ÖZEL EGE LİSESİ MEYAN KÖKÜ İLE DAHA SAĞLIKLI DİŞLER. HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER: Arzum KARAHAN

Transkript

1 ÖZEL EGE LİSESİ MEYAN KÖKÜ İLE DAHA SAĞLIKLI DİŞLER HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER: Arzum KARAHAN DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Nilüfer DEMİR İZMİR 2016

2 İÇİNDEKİLER 1.Projenin amacı Giriş Kullanılan Yöntem Sonuçlar Kaynaklar Fotoğraflar...6 1

3 MEYAN KÖKÜ İLE DAHA SAĞLIKLI DİŞLER PROJENİN AMACI Ağız ve diş sağlığımız için kullandığımız diş macununu daha sağlıklı, antimikrobiyal meyan kökü ekstraktı ile zenginleştirmek. GİRİŞ Ağız ve diş sağlığımızı korumak için kullanılan diş macunları faydası olduğu kadar zararlı maddeler de içermektedir. Diş macunlarının içerdiği bazı kimyasal maddelerin etkileri bizlere çok ciddi zararlar verebilmektedir. Yapılan araştırmalarda olumsuz etkilerin damarlar, sinir sistemi, kemik yapısı ve dişlerde ağır bir tahribat olduğunu ispatlamıştır. Örneğin birçok diş macununun içerdiği 19.yüzyılda yaygın bir deyimle 'Şeytan Zehiri' olarak bilinen Sodyum Fluorid, fare zehiri olarak kullanılıyordu. Birçok endüstri kolunun atık ürünü olan ve sodyum silikofluorid ile birlikte elde edilen fluorid özellikle boksit'den elde edilen alüminyum üretimi endüstrisinin bir atığıdır. Depolanması oldukça güçtür. Denizlerin dibine depolandığında milyonlarca balığın ve deniz canlısının ölümüne neden olmakta, eğer toprağa depolanırsa nehirlere ve yeraltı sularına karışmakta ve toprağı zehirlemektedir. Metali yeme özelliği de bulunduğu için sodyum fluoridin depolanması için üretilen konteynırlar oldukça pahalıya mal olmaktadır. Ayrıca diş macunları ve sabunlarda kullanılan kimyasal maddeler anne adayları için çok tehlikeli olabilir. Florida Üniversitesi'nde yapılan araştırmaya göre Türkiye'de de satılan birçok ünlü diş macunu markasında ve sabunun içinde bulunan triclosan maddesi anne karnındaki bebeğe zarar veriyor. Daha önce yapılan araştırmalarda triclosanın laboratuvar hayvanlarında karaciğer hasarına neden olduğu belirlenmişti. hürriyet, 05/12/2010 (1) Raf ömrü, beğenilirliği, paketleme gibi kaygılar olmadan doğal ürünlerle evde diş macunu yapabilmek için kullanılan maddeleri araştırdık. Nane yağı, Hindistan cevizi yağı, kaya tuzu, karbonat, bitkisel gliserin gibi maddelerin kullanılabildiği tespit edildi. Uygun maddelere antimikrobiyal bitki ekstraktı kullanılırsa ağız içi ve diş sağlığı için son derece faydalı toksik olmayan diş macunu yapılabilir. Antimikrobiyal bitkiler araştırılırken ülkemizde bol miktarda bulunan meyan kökü dikkatimi çekti. Meyan kökü bitkisini incelersek; vatanı Türkiye, Akdeniz ülkeleri, Ukrayna, Rusya, Türkistan olan meyan bitkisi baklagiller familyasından çok yıllık bir bitki olup sulak ve nemli yerlerde yabani olarak yetişir. Türkiye'de Güney, Orta ve Doğu Anadolu'da yaygınlık gösteren meyan bitkisinin 6 türü yetişmektedir(2). Bitkinin kökleri, meyan kökü olarak tanınmakta ve kullanılmaktadır. Kökler tatlı veya acı olabilmektedir. Kurutulmuş meyan rizom kökü bağıl tatlılığı sukrozdan kat daha fazla bir glikozit ve dolayısıyla doğal tatlandırıcı olan glisirizin, flavon, saponin ve kumarinleri, acı tattaki uçucu yağları, nişasta ve zamk maddelerini içerir (3). 2

