Buzuldaki Petrol Kimin?

Transkript

1 Buzuldaki Petrol Kimin? 1 Ekim 2013 topraksuenerji-iklim düzensizliklerinin ortaya çıkardığı en açık sonuç eriyen buzullar oldu.bu erime bir yandan bilim insanlarındaki gelecekle ilgili endişeleri arttırırken diğer taraftan enerji jeopolitiği ve deniz yolları rotalarını da değiştiriyor. Dünya da bugün ekonomik krizin etkileri, gıda güvenliği ve küresel ısınma, çevre konuları tartışılırken bir kenarda sessizce Kuzey Kutbu nun statüsü hakkında çalışmalar yapılmaktadır. Kuzey Kutbu nda buzulların eriyip enerji kaynaklarına giden yolların açılmasıyla yeni yüzyılın satranç tahtası bu bölgeye kurulmuş oldu. ABD Jeolojik Araştırmalar Dairesi ne göre dünyanın petrol ve gaz rezervlerinin yüzde 25 i Kuzey Kutup bölgesinde yer alıyor. Bu açıklamalar buzuldaki petrol ve doğalgaz paylaşımı konusunda yeni bir sürecin başlayacağını ortaya koyuyor. Kuzey Buz Denizi Uluslararası Hidrografi Örgütü (IHO) tarafından okyanus olarak kabul ediliyor ve 14.milyon km²lik alanı kapsıyor.ortalama Derinliği 1000 metre civarında Rusya, ABD, Kanada, Grönland, Norveç ile kıyıları var. Kuzey Buz Denizi Dairesinde Şubat ayında buzların yoğunluğu artar, Haziran ayında buzlar erimeye yüz tutar.bölgenin yaklaşık %40'ı buzullardan kurtulur. Ancak son dönemde buzullarda hızlı bir erime eğilimi var.abd Uluslararası Kar ve Buz Veri Merkezi ne göre 1979 yılında buzulların kapladığı alan kilometrekareydi Bugün ise Kuzey Kutbu ndaki buzullar kilometrekarelik bir alanı kapsıyor.nasa 'da bu erimenin hızlandığını kabul ediyor.bazı bilim insanları bu erimenin bölgede 150 yılda bir gerçekleşen bir doğal çevrim olduğunu ileri sürseler de ortaya çıkan bugünkü durum bile dünyadaki 1

2 küresel enerji aktörlerini harekete geçirmeye yetti. Bunun bir nedeni de bu aktörlerin bu denize kıyısı olması. Asya ile Avrupa arasındaki ticaret yolunun kontrolünden sorumlu Rusya'nın Kuzey Deniz Hattı İdaresi 2010 yılında 4 gemiye 2011 de 34 gemiye 2012 de 46 gemiye 1 Ocak - 22 Temmuz 2013 tarihleri arasında ise 222 gemiye hattı kullanma izni verdi. Bölgede kurulan petrol sondaj platformları ile birlikte bölgeden geçen gemi sayısı da artıyor. Güney Kore Denizcilik Enstitüsü 2030 yılında Asya-Avrupa arasındaki ticaretin dörtte birinin bu hattan sağlanacağını öngörüyor.ancak bu hattın ticarileşmesi halen buzulların erime hızı dahil başka birçok koşula da bağlı Yeni Rota: Kuzey Buz Denizi Bir Çin gemisi Çin in kuzeydoğusundaki Dalian şehrinden 8 Ağustosta yola çıktı. Bering Boğazı ndan geçerek 11 Eylülde Hollanda nın Rotterdam şehrine varması planlanıyor. Normalde Süveyş Kanalı ve Akdeniz üzerinden 48 günde tamamlanan yolculuk, böylece yaklaşık 35 günde tamamlanmış olacak. 8 bin 100 deniz mili uzunluğundaki bu yeni rota Şanghay dan Rotterdam a gitmek için gemilerin takip ettiği normal Süveyş Kanalı rotasından yaklaşık 2 bin 400 deniz mili daha kısa.çin Rusya ile işbirliği içinde 2021 yılına kadar kuzeyden yaptığı ticaret hacmini 15 milyon tona çıkarmayı hedefliyor. Bölge Uluslararası Sisteme dahil oluyor Kuzey kutbunda eriyen buzullar gemiler için yeni rotalar oluştururken bölgeye ulaşım da kolaylaşıyor.bölgedeki erimeyi dikkate alan gelişmiş ülkeler bölge kaynaklarını dünya sistemine dahil etmeye karar vermiş görünüyorlar 2

