Araştırma Raporu. Gençlik Konseyi. Yoksulluk Kaynaklı Çocuk Asker Sorunu. Doğuş MORDENİZ ve Cem Ekin SUNAL. Pozisyon: Başkan ve Başkan Vekili.

Transkript

1 Forum: Sorun: Yazar: Gençlik Konseyi Yoksulluk Kaynaklı Çocuk Asker Sorunu Doğuş MORDENİZ ve Cem Ekin SUNAL Pozisyon: Başkan ve Başkan Vekili Araştırma Raporu Giriş Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu(UNICEF) in yaptığı açıklamaya göre bütün dünyada birçok çocuk yoksulluk, gıda yetersizliği ve kabul edilemez ayrımcılıklardan dolayı ortada bırakılıyor ve kendi hayatlarını sürdürmeye terk ediliyor. UNICEF in yetkili müdürü Anthony Lake Bütün çocuklar nerde yaşarlarsa yaşasınlar hayatlarını doyasıya ve sağlıklı yaşama şansını hak ediyorlar. diyor ve bütün ulusların bu konuda gerekli kanunları gözden geçirmelerini ve eğitim ve sağlık alanında çocuk hakları göz önünde bulunarak çalışmalarını ilerletmeleri önerisinde bulunuyor. Çocukların ve gençlerin yoksulluk ve yetersiz şartlardan dolayı ortada bırakılması büyük bir problemi daha beraberinde getiriyor: Çocuk askerliği. Her ne kadar sadece Afganistan ve Irak taki savaşlar Batı medyasını meşgul etse de bunların dışında da birçok ülkedeki çatışmalarda çocuklar asker ve hatta canlı kalkan olarak savaşlara dâhil ediliyor. Sayısız çocuk yönetimler tarafından bu savaşlara katılmaya zorlanıyor. 15 yaşındaki çocukların orduya katılması Birleşmiş Milletler tarafından savaş suçu olarak kabul edilse bile günümüzde yaklaşık 300,000 çocuğun hayatı bu savaşlarda riske atılıyor. Uluslar arası af örgütüne göre birçok çocuk evlerinden, sokaklarından hatta okullarından kaçırılıp savaşa katılmak için zorlanıyor. Gönüllü olarak bu faaliyetlere katılan gençlerin temel sebebi ise aşırı yoksulluk ve umutsuzluk. Fiziksel zararlarının yanı sıra çocuk askerlerinin savaş sırasında tanıklık ettiği şiddet ve ölümlerden dolayı uzun vadeli psikolojik sarsıntılara yol açtığı da söyleniyor. Uluslar arası Çocuk Askerlik Ofisi nin araştırmasına göre Burma, Filipinler, Somali ve Sudan gibi bazı geri kalmış devletlerde çocuk askerliği sorunun derin bir tarihi var. Ancak son yıllarda savaşlarda kullanılan çocuk asker sayısı Uganda, Fildişi Sahilleri ve Libya gibi ülkelerde de gittikçe artmakta. Son olarak Mali deki çatışmalarda bazı militan grupları tarafından çocukların kullanıldığı biliniyor. Bazen de çocuklar daha yaşlı askerler tarafından canlı kalkan veya intihar bombaları olarak da kullanılabiliniyor.

2 Birleşmiş Milletlerinin gündemini de son yıllarda meşgul eden çocuk askerliği artan yoksulluk problemi ile birlikte bütün dünyada sayısı artarak devam etmektedir. Bu probleme karşı alınacak çözümler ancak bütün devletlerin ortaklaşa çalışmasıyla etkili olacaktır. Anahtar Kelimelerin Tanımları Çocuk Asker Birleşmiş Milletlerin tanımına göre 18 yaşının altında erkek ya da kızlardan oluşan düzenli- düzensiz silahlı kuvvetlerin ya da silahlı bir siyasi örgütün emrinde bulunan çocuklar çocuk askeri olarak tanımlanmaktadır. Birleşmiş Milletler Uluslar arası Çocuklara Yardım Fonu( UNICEF) UNICEF Birleşmiş Milletler tarafından kurulmuş ve çocuk haklarının korunması adına tanıtım ve çalışmalarda bulunan bir kurumdur. Çocukların temel gereksinimlerini yerine getirmek amacıyla faaliyetlerde bulunur. UNICEF in yoğun çalışmalarıyla birlikte çocuk askerler olgusu uluslar arası toplumun gündemine girmiştir. UNICEF çocuk askerliğinin uygulandığı ülkelerde müzakerelerden kaçan çocuklara barınak ve yiyecek desteği vererek yardımda bulunmaktadır. Militan grup Bir düşüncenin veya ideolojinin başarı kazanması için savaşan ve mücadele eden örgüt veya kişiler oluşturur. Çocuk askerliği birçok ülkede militan gruplar tarafından silahlandırılıp mücadeleye zorlanır. İç savaş İç savaş bir ülkenin insanlarının çeşitli inanışlar çevresinde kutuplaşarak birbirlerine karşı başlattığı silahlı çatışma olarak tanımlanabilir. Çocuk askerler en çok iç savaşlar ve çatışmalarda görev almaktadır. Mali ve Liberya daki iç çatışmalarda yüz binlerce çocuk militan örgütler tarafından silahlanmıştır. Uluslarası Çocuk Asker (Child Soldiers International) Uluslarası Çocuk Asker, savaş sırasında çocukların asker olarak kullanılmasına ve kendi çıkarları doğrultusunda kullanılmalarına karşı kurulmuş İngiliz sivil toplum kuruluşudur. Silahsızlanma: Barışçıl bir organizasyonun çatışmanın olduğu bölgede silahları toplaması ve kullanımın engellemesi ve yeri geldiğinde imha etmesi silahsızlanma olarak adlandırılır.

