EĞİTİM ÖRGÜTLERİNDE ÇOKBOYUTLU İŞ ETİĞİ VE ÖRGÜTSEL ADANMIŞLIK

Transkript

1 XIII. Ulusal Eğitim Bilimlei Kuultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Ünivesitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya EĞİTİM ÖRGÜTLERİNDE ÇOKBOYUTLU İŞ ETİĞİ VE ÖRGÜTSEL ADANMIŞLIK Pof.D.Cevat CELEP Yd.Doç.D.Şöheyda DOYURAN Aş.Gö.Ufuk SARIDEDE Aş.Gö.Tuğba DEĞİRMENCİ T.C. Kocaeli Ünivesitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimlei Bölümü Özet Günümüzün atan ekabet koşullaında, ögütlein valıklaını südüebilmelei için, geek ögütsel güveni sağlamalaında geekse yüksek bi iş yaşamı kalitesi sunmalaında iş etiğini benimsemelei ve uygulamalaı daha önemli hale gelmişti. Ögütlein ekabet taleplei atık daha global, daha öğenme yönelimli, daha çok takım halinde çalışmaya dönük ve daha üeticidi. Bu taleple de, ögütün başaısı için yüksek düzeyde bağlılık duyan işgöenlei geektii. Bi toplumun ileleyebilmesi için eğitim ve bilimin önemi tatışma götümemekti. Eğitim ve bilimin dejenee olması ve yozlaşması ise toplumu hiç şüphesiz geiye götüecekti. Bu nedenle eğitim ögütleinde iş etiği anlayışının üzeinde duulması, valıklaını südüebilmelei ve veimlilikleini attımalaı açısından önem taşımaktadı. Eğitim ögütleinin etkili veimliliğe sahip olmalaı ise, öğetmenlein okulun amaç ve değeleini, meslekleini benimsemeleine bağlıdı Bu çalışmanın amacı, eğitim ögütleindeki iş etiği anlayışını, öğetmenlein mesleki, okul, meslektaş ve işe adanmışlık (bağlılık) düzeyini öğetmen göüşleine bağlı olaak değelendimekti. Bu çalışma, okullaımızdaki iş etiği anlayışının ve ögütsel adanmışlık özellikleinin belilenmesinde önemli ye tutacaktı. Anahta Kelimele:Ögütsel adanmışlık, İş etiği, Mesleğe adanma, Çalışma Gubuna Adanma, Okula adanma, Mesleki soumluluk. Abstact In today s competing wold its essential fo oganizations to assimilate wok ethic in both poviding oganizational safety and pesenting high quality woking conditions. In addition, oganizations competition demands ae now moe global, moe leaning focused, moe team based and moe poductive. These demands equie employees with high commitment to the success of an oganization. The fact that education and science ae cucial fo societies development can not be disputed. Educational and Scientific degeneation pevent societies fom developing. Theefoe, it s impotant to focus on wok ethic in educational oganizations in tems of poviding thei continuity and inceasing thei poductivity. Poductivity of educational oganizations is elated to teaches assimilation of thei schools objectives and values. The aim of this study is to evaluate the undestanding of wok ethic and teaches level of commitment to thei pofessions, schools and colleagues in elation to teaches opinions. The findings of this study will seve to define the undestanding of wok ethic and featues of oganizational commitment. Key Wods: Oganizational Commitment, Wok Ethic, Job Commitment, Commitment to Wok Team, School Commitment, Job Responsibility, Poblem Etik, insan davanışında neyin doğu, neyin yanlış olduğuyla ve davanışın kontolüyle ilişkilidi. Etik, insanın ve insan davanışlaının iyi, kötü, doğu ya da yanlış olduğuna kaa vemenin neye göe algılandığı ile ilgili soulaa yanıt aa, ahlaki kaa ve yagılada kişisel ilginin veya diğe insanlaın ilgileinin ne deecede etkili olduğunu aaştıı (Thioux, 1998).

2 Etik, bi ahlaki eylem kuamıdı ama bunu öncelikle bilgi adına değil, eylem adına geçekleştii. Bu nedenle etik salt kuam oluştuma amacıyla geliştiilmiş bi kuam; entellektüel bi doyuma hizmet eden zihinsel bi çalışma değil en başta düşünce ve eylem ilişkisidi (Piepe, 1999). Etik bi yaşam he insanın vaoluşsal bi zounluluğudu. Tüm dinle, felsefi öğetile hatta siyasal ideolojile insanla için iyi, güzel ve doğu ilkele doğultusunda düşünmeyi ve yaşamayı öngöüle. He yaptığımız işte, he kaaımızda, insanlala olan ilişkileimizde, etik değe sounlaı söz konusudu. Bu temelde insanla, yaşamlaının tüm boyutlaında iyi, güzel ve doğu kavamlaın biçimlendidiği bi kişilik doğultusunda davanmak duumundadı. Bu anlamda etik değelele öülmüş bi kişiliğe tam olaak sahip olmayan bieyle bulunduklaı ögüt otamında çeşitli yasal sınılamalaa ağmen etik dışı davanabilmektedile (McCudy ve David, 1998). Etiğin tüm toplumsal hayatta olduğu gibi iş hayatında da önemli bi yei olduğu söylenebili. İş etiği kavamı Milton Fiedman ile Keith Davis in tatışmalaı ile güncellik kazanmıştı. Davis, iş dünyasının sadece kâlılığı değil, aynı zamanda soumluluğu da kucaklaması geektiği konusunda ısa edeken, Fiedman etiğin iş dünyasının yetki alanı olmadığını savunmaktadı. Fiedman, iş dünyasının tek meşu olünün, paydaşlaın çıkaını koumak olduğunu savunu ve kendi çıkalaı için etik düşüncelee dayanmanın onun geçek amacını saptıdığını öne süe. Öte taaftan Fiedman, bütün ögütlein yasaya uymalaı geektiği konusunda ısa etmektedi. Ayıca Fiedman a göe etik ilkele kanunlaştııldığı/yazılı hale getiildiğinde, evensel olaak uyulması geeken oyunun kuallaı halini alı (Walle, 1995: ). Bi yönetim disiplini olaak gelişmekte olan iş etiği, otaya çıkışını ve gelişimini 1960 ladaki toplumsal soumluluk haeketine boçludu. Bu haeket ögütlein geek dünyanın ekonomik kaynaklaını kullanmalaını geekse ögüt lideleinin ve yöneticileinin aldıklaı kaalala ögütteki işgöenlein ve toplumun efahını ve toplumsal ahlakını etkilediği anlayışına dayalıdı. Ögütlede kâın tek pefomans göstegesi olduğu geleneksel anlayış değişime uğamaktadı. Bugün paydaşla adı veilen toplumun, işgöenlein, müşteilein, tedaikçilein ve hissedalaın memnuniyetinin ögüt pefomansında esas olduğu modellee tanık olmaktayız. İş hayatı gittikçe kamaşık, diik ve çok yoğun ekabetin yaşandığı bi hal almaktadı. Bu otamda ögütlein doğu şeyle yapmalaı ve bu süeçte hem kendileine, hem de diğeleine zaa vememek gibi bi soumluluğa sahip olmalaı, etik yönetimine geeksinimi otaya çıkamıştı (Uzkesici, 2003). Etik bi ögüt yaatmak istiyosak, öncelikle etik davanışla gösteen bieylein bulunduğu bi ögüt geekmektedi. Bu nedenle bieylein etik soumluluklaını yeine getimelei ve soumluluklaını yeine getiiken, ögütün etik havasını dikkate almalaı geekmektedi (McCudy ve David, 1998). Ögütlein, toplum içinde meydana gelecek değişmelee uyum sağlaması ve toplumsal soumluluk bilinciyle etkinlikte bulunması uzun vadeli çıkalaı bakımından kendisine sounsuz ve uzun bi yaşam sağlayacaktı. Ögütsel düzeyde yaşanan çıka çatışması, kişisel ögütsel, kişisel toplumsal, ögütsel toplumsal düzeyde otaya çıkabili (Şimşek, 1999). Biinci şekildeki çatışma, bieysel etik değele ile ögüt ve ögüt içindeki diğe kişilein etik değelei aasındaki faklılıktan otaya çıka. Ögütlede oluşan etik pogamla yadımıyla, bieysel değele ile ögütsel değelein yakınlaşması sağlanı. Böylece motivasyon ve pefomans sağlanı. Bieyle aası