3 Kuzey Kutbu nda buzulların eriyip enerji kaynaklarına giden yolların açılmasıyla yeni yüzyılın satranç tahtası bu bölgeye kurulmuş oldu. ABD Jeolojik Araştırmalar Dairesi ne göre dünyanın petrol ve gaz rezervlerinin yüzde 25 i Kuzey Kutup bölgesinde yer alıyor. Rezervlerin üzerinde oturan 1,2 milyon km 2 'lik Lomonosov Sıradağları paylaşılamıyor. Buranın kime ait olduğuna dair tartışma sürerken Rusya, 2007 de deniz yatağına titanyumdan yapılma bir Rus bayrağı dikmişti. Hak İddiası Süreci 2001 de Rusya Kuzey Kutbu nda hak iddiasıyla BM'ye başvurdu. Yeterli kanıt sunmadığı için ret yanıtı aldı de imzalanan BM Deniz Hukuku Sözleşmesi ne göre her ülke 12 millik karasularının dışında 200 millik sınır içinde balıkçılık yapıp ve hammadde arayabiliyor. Ancak bunun bir istisnası var. Bir ülke karalarının denizaltında da devam ettiğini kanıtlayabilirse 200 mili aşma hakkı kazanıyor. Kuzey Kutbu nu bir şeritle çevreleyen Rusya, Sovyetler döneminden beri bölgede bilimsel ve askeri istasyonlara sahip. Rusya, 2008 de bir adım daha ileri gidip Sovyetlerin dağılmasından sonra ilk kez Kuzey Kutbu na bir savaş gemisi gönderdi da ise Rusya kutuptaki çıkarlarını korumak için özel bir askeri güç oluşturacağını duyurdu. Bölgedeki 5 Ülkenin Paylaşımı Paylaşım savaşında Rusya nın muhatapları ABD, Kanada, Grönland üzerinden Danimarka ve Norveç. Nitekim Kanada Rusya nın iştah kabartan hamlesinden birkaç ay sonra Kuzey Kutbu nda 2 deniz üssü kuracağını ve toplam 7 milyar dolarlık 8 yeni buzkıran gemisi inşa 3

