Gösterge Protokolleri Seti: İnsan Hakları (HR)

Transkript

1 Gösterge Protokolleri Seti: İnsan Hakları (HR) GRI Versiyon 3.0

2 Gösterge Protokolleri Seti: HR IP İnsan Hakları Performans Göstergeleri Unsur: Yatırım ve Satın Alma Uygulamaları Unsur: Zorla veya Zorunlu Tutarak Çalıştırma T E M E L T E M E L İ l av e HR1 HR2 HR3 İnsan hakları ile ilgili hükümler içeren veya insan hakları taramasından geçen önemli yatırım anlaşmalarının yüzdesi ve toplam sayısı. İnsan hakları ve alınan önlemler konusunda taramadan geçen önemli tedarikçilerin ve yüklenicilerin yüzdesi. Eğitim alan çalışanların yüzdesi de dâhil olmak üzere, operasyonlarla ilgili olan insan hakları unsurları hakkındaki politika ve prosedürler konusunda verilen toplam çalışan eğitimi saatleri. Unsur: Ayrımcılık Yapmama T E M E L HR7 Zorla veya zorunlu tutarak çalıştırma vakaları açısından önemli risk içerdiği belirlenen operasyonlar ve zorla veya zorunlu tutarak çalıştırmanın ortadan kaldırılmasına yönelik olarak alınan önlemler. Unsur: Güvenlik Uygulamaları İ l av e HR8 Kurumun operasyonlarıyla ilgili olan insan hakları unsurları hakkındaki kurum politikaları veya prosedürleri konusunda eğitilen güvenlik personelinin yüzdesi. Unsur: Yerli Hakları İ l av e HR9 Yerli halkın haklarının ihlaline ilişkin vakaların toplam sayısı ve alınan önlemler. T E M E L HR4 Ayrımcılık konusunda toplam vaka sayısı ve alınan önlemler. Unsur: Örgütlenme Özgürlüğü ve Toplu Sözleşme T E M E L HR5 Örgütlenme özgürlüğünü kullanma ve toplu sözleşme yapma haklarının önemli ölçüde risk altında olabileceği operasyonlar ve bu hakları desteklemek üzere alınan önlemler. Unsur: Çocuk İşçiliği T E M E L HR6 Çocuk işçiliği vakaları açısından önemli risk içerdiği belirlenen operasyonlar ve çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına yönelik olarak alınan önlemler. Versiyon 3.0 1

3 Gösterge Protokolleri Seti: HR Gerekçe İnsan Hakları Performans Göstergeleri, bir kurumun, paydaşlarının vatandaşlık ve siyasi hakları üzerindeki etkilerini ve faaliyetlerini açığa çıkarır. Bu Performans Göstergelerindeki Unsurlar, başta Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve 1998 tarihli İşte Temel İlkeler ve Haklar ILO Deklarasyonu (özellikle de ILO nun sekiz Temel Sözleşmesi) olmak üzere, uluslararası kabul görmüş standartlara dayanmaktadır. İnsan Hakları ve İşgücü Uygulamaları, birbirleriyle yakından ilişkili olmakla birlikte, farklı amaçlara hizmet ederler. İnsan Hakları Göstergeleri, raporlama yapan kurumun bir insanın temel haklarını nasıl koruduğuna ve bu haklara ne ölçüde saygı gösterdiğine odaklanırken, İşgücü Uygulamaları Göstergeleri, işin ve çalışma ortamının kalitesini yansıtır. Performans Göstergeleri, sonuç veya çıktıların karşılaştırılabilir ölçümlerini sağlamayı hedeflediklerinden, özellikle temel insan haklarıyla ilgili vakalara odaklanırlar. Bu vakalar genellikle paydaş grupları üzerinde etki yaratan noktaları ve ihlaller oluştuğunda kurumun karşılaştığı riskleri içerir. Bu Gösterge seti üç genel alanı ele alır: İnsan haklarının temel unsurlarıyla ilgili vakalar (HR4 ve HR9); Eğitim ve kurum içi prosedürler de dâhil olmak üzere, kurumun insan hakları konusunu etkili biçimde ele almasını sağlayacak kapasite ve bilgi (HR3, HR5, HR6, HR7 ve HR8); Kurumun, yatırımlar ya da tedarikçiler aracılığıyla, insan hakları konusunu dış iş ilişkilerine de bütünleştirmesi (HR1 ve HR2). 3. Birleşmiş Milletler Sözleşmesi: Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi (United Nations Convention: International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights), İşte Temel İlkeler ve Haklar ILO Deklarasyonu (ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work), 1998 (özellikle de ILO nun sekiz Temel Sözleşmesi). 