TÜRKİYE'DE VE DÜNYADA DEMİR ÇELİK ÜRETİMİ

Transkript

1 TÜRKİYE'DE VE DÜNYADA DEMİR ÇELİK ÜRETİMİ Süleyman ÇiNARER Fatih DULKAN Yusuf Ziya ÄKSOY ÖZET Bu tebliğ'de global olarak, Dünyadaki Demir Çelik Sektörünün son durumu ele alınmış olup, çeşitli üreiimlerdeki gelişmeler ile ilgili örnekler verilerek genel bir değerlendirme yapılmıştır. Bahsedildiği gibi görülen ; şum 1990 yılına doğru Demir Çelik üretim potansiyelindeki artış devam edecek ve önemini koruyacaktır. Türkiye'nin üretimi 1980 yılından sonra poziiif'e doğru yönelmektedir. Özellikle son 6 yıl içinde yapılan çalışmalarla Dünyadaki üretim sıralamaşmdaki yerini 33'den 21. sut aya yükseltmiştir. Fakat gelişmiş ülkelerde yassı mümulün üretim ve tüketimindeki payı %60 civanndadır. Türkiye'de ise bu oran %22,4'lerde seyretmektedir. Bu oran gelişmişliğin göstergesi olarak kabul edilmektedir. Türkiye'nin bu oranı arttırması gerekmektedir. Bununla beraber Demir Çaliğin teknolojik durumuna değinilmiş olup, halihazırda devam etmekte olan ve yapılması planlanan yatırımlar belirtilmiştir. Son olarak Avrupa Topluluğu'na uyum konusu ele alınmış olup, Özellikle AT'nin son üç üyesi olan İspanya, Yunanistan, Portekiz Demir Çelik Sektörlerinin, üyesi olmadan önceki durumları incelenerek Türkiye Demir Çelik Sektörü ile karşılaştırılmış ve şu sonuca varılmıştır: AT'nin bu son üyelerinin adaptasyon devresinde geçirmiş olduğu çeşitli problemler dikkate alınarak Türkiye Demir Çelik Sektörü'nün ileriye dönük çalışmalara verdiği önemi daha da arttırılması gerekmekledir. SUMMARY In this paper, the present condition of Iron and Steel Industry in the world has been explained, the latest developments in various production methods has been described via examples and an overall evaluation has been presented. As described in the paper,, the Iron and Steel production increase will continue in 90's, The production trend in Türkey from 1980 onwards has an upward inclination. Turkey's place in the world iron and steel production has incread from the 33'rd to 21 at thanks to the efforts made in the last 6 years. The share of flat products in the total steel production and consumption is about 60 % for the developed countries, whereas this figure is % for Turkey. This percentage has been universaly accepted as an indication of level of development. This percentage should be increased in Turkey. Additionally, the technological level of iron and steel industry in the world and in the Turkey has been presented in the paper. The investments that are planned and still in progress have been mentioned in the paper. Lastly, the subject of adaptation to the EC has been considered, and especially the condition of iron and steel industry of the last there EC members; namely Spain, Greece and Portugal; have been examined in detail and the following conclusions are drawn. By making use of the experiences of these countries durung the adaptation period the iron and steel industry in Turkey should stard planning the works to be carried out in near future. Dünya sıvı çelik üretimi 1982 yılında 650 milyon ton sınırının altına düşerek 646 milyon ton olarak gerçekleşmeştir yılından itibaren artış durumuna giren sıvı çelik üretimi 1988 yılında 780 milyon ton'la rekor seviyeye ulaşmıştır. Yıllık ortalama