Makroekonomik Gelişmeler Türkiye

Transkript

1 Makroekonomik Gelişmeler Türkiye 11 Şubat 211 Ekonomik Araştırmalar Burada belirtilen bilgiler, Türkiye Bankası A.Ş. tarafından, güvenilirliğine ve doğruluğuna inanılan kaynaklardan, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla derlenmiştir. Resmi kaynaklardan alınan bilgilere dayalı yapılan yorumlar ve tahminler, o tarihteki kanımızı yansıtmaktadır. Söz konusu kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve bu bilgilerin kullanılmasından doğabilecek zararlardan dolayı, T. Bankası A.Ş. hiç bir sorumluluk kabul etmez.

2 İçerik Makro Yorum: Merkez Bankası nın Hangi Alternatif Senaryosu En Olası Senaryo? Enflasyon: TÜFE & ÜFE Arasındaki Ayrışma Ocak Ayında Arttı... Kur & Faizler: TL Son İki Ayda Reel Olarak %7 Civarında Değer Kaybetti... Büyüme: VTarzı Toparlanma... Sektörel Gelişmeler: Ocak Ayında Güçlü Sektörel İç Talep Göstergeleri... İşgücü: İşsizlik Oranı, 4. Çeyrek İçin Yüksek Büyüme Beklentilerini Destekliyor... Kamu Finansmanı: Bütçe Performansı Hedeflerin Üzerinde Gerçekleşti Kamu Finansmanı: da İç Borcun Vadesinde Önemli Uzama Dış Ticaret: Aralık ta Rekor Açık... Ödemeler Dengesi: Yılında, Yıllık Bazda, Cari Açıkta Rekor Yüksek Seviye... MB Bilançosu: Merkez Bankası TL Likiditeye Hakim... Bankacılık: Ocak Ayı Rakamları Kredilerde Belirgin Bir Yavaşlamaya İşaret Etmiyor Gelişmekte Olan Ekonomiler: Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Ortalama Faizler Artıyor Makroekonomik Göstergeler Rating

3 Makro Yorum Merkez Bankası nın Hangi Alternatif Senaryosu En Olası Senaryo? Yeni politika bileşiminin açıklanmasının ardından Markez Bankası (MB) iletişim kabiliyeti konusunda eleştiriliyor. Bir önceki Para Politikası Kurulu toplantısında beklenmedik bir şekilde faiz oranının düşürülmesi bu tartışmaları başlattı. MB, geçtiğimiz aylarda birkaç kez çeşitli mecraları kullanarak piyasa ile iletişimini geliştirmeye çalıştı. Öncelikle, MB 211 yılının ilk Enflasyon Raporu nu açıkladı ve sonrasında yabancı yatırımcılarla Londra da bir toplantı organize etti. MB nin her ikisinde de ana mesajı yeni para politikası bileşiminin (faiz oranlarını düşürürken; zorunlu karşılıkların yükseltilmesi) kredi ve iç talep üzerindeki net etkisinin sıkılaştırıcı yönde olacağıydı. Son yayınlanan Enflasyon Raporu na göre, MB nin baz senaryosu 211 yılında politika faizi ve zorunlu karşılık oranlarını değiştirerek sınırlı parasal sıkılaştırma öngörüyor. Bu senaryo altında, yılsonu TÜFE tahmini yüksek gıda, petrol ve ithalat fiyat beklentileri nedeniyle %5.4 ten %5.9 a yükseltildi. Son Enflasyon Raporu nda MB ayrıca MB nin para politikası duruşunu değiştirmesinin gerekebileceği alternatif senaryolardan da bahsetti. 1) Global endişelerin derinleşmesi ve iç ekonomik aktivitenin durgunlaşması: Tüm politika araçları para politikasını genişletmek için kullanılacak. Küresel ekonomideki son gelişmeler dikkate alındığında; bu senaryo çok olası değil. 2) Küresel ekonomik aktivitede beklentilerden daha hızlı bir toparlanma, küresel enflasyonist baskıların ortaya çıkması ve gelişmiş ekonomilerde parasal sıkılaştırma: Hem politika faizi hem de zorunlu karşılık oranları artırılacak. Artan emtia ve gıda fiyatlarına rağmen, yakın zamanda gelişmiş ülkelerin sıkılaştırıcı para politikası uygulamalarına başlaması öngörülmüyor. 3) Kamu maliyesinde Orta Vadeli Mali Plan daki hedeflere göre önemli ölçüde bozulma olması, orta vadeli enflasyon görünümündeki bozulma: Para politikası duruşu değiştirilecek. Bugün itibariyle, kamu maliyesi uygulamaları Orta Vadeli Mali Plan la uyumlu. 4) Yüksek emtia fiyatlarının kalıcı olması ve orta vadeli enflasyon hedefine ulaşılması önünde artan riskler: Baz senaryoya göre daha güçlü bir parasal sıkılaştırma Bu senaryo MB nin baz senaryosuna alternatif olabilecek en güçlü senaryo. Ocak ayı enflasyonu, üretici fiyatlarının TL nin kur sepeti karşısında değer kaybı ve emtia fiyatlarındaki artışlar nedeniyle hızla arttığını gösterdi. Öte yandan, tüketici fiyatları baz etkisi (Ocak da yapılan ÖTV zammı yıllık enflasyon hesaplama döneminden çıktı.) nedeniyle %4.9 ile en düşük seviyesine indi. Aralık da sanayi üretiminin beklentilerin üzerinde büyümesi, bir önceki çeyreğe göre yılın son çeyreğinde bir toparlama olduğuna işaret ediyor. yılında beklentilerin üzerindeki büyüme, çıktı açığının MB tahminlerinden daha erken kapanmasına neden olabilir. Arz yönlü güçlü enflasyonist baskılar ve güçlü iç talep dikkate alındığında, tüketici fiyat enflasyonunun 211 yılı ikinci çeyrekte tekrar yükselmesi mümkün görünüyor. Beklentilerin üzerinde iç talep büyüme göstergeleri ve emtia fiyatları kaynaklı artan baskılar dikkate alındığında son senaryonun gerçekleşme ihtimalinin bir ay öncesine göre arttığı görülüyor. 1

