Mayıs 2013 Fiyat Gelişmeleri Raporu

Transkript

1 Mayıs 2013 Fiyat Gelişmeleri Raporu 3 Haziran 2013 tarihinde saat da yayınlanan TÜİK enflasyon ve fiyat gelişmeleri verilerine göre TÜFE beklenenin altında bir değer ile karşımıza çıkarken artış gösteren özel kapsamlı TÜFE göstergeleri ılımlı seyrini kısmen sürdürmüştür. Verileri incelediğimizde Mayıs ayı enflasyon rakamları; yıllık enflasyon TÜFE de %6,51 ve ÜFE de %2,17 olarak gerçekleşmiştir. Aylık olarak ise Nisan da TÜFE %0,15 ve ÜFE %1,00 artmıştır. Çekirdek enflasyon değerlerini incelediğimizde ise yıllık olarak ÖKTG-H endeksinde %6,12 ve ÖKTG-I %5,56 seviyelerindeyken; aylık olarak ÖKTG-H endeksi %1,29 ve ÖKTG-I endeksi %1,47 artış göstermiştir. 12 aylık ortalama değerler incelendiğinde TÜFE'de %7,51 ve ÜFE'de %3,27 düzeyinde artış olduğu görülmektedir.

2 Mayıs ayında yaşanan fiyat gelişmelerini incelediğimizde TÜFE nin beklentilerin altında bir artış gösterdiğini ve ÜFE nin önceki dönemlere göre yukarı yönlü bir değere sahip olduğunu görmekteyiz. TÜFE de yaşanan gelişmenin nedenleri gıda ve alkolsüz içecekler, konut ve ev eşyası ile TCMB nin de vurguladığı üzere enerji fiyatlarından kaynaklanan baz etkisi olmuştur. Bunların yanında altın fiyatlarındaki düşüş ve Mayıs ayında yapılan enerji zamlarının hesap dönemine denk gelmemesi nedeniyle enflasyona yansımaması geçtiğimiz ay TÜFE nin beklenenin altında artış gerçekleştirmesindeki diğer etkenlerdendir. TÜFE de yukarı yönlü etki gösteren kalemler ise giyim kalemindeki fiyatlar ile kira artışları olmuştur. Mayıs ayında ÜFE deki artışta tarım fiyatlarındaki aylık artış etkili olmuştur. Ayrıca Nisan ayına göre en fazla endeks artışının gözlendiği alt sektörler; elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı, taşocakçılığı ve diğer madencilik ürünleri, tekstil ürünleri imalatı alt sektörleridir. Bunun yannda ham petrol ve doğalgaz çıkarımı, kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri, mobilya ve diğer ürünlerin imalatı ile iletişim teçhizatı imalatı bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler olmuştur. Çekirdek enflasyon verilerini izlediğimizde daha önceki aylarda da belirttiğimiz gibi ılımlı seyrin korunması fakat artış göstermesi dezenflasyon sürecinin devam etmediğine işaret etmektedir. TCMB nin ilk çeyrek enflasyon raporuna göre Brent petrol fiyatlarında 2013 ortalama tahminini 103$ olarak belirlemişti fakat 100$ olarak gerçekleştiğini görmekteyiz. TCMB nin enflasyon hedefi %5; 2013 için enflasyon tahmini %5,3; 2014 için enflasyon tahmini %4,9; TCMB Beklenti Anketinde 1 yıl sonraki beklenti %6,2; TCMB Beklenti ANKETİ nde 2 yıl sonraki beklenti %5,8 dir. Mayıs ayı enflasyon rakamları yine TCMB nin beklentileri ile uyumlu bir tablo çizmektedir. Bu etkenler ve enflasyon rakamlarıyla birlikte TCMB nin 18 Haziran da yapılacak PPK toplantısında faiz koridoru ve politika faizlerinde indirime gitmesi pek beklenen bir durum değildir. Geçen ay belirttiğimiz üzere enflasyonda hafif bir yükselme gerçekleşmesi beklenmekteydi ve öyle de oldu. Yıllık rakamları karşılaştırdığımızda ve içinde bulunduğumuz hesap dönemini göz önüne aldığımızda önümüzdeki aylarda enflasyon olasılığı yaratan kalemler ev eşyası, gıda, ulaştırma, enerji diyebiliriz. Ayrıca kurdaki seyir, faizler, kiraların düşmemesi, talep yönlü baskılar, büyüme yönlü baskılar, içinde bulunduğumuz toplumsal karışıklık gibi etkenler Haziran ayı enflasyon rakamlarını etkileyecek diğer faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır. Sene sonu enflasyon rakamının ise TCMB nin tahminin üstünde çıkacağı beklenmektedir. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Alt gruplar incelendiğinde aylık olarak en yüksek artış %8,85 ile yine giyim ve ayakkabı grubunda; yıllık en yüksek artış ise %16,09 ile yine alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Aylık olarak en yüksek düşüş ise %2,18 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gözlemlenmiştir. Ayrıca Mayıs ta %48,07 ile patates fiyatı en çok artan ve sivri biber %45,52 ile