artış yüzdesi % 3,5 olmuştur. Buna göra 1995 yılında dünya sıvı çelik üretiminin 800 milyon ton sınırını aşması beklenmektedir yılındaki üretimin 391 milyon ton'u sanayileşmiş ülkeler, 96.6 milyon ton'u gelişmekte olan ülkeler, 292,4 mil-' yon tonu Doğu jlcku ülkeler (Merkezi Planlı Ekonomi») tarafından üretilmiştir. Dünya'da en büyük üretimi 164 milyon ton'la S.S.CB. gerçekleştirmiştir. Bunu 105,7 milyon ton'la Japonya, 90,7 milyon ton'la ABD, 59 milyon ton'la Kıta Çin'i takip etmiştir. Son 8 yıl İçinde demir çelik üretiminde en büyük artışı gerçekleştiren ülkeler Türkiye, Kıta Çin'i, GGniy Kore ve Milliyetçi Çin olmuştur, 1989 yılının İlk üç aylık sıvı çelik üretimlerine bakıldığında 1988 yılındaki olumlu gelişmelerin devam ettiği 1988 aynı dönemine göre Uluslararası Çelik Enstitüsüne (1151} üye 33 ülkenin üretimlnda % 3,6 bir artış olduğu görülmektedir. Dünya'da Demir Çelik Sektöründe 1979 yılında yaşanan petrol krizi dolayısı İle 1980 II yılların başında meydana gelen karamsarlık ve gerueme, hem gelişmiş ülkelerde hem de gelişmekte olan ülkelerde yerini İlerlemeye ve ümide bırakmıştır. TÜRKİYE'DEKİ DEMİR ÇELİK DURUMU Türkiye'nin sıvı çelik kapasitesi 1980 yılında 4 milyon ton iken, 1989 da % 143'lük bir artışla 9,7 milyon ton'a ulaşmıştır. Türkiye sıvı çelik üretimi 1980 de 2,5 milyon ton iken 1988 de % 220 lik bir artışla 7983 bin ton olmuştur. Bu yıllık ortalama % 24.4 artışı göstermekte, bu da büyük bir başarıyı simgelemektedir yılının 1987 ye nazaran üretim artış oranı 234

2 dünya için % 6.9 dur. Türkiye için bu oran % 13,7 dir ve dünya ortalamasının çok üstündedir yılının iik üç ayında ise dünya artış ortalaması % 3.6 iken Türkiye'nin artış ortalaması % 10,8 olmuştur. Kapasite kullanım oranı 1980 yılında % 60 İken 1988 yılında % 89,2 ya yükselmiştir. Bu durum Türkiye'de Demir Çelik Sektöründe çalışanlarının başarısını ve hükümetimizin uygulamakta olduğu ihracata yönelme, liberasyon politikasına kontrollü geçişin nedenli isabetli olduğunu göstermektedir yılı sıvı çelik üretiminin % 30,2 si TDÇİ Tesislerinde % 47,4 ü ark ocaklı tesislerde % 24,4 ü ise Erdemir Tesislerinde gerçekleşmiştir İi yıllarda gelirken sıvı çelik üretimi İçindeki yassı mamul üretiminin payı % 35 civarında İken, 1988 de % 22,4 a düşmüştür. Gelişmiş ülkelerde yassı mamulün üretim ve tüketimdeki payı % 60 civarındadır. Bu oran gelişmişliğin göstergesi olarak kabul edilmektedir. Türkiye'nin bu oranı arttırması gerekmektedir. Türkiye'de kişi başına demir çelik tüketimi 1980 de 73 kg İken 1984 de 101 kg'a, 1987 de 147 kg'a yükselmiştir yılında İsa 110 kg olmuştur. Bu düşüşün nedeni 1988 yılında enflasyonun düşürülmesi için uygulanan tasarruf tedbirleri İle İnşaat sektöründeki durgunluktur. Dünya'da çelik üreten ülkeler arasında Türkiye 1980 yılında 33. iken 1988 de 21. sıraya yükselmiştir. 