3 Genel Bakış Savaşların yıkıcı etkisinin en şiddetli olarak görüldüğü çocukların çeşitli askeri faaliyetler için kullanıldıkları tarih boyunca görülmektedir. Çocuk askerler cinsiyet ayrımı yapılmaksızın günümüzde de Afrika başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde iç savaşlarda ve çatışmalarda görev almaktadırlar. Son olarak Suriye de gerçekleşen çatışmalarda da fazlaca sayıda çocuk askerin kullanıldığı görülmüştür. Dünyada çocuk asker sayısının bu denli artması Soğuk Savaş dönemine denk gelmiştir. Soğuk Savaş sonrasında çocukları silahlandırma etkinlikleri gittikçe artmıştır. Çocuk askerlerin ilk örneği de Vietnam savaşı sırasında görülmüş, Amerika ya karşı çocuklarla bombalı saldırılar gerçekleşmiştir. Çocukların sadece asker olarak değil intihar bombası olarak da kullanıldığı İsrail- Filistin çatışmasında öne çıkmıştır. Halen çocukların bomba olarak kullanılmasına özellikle Ortadoğu bölgesinde sık sık rastlanmaktadır. Pek çok bölgede çıkan iç savaşlarda yetişkin asker sayısının azlığından pek çok çocuk kaçırılarak asker olarak kullanılmıştır. Çocuklar hem devlet hem de bazı silahlanmış isyan grupları tarafından kullanılmaktadırlar. İç savaşların genelde meydana geldiği yerler yoksul ve fakir ülkeler olduğundan ülkenin sosyoekonomik durumunun şiddetle olan bağı uzun zaman önce çözülmüştür. Her ne kadar kesin bir yargı olarak sunulmasa da yoksulluk çocuk asker toplamanın en temel nedenidir. Savaş sırasında anne ve babalarını kaybeden ve her an ölüm korkusuyla yüzleşen aynı zamanda açlıkla mücadele eden çocuklar silahlı örgüt üyesi haline getirilip çeşitli eğitimlerden sonra çatışma alanlarına gönderilmektedir Savaş koşulları sırasında kolay bir şekilde gözdağı verilebildiğinden çocukları ikna etmek de kolaydır. Çocuk askerler genelde askeri faaliyetlerde kullanılmak için zorlansalar da kimi zaman çocukların gönlü bir şekilde bu faaliyetlere katılımı da söz konusudur. Hatta bazen çocukların bu tür silahlı örgütler bulmaya çalıştıkları da görülmektedir. Şu an günümüzde yaklaşık 250,000 çocuk asker vardır ve bunların %40 ı kızlardan oluşmaktadır. Bütün çocuklara aktif bir şekilde bu çatışmalarda yer almasalar da genelde kendi çıkarları doğrultularında kullanılıp hizmet ettirilirler. Çocukların hayatlarının onların başlatmadığı savaşlar sonucu yok olması zaten gayet üzücüyken bir de mücadele etmeye zorlandıkları bu silahlı faaliyetlerin ciddi ve onarılamayan psikolojik ve fiziksel zararlara yol açması içler acısı bir tablo ortaya çıkarır. Çocuk hakları sözleşmesine göre her çocuğun okula gitme ve şiddetten uzak bir şekilde yaşama hakkı vardır. Çocukların asker olarak kullanılması da en temel çocuk haklarına ihlaldir. Birleşmiş Milletler Haziran 2013 te 2016 yılına kadar çocuk askerliği kaldırma hedefini koysa da şu anki sayılara göre bu çok mümkün görünmemektedir. İlgili Taraflar ve Görüşleri Burma

