Yazılım (software); DİZGE YAZILIMLARI YAZILIM TÜRLERİ VE ÖNEMİ İŞLETİM SİSTEMİ YAZILIMI. Program nedir? BİLGİSAYAR PROGRAMLAMA NEDİR?

Transkript

1 Yazılım (software); BİLGİSAYAR PROGRAMLAMA NEDİR? Yazılım(software) kelimesi bilgisayar programlama dilleriyle oluşturulan dokümanları, dosyaları ifade eder. Yani bilgisayarınızda işletilmek, çalıştırılmak üzere tasarımlanmış dosyalar yazılım kapsamına girer. Dr. Mehmet AKSARAYLI 1 2 YAZILIM TÜRLERİ VE ÖNEMİ Bilgisayarı harekete geçiren programlara YAZILIM denir. Donanıma komutlar vermek için yazılım kullanılır. DİZGE YAZILIMI UYGULAMA YAZILIMI DİZGE YAZILIMLARI Bilgisayar üreticisi tarafından hazırlanmış, işlemler arasındaki denetimleri, programların çevrilmesini sağlayan ve her işletim sırasında kullanılan yazılımlardır. bilgisayarın işletimini sağlayan yazılımlardır Dizge yazılımları, her bilgisayar dizgesinin kendine özgü özellikte olmasına karşın, Uygulama yazılımları genellikle farklı bilgisayarlarda kullanılabilecek biçimde hazırlanır. 3 4 İŞLETİM SİSTEMİ YAZILIMI Program nedir? Bilgisayarı harekete geçiren kullanıcı ile işletimi sağlayan yazılımlardır. Kelime işlem, Veri tabanı gibi programların çalıştırmasını, Çalışmalarını disk veya disket ortamına saklamasını, Yazıcıdan çıktı almasını vb. işler gerçekleştirilir. 5 Bilgisayarın donanım kısmına yaşam veren komutlardır. 6 1

2 Bilgisayarın donanım kısmına yaşam veren komutlardır Bilgisayarda bir işi yapacaksak, onu gerçekleştirmek için program yazmamız gerekir derslerimizin kayıtlarını ve notlarımızı tutmak istiyorsak yada müşterilerimizin kayıtlarını tutmak istiyorsak bir programa gereksinimimiz var demektir program yazabilmek, bu işler için özel bir çözüm ya da uygulama geliştirmek anlamına gelir Bir program bilgisayara ne yapması gerektiğini söyleyen bir dizi komuttur Bilgisayarlar işlemlerin kendi anlayacağı dilde (makine dili) açıkça yazılmasını isterler Programlamanın yapılması için programlama dilleri vardır.ancak bu diller kullanılarak programlamalar oluşur. 7 8 Program nasıl yazılır? Program, öncelikle bir işletim sistemi ya da platform için yazılır. (Örneğin Windows XP için yazılan bir program Linux işletim sisteminde çalışmayacaktır. ) Platformun ardından programın yazılacağı dil seçilir. 9 Programlama nedir? Bizim anlaşılabilir şekilde program geliştirmemizi ve geliştirdiğimiz programı bilgisayarın doğrudan çalıştırabileceği makine diline çevirirler. 10 PROGRAMLAMA DİLLERİ Programlama dilleri, insan ve bilgisayar arasındaki iletişimi sağlamak amacıyla çalışmaktadırlar. Bir hücrede akım bulunması hali (1) ve bulunmaması hali (0) sayılmaktadır. Bu nedenle bilgisayara kayıt, ikili, sekizli, onaltlı ve otuzikili sistemler ile yapılmaktadır. Programlama dilleri Bilgisayarınızın donanımını (ekran kartı, ses kartı, modem, mouse, klavye...) sizin en rahat biçimde kullanabileceğiniz düzeye getirmeye çalışır. Yani bilgisayarın gibi rakamlarını sizin kullandığınız programlara, işletim sistemlerine, oyunlara çevirir