3 kaşılıklı güveni oluştumaya çalışan etik değele, toplam kalite yönetimine ve statejik planlaın uygulanmasına yadımcı olula (Şimşek, 1999). Eğitimde Etik: Önümüzdeki yıllada eğitim alanında meydana gelecek değişiklikle, moden okulun, kitaplaın basılmasıyla otaya çıkışından bu yana göülen değişiklikleden daha büyük olacaktı. Bilginin geçek semaye ve zenginlik yaatan başlıca kaynak haline gelmekte olduğu bi ekonomi, eğitim pefomansı ve eğitim soumluluğu açısından okullaa yeni ve zolu taleple yöneltilmektedi. Okullaın değişen bu toplumsal ekonomik şatlada başaılı olması pogamlada, eğitim anlayışında, teknolojide yenileşmeyi geektidiği gibi daha etik bi ögüt otamını da geektimektedi (Ducke, 1998). Calabese a göe okul yöneticisinin eylemlei, demokatik bi toplumun değelei ile bütünleşmeli ve evensel etik ilkele taafından yönlendiilmelidi. Etik ilkele, toplumun bütün üyeleine saygılı olmayı, faklı kültülee ve düşüncelee kaşı hoşgöüyü, kişilein eşitliğinin kabul edilmesini ve kaynaklaın adil olaak dağıtılmasını içei (Akt: Pehlivan, 2001). Eğitim yönetimi alanındaki çalışmalada etik konu ve ikilemlein göz adı edilmiş ve üzeinde fazla duulmamış olması Foste taafından eleştiilmişti. Okul kültüü ve yaşamında istenilmeyen özelliklein dönüşümünde etik ve eleştiel uygulamalaın kullanılması geektimektedi. Bu istenilmeyen özellikle ık, sınıf ayımı, cinsiyet sounlaı, bieylein dinsel seçimleine ve yöesel faklılıklaına önyagılı bakışla olabili (Gace ve Geald, 2000). Okul yöneticilei etik ikilemlei günlük olaak yaşamaktadıla. Okul yöneticilei topluma, işgöenlee ve öğencilee kaşı ahlaki yükümlülüklee sahip olmak duumundadıla. Çoğunlukla neyin doğu, neyin yanlış veya ne yapılması geeki, hangi göüş açısı ahlaki olaak uygundu soulaına kesin yanıt vemekte güçlük çekmektedile (Geenfield, 1991). Çok az sayıda okul yöneticisi bu tü çatışmalala başa çıkabilecek yetelikte eğitim almışladı. Lidele gibi okul müdüleinin de otoiteyi etik bi şekilde uygulamak gibi özel bi soumluluklaı vadı. Okul müdüleinin otoiteleinin büyük bi bölümü ahlakidi (Geenfield, 1991). Öğetmenle, göüşleinin yöneticilei taafından desteklediğini ve alınan kaalada kendi değeleinin yansıtıldığı konusunda ikna edilmiş olmalıdıla. Baskı yoluyla büokatik otoite sağlamak nadien olumlu ve kalıcı etki yaatacaktı (Lashway, 1996). Ögütsel Adanmışlık: Eğitim ögütünün toplumdaki etkisi ve topluma yön veme deecesi, öncelikle toplumsal beklentilee yönelik olaak sağlıklı işlemesine bağlıdı. Bi ögütün etkililik deecesi, ögüt amacının toplumsal geeksinimlee yönelik olması, etkili ögütsel yapı, yeteli kaynak ve nitelikli işgücü ile sağlıklı çalışma koşullaını geektii. Ögütün amaçlaına ulaşabilmesi için en önemli öğesi insandı. İnsan gidisi, eğitim ögütleinde daha da önem kazanmaktadı. Çünkü diğe ögütlede sistemin gidi-işlem-çıktı döngüsünün he hangi bi aşamasında insan öğesi ye alı. Hatta bu bazen otomasyona dayalı ögütlede yok denecek kada azdı. Oysa ki eğitim ögütleinin gidi-işlem-çıktı döngüsünün he aşamasında insan öğesi söz konusudu. Gidisi öğenci, işleyeni öğetmen, çıktısı nitelikli iş gücüdü. Ayıca öğenciye kazandıılan