5. Viyana Bildirisi ve Eylem Planı (Vienna Declaration and Programme of Action), Genel Referanslar İşte Temel İlkeler ve Haklar ILO Deklarasyonu (ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work), 1998 ILO Çokuluslu İşletmeler ve Sosyal Politika ile ilgili İlkeleri Üçlü Deklarasyonu, Üçüncü Basım. (ILO Tripartite Declaration of Principles Concerning Multinational Enterprises and Social Policy, Third Edition), OECD Çokuluslu İşletmeler Genel İlkeleri (OECD Guidelines for Multinational Enterprises), Revizyon Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (United Nations Universal Declaration of Human Rights), No lu Bağımsız Ülkelerdeki Yerli ve Kabile Halkları ile ilgili ILO Sözleşmesi (ILO Convention 169 Concerning Indigenous and Tribal Peoples in Independent Countries), Tanımlar İnsan hakları Genel anlamda kabul görmüş insan hakları, aşağıdaki beş sözleşme ve beyannameyle tanımlanmıştır: 1. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (United Nations Universal Declaration of Human Rights), Birleşmiş Milletler Sözleşmesi: Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi (United Nations Convention: International Covenant on Civil and Political Rights), GRI

4 Gösterge Protokolleri Seti: HR IP HR1 İnsan hakları ile ilgili hükümler içeren veya insan hakları taramasından geçen önemli yatırım anlaşmalarının yüzdesi ve toplam sayısı Bu ölçüm, bir kurumun ekonomik kararlarına insan hakları konusunun ne ölçüde entegre edildiğinin bir göstergesidir. Bu Gösterge özellikle insan haklarının korunması konusunda ciddi kaygıların yaşandığı bölgelerde faaliyet gösteren ya da buralardaki müşterek girişimlerin ortağı olan kurumları yakından ilgilendirir. Taramalarda insan hakları kriterlerini de kullanmak ya da performans şartlarına insan haklarını da dâhil etmek, yatırım risklerini azaltmaya yönelik bir stratejinin bir parçası olabilir. Bir kurumun insan hakları sicilindeki sorunlar, o kuruma yatırım yapan kuruluşun itibarını zedeleyebilir ve yatırımların istikrarını etkileyebilir. İnsan hakları taraması Bir yatırıma devam edip etmemeye karar verilirken ele alınan etkenlerden biri olarak, bir dizi insan hakları performansı kriterini uygulayan resmi ya da belgelenmiş süreç. Olası bilgi kaynakları arasında raporlama yapan kurumun hukuk, yatırımcı ilişkileri ve finans birimleri; ayrıca kalite yönetimi sistemlerinden elde edilen belgeler yer alır. Yok. 2.1 Sadece büyüklük ya da stratejik önem açısından kayda değer olan anlaşmaları dikkate alın. Bu anlaşmaların önemli olup olmadıkları, yatırım için kurum içinde gereken onay düzeyine ya da anlaşmalara tutarlı bir şekilde uygulanabilecek diğer kriterlere bakılarak anlaşılabilir. Raporlama yapan kurum, benimsenen önemli anlaşmalar tanımını açıklamalıdır. 2.2 Raporlama dönemi içinde tamamlanıp ya kurumu başka bir kuruluşun sahibi konumuna taşıyan ya da mali tablolar açısından kayda değer bir sermaye yatırımı projesini başlatan önemli yatırım anlaşmalarının toplam sayısını belirtin. 2.3 Aynı ortakla birlikte çok sayıda önemli yatırım anlaşması yapılmışsa, bu anlaşmaların toplam sayısı, yüklenilen ayrı ayrı projelerin ya da oluşturulan kuruluşların sayısını yansıtmalıdır. 2.4 İnsan hakları ile ilgili hükümler içeren ya da insan hakları taramasından geçmiş önemli yatırım anlaşmalarının toplam sayısını ve yüzdesini rapor edin. İnsan hakları hükümleri Yazılı bir anlaşmada, yatırım için bir gereklilik olarak insan hakları konusundaki asgari performans beklentilerini tanımlayan belirli koşullardır. Versiyon 3.0 3