3 MAKİNA DİLİ, ASSEMBLER DİLİ MAKİNA DİLİ:Bilgisayarın doğrudan ve hemen işlem yapmasını sağlayan komutlardan oluşan bir programlama dilidir. Programlama türleri Nesne tabanlı programlama Olay Temelli Programlama ASSEMBLY DİLİ :Makine dilinin, ikili sayı sistemindeki, komut kodlarının kısaltılmış sözcük ve simgelerden oluşan karşılıklarıdır OLAY-TEMELLİ PROGRAMLAMA Kullanıcıyla iletişim kuran programlar geliştirme anlamına gelir Klasik programlamanın aksine kullanıcıların işlemlerine (yapacakları hareketlere) göre programın yanıt vermesi temeline kurulu bir programlama sistemidir. Kullanıcının fare tıklaması, klavyeden yazı yazması ya da neden olduğu diğer işlemler birer olay olarak algılanır ve programın işleyişi ona göre yönlenir. 15 NESNE TABANLI PROGRAMLAMA PROGRAM GELİŞTİRMEK İÇİN KULLANILIR Nesneye yönelik programlama, programcının kendi sınıfını ve nesnesini oluşturup bunun üzerinde işlemler yapmasına olanak sağlayan ve programlama dillerinin geldiği son aşamalardan birisidir. PROGRAMCILAR BU NESNELERİ KULLANARAK PROGRAM YAZARLAR 16 Programlama dillerinin çeşitleri OOP(Object Oriented Programming) yani Nesneye Yönelik Programlama'nın kullanılmasıyla ve Visual programcılığın da gelişmesi ile beraber ortaya oldukça güzel görünümlü ve kullanışlı programlar çıkmaya başladı. Bu bilgisayar programlarına olan ilgiyi arttırmış ve bu konulardaki araştırmaları hızlandırmıştır. Sonuçta şu anda, pekçok dilin artık nesneye yönelik olan ve visual özellikler içeren sürümleri kullanılmakta ve tercih edilmektedir. Örneğin: C++,Visual C++,C++ Builder,Delphi,Java... C C++ Java VB.NET Delphi Pascal VisualBasic

4 Programlama dilleri kendi aralarında sınıflara ayrılmışlardır. İnsanın en zor öğrenebileceği, anlayabileceği yani gibi makina kodlarına yakın diller en düşük seviyeli (low level) programlama dilleri, insanın en kolay anlayıp kullanabileceği ve insan diline yakın özellikler gösteren diller ise en yüksek seviyeli (high level) programlama dilleridir. Çok yüksek seviyeli diller : VisualBasic, VB.NET, Access, Foxpro... Yüksek seviyeli diller: Pascal,Basic,Fortran... Orta seviyeli diller: C,C++, C#, Java,ADA... Düşük seviyeli diller: Assembly... Makina dilleri: Bilgisayarın çalışma dilleri 1 ve 0'lardan oluşur Programlama dilleri uygulama alanlarına göre dörde ayrılır: Bilim ve Mühendislikte: Pascal,C,C++, Java Bilimsel ve Mühendislik Alanında : Üniversitelerde ve bilimsel kuruluşlarda mühendislik veya matematik hesapları için kullanılan bu dillere örnek; Pascal, C, C++, Java dilleridir. Veritabanı Programcılığında: Veritabanı Kullanımında : Genellikle Personel kayıtları, fabrika stok veya depo denetimi gibi veritabanı gerektiren işlemlerde kullanılan diller; DBASE, SQL, FOXPRO, PARADOX gibi veritabanı dilleridir Sistem Programcılığında: Sistem Programcılığında : İşletim sistemlerinin ve sistem programlarının yazılımında kullanılan dillere örnek, C,C++,Java ve makina dilleridir. Yapay Zeka Kullanımında: Prolog, Lisp