4 da davanış değişikliğidi. Öyle ise eğitim ögütleinde en önemli öğe insan ve üün olaak davanıştı (Celep, 2000). Öğencilede eğitim kuumunun amacına yönelik davanış değişikliği oluştuma, öncelikle öğenciyi bu davanış değişikliğine istekli kılacak uygun otamı yaatma ve öngöülen bilgi ve beceiyi öğencilee kazandıma geeğini otaya koymaktadı. Bu aşamada, bu göevi geçekleştimekle yükümlü olan öğetmenlein geekli yeteliğe sahip olması ve bu etkinliklei yapmaya güdüleyen koşullaın valığı önem kazanmaktadı (Celep, 2000). Çalışma otamının özellikleine bağlı olaak öğetmenlein sahip olduklaı çalışma otamı duygusu, onlaın çalışma biçimleini etkileyebilmektedi. Öğetmenlein çalışma otamı duygulaının dayanaklaını oluştuan etmenleden biisi, öğetmenlein çalışma otamındaki nesnelee (meslek, iş, iş takımı, öğenci, okul) kaşı olan ilgi ve tutumlaıdı. Bu anlamda, öğetmenlein bu nesnelee vediği önem ve bunlala ilişkisinin niteliğine göe bi etkinlik göstemesi söz konusudu. İşgöenin çalışma otamındaki nesnelee kaşı ilgisini beliten kavamladan biisi de ögütsel adanmışlıktı. Ögütsel adanmışlık, işgöenin çalıştığı ögütün amaç ve değeleini benimsemesini, geçekleştiilmesi için beklenilenin ötesinde çaba göstemesini ve ögütte kalmayı südüme eğilimi oluştumaktadı (Mowday, Stees ve Pote, 1979; Moow, 1993; Celep, 2000). Öğetmenlein ögütsel adanmışlık düzeyi, okuldaki öğetmenle aası etkileşime, öğetmen-öğenci iletişimine, işlein niteliğine ve öğetmenlein meslekleini algılama deeceleine bağlı göünmektedi. Ayıca, öğetmenlein adanmışlıklaının nasıl sağlanacağı önemli bi soun olaak valığını südümektedi. Düşük adanmışlık düzeyi, öğetmenlein düşük iş başaısı göstemesine ya da okuldan ayılmasına neden olabildiği gibi, okul veimliliğini etkileyebilen sounla aasında da ye almaktadı. Düşük adanmışlık gösteen öğetmenle, çalışma otamında engelleyici davanış göstediği gibi, okulun öğetim amacından sapmasına da neden olabilmektedi. Öğetmenin, sınıf otamında, öğenciyi okul amacı dışında davanış geliştimeye yöneltmesi ve bu doğultuda çaba göstemesi söz konusu olabili. Bu tü olumsuz davanışlaı zamanında kontol etmek veya fakına vamak olanaklı olmayabili. Çünkü bu, eğitimde üünü nesnel olaak değelendimenin güçlüğünden kaynaklanmaktadı. Öğencideki davanış değişikliğinin sonuçlaı, ancak uzun yılla sona geçek anlamda anlaşılabili. Eğitim süeci uzun zamana yayıldığından, öğetmenin olumsuz tutum ve davanışlaından kaynaklanan öğencideki davanışsal üünlei anında tam olaak gözlemek olası değildi (Celep, 2000). Eğitim ögütleinde, öğetmenlein iş başaısını nesnel olaak değelendimenin güçlüğünün yanısıa, eğitimin çıktısı olan öğencideki davanış değişikliğini değelendimek ve öğencinin okulun amacına uygun bilgi ve beceiyi kazanıp kazanmadığını saptamak kolay olamamaktadı. Diğe taaftan, öğetim etkinliği ağılıklı olaak öğetmen-öğenci etkileşimine dayalı olaak sınıf otamında geçekleşmektedi. Bu bağlamda, öğetmenin etkinliğinin eğitim kuumunun amacına yönelik olup olmadığını kontol edebilmek de güç göünmektedi. Bu nedenle, öğetim etkinliğinin kuum amacına yönelik olaak etkin bi biçimde geçekleştiilmesinde, öğetmene büyük yükümlülük düşmektedi. Öğetmenin sınıf otamındaki etkinliğini kontol edebilme ve öğencideki davanış değişikliğinin kuum amacına yönelikliğini saptama güçlüğünden

5 dolayı, öncelikle öğetmenin öğetme süecinde kendisine kaynak olaak aldığı amaç ve değele önem taşımaktadı (Celep, 2000). Eğitimin amaçlaı kada, bu amaçlaa ulaşmada izlenecek yöntemlein belilenmesi de etik tatışmalaı geekli kılmaktadı. Okulla öğencilein mutlu sağlıklı ve özgü biçimde yaşayaak kendileini geçekleştidiği otamla olmalıdı (Pehlivan, 2002). Bu da okul yöneticileinin ve öğetmenlein okullaın ve eğitimin amaçlaını geçekleştiebilecek yeteliklee sahip olmalaını ve iş etiği ilkeleini benimsemeleine bağlıdı. Bu bağlamda yapısı geeği bi ögüt olaak üünü değelendime güçlüğü, sistem olaak he aşamada insan odaklı ögüt oluşu, toplumun he kesmini doğudan ya da dolaylı olaak etkilemesi ve bunladan etkilenmesi, üetim üecinde ye alan öğetmenin büyük ölçüde vicdanı ile baş başa kalması, eğitilenin eğitenin bilgi ve becei açısından kontol etmede yetesiz olması, iş eğitimde iş etiği ve çok boyutlu adanmışlığın önemini atımaktadı. Bi öğetmenin iş etiğine uymayan ve mesleki soumluluğu ile çatışan davanışla göstemesi, kuumu içi paydaşlaa odaklanma yeinme kuum dışı paydaşlaa odaklanmanın eğitimin amaçlaını, ve hatta ülkenin geleceğini tehlikeye sokması söz konusu olabili. Eğe bi öğetmen ya da öğetmen adayı eğitimin amaçlaı ve ülkenin temel değelei ile çatışan değelei öğencilee öğetmek için öğetmen olmak istiyosa, iktidala, kendine seçmen yetiştime amacı doğultusunda eğitimin amaç ve yapısını etkileyecek kaala alıyosa, o ülkede çokboyutlu iş etiği ve çokboyutlu ögütsel adanmışlık çok daha fazla önem kazanmaktadı. Aaştımanın Amacı Bu aaştımanın genel amacı, eğitim ögütleindeki iş etiği anlayışını, öğetmenlein mesleki, okul, çalışma gubu ve işe adanmışlık (bağlılık) düzeyini öğetmen göüşleine bağlı olaak değelendimekti. Bu çalışma, okullaımızdaki iş etiği anlayışının ve ögütsel adanmışlık özellikleinin belilenmesinde önemli ye tutacaktı. Bu amacı geçekleştimek için aaştımada aşağıdaki soulaa yanıt bulunmaya çalışılmıştı. 1. Öğetmenle çokboyutlu iş etiğinin boyutlaında belitilen özelliklei ne deecede taşımaktadıla? 2. Öğetmenlein çokboyutlu ögütsel adanmışlık düzeylei ne deecededi? 3. Öğetmenlein yaş, eğitim düzeyi, okulda geçen hizmet süesi ve öğetmenlik mesleğinde geçen hizmet süelei, çokboyutlu ögütsel adanmışlık ve çokboyutlu iş etiğini ne deecede etkilemektedi? Aaştımanın Önemi Eğitim ögütleinin meydana getidiği üün, davanış değişikliği ve yeni davanış oluştumadı. Davanış değişikliğinin ve yeni davanışın özünde istendik olma yatmaktadı. Yani, bieyin öncelikle davanış değiştime ve yeni davanış gösteme isteğinde olması, etkili öğenmenin ön koşuludu. Bu bağlamda, bieyde istendik davanışı sağlayabilme, öğeticinin öncelikle öğetme göevini dışsal koşulladan çok, içsel güdülenmeye dayalı olaak yapmasını geektii. Diğe bi anlatımla, öğetmenlik mesleği, öğetmenin göevini yapaken istekli ve şevkli olmasını geektii.bu bağlamda, öğetmenin öğetme işinden psikolojik doyum elde edebileceği ve göevini zevkle yapabileceği bi otamın oluştuulması geekli göülmektedi. İşte bu aşamada, ögütsel adanmışlık deecesi söz konusu olmaktadı.