5 Gösterge Protokolleri Seti: HR HR2 İnsan hakları ve alınan önlemler konusunda taramadan geçen önemli tedarikçilerin ve yüklenicilerin yüzdesi Ürün ve hizmetler üretmek amacıyla geniş kapsamlı tedarikçi ve yüklenici ağlarının oluşturulması, raporlama yapan kurumların tedarik ağlarında insan hakları politikalarını nasıl uyguladıkları konusuna yönelik bir ilgi yaratmıştır. Bu da özellikle, büyük ölçüde dışarıdan tedarik sistemlerine ve küresel ağlara bağımlı olan sektörleri yakından ilgilendirmektedir. Olası bilgi kaynakları raporlama yapan kurumun tedarik ya da satın alma ve hukuk birimleridir. Yok. Tedarik zincirindeki insan hakları performanslarını tarayan ve izleyen süreçler, bir kurumun daha geniş bir iş camiası üzerinde olumlu etkilerinin olduğuna yönelik kanıtlar sunabilir. Önemli tedarikçilerin ve yüklenicilerin insan hakları performanslarıyla ilgili meseleler, onların iş ortaklarının da itibar kaybetmesine yol açabilir ve/veya kendi operasyonlarında istikrarsızlık yaratabilir. İnsan hakları taraması, risk yönetiminin bir parçasıdır ve burada belirtilen yüzdelik rakam, kurumun bu riski ne kadar düzenli bir şekilde dikkate aldığını gösterir. 2.1 Raporlama yapan kurumun önemli tedarikçileri ve yüklenicilerinin toplam sayısını belirleyin. 2.2 Önemli tedarikçi ve yüklenicilerle yapılan ve insan hakları kriterleri ya da taramaları içeren sözleşmelerin yüzdesini belirtin. Kriter ya da tarama tanımları için HR1 e bakabilirsiniz. 2.3 Önemli tedarikçi ve yüklenicilerle yapılırken reddedilen veya performans koşulları dayatılan ya da insan hakları taraması sonucu başka eylemlere maruz kalan sözleşmelerin yüzdesini rapor edin. Önemli tedarikçiler ve yükleniciler Ürün ya da hizmetlerin temin edildiği ya da ürün ve hizmetlerin tedarikini sağlaması için sözleşmelerin imzalandığı kurum dışı taraflardır. Bu Gösterge kapsamında önemli sözcüğü, aşağıdaki niteliklere sahip tedarikçi ve yükleniciler için kullanılmaktadır: Belirli bir ürün ya da hizmetin birincil tedarikçisi olan ve toplamda kurumun satın alımlarının büyük bölümünü oluşturan ya da İnsan hakları vakaları konusundan en yüksek riski içerdiği belirlenenler GRI

6 Gösterge Protokolleri Seti: HR IP HR3 Eğitim alan çalışanların yüzdesi de dâhil olmak üzere, operasyonlarla ilgili olan insan hakları unsurları hakkındaki politika ve prosedürler konusunda verilen toplam çalışan eğitimi saatleri Bu Göstergeden elde edilen bilgiler, bir kurumun insan hakları politika ve prosedürlerini uygulama kapasitesi hakkında fikir verir. İnsan hakları konusu uluslararası standartlarda ve yasalarda vazgeçilmez bir yer edinmiştir; bu durum kurumları, çalışanlarının günlük işlerini yaparken insan haklarını da dikkate alacak şekilde donanım kazanmalarını sağlayan uzmanlık eğitimleri uygulamak zorunda bırakmıştır. Eğitim alan çalışan sayısı ve aldıkları eğitimin saati, kurumun insan haklarına ilişkin bilgi derinliğinin değerlendirilmesine katkıda bulunur. Yok. 2.1 LA10 daki verileri kullanarak, çalışan eğitimine ayrılan toplam saati belirleyin. 2.2 LA1 deki verileri kullanarak, toplam çalışan sayısını tespit edin. 2.3 Kurumun insan hakları politika ve prosedürleri konusunda resmi eğitim alan çalışanları ve bu politika ve prosedürlerin çalışanların işlerinde uygulanabilirliğini belirleyin. Burada, özellikle insan hakları konusuna odaklanmış bir eğitim ya da genel bir eğitim programı içindeki insan hakları modülünden bahsedilebilir. 2.4 Raporlama dönemi içinde, kurumun operasyonlarıyla ilgili insan hakları konularındaki politika ve prosedürlere ilişkin eğitimlere ayrılan toplam saati rapor edin. 2.5 Raporlama dönemi içinde, kurumun operasyonlarıyla ilgili insan hakları konularındaki politika ve prosedürlere ilişkin eğitim alan çalışanların yüzdesini rapor edin. Yok. Olası bilgi kaynakları, çalışanların eğitim kayıtları ve eğitim programlarıdır. Versiyon 3.0 5