4 Enflasyon TÜFE & ÜFE Arasındaki Ayrışma Ocak Ayında Arttı... Tüketici fiyatları, Ocak ayında beklentilere paralel, %.41 (aylık) artarken yıllık enflasyon %6.4 den %4.9 a geriledi. Ayrıca, üretici fiyatları beklentilerin üzerinde %1.5 arttı. Böylece, yıllık enflasyon, %8.9 dan %1.8 e yükseldi. Grafik 1: Yıllık Enflasyon İşlenmemiş gıda fiyatları Ocak ayında Aralık ayındaki %8.3 den %7.7 ye gerilerken işlenmiş gıda fiyatları %5.8 den %6.6 ya yükseldi. (yıllık Değişim) Grafik 2: TÜFE & Gıda Enflasyonu Ocak ayında, giyim fiyatlarındaki keskin düşğşe rağmen TÜFE, gıda fiyatlarındaki yükselişle arttı. Grafik 3: Ocak TÜFE Enflasyonu 2 16% 12% TÜFE ÜFE 3 25% 2 TÜFE işlenmemiş İşlenmiş Giyim ve ayak. Eğlence ve kültür Alkollü içk.&tüt. Eğitim Sağlık 8% 4% 4% % 1 5% 5% Konut Lokanta ve Ev eşyası Haberleşme Çeşitli mal ve hiz. Ulaştırma Gıda 8% 3% 2% Kaynak: TUIK Çekirdeki enflasyon olarak tanımlanan I endeks Ocak ayında aylık bazda %2.99 dan %3.18 e yükseldi. (yıllık değişim) Grafik 4: Çekirdek Enflasyon (Yıllık Değişim) Kaynak: TUIK, Bankası Hesaplamaları Ocak ayında mal fiyat enflasyonunda düşüşe rağmen hizmet fiyat enflasyonu hemen hemen aynı kaldı. (yıllık değişim) Grafik 5: Hizmet & Mal Enflasyonu (Yıllık Değişim) Kaynak: TUIK, Bankası Hesaplamaları Üretici fiyatları altındaki temel metal ve tarım fiyatları Ocak ayında keskin bir artış gösterdi. Ayrıca, üretici enflasyonu altında genel yayılan bir artış var. Grafik 6: ÜFE Ana Gruplar (Yıllık Değişim) 13% 1 8% 5% 3% 1.8 TÜFE I Endeksi H Endeksi % 12% 1 8% 6% 4% 2% Hizmet Mal Elektrik, gaz ve su ÜFE Genel Tarım Sanayi İmalat Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK 2

5 Kur & Faizler TL Son İki Ayda Reel Olarak %7 Civarında Değer Kaybetti... Aralık ayında döviz sepeti karşısında %3.5 değer kaybeden TL, Ocak ayında da %3.3 değer kaybetti... Grafik 7: Nominal Döviz Kurları Ocak ayında TL nin reel olarak değer kaybı ise %3.2 oldu. Gelişmiş ülke para birimlerine karşı değer kaybı %3 olurken, gelişmekte olan para birimlerine karşı %3.8 oldu... Grafik 8: TÜFE Bazında Reel Kurlar (23=1) Merkez Bankası nın aldığı kararlarla, Aralık ortasından itibaren swap faizlerinde oynaklık arttı. Kısa vadeli swap faizleri, daha uzun vadelilere göre daha fazla oynaklık gösterdi... Grafik 9: Döviz Cinsin Swap Faiz Oranları Sepet (.5 Dolar +.5 Euro) Dolar/TL Euro/TL Sepet Gelişmekte olan ülkeler Gelişmiş ülkeler % % % % % 4. Aralık 9 Şubat 1 1 Aylık 6 Aylık 12 Aylık Nisan 1 Haziran 1 Ağustos 1 Ekim 1 Aralık 1 Kaynak: TCMB, Bankası Kaynak: TCMB Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Ocak ayının ilk haftasında %7 seviyesine düştükten sonra, gösterge faiz oranları Ocak sonunda %8 in üzerinde çıktı... 18% 14% 1 Grafik 1: Gösterge Tahvil & 1 Hafta Vadeli Repo Faizleri (Bileşik) 6% Repo (1 Hafta Vadeli) Gösterge bono (Bileşik, %) Şubat itibarıyle, getiri eğrisinin tüm vadelerinde bir ay öncesine göre bir artış oldu; fakat kısa vadeli faizlerdeki artış uzun vadelere göre daha sınırlı oldu... Grafik 11: Getiri Eğrisi Faiz (%) Şub Eyl Ara Oca Vadeye kalan gün TÜFe enflasyonunun Ocak sonunda Aralık sonundaki %6.4 ten %4.9 a düşmesiyle, reel faizler %2.32e yükseldi. Bu reel faiz, sonundan beri en yüksek seviye oldu... Grafik 12: Reel Faizler 21% 17% 13% 9% 5% 1% 3% Exante (Beklenti Anketi) Exante ( Bankası) Expost Kaynak: TCMB, İMKB Kaynak: Reuters Kaynak: TCMB, İMKB, Bankası Hesaplamaları 3