6 Okulla, sevgi, saygı, hoşgöü, demokasi, insan haklaı gibi kavamlaı kazandıan ve bunlaa ilişkin tutumlaı geliştien kuumla olmalaı, öğetmenlein ve okul yöneticileinin iş etiği ilkeleini benimsemiş olmalaını beabeinde getimektedi. Bu bağlamda geek bieysel, geekse kuumsal temelde iş etiğinin benimsenmesi, günümüzde eğitim ögütleinde yaşanan bi çok sounun çözümlenmesi yönünde çok önemli bi temelin oluştuulmasına katkı sağlayacaktı. Yöntem Aaştıma Modeli Aaştıma taama modelindedi. Öğetmenlein ögütsel adanmışlık tutumlaının okula adanma, çalışma gubuna adanma, öğetim işleine adanma ve öğetmenlik mesleğine adanma boyutlaında saptanması için, öğetmenlee anket uygulanmıştı. Ayıca, ögütsel adanmışlığın belli değişkenlee göe değişip değişmediğini belilemek için ilişki taaması yapılmıştı. Öğetmenlein iş etiği özellikleinin etik, boş zaman, çok çalışma, işe odaklanma, zamanı kullanma boyutlaında saptanması için öğetmenlee anket uygulanmıştı. Even ve Öneklem Aaştıma evenini Kocaeli İli mekez ilçedeki ilk ve otaöğetim okullaı oluştumaktadı. Öneklem olaak coğafi bölge dikkate alınaak he bölgeden bi ilköğetim bi de otaöğetim okulu önekleme alınmıştı. Aaştımada 24 ilköğetim okulu ve 4 otaöğetim okulundaki öğetmenlee 800 anket uygulanmış olup, 600 anket değelendimeye alınmıştı. Veile ve Toplanması Aaştımanın kuamsal yapısını oluştumak üzee ilgili alanyazın incelenmişti. Vei toplama aacı olaak anket kullanılmıştı. Ölçek Geliştime Aaştımada iki temel ölçek kullanılmıştı. Bunla, Çokboyutlu Ögütsel Adanmışlık Ölçeği ile Ölçeği di. Çokboyutlu Ögütsel Adanmışlık Ölçeği: Aaştımada kullanılan Çokboyutlu Ögütsel Adanmışlık Ölçeği, Celep (2000) taafından geliştiilmiş olan 4 boyutlu 28 maddelik Öğetmenlein Ögütsel adanmışlık ölçeği kullanılmıştı. Bu ölçeğin faktö analizi sonucunda 7 madde eleneek yine 4 boyuttan oluşan 22 maddelik çok boyutlu ögütsel adanmışlık ölçeği geliştiilmişti. Elenen maddele, okula adanma boyutundan Okul için benden nomal olaak beklenilenden fazla çaba göstemekteyim, Alanımla ilgili des olmasa da bu okulda kalmak için başka dese gimeyi kabul edebiliim., Okul yönetiminin öğetmenlee ilişkin uygulamasını onaylamıyoum., Bu okuldaki insanlaaası ilişkiyi onaylamıyoum maddelei; işe adanma boyutunda Günlük olaak planlanan desleimi yetiştiemediğim zaman ek des yapma fısatı aamaktayım. maddesi; çalışma gubuna adanma boyutundan Bu okuldaki öğetmen akadaşlaımdan başkalaına guula bahsedeim. maddesi elenmişti. Okula adanma ölçülmek istenen şeyi % 29.19, mesleğe adanma % 12,14, işe adanma % 7,23, çalışma gubuna adanma % 5,23 toplamda % 53,89 açıklamaktadı. Öğetmenlein Çokboyutlu Adanmışlık

7 Ölçeğinin güvenilik analizi sonucunda Coanbach Alfa katsayılaı; okula adanma,84, mesleğe adanma,81 işe adanma,76, çalışma gubu adanma,71, öğetmenlein çokboyutlu ögütsel adanmışlık ölçeği için,88 bulunmuştu. Ölçeği: Aaştımada kullanılan, Pofili Ölçeği Multidimensional Wok Ethic Pofile (MWEP) Mılle, Woeh ve Hudspeth, (2002) taafından geliştiilmiş olan 7 boyutlu 53 maddelik ölçeği kullanılmıştı. Bu ölçeğin faktö analizi sonucunda 29 madde eleneek 4 boyuttan oluşan 24 maddelik çok boyutlu iş etiği ölçeği geliştiilmişti. Çokboyutlu iş etiği ölçeğinin güvenilik analizi sonucunda Coanbach Alfa katsayılaı; etik,82, işe odaklanma,73, çok çalışma,82, boş zaman,70, zamanı kullanma,74 di. Çokboyutlu iş etiği ölçeğinin faktö analizi sonucunda, ölçülmek istenen duumun etik boyutu % 25,43, çok çalışma % 10,85, işe odaklanma % 6,17, boş zaman % 5,53, zamanı kullanma % 4,25 açıklamaktadı. BULGULAR VE YORUM Aaştıma sonucunda elde edilen veile, kişisel bilgile, öğetmenlein çokboyutlu iş etiğine ilişkin göüşlei, öğetmenlein çokboyutlu ögütsel adanmışlık ve iş etiğine ilişkin göüşlei iş etiği ve çokboyutlu adanmışlığı etkileyen bağımsız değişkenle alt başlıklaı biçiminde özetlenmişti. Kişisel Bilgile Aaştımaya katılan öğetmenlein %70 i ilköğetim okullaında, % 30 u otaöğetim okullaında göev yapmaktadı. Aaştımaya katılanlaın % 51 i bayan, %49 u ise ekek öğetmendi. Otaöğetim kuumlaındaki öğetmenlein çoğu (%45) yaş aasındaki genç öğetmenledi. Bunlaı sıa ile (%35) yaş guubu, (%17) yaş gubu ve son olaak da (%3) 51 yaş ve üstü gubu izlemektedi. Öğetmenlein eğitim düzeyine bakıldığında ise %79 ile fakülte mezunu öğetmenlein çoğunlukta olduğu göülmektedi. Öğetmenlein kıdemine bakıldığında 1-5 yıl çalışanla (%40) biinci sıayı alıken; 6-10 yıldı çalışanla ise %30 ile ikinci sıadadı. Diğe kıdem guplaının yüzdesinin oldukça düşük olduğu göülmektedi. Öğetmenlein bulunduklaı okulda geçen hizmet süeleine bakıldığında ise biinci sıada 1-5 yıl çalışanla (%51), ikinci sıada 1 yıldan az çalışanla (%30), üçüncü sıada ise 6-10 yıl çalışanla (%12) bulunmaktadı. Okulda geçen hizmet süesi açısından diğe guplaın yüzdeleinin oldukça düşük olduğu göülmektedi. Özetlemek geekise aaştımaya katılanlaın çoğu bayan genç ve düşük kıdeme sahip fakülte mezunu öğetmenledi. Öğetmenlein Çokboyutlu Ögütsel Adanmışlık ve İş Etiğine İlişkin Göüşlei Aaştımaya katılan öğetmenlein çokboyutlu ögütsel adanmışlığa ilişkin göüşlei boyutlaa göe aşağıda özetlenmişti. Okula Adanma: Öğetmenlein okula adanma konusundaki 5 souya vediklei yanıtla incelediğinde, öğetmenlein yasından fazlasının çalıştığı okuldan guu duyduğu, okulun kendisinde çalışma şevki uyandıdığı, okulun geleceğinin kendisini geçekten ilgilendidiği göüşünü taşımaktadı. Ancak bu