4 Burma devleti Dünyadaki en çok çocuk askere sahip olan devlet olmaktadır ve çocuk askerlerin sayısı da her geçen gün artmaktadır. İnsan Hakları İzleme Örgütü nün (İHİÖ) raporuna göre Burma daki çocuk askerlerin büyük bir çoğunluğu ulusal orduda aktif olarak kullanılmaktadır. Bunlar 11 yaşından itibaren zorla kamplarda eğitilmektedirler. Burma ordusu 1988 den beri artarak ortalama askeriyle Güney Doğu Asya daki en büyük ordu haline gelmiştir. Bu sayının %20 sinden fazlasının ise çocuk askerlerden oluşmaktadır. Burma devleti aynı zamanda Myanmar olarak da bilinir. İşsizlik 2012 yılında %37 olarak belirlenmiştir. Aynı zamanda halkın %26 ise fakirlik sınırının altındadır. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (BMÇYF) Çocuk askerleri topluma yeniden kazandırmak için çalışmalara destek verir. Örneğin Çad taki isyankar gruplar ele geçirildiğinde ya da devletle barış anlaşmaları yaptığında 18 yaş altı çocuklar BMÇYF sponsorluğundaki rehabilitasyon çalışmasına girdiler. Afganistan Afganistan da en az 200 çocuk asker Afganistan Ulusal Polisi ne ve Kandahar daki yarı resmi yardımcı polis kuvveti olarak hizmet etmektedir. Askere alınan çocuklar bazı durumlarda Afgan polisi ve polise destek veren militanlardan, özel güvenlik şirketlerinden ve Taliban tarafından cinsel taciz edilmektedirler. Kongo Kongo da isyancı grupların yaklaşık yüzde 40 ı çocuk askerlerden meydana geliyor. Bütün Afrika daki çocuk askerlerin toplam sayısı 130 bin civarında tahmin ediliyor. Söz konusu rakamın yaklaşık yüzde 50 sinin ise tek başına Kongo da bulunduğu biliniyor. Uganda Uganda daki Tanrı nın Direniş Ordusu nun (TDO) mevcudunun yüzde 90 ı yaşlarında. TDO en az 12 bin çocuğu zorla silahlandırıp saflarına kattı. Liberya Liberya da 1989 ve 1997 yılları arasında yaşanan iç savaşta en az 20 bin çocuk asker yer aldı. Bunların bir bölümü henüz 9 yaşındaydı. Sierra Leone Sierra Leone de 1991 ve 2002 yılları arasında çocuk asker sayısının 6 bin 845 olduğu tahmin ediliyor.

5 Dünya da aktif olarak çocuk askerleri kullanan devletler Olayların Zaman Çizelgesi Bir konunun tarihsel arka planı, konunun derinliğini anlamak için çok önemlidir. Bu nedenle, elinizdeki konuyla ilgili olayların bir kronolojik listesini verin. Zaman çizelgesi için aşağıdaki tablo formatını kullanın. 20 Kasım 1993 BM Genel Kurulunun 20 Kasım 1993 tarihinde kabul ettiği 48/157 sayılı kararına kaynaklık eden Graça Machel'in Silahlı Çatışmaların Çocuklar Üzerindeki Etkisi konulu raporu uluslararası toplumun dikkatlerini yeniden çocuk askerler konusuna çekmiştir. 25 Mayıs 2000 BM, Çocukların Silahlı Çatışmalara Dahil Olması adına Opsiyonel bir Protokol düzenledi. 15 yaşından küçük çocukları asker olarak kullanan Thomas Lubanga Dyilo Uluslar arası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından 14 yıl hapis 10 Temmuz 2012 cezasına çarptırıldı. Bu olay, çocuk askerlerin kullanılmasına yönelik verilen ilk cezadır. Birleşmiş Milletler konvansiyonel silahların uluslar arası ticaretini 2 Nisan 2013 düzenleyen Silah Ticareti adında bir anlaşma imzaladı. Antlaşmalar ve Olaylar Silah Ticareti Antlaşması 2 Nisan 2013: Bu antlaşma, konvansiyonel silahların küresel transferini düzenlemek adına yapılan ilk adımdır. Bu antlaşma, silahların ülkelere yasadışı ve sorumsuz olarak transfer edilerek insani hukuk ihlallerine kullanılmasını önlemek için kilometre taşıdır. Ayrıca Çocuk Askerlerin Kullanımını Durdurma Koalisyonu olumlu karşılamıştır, bu anlaşma doğru uygulandığında yasa dışı çocukları askere alan ya da kullananlara karşı silah ticareti yapılmasını önlemektedir.