6 Büyüme VTarzı Toparlanma... Aralık daki yıllık %23 lük artışa rağmen, sanayi üretimi Aralık da da %17 ile yüksek seviyede artmaya devam etti... Grafik 13: Sanayi Üretiminin Bileşenleri (Yıllık Değişim) Toplam sanayi üretimi Tüketim malı üretimi Sermaye malı Ara malı Enerji Kaynak: TÜİK, Bankası hesaplamaları Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış üretim Aralık ta bir önceki aya göre %5,7 artışla rekor seviyeye ulaştı. Böylece ekonomide yılında Vtarzı büyüme kaydedilmiş oldu. Grafik 14: Takvim ve Mevsim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi Kaynak: TÜİK Yılın son ayındaki iyileşmeye rağmen, iç ve dış talep arasındaki ayrışma devam ediyor. Dış piyasaya yönelik üretim Aralık ta %22 artsa da, hâlâ Haziran seviyesinin altında... Grafik 15: İç ve Dış Piyasaya Yönelik Üretim Endeksi (3 Aylık Ortalama) Dış piyasaya yönelik 14 İç piyasaya yönelik Kaynak: TÜİK, Bankası hesaplamaları Öncü göstergelere göre, yüksek üretim artışı ihracattaki hızlanmaya paralel olarak Ocak ta da devam edebilir... Grafik 16: Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanım Oranı ve Reel İhracat (Yıllık Değişimler) Kapasite kullanım oranı Sanayi üretimi Reel ihracat Kaynak: TÜİK, Merkez Bankası, TİM, Bankası Tüketici güven endekslerinde ılımlı artış sürüyor. Reel sektör güven endeksi Ocak ta %7 artışla 113,6 ile Mayıs dan sonraki en yüksek seviyeye ulaştı... Grafik 17: Güven Endeksleri (3 Aylık Ortalamalar) 13 Reel Kesim Güven Endeksi Tüketici Güven Endeksi Kaynak: TÜİK, Merkez Bankası ve CNBCe Hesaplamalarımıza göre, yılında büyüme %8,5 civarında gerçekleşecek... Grafik 18: GSYH ve Sanayi Üretimi (3 Aylık Ortalamaların Yıllık Değişimi) 25% 2 15% 1 5% 5% 1 15% 2 25% 4Ç '6 GSYH içinde imalat sanayi sektörü Sanayi üretimi (3 aylık ortalama) GSYH 2Ç '7 4Ç '7 2Ç '8 4Ç '8 2Ç '9 Kaynak: TÜİK, Bankası hesaplamaları 4Ç '9 2Ç '1 4Ç '1 4

7 Sektörel Gelişmeler Ocak Ayında Güçlü Sektörel İç Talep Göstergeleri... Ocak ayında son 12 yılın en yüksek Ocak ayı otomobil satışları kaydedildi. Ocak ayında 29,8 bin adet otomobil satıldı. yılında beyaz eşya iç satış ve ihracatı kriz öncesi seviyenin üzerinde. Ocak 11 de elektrik tüketiminde hızlanan bir artış var. Mevsimsel arındırılmış veriler de artışı teyit ediyor. Grafik 19: Oto İç Satışlar (bin adet) Grafik 2: Beyaz Eşya (1Ç 8=1, M.A) İç Satış İhracat 1Q'1 4Q'1 3Q'2 2Q'3 1Q'4 4Q'4 3Q'5 2Q'6 1Q'7 4Q'7 3Q'8 2Q'9 1Q'1 4Q'1 Grafik 21: Elektrik Tüketimi (M.A) 18,5 18, 17,5 17, 16,5 16, 15,5 15, 14,5 14, Kaynak: ODD, Bankası Hesaplamaları Kaynak: TURKBESD, Bankası Hesaplamaları Kaynak: TEIAŞ, Bankası Hesaplamaları Güçlü sektörel iç talep göstergelerine rağmen MB anketine göre, Ocak 11 itibarıyla, firmaların gelecek 3 aya ait tüketim malı iç piyasa sipariş beklentilerinde düşüş var. Grafik 22: Tüketim Malı İç Piyasa Sipariş Beklentileri (Gelecek 3 Ay M.A) Kaynak: MB, Bankası Hesaplamaları Türkiye nin AB ülkelerine ihracat artışı ülke bazında ayrıştı. Fransa ya ihracat performansında %3 düşüş otomotiv sektöründen kaynaklandı. Grafik 23: AB Ülkelerine Oto İhracatı (Yıllık Değ) Almanya İngiltere Fransa İtalya İspanya Kaynak: TIM, Bankası Hesaplamaları İspanya ya ihracatta hızlı artış tekstil ve giyim sektörü ihracatında artıştan kaynaklandı. Grafik 24: AB Ülkelerine Giyim İhracatı (Yıllık Değ) 2 15% 1 5% 5% 1 15% 2 25% Almanya İngiltere Fransa İtalya İspanya Kaynak: TIM, Bankası Hesaplamaları 5

8 İşgücü İşsizlik Oranı, 4. Çeyrek İçin Yüksek Büyüme Beklentilerini Destekliyor... Son açıklanan verilere göre, Eylül ve Ekim de işsizlik oranında sınırlı gerileme var. Ekim de Eylül deki %11.3 den %11.2 ye geriledi. Geçen yılın aynı ayında ise %13 seviyesindeydi. Mevsimsellikten arındırılmış toplam işsizlik oranı da düşüşe işaret ediyor. Mevsimsellikten arındırılmış bazda tarım dışı işsizlik oranı Ekim itibarıyla %14.8 den %14.6 ya geriledi. Grafik 25: İşsizlik Oranı Grafik 26: (M.A.) İşsizlik Oranı Grafik 27: (M.A.) Tarım Dışı İşsizlik Oranı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 17% 16% 15% 14% 13% 12% 11% 1 9% İşsizlik oranı (S.A.) İşsizlik oranı % 18% 17% 16% 15% 14% 13% 12% 11% Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK Mevsimsel arındırılmış bazda, Ekim itibarıyla, işsiz sayısı Kasım 8 den beri ilk defa 3 milyon kişinin altına indi. En yüksek seviye Nisan 9 da kaydedilmişti. Grafik 28: İşsiz Sayısı (M.A) Ekim itibarıyla, istihdam edilen kişi sayısı 262 bin kişi artarken artış hizmetler sektöründen kaynaklandı. Ayrıca, sanayi ve inşaat sektörlerinde hafif bir artış var. Grafik 29: İstihdam (M.A) Gelecek aylarda iş bulma olanakları endeksi, hem reel kesim hem de tüketici güveni açısından son verilerde arttı. Grafik 3: İş Bulma Olanakları Endeksi 3,8 3,6 3,4 3,2 3, 2,8 2,6 2,4 2,2 2, , 22,5 22, 21,5 21, 2,5 2, 19, Reel sektör Tüketici güven Kaynak : TUIK Kaynak : TUIK Kaynak : TUIK 6