8 öğetmenleden % 33,5 i okulu çalışabileceği en iyi okulla aasında gömediğini ya da bunun çok az deecesinde değelendidiğini, % 26,3 ü bulunduğu okulda çalışmaktan ya hiç hoşlanmadığı ya da çok az hoşlandığını belitmektedi. Bu duumda, öğetmenlein önemli bi bölümünün okulda göev yapmaktan guu duyduğu ve okulun kendileinde çalışma isteği yaattığını belitmeleine kaşın, fısat bulduklaında da başka okula gitme niyetinde olduklaı söylenebili. Bunun nedeninin belki de ekonomik ve çalışma koşullaı açısından daha iyi okula gitme geekçesinin yattığı ilei süülebili. Mesleğe Adanma: Öğetmenlein mesleki adanmışlıklaı onlaın iş başaılaında önemli ölçüde ol oynamaktadı. Aaştımaya katılan öğetmenlein mesleki adanmışlıklaının yüksek düzeyde olduğu ilei süülebili. Çünkü, öğetmenlein yaısından fazlası öğetmenlik mesleğini seçme kaaını olumlu bi kaa olaak değelendidiği, öğetmenlik mesleğinin mesleki değeleini diğe mesleklein değeleinden daha üstün olaak gödüğü, öğetmen olmaktan guu duyduğu, çalışma yaşantısında ideal bi meslek olaak gödüğü, ekonomik açıdan geeksinme duymasa da bu meslekte çalışmaya devam etme eğilimde olduğu anlaşılmaktadı. İşe Adanma: Aaştımaya katılan öğetmenlein iş adanma deecelei, mesleğe adanma deeceleine paalel bi gelişme göstemektedi. Öğetmenle, öğencilee des dışında zaman ayıdıklaını, öğencilein aile yaşantılaı hakkında bilgi edinmeye çalıştıklaını, işlei için çok çaba göstedikleini, des yapmaktan zevk aldıklaını belitmektedi. Çalışma Gubuna Adanma: Öğetmenlein bilikte çalıştığı meslektaşlaı ile olan ilişkileinin niteliği, öğetmenin iş başaısında önemli deecede ol oynayabilmektedi. Aaştımaya katılan öğetmenlein çalışma gubu ile ilişkileinin kuvvetli olduğu söylenemez. Aaştımaya katılan öğetmenlein büyük çoğunluğu des aalaında diğe öğetmenlele bilikte olmaktan hoşlandığı, okul dışındada ilişkileini südüdüğünü belitmesine kaşın, bibileinin ailevi özgeçmiş hakkında yeteli bilgiye sahip olmadıklaı, yaşantılaındaki en iyi akadaşlaın o okuldaki öğetmenle olmadığı, yeteli ölçüde kendileini okuldaki öğetmenlein iyi akadaşı olaak gömediği göüşünü paylaşmaktadı. Öğetmenlein ne İlişkin Göüşlei Aaştımaya katılan öğetmenlein çoklu iş etiğine ilişkin göüşlei iş etiği boyutlaı açısından aşağıda özetlenmişti. Etik: Aaştımaya katılan öğetmenlein çokboyutlu iş etiğinin etik boyutu ile ilgili 8 souya vediklei yanıtla incelendiğinde genelde etik değeleinin yüksek olduğu söylenebili. Öğetmenlein hemen hemen tamamına yakını işte boşa zaman hacamamanın önemli olduğunu, iş gününü çalışaak geçimekten mutluluk duyduklaını, insanlaın he zaman davanışlaının soumluluğunu üstlenmesi geektiğine inandıklaını, göevini geeğini yeine getidikleinde kendileini başaılı hissettikleini, veimli

9 bi iş günü geçimenin kendilei için doyum veici olduğunu, kendine güvenin başaı anahtaı olduğunu, insanın he zaman doğu ve adil olanı yapması geektiğine inandıklaını göüşünü paylaşmaktadıla. Çok Çalışma: Aaştımaya katılan öğetmenlein çok çalışmaya ilişkin değelei, etik değelelele ötüşen bi nitelik göstemektedi. Öğetmenlein yasısından fazlası; çok çalışan için hiçbi şeyin olanaksız olmadığını, amaçlaını geçekleştimenin, başaı elde etmenin ve iyi bi yaşantı sağlama yolunun çok çalışmak olduğu göüşünü benimsemektedi. İşe Odaklanma: Aaştıma bulgulaına göe, öğetmenleine adanma davanışlaı aasında bi benzelik bulunmaktadı. Öğetmenlein ekonomik açıdan geeksinme duymasa ya da emekliliği gelmiş olsa da çalışmaya devem etek istediğini, işsiz yaşantının sıkıntı veici olabileceğine ve de çalışmaktan dolayı mutlu olduğu, inancını taşımaktadı. Boş Zaman: Aaştımaya katılan öğetmenlein boş zamanı kullanma konusunda sahip olduğu değele, işe odaklanma ve çok çalışmayı destekle niteliktedi. Öğetmenlein önemli bi bölümü daha çok boş zaman yaatan bi işi tecih etmediği gibi bu tü işlein kendilei için önemli olmadığını, boş zamanın yaşamın anlamlılığı için geekli olmadığını, boş zamana sahip olmalaının kendileini iyi hissetmeleini sağlamayacağı göüşünde bileşmektedile. Diğe taaftan işleinin çok zaman aldığını, dinlenmeye çok az zaman bıaktığını da belitmektedile. Zamanı Kullanma: Öğetmenlein göevleini geçekleştime süecinde zamanlaını boş geçimemeye önem vediklei gözlenmişti. Öğetmenlein yasısından fazlası, işinde zaman kaybetmemek için öğetim etkinlikleini planlamaya önem vediği, zamanın veimli kullanma konusunda çaba göstedikleini belitmektedile İş Etiği ve Çokboyutlu Adanmışlığı Etkileyen Bağımsız Değişkenle Aaştımada çokboyutlu iş etiği ile çokboyutlu ögütsel adanmışlığı etkileyen bağımsız değişkenlein olup olmadığını belilemek amacıyla vayans analizi yapılmıştı. Aaştımada; Çokboyutlu iş etiği ile çokboyutlu ögütsel adanmışlığın kendi boyutlaı aasında, He iki ölçeğin boyutlaının bibilei aasında anlamlı bi ilişki olup olmadığı ve Aaştımaya katılan öğetmenlein yaş, eğitim düzeyi, öğetmenlik mesleğinde geçen hizmet süesi, okulda geçen hizmet süesi gibi kişisel özellikleinin çokboyutlu iş etiği ve ögütsel adanmışlıklaına etkisini ölçmek için Regesyon analizi ve t Testi yapılmıştı. Çalışma Gubuna Adanma Aaştımada öğetmenlein çalışma gubuna adanmışlıklaı ile işe odaklanma aasında pozitif ota düzeyde anlamlı bi ilişki olduğu saptanmıştı. Buna ağmen, öğetmenlein çalışma gubuna adanmışlıklaı ile boş zaman ve etik değelei aasında negatif ota düzeyde anlamlı ilişki olduğu bulunmuştu.