5 C : Genel Amaçlı kullanım : Çeşitli konularda uygulama geliştirmek için kullanılan dillere örnek; C, C++, Java,VB ve Pascal'ı verebiliriz. 25 Yapısal programlama dilleri arasındadır. Öğrenilmesi zaman almasına rağmen oldukça kullanışlı ve esnek yapısı ile adından yıllarca bahsettirmiş, bilgisayar programcılığının temel dillerinden biridir. C ile bilgisayarınıza bir sistem yazmaktan bir oyun yazmaya veya printer kontrolü yapmaya kadar her türlü işlem yapılabilir ve bu özelliği sayesinde kullanım alanı çok geniş bir dildir. 26 C++ : Nesneye yönelik programlama yapabilen diller arasındadır. C'nin saydığımız tüm özelliklerine ek olarak güçlendirilmiş nesne yönetim özelliği ile şu anda bilgisayar dünyasının en çok kullanılan dillerinden biridir. 27 Visual C++ : Visual C++, C ve C++ dillerinde program geliştirilmesini sağlayan, profesyonel yazılımcılar tarafından çok tercih edilen bir araçtır. (Aslında Visual C++, Visual Studio adlı yazılım geliştirme ortamının bir parçasıdır. Visual Studio içinde Java ve Visual Basic dillerinde program yazmak da mümkündür.) Visual C++'da, bir yazılım uygulamasını meydana getiren tüm unsurların oluşturduğu bütüne Workspace adı verilir. Bir workspace, bir veya daha fazla proje (Project) içerebilir. Proje ve workspace kelimelerini aynı anlamda kullanabiliriz. 28 C#: Nesneye dayalıdır(oop). C++ ın ve Java'nın pozitif yönlerini bünyesinde birleştirmiş yeni bir dildir. Programcıya internet uygulamaları ve yerel uygulamalar yazmakta bazı kolaylıklar getirmiştir. İleriye dönük olarak microsoft'un java teknolojisine rakip olarak ortaya sürdüğü bir programlama dilidir ve microsoft'un bu konulardaki (internet uygulamaları) yelpazesini genişletmeye yönelik bir atılımdır. Microsoft teknolojileri kullanacak programcıların C#'ı öğrenmeleri zamanla gerekecektir ve öncelikle öğrenilmeye başlanması da avantaj getireceği açıktır. 29 Java : Nesneye yönelik dillerdendir. Son yıllarda geliştirilmiş bir dil olup modern ve yenlikçi altyapısı ve visual özellikleri ve sürekli gelişen kütüphane (library) desteği ile gün geçtikçe kullanımı artan bir dil olmuştur. Java dili hemen hemen her alanda kullanılabilen esnek ve güçlü bir dildir. 30 5

6 Pascal: Delphi : Pascal Yapısal bir dildir, C 'ye benzerlik gösterir. Öğrenilmesinin zor olmayışı ve bilgisayar eğitimi veren okullarda okutulan bir ders olması sebebiyle kullanım alanı genelde üniversiteler ve bilimsel hesaplamalar yapan kurumlardır. Pascal tabanlı bir dil olup nesneye yönelik programlama yapabilme özelliği taşır. Öğreniminin çok zor olmayışı ve üniversitelerde pascal eğitiminin ağırlıklı verilmesi nedenleriyle çoğu bilgisayar programlama öğrencisinin tercih ettiği bir dildir. Visual programlama özelliği taşır FORTRAN (FORmula TRANslater): İşleme yönelik bir dildir.işleme yönelik dillerde, yazılım kuralları çok ayrıntılıdır. Nokta, virgül, boşlukların yeri ve sırası önemlidir. Kullanılan en eski dillerden biridir. Bu dilde yazılmış deyimler matematik formüllere benzerlik gösterirler. Mühendislik, bilimsel ve matematik uygulamalarında yaygın olarak kullanılmıştır. 33 dbase : dbase i sadece bir database motoru veya database gelistirme aracı veya da gelişmiş bir uygulama olarak tanımlamak yanlış olur. dbase öğrenmesi kolay, amatörler için kullanımı kolay, çok güçlü, profesyonel uygulama geliştiricileri için de fonksiyonel bir araç seti ve bir programlama dilidir. dbase i benzersiz kılan özelliklerinden biri ise, yeni kullanıcılarını birer profesyonel haline getirmeye teşvik ve yardım edişidir. 34 BASIC, Visual Basic, Visual C++, C# and.net BASIC Beginner s All-Purpose Symbolic Instruction Code.NET.NET platform Visual Basic.NET BASIC üzerine yazılmıştır. Visual C++ C++üzerine yazılmıştır. C# C++ ve Java dilleri üzerine yazılmıştır., C sharp 35 SQL: SQL (Structured Query Language) 1970 yılında IBM tarafından geliştilmiştir. SQL ile veritabanında çeşitli işlemler yapılabilir. SQL komutları ile; veritabanı yaratma, yeni field ekleme, belirli özelliktte ki kayıtların aranması, veri tabanının yedeklenmesisilinmesi, boşaltılması... gibi işlemler yapılabilir. 36 6