6'ınoı 5 Yıllık Plan için hazırlanan yurt İçi demir çelik talep fonksiyonlarına baktığımızda; 1990 da 3305 bin ton yassı ürün, 4283 bin ton uzun ürün, 1994 de 5278 bin ton yassı ürün, 5180 ton uzun ürün talebi olacağı kabul edilmiştir. Buna karşın 1990 da 1800 bin ton yassı ürün, 5929 bin ton uzun ürün, 1994 de 2441 bin ton yassıürün, 7159 bin ton uzun ürün arzı planlanmıştır. Üretim hedefleri ile yurt İçi talep fonksiyonlarını karşılaştırdığımızda 1990 yılında 1505 bin ton, 1994 yılında 2837 bin ton yassı ürün açığı olduğu görülmektedir yılında ise 2 milyon ton civarında uzun ürün fazlalığı olacaktır. Yassı ürün açığı 2000'Iİ yıllarda çok daha artacaktır. Bu değerlendirmeler ışığı altında Türkiye'de 2. bir entegre yassı ürün Demlr-Çelİk Tesisinin kurulması çalışmalarına zaman geçirilmeden başlanılmalıdır. İkinci entegre yassı ürün Demlr-Çelİk projesini içine alması olası Gazi Projesi de Türkiye Demir Çelik Sektörü İçin büyük önem arzetmekiedir, TESİSLERJMİZDEKİ TEKNOLOJİK DURUM Karabük Yüksek Fırın modernizasyonunun son etabı olan ince kırma-eleme tesisleri bu sene faaliyete geçecektir. Çelİkhanelerde iki fırında KORF sistemi uygulanmaya başlanmış dökümden döküme ton başına enerji sarfiyatı 1050 bin Kcal'den 370 bin Kcal'e düşürülmüştür. 3. KORF sisteminin kurulmasını da planlamaktayız. Bunu gerçekleştirdiğimiz taktirde Karabük Demir Çelik 1 milyar ton çelik üretir hale gelecektir. İskenderun Demir Çelik Fabrikalarımızda çelikhanede yapılacak teknolojik uygulamalarla oksijen üflemesi 280 m3/ dak, dan 450 m3/dak'a çıkarılacak, döküm süresi 40 dakikanın altına düşürülecek, kontinü döküm makinasmın hızları arttırılacak, tandis ve kalıp seviyesi hız kontrol sistemi kurulacak ve pota metallürjlsi uygulanacaktır. Tel çubuk haddehanesinin modernizasyonu ile halen üretilemeyen 5,5-6 mm'lik fîlmaşln üretilecek, kalite ve kapasite arttırımı projesi ile tav fırınlarında enerji tasarrufu için yeni teknolojiler uygulanacaktır. Kuvvet Santralında yakıt optimizasyonu ile turbo alternator yatırımı yapılacaktır. Sinter dozajlama ünitesinde otomasyona geçilecektir. Kontinü döküm tesislerinde tandis arabaları tadilatı ile 4 delikli sisteme geçilecek, orta profil haddehanesi İçin 14 adet yeni kaset alınacaktır. Oksijen fabrikası İçin yeni hava ve oksijen kompresörleri alınacak ve oksijen tankları yapılacaktır. Yukarıda belirtmiş olduğumuz yatırımların isabetli ve ekonomik bir şekilde yürütülmesi için Genel Müdürlüğümüz Japon NKK + Türk Prokon firmasına "Mastar Plan ve Fizibilite Etüd Raporu" hazırlatmaktadır. Halen Master Plan çalışmaları devam etmektedir. Master Plan çalışmaları kapsamında Karabük Çankırı bölgesinde büyükşehir belediyelerinin su borusu ihtiyacının karşılanması amacı İle 50 bin ton/yıl kapasiteli bir Ductile Boru Fabrikası kurulması düşünülmektedir. ikinci entegre yassı ürün demir çelik projesini İçine alması planlanan Gazi Projesi de Tükiye Demir Çelik Sektörü için büyük önem arz etmektedir. Gazi projesi büyük bir limanı, 1400 MW'lik ithal kömürle çalışan kuvvet santralını, büyük hacimli kuru manipiasyon tesislerini, büyük hacimli sıvı depolama tesislerini, genel kargo ve kontejner terminalini 3-3,5 milyon ton kapasiteli entegre yassı ürün tesisini ihtiva edecektir. Bu proje İçin geniş araştırmalardan sonra en iyi yer olarak Doğu Akdeniz kıyısında serbest ticaret bölgesi seçilmiştir. Hekimhan Deveci-sideritlerinin kalslna edilmesi için Çimento ve Toprak Sanayii A.Ş. İle anlaşma yapılarak çimento döner fırınlarında kalsinasyon testleri yapılacaktır. Divriği konsantrasyon-peiet Tesislerinin kapasitesinin 2,5 milyon ton'a çıkarılması ve ikinci bir pelet tesisinin kurulması amacı İle hammadde etüd ve araştırmalarına başlanılmıştır. SON TEKNOLOJİK GELİŞMELER Mevcut Tesislerin modernizasyonu ile taleplerin karşılanmasında yeni teknolojiler dikkate alınmaktadır. Günümüz çelik endüstrisi yüksek teknoloji haline dönüşmektedir. Aşağıda, yeni teknolojik gelişmeler özet halinde belirtilmiştir. 