9 Kamu Finansmanı Bütçe Performansı Hedeflerin Üzerinde Gerçekleşti Bankası yılı GSYH tahminine göre merkezi yönetim bütçe dengesi/gsyh oranı yılında daki %5.5 ten %3.5 e düştü. Oranın 211 yılında %2.8 e inmesi bekleniyor. Grafik 31: Bütçe Performansı 6% 4% 2% 4.9% % 4.1% 3.5% 2% 1.1%.6% 1.6% 1.8% 2.8% 4% Merkezi Bütçe Dengesi/GSYH 3.5% 6% Konsolide Bütçe FDF/GSYH 5.2% 5.5% 8% Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK.1% 12 aylık toplamlar bazında, harcamalar önemli ölçüde hızlanırken; gelirler Aralık itibariyle neredeyse sabit kaldı..8% 1.2% E Grafik 34: Bütçe Performansı (12 Aylık Toplam) 211F İyileşen performansa rağmen, IMF tanımına göre yılında bütçe hala faiz dışı açık verdi. IMF tanımında bir kerelik gelirler toplam gelirlerden düşülüyor. Grafik 32: Faiz Dışı Fazla (mlr TL) Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK Aralık ayında, hem cari transferler hem de yatırım harcamaları hızlandı, ancak harcamalardaki yılı genelindeki artış Orta Vadeli Mali Plan ın altında kaldı. Grafik 35:Harcamalar (12Ay Ort. Yıllık Dğşm) Maliye Tanımlı IMF Tanımlı 14.3 Ocak ayında nakit bazda 12 aylık toplam faiz dışı fazla 6.1 milyar TL den sınırlı 7.4 milyar TL ye yükseldi. Ocak ayında nakit gelirlerin yıllık artış oranı giderleirn üzerindeydi. Grafik 33: Faiz dışı Fazla (12 Aylık Toplam) (TL mlr) Nakit Bazlı 66 Kaynak: Hazine, TÜİK Maliye Tanımlı yılında, vergi gelirlerindeki, özellikle KDV ve ÖTV gelirlerindeki artış, güçlü iç talep nedeniyle oldukça belirgin oldu. Grafik 36: Gelirler (12Ay Ort. Yıllık Dğşm) (mlr TL) /7 9/7 Harcamalar Gelirler 3/8 9/8 3/9 9/9 3/1 9/ Personel Cari Transferler Mal ve Hizmet Alımları Faiz Dışı Harcamalar 12/6 3/7 6/7 9/7 12/7 3/8 6/8 9/8 12/8 3/9 6/9 9/9 12/9 3/1 6/1 9/1 12/ Toplam Vergi Geliri Beyana Dayanan KDV " Gelir Vergisi Özel Tüketim Vergisi Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı 7

10 Kamu Finansmanı da İç Borcun Vadesinde Önemli Uzama Orta vadeli mali plana göre, AB tanımlı kamu borç stokunun GSYH ya oranı sonu itibariyle %42.3, 211 sonu itibariyle %4.6 tahmin ediliyor. Grafik 37: Kamu Borç Stoku İç borçlanmanın ortalama vadesi Aralık ayında 53 ay oldu. İç borç stokunun ortalama vadesi 31 aya uzadı. da iç borç stokunun ortalama vadesi 7 ay arttı. Grafik 38: İç Borç Ortalama Vadesi Cari rakamlara göre, Hazine nin 2Ç11 deki iç borç itfa yükümlülüğü 1Ç11 deki yükümlülüğünün neredeyse yarısı seviyesinde. Grafik 39: İç Borçİtfa Takvimi 55% 54% 52% 5 45% 4 35% 3 48% 46% Kamu Toplam Brüt Borç Stok/GSYH AB Tanımlı Borç Stok/GSYH 42% 43% 39% 39% 49% 48% 47% 45% 45% 43% Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Bankası hesaplamaları Özel sektörün uzun vadeli dış borcu Kasım 211 de 6.4 milyar dolar azalarak milyar dolara düştü. Uzun vadeli dış borçtaki hızlı düşüşte Euro/Dolar paritesindeki düşüş etkili oldu. 45% 42% Q1 1Q2 1Q3 (Ay) sonunda Hazine.5 milyar Euro luk Eurobondu 211 dış borç ödeme gereksinimleri için ihraç etti. Ayrıca Ocak ayında da 1 milyar dolarlık Eurobond ihracı yapıldı. 211 yılının ilk ayında gerçekleşen %88.5 lik iç borç çevirme oranı, yıl geneli için tahmin rakamı olan %88.2 ile uyumlu. Grafik 4: Özel Sektör Uzun Vadeli Dış Borcu Grafik 41: Eurobond İhracı Tablo 1: Finansman Tablosu İç Borç Stokunun Ortalama Vadesi İç Borçlanmanın Ortalama Vadesi (TL mlr) Ç11 2Ç11 3Ç11 4Ç11 1Ç12 2Ç12 3Ç12 4Ç (USD mlr) Finansal Finansal Olmayan Ç Ç2 Ç (mlr, US$) TL Milyar Finansman Açığı İç Borçİtfası Dış Borç İtfası Finansman İç Borçlanma Dış Borçlanma Faiz Dışı Fazla Özelleştirme Borç Dönüşü Kasa İç Borçlanma/İç Borç İtfası Gerçekleşme % 211 Ocak % 211 Hazine Programı % Kaynak: TCMB Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Bankası 8