3 fiyatı yine en çok düşen ürünler olmuştur. Ana harcama grupları itibariyle Mayıs ayında endekste yer alan gruplardan giyim ve ayakkabıda %8,85, lokanta ve otellerde %0,75, eğlence ve kültürde %0,46, eğitimde %1,73, sağlıkta %0,14, haberleşmede %0,40, ulaştırmada %0,13 artış; konutta %0,04, ev eşyasında %0,22, çeşitli mal ve hizmetlerde %0,37, gıda ve alkolsüz içeceklerde %2,18 düşüş; alkollü içecekler ve tütün grubunda yine değişim gözlenmemiştir. Yıllık olarak alkollü içecekler ve tütün %16,09, haberleşme %7,49, lokanta ve oteller %8,78, gıda ve alkolsüz içecekler %7,07 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Aylık en yüksek fiyat artışı %0,63 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde olmuştur. Mart 2013 te endekste kapsanan 437 maddeden; 77 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 252 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 108 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. Mayıs ayında yıllık tüketici enflasyonu rakamlarına alt grupların, genele yayılan sınırlı bir artış ile katkısı gözlemlenmiştir. Hizmet fiyatları Mayıs ayında da artarken grup yıllık enflasyonu önceki aya göre yükselmiştir. Yıllık enflasyondaki artış ise kira ve haberleşme hizmetlerinden dolayı gerçekleşmiştir. Kira enflasyonundaki yıllık artış eğilimi sürmektedir. Mevsimsellikten arındırılmış hizmet fiyatları ise yukarı yönlü eğilimdedir. Temel mal grubu yıllık enflasyonu Mayıs ayında ciddi bir değişim göstermemiştir. Dayanıklı mal grubunda yıllık enflasyon otomobil ve beyaz eşya fiyatlarının etkisiyle yükselmiştir. Giyim grubunda yıllık enflasyon önceki üç ayın aksine bir miktar artış gösterirken giyim ve dayanıklı mallar hariç temel mal enflasyonundaki yavaşlama devam etmiştir. Temel mal fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış artış eğilimi bu dönemde de aşağı yönlü bir seyir izlemiştir.

4 Mayıs ayında enerji fiyatları azalmıştır. Bu gelişmeye uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşle birlikte gerileyen tüp gaz ve yurt içi akaryakıt fiyatları etki etmiştir. Ve yıllık olarak enerji grubu enflasyonu baz etkisiyle artış göstermiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon yükselmiştir. İşlenmemiş gıda fiyatları aylık olarak taze sebze fiyatları nedeniyle azalmıştır. Öte yandan, diğer işlenmemiş gıda ürünleri grubunda ise süt ve yumurta fiyatlarından dolayı artış kaydedilmiştir. Sonuç olarak, bu dönemde işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu artmıştır. İşlenmiş gıda fiyatları Mayıs ayında artmıştır, grup yıllık enflasyonu gerilemiştir. Ekmek ve tahıllar alt grubunda yine yurt içi buğday fiyatlarındaki artışlar ile birlikte yıllık enflasyon yükselmiştir. Ekmek ve tahıllar dışındaki işlenmiş gıda ürünlerinde yıllık enflasyon gerilemiştir. Tüketici Fiyatları Endeksi (2003=100), Mayıs 2013 (Yıllık Değişim Oranı) Kaynak: TÜİK

