Kuzey Kıbrıs İş Yaşamı

Transkript

1 Kuzey Kıbrıs İş Yaşamı Hazırlayan

2 Sorularınız için bizimle iletişime geçmeye tereddüt etmeyiniz T : F : M: E : evren.erk@kredocyprus.com W : A : Şaziye Hacı Maltızlar Sok. No: 2/1, Ortaköy, Lefkoşa KIBRIS

3 MACROEKONOMİK GELİŞMELER GSMH (Cari Fiyatlarla Milyon TL) 5.649, , , , ,3 GSMH (Milyon $) 3.750, , , , ,0 Reel Büyüme Hızı (%) 3,7 3,9 1,8 1,1 4,3 Türkiye 9,2 8,8 2,1 4,2 2,9 GKRY 1,4 0,3-2,4-5,4-2,3 Kişi Başına GSMH ($) Enflasyon Oranı (%) 3,3 14,7 3,6 10,2 6,5 Bütçe Açığı (Milyon TL) Nüfus İstihdam İşsizlik Oranı (%) 11,9 9,7 8,7 8,4 8,3 Genç Nüfustaki İşsizlik Oranı (%) 24,8 23,1 24,0 23,0 20,3 İhracat (Milyon $) 96,4 152,9 122,4 120,7 134,0 İthalat (Milyon $) 1.604, , , , ,3 Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) , , , , ,3 Turist Sayısı Yatak Sayısı Öğrenci Sayısı Üniversite Sayısı Kaynak: TC Yardım Heyeti 2014 Ekonomi Durum Raporu

4 GSYH

5 İşletme Türleri Sahiplik Yönünden İşletme Türleri Özel İşletmeler Kamu İşletmeleri Karma İşletmeler Hukuki Yapıları Yönünden İşletme Türleri Gerçek Kişi İşletmeleri Tüzel Kişi İşletmeleri Faaliyet Alanlarına Göre İşletme Türleri Ticaret İşletmeleri Hizmet İşletmeleri Üretim (Endüstri) işletmeleri

6 Hukuki Yapıya Göre İşyerlerinin Dağılımı Hukuki Yapı İşyeri sayısı % Şahıs işletmesi 7, Adi Ortaklık Kollektif/ Komandit Limited 4, Kooperatif Diğer Toplam 12, Kaynak: Devlet Planlama Örgütü (Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı, 2012)

7 Çalışma Gruplarına Göre İşyerlerinin Dağılımı İşyerleri (Yerel Birim) Çalışan Sayısı Çalışma Adet % Adet % Grubu , , , , , , , Toplam 12, , Kaynak: Devlet Planlama Örgütü (Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı, 2012)

8 İŞİNİZE UYGUN YAPIYI SEÇİN ŞAHIS İŞLETMESİ/ SERBEST MESLEK KOLLEKTİF/ KOMANDİT ŞİRKET LİMİTED ŞİRKET KOOPERATİF BANKA YABANCI ŞİRKET (ŞUBE ŞİRKET) ULUSLARARASI İŞLETME ŞİRKETİ SERBEST BÖLGE ŞİRKETİ

9 ŞİRKETİNİZİ VE İSMİNİ KAYDETTİRİN Şirketler Mukayyitliği Şirket Kaşesi Gelir ve Vergi Dairesi Basımevi / Matbaa İlgili Meslek Odası Belediye Çalışma Dairesi Sosyal Sigortalar Dairesi İhtiyat Sandığı

10 İZİNLER VE ODA KAYITLARI İthalat & İhracat Sanayi Üretimi Perakendecilik İnşaat Hizmet Mimar/Mühendis Avukat Doktor Kuaför/Berber Esnaf

11 - Vergi YÜKÜMLÜLÜKLER - KDV - Gelir Vergisi - Kurumlar Vergisi - Belediye Meslek Vergisi - Sosyal Güvenlik

12 Vergi Stopajları Maaşlardan P.A.Y.E. Stopaj Oranı % (Diğer/TC) Matraha Göre Yabancıların serbest meslek kazançlarından 20/5 Patent hakları için yabancılara ödenen 10 Yabancı sanatkârlara ödemelerden 10 İthal edilen bazı ticari ürünlerden 4 Hava parası için ödemelerden 20 Tarım ürünleri için üreticiye yapılan ödemelerden - Kuru tarımda 1 - Hayvancılıkta 2 - Sulu tarımda 3 Taşınmaz mal alım ve satımı yapanlardan satış bedeli veya rayiç hangisi yüksek ise üzerinden saptanan safi kazancın 20 Tüzel kişilerin banka faizi gelirlerinden 12 Gerçek kişilerin banka faizi gelirlerinden 10 Temettülerden 15 Dağıtılmayan kurum kazancından, yabancı kurumlar dahil 15 Kira gelirlerinden 10