1- Kompüterize edilmiş laddeleme teknikleri, otomatik roll charge sistemleri sayesinde fiziksel şekil, ebad ve yüzey kalitesinde önemli gelişmeler kaydedilmekte ve kalınlık toleranslarında 0,15 mm'den 0,07 mm'ye kadar inebilmektedir. 2- Sıvı çelikte aktiv oksijeni belirleyen sansarların yanında özel çeiiklerdeki azot değerini de verebilen sansarların yakında çelik sanayiine gireceği belirtilmektedir. 235

3 3- Kontinü Dökümde yapısal kaliteyi geliştirmek için Elektremagnetik karıştırma endüstriye girmektedir, 4- Iscor (Güney Afrika), yüksek fırana alternatif olan Crox projesini Konf Eng. ils birlikte ilk defa ticari uygulamaya sokmuştur. 5- Kontinü Tavlama Hattı sayesinde teneke, soğuk ve çekme saçların yüzey kalitelerinde ve mekanik özelliklerinde mükemmel bir homojenlik sağlanmaktadır. 6- İtmeli tip slab ısıtma fırınlarının yarini daha homojen ısıtmalı Walking Bean tipi fırınlar almaktadır. ' 7- Sıcak haddelemede coilbox sayesinde haddeleme projesi esnasında bobin boyunca sıcaklık homojenliği sağlanabilmektedir. 8- Sıcak haddeleme water spray soğutma sistemi bobin boyunca değişmeyen metalurjlk özelliklerin kazanılmasına olanak vermektedir. 9- Komputer Kalite Modeli'nin İmalatın her safhasına sokulmasına çalışılmaktadır. 10- Otomotiv sektörü Çelik Sanayiinin en büyük müşterilerinden biridir. Otomobil ağırlığının % 6O'ı çelik sag'tır. Otomotiv sektörü homojen mekanik özellikler, geliştirilmiş yüzey kalitesi, hassas toleranslar, şekil verilebilir, boyanabilir, kaynak edillebilir, mükemmel yüzey düzgünlgünde, korozyon direnci yüksek çelik saç talep etmektedir. Çelik firmaları da bu talepleri karşılamak İçin çaba harcamaktadırlar. Özellikle elektrogalvaniz hattı kurulması İle Motalurjik özelliklere zarar verilmeden iyi biı korozyon direnci ve yüzey kalitesi sağlanabilmektedir. Çinko veya nikel kaplamalar her İki yüzeyde farklı veya aynı olarak uygulanabilmektedir. YATIRIM FAALİYİTLİRİMİZ 1988 YILINDA İŞLETMEYE ALINAN BAŞLICA TESİSLER ŞUNLARDIR. İsdemlr Müessesesi: - Kuvarsit saha etüdü ve servis yolu yapımı - 55 MW gücündeki S no'lu yedek turbo jenaratör - 3. no.lu yüksek fırın hidrolik çamur topu ye matkap (2 adet) Karabük Müessesesi: ton/yıl kapasiteli 2. Pik Makinası Nm3/saat kapasiteli oksijen fabrikası (deneme işletmesine alınmıştır.) - 3. No.lu yüksek fırının 2 no.iu sobası 2 Âdet Tozsuzlaştırma Tesisi - 3 No.lu yüksek fırının Şarj Tesisi - Soket Maça yapma makinası Karabük-lskenderun Demir Çelik Master Plant TDÇİ Genel Müdürlüğü Karabük-iskenderun Demir ve Çelik Fabrikaları için hazırlattırılmakta olan Mastar Plan ve Fizibilite Edütü'nün gayesi, kısa, orta ve uzun vade için iç ve dış piyasa talepleri araştırılarak pazar analizi yapılması bunun sonucu bu fabrikalarda karlılık oranı yüksek hangi cins ve miktarda mamul üretileceği belirlenmesi ve bu hedefe ulaşmak için yatırımların öncelik sırasını tespit etmektir. Karabük Demir Çelik Çelikhane Modernizasyonu ve Haddehane İslahı Oksijen tesisin kurulması ve KORF projesinin çelikhaneye uygulanması olmak üzere proje İk) tesisten İbarettir Nm3/saat kapasiteli oksijen fabrikasının kurulması İle KORF projesinde ihtiyaç duyulan oksijen üretilecek ve işletmenin diğer İhtiyaçları karşılanacaktır tarihinde oksijen tesislerinde komple işletmeye alma çalışmalarına başlanmış ve ilk oksijen üretimi 4 Ocak 1989'da alınmıştır. 