7 Gösterge Protokolleri Seti: HR HR4 Ayrımcılık konusunda toplam vaka sayısı ve alınan önlemler İnsan hakları konusu, çalışanların işyerindeki haklarının çok daha ötesindedir. Ayrımcılık karşıtı politika, hem uluslararası sözleşmeler hem de toplumsal yasalar ve ilkeler açısından temel bir gerekliliktir. Ayrımcılık konusu, 100 ve 111 No lu ILO Temel Sözleşmelerinde ele alınmaktadır. Raporlama yapan kurumun operasyonlarının tamamında bunlara uyum gösterilmesini sağlamak için etkili bir izleme sisteminin olması gereklidir. Paydaşlar, bu yöndeki politikaların ve izleme sistemlerinin etkili olduğu konusunda teminat isteyeceklerdir. 2.1 Raporlama dönemindeki bütün operasyonlarda, ILO tarafından tanımlanan şekliyle ırk, renk, cinsiyet, din, siyasi görüş, ulusal ya da toplumsal köken nedeniyle yaşanan ayrımcılık vakalarını ya da iç ve/veya dış paydaşları içeren diğer ilgili ayrımcılık türlerini belirleyin. Vaka sözcüğü yasal girişimler, resmi bir süreçle kurum ya da yetkili mercilere iletilen şikâyetler, kurumun yönetim sistemi denetimi veya resmi izleme programları gibi yerleşik prosedürlerle belirlediği uyumsuzluk olayları anlamına gelmektedir. 2.2 Raporlama dönemi içinde yaşanan ayrımcılık vakalarının toplam sayısını rapor edin. 2.3 Aşağıdakileri dikkate alarak vakaların durumunu ve alınan önlemleri raporlayın: Kurum vakayı incelemiştir; Düzeltme planı uygulanmaktadır; Düzeltme planı uygulanmış ve sonuçları rutin iç yönetim inceleme süreçleriyle incelenmiştir; Vaka artık herhangi bir işleme tabi değildir (yani vaka çözülmüştür, dava tamamlanmıştır, şirketin alacağı başka bir önlem yoktur vb.). Ayrımcılık Bir kişiye, liyakate dayanarak adil davranmak yerine, oransız külfetler yükleyerek ya da bir takım faydalardan mahrum bırakarak haksızca davranma eylemi ve bunun sonuçlarıdır. Ayrımcılık ayrıca, hoş olmayan veya yöneldiği kişi tarafından hoş karşılanmayacağı malûm olan eleştiri ya da eylemler şeklinde tanımlanan tacizi de içerebilir. Olası bilgi kaynakları, raporlama yapan kurumun hukuk ve uyumluluk birimleridir. Din veya İnanca Dayalı Her Türlü Hoşgörüsüzlüğün ve Ayrımcılığın Tasfiye Edilmesine Dair Bildiri: BM Genel Kurulu 36/55 Sayılı Kararı, (Declaration on the Elimination of All Forms of Intolerance and of Discrimination based on Religion or Belief, UN General Assembly Resolution 36/55), 26 Kasım Irk ve Irksal Önyargı Bildirgesi: UNESCO 20. Genel Konferansı, (Declaration on Race and Racial Prejudice: General Conference UNESCO 20 th session), 27 Kasım Ulusal ya da Etnik, Dinsel ve Dilsel Azınlıklara Mensup Kişilerin Hakları Bildirgesi: BM Genel Kurulu 47/135 Sayılı Kararı, (Declaration on the Rights of Persons Belonging to National or Ethnic, Religious and Linguistic Minorities),18 Aralık No lu Eşit Ücret ILO Sözleşmesi (ILO Convention 100, Equal Remuneration Convention ), No lu Ayrımcılık (İş ve Meslek) ILO Sözleşmesi (ILO Convention 111, Discrimination in Respect of Employment and Occupation Convention ), Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi: BM Genel Kurulu 2200 A XXI Sayılı Kararı, (International Convention on Civil and Political Rights: GA Resolution 2200 A XXI), 16 Aralık Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme: BM Genel Kurul 1904 (XVIII) Sayılı Kararı, (International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination GA Resolution 1904 (XVIII), 20 Kasım GRI