7 Visual Basic Öğrenilmesi kolay Kullanım alanı geniş Genelde küçük ölçekli projelerde kullanılır Özellikle görsel alanda projenin arabiriminin hızlı yazılmasını sağlar VisualBasic: Kapsamlı veya çok kullanıcılı uygulamalarda kullanılmaz. Kullanıcı sayısı az olan veya kısa sürede bitmesi gereken küçük ölçekl projelerde tercih edilen bir programlama aracıdır. Yoğun olarak kullanılmaktadır VİSUAL BASİC Visual Basic (VB olarak da anılır) Microsoft tarafından geliştirilmiş modern bir programlama ortamıdır program geliştirmek için çok sayıda araca sahiptir. Visual Basic ile farklı düzeylerde (konularda) programlar geliştirilebilir Visual Basic ile küçük bir işlemler için program geliştirilebileceği gibi, profesyonel programlar, veritabanı uygulamaları ve hatta Internet uygulamaları bile geliştirmek mümkündür VİSUAL UYGULAMALARI Örneğin bir cari hesap, stok, satış, imalat vb uygulamaları, oyun programı vb VİSUAL BASİC PROGRAMININ KISIMLARI Kullanıcı arabirimi. Bilgi işleme (hesaplamalar) Bilgi saklama (veritabanı işlemleri) Raporlama işlemleri Visual Basic ile neler yapabiliriz? Basit ve genel amaçlı uygulamalar. Şirketler için geliştirilen özel uygulamalar. Ticari programlar, satış sistemleri, veritabanı uygulamaları. Ticari amaçlı paket programlar. Web uygulamaları