18 Ocak 1989'da Test ve kabul protokolü yapılarak tesis Linde Firmasından teslim alınmıştır yılı içinde KORF projesiyle ilgili çalışmalar sürdürülmüş ve Sİemens-Martİn (C) ocağına 13 Şubat 1989'da KORF projesi uygulanarak İlk üretim alınmıştır. Ancak bacadan atılan gazın yüksek derecede çevre kirliliğine sebep olması nedeniyle KORF uygulaması 24 Martta durdurulmuş ve eski sisteme geçilmiştir. Bu arada KORF uygulamasında çıkan çelikhane baca gazının tozsuzlaştırılmasına alt proje çalışmalarına başlanmıştır. Bu projenin İncelenmesiyle (c) ocağına tekrar KORF projesi uygulanacaktır. KORF projesinin uygulanacağı (B) ocağında halen çalışmalar devam etmektedir. 1-2 ve 3 No.İu Yüksek Fırın Sobaları Modernizasyonu Projenin amacı C olan yüksek fırın yanma havası sıcaklığının 1100 Cye çıkarılmasıdır. Sıcaklığın 1100 oc'ye çıkarılmasıyla ton mayi maden başına sarf edilen 800 kg. kok kömürü kg'a düşecek, yüksek fırınlarda yanma ısısının yükseltilmesi fırın içi reaksiyonlarını hızlandırarak yılda 100 bin ton üretim artışı meydana getirecektir. Pik Makinası Yapımı İmalatları Karabük Tesislerinde yapılan ton/yıl kapasiteli yeni pik makinası bitirilerek 24 Eylül 1988 tarihinde deneme çalışmalarına başlanarak ilk pik üretim) gerçekleştirilmiştir. Turbo Jenaratör Montajı Kurulu güç 160 MWa ilaveten yedek olarak yapılmakta olan 55 MW gücündeki 5 no.lu torbojenaratör montajında 1987 yılı sonu itibariyle % 86 fiziki gerçekleşme seviyesine ulaşmış, 1988 yılının ilk yarısı içinde ise montajı tamamlanmıştır. Karabük Kuvvet Santralı Modernizasyonu Kuvvet Santralının yenilenmesiyle 10,5 MW'lik kurulu güç 25 MW'a çıkarılacaktır. Bu proje ile entegre tesislerin artan elektrik, hava ve buhar ihtiyacı kesintisiz bir şekilde temin edilecektir. İskenderun Demir Çelik 1- Kuvvet Santralı Kazanlarının Yakıt Kontrol Sistemi 2- Labirent Pistonlu Oksijen Kompresörü 3- Radyal Kontinü Makinası Modernizasyonu 4- Isdemlr Tel Çubuk Haddehanesi Modernizazsyonu: Yeni duruma göre 2 alternatifli; 236

4 -120 x 120 kütük için mevcut 500 bin ton kurulmu kapasitenin 730 bin ton'a çıkarılması, -100 x 100 kütük için mevcut SOO bin ton kurulu kapasitenin 700 bin ton'a çıkarılması, planlanmaktadır. Madencilik Sektörü 1- Siderit Kalsinasyon Tesisleri Yapım Etüdü Bu proje ile görünür artı muhtemel, artı mümkün 51 milyon ton siderit cevherinin kabine edilmesine müteakip entegre tesislerde kullanılması amaçlanmaktadır, 2- Divriği Self-Flux Pakt Üretimi Etüdü Divriği Peletlerine kireçtaşı katma suretiyle Self-Flux palet yapılması etüdü, bu proje kapsamında bulunmaktadır, 3- Maden sahası İşletme Modernizasyonu Sekonder kırma-eleme tesisi rölanti durumuna geçtiğinde (Devre dışı kaldığında) çalışmak üzere 2 adet küçük kırıcı monte edilmiştir. 