından 65 yaş ve üzeri dönem olarak tanımlamakta; Fiziksel görünüm, güç ve rol kaybı yaşanılan, yaşlılık dönemindeyeti

Detaylı

DİABETLİ HASTALARDA CİNSEL SAĞLIK

DİABETLİ HASTALARDA CİNSEL SAĞLIK DİABETLİ HASTALARDA CİNSEL SAĞLIK Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi Üroloji Kliniği OP. DR. ÜNSAL ÖZKUVANCI Genel bilgiler Şeker hastalığı bir çok organı etkilediği gibi cinsel fonksiyonları da olumsuz

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU, UYKU KALİTESİ VE YORGUNLUK ( )

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU, UYKU KALİTESİ VE YORGUNLUK ( ) HEMODİYALİZ HASTALARINDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU, UYKU KALİTESİ VE YORGUNLUK (2.0.20) Gülay Turgay, Emre Tutal 2, Siren Sezer Başkent Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Diyaliz Programı

Detaylı

Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları. Dr. Kemal HAMAMCIOĞLU

Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları. Dr. Kemal HAMAMCIOĞLU Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları Dr. Kemal HAMAMCIOĞLU ICSD-2 (International Classification of Sleep Disorders-version 2) 2005 Huzursuz bacaklar sendromu Uykuda periyodik hareket bozukluğu Uykuyla

Detaylı

Aşırı aktif mesanede tedavi. Dr. Hakan Vuruşkan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı

Aşırı aktif mesanede tedavi. Dr. Hakan Vuruşkan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Aşırı aktif mesanede tedavi Dr. Hakan Vuruşkan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı AŞIRI AKTİF MESANEDE TEDAVİ AAM Stres İnk. Miks Urge İnk. Ani sıkışma Sık idrar yapma Noktüri Tedavi

Detaylı

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindekipayı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 Akılcı İlaç Kullanımı;

Detaylı

AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018

AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018 AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018 Lösemiye bağlı Psikososyal Geç Etkiler Fiziksel Görünüm (Saç

Detaylı

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe

Detaylı

İdiyopatik Parkinson Hastalığında Ürodinamik Bulgular ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkileri

İdiyopatik Parkinson Hastalığında Ürodinamik Bulgular ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkileri Parkinson Hastalığı ve Hareket Bozuklukları Dergisi 2011;14(1):7-11 7 Çalışma - Araştırma / Original Article İdiyopatik Parkinson Hastalığında Ürodinamik Bulgular ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkileri Effects

Detaylı

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kronik Böbrek Hastalığı (KBH); popülasyonun

Detaylı

Son 10 yıldır ilaç endüstrisi ile bir ilişkim (araştırmacı, danışman ve konuşmacı) yoktur.

Son 10 yıldır ilaç endüstrisi ile bir ilişkim (araştırmacı, danışman ve konuşmacı) yoktur. Son 10 yıldır ilaç endüstrisi ile bir ilişkim (araştırmacı, danışman ve konuşmacı) yoktur. Travma Sonrası Stres Bozukluğu Askerî Harekâtlar Sonrası Ortaya Çıkan Olguların Tedavisi Bir asker, tüfeğini

Detaylı

PSİKOFARMAKOLOJİ 3. Antipsikotikler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar.

PSİKOFARMAKOLOJİ 3. Antipsikotikler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar. PSİKOFARMAKOLOJİ 3 Antipsikotikler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com PSİKOZ VE ŞİZOFRENİ Şizofreni belirtilerinin altında yatan düzeneği açıklamaya çalışan başlıca

Detaylı

Dr. Dursun Hakan Delibaş Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi 21. KES ( /Antalya)

Dr. Dursun Hakan Delibaş Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi 21. KES ( /Antalya) Dr. Dursun Hakan Delibaş Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi 21. KES (19-22.04.2017/Antalya) Psikosomatik Hastalıklar Travma İlişkisi Araştırmalardan örnekler Sonuç Sunum

Detaylı

PARASOMNİ. Prof.Dr.E.Esra OKUYUCU MKÜ Tıp Fak, Hatay

PARASOMNİ. Prof.Dr.E.Esra OKUYUCU MKÜ Tıp Fak, Hatay PARASOMNİ Prof.Dr.E.Esra OKUYUCU MKÜ Tıp Fak, Hatay Sunum Plan: Giriş REM/nREM Nedenler Tedavi Parasomniler Uyku, kısmi uyanıklık ya da uykuya geçiş sırasında yapılan anormal hareket ve davranışlardır

Detaylı

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2004, 15 (1),49-64 Dave/li Derleme EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Ziya KORUÇ, Perlearı BAYAR Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri

Detaylı

ERKEN MOBİLİZASYON 27/04/16 YATAK İSTİRAHATİ/HAREKETSİZLİK EPİDEMİYOLOJİ

ERKEN MOBİLİZASYON 27/04/16 YATAK İSTİRAHATİ/HAREKETSİZLİK EPİDEMİYOLOJİ ERKEN MOBİLİZASYON Prof.Dr. Necati GÖKMEN DOKUZ EYLÜL ÜÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON AD YOĞUN BAKIM BİLİM DALI İZMİR Dinlenme Doğal tedavi mekanizması Yatak istirahati Uyku ile

Detaylı

EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON ANABİLİM DALI POST-POLİO SENDROMU. Hasta Kitapçığı PROF.

EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON ANABİLİM DALI POST-POLİO SENDROMU. Hasta Kitapçığı PROF. EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON ANABİLİM DALI POST-POLİO SENDROMU Hasta Kitapçığı PROF.DR ARZU YAĞIZ ON POLİOMYELİT (ÇOCUK FELCİ) NEDİR? Poliomyelit, çocukluk çağında görülen

Detaylı

Göğüs Cerrahisi Hakan Şimşek. Journal of Clinical and Analytical Medicine

Göğüs Cerrahisi Hakan Şimşek. Journal of Clinical and Analytical Medicine Journal of Clinical and Analytical Medicine Yetişkinde Gergin Omurilik Sendromu ve Eşlik Eden Toraks Deformitesi Gergin omurilik, klinik bir durumdur ve zemininde sebep olarak omuriliğin gerilmesi sonucu

Detaylı

Narkolepsi..Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi

Narkolepsi..Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi Narkolepsi Doç.Dr.Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi Klasik Tanım Gündüz z aşıa şırı uykululuk Katapleksi Uyku paralizisi Hipnogojik halüsinasyonlar Genişletilmi letilmiş

Detaylı

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri Zeka Geriliği nedir? Zeka geriliğinin kişinin yaşına ve konumuna uygun işlevselliği gösterememesiyle belirlidir. Bunun yanı sıra motor gelişimi, dili kullanma yeteneği bozuk, anlama ve kavrama yaşıtlarından

Detaylı

Parkinson Hastalığında Anksiyete ve REM Davranış Bozukluğu

Parkinson Hastalığında Anksiyete ve REM Davranış Bozukluğu Parkinson Hastalığında Anksiyete ve REM Davranış Bozukluğu 121 Parkinson Hastalığında Anksiyete ve REM Davranış Bozukluğu Anxiety and REM Beharior Disorder in Parkinson s Disease Oya ÖZTÜRK, Hasan MERAL,

Detaylı

Uyku Bozuklukları Sınıflaması ve Ayırıcı Tanısı

Uyku Bozuklukları Sınıflaması ve Ayırıcı Tanısı Uykuda Solunum Bozuklukları Dizisi: 10 Uyku Bozuklukları Sınıflaması ve Ayırıcı Tanısı Oğuz KÖKTÜRK* * Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, ANKARA Dizinin daha önceki bölümlerinde

Detaylı

Nöroloji alanında güncel gelişmelerin olduğu konularda seminer Nöroloji Uzmanlık Öğrencileri tarafından sunulur.

Nöroloji alanında güncel gelişmelerin olduğu konularda seminer Nöroloji Uzmanlık Öğrencileri tarafından sunulur. NÖR 23 NÖROLOJİ Dr. Ali Kemal ERDEMOĞLU /1 Dr. Ersel DAĞ /2 Dr. Yakup TÜRKEL /3 KOD DERS ADI ÖÜ T P KREDİ AKTS NOR 7001 MAKALE SAATİ Nöroloji alanında yabancı dergilerde güncel gelişmelere yönelik yayınlanan

Detaylı

Bu bulgulara göre, hastaya obstrüktif uyku apne sendromu (OSAS), santral uyku apne sendromu ve REM uykusu davranış bozukluğu (RBD) teşhisi konuldu.

Bu bulgulara göre, hastaya obstrüktif uyku apne sendromu (OSAS), santral uyku apne sendromu ve REM uykusu davranış bozukluğu (RBD) teşhisi konuldu. GİRİ WH prevalansı 40.000 de 1 olarak tahmin edilen otozomal resesif geçişli bir dejeneratif hastalıktır. Etiyolojisi, bakır taşıyıcı bir gende mutasyon sonucunda santal sinir sistemi (SSS) de dahil birçok

Detaylı

Huzursuz Bacaklar Sendromlu Hastaların Mizaç ve Karakter Özellikleri

Huzursuz Bacaklar Sendromlu Hastaların Mizaç ve Karakter Özellikleri Huzursuz Bacaklar Sendromlu Hastaların Mizaç ve Karakter Özellikleri Vildan Altunayoğlu Çakmak, Sibel Gazioğlu, Evrim Özkorumak, Nuray Can Usta, Murat Topbas, Cavit Boz 14. Ulusal Uyku Tıbbı Kongresi 2013