8 VB.NET : Nesneye dayalı bir dildir. Visual Basic(VB) teki biçok özellik bu dilde yeniden yapılandırılarak değişmiştir. Yapısına bakılırsa VB den ayrı yeni bir dil geliştirilmiş denilebilir. Eklenen bazı özellikler ile VB de yapılamayan birçok işlem artık yapılabilmektedir ve OOP nin özellikleri desteklenerek daha verimli kod yazmaya olanak sağlanmıştır. VB programcılarının VB.NET'e geçişleri kolay olmayacak olsa da VB yerine VB.NET kullanımı gün geçtikçe artacaktır. VB.NET internet uygulamalarından yerel uygulamalara kadar kullanım imkanı geniş bir dildir. 43 MATLAP 1985'de C.B Moler tarafından matematik ve özellikle de matris esaslı matematik ortamında kullanılmak üzere geliştirilmiş etkileşimli bir paket programlama dilidir. mühendislik alanında (hesaplamalarında); sayısal hesaplama, veri çözümleri ve grafik işlemlerinde kullanılabilir 44 MATLAB'IN KULLANIM AMACI VE YERİ MATLAB tüm mühendislik alanında, sayısal hesaplamalar, veri çözümlenmesi ve grafik işlemlerinde kolaylıkla kullanılabilen bir programlama dilidir Denklem takımlarının çözümü, doğrusal ve doğrusal olmayan diferansiyel denklemlerinin çözümü, integral hesabı gibi sayısal hesaplamalar, Veri çözümleme işlemleri, İstatistiksel hesaplamalar ve çözümlemeler, Grafik çizimi ve çözümlemeler, Bilgisayar destekli denetim sistemi tasarım PHP Php ilk olarak Rasmus Lerdorf tarafından geliştirilmeye başlanmıştır Amaç kişisel web sayfası geliştirmektir O tarihlerde teknolojide, günümüzdeki gibi gelişmiş web tasarım yazılımlarının bulunmamasından dolayı, kişisel web sayfası yapmak çok daha zordu HTML Browserlarla görebileceğimiz, internet dökümanları oluşturmaya yarayan bir çeşit dildir. Dilden ziyade kabaca metinleri ya da verileri biçimlendirmek, düzenlemek için kullandığımız komutlar dizisi bile diyebiliriz

9 HTML ÇOK KOLAY KULLANILABİLİR Bunun için windows notepad kullanmamız yeterli olabilir. Çeşitli komutlarla basit düzeyde sayfalar hazırlayabiliriz YAPILAN ÖRNEK <html> <head> <title>ilk Sayfam</title> </head> <body>sayfama Hoşgeldiniz</body> </html> Programcılıkta Kullanılan Matematiksel İşlem Operatörleri Operatör İşlem Matematiksel ifade QBasic Karşılığı ( ) ^ * / \ Parantez içindeki işlemler Üs alma işlemi Çarpma işlemi Bölme işlemi Tamsayı bölme işlemi (a 2 ) (b 3 ) a (-b) (a b) / 2 a / (b * c) a * b / (c*d) a ^ 2 * b ^ 3 a * (-b) Ayrıca yukarıda görülen operatörlerin matematiksel işlem sırası vardır. Matematiksel işlemlerde ilk önce parantez içindeki işlemler yapılır. Daha sonra üs (kuvvet) alma işlemi yapılır. Daha sonraki öncelik çarpma ve bölmeye aittir. En son işlem yapılan operatörler ise toplama ve çıkarmadır. Aynı önceliğe sahip matematiksel işlemle söz konusu olduğunda, önce soldaki işlem yapılır. Bu sıralama şematik olarak yandaki şekilde görülmektedir. + Toplama işlemi 2 + k (a) k * a ^ 5 Çıkarma işlemi Örnekler: Sorgu (karşılaştırma) Operatörleri ^ 2 * 2 = 35 Operatör Durum QBasic Karşılığı (3 + (12 5) ^ 2) * 2 = 104 ((19 3) / (3 1) ^ 2) * 6 = 24 (48 + 1) / (14 /2) * 3 = (4 + 4) ^ 2 1 = 1 6 * 4 / 2 * 4 = 48 = < > >< <> <= veya =< >= veya => Eşittir Küçüktür Büyüktür Eşit değildir (farklıdır) Eşit değildir (farklıdır) Küçük veya eşittir Büyük veya eşittir a = b a < b a > b a >< b a <> b a <= b veya a =< b a >= b veya a => b