6 no.lu konveyörden -t- sekonder kırıcıya gidiş yapan konveyör İle monte edilen İki küçük kırıcılar arasında yapılacak konveyör projeleri de Karabük Müessesesi tarafından yapılmıştır. Türkiye Demir Çelik Sektörünün AET ile Uyumu Türkiye'nin Avrupa topluluğu'na tam üyelik için başvuruda bulunduğu 14 Nisan 1987 tarihinden itibaren, daha önceleri Türkiye-AT ilişkileri ve bu konuda yürütülen faaliyetler, büyük bir hareketlilik kazanmış, kamu ve özel kesimdeki kuruluşlar konu ile ilgili çalışmalarını yoğunlaştırmışlardır. Bu anlamda, Türkiye Demir-Çelik Sanayiine dönük olarak, Avrupa Topluluğu'nun son üyeleri - Yunanistan, İspanya ve Portekiz- Demir Çelik Sanayilerinin gelişim yapısı ve temel karakteristikleri itibariyle iyi bir Örnek oluşturması, yapılan araştırmaların bu yönde yoğunlaştırılması fikrini ortaya çıkarmıştır. Sonuçta, Türkiye Demİr-Çelİk Sanayiinin Avrupa Topmluluğu'na tam üyelik öncesinde politika ve stratejilerini saptarken, geçmişte bazı ülkelerin yaşadıkları olayları ve sonuçları.boş olarak ele almak, Türkiye Demİr-Çelik Sanayi açısından faydalı olacaktır. Demir Çelik Sanayinde Yapısal Düzenleme Gereği Avrupa Topluluğu demir-çelik Sanayii, 1970'li yılların başlarından İtibaren giderek yoğunlaşan bir kriz içine girmiştir. Krize yol açan nedenler olarak şu ana noktalar kabul görmektedir. - Petrol şoklarının yarattığı ekonomik kriz nedeniyle talep durgunluğu, - ÂT ülkelerindeki kapasite fazlalığı, -Tesislerin eksikliği, - Gelişmekte olan ülkelerin kendi sanayilerini kurmaları ve dünya Çelik pazarının daralması, - Çeliğe ikame ürünlerin ortaya çıkması, - Birim Çelik tüketiminin azalması, - Ar-Ge faaliyetlerine daha az önem verilmesi, İspanya'da 196O'lı yıllardan itibaren görülen hızlı kalkınma ve bir an önce kalkınmış Avrupa ülkeleri seviyesine ulaşma hamlesi sonucu, 1970'lerin ortalarına doğru çelik tüketiminde büyük sıçramalar görülmüş, buna bağlı olarak yapılan aşırı derecede iyimser talep tahminlerine dayandırılan, aşırı kapasiteler yaratılmıştır. Sonuçta 1974ten itibaren Avrupa'da yaşanan çelik krizinden İspanya aşırı kapasitesi nedeniyle Topluluk içinde en fazla etkilenen ülke olmuştur. Yapısal düzenleme politikaları bütünü içinde uygulamaların kapasite indirimi ve iş kaybı gibi temel noktalarda odaklanmış oluduğu, bunların çözümü sırasında, zorunlu bazı 'Van önlemler" e başvurulduğu gözlenmiştir. Kapasite indirimi çerçevesinde ekonomik Ömrünü doldurmuş eski tesisler ile verimsiz çalışan tesislerin kapatılma yoluna gidilmiştir. Böylece döneminde 180 dolayında tesis kapatılmıştır. Hem Kapasite, hem de üretimde Önemli miktarlarda indirim gerçekleştirmiş olmasına ve hatta bunu yaparken İşçi Çıkarmak ve bunun gibi sosyal sorunları göze almış olmasına rağmen İspanya, Topluluğa tam üye olurken, demir çelik sanayiinde üretim-tüketim dengesini kurmayı başaramamıştır. İspanya'nın düştüğü bu açmaz, Türkiye'de de üzerinde ciddiyetle ve önemle durulması gereken bir olgu olup, bu "zaman açması"na ülkemizin düşmemesi gerekmektedir. Yunanistan'da İse, var olan tek entegre demir-çelik tesisinin 1,5-2 milyon ton/yıl kapasiteli 2 adet yüksek fırını kapatmıştır. Zira.ekonomik Ömrünü tamamlama aşamasına gelmiş bu yüksek fırınların AT bünyesi İçinde rekabet güçlerini koruyabilmeleri imkansızlaşmış, aşırı kapasite oluşturmaları nedeniyle de tasfiyeleri adeta kaçınılmaz olmuştur. Aşırı kapasite sorununa çözüm getirmede ağırlıklı olarak başvurulan tesis kapatma tedbirleri, diğer yandan demirçelik sanayiinde büyük miktarlarda İş kayıplarının