8 Gösterge Protokolleri Seti: HR IP Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesine Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi: BM Genel Kurulu 34/180 Sayılı Kararı, (United Nations Convention on the Elimination of all forms of Discrimination Against Women: UN, GA: Resolution 34/180), 18 Aralık Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Birleşmiş Milletler Beyannamesi: BM Genel Kurulu 1904 (XVIII) Sayılı Kararı, (United Nations Declaration on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination: GA Resolution 1904 (XVlll), 20 Kasım Versiyon 3.0 7

9 Gösterge Protokolleri Seti: HR HR5 Örgütlenme özgürlüğünü kullanma ve toplu sözleşme yapma haklarının önemli ölçüde risk altında olabileceği operasyonlar ve bu hakları desteklemek üzere alınan önlemler Çalışanların (ve işverenlerin) kendi seçtikleri kurumlarda örgütlenme özgürlüklerinin korunması, örgütlenme ve toplu sözleşme hakkının ayrılmaz bir parçasıdır. Örgütlenme Özgürlüğü, BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi nin temel bir hükmüdür ve 87 ve 98 No lu Temel ILO Sözleşmeleri tarafından da tanımlanmıştır. Bu Gösterge, raporlama yapan kurumun, çalışanların örgütlenme özgürlüğü ve toplu sözleşme haklarını kullanma fırsatlarının olup olmadığını değerlendirmek üzere attığı adımları göstermeyi hedeflemektedir. Ayrıca, kurumun bütün operasyonlarında bu hakların desteklenmesi için yapılanları da ortaya çıkarmayı amaçlar. Bu Gösterge, raporlama yapan kurumun ulusal yasal sistemlerin niteliği üzerinde görüş belirtmesini gerektirmez. 2.1 Çalışanların örgütlenme özgürlüğünü kullanma ve toplu sözleşme yapma haklarınının tehlike altında olduğu operasyonları belirleyin. Bu süreç, kurumun bu soruna ilişkin risk değerlendirmesine yaklaşımını yansıtmalıdır ve ILO raporları gibi kabul görmüş uluslararası veri kaynaklarından yararlanılabilir (ILO Uzmanlar Komitesi nin onaylanmış sözleşmeler ve tavsiyelerin uygulanmasına ilişkin yıllık raporları ve Yönetim Kurulu nun örgütlenme özgürlüğü raporları). 2.3 Raporlama döneminde, kurumun örgütlenme özgürlüğü ve toplu sözleşme haklarını desteklemek üzere aldığı bütün önlemleri rapor edin. Bu konuda ek rehberlik almak için ILO Üçlü Deklarasyonu na ve OECD Çokuluslu İşletmeler Genel İlkeleri ne bakabilirsiniz. Örgütlenme özgürlüğü İşçiler ve işverenler, önceden izin almaksızın örgüt kurabilir ya da kendi seçtikleri örgütlere katılabilirler. Olası bilgi kaynakları raporlama yapan kurumun uyumluluk ve insan kaynakları birimleridir. 87 No lu Örgütlenme Özgürlüğü ve Örgütlenme Hakkının Korunması ILO Sözleşmesi (ILO Convention 87, Freedom of Association and Protection of the Right to Organise Convention ), No lu Örgütlenme ve Toplu Sözleşme Hakkı ILO Sözleşmesi (ILO Convention 98, Right to Organise and Collective Bargaining Convention ), Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (United Nations Universal Declaration of Human Rights), 1948 Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights), Çalışanların örgütlenme özgürlüğünü kullanma ve toplu sözleşme yapma haklarının risk altında olabileceği belirtilen operasyonları aşağıdaki açılardan rapor edin: Operasyon türü (örneğin üretim tesisi) ya da Risk altında olduğu düşünülen kurum operasyonlarının yürütüldüğü ülkeler veya coğrafi bölgeler GRI

10 Gösterge Protokolleri Seti: HR IP HR6 Çocuk işçiliği vakaları açısından önemli risk içerdiği belirlenen operasyonlar ve çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına yönelik olarak alınan önlemler Çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılması, başlıca insan hakları bildirgelerinin ve yasalarının temel ilkesi ve amacıdır; ayrıca 138 ve 182 No lu ILO Sözleşmelerinde de ele alınmaktadır. Kurumların çocuk işçiliğine ilişkin politikalarının olması ve bunların etkili şekilde uygulanması, sosyal sorumluluk sahibi davranışlara ilişkin temel bir beklentidir. 2.1 Aşağıdaki vakalar açısından önemli riskler içerdiği düşünülen operasyonları belirleyin: Çocuk işçiliği ve/veya Tehlikeli işlerde çalışan genç işçiler. Bunları belirleme süreci, kurumun bu konuyla ilgili risk değerlendirme yaklaşımını yansıtmalıdır ve ILO raporları gibi kabul görmüş uluslararası veri kaynaklarından yararlanılabilir. 2.2 Çocuk işçiliği vakaları bağlamında önemli riskler içerdiği düşünülen operasyonları aşağıdaki açılardan rapor edin: Operasyon türü (örneğin üretim tesisi) ya da Çocuk Ekonominin ve eğitim hizmetlerinin yeterli gelişmediği ve 14 yaşın asgari sınır kabul edilebildiği istisnai ülkeler dışında, 15 yaşın ya da zorunlu temel eğitimi tamamlama yaşının (hangisi daha büyükse) altındaki herkes çocuktur. İstisna oluşturan ülkeler, ilgili ülkenin özel uygulamalarına dayanılarak ve işveren ve işçi temsilci örgütlerine danışılarak ILO tarafından belirlenmiştir. Not: 138 No lu ILO Sözleşmesi hem çocuk işçiliği hem de genç işçilerle ilgilidir. Genç işçi tanımı aşağıdadır. Genç işçi Geçerli asgari çalışma yaşından büyük, 18 yaşından küçük kişi. Olası bilgi kaynakları, raporlama yapan kurumun hukuk, uyumluluk ve insan kaynakları birimleridir. 138 No lu Asgari Yaş ILO Sözleşmesi (ILO Convention 138, Minimum Age Convention ), No lu Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimleri ILO Sözleşmesi (ILO Convention 182, Worst Forms of Child Labour Convention ), İşte Temel İlkeler ve Haklar ILO Deklarasyonu, 86. Oturum (ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work, 86th Session), Risk altında olduğu düşünülen kurum operasyonlarının yürütüldüğü ülkeler veya coğrafi bölgeler. 2.3 Raporlama dönemi içinde, kurumun çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına katkıda bulunmak üzere aldığı bütün önlemleri raporlayın. Bu konuda ek rehberlik almak için ILO Üçlü Deklarasyonu na ve OECD Çokuluslu İşletmeler Genel İlkeleri ne bakabilirsiniz. Versiyon 3.0 9

11 Gösterge Protokolleri Seti: HR HR7 Zorla veya zorunlu tutarak çalıştırma vakaları açısından önemli risk içerdiği belirlenen operasyonlar ve zorla veya zorunlu tutarak çalıştırmanın ortadan kaldırılmasına yönelik olarak alınan önlemler Zorla veya zorunlu tutarak çalışmaya maruz kalmamak, temel bir insan hakkıdır; BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi nin bir hükmüdür ve 29 ve 105 No lu ILO Temel Sözleşmeleri nde de ele alınmaktadır. Bu çalışma türü farklı şekillerde var olabilir ve elde edilen veriler, raporlama yapan kurumun zorla veya zorunlu tutarak çalıştırmanın ortadan kaldırılmasına yönelik katkılarını gösterecektir. 2.1 Zorla veya zorunlu tutarak çalıştırma vakaları açısından önemli riskler içerdiği düşünülen operasyonları belirleyin. Bunları belirleme süreci, kurumun bu konuyla ilgili risk değerlendirme yaklaşımını yansıtmalıdır ve ILO raporları gibi kabul görmüş uluslararası veri kaynaklarından yararlanılabilir. 2.2 Zorla veya zorunlu tutarak çalıştırma vakaları anlamında önemli riskler içerdiği düşünülen operasyonları aşağıdaki açılardan rapor edin: Operasyon türü (örneğin üretim tesisi) ya da Risk altında olduğu düşünülen kurum operasyonlarının yürütüldüğü ülkeler veya coğrafi bölgeler. 