TÜTÜNLE MÜCADELEDE DÜNYA ÖRNEĞİ. Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Transkript

1 TÜTÜNLE MÜCADELEDE DÜNYA ÖRNEĞİ Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı 01 Nisan 2009

2 Dünyada Tütün Mücadelesi 1577: Avrupa: doktorlar diş ağrısı, tırnak düşmesi, parazit, ağız kokusu, tetanoz ve kanser tedavisi için sigara önerdiler 1604 King James I. Counterblaste to Tobacco Göz, burun, beyin, akciğerlere zarar 1761 Dr. John Hill (İng) akciğerlere zarar Caution Against Immoderate Use of Snuff 1854 PM firması kuruldu 1881 Sigara sarma makinesi 120 bin sigara/gün 1912 Patoloji kitabı akciğer kanseri bölümü Çok ender görülen bir tümör --- dünyada 500 vaka I. Dünya Savaşı: İngiliz general - cephede mermi... sigara...

3 Dünyada Tütün Mücadelesi 1924 Reader s Digest Does Tobacco Injure Human Body? Kanserliler arasında sigara içenler çoğunlukta 1938 Dr. Raymond Pearl; Science dergisi Johns Hopkins Üniv biyoistatistik 60+ yaşından uzun yaşayanlar % %45 sigara insan ömrünü kısaltıyor 1954 Marlboro man tanıtıldı dönemi sigara reklamları --- tıp dergileri --- doktorlar...

4 1933 JAMA da sigara reklamları 20 yıl sürdü

5

6

7 Dünyada Tütün Mücadelesi 1947 Dr. Evarts Graham, Dr. Norman Delarue Akciğer kanserli hastalar erkek --- sex-linked Estrojenik hormonlar Kanserli hastalar % kansersiz %50 sigara içiyor 1950 Dr. Earnst Wynder, Dr. Evarts Graham Sigara içme durumu AC kanserli (n=684) Kontrol (n=684) Sigara içmeyen / gün sigara içen / gün sigara içen JAMA (1950) 143: 329 JAMA (1950) 143: / gün sigara içen

8 1947 doktorlara anket 2 grup doktor - sigara içmeyen İngiliz doktorlar çalışması (Sir Richard Doll, Sir Bradford Hill) - sigara içen izlem ---- ölende ölüm nedeni Rapor 10 yıl aralıklarla RR Sigara içmeyen ve Sigara içenlerde Akciğer Kanseri Sıklığı Sigara içmeyen 1-14 tane içen tane içen 25+ tane içen RR

9 Hız (yüzbinde) Akciğer Kanseri Ölüm Hızı, ABD (Hammond&Horn) içmeyen arada 1-9/gün 10-19/gün 20-39/gün 40+/gün Sigara içme durumu

10

11

12 Dünyada Sigara Mücadelesi Kronolojisi 1964 ABD, Surgeon General Raporu 1965 İngiltere-TV de sigara reklamı yasağı 1966 ABD de sigara paketleri üzerine uyarı yazısı 1967 First World Conference on T-H, New York 1970 DSÖ Genel Kurulu Sigara sağlığa zararlı 1971 TV ve radyoda reklam yasağı (ABD) 1971 Air Canada uçakta sigara içilmeyen bölüm 1989 iç hatlar, 1994 bütün uçuşlar sigarasız 1979 Nikotin jikletleri piyasaya çıktı

13 Dünyada Sigara Mücadelesi Kronolojisi 1980 DSÖ Sigara yada Sağlık, sağlığı seçin 1988 DSÖ 31 Mayıs World No-Tobacco Day 1995 "Marlboro Man" öldü (David McLean AC kanseri) 2003 DSÖ FCTC 168 imza, 164 onay 2008 MPOWER Tütün kontrolünde etkili 6 strateji 2030 yılda 10 milyon ölüm SMOKING OR HEALTH; CHOOSE HEALTH --- WHO, 1980

14

15

16 Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi, 2003 Bu sözleşmenin ve tutanaklarının amacı, mevcut ve gelecekteki nesilleri ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde tarafların bir tütün kontrolu çerçevesi hazırlayıp yürürlüğe koymasıyla, tütün tüketimi ve tütün dumanına maruz kalmanın, yıkıcı sağlık, sosyal, çevresel ve ekonomik sonuçlarından korumaktır. (a) Tütüne talebi azaltmaya yönelik önlemler Fiyat-vergi, pasif etkilenim, eğitim, reklam, tedavi olanakları... (b) Tütün temininin azaltılmasına yönelik önlemler Çocuklara satış, yasa dışı ticaret, alternatif ürünler...

17 M POWER PACKAGE, 2008 Empower

18

19 Barlarda Sigara Yasağı Uygulaması, Norveç Journal of Environmental Monitoring, 2006, 8: mcg/m3 Ortam degerleri (Nikotin) mcg/m3 300 Ortam degerleri (Toplam toz) Once Sonra Once Sonra 5 0 Nikotin Toplam t oz 77

20 Barlarda Sigara Yasağı Uygulaması, Norveç Journal of Environmental Monitoring, 2006, 8: Idrarda kotinin düzeyi (Sigara icmeyen garsonlar) mcg/g Cr mcg/g Cr Idrarda kotinin düzeyi (Sigara icen garsonlar) Once Sonra Once Sonra Si gar a i cmeyen 0 Sigara ic en

21 Sigara İçenlerde, Bırakanlarda ve Hiç İçmeyenlerde Akciğer Kanseri Sıklığı (İngiltere) RR Sigarayı Bıraktıktan Sonra Akciğer Kanseri Riski Azalması (Erkek) 1 RR Sigarayı Bıraktıktan Sonra Akciğer Kanseri Riski Azalması (Kadın) Halen içen 0.66 <10 yıl önce bırakan yıl önce bırakan yıl önce bırakan yıl önce bırakan 0.03 hiç içmemeiş olan Halen içen 0.69 <10 yıl önce bırakan yıl önce bırakan yıl önce bırakan 30+ yıl önce bırakan hiç içmemeiş olan

22 Smoking, smoking cessation and lung cancer in the UK since 1950; BMJ 2000; 321: R. Peto, S. Darby, H. Deo, P. Silcoks, E. Whitley, R. Doll Sigara içme Sigara içen 60 yaşında terk 50 yaşında terk 40 yaşında terk 30 yaşında terk Hiç sigara içmeyen 75 yaşında erkek, Kümülatif risk (%)

23 Sigarasız Restoran Uygulaması Yapan Ülkeler Countries (11) 1. Ireland (Mar. 29, 2004) 2. Norway (June 1, 2004) 3. New Zealand (Dec. 10, 2004) 4. Bhutan (circa Mar. 2005) 5. Uruguay (Mar. 1, 2006) 6. Lithuania (Jan. 1, 2007) 7. Iceland (June 1, 2007) 8. United Kingdom (July 1, 2007) 9. Djibouti (Mar. 2, 2008) 10. Panama (Apr. 24, 2008) 11. Turkey (July 19, 2009)

24

25