ortaya çıkmasına ve sonuç İtibariyle tartışılmaz ağır sosyal sorunların yaşanmasına neden olmuştur. Yunanistan ve Portekiz'in demir-çelik sanayilerinde modernizasyon faaliyetleri son yıllar itibariyle fazla yoğun olmamakla birlikte gene de sürdürülmektedir, Yunanistan'da tamamıyla elektrik ark ocaklı (EAO) tesisler olarak kalmışlar ve üretilen çeliğin tamamı da sürekli döküme dayanmaktadır. Portekiz'de ise AT'na tam üyelikle birlikte değişen şartlara bağlı olarak demir-çelik sanayiinde de bazı değişiklikler meydana gelmiştir. Ülkenin tek entegre çelik kuruluşu olan Sidérurgie Nacional (SN), tam üyelik öncesinde gündemine aldığı genişleme projesinden, yapısal düzenleme politikalarından olan kapasite indirimi İlkesine ters düştüğü için, 1986 yılında vazgeçmek zorunda kalmıştır. Portekiz'in toplam ton dolayında olan ham çelik üretiminin % 60 kadarı SN'dan, % 40 kadartda EAO tesislerinden olmaktadır. Sürekli döküm üretiminde İse son yıllarda önemli bir artış gözlenmekte ve halen % 46 civarında bulunmaktadır. 237

5 AET ile Uyum AET Demİr-Çeİİk Sanayinin ayrılmaz bir parçası olacak olan Türkiye Damir Çelik Sanayi varlığını devam ettirebilmesi İçin aşağıda ana başlıklarıyla sunulmaya çalışılan bazı sorunlarını çözmek zorundadır. - Darboğaz giderici, verimliliği ve ürün kalitesini arttırıcı maliyet düşürücü, enerji tasarrufu sağlayıcı yatırımların gerçekleştirilmesi, - Mevcut entegre tesislerin kendi içlerinde dengeli bir yapıya kavuşturulması, - Sektörün ana girdileri olan demir cevheri, koklaşabillr taş kömürü, hurda ve sünger demir, elektrik enerjisi konularındaki sorunlara karşı birlikte hareket edilerek çözümler aranması, - Araştırma, geliştirme, kalite kontrol, mühendislik, eğitim konularının üzerine daha çok eğilinmesi, - Kalifiye İşgücü yetiştirilmesi, kaliteli mühendis ve üst düzey yöneticiler yetiştirilmesi, İleri teknoloji üreten ülkeler ile, çeşitli dış kuruluşlarla işbirliğine önem verilmesi, - Dünyadaki uygulamalara paralel olarak (ABD ve AET'deki gibi) yerli endüstriyi korumak amacı İle, özellikle Batı ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de demir-çelik ürünleri ithalatında ekonomik göstergeler ve talepler dikkate alınarak türlere göre kısıtlama yapılması, - Türkiye Demir-Çelik Teknoloji Araştırma Merkezi kurularak yeni teknolojiler üretilerek sanayiye aktarılması, KAYNAKÇA. Türkiye Demir Çeliğin AİT ile uyumu (METAŞ). Türkiye Demir Çelik İşletmeleri 1988 Faaliyet Raporu, - AET ile uyum laslağı (DPT) World Crude Steel Produteion 19S0 to 1988 Türkiye Demir Çelik Üreticileri Demeği 1989 ilk Üç aylık raporu Süleyman ÇINARER 1973 q/4 iğretim yılında ADMMAMakİrta M ' i»n Jisliği Bölümünden mezun oldu.ç ', tlı devlet kademelerinde görev aldıkta - ;,-a yılları arasında özel ses Tcte yönetici olarak çalıştı,daha sonra -. Genel Müdür Muavinliği görevim- bu-undu ve halen Türkiye Demir ve itlik şletmeleri Genel Müdür Müşaviı ara«görev yapmaktadır. Fatih DJ.KAN ğretim yılında ODTÜ Metalürji Mühendisliğinden mezun oldu ve aynı yıl TDÇİ Gen M Müdürlüğü Yatırım Planlama Daire Başkanlığında göreve başladı. Halan bu g r wine devam etmektedir.aynı zamanda C-DTÜ Metalürji Mühendisliği Bölümüncia mastar yapmaktadır. Yusuf Ziya AKSOY 1988 yı'ında Yıldız Üniversitesi Maklna Mühendisliği Bölümünden mezun oldu, 1989 yılında TDÇİ Genel Müdürlüğü Yatırım Planlama Daire Başkanlığında göreve başladı ve halen bu göreve devam etmektedir. 238