11 Dış Ticaret Aralık ta Rekor Açık... Dış ticaret açığı Aralık ta yıllık %75 artarak 8,7 milyar dolar ile rekor kırdı. İhracat yıllık artış hızı Aralık ta Kasım daki %5 ten %18 e yükselirken, ithalat artış hızı %37 lik artışını sürdürdü. TİM verilerine göre ise, ihracat Ocak ta %22 artarak 9,7 milyar dolar oldu... Grafik 42: İhracat ve İthalat (Yıllık Değişimler) 7 İhracat Kaynak: TÜİK, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) İthalat Aralık ta reel ihracat %14 artışla hızlı toparlanırken, ithalat artış hızı %27 de kaldı. Aralık taki iyileşmeye rağmen, yılı genelinde reel ihracat sadece %7 yükselirken, reel ithalat %21 oranında artış kaydetti... Grafik 43: Reel İhracat ve Reel İthalat (Yıllık Değ.) Kaynak: TÜİK Reel ihracat Reel ithalat Öte yandan dış ticaret açığının rekor kırdığı Aralık ta, ihracatın ithalatı karşılama oranı Kasım daki %52,6 dan %62,1 e yükselerek son altı ayın en yüksek seviyesine ulaştı... Grafik 44: İhracatın İthalatı Karşılama Oranı (Mevsimsellikten Arındırılmış) Kaynak: TÜİK, Bankası hesaplamaları 3 aylık ortalamalara göre, ithalatın tüm ana gruplarda hızlandığı görülüyor. Yatırım malı ithalatı ise Aralık ta %6 ile yüksek çift haneli artışını sürdürüyor... Grafik 45: Ana Grupları ile İthalat (3 Aylık Ortalamaların Yıllık Değişimi) 7 Toplam İthalat Tüketim Malı 5 Yatırım Malı 3 Ara Malı Kaynak: TÜİK Toplam ihracatın %18 arttığı Aralık ayında, öncü sektörlerdeki ihracat artışı AB ülkelerinden gelen talepteki canlanma ile %3 u aşan oranlarda arttı... Grafik 46: Toplam İhracattan Hızlı Artan Sektörler (Yıllık Değişimler) Kaynak: TÜİK Elektrikli makine Plastik ve kauçuk Gıda Kimyasal madde Tekstil Nitekim Kasım da %,3 oranında gerileyen AB 25 ülkelerine yapılan ihracat, Aralık ta toplam ihracatta olduğu gibi %18 oranında arttı... Grafik 47: Ülke Gruplarına Göre İhracat (Yıllık Değ.) Gelişmekte olan ülkeler AB Kaynak: TÜİK, Bankası hesaplamaları Kuzey Amerika Toplam 9

12 Ödemeler Dengesi Yılında, Yıllık Bazda, Cari Açıkta Rekor Yüksek Seviye... Aralık ayında, 7.5 milyar USD rekor seviyenin ardından yılında cari açık 48.6 milyar USD ye ulaştı. yılında, dış ticaret açığı yılındaki 24.8 mlr USD den 56,3 mlr USD ye ulaştı. Ayrıca, hizmet dengesinde 16.7 mlr USD den 14.2 mlr USD ye düşüş var. Aralık itibarıyla, bir önceki aya göre, 12 aylık kümülatif bazda, krediler ve mevduatlarda sırasıyla 2.6 mlr USD ve 2. mlr USD artış var.. Ayrıca, net DYY 1.4 mlr USD artarak 7.1 mlr USD ye ulaştı. Grafik 48: Cari Denge (mlr USD) Grafik 49: Cari Denge (mlr USD) Tablo 2: Dış Finansman (12 ay, mln USD) Kaynak: MB Turist sayısında %4 artış olmasına rağmen net turizm geliri yılında gelirde düşüş ve giderdeki hızlı artışla %7 geriledi. Grafik 5: Turizm İstatistikleri (Yıllık Değ) Kaynak: TUIK, Kültür ve Turizm Bakanlığı Çıkış yapan turist sayısı Net turizm geliri Kaynak: MB Aralık itibarıyla, bir önceki aya göre, yerleşik olmayan ve yerleşiklerin portföyünde, sırasıyla, 2.4 mlr USD ve 2.3 mlr USD artış var. Ayrıca, net hata & noksan 845 mn USD düştü.. Tablo 3: Sıcak Para (12 ay, mln USD) Yerleşik Olmayan DİBS Dış Ticaret Dengesi YatırımDenge&Cari Tr. Hisse Senedi Mevduat (TL+YP+Repo) Yerleşik Banka ydışı KV kredi Banka KV dış borç Özel sektör KV dış borç Net Hata & Noksan TOPLAM Cari İşlemlere Oran Kaynak: MB, Bankası Hizmet Dengesi 6,14 1,79 2,827 4,986 3, , ,68 7,376 13% ,349 1,78 4,892 12,379 1, , ,173 43,42 98% ,742 11,827 3,468 14,447 13, ,414 1,322 4,328 47,321 97% Cari İşlemler Dengesi Net Hata & Noksan Toplam Finansman İhtiyacı Toplam Finansman 1. Sermaye Hareketleri (Net) Doğrudan Yatırım (Net) Yurt içinde doğrudan yatırımlar Yurt dışında doğrudan yatırımlar Portföy yatırımları (Net) Genel in Tahvil İhracı Yab. Türkiye de menkul kıymet alımları Yerleşik. yurtdış. menkul kıymet alımı Krediler (IMF Kredileri Hariç, net) Genel Bankalar Uzun Dönem Kısa Dönem Diğer Sektör Uzun Dönem Kısa Dönem Ticari Krediler Mevduatlar Merkez Bankası Bankalar Diğer 2. IMF Kredileri Merkez Bankası Genel 3. Rezerv Değişimi Bankaların Döviz Varlıkları Resmi Rezervler Kaynak: MB, Bankası 14,285 4,542 9,743 9,225 3,332 6,76 1,553 8, ,82 1,118 2,741 13,431 1,63 4,171 1,346 2,825 1,863 9, ,168 4, ,566 5, ,573 6, , ,12 4,627 42,673 5,748 1,822 7,57 15,673 4,82 14,97 3,379 9,815 2,83 11,19 1,32 1,77 4,124 6, ,277 11, , ,8 1, ,377 12, ,557 4,328 44,229 46,932 48,179 7,122 1,777 8,899 16,51 4,82 15,295 3,326 12,459 3, , ,414 4,8 7,513 1,322 2,111 13, ,447 1,347 2,159 2, ,711 12,799 1

