TÜRKİYE SAĞLIK RAPORU 2010

Transkript

1 TÜRKİYE SAĞLIK RAPORU 2010 Türkiye Sağlık Raporu, 2010 GİRİŞ Uluslararası büyük sermaye, tüm sektörlerde olduğu gibi sağlık sektörünü de ele geçirmek istemektedir. Sağlık sektörünü karlı bir sektör olarak görmektedir. Özellikle ileri teknoloji ve sermaye gerektiren ilaç ve medikal sektöründe yeni ürünleri reklam desteğiyle maliyetinin onlarca katı fiyata satmaktadırlar. Bu iştahı dinmeyen global sermayenin hedeflerinden birisi de Türkiye dir. Bu büyük sermayenin hamlelerinden bazıları; ilacın markette satılması, eczane zincirlerinin kurulması, özel büyük hastane zincirleri, ileri teknoloji ürünlerinin ve cihazlarının lüzumundan fazla kullandırılması, devlet hastanelerinin özelleştirilmesi sayılabilir. Bu saldırı karşısında Türkiye de ki sağlık sisteminin batıda olmadığı kadar merkezi ve köklü bir geçmişe sahip olması ve halkımızın bilinç seviyesi sağlığımızın kolay lokma olmasını engellemektedir. SAĞLIK SİSTEMİ Olumlu yönleri: 1. Türkiye de Sağlık Sistemi yetersizlikler ve aksaklıklara rağmen geleneksel olarak belli bir çalışma yöntemine ve organizasyona sahiptir. 2. Toplum hastalıklarının tedavisi için sağlık merkezlerine gitme alışkanlığına sahiptir. 3. Sağlık hizmetlerinde, eğitimde, denetimde, örgütlenmede, yetki ve sorumluluk, hiçbir 4. İşletmede ciddi sorunlar olsa da, birinci basamak sağlık hizmetlerinde (Sağlık Ocağı Ana çocuk sağlığı merkezleri vb) fiziksel alt yapı ve hizmet ağı mevcuttur. 5. Türkiye sağlık alanında iletişim ve bilişim teknolojisinde bazı önemli gelişmeler sağlamıştır.

2 6. Yaşlı, hasta ve özürlerinin bakımı çoğu zaman geleneksel olarak aile için de sağlanabilmektedir. Bu durum sağlık sistemini bir ölçüde rahatlatmaktadır 7. İşletmede bazı sorunlar olmakla birlikte 122 acil hasta taşıma sistemi kurulmuştur Olumsuz yönleri: 1. Sağlık kuruluşlarının çoğunun ve personelin kontrolünün, merkezi ve politik bir kuruluş olarak Sağlık Bakanlığının elinde bulunmaktadır. Bu durum, hükümetlerin politik menfaatlerini arttırmakta, ancak ülkenin sağlık sorunlarını çözümünde yetersizliklere yol açmaktadır. 2.Türkiye de sağlık politikaları, ülkenin sağlık sorunlarına gerçekçi, akılcı ve kalıcı çözümler getirmekten çok, hükümetlerin ve politikacıların seçimlerde tabandan gelen tepkileri önleyebilmeleri prensibi üzerine oturmuştur. Bu durum Sağlık konusunun popülist yaklaşımların hedefi haline getirmektedir. 3.Türkiye gelir kaynakları ve ekonomik açıdan artı değerleri düşük bir ülkedir. Bütçede zorunlu ve yüksek bir askeri harcama oranı vardır. Sağlık hizmetleri için genel bütçeden daha fazla pay ayrılması ülke gerçekleriyle bağdaşmamaktadır. Dolayısıyla haklı veya haksız bütün itirazlara rağmen hiçbir hükümet sağlık sektörüne kamu kaynaklarından yeterli bir pay ayıramamaktadır ve belki de yakın gelecekte de ayıramayacaktır. 