6 Lünya'da Demir-Çelik Üretim ve Tüketimi ISıvı Çelik Muadili) (Milyon Ton) Belçika ve Lüksemburg Batı Almanya Fransa İtalya Hollanda ingiltere ispanya Diğer AET Toplamı.Avusturya Üretim 14,6 40,5 18,8 23,9 5, , ,7 Tüketim 3,7 30, , Üretim 13, ,9 22, , ,3 Tüketim 3, , Üretim 13,1 36,3 17,7 22, ,2 11,9 2, ,3 Tüketim 3, ,8 8,5 5,3 103,4 2,7 Üretim 14, ,0 11, ,5 4,6 Tüketim 4,0 31,8 15, , ,9 5, Finlandiya isveç 2.5 4, , ,9 3,8 2,8 4,8 2,1 4.0 Türkiye Yugoslavya, 4.9 4,5 5,3 5,1 5,9 4,5 5,4 5,6 7,0 4,3 5,9 5, ,9 4,0 Diğer Batı Avrupa Toplamı ABD Kanada Kuzey Amerika Toplamı Arjantin Brezilya 1,9 158,9 80,1 14,8 94,7 2,9 20,6* 3,9 122,4 105,1 13,2 11S!,3 2,2 12,0 2, ,0 14, ,2 21,2 4,3 126, ,6 107,6 2,8 14,5 1, ,0 14, , ,7 12, ,3 14,1 1, ,7 16,2 108,9 3,6 24,6 3,9 135,1 110,3 14,6 124, ,4 Meksika Venezüella Diğer Latin Amerika Toplamı Güney Afrika Mısır 7,3 3, ,7 8,5 1,0 7,6 ' 3.0 r;,8 27,6 i,3 3,4 7,2 3,4 2,4 37, ,0 6,7 2,7 4, ,3 2,6 7,4 3,7 2,6 39,5 8,7 1,6 6,9 3,2 4,3 31,8 8,1 2, ,6 2,8 42,4 8,8 1,7 6,8 3,7 4,4 30,2 5,8 3,0 Diğer Afrika Toplamı İran Diğer CV'ia Doğu Toplamı Japonya Kıta Çini, K.Kore vb, Hindistan Güney Kore Milliyetçi Çin Diğar Asya Toplamı Avustralya Yeni Zelanda Okyanusya Toplamı SSCB. Küba va Doğu A«. T. Dünya Toplamı Fark m 2,1 11,6 1, ,1 10S.3 55, ,5 5,1 3,3 194,8 6, , ,1 + 1,4 8,5 17,2 5,0 12,7 17, İ 10,9 6,3 20,0 205,1 5,7 0,7 6,4 213,9 728.«+ 1,8 1,9 11, ,9 3,1 98,3 61,1 12,2 14,6 6,6 4, , ,2 715, , ,8 7, ,9 85, , ,8 207,2 5,9 0,6 6,5 2?0, ,9 12, ,1 98,5 64,8 12,6 16, ,1 0, ,0 73İ.1 + 2,8 7,1 14,7 6,0 10, ,7 82,0 16,4 13,9 8,6 20,6 214,2 6,2 0, ,0 738, ,4 12,9 < ,6 1O5.7~ ,3 4,9 218,0 6,3 0,8 8,8 228,6 780, ,1 18, ,6 86,7 81,2 18,1 16,3 10,8 17, * , ,3 239

7 240

8 241

9 r Türkİya'de Demir-Çeîik Üretimi (Bin Ton) ^! Ham Dam r 2.274, , , , , , Pik Ham Çelik 331, ,0 247, ,0 267, ,0 347, ,0 326, ,0 453, , Uzun Mamul 2.213, , , , , , Çubuk Profil DDY Malzîmesi 1.732,0 465,0 18, ,0 617,0 17, ,0 574,0 8, ,0 630,0 12, ,0 690, ,0 650,0 3, Yassı Mamul 1.202, , , , , , ^ Teneke İ8,6 91,9 92,7 95,5 85,5 100,5 100 Soğuk Sac 321,1 371,2 320,6 368,0 353,2 460,7 550 Sıcak Sac Levha 633,2 149,8 820,1 227,4 387,7 304,9 899,3 279, ,0 262, ,4 248, Diğer Mamuller 621,0 642,7 727,7 663,6 702,2 760,2 827 Özel Çelik 151,0 150,0 200,0 150,0 170,0 190,0 210 Dikişsiz Be ru 4,0 8,2 8,2 7,0 5,0 6,0 8 Çelik ve Pik DÖK. 458,0 475,0 510,0 490,0 520,0 600,0 620 Diğer Borufar 8,0 9,5 9,5 6,6 7,2 5,2 5 II) Program Türkiye'de Demir-Çelik Tüketimi (Bin Ton) ^ <i> Uzun Mamul 1.570, , , , , , Çubuk Profil 1.358,5 184, ,0 266, ,0 394, ,0 422, ,0 487, ,0 496, DDY Malzemesi Yassı Mamul Teneke Soğuk Sac Sıcak Sac 26, ,4 93,1 50, ,0 97,4 503,4. 620,0 874,3 925,0 31, ,5 91,9 513, ,0 27, ,4 96,2 611, ,2 13, ,4 82,6 952, ,5 96, , , , Levha 128,3 140,0 103, Dikişsiz Diğer Borular Kaplamalı Sac. Diğer Mamuller ÖiBİ Çelik Dikişsiz Boru Çelik Pik Döküm 275,3 150,0 710,3 225,5 27,4 457,4 346,0 152,0 746,0 208,0 43,9 468,7 412,0 132,0 827,0 228,0 36,8 512,0 653,0 238,0 813,0 220,0 46,1 492,0 689,0 318,0 830,0 241,0 28,8 520,6 477,0 283,0 947,0 254,0 35,0 600, (1) Pngrtm 242

10 243

11

12 245

13 246