Detaylı

Antipsikotik ilaçlar

Antipsikotik ilaçlar Antipsikotik ilaçlar Etki mekanizmaları Dopamin blokajı yaparlar Mezolimbik yolda blokaj > pozitif belirtiler Mezokortikal yol > negatif belirtiler Dopamin ve serotonin blokajı yaparlar Dopamin blokajı

Detaylı

RATLARDA ANNE YOKSUNLUĞU SENDROMUNA ZENGĠNLEġTĠRĠLMĠġ ÇEVRENĠN ETKĠSĠ. Serap ATA, Hülya İNCE, Ömer Faruk AYDIN, Haydar Ali TAŞDEMİR, Hamit ÖZYÜREK

RATLARDA ANNE YOKSUNLUĞU SENDROMUNA ZENGĠNLEġTĠRĠLMĠġ ÇEVRENĠN ETKĠSĠ. Serap ATA, Hülya İNCE, Ömer Faruk AYDIN, Haydar Ali TAŞDEMİR, Hamit ÖZYÜREK RATLARDA ANNE YOKSUNLUĞU SENDROMUNA ZENGĠNLEġTĠRĠLMĠġ ÇEVRENĠN ETKĠSĠ Serap ATA, Hülya İNCE, Ömer Faruk AYDIN, Haydar Ali TAŞDEMİR, Hamit ÖZYÜREK Hayatın erken döneminde ebeveyn kaybı veya ihmali gibi

Detaylı

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Romatoloji Bilim Dalı Olgu Sunumu 28 Haziran 2016 Salı

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Romatoloji Bilim Dalı Olgu Sunumu 28 Haziran 2016 Salı Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Romatoloji Bilim Dalı Olgu Sunumu 28 Haziran 2016 Salı Yandal Ar. Gör. Uzm. Dr. Kübra Öztürk Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

Detaylı

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindeki payı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 DSÖ tahminlerine

Detaylı

Motor Nöron ve Kas Hastalıkları. Uzm Dr Pınar Gelener

Motor Nöron ve Kas Hastalıkları. Uzm Dr Pınar Gelener Motor Nöron ve Kas Hastalıkları Uzm Dr Pınar Gelener Genel Bilgiler Vücudun herhangi bir bölümünde kas kuvveti azalması: parezi Tam kaybı (felç) : paralizi / pleji Vücudun yarısını tutarsa (kol+bacak)

Detaylı

B.Sc. METU Psychology 1979. Department. Ufuk University, Faculty of Arts and Sciences, Psychology. Department

B.Sc. METU Psychology 1979. Department. Ufuk University, Faculty of Arts and Sciences, Psychology. Department Assist. Prof. Dr. G. Zeynep Akabay Gülçat Clinical Psychology Phone: (312) 586 74 17 e-mail: zeynep.gulcat@ufuk.edu.tr gulcatz@gmail.com Address: Kızılcaşar mahallesi İncek Bulvarı 06830 Gölbaşı Ankara

Detaylı

Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu)

Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) Huriye Tak Uzman Klinik Psikolog Türk Kızılayı Bağcılar Toplum Merkezi Sağlık ve Psikososyal Destek Programı Asistanı İÇERİK

Detaylı

Kronik Migrende Botulinum Toksin (BOTOX) Deneyimi

Kronik Migrende Botulinum Toksin (BOTOX) Deneyimi Kronik Migrende Botulinum Toksin (BOTOX) Deneyimi Prof. Dr. Ayşe Sağduyu Kocaman Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji AD Maslak Hastanesi Cephalalgia. 2010 Jul;30(7):793-803. doi: 10.1177/0333102410364676.

Detaylı

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen Yrd. Doç. Dr. G. Zeynep Akabay Gülçat Klinik Psikoloji Tel: (312) 586 74 17 e-posta: zeynep.gulcat@ufuk.edu.tr gulcatz@gmail.com Adres: Kızılcaşar mahallesi İncek Bulvarı 06830 Gölbaşı Ankara / TÜRKİYE

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞI VE ALT ÜRİNER SİSTEM İŞLEV BOZUKLUĞU

PARKİNSON HASTALIĞI VE ALT ÜRİNER SİSTEM İŞLEV BOZUKLUĞU PARKİNSON HASTALIĞI VE ALT ÜRİNER SİSTEM İŞLEV BOZUKLUĞU Dr. Mustafa Kadıhasanoğlu, Dr. Özcan Atahan Medical Park Bursa Hastanesi Üroloji Kliniği, Osmangazi, Bursa Alt üriner sistem semptomları (AÜSS),

Detaylı

Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri

Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Hastalıkların tedavisinde kat edilen yol, bulaşıcı hastalıklarla başarılı mücadele, yaşam koşullarında düzelme gibi

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR

HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR Feray Gökdoğan 1, Duygu Kes 2, Döndü Tuna 3, Gülay Turgay 4 1 British University of Nicosia, Hemşirelik Bölümü 2 Karabük

Detaylı