10 Öğetmenlein çalışma gubu ile olan ilişkileinin yapısı he zaman ögütün fomal amaçlaı ile ötüşmeyebili. Bu göüş dikkate alındığında, öğetmenlein çalışma gubuna adanmalaı ile etik değelei aasında tees oantılı bi ilişkinin çıkmış olmasının doğal bi sonuç olduğu ilei süülebili. Aaştımada öğetmenlein çalışma gubuna adanmışlıklaı ile okulda geçen hizmet süelei aasında pozitif anlamlı ilişkinin bulunması, öğetmenlein okulda geçen hizmet süeleinin attıkça çalışma gubuna adanmışlıklaının da attığını göstemektedi. Boş zaman, çok çalışma, zamanı kullanma, işe odaklanma, etik, yaş, eğitim düzeyi, öğetmenlik mesleğinde geçen hizmet süesi, okulda geçen hizmet süesi değişkenlei bilikte, çalışma gubuna adanma boyutundaki toplam vayansın yaklaşık % 13 ünü açıklamaktadı (R 2 =.123, p<.01). Modelin geçeliğini test etmek için yapılan ANOVA testinde F= 9.65, p=0.000 değelei elde edilmişti. Bu değelele modelin p<.01 düzeyinde anlamlı olduğu sonucuna vaılmıştı. Model 1 de ye alan bağımsız değişkenlein, çalışma gubuna adanma boyutunu yodama gücünü test etmek üzee, standadize edilmiş Regesyon katsayılaı (β) ve anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçlaı tablo 1 de gösteilmişti. Regesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçlaına göe, boş zaman, işe odaklanma, okulda geçen hizmet süesi (p<.01), etik bağımsız değişkeni (p<.05) çalışma guubuna adanma boyutu üzeinde anlamlı bi yodayıcı olduklaı göülmektedi. Tablo 1 Öğetmenlein Göüşleine Göe Çalışma Gubuna Adanmayı Etkileyen Kişisel Özellikle ile Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat Kişisel Özellikle ve Boyutlaı Boş Zaman -9,964,034 -,122,004** -,123 -,115 Çok Çalışma 5,917,047,062,206,054,050 Zamanı Kullanma 4,508,047,047,342,041,038 İşe Odaklanma,307,050,298,000**,256,246 Etik -,137,064 -,108,034* -,091 -,085 Yaş -7,754,057 -,098,174 -,058 -,054 Eğitim Düzeyi -5,824,045 -,068,192 -,056 -,052 Öğetmenlik 4,692,033,110,151,061,057 mesleğinde geçen hizmet süesi Okulda geçen hizmet,109,036,148,002**,130,122 süesi R 2 =.123 F= 9.65 p =.000 Cinsiyet: Kadın ve ekek öğetmenlein çalışma gubuna adanmışlıklaının attıkça işe odaklanmalaının attığı; diğe taaftan çalışma gubuna adanan buna bağlı olaak da işe odaklanması atan öğetmenlein boş zaman isteğinin azaldığı saptanmıştı. Aynı zamanda ekek öğetmenlein kadın öğetmenleden faklı olaak okulda geçen hizmet süeleinin attıkça çalışma gubuna adanmalaının attığı saptanmıştı. Bu ilişkile tablo 2 ve tablo 3 te gösteilmişti.

11 Tablo 2 Kadın Öğetmenlein Göüşleine Göe Çalışma Gubuna Adanmayı Etkileyen Çokboyutlu İş Etiği Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat Boyutlaı Boş Zaman -9,964,034 -,122,004* -,123 -,115 İşe Odaklanma,250,75,226,001**,199,193 Okulda geçen süe 3,331,056,044,550,037,035 R 2 =.068 F=3,23 p =.001 Tablo 3 Ekek Öğetmenlein Göüşleine Göe Çalışma Gubuna Adanmayı Etkileyen Çokboyutlu İş Etiği Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat Boyutlaı Boş Zaman -,205,043 -,268,000** -,278 -,250 İşe Odaklanma,327,064,339,000**,297,269 Okulda geçen süe,165,045,229,000**,217,192 R 2 =.228 F=10,04 p =.000 İşe Adanma Aaştımada öğetmenlein işe adanmışlık düzeylei ile çok çalışma, etik değelei, zamanı kullanma ve işe odaklanmalaı aasında pozitif anlamlı bi ilişki olduğu saptanmıştı. Boş zaman, çok çalışma, zamanı kullanma, işe odaklanma, etik, yaş, eğitim düzeyi, öğetmenlik mesleğinde geçen hizmet süesi, okulda geçen hizmet süesi değişkenlei bilikte, işe adanma boyutundaki toplam vayansın yaklaşık % 32 ünü açıklamaktadı (R 2 =.324, p<.01). Modelin geçeliğini test etmek için yapılan ANOVA testinde F= 30,691, p=0.000 değelei elde edilmişti. Bu değelele modelin p<.01 düzeyinde anlamlı olduğu sonucuna vaılmıştı. Model 1 de ye alan bağımsız değişkenlein, işe adanma boyutunu yodama gücünü test etmek üzee, standadize edilmiş Regesyon katsayılaı (β) ve anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçlaı tablo 4 de gösteilmişti. Regesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçlaına göe, zamanı kullanma, işe odaklanma, etik (p<.01), çok çalışma, eğitim düzeyi (p<.05) değişkenlei işe adanma boyutu üzeinde anlamlı bi yodayıcı olduklaı göülmektedi. Tablo 4 Öğetmenlein Göüşleine Göe İşe Adanmayı Etkileyen Kişisel Özellikle ile Çokboyutlu İş Etiği Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat

12 Kişisel Özellikle ve Boyutlaı Boş Zaman -4,073,026 -,057,124 -,066 -,054 Çok Çalışma 8,385,036,100,021*,099,081 Zamanı Kullanma,209,036,246,000**,239,201 İşe Odaklanma,241,038,268,000**,261,221 Etik,152,050,136,002**,130,107 Yaş -1,335,044 -,002,976 -,001 -,001 Eğitim Düzeyi -7,417,034 -,099,030 -,092 -,076 Öğetmenlik -1,225,025 -,033,627 -,021 -,017 mesleğinde geçen hizmet süesi Okulda geçen hizmet -2,496,027 -,004,927 -,004 -,003 süesi R 2 =,324 F= 30,691 p =.000 Cinsiyet Aaştımada kadın öğetmenlein işe adanmışlık düzeyleinin attıkça çok çalışma, zamanı kullanma ve işe odaklanmalaının attığı saptanmıştı. Bunun yanı sıa aaştıma bulgulaı ekek öğetmenlein işe adanmışlıklaının attıkça sadece zamanı kullanma ve işe odaklanmalaının attığını göstemektedi. Bu ilişkile tablo 5 ve tablo 6 da gösteilmişti.