4- Sağlık Sektörü için aktarılan kaynakların %41 i genel vergi ve fon gelirlerince sübvanse edilerek karşılanmaktadır. Sağlık Sigortası ve Emekli Sandığınca sağlık için alınan primlerden bağımsız olan bu vergi ve fonların ise, gerçek toplanma nedeni tedavi edici sağlık sektörünün desteklenmesi değil, ülkenin kalkınmasıyla ilişkili reel yatırımlardır. Aktarılan bu paranın büyük bir bölümünü iş verimliliği düşük personel harcamaları ve tedavi edici tıp uygulamaları oluşturmaktadır. Böylece kamu gelirleri haksız yere israf edilmektedir. 5- Türkiye nin sağlık için devlete bağlı kurumlar yoluyla harcadığı gerçek toplam harcama belirli değildir. İçlerinde TBMM, MSB, Askeri Hastaneler ve Merkez Bankası gibi kuruluşların bulunduğu birçok devlet kurumu, kendi personel ve yakınlarının sağlık harcamaları için, sigorta pirimi ödeyen vatandaşlara dahi sağlanmayan özel ayrıcalıklar sunmaktadır. Kamu kaynaklarından sağlanan tüm bu kalemler göz önüne alındığında ortaya çok daha değişik bir israf, çifte standart ve eşitsizlik tablosu çıkabilmektedir. 6- Sağlık hizmetlerinin finansman yönetimi, profesyonel nitelikte, alanlarında yeterlilikleri kanıtlanmış kişilerce değil, kalifiye olmayan kişilerce yapılmaktadır. Sonuçta, sağlık sektöründe gelir ve gider dengesi tümüyle bozulmuş, büyük iç borçlanmalara gidilmiş sağlık sisteminin açıkları, prensipte bu amaç için toplanmayan genel bütçenin vergi ve fonlarınca karşılanmaya çalışılmış ve sistem reel anlamda iflas etmiştir. 7- Türkiye de kamu kesimindeki sağlık sisteminde, sağlığa ayrılan kısıtlı kaynaklar, politik nedenlerle ve asıl amacından farklı olarak, koruyucu tıp ve sağlıkta altyapı yatırımlarından çok tedavi edici tıp alanına yönlendirilmektedir. 8- Türkiye de Sağlık Bakanlığı Merkez Örgütü ve Taşra Örgütünün bürokratik mekanizmalarına bakıldığında sistemin yatay örgütlenmesinin gereksiz yere şişirilmiş olduğu ve verimsiz çalıştığı dikkati çekmektedir. 9- Sağlık hizmetinin gerçek anlamda pirim veya katkıda bulunanlardan çok, katkıda bulunmayanlar tarafından kullanılmaktadır. 10- Toplum sağlık sorunlarının çözümünde ve finansmanında sorumluluk alma alışkanlığına hiç sahip olamamıştır. Devlet sübvansiyonu bu alışkanlığın yerleşmesini bir ölçüde engellemektedir. 11- Sivil toplum kuruluşları ve genel olarak toplum, organize olmaları gereken alanlarda yetki ve sorumluluk alacak entelektüel ve kültürel birikimden yoksundur. Bu durum, her türden problemde devleti aracı gösterme eğilimini desteklemektedir. 12- Yasal durum, hastanelerin ve sağlık kuruluşlarının alacaklarını, kamu kaynaklarından, borçlu kurumlardan ve sağlık hizmeti gören kişilerden almaya uygun değildir.