4 Meyan kökünün fabrikalarda işlenmesi sırasında köklerin suda bekletilmesi suretiyle elde edilen pekmez kıvamında, özgün tat ve renkte meyan ekstraktı ilaç ve gıda sanayinde çok çeşitli meyan ürünlerinin yapımında kullanılır. En yaygın kullanım alanları bitkisel diyet destekleri, sakızlar, şekerlemeler ve içeceklerdir. Geleneksel olarak Kahraman Maraş ve yöresinde bu kökten şerbet yapılarak tüketilir. Meyan kökü geleneksel hekimlikte yüzyıllardır kullanılan bir bitkidir. Yaz aylarında güney illerinde yoğun olarak tüketilen meyan kökü şerbetinin biyolojik olarak aktif bitkiler arasında yer aldığı ve geleneksel hekimlikte yüzyıllardır kullanıldığı bilinmektedir. Kök ve rizomlar antienflamatör, antiviral, antialerjik, antioksidan, gastrosistem koruyucu ve antikanserojen etkilere sahiptir. Son yıllarda yapılan araştırmalarda meyan kökünden elde edilen glisirizininsars'a karşı kullanılan ribavirin maddesinden çok daha etkili olduğuna ve HIV-1 (AIDS virüsü) ve Hepatit C virüsüne karşı başarıyla kullanılabildiğine yer verilmiştir (4, 5). Meyan kökü ekstraktı içinde bulunan glisirizik asit ise immün sistem üzerine etkilidir ve boğaz ağrıları, bronşit, karaciğer ve böbrek hastalıkları ile ülsere etkilidir (6). Meyan kökü ekstratı birçok alanda kullanılıyor. Ağız ve diş sağlığını korumasında kullanılması üzerinde ne derece etkili olur? Yeni bir kullanım alanı sağlık açısından olumlu olarak etkili olabilir. Ağız kavitesinde 300 den fazla türde bakteri vardır. Bunlardan yalnızca karyojenik bir organizma olan Streptococcusmutans (MS) çürüğe neden olmaktadır. Diş yüzeyine başlıca ilk kolonize olan bakteriler Streptococcus ve Actynomyces lerdir (7). Ağız içinde bulunabilen bir diğer bakteri de viridans streptokoklardır. Viridans streptokoklar, solunum sistemi, gastrointestinal sistem ve özellikle ağız florasında yer alan düflük patojeniteye, yüksek antimikrobiyal duyarlılığa sahip Gram-pozitif koklardır.(8) Meyan kökü özütü bu bakteriler üzerinde de etkinlik sağlayabilirse etkin bir çözüm olabilir. Diş çürümesinde etkili olan streptococcusmutans bakterisi üzerinde meyan kökü özütü kullanılırsa etkili bir sonuç elde edilebilir. Böylelikle bir çok alanda kullanılan meyan kökünü ağız ve diş sağlığı üzerinde de etkin bir şekilde kullanılabilir. YÖNTEM 2gr meyan kökü 100ml etanol ile karıştırılır. 5 saat manyetik karıştırıcıda balık yardımıyla karıştırılır. Ekstraksiyona bırakılır ve süzme kağıdı ile süzülür. Sıvı madde tortulu kısımdan ayrıldı. İki petri kabı alınıp 40ml miktarında petri kaplarına boşaltıldı. Etanol uçucu olduğu için çeker ocakta iki gün bekletildi. 0,5ml su eklenip petri kabına tortu çözdürüldü. 0,01ml örnek mikro pipet yardımıyla alındı. Streptococcusmutans bakterilerinin ekimi yapılan petri kabının ortasına 0,01ml örnek aşılandı. 37 o C de bir gün inkübasyona bırakıldı. Bir günün sonunda inhibisyonzonu olup olmadığı incelendi. 5mm alanda açılma oldu. Böylelikle meyan kökünün antimikrobiyal olduğu gözlemlendi. 3