13 Tablo 5 Kadın Öğetmenlein Göüşleine Göe İşe Adanmayı Etkileyen Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat Boyutlaı Çok Çalışma,175,052,211,001**,200,174 Zamanı Kullanma,213,054,255,000**,233,204 İşe Odaklanma,177,058,181,003**,181,157 R 2 =,250 F= 12,771 p =.000* **p<.01 tek yönlü *p<.05 tek yönlü Tablo 6 Ekek Öğetmenlein Göüşleine Göe İşe Adanmayı Etkileyen Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat Boyutlaı Çok Çalışma 6,031,047,072,199,078,061 Zamanı Kullanma,245,047,284,000**,302,245 İşe Odaklanma,349,048,417,000**,404,342 R 2 =,385 F= 22,677 p =.000 Mesleğe Adanma Aaştımada öğetmenlein mesleğe adanmışlık düzeylei çok çalışma, etik, zamanı kullanma ve işe odaklanmalaı aasında pozitif anlamlı bi ilişki olduğu saptanmıştı. Öğetmenlein mesleğe adanmışlık düzeylei ile yaş ve eğitim düzeylei aasında negatif anlamlı ilişki bulunmuştu. Eğitim düzeyi atan bi bieyin doğal olaak beklentisi de ata. Bunun sonucu olaak da eğitim düzeyi düşük olan biey için yeteli olan bi duum eğitim düzeyi yüksek olan biey için yeteli olmayabili. Bu nedenle eğitim düzeyi yüksek olan öğetmenlein mesleğe adanmışlık düzeyleinin düşük olması anlamlı göünmektedi. Boş zaman, çok çalışma, zamanı kullanma, işe odaklanma, etik, yaş, eğitim düzeyi, öğetmenlik mesleğinde geçen hizmet süesi, okulda geçen hizmet süesi değişkenlei bilikte, mesleğe adanma boyutundaki toplam vayansın yaklaşık % 32 sini açıklamaktadı (R 2 =.315, p<.01). Modelin geçeliğini test etmek için yapılan ANOVA testinde F= 33, 254, p=0.00 değelei elde edilmişti. Bu değelele modelin p<.01 düzeyinde anlamlı olduğu sonucuna vaılmıştı. Model 1 de ye alan bağımsız değişkenlein, mesleğe adanma boyutunu yodama gücünü test etmek üzee, standadize edilmiş Regesyon katsayılaı (β) ve anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçlaı tablo 7 de gösteilmişti. Regesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçlaına göe, çok çalışma, zamanı kullanma, işe odaklanma, etik, eğitim düzeyi (p<.01), yaş (p<.05) değişkenlei mesleğe adanma boyutu üzeinde anlamlı bi yodayıcı olduklaı göülmektedi. Tablo 7 Öğetmenlein Göüşleine Göe Mesleğe Adanmayı Etkileyen Kişisel Özellikle ile Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat

14 Kişisel Özellikle ve Boyutlaı Boş Zaman 4,693,033,052,157,060,050 Çok Çalışma,217,044,204,000**,208,174 Zamanı Kullanma,175,044,162,000**,165,137 İşe Odaklanma,374,047,324,000**,318,276 Etik,152,050,136,002**,130,107 Yaş -,139,055 -,156,012* -,106 -,088 Eğitim Düzeyi -,124,044 -,127,005** -,119 -,099 Öğetmenlik mesleğinde geçen hizmet süesi 3,181,032,066,320,042,035 Okulda geçen hizmet 8,921,035,011,799,011,009 süesi R 2 =,315 F= 33,254 p =.000 Cinsiyet: Aaştıma bulgulaına göe ekek öğetmenleden faklı olaak kadın öğetmenlein mesleğe adanmışlık düzeylei attıkça boş zaman isteklei atmaktadı. Bu ilişkile tablo 8 ve tablo 9 da gösteilmişti.

15 Tablo 8 Kadın Öğetmenlein Göüşleine Göe Mesleğe Adanmayı Etkileyen Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat Boyutlaı Boş Zaman,106,050,119,034*,127,113 Çok Çalışma,176,060,185,004**,173,155 Zamanı Kullanma,149,063,154,019*,141,125 İşe Odaklanma,247,068,220,000**,212,191 R 2 =,201 F= 9,983 p =.000 Tablo 9 Ekek Öğetmenlein Göüşleine Göe Mesleğe Adanmayı Etkileyen Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat Boyutlaı Boş Zaman,106,050,119,791 -,016 -,012 Çok Çalışma,176,060,185,000,254,199 * Zamanı Kullanma,149,063,154,001,193,149 * İşe Odaklanma,247,068,220,000,394,325 * R 2 =,409 F= 24,67 p =.000 Yaş: Aaştıma bulgulaı, öğetmenlein yaşlaı ile mesleğe adanmışlık düzeylei aasında negatif anlamlı bi ilişki olduğunu göstemektedi. Buna göe öğetmenlein yaşlaı attıkça mesleğe adanmışlık düzeylei azalmaktadı Okula Adanmışlık Aaştımada öğetmenlein okula adanmışlıklaı ile çok çalışma ve işe odaklanmalaı aasında doğu oantılı anlamlı bi ilişki olduğu saptanmıştı. Bunun yanı sıa öğetmenlein okula adanmışlıklaı ile boş zaman aasında tes oantılı ilişki bulunmuştu. Aaştıma bulgulaına göe öğetmenlein okula adanmışlıklaı attıkça boş zaman isteklei, azalmaktadı. Boş zaman, çok çalışma, zamanı kullanma, işe odaklanma, yaş, eğitim düzeyi, öğetmenlik mesleğinde geçen hizmet süesi, okulda geçen hizmet süesi değişkenlei bilikte, okula adanma boyutundaki toplam vayansın yaklaşık % 12 sini açıklamaktadı (R 2 =.123, p<.01). Modelin geçeliğini test etmek için yapılan ANOVA testinde F= 10, 846, p=0.000 değelei elde edilmişti. Bu değelele modelin p<.01 düzeyinde anlamlı olduğu sonucuna vaılmıştı. Model 1 de ye alan bağımsız değişkenlein, okula adanma boyutunu yodama gücünü test etmek üzee, standadize edilmiş Regesyon katsayılaı (β) ve anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçlaı tablo 10 da gösteilmişti. Regesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçlaına göe, boş zaman, zamanı kullanma, yaş (p<.01), çok çalışma (p<.05) değişkenlei okula adanma boyutu üzeinde anlamlı bi yodayıcı olduklaı göülmektedi.