10 Program Nasıl Yapılır? Programın yapısı bir ağaca benzer Ağacın önce kalın dalları saptanır Böylece programın genel hatları çizilmiş olur Daha sonra her büyük dal alınıp, üzerine fonksiyon ve prosedürler yani daha küçük dallar yerleştirilir Sonuç olarak bu büyük parçalar birbirine monte edilerek ağaç yani program oluşturulur. Bu şekilde genel yapıları tasarlamaya program analizi, yapılacak işleri maddeleyerek, nerede ne yapılacağını belirleme de kabaca algoritma denir. Bir başka deyişle; Algoritma Bir problemin çözümünde izlenecek yolların basamaklar halinde sözle ifade edilmesidir. Algoritma Kuralları Her satıra giderek büyüyen satır numarası verilebilir (zorunlu değil). Örnek: 10, 20, 30, Sorgu ifadesi varsa EĞER şart sonucu yanlış ise program bir alt satırdan devam eder. Doğru ise aynı satırdaki işlemler yapılır. Örnek: Eğer 1 < 2 ise ses çıkar. Algoritmanın bittiğini gösteren, en az bir tane DUR komutu yazılmalıdır. Algoritmada atama işlemi varsa = işareti kullanılır. Bu eşitliğin solunda değişken, sağında ise sabit sayı (değer), değişken veya herhangi bir matematiksel işlem olabilir. Eşitliğin solunda herhangi bir işlem yapılmaz. Örnek: A = 2, B = C, D = 2 * A + B Bir bilgisayar programı nasıl yazılır? Bir yazılım değişik dillerle oluşturulabilir fakat izlenen yöntemler genelde birbirine benzer.örneğin Algoritma... Algoritma, elimizdeki sorunun çözümüne gidebilmek için tasarlanan yollar,yöntemlerdir. Örneğin bir arkadaşınıza bir yeri tarif etmek. Amacınız arkadaşınıza postaneyi bu algoritma yardımıyla tarif etmektir... Bir bilgisayar programı yazmak için belli aşamalar vardır ve bu aşamalar geçildiğinde kodlamaya başlanabilir. Bunlar: Analiz Algoritma Dil Seçimi Kodlama Algoritma Örnekleri Analiz ile gerçekleştirilmek istenen proje tasarımlanır ve parametreleri araştırılır.algoritma ile adımlar tayin edilir. Dil seçimi ile en uygun programlama dili seçilir. Ve kodlamaya başlanır... Kod yazıldıktan sonra da bazı aşamalardan geçer bunlar da genel olarak : Test ve Debug Pilot denemeler ve ilk versiyon denemeleri Hazır halde çalışır programı sunma

11 Kahve pişirmeye ve servis yapmaya ait algoritma 1. Cezveyi al 2. Cezveye su koy 3. Kahveyi ve şekeri al 4. Cezveye kahve ve şekeri koy 5. Cezveyi ocağa koy 6. Kibrit veya çakmağı al 7. Ocağı yak 8. Kaynamasını bekle 9. Ocağı kapat 10. Fincanları al 11. Kahveyi fincanlara koy 12. Servis yap 13. Dur Jetonlu telefon ile görüşme yapmaya ait algoritma 1. Jetonu al 2. Telefon kabini bul 3. Kabine gir 4. Ahizeyi kaldır 5. Jetonu koy 6. Numarayı çevir 7. Numaranın düşmesini bekle 8. Eğer meşgulse a) Ahizeyi yerine koy b) Jetonu al c) 4. adıma git 9. Konuşmayı yap 10. Telefonu kapat 11 Dur Bir arabanın hareket ettirilmesi ve durdurulmasına ait algoritma 1. Başla 2. Kontağı çevir 3. Arabanın çalışmasını bekle 4. Birinci vitese al 5. Hareket et 6. Durdur 7. Kontağı kapat 8. Bitir (DUR) Algoritmaya birkaç kontrol adımı eklenecek olursa; 1. Başla 2. Kontağı çevir 3. Araba çalıştı mı? Hayır ise 11. adıma git. 4. Birinci vitese al 5. Hareket et 6. Gideceğin yere vardın mı? Hayır ise 5. adıma git 7. Durdur 8. Kontağı kapat 9. Arabadan in 10. Bitir (DUR) 11. Arızayı araştır 12. Arızayı buldun mu? Evet ise 2. adıma git 13. Tamirci çağır adıma git TEŞEKÜRLER