5 Tüketici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranları (2003=100), Index Numbers and Rate of Changes in the General Consumer Price Index (2003=100), Yıl Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Endeks Index Bir önceki aya göre değişim Monthly rate of change Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim Rate of change on December of the previous Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim Annual rate of change On iki aylık ortalamalara göre değişim Rate of change in 12 months moving averages TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeksi, Mayıs 2013 TurkStat, Consumer Price Index, May 2013 Year January February March April May June July August September October NovemberDecember

6 Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (2003=100), Mayıs 2013 Indicators for the CPIs Having Specified Coverages (2003=100), May 2013 Bir önceki Grup Kapsam aya göre değişim oranı Group A B C D Coverage Mevsimlik ürünler hariç Excluding seasonal products İşlenmemiş gıda ürünleri hariç Excluding unprocessed food products Enerji hariç Excluding energy (B) ve (C) (B) and (C) Bir önceki yılın Bir önceki yılın Aralık ayına göre Oniki aylık ortalamalara aynı ayına göre değişim oranı göre değişim oranı değişim oranı Rate of change Monthly rate on December of of change the previous year Annual rate of change Rate of change in 12 months moving averages Endeks Index E (C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç (C) and excluding alcoholic beverages and tobacco products F G H I (E) ve fiyatları yönetilen/yönlendirilen diğer ürünler, dolaylı vergiler hariç (E) and excluding the products having administrated prices, and indirect taxes (F) ve (B) (F) and (B) (D) ve alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç (D) and excluding alcoholic beverages, tobacco products and gold (C), gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç (C) and excluding food and non-alcoholic beverages, alcoholic beverages and tobacco products and gold TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeksi, Mayıs 2013 TurkStat, Consumer Price Index, May

7 Ana Harcama Gruplarına Göre Tüketici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranları (2003=100), Mayıs 2013 Rate of Changes in the Consumer Price Index and Indices by Main Expenditure Groups (2003=100), May 2013 Ana Harcama Grupları Main Expenditure Groups Harcama Grubu Ağırlıkları Weights of main expenditure groups Bir önceki aya göre değişim oranı Monthly rate of change Bir önceki yılın Bir önceki yılın Aralık ayına göre aynı ayına göre değişim oranı değişim oranı Rate of change on December of the previous year Annual rate of change Oniki aylık ortalamalara göre değişim oranı Rate of change in 12 months moving averages Endeks Index TÜRKİYE Gıda ve alkolsüz içecekler Food and non-alcoholic beverages Alkollü içecekler ve tütün Alcoholic beverages and tobacco Giyim ve ayakkabı Clothing and footwear Konut Housing, water, electricity, gas and other fuels Ev eşyası Furnishings, household equipment, routine maintenance of the house Sağlık Health Ulaştırma Transportation Haberleşme Communications Eğlence ve kültür Recreation and culture Eğitim Education Lokanta ve oteller Hotels, cafes and restaurants Çeşitli mal ve hizmetler Miscellaneous goods and services TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeksi, Mayıs 2013 TurkStat, Consumer Price Index, May