13 MB Bilançosu Merkez Bankası TL Likiditeye Hakim... Ocak ayında yapılan PPK toplatısında, Merkez Bankası politika faiz oranı olan 1 haftalık repo oranını %6.25 e düşürürken, gecelik borç verme ve borç alma faiz oranlarını sabit tuttu... Grafik 51: Merkez Bankası Faiz Oranları Kaynak: TCMB Gecelik Borç Alma Gecelik Borç Verme 1 Haftalık Repo % Munzam karşılık oranlarındaki artış ile piyasadan Ocak ortasında 7.6 milyar TL çekilmesinden sonra, Merkez Bankası APİ yi artırarak likidite sıkışıklığını önledi... Grafik 52: Fazla Likidite (Milyar TL 1 Günlük Ortalamalar) Ara 8 Şub 9 Nis 9 Haz 9 Ağu 9 Eki 9 Ara 9 Şub 1 Nis 1 Kaynak: TCMB, Bankası Hesaplamaları Haz 1 Ağu 1 Eki 1 Ara 1 Merkez Bankası nın 3aylık repo ihalelerini ve gün sonunda çektiği para miktarını azaltmasıyla, piyasadaki likidite miktarı haftalık repo ihaleleri ile sağlanıyor... Grafik 53: Merkez Bankası nın fonlamaları (Milyar TL) Aralık 9 Ocak 1 Şubat 1 Mart 1 Nisan 1 Mayıs 1 Haziran 1 Temmuz 1 Ağustos 1 Eylül 1 Ekim 1 Kasım 1 Aralık 1 Ocak 11 Kaynak: TCMB, İMKB Bankalararası piyasa 3 aylık repo Bir haftalık repo Merkez Bankası nın faiz koridorunu genişletmesi ile birlikte, IMKB deki repo oranları daha oynak hale gelmeye başladı... Grafik 54: İMKB ON Repo Piyasası ve MB ON Borçlanma Faizleri Döviz alım ihalelerinin devam etmesi ve Euro/Dolar paritesindeki yükselişle, rezerler 1.6 milyar dolar yükseldi.. Grafik 55: MB Döviz Rezervleri Döviz cinsi varlıklardaki artış ile, kur risk oranı Şubat ın ilk haftasında 2.4 e yükseldi... Grafik 56: Kur Riski Oranı* IMKB ON Repo Oranı MB ON 1. Ağustos 1 Ekim 1 Aralık 1 Şubat Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB, Bankası *Kur Risk Oranı: Dış varlıklar/ Dış yükümlülükler 11

14 Bankacılık Ocak Ayı Rakamları Kredilerde Belirgin Bir Yavaşlamaya İşaret Etmiyor Yıllık kredi artışı Ocak 211 de hızlanmaya devam etti. Ticari kredi artış hızı (%36), tüketici kredi artış oranının (%34) üzerinde seyrediyor. TCMB %225 lik kredi büyüme oranının sürdürülebilir cari işlemler açığı ile uyumlu olduğunu belirtiyor. Grafik 57: Yıllık Kredi Büyüme Oranı 37% 32% 27% 22% 17% 12% 7% 2% 3% 1/9 Ticari Krediler Tüketici Kredileri 4/9 7/9 1/9 1/1 4/1 7/1 1/1 1/11 36% 34% KOBİ kredisi yıllık büyüme oranı Aralık da yaklaşık %45 olurken; diğer ticari kredi büyüme oranı %23 ile daha düşük oldu. Tüketici kredisi büyüme oranı taşıt ve konut kredilerinde Ocak 211 itibariyle yüksek kalmaya devam etti. OCak ayı rakamalrı kredi artış hızında bir yavaşlamaya işaret etmiyor. Grafik 58: Kredi Büyüme Oranı (3 Ay. Ort.aylık) 8% 6% 4% 2% 2% 4% 6% 9/7 Kaynak: BDDK Kaynak: BDDK Kaynak: TCMB 1/8 5/8 9/8 1/9 5/9 İhtiyaç Bireysel kredi kartı 9/9 1/1 5/1 Konut Binek oto 9/1 Bankacılık sektörü kredi artışı devam ederken; mevduatlar Ocak 211 de azaldı. Kredi/mevduat oranı Ocak 211 de 1.5 puan artarak %87.4 e yükseldi. 1/11 19% 17% 15% 13% 11% 9% 7% Taşıt kredisi faiz oranı Ocak 211 de gösterge faiz oranına paralel 1 puan arttı. Konut ve ticari kredi oranları sınırlı da olsa düşmeye devam ediyor. Grafik 59: Faiz Oranları Taşıt Kredileri Konut Kredileri Ticari Krediler Gösterge Tahvil 6/9 8/9 1/9 12/9 2/1 4/1 6/1 8/1 1/1 12/1 Hem TL hem de YP mevduatlar Ocak 211 de sırasıyla 3.4 milyar TL ve 2.9 milyar dolar azaldı. YP mevduatlar 19.7 milyar dolar ile Temmuz sonrasındaki en düşük seviyeye düştü. Grafik 6: Büyüme Oranı (3 Ay. Ort.yıllık) Grafik 61: Kredi/Mevduat Grafik 62: Mevduatlar Kaynak: BDDK KOBI Krediler KOBI Krediler Hariç Ticari Krediler 43.9% 23.2% /4/2 1/4/3 1/4/4 Kaynak: BDDK 1/4/5 1/4/6 1/4/7 1/4/8 88.2% 1/4/9 1/4/1 87.4% 1/4/ /7 6/8 12/8 6/9 1/9 11/9 1/1 2/1 4/1 5/1 6/1 8/1 9/1 1/1 12/1 1/11 Kaynak:BDDK TL mevduatlar (Milyar TL, sol) Döviz mevduatlar (Milyar USD, sağ)