5 40ml meyan kökü ekstraktında bulunan etanol 2 gün boyunca oda sıcaklığında uçuruldu ve daha sonra üzerine 1ml saf su eklenerek 40 kat konsantre edildi. Konsantre edilen meyan kökü ekstraktına 2gr kabartma tozu ve 2gr gliserin içine 2 damla nane uçucu yağı ve meyan kökü ektraktı eklendi. İyice karıştırılmasıyla macun yarı akışkan olacak şekilde elde edildi. Diş çürümelerinde etkili olan bir diğer bakteri olan Streptoccoccus viridans Muller Hinton besiyerine ekildi. Ekilen Streptoccoccus viridans petrisinin ortasına gelecek şekilde 0,01 ml macun aktarıldı ve 1 gün 37 C inkübe edildi. İnkübasyon sonucunda sadece meyan kökü ekstratının 15 mm inhibisyon zonu açarken, meyan kökü ekstraktını içeren diş macunu ise 17 mm inhibisyon zonu gerçekleştirmiştir. SONUÇLAR Doğal diş macunu yapımında kullanılabilen bitkisel gliserin, kabartma tozu, Hindistan cevizi yağı ve nane uçucu yağı gibi maddeler kullanılabiliyor. Bu malzemelere ek olarak meyan kökü özütü de eklenerek sağlıklı ve antimikrobiyal diş macunu elde edilebilir. Ülkemizde rahatça bulunabilen meyan kökü ile diş sağlığımızı daha doğal yollardan koruyabiliriz. Böylelikle üretimi ve raf ömrünün uzunluğunu sağlamak amaçlı kullanılan birçok kimyasaldan ve kanserojen maddeden de uzak durulmuş ve düşük bütçeyle sağlığımızı korumuş oluruz. Bu sonuçlar ışığında meyan kökünün diş çürümesine sebep olan Streptoccoccus viridans ve Streptoccoccus mutans bakterilerine karşı antibakteriyal etki gösterdiği saptanmış ve meyan kökü içeren diş macunu geliştirilmesi ile sadece dişleri temizleyecek bir diş macunu üretilmeyip aynı zamanda diş çürüklerini önleyici bir diş macunu geliştirilmiştir. KAYNAKLAR Akan, H. ve Balos, M.M., 2008, GAP Bölgesi'nden Toplanan Meyan Kökü (Glycrrhizaglabra L.) Taksonunun İhracat Durumu, Etnobotaniksel Özellikleri ve Tıbbi Önemi, Fırat Üniv., Fen ve Müh. Bil. Dergisi (ScienceandEng. J of Fırat Univ.), 20(2), Çınar, İ. Teknolojik Araştırmalar: GTED 2012 (7) Cinatl,.J, Morgenstern, B. andbauer G., 2003, Glycyrrhizin, an activecomponent of liquorice roots, andreplication of SARS-associatedcoronavirus, Lancet, 361(9374), Fua, B.,Liu, J., Li, H., Li L.,. Lee, F.S.C. andwang, X., 2005, Theapplication of macroporous 4

6 resins in theseparation of licoriceflavonoidsandglycyrrhizicacid, Journal of Chromatography A, 1089, Mukhopadhyay, M. andpanja P.,2008, A novelprocessforextraction of naturalsweetenerfrom licorice (Glycyrrhizaglabra) roots, SeparationandPurificationTechnology, 63, Roberson TM, Heymann OH, Swift EJ. Sturdevant s Art andscience of OperativeDentistry, Gürgan S, YalcinCakir F, 3. Bölüm: Karyoloji: Lezyon, Etyoloji, Önleme ve Kontrol (Cariology: TheLesion, Etiology, Preventionand Control), Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri; p Trakya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Edirne FOTOĞRAFLAR 2gr meyan kökü 100ml etanol ile karıştırılır. 5 saat manyetik karıştırıcıda balık yardımıyla karıştırılır. Ekstraksiyona bırakılır ve süzme kağıdı ile süzülür. Sıvı madde tortulu kısımdan ayrıldı. İki petri kabı alınıp 40ml miktarında petri kaplarına boşaltıldı. Etanol uçucu olduğu için çeker ocakta iki gün bekletildi. 0,5ml su eklenip petri kabına tortu çözdürüldü. 0,01ml örnek mikro pipet yardımıyla alındı. Streptococcusmutans bakterilerinin ekimi yapılan petri kabının ortasına 0,01ml örnek aşılandı. 37 o C de bir gün inkübasyona bırakıldı. Bir günün sonunda inhibisyonzonu olup olmadığı incelendi. 5mm alanda açılma oldu. Böylelikle meyan kökünün antimikrobiyal olduğu gözlemlendi. 5

7 40ml meyan kökü ekstraktında bulunan etanol 2 gün boyunca oda sıcaklığında uçuruldu ve daha sonra üzerine 1ml saf su eklenerek 40 kat konsantre edildi. Konsantre edilen meyan kökü ekstraktına 2gr kabartma tozu ve 2gr gliserin içine 2 damla nane uçucu yağı ve meyan kökü ektraktı eklendi. İyice karıştırılmasıyla macun yarı akışkan olacak şekilde elde edildi. Diş çürümelerinde etkili olan bir diğer bakteri olan Streptoccoccus viridans Muller Hinton besiyerine ekildi. Ekilen Streptoccoccus viridans petrisinin ortasına gelecek şekilde 0,01 ml macun aktarıldı ve 1 gün 37 C inkübe edildi. 6

8 İnkübasyon sonucunda sadece meyan kökü ekstratının 15 mm inhibisyon zonu açarken, meyan kökü ekstraktını içeren diş macunu ise 17 mm inhibisyon zonu gerçekleştirmiştir. 7