4 edeceğini ilan ederek meydanı boş bırakmayacağını göstermiş oldu. Ancak Kanada bu savaşı tek başına yürütemeyeceği için sırtını ABD ye dayama çabasında. ABD Kuzey Kutbu nda bir petrol eyaletine sahip olmanın ve bölgeyi boş bırakmamanın peşinde. Kuzey Buz denizine kıyısı bulunan ülkeler 2008 yılında toplandı ve bir mutabakata vardı. Danimarka Dışişleri Bakanı Peg Stig Moeller, toplantının ardından benimsedikleri ortak bildirinin, Kuzey Buz Denizi'ndeki doğal kaynaklarının gelecekteki barışçı kullanımı konusunda iyi bir siyasal çerçeve çizdiğini belirtti.bölgedeki 5 ülke paylaşım konusunda mutabakata vardı. ABD'nin Askeri Genişlemesi ABD nin 2005 te Kanada ve Meksika ile imzaladığı Kuzey Kutbu na kadar uzanan çok geniş bir alanın askerileştirilmesini hedefleyen Güvenlik ve Refah İçin İşbirliği Anlaşması (SPP) ile Kuzey Amerika Birliği (NAU) de yeni enerji kaynakları üzerindeki egemenlik arayışlarının bir parçası. NORAD, Washington a Kuzey Kutbu nda Rusya ya meydan okuma imkanı tanıyor. ABD nin en kuzeydeki üssü de Grönland ın kuzeyindeki Thule de. Bölgede üzerinde hak iddia edebileceği toprak parçası Rusya, Kanada ve Danimarka dan çok daha az olan ABD, bir yandan da Healy buzkıranıyla Alaska nın diplerini tarıyor. Kanada, ABD ve Rusya dan bu hamleler gelirken Danimarka da boş durmayıp Oden isimli buzkıran araştırma gemisiyle Kuzey Denizi nde ülkesinin payını araştırıyor. Danimarkalılar Rusların tersi istikametinde sismik ölçümlerle 1800 kilometre uzunluğundaki Lomonosov silsilesinin büyük bir kısmının Grönland ın temeline ait olduğunu 2013 e kadar ispatlayıp BM nin tanıdığı 200 millik alanı genişletmeyi umuyor. Diğer tarafta Norveç, Barents denizindeki Snøhvit sahasında buzullar arasında petrol ve doğalgaz çıkarma yeteneğini geliştirmekle meşgul.çin de bölgeye 2012 yılının sonuna doğru bir buzkıran araştırma gemisi gönderdi. 4

5 Bölgede Petrol Sondajları Artıyor yıllarında bölgedeki hareketlilik arttı. Norveç de buzulda arama için düğmeye bastı. Rusya, Kuzey Kutbu için petrol lisans vermeyi düşünüyor Rusya Kuzey Buz Denizi nde yeni petrol yatakları arıyor ve bu arada ABD ile ittifak yaptı. Ülkeler sessiz sedasız bölgedeki haklarıyla ilgili BM ye sunmak üzere delil toplarken 2011 yılının sonuna doğru satranç tahtasında ilginç bir hamle yaşandı. Rus petrol devi Rosneft, Amerikan ExxonMobil ile Kuzey Buz Denizinde petrol arama konusunda işbirliği anlaşması yaptı.bu bölgedeki çıkarma çalışmalarında yer almak isteyen BP nin Rusya daki ortakları tarafından engellenmesinin ardından Rosneft tercihini Amerikalı şirketten yana kullandı.rusya Başbakanı Viladimir Putin in de katılımıyla imzalanan anlaşmaya göre iki şirket toplamda 3,2 milyar Dolar lık yatırım yapacak. Anlaşma ayrıca tarihinde ilk kez Rusya ya Amerikan topraklarında petrol sahalarına ortak olma şansı da verdi. BP ile yapılmış ön anlaşmaları çöpe atan ve Norveç in rekabet gücünü düşüren bu yeni ittifak, Kuzey Kutbu ndaki paylaşım savaşının tek düze olmadığını da gösterdi. Buzullar eridikçe kutuptaki paylaşım savaşının daha da kızışması ve şaşırtıcı ittifakların ortaya çıkması kaçınılmaz gözüküyor. Çin in toprağı bile yok ama çalışıyor Çin in kutuptaki kaynaklar için önceden harekete geçip aktif bir şekilde çalışması, batılı büyük ekonomileri alarma geçirdi. ABD, Rusya ve diğer Avrupa Birliği üyesi üyesi ülkelerin kutuplarda toprağı bulunurken, Çin in hiç bir toprağının olmaması aradaki gerginliği artırdı. Çin bölgede yer elde etmek için zengini ve diplomatik güçlerini kullanmaya başlamasıyla birlikte diğer ülkeler harekete geçti. Avustralya merkezli araştırma şirketi Lowy Uluslararası Politika Enstitüsü direktörü Linda Jakobson, Kuzey Kutbu son iki yıldır Çin in yurtdışı politikalarının gündeminde yer alıyor. Çin bir şekilde bölgede yer almanın yollarını arıyor dedi. Çin yönetimi, Kutup devletleri arasında işbirliği, koordinasyon ve etkileşimi teşvik etmek amacıyla kurulan ve 8 üyesi bulunan Kutup Konseyi nde daimi gözlemci statüsü kazanmak istiyor. 5