16 Tablo 10 Öğetmenlein Göüşleine Göe Okula Adanmayı Etkileyen Kişisel Özellikle ile Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat β P İkili Kişisel Özellikle ve Boyutlaı Boş Zaman -9,061,045,-084,000**,085,080 Çok Çalışma,196,059,154,044*,140,132 Zamanı Kullanma,104,060,081,001**,073,068 İşe Odaklanma -252,064,184,085,166,156 Yaş -, ,110,000**,066,062 Eğitim Düzeyi -,110,059 -,096,120 -,079 -,073 Öğetmenlik mesleğinde geçen hizmet süesi -1,780,043 -,031,064 -,017 -,016 Okulda geçen hizmet 3,506,047,036,681,032,030 süesi R 2 =,123 F= 10,846 p =.000 Cinsiyet: Aaştıma bulgulaına göe kadın öğetmenlein okula adanmışlığı ile çok çalışmalaı aasında pozitif anlamlı bi ilişki vadı. Bunun yanı sıa ekek öğetmenlein okula adanmışlıklaı ile çok çalışma ve işe odaklanmalaı aasında doğu oantılı, okula adanmışlıklaı ile boş zaman aasında negatif anlamlı ilişki olduğu saptanmıştı Bu ilişkile tablo 11 ve tablo 12 de gösteilmişti. Tablo 11 Kadın Öğetmenlein Göüşleine Göe Okula Adanmayı Etkileyen Çokboyutlu İş Etiği Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat Boyutlaı Boş Zaman 8,582,072,070,234,072,067 Çok Çalışma,208,087,159,017*,143,133 İşe Odaklanma,177,099,115,075,107,100 R 2 =,117 F= 5,71 p =.000 Tablo 12 Ekek Öğetmenlein Göüşleine Göe Okula Adanmayı Etkileyen Çokboyutlu İş Etiği Boyutlaı Regesyon Katsayılaı (β) ve t-testi Sonuçlaı Bağımsız Değişkenle B Standat Boyutlaı Boş Zaman -,208,055 -,217,000** -,224 -,207 Çok Çalışma,199,079,163,013*,152,138 İşe Odaklanma,320,082,26,000**,233,216 R 2 =,167 F= 7,93 p =.000

17 Sonuç Aaştıma sonucunda elde edilen bulgulaa bakıldığında, genelde öğetmenlein okula, işe, mesleğe ve çalışma gubuna adanmalaının yüksek düzeyde olduğu söylenebili. Diğe taaftan, çokboyutlu iş etiği açısından, öğetmenlein çok çalışmaya, işe odaklanmaya, zamanı etkili ve veimli kullanmaya, çalışmayı ve veimliliği olumlu yönde etkileyecek etik değelee önem vediklei gözlenmektedi. Ayıca öğetmenle, kendileine çalışma otamında geeğinden fazla boş zaman yaatılmasına yönelik anlayışı benimsememektedile. Çokboyutlu ögütsel adanmışlıkla çokboyutlu iş etiği aasında doğu oantılı anlamlı bi ilişkinin olduğu göülmüştü. Buna göe, öğetmenlein ögütsel adanmışlık düzeyleinin atıılmasında çokboyutlu iş etiğinin ya da öğetmenlein mesleği, okulun amaçlaı, işin yapısıyla ötüşebilen etik değelee sahip olmalaının, ögütsel adanmışlığı attıdığı ilei süülebili. Öğetmenlein yaş, eğitim düzeyi ve okulda geçen hizmet süesi gibi özellikleinin ögütsel adanmışlıklaını ve iş etiğini etkilediği bulunmuştu. Buna göe, öğetmenlein yaşı, mesleğe adanma ile tes oantılı, okula adanma ile doğu oantılı ilişki içeisindedi. Öğetmenlein eğitim düzeyi ise mesleğe adanma ile tes oantılı ilişki içeisindedi. Okulda geçen hizmet süesi, çalışma gubu ile doğu oantılı ilişki içeisinde olup, cinsiyet açısından ise yalnızca ekek öğetmenlein okulda geçen hizmet süesi attıkça, çalışma gubuna adanmalaı azalmaktadı. Sonuç olaak, öğetmenlein okula, işe, çalışma gubuna ve mesleğe adanmışlıklaının atıılabilmesi, büyük ölçüde öğetmenlein beklentileine uygun bi çalışma otamının yaatılmasına; çok çalışmayı destekleyen, zamanın veimli kullanılmasını ön plana çıkaan bi etik anlayışın geliştiilmesine bağlıdı. Kaynakça Celep, C. (2000) Eğitimde Ögütsel Adanma ve Öğetmenle, Anı Yayıncılık, Ankaa. Ducke, P. (1998). Yeni Geçekle, Tükiye İş Bankası Kültü Yayınlaı, Ankaa Gace, Geald. (2000). Reseach And The Challenges of Contempoay School Leadeship: The Contibution Of Citical Scholaship, Bitish Jounal of Educational Studies, 48, 3 Geenfield, J. (1991). Rationale Methods to Aticulate Ethics and Administato Taining. Educational Administation Quately, 27, 2 Lashway, L. (1996). Ethical Leadeship. ERIC Digest, Numbe Mccudy, David B. (1998). Ceating an Ethical Oganization. Geneations, 22,3. Moow, P.C. (1993). The theoy and measuement of wok commitment. Geenwich, CT: JAI. Mowday, R.T., Stees, R., ve Pote, L.W. (1979). The measuement of oganizational commitment. Jounal of Vocational Behavio, 14, Pehlivan, İ. (1998). Yönetsel Mesleki Ögütsel Etik, Pegem, Ankaa Piepe, A. (1999). Etiğe Giiş, Çevien: V. Ataymen-G. Seze. Ayıntı Yayınlaı, İstanbul. Şimşek, B. (1999).Yöneticilein Çalışanlaa Kaşı İş Etiğine Yönelik Değelein Tesbit ve Analizine İlişkin Bi Çalışma, Yayımlanmamış Doktoa Tezi, Eskişehi. Thioux, J. (1998). Ethics Theoy and Pactise, R.R. Donneley& Sons Company, New Jesey

18 Uzkesici, N. (2003). Ögütlede Etik Yönetimi-Ögütlede Etik Kalitesinin Yönetimine Geçiş. Endüsti İlişkilei ve İnsan Kaynaklaı Degisi, Cilt:5, Sayı:2 Walle, A.H. (1995). Business Ethics and Touism:Fom Mico to Maco Pespectives, Touism Management, 16 (4),