15 Gelişmekte Olan Ekonomiler Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Ortalama Faizler Artıyor Politika faizi Brezilya, Güney Kore, Macaristan, Polonya, Tayland, Hindistan ve Peru da Ocak 211 de artırılırken; Türkiye Merkez Bankası politika faizlerini düşürmeye devam etti. Seçilmiş yükselen piyasa ekonomileri içinde Brezilya en yüksek reel faize sahip ülke. Enflasyonun Türkiye de en düşüşk seviyelere düşmesiyle, reel faiz oranı Ocak ta önceki aylara göre artış gösterdi. TL ve ZAR aylık ortalamalara ve bir ay öncesine göre kur sepeti karşısında sırasıyla %3.4 ve %2.3 oranalrında değer kaybetti. Aynı dönemde RUB, HUF ve REAL değer kazandı. Grafik 63: Ortalama Politika Faizi* Grafik 64:Enflasyon& Politika Faizi Grafik 65: Sepete Karşı Kur (.5 +.5$) (1.1.7=1) 8.5% % % % % 11/7 2/8 5/8 8/8 11/8 2/9 5/9 8/9 11/9 2/1 5/1 8/1 11/1 12% 9% 6% 3% 4.6% 4.7%4.9% 3.1% 3.5% 4.4% Polonya Meksika Politika Faizi Güney Afrika Çin Yıllık Enflasyon Macaristan Türkiye % 5.9% Romanya Rusya Brezilya Değer Kaybı Değerlenme TRY RUB BRL ZAR HUF Kaynak: Bloomberg, Bankası Hesaplamaları *Çek Cumhuriyeti, Güney Afrika, Macaristan, Meksika, Polonya, Romanya, Rusya, Ukrayna, Türkiye, Endonezya, Kolombiya, Çin, Güney Kore, Tayvan, Tayland, Malezya, Hindistan, Peru, Brezilya, Şili Seçilmiş yükselen piyasa ekonomileri içinde ihracat yıllık artışı da en düşük Türkiye de oldu. Graph 66: İhracat Yıllık Değişimi Kaynak: Bloomberg, IIF, Bankası Ancak, ithalat yıllık artış oranı Türkiye de da en yükseklerden biri oldu. Grafik 67: İthalat Yıllık Değişimi Kaynak: Reuters, Bank Sanayi üretim artış oranı Hindistan ve Brezilya da aşağı yönde olurken; Türkiye ve Rusya da Kasım itibariyle neredeyse sabit kaldı. Türkiye için Aralık rakamı sanayi üretiminde bir toparlanmaya işaret ediyor. Grafik 68: Sanayi Üretimi (M.Ayıllık dgsm) % 31.3% 28.5% 3.9% % 9.8% % % % 22.6% Türkiye Kaynak: IIF Çek Cumh Hindistan Tayland Çin G. Afrika % 28.3% % 24.9% Türkiye Kaynak: IIF 15.4% Çek Cumh 26.5% 36.6% 38.8% 11.4% 24.3% 27.7% Hindistan Tayland Çin G. Afrika 35% 25% 15% 5% 5% 15% 25% 1/7 5/7 Kaynak: OECD Hindistan Türkiye 9/7 1/8 5/8 9/8 1/9 5/9 9/9 1/1 5/1 9/1 Rusya Brezilya 13

16 Makroekonomik Göstergeler I Gerçekleşmeler 211 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Büyüme 4Ç 9 1Ç 1 2Ç 1 3Ç 1 GSYH (Milyar TL, cari fiyatlarla) *1,122 1,238 1, GSYH (Milyar USD) * GSYH (12 aylık, Milyar TL, cari fiyatlarla) GSYH (12 aylık, Milyar USD) Kişi Başına GSYH (USD) 9,234 1,44 8,578 *1,278 11,188 1,624 GSYH Yıllık Büyüme Oranı 4.7%.7% 4.7% 8.5% 4.7% 4.5% % 1.2% 5.5% Sanayi Üretimi Sanayi Üretimi (Yıllık Değişim) 7..6% 9.9% 13.1% 5.6% 9.9% 9.4% 16.9% Kapasite Kullanım Oranı 8.2% 76.7% 65.2% 72.6% 75.3% 75.9% 75.6% 74.6% İşgücü 26 4Ç 9 1Ç 1 2Ç 1 3Ç 1 Sanayide Reel Ücret Endeksi (Çalışılan Saat Başına, 25=1) Yıllık Değişim 3.3% 5.5%.2% 7.7% 3.3% 2.1% 5.9% 7.9% Sanayide Kısmi Verimlilik Endeksi (Çalışılan Saat Başına, 25=1) Yıllık Değişim 5.1% 2.4%.3% 1.1% 14.2% 14.6% 8.1% 5.3% İşsizlik Oranı 9.9% *11.7% 11.3% % 11.4% 11.3% 11.2% Enflasyon TÜFE (Aylık Değişim) 1.8%..3%.4% TÜFE (Yıllık Değişim) 8.4% 1.1% 6.5% 6.4% 6.4% 5.3% 8.6% 7.3% 6.4% 4.9% TÜFE (Yıllık Ortalama Değişim) 8.8% 1.4% 6.3% 8.6% 5. ÜFE (Aylık Değişim) 1.2%.3% 1.3% 2.4% ÜFE (Yıllık Değişim) 5.9% 8.1% 5.9% 8.9% % 8.2% 8.9% 1.8% ÜFE (Yıllık Ortalama Değişim) 6.3% 12.7% 1.2% 8.5% 8.5% Deflatör 6.2% % *8.6% % Kaynak: TÜİK, DPT, Merkez Bankası ve Bankası * Bankası tahmini 14