6 Sorunu Çözmek İçin Atılmış Önceki Girişimlerin Değerlendirilmesi BMÇYF çocuk askerleri topluma yeniden kazandırmak için çeşitli ülkelerde çalışmalara destek olmaktadır. Orda çocuklar tekrar psikolojik yardım, eğitim almaktadır. Çözüm Önerileri Dünya daki çocuk askerler sayısını azaltmak için çocuk askerlerle özel olarak ilgilenen BMÇYF ye alt organ kurulması. Çocuk askerler için insanları bilinçlendirmek adına yılda bir kez çeşitli ülkelerde konferans verilmesi. Reşit olmayanların askere alınma sebepleri karmaşık ve çeşitli olduğu için, çocukların korunmasının her cephesini dikkate alan bütüncül bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. Oluşturulacak politika sadece hükümetleri değil, devlet olmayan oyuncuları da hedef almalıdır çünkü çocuk askerleri asıl silâhaltına alanlar bu oyunculardır. Çocuk askerler çıktıkları topluma yeniden entegre edilmelidir; bunun mümkün olmadığı durumlarda alternatif bir çözüm belirlenmelidir. Çocuk askerler sorunu ile başa çıkmakta başarı oranı büyük ölçüde barış ve uzlaştırma ile güvenlik sektörü reformu dâhil çatışma sonrası yeniden inşa girişimlerinin etkinliğine bağlıdır. Kaynakça Human Rights Watch Human Rights Watch. worlds- highest- number- child- soldiers Wikipedia.Wikipedia. UNICEF. Salma Zulfiqar UNICEF. Irinnews irin news. child- soldiers- operating- on- several- fronts Human Rights Watch Human Rights Watch. about- child- soldiers Türk Hukuk Sitesi. Armağan Konyalı Türk Hukuk Sitesi. Azarkan, Ezeli. Uluslararası Antlaşmalar ve Uluslararası Mahkeme Kararları Çerçevesinde Çocuk Askerlerin Korunması Usak. Child- Soldiers Child Soldiershttp:// soldiers.org/research_report_reader.php?id=658

7 Wikipedia. Wikipedia askerler.pdf

8 Araştırma Soruları Giriş Lütfen cevaplarınızı sizin için ayrılan boşluklara yazınız. Bu soruları ve cevaplarını ülkeniz ve sosyal politikaları hakkında olabildiğince bilgi edinmek için bir kılavuz gibi kullanın. Soruları cevaplamak için önceden var olan bilgilerinizi kullanabilir, arkadaşlarınızdan, öğretmenlerinizden, ve forum yöneticilerinden yardım alabilirsiniz. Ayrıca, daha fazla bilgi için interneti, kitapları, gazeteleri ve magazinleri kullanabilirsiniz. Tüm yerleri doldurmak ve tüm soruları cevaplamak zorunda olmadığınızı unutmayın. O yüzden gerekli bilgileri bulamazsanız endişelenmeyin. Tartışmalara katılmak için her şeyi tamamıyla bilmeniz gerekmiyor. Ancak, ne kadar iyi araştırırsanız, argümanlarda fikirlerinizin ikna edilmesinde o kadar etkili olursunuz. 1. Sizin ülkenizin bu konudaki görüşleri nelerdir? 2. Bu soruna çözüm olarak ülkeniz ne tür önemler alıyor?

9 3. Çocuk askerleri topluma kazandırmak için hangi kuruluşlar vardır? 4. Hangi ülkelerde çocuk askerler olmaktadır? 5. Çocuk askerler adına yapılmış antlaşmalar var mıdır?

10 6. Çocuk asker sorunu çözmek için ne yapılmalıdır? 7. Çocuk askerlerin yaşadığı fiziksel, psikolojik, sağlık ve sosyal problemler nelerdir? 8. Çocuk askerlerin terördeki yeri nedir?

11 9. Çocuk askerlerin yıllara oranla değişimi nedir? 10. Çocuk askerlerinin ülkelerdeki maddi durumla bağlantısı nelerdir? 11. Çocuk askerlerlerin hangi ülkelerde kullanılmaktadır?