6 Grönland da özel toplantılar Çin bölgeye ilk araştırma gemisini 2012 yılının Ağustos unda gönderirken, Çinli yetkililer kuzey kutbu ülkeleriyle daha iyi ilişkiler kurmak için yaz aylarında Danimarka, İsveç ve İzlanda yı ziyaret ederek, bir çok ticaret anlaşması teklif etti. Üst düzey yetkililer, Grönland de de önemli teklifler sundukları toplantılar düzenledi. Batılı ülkeler Çin in bu fakir ve nüfusu az olan adaya önemli yatırımlar yapıyor olmasından büyük endişe duyuyor. Danimarka Krallığı na bağlı olsa da kendi kendini yöneten özerk bir bölge olan Grönland ın bu kadar tedirginlik yaratmasının ana nedeni buz dağlarının erimesiyle birlikte nadir bulunan ham maddelerin ve mineral sahalarının ortaya çıkması.bu değerli madenler cep telefonu üretimi ve askeri güvenlik sistemlerinde kullanıldığından büyük önem taşıyor. AB'nin Hammadde diplomasisi AB'nin enerji konusunda Rusya'ya olan bağımlılığını azaltma çabaları nedeniyle AB Komisyonu nun enerjiden sorumlu üyesi Piebalgs,2011 yılında bu bölgenin petrol ve gaz aramaya açılması konusunda bir açıklama yaptı..daha sonra 2011 yılının Haziran'ında AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Antonio Tajani, Grönland i ziyaret etti ve bölgedeki yetkililerle Çin in nadir bulunan değerli madenlere erişmesini engellemek için yüz milyonlarca dolarlık yardım teklifinde bulundu. Hatta Tajani, gezisini hammadde diplomasisi olarak adlandırdı. Petrol ve doğalgazın yüzde 25'i kutuplarda Bugüne kadar Kuzey Kutbu ndaki kaynaklar için çok az aktif arama yapıldı. Grönland de şu anda sadece bir tane çalışan maden var ama önümüzdeki dönemde bunlara 100 tane daha eklenmesi planlanıyor. Alaska, Kanada ve Norveç te olduğu gibi Grönland de petrol ve doğalgaz şirketleri ciddi araştırmalar yapıyor. ABD 'li uzmanlar da dünyanın petrol ve doğalgaz rezervlerinin yüzde 25 inin Kuzey Kutbunda olduğunu söylüyor. 6