17 Makroekonomik Göstergeler II Gerçekleşmeler 211 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Faiz Oranları Gösterge Bono Faizi (Ortalama) 17.2% % 8.5% 7.6% 7.8% 7.7% 7.1% 7.4% İskontolu İhalelerde Oluşan Faiz (Ortalama) 18.3% 19.1% 11.4% 8.2% 7.6% 7.6% 7.7% 7.1% Nakit İç Borçlanmanın Vadesi(Ay) Merkez Bankası Gecelik Borç Alma Faizi (Ortalama) 18.3% 19.3% 9.2% 5.8% 1.9% % 1.6% 1.5% Eurobond (23, Getiri) 6.8% 7.7% 6.4% 5.7% 5.2% 5.2% 5.7% 6.1% Döviz Kuru Sepet (,5*USD+,5*EURO, Dönem sonu) EURO/US$ (Dönem sonu) USD/TL (Ortalama, Alış kuru) USD/TL (Dönem sonu, Alış kuru) EURO/TL (Dönem sonu, Alış kuru) Ödemeler Dengesi (Milyon USD) İhracat (f.o.b.) 17, ,28 12,13 113,93 13, 127, 8,97 1,965 9,387 11,872 İthalat (c.i.f.) 17,63 21,964 14,9 185,493 21, 199,5 15,64 17,294 17,127 2,554 Cari İşlemler Dengesi 38,434 41,959 13,991 48,557 53,2 42,2 3,93 3,441 6,57 7,529 Cari İşlemler Dengesi (12 aylık kümülatif) 38,434 41,959 13,991 48,557 36,197 4,27 44,275 48,557 Cari İşlemler Dengesi/GSYH 5.9% 5.7% 2.3% *6.5% 6.7% 5.4% Net Enerji İthalatı Hariç Cari Denge (12 aylık) 8,651 1,217 11,495 15,913 6,264 9,199 12,673 15,913 Turizm Gelirleri 18,487 21,951 21,25 2,87 23,8 2,636 2,685 1,517 1,58 Doğrudan Yabancı Yatırımlar (Net) 19,941 16,955 6,856 7, ,515 Sermaye Hesabı Dengesi 36,677 37,256 8,923 44,229 4,52 4,438 3,68 7,63 Eurobond İhracı 4,627 4, 3,75 6, Kaynak: Hazine, Merkez Bankası, TÜİK, DPT ve Bankası * Bankası tahmini 15

18 Makroekonomik Göstergeler III Gerçekleşmeler Tahmin Son Dört Gerçekleşme Toplam Dış Borç Stoku 26 4Ç 9 1Ç 1 2Ç 1 3Ç 1 Toplam Dış Borç Stoku (Milyar US$) Kamu Özel Kısa Vadeli Uzun Vadeli Toplam Dış Borç Stoku/GSYH 39.4% 38.4% 37.4% 43.6% 43.6% % 4.2% Kamu Dış Borç Stoku/GSYH 16.6% 13.8% 12.4% 15.7% 15.7% % 14.8% Özel Sektör Dış Borç Stoku/GSYH 22.9% 24.7% % 27.9% 26.1% % Kısa Vadeli Dış Borç Stoku/GSYH 8.1% 6.6% 6.8% % 9.1% 9.7% Uzun Vadeli Dış Borç Stoku/GSYH 31.3% 31.8% 3.6% 35.5% 35.5% 32.7% 3.1% 3.5% AB Tanımlı Borç Stoku/GSYH 46.1% 39.4% 39.5% 45.5% % 45.5% 45.1% 43.4% 42.1% Rezervler (Milyon US$) Toplam Rezervler 74,27 73,346 74,81 85,96 83,958 84,296 85,96 87,599 Merkez Bankası Rezervleri 71,263 7,75 7,689 8,696 79,72 79,41 8,696 82,335 Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 32,827 36,213 37,182 5,156 44,594 48,647 5,156 52,74 Parasal Büyüklükler (Milyar US$) M M M2Y M3Y Para Tabanı APİ (Dönem Sonu) Kaynak: Hazine, Merkez Bankası, Bankası 16

19 Makroekonomik Göstergeler IV Gerçekleşmeler 211 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Bankacılık Sektörü(MilyarTL) 26 4Ç 9 1Ç 1 2Ç 1 3Ç 1 Aktifler Aktifler/GSYH 65.9% % 87.5% 87.5% 87.3% 88.7% 87.4% Krediler Krediler/GSYH % % % % % % % % Ticari Krediler/GSYH 19.8% 22.6% 26.3% 27.6% 27.6% 28.4% 29.9% 29.9% Tüketici Kredileri/GSYH 9.1% 11.3% 12.3% 13.6% 13.6% 13.9% 14.4% 14.9% Konut Taşıt İhtiyaç Kredi Kartları Mevduatlar Döviz Mevduatları (Milyar Dolar) Mevduatlar/GSYH 4.6% 42.3% 47.8% % 55.1% 54. Öz sermaye Öz sermaye/gsyh % % % % % % Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyar TL) Gelirler Harcamalar Faiz Ödemeleri Bütçe Dengesi Faiz Dışı Denge Merkezi Yönetim İç BorçStoku Faiz Harcamaları/GSYH 5.8% 5.3% 5.6% *4.3% 3.9% Bütçe Dengesi/GSYH 1.6% 1.8% 5.5% *3.5% 2.8% Faiz Dışı Fazla/GSYH 4.2% 3.5%.1% *.8% 1.2% Merkezi Yönetim Borç Stoku 26 4Ç 9 1Ç 1 2Ç 1 3Ç 1 Merkezi Yönetim İç Borç Stoku/GSYH 33.2% 3.3% 28.9% 34.6% 34.6% 34.6% 33.5% 32.8% Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku/GSYH 12.6% 1.3% 9.4% % 1.8% 11.1% Toplam Kamu Brüt Borç Stoku/GSYH 48.2% 42.2% % 48.9% 48.2% 46.8% 45.4% Toplam Kamu Net Borç Stoku/GSYH % 28.2% Kaynak: BDDK, TÜİK, Maliye Bakanlığı, Hazine, DPT ve Bankası 32.5% * Bankası tahmini 32.5% % 29.2% 17

20 Rating Türkiye Türkiye Türkiye Diğer Yükselen Piyasalar (EM) Rusya Macaristan Brezilya Polonya S&P Moody's Fitch S&P Ba3 Ba2 Ba2 Pozitif Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim B Negatif B Pozitif B Pozitif B+ B+ Pozitif BB BB Pozitif BB BB BB+ BB+ Pozitif Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim BBB BBB Negatif BBB A Yabancı Para Uzun Vadeli Görünüm/Gözetim B+ B+ Pozitif BB Pozitif BB BB Negatif BB BB Negatif BB BB Pozitif Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim B3 B2 B1 Pozitif Ba3 Yerli Para Uzun Vadeli B+ BB BB BB BB BB BB BB BB+ Yer. P. U.V. B3 B2 B1 Ba3 Ba3 Ba2 Ba2 Yer. P. U.V. B B B B+ B+ BB BB BB BB BB+ BB+ Yer. P. U.V. BBB+ BBB BBB+ A Son Değişimin Yönü Son Değişimin Yönü 18