8 TÜFE'de Aylık Olarak En Az Artış veya En Fazla Düşüş Gösteren Seçilmiş Maddeler ve Değişim Oranları, Mayıs 2013 Selected Items Indicating the Highest Decrease or Lowest Increase on a Monthly Basis and Rates of Change in CPI, May 2013 En az artan veya en fazla düşen seçilmiş maddeler Bir önceki aya göre değişim oranı Selected items indicating the highest decrease or lowest increase Monthly rate of change Mazot Diesel Toz Şeker Granulated sugar Nohut Chickpea Yoğurt Yoghurt Margarin Margarine Kömür Ücreti Coal price Yer Fıstığı Peanuts Mısırözü yağı Corn oil Koyun Eti Mutton Tüpgaz Tube gas Mücevher (Altın) Jewellery (Gold) Tavuk Eti Poultry LPG Dolum Ücreti Liquid petroleum gas (LPG) Patlıcan Eggplant No-Frost Buzdolabı Refrigerator No-Frost Yumurta Egg Taze Fasulye Green bean Domates Tomatoe Dolma Biber Stuff pepper Sivri Biber Green pepper TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeksi, Mayıs 2013 TurkStat, Consumer Price Index, May 2013

9 TÜFE'de Aylık Olarak En Yüksek Artış Gösteren Seçilmiş Maddeler ve Değişim Oranları, Mayıs 2013 Selected Items Indicating the Highest Increase on a Monthly Basis and Rates of Change in CPI, May 2013 En yüksek artış gösteren seçilmiş maddeler Bir önceki aya göre değişim oranı Selected items indicating the highest increase Monthly rate of change Patates Potatoe Yurtiçi Bir Hafta ve Daha Fazla Süreli Turlar Package holidays for one week and more Limon Lemon Çilek Strawberry Etek Women's skirt 6.14 Balık Fresh fish 4.85 Gömlek (Çocuk için) Children's shirt 4.56 Ayakkabı (Kadın için) Women's footwear 3.79 Gömlek (Erkek için) Men's shirt 3.50 Özel Lise Ücreti Private school fees (secondary) 3.45 Bisiklet Bicycle 3.08 Tişört (Erkek için) Men's t-shirt 2.74 Hazır Kahve Ready-made coffee 2.62 Şehirlerarası Otobüs Ücreti Bus fare (intra-urban) 2.47 Ceket (Erkek için) Men's jacket 2.44 Tereyağı Butter 2.03 Uçak Bilet Ücreti Airplane fare 1.73 Buğday Unu Wheat flour 1.72 Konserveler Canned vegetables 1.61 Pirinç Rice 1.56 TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeksi, Mayıs 2013 TurkStat, Consumer Price Index, May 2013

10 Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) Alt gruplar incelendiğinde aylık değişim; tarımda %5,80, sanayide %0,09 olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın aynı ayına göre %5,30 düşüş ve on iki aylık ortalamalara göre %0,33 artış gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın aynı ayına göre %3,78 ve on iki aylık ortalamalara göre %3,87 artış gerçekleşti. Sanayide en yüksek aylık artış elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı sektöründe gerçekleşirken en yüksek düşüşün gerçekleştiği sektör ham petrol ve doğalgaz çıkarımı olmuştur. Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,13 düşüş, imalat sanayi sektöründe %0,07 düşüş, elektrik, gaz ve su sektöründe %1,77 artış olarak gerçekleşmiştir. ÜFE de kapsanan 788 maddeden; 193 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 374 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 221 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. Mayıs ayında imalat sanayi fiyatları sınırlı oranda gerilerken tarım fiyatları artış göstermiştir. Bitkisel ürünler ile meyve ve sebze fiyatları bu ayda artarken, buğday fiyatlarında sınırlı bir gerileme gözlenmiştir. Mayıs ayında imalat sanayi fiyatları azalmıştır. Bu düşüşte, uluslararası petrol fiyatlarındaki seyre paralel olarak gerileyen petrol ürünleri fiyatları ile mobilya imalat fiyatları etkili omuştur. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının yıllık artış oranında ise sınırlı bir düşüş gözlenmiştir.