2.3 Raporlama döneminde, kurumun zorla veya zorunlu tutarak çalıştırma vakalarını ortadan kaldırmaya katkıda bulunmak üzere aldığı bütün önlemleri raporlayın. Bu konuda ek rehberlik almak için ILO Üçlü Deklarasyonu na ve OECD Genel İlkeleri ne bakabilirsiniz. çalıştırmadır, ama borçlar aynı zamanda çalışanları işe mecbur tutmanın bir yolu olarak da kullanılabilir. Kimliklere el koymak, zorla teminat almak ya da işten kovma tehdidiyle çalışanları önceden anlaşmaya varmadıkları şekilde fazladan çalışmak zorunda bırakmak, zorla çalıştırmanın örneklerindendir. Olası bilgi kaynakları, raporlama yapan kurumun hukuk, uyumluluk ve insan kaynakları birimleridir. 29 No lu Zorla Çalıştırma ILO Sözleşmesi (ILO Convention 29, Forced Labour Convention ), No lu Zorla Çalıştırmanın Kaldırılması ILO Sözleşmesi (ILO Convention 105, Abolition of Forced Labour ), Milletler Cemiyeti (sonraki adıyla BM) Kölelik Sözleşmesi (League of Nations (later UN) Slavery Convention), Birleşmiş Milletler Köleliğin, Köle Ticaretinin, Kölelik Benzeri Kurum ve Uygulamaların Kaldırılmasına dair Ek Sözleşme, 226 U.N.T.S.3 (United Nations Supplementary Convention on the Abolition of Slavery, the Slave Trade, and Institutions and Practices Similar to Slavery, 226 U.N.T.S.3), İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 217 A (III) Sayılı Kararı, Madde 4 ve 5 ) (Universal Declaration of Human Rights (United Nations General Assembly Resolution 217 A (III), Articles 4 & 5), 10 Aralık 1948 İşte Temel İlkeler ve Haklar ILO Deklarasyonu, 86. Oturum (ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work, 86th Session), Zorla veya zorunlu tutarak çalıştırma Herhangi bir kişiye herhangi bir ceza tehdidiyle yaptırılan ve söz konusu kişinin gönüllü olarak yapmayı önermediği her türlü iş ve hizmettir (29 No lu Zorla Çalıştırma ILO Sözleşmesi, 1930). Bunun en uç örnekleri köle çalıştırma, mahkûm çalıştırma ve borç karşılığı GRI

12 Gösterge Protokolleri Seti: HR IP HR8 Kurumun operasyonlarıyla ilgili olan insan hakları unsurları hakkındaki kurum politikaları veya prosedürleri konusunda eğitilen güvenlik personelinin yüzdesi Güvenlik personelinin üçüncü şahıslara yönelik davranışları, özellikle güç kullanımı olmak üzere, insan hakları konularında aldıkları eğitimle desteklenir. Güvenlik personelinin eğitilmesi, raporlama yapan kurumun göz yummayacağı türden uygunsuz hareketler ya da yaklaşımlardan kaynaklanan itibar kaybı ve dava risklerini önlemeye yardımcı olabilir. Bu Gösterge kapsamında sağlanan bilgiler, insan haklarıyla ilgili yönetim sistemlerinin ne ölçüde uygulandığını göstermeye yarar. Bu ölçüm, kurumun insan hakları performansı açısından beklentilerinin farkında olduğu varsayılan güvenlik personelinin oranını gösterir. Çokuluslu Şirketlerin ve Diğer Ticari Girişimlerin İnsan Hakları Konusunda Sorumluluklarına ilişkin Normların Şerhi BM Belgesi E/CN.4/ Sub.2/2003/38/ Rev.2 (2003) Bölüm C Kişilerin güvenlik hakkı, paragraf 4. (Commentary on the Norms on the Responsibilities of Transnational Corporations and Other Business Enterprises with Regard to Human Rights U.N. Doc. E/CN.4/ Sub.2/2003/38/Rev.2 (2003) Section C Right to security of persons para 4.) 29 No lu Zorla Çalıştırma ILO Sözleşmesi (ILO Convention 29, Forced Labour Convention ), No lu Zorla Çalıştırmanın Kaldırılması ILO Sözleşmesi (ILO Convention 105, Abolition of Forced Labour ), Raporlama yapan kurumun doğrudan istihdam ettiği güvenlik personelinin toplam sayısını belirleyin. 2.2 Kurumun insan hakları ve bu hakların güvenlik uygulamalarına yansımalarına ilişkin politikaları ya da belirli süreçleri konusunda resmi eğitim almış güvenlik personelinin yüzdesini rapor edin. Sadece bu konuyla ilgili bir eğitim ya da daha genel bir eğitim programının içindeki bir modül söz konusu olabilir. 2.3 Bu konudaki eğitim şartının, güvenlik personeli tedarik eden üçüncü taraflar için de geçerli olup olmadığını rapor edin. Güvenlik personeli Kurumun mülkünü korumak, kalabalıkları kontrol altına almak, hasar önlemek ve kişileri, malları ve değerli varlıkları korumak üzere istihdam edilen bireylerdir. Olası bilgi kaynakları, raporlama yapan kurumun insan kaynakları birimi ve iç güvenlik personeli tarafından alınan eğitimin kayıtlarıdır. Güvenlik personeli tedarik eden üçüncü taraflar kendi çalışanları için de benzer kayıtlar tutuyor olabilirler. Versiyon

13 Gösterge Protokolleri Seti: HR HR9 Yerli halkın haklarının ihlaline ilişkin vakaların toplam sayısı ve alınan önlemler Yerli halkın haklarına ilişkin kayıtlı vakaların sayısı, bir kurumun yerli halkla ilgili politikalarının uygulamaları hakkında bilgi verir. Bu bilgiler, özellikle yerli halkın raporlama yapan kurumun operasyonlarına yakın yerlerde yaşadığı ya da çıkarlarının olduğu bölgelerdeki paydaş topluluklarıyla olan ilişkilerin durumunu gösterir. Bu bilgiler ayrıca, yerel halka destek olan topluluklar için de ek bir başlangıç noktası oluşturur. 107 ve 169 No lu ILO Sözleşmeleri, yerli halkların haklarını ele alır. 2.1 Kurumun, yerel halka mensup çalışanlarının haklarına ilişkin vakaları ve raporlama yapan kurumun planlanmış ya da gelecekte uygulanması önerilen operasyonlarından etkilenme olasılığı bulunan, mevcut operasyonların yakınlarındaki yerli halkın haklarıyla ilgili vakaları belirleyin. Vaka sözcüğü yasal girişimler, resmi bir süreçle kurum ya da yetkili mercilere iletilen şikâyetler, kurumun yönetim sistemi denetimi veya resmi izleme programları gibi yerleşik prosedürlerle belirlediği uyumsuzluk olayları anlamına gelmektedir. 2.2 Raporlama döneminde yaşanan, yerli halkın haklarıyla ilgili olduğu belirlenen vakaların toplam sayısını rapor edin. Yerli halk Toplumsal, kültürel, siyasi ve ekonomik koşullarıyla egemen ulusal toplumun diğer kesimlerinden ayrılan ya da fetih, sömürgeleştirme veya mevcut ülke sınırlarının çizilmesi sırasında ülkede yerleşik nüfusun soyundan geldikleri için yerli olarak görülen ve yasal konumları ne olursa olsun kendi toplumsal, ekonomik, kültürel ve siyasi kurumlarının bir kısmını ya da tamamını koruyan halklar. Olası bilgi kaynakları, raporlama yapan kurumun operasyon prosedürleri ve konuyla ilgili ilkeleridir. Raporlama yapan kurumun ülke yöneticileri ve hukuk uzmanları da bilgi verebilir. İşgücündeki yerli halka ilişkin veriler, çalışan kayıtlarından alınabilir. Birleşmiş Milletler Antlaşması, Önsözü, (Charter of the United Nations, Preamble, San Francisco), San Francisco, No lu Yerli Halklar ve Kabile Halkları ILO Sözleşmesi (ILO Convention 107, Indigenous and Tribal Populations Convention ), No lu Bağımsız Ülkelerdeki Yerli ve Kabile Halkları ile ilgili ILO Sözleşmesi (ILO Convention 169 concerning Indigenous and Tribal Peoples in Independent Countries), Aşağıdakileri dikkate alarak vakaların durumunu ve alınan önlemleri raporlayın: Kurum vakayı incelemiştir; Düzeltme planı uygulanmaktadır; Düzeltme planı uygulanmış ve sonuçları rutin iç yönetim inceleme süreçleriyle incelenmiştir; Vaka artık herhangi bir işleme tabi değildir (yani vaka çözülmüştür, dava tamamlanmıştır, şirketin alacağı başka bir önlem yoktur vb.) GRI