7 Bölgenin Sahibi kim? Kutuplar Birleşmiş Milletler Denizler Kanuna göre yönetiliyor. Bu bölgede yer alan ülkelerin kara sınırından 200 deniz mili uzağı da ekonomik sınır içinde gösteriyor. Kuzey Kutbu nun daha uzak mesafeleri kimseye ait olmadığından, burada şartlar çok daha zor. Sınırların olmadığı bir bölgede sınır hakkı yine de Kanada, Danimarka ya da ABD, Danimarka arasında oluyor. Buzların rekor bir hızla erimesiyle birlikte dünyanın süper güçleri daha önce boş alan olarak kabul edilen topraklar üzerinde siyasi etki ve ekonomik pozisyon yarışına girdi. İklim değişikliği sayesinde Kuzey Kutbu nda eriyen buzların altında yer alan petrol, doğalgaz ve minerallere ulaşılma ihtimalinin de artmasıyla birlikte bir çok ülke hak iddia etmeye başladı. Buzuldaki Barışçıl Petrol Paylaşımı? Dünya da bugün ekonomik krizin etkileri, gıda güvenliği, su güvenliği, İklim düzensizliği, çevre konuları tartışılırken bir kenarda da sessizce Kuzey Kutbu nun statüsü hakkında çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar enerji güvenliği ile ilişkilendirilebilir.çünkü enerji fiyatlarındaki yükselişin ve kutup bölgesindeki erimenin sürdüğü bir ortamda, bölge üzerindeki rekabet büyük ihtimalle daha yoğun bir hale gelecek. Çünkü Kuzey Batı Geçidi daha önce buzlarla kaplıyken Kanada ve Amerika, Atlantik Okyanusu'nu Büyük Okyanus'a bağlayan Kuzey Batı Geçidi'nin kime ait olduğu konusunda bir sorun yoktu. Kanada, artık Danimarka'nın yönettiği Grönland üzerinde de hak iddia ediyor. Bölge üzerindeki mücadeleden geri kalmak istemeyen Rusya da Kuzey Buz Denizi üzerinde iddia ettiği hakimiyeti vurgulamak için bölgenin deniz yatağına bayrak dikmek ve Kuzey Kutbu'na bombardıman uçaklarını göndermek gibi hareketlerde bulunuyor.çin yeni ticaret yolu arayışıyla bölgeye olan ilgisini gösteriyor.kıyı ülkeleri sondajları arttırdı.ülkelerarası mutabakat arayışı var ve ittifaklar oluştu. Bilim adamları keşfedilmemiş petrol ve doğalgaz yataklarının dörtte birinin bu bölgede olduğunu düşünüyor. Tüm bu girişimler bölgenin petrolüne bugün duyulan ihtiyaçtan veya bu petrolün çok kaliteli ve ucuz olmasından değil.hatta tam tersi bu bölgede sondaj ve üretim tahmin edilebileceği gibi çok daha pahalı. Ancak bu ataklarda buzulların erimeye devam edeceği öngörüsünün etkili olduğunu düşünmek yanlış olmaz.bu da gelecekte nasıl bir Antartika coğrafyası beklendiğini ortaya koyuyor. Bu beklentiyi uluslararası hukuk alanındaki çalışmalar da güçlendiriyor. Birleşmiş Milletler (BM) de deniz hukuku ve kıta sahaları üzerindeki egemenlikle ilgili uluslararası kuralları yenilemek için bir süreç başlatmış durumda. Buzulların erimesindeki hızın artmasıyla bölgede gemiler için yeni rotlalar da açılıyor. Bu erimeni,n sürmesi bölgeyi hem enerji jeopolitiği hem de alternatif deniz ulaşımı yolu olarak öne çıkaracak. Bu nedenle bugünden bazı hazırlıklar yapılmaya başlandı bile. 7

8 Bugüne kadar insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen bir alan paylaşıma açılıyor.21. yüzyılın daha başından itibaren ABD'nin Kaya Gazı,Doğu Akdeniz'deki yeni enerji kaynakları,kuzey Buz Denizindeki Petrol kaynakları enerji jeopolitiğinin ağırlık merkezlerini arttırırken enerji denkleminin de değişeceği işaretlerini veriyor. 21. Yüzyılın ortasına kadar dünya enerji denkleminde birçok şeyin değişeceği ve denkleme yeni aktörlerin ekleneceği görülüyor. Buzulların erimeye başlaması,kuzey Buz Denizi Enerji Dosyasının" uluslararası strateji ve enerji masalarında açık duran diğer dosyaların arasında yer almasını sağlamıştır. Dünyanın diğer bölgelerindeki uygulanalar dikkate alındığında Buzuldaki Petrol Paylaşımı konusundaki hızlı gelişmeler enerjiye aç bir dünya için hiç de yadırgatıcı değildir. Ancak bu alandaki bazı açıklamalar daha fazla açıklanmaya, bazı sorular da yanıtlanmaya muhtaçtır. Örneğin ekolojik dengenin bozulmasına yol açacak bir çözülme sonrası ortaya çıkacak olan ve tüm insanlığın ortak mirası kabul edilen bir alandaki kaynakların "nasıl bir barışçıl amaçla tüm insanlık adına paylaşıldığı" henüz cevaplanamamıştır. topraksuenerji 8