11 MIGS sınıflamasına göre veriler değerlendirildiğinde, Mayıs ayında dayanıklı mal fiyatlarında düşüş; ara, sermaye ve dayanıksız mal fiyatlarında ise artış gözlenmiştir. Ara malı fiyatları artışında inşaat malzeme fiyatlarındaki artış; dayanaksız mal fiyatları artışında işlenmiş ve saklanmış sebze meyve fiyatlarındaki artış; dayanıklı mal fiyatları düşüşünde ise mücevherat fiyatlarındaki azalış etkili olmuştur. Sonuç olarak, imalat sanayi yıllık enflasyonu geçen aya göre yükselmiş olsa da ılımlı seyrini korumuştur. Üretici Fiyatları Endeksi (2003=100), Mayıs 2013 (Yıllık Değişim Oranı) Kaynak: TÜİK

12 Üretici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranı (2003=100), Mayıs 2013 Index Numbers And Rate Of Changes In The Producer Price Index (2003=100), May 2013 Endeks Index Bir önceki aya göre değişim oranı Monthly change Yıl Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Year Jan. Feb. March April May June July August Sep. Oct. Nov. Dec Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı Rate of change on December of the previous year Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı Annual change On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı Rate of change in 12 months moving averages TÜİK, Üretici Fiyatları Endeksi, Mayıs 2013 TurkStat, Producer Price Index, May 2013

13 Sektörlere Göre Üretici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranı (2003=100), Mayıs 2013 Rate of Changes and Indices by NACE Sections of Producer Price Index (2003=100), May 2013 Sektörler ve alt sektörler Sınıf. Ağırlık Kodları Bir önceki aya göre değişim oranı Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı Endeks Sections and divisions Genel General Tarım Agriculture Tarım, avcılık, ormancılık Agriculture, hunting and forestry Tarım, avcılık Agriculture and hunting Ormancılık, tomrukculuk Forestry Balıkçılık Fishing Sanayi Industry Madencilik ve taşocakçılığı Mining and stone quarrying Maden kömürü ve linyit Coal and lignite Ham petrol ve doğalgaz çıkarımı Crude petroleum and natural gas prod. Metal cevheri Metallic minerals Taşocakçılığı ve diğer madencilik ür. Stone quarrying and other mining İmalat sanayi Manufacturing industry Gıda ürünleri ve içecek imalatı Food products and beverages Tütün ürünleri imalatı Tobacco products Tekstil ürünleri imalatı Textile products Giyim eşyası imalatı Wearing apparel Deri ürünleri imalatı Dressing of leather Ağaç ve mantar ürünleri imalatı Wood products, except furniture Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı Paper and paper products Basım ve yayım Publishing and printing Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri Coke and refined petroleum Kimyasal ürünlerin imalatı Chemicals Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı Plastics and rubber products Metalik olmayan diğer mineral ürünler Non-metalic products Ana metal sanayi Basic metal industry Metal eşya sanayi (makine ve teç.hariç) Metal products, except machinery Makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. Machinery and equipment, n.e.c. Büro makineleri imalatı Office accounting computing machinery Elektrikli makine ve cihazları im., b.y.s. Elect. machinery and apparatus, n.e.c. İletişim teçhizatı imalatı Communication equipment and apparatus Tıbbi, hassas ve optik aletler imalatı Medical, precision,optical instruments Motorlu kara taşıtı, römork,yarı röm.im. Motor vehicles, trailers and half trailers Diğer ulaşım araçlarının imalatı Other transport equipment Mobilya ve b.y.s. ürünlerin imalatı Furniture and products n.e.c. Elektrik, gaz ve su Electricity, gas and water Elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı Electricity and gas Suyun toplanması, arıtımı ve dağıtımı Water Class. Codes Weight Monthly change Rate of change on December of the previous year Annual change Rate of change in 12 months moving averages Gen A+B A B C+D+E C D E Index TÜİK, Üretici Fiyatları Endeksi, Mayıs 2013 TurkStat, Producer Price Index, May 2013

14 YARARLANILAN KAYNAKLAR: TÜİK 2013 Mayıs Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu TCMB 2013 Mayıs Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu Göktuğ ŞAHİN GAZİ ÜNİVERSİTESİ - ÖĞRETİM GÖREVLİSİ