13 Yatırım Teşvik Sistemi Yatırım Teşvik Belgesi Yatırım İndirimi (%100, 200) Gümrük Vergisi ve Fon Muafiyet Makine ve Teçhizat Alımında KDV Muafiyeti Arazi Arsa ve Bina Temini Fon Kaynaklı Kredi İnşaat ruhsatı ile ilgili vergi, resim harç gibi muafiyetler İpotek İşlemleriyle İlgili Harç İndirimi Sermaye Artırımları İle İlgili Pul Vergisi İndirimi

14 Vergi Mevzuatı Altında Uygulanan Teşvikler Yatırım indirimi %50 Amortisman İndirimleri (%3-20) Diğer İndirimler (patent gibi) İhracat hasılatının %20 si Kurumlar Vergisinden istisna Mal ve hizmet ihracatında KDV muafiyeti Deniz, hava ve kara yolu ile yapılan taşıma işlemleri ile transit taşıma işlerinde KDV istisnası Liman hizmetlerinde KDV istisnası İhracat navlun desteği

15 DEVLET TEŞVİKLERİ Sanayi Dairesi Fuar Desteği Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği Marka Tescil Desteği Yurt Dışı Reklam Desteği Yurt Dışı Kira Desteği Ticaret Dairesi Navlun Desteği AB Ülkelerine İhracat Primi(Gümrük) Desteği Bazı Tarımsal Ürünlere İhracat Primi Desteği Diğer

16 KKTC KALKINMA BANKASI KREDİLERİ Sanayi Turizim Eğitim Sağlık KOBİ

17 HİBE PROGRAMLARI SANAYİ TURİZİM TARIM GİRİŞİMCİLİK

18 ÜCRET BORDROSU Brüt Ücret Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Ödenecek Vergi ve Fonlar İşlemlerin Muhasebeleştirilmesi

19 BRÜT ÜCRET? İşveren tarafından işgörene (çalışana) emeği (hizmeti) karşılığında ödenen; - Aylık (maaş-ücret), - Prim, - İkramiye, - Sosyal yardımlar, - Zamlar gibi sürekli nitelikteki ödemelerin toplamıdır.

20 EMEK ÜCRET İŞVEREN İŞGÖREN SS ve İS İşveren Payı STOPAJ SS ve İS İşgören Payı SS ve İS ödenir VERGİ DAİRESİNE ödenir BRÜT ÜCRET Gelir Vergisi NET ÜCRET (Ele Geçen) PAYE(gelir vergisi stopajı)

21 SOSYAL GÜVENLİK ÖDEMELERİ İŞÇİ PAYI İŞVEREN PAYI S.S İ.S S.S İ.S PRİMİ PRİMİ PRİMİ PRİMİ % 9 % 4 % 11 % 4

22 SSK Prim Oranları (Prime Tabi Aylık Kazanç Üzerinden) İşçi Payı (%) İşveren Payı (%) TOPLAM (%) a) 2008 ÖNCESİ KAYITLI KİŞİLER (D TİPİ BODRO) b) 2008 SONRASI İLK KEZ KAYIT OLAN KKTC VATANDAŞI (D1 TİPİ BODRO) c) 2009 SONRASI ÖN İZİNLE GELEN YABANCI UYRUKLU KİŞİLER (D2 TİPİ BODRO) 8,25 10,25 18,50 (*) İşyerinin tehlike sınıfına göre prim oranları değişmektedir.

23 İHTİYAT SANDIĞI Prim Oranları (Prime Tabi Aylık Kazanç Üzerinden) İşçi Payı (%) İşveren Payı (%) TOPLAM (%) a) 2008 ÖNCESİ KAYITLI KİŞİLER b) 2009 SONRASI ÖN İZİNLE GELEN İŞÇİLER İÇİN (YERLİ İSTİHDAMA KATKI PRİMİ )TPS c) 2008 SONRASI KAYITLI KİŞİLER İsteğe bağlı olarak en fazla 10% yatırıma kadar yükseltilebilir.

24 Ücret bordrosu formülleri: Brüt Ücret: Normal çalışma ücreti + Fazla Çalışma Ücreti + İkramiye... SS Primi İşçi Payı: Brüt Ücret x % 9 SS Primi İşveren Payı: Brüt Ücret x % 11 İS Primi İşçi payı: Brüt Ücret x %4 İS Primi İşveren Payı: Brüt ücret x %4

25 ASGARİ ÜCRET: Saatlik 10.6 TL Günlük 84.6 TL Haftalık 423 TL Aylık 1.834TL ÖRNEK: BRÜT ÜCRETİ 1,834 TL olan bir işçinin NET ÜCRETİNİ hesaplayınız? (SS işveren primini %11 olarak alın).?

26 Çözüm: Brüt ücreti TL olan bir işçi için şu hesaplamalar yapılır(ss işveren primi %11 olarak alınmıştır). BÜ SS Primi: İşveren Payı İşçi Payı İS Primi: İşveren Payı İşçi Payı : TL x %11 = TL : TL x % 9 = 165,06 TL : TL x %4 = 73,36TL : TL x %4 = 73,36 TL Net Net ücret : 1.834TL (165,06TL+ 73,36 TL) = 1595,58TL

27 Brüt Ücret Net Ücret (+) SS Primi İşveren Payı (-) SS Primi İşçi Payı (+) İS Primi İşveren Payı (-) İS Primi İşçi payı (-) Gelir Vergisi İşçinin İşletmeye Maliyeti İşçinin Eline Net Geçecek Olan Yukarıda yerlerine koyduğumuzda aşağıdaki sonuçları elde ederiz TL (+) 201,74 TL (-) 165,06 TL (+) 73,36 TL (-) 73,36TL 1.834TL 2.109,10TL 1.595,58TL

28 İŞVEREN İŞGÖREN 238,42 SS ve İS ye ödenir VERGİ DAİRESİNE ödenir SS ve İS Primi İşveren Payı 165,06 TL 73,36TL SS ve İS Primi İşgören Payı BRÜT ÜCRET TL Gelir Vergisi NET ÜCRET (Ele Geçen) 1595,58TL

29 TABLO I 2015 Yılı Gelir Vergisi Yükümlülerine Tanınan İndirim ve Muafiyetler Sıra No. İNDİRİM TÜRLERİ YASA MADDESİ KİŞİSEL İNDİRİM ORANI 2016 YILINA AİT MİKTARLAR TL 1 KİŞİSEL İNDİRİM 12 (1) ,00 ÖZEL İNDİRİM (Safi Kazanç Üzerinden) * A- Ücretliler ile Götürü Vergilendirme 14 (1) 17% 2 B- Yukarıdakiler dışındakilere 14 (2) 10% 3 * Her türlü gider ve muafiyetler ile sosyal güvence katkıları indirildikten sonra EŞ İNDİRİMİ A- Birlikte yaşanan eş için 12 (2) 8% 1.400,00 B- Boşanmış eşe ödenen NAFAKA 12 (3) 4% 700,00 4 ÇOCUK İNDİRİMİ A- i) 16 yaşından küçük eğitim görmeyen, 13 (1) (A) (yaş haddi aranmaz.) ii) İlk öğretimde olan, 13 (1) (A) iii) Evlenmemiş ve geliri olmayan kız, 13 (1) (A) 6% 1.050,00 B- i) 20 yaşından küçük 13 (1) (B) KKTC'de orta öğretimde olan, 13 (1) (B) KKTC'de dışında orta öğretimde olan, iv) Sürekli sakat ve yetersiz olan ii) Yedek Subaylık dışında askerlik yapan, 13 (1) (B) iii) 18 yaşından küçük 13 (1) (B) 8% 1.400,00 C- 18 Yaşından küçük, 27 yaşından büyük olmayan 13 (1) (C) 1.925,00 Yüksek Tahsildeki çocuk için (KKTC'de veya dışında) 11% D- Üç ve daha fazla çocuk sahibi olan yükümlüler için 13 (1) (C) ödenecek vergi miktarından yapılacak indirim oranı i) Üçüncü çocuk için 15% ii) Sonraki her çocuk için (ilave olarak) 5% ** Eşlerin ayrı ayrı gelirleri olması halinde çocuk indirimleri eşler arasında eşit bölünerek hesaplanır. 5 SAKATLIK VE YAŞLILIK İNDİRİMİ : A- i) Çalışma gücünün en az %50'sini, 15 (1) 15% 2.625,00 ii) Çalışma gücünün en az %100'ünü kaybedenlere, 15 (1) 30% 5.250,00 B- 65 Yaşını doldurmuş yükümlülülere, 15 (2) 5% 875,00 6 SOSYAL GÜVENCE GİDERLERİ Sosyal Güvence Katkılarının Toplamının (Sosyal Sigorta ve BKK (EK-1/513/86) İhtiyat Sandığı ile onaylı Emekli Sandıkları). BKK (E ) i) İşveren katkı payı 7 ( 1 ) ( e ) 11% ssk + 4% iht = 15% ii) Yükümlü katkı payı 7 ( 1 ) ( f ) 9% ssk + 4% iht = 13% 7 DİĞER GİDERLER i) Belediye Meslek Vergisi 7 ( 1 ) İlgili yılda ödenen miktar kadar. Her ay kesilen sosyal güvence katkı payı ile sınırlı ii) Hayat Sigortası Primleri 7 ( 1) ( h ) ** 39/2010 sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No:3) Yasası ile Özel İndirim oranları tarihinden itibaren ücretlilerde %10'a bağımsız

30 2016 YILI GELİR VERGİSİ TARİFESİ ÜCRET GELİR DİLİMLERİ Oran TL ye Kadar 10 % TL den TL Kadar 20 % TL den TL Kadar 25 % TL den TL Kadar 30 % TL ve sonrası için 37 % NOT: Muafiyet,17% özel indirim, eş,çocuk,dulluk, sosyal sigorta katkı payları indirilidikten sonra. Yıllık Kişisel İndirim ,00

31 BAŞARILAR Sorularınız için bizimle iletişime geçmeye tereddüt etmeyiniz T : F : M: E : evren.erk@kredocyprus.com W : A : Şaziye Hacı Maltızlar Sok. No: 2/1, Ortaköy, Lefkoşa KIBRIS