3 13- Türkiye de kamu alanında sağlık kuruluşlarında hekim ve personel çalıştırılması, çoğu zaman, devlet memuriyeti yasalarıyla düzenlenmektedir. Bu yasalar uyarınca, iş verilen kişilerin eğitimlerinin seviyesi, ürettikleri işin kalitesi ve miktarı, çalışma verimliliği gibi temel ve çağdaş işletmecilik kavramları hesaba katılmamaktadır. Bu duruma bağlı olarak, verimliliği yüksek olan ile üretmeyen personelin aynı haklara ve gelire sahip olması gibi iş verimini tümüyle azaltan bir çalışma ortamı oluşmaktadır. Bunun üzerine politik yönü ağır basan tayin ve atama uygulamaları da eklenince, verimsiz ve dağılımı düzensiz bir personel profili ortaya çıkmakta, sağlık için ayrılan kısıtlı kaynaklar israf edilmektedir. 14- Türkiye de halen hekim sayısının belirlenmesi, hekimlerin işe başlama ve tayin kuralları özel düzenlemelerle yapılmaktadır. Bu kuralların iki temel amacı vardır: 1-Hekim sayısı arttırılarak gereğinden fazla hekimin bulundurulması yoluyla hekimlerin işsiz veya gizli işsiz durumuna düşürülmesi; (2) hiçbir meslek grubunda olmadığı şekilde Zorunlu Devlet Hizmeti gibi uygulamalarla hekimlerin zorla çalıştırması. Sonuçta, Türkiye de iş imkânları ve donanımlı sağlık kurumu açısından gerekenin çok üzerinde hekim ve uzman hekim yetiştirilmekte, hekimler arasında gizli işsizlik başlamakta, Tıpta eğitim seviyesi hızla düşmekte, hekim hatalarına bağlı mortalite ve morbidite büyük oranda artmaktadır. 15- Bir kısmı zorla çalıştırılan bu hekimler son derece sıkı yasal zorlamalara rağmen atandıkları yerde kısa süreli kalmakta ve hiçbir şekilde verimli çalışamamaktadır. Bu durum hem hekimleri zor durumda bırakmakta, hem de büyük kaynak israfına yol açmaktadır. 16- Zorunlu Devlet Hizmeti Yasasının ve yılda hekim yetiştirmek için uygulanan yasaların ülkenin sağlık sorunlarının çözümüyle hiçbir ilişkisi yoktur; bu durum sadece hükümetlerin kısa dönemli politik çıkarlarına yönelik olarak kullanılmaktadır. 17- Sayılarının yüksek olmasından ötürü, hekimlerin bir bölümü iş bulma olanaksızlığından ötürü devletin kendilerine zorla iş vermesinden memnun gözükmektedirler. Ancak sektörel açıdan bakıldığında bu durumun akılcı bir sağlık işletmeciliğiyle bir ilişkisi olmadığı ortaya çıkacaktır. 18- Türkiye de Sağlık sorunlarının çözümlenmesini sadece hekimin varlığına bağlayan anlayış etkisini sürdürmektedir. Gerçek ihtiyaçlar olan, hekim dışı sağlık personeli, altyapı yatırımları ve doğru işletmecilik anlayışı adına ciddi bir atılım yapılmamaktadır. Türkiye de mevcut ve yetişmekte olan hekim sayısıyla, hekimlerin verimli olarak çalışabileceği donanımlı sağlık kuruluşlarının sayısı arasında büyük bir uyumsuzluk vardır. 19- Gelişmiş Batı Ülkelerinde, Tıpta eğitim, planlama ve denetim büyük oranda Sağlık Bakanlıklarınca değil sivil meslek kuruluşlarınca (TTB, UDKK, Tıpta Uzmanlık Dernekleri...vb) yürütülmektedir. Ayrıca, bu durum Avrupa Birliği uyum sürecinde bir zorunluluk olarak Türkiye nin önünde durmaktadır. Buna karşın, Türkiye deki işlerlik bunun tam tersidir. Türkiye de sağlık alanında, merkezi ve yetkilerini devretmeye yatkın olmayan güçlü bir bürokratik sistem vardır. Diğer bir yandan, birçok sivil meslek kuruluşu da, bu yetki ve sorumlulukları üstlenmeye fikir düzeyinde hazır değillerdir. 20- Adli Tıp Hizmetleri yaygın olarak kurumsallaşmamıştır; otopsi uygulamaları için gerçekçi bir düzenleme yoktur. 21- Merkez-referans hastanelerinde büyük bir hasta yığılması olmaktadır. 22- Sağlık sektöründe, kalite kontrolü, standardizasyon, iş verimliliği analizleri, denetimler ve geri bildirim gibi kanallarla sistemin kendi kendini düzeltmesi kanalları çalışmamaktadır. 23- Sağlık sektöründeki teknolojik yatırımlar planlama açısından bozuk ve denetimsiz bir şekilde yapılmaktadır. 24- Türkiye de genç nüfus bir avantaj olarak görülse bile, işsiz ve üretim dışında olması durumu şimdilik tersine çevirmektedir. Bu durum, günümüzdeki haliyle sağlık sektörünün üzerine bir yük olarak binmektedir. 25- Sağlık kuruluşlarında profesyonel yönetici eğitimi ve çalıştırılması anlayışı yerleşmemiştir.

4 KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ Olumlu yönleri: 1- Türkiye de birçok aksaklık ve yetersizliklere rağmen, bebek ölüm hızında, aşıyla korunabilen hastalıklarda, verem ve sıtma gibi hastalıklarda yavaş ancak düzenli bir azalma mevcuttur. Bu azalma tümüyle olmasa bile kısmen sağlık kurumlarının bu konuyla ilişkili çalışmalarına bağlıdır. Düzenli aşılama sayesinde Polio çiçek hastalığı gibi hastalıkların eradikasyonu sağlanmıştır 2-Korunma tedbirleri ve eğitimle dünya çapında büyük tehdit oluşturan HIV enfeksiyonu ve AİDS insidansı, son yıllardaki yavaş artışa rağmen Türkiye de gelişmiş Batı ülkelerine ve Afrika ülkelerine göre çok daha azdır. 3- Türkiye de dini ve ahlaki nedenlerle, uyuşturucu madde bağımlılığı, alkol tüketimi ve alkolizm oranı, gelişmiş Batı ülkelerine göre daha düşüktür. Sigara ve tütün kullanımını engelleyici bazı yasal düzenlemeler de yapılmıştır. Bu tedbirlerle son bir yılda sigara tüketimi %17 azalmıştır. 4- Yönetiminde son dönemde ciddi bozukluklar olmasına rağmen, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi bazı koruyucu tıp hizmetlerini üstlenmiştir. Olumsuz yönleri: 1- Dünyada, trafik kazasına bağlı yaralanma ve ölümlerin en çok olduğu ülkelerden biri Türkiye dir. 2- Türkiye nin bir deprem ülkesi olması sağlık alanında bazı özel tedbirlerin ve ek harcamaların yapılmasını gerektirmektedir. 3- Yetersiz beslenme ve yetersiz hijyenin yaygın olması nedenleriyle toplum tedavi edici sağlık hizmetlerine daha çok ihtiyaç duymaktadır. 4- Türkiye de şehirleşme sürecindeki çarpıklıklar, düzensiz altyapıya sahip ve gürültülü kent merkezlerini ortaya çıkarmakta; bu da, insan sağlığını olumsuz etkilemektedir. BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞLARI Olumlu tarafları: 1. Aşılama ve anne-bebek ölümlerinde iyi bir mesafe kaydedilmiş ve Avrupa ortalamalarına yaklaşılmıştır. 2. Ülkenin hemen her yerinde birinci basamak sağlık hizmetlerine ulaşılabilmektedir 3. Hızır acil hizmetleri tek elde toplanmış ve ücretsiz ulaşım sağlanmıştır. 4. Diş hekimliği hizmetlerine daha kolay ulaşılabilmektedir. Olumsuz yönleri: 1. 8 yıl geçmesine rağmen ülkenin büyük kısmında aile hekimliği sistemine geçilememiştir. 2.Pratisyen doktorlar birçok bölgede düşük, standartları belli olmayan ve emekliliğe yansımayan ücretler almaktadır. 3.Birçok sağlık ocağının altyapısı çok yetersizdir. 4.Katı merkezi yönetim soruların çözümünü güçleştirmektedir.

5 5.Bir-iki yıl arası devam eden mecburi hizmet görevlerinin sonunda özellikle doğuda ve taşrada hekimlerin büyük çoğunluğu ya istifa etmekte ya da uzmanlık eğitimine başlamaktadır. Bu nedenle çok sık kadro değişmekte ve istikrar sağlanamamaktadır. 6.Sağlık bakanının ilan ettiği doğudaki personele daha yüksek ücret verilmesinin hiçbir gerçekliği yoktur. Nitekim yönetmeliklerde de doğu- batı ayırımı yapılmamıştır. 7. Sevk zinciri hiç uygulanmadığı için ikinci ve üçüncü basamak kuruluşlarda aşırı ve gereksiz yığılma olmaktadır. Örneğin sağlık ocağına giden bir hastanın SGK ya maliyeti 11 TL iken bu rakam üniversitelerde TL ye kadar çıkmaktadır. Popülizm adına yapılan vatandaşın 3. basamak kurumlara direk başvuru serbestîsi getirilmesi ağır maliyetler çıkarmaktadır. 8. Pratisyen hekimlere gereken itibar sağlanamadığı için hem hekim yaptığı işten mutlu olmamakta hem de vatandaş nezdinde gerekli güveni elde edememektedir. 9.Birinci basamak hizmetlerin ücretsiz olması gerekirken 2 tl katılım payı uygulanmaktadır.(son olarak Danıştay tarafından yürütme durdurulmuştur) DEVLET HASTALERİ Olumlu yönleri: 1-Devlet hastanelerindeki doktor sayıları arttırılarak hastaların daha kolay ulaşımı sağlamıştır. 2- Hastanelerin birçoğunda çağdaş teknolojik donanım yeterli düzeyde bulunmaktadır. Bu teknolojiyi kullanacak hekim ve personel bulunmaktadır. 3-Kamuda hastane döner sermayeleri geliştirilmiştir bu sayede sağlık sektöründe personele reel gelir sağlanmış, sağlık kurumlarının profesyonel ve çağdaş işletmeler olabilmesine ilişkin bir süreç yürümektedir. 4-Döner sermaye payları arttığı için birçok doktor muayenehanesini kapatmış ve işine daha fazla odaklanmıştır. 5-Hastalara hekim seçme hakkı tanınmıştır. 6-Hastanelerin fiziksel şartları ve tıbbi cihaz envanterleri iyileştirilmiştir. 7-Hemen bütün hastanelerde hastaların bekleme süreleri azaltılmış ve hasta memnuniyet oranları arttırılmıştır. 8-Alo 184 hattı ile vatandaş rahatlıkla sorularını bakanlığa iletebilmektedir. 9-Bütün devlet ve SSK hastaneleri birleştirilmiş ve ayırım olmadan hizmet verilmeye başlanmıştır. 10-Devlet hastanesi ve özel sektörde yazılan reçeteler özel eczanelerden temin edilebilmektedir. 11-Birçok sayıda ağız ve diş sağlığı merkezi açılmış ve bu konudaki büyük açık kısmen azaltılmıştır. Olumsuz yönleri: 1- Hekimler, maaşlarının % 80 kadarını baktığı hasta ve yaptığı ameliyat sayısına göre aldığından hastalara yürüyen paralar gözüyle bakılmaya başlanmış ve gereksiz ameliyat ve müdahalelerin sayısı çok artmıştır. 2- Sağlık personelinin aldığı ek ödemeler hiçbir şekilde emeklilik maaşına yansımamakta ve bu durum emekli maaşlarının çok düşük olmasına neden olmaktadır. Yeni çıkan tam gün yasası ile yine kendi maaşlarından kesilmek kaydıyla ortalama bir maaş kadar daha prim yatırılacak olup konu anayasa mahkemesine intikal etmiştir.

6 3- Döner sermaye sisteminin sürdürülebilir olması konusunda bütün sağlık camiası aynı fikirde olup genel kanı bu sistemin daha fazla aynı şekilde süremeyeceği yönündedir. Yeni alınan sözleşmeli personelin maaşı ve ek ödemeleri, yemek, güvenlik, temizlik hizmetleri ve tıbbi cihaz alımı gibi birçok harcamalar döner sermayeye yüklenmiştir. Bu nedenle özellikle büyük şehirlerdeki çok yoğun hastaneler bile personelin alabileceği ek ödemeleri ancak %20-25 ini ödeyebilmektedir. 4- Bugün emniyet, ordu, yargı ve eğitim camiası için birçok sosyal imkan bulunurken sağlık camiasının hiçbir sosyal imkanı bulunmamaktadır. 5- Sistemin getirdiği çarpıklıkların faturası Başbakan tarafından hekimlere çıkarılmakta ve sağlık bakanından hiçbir savunma gelmemektedir. Birçok hekim ve sağlık çalışanı sıklıkla şiddete maruz kalmaktadır. Hekimlerin vatandaş nezdinde itibarları azaltılmaktadır. 6- Birinci basamağa uğramadan hastanelere gelen insanlar aşırı yoğunluğa neden olmaktadır. Hastane yönetimleri ise döner sermaye gelirleri arttığı için mutlu olmaktadır. 7- Birçok devlet hastanesi bile ay sonunda doktorlarını hesaba çekmeye başlamış ve neden daha fazla gelir getiren işler yapmadığı konusunda uyarır hale gelmiştir. 8- Birçok ilacı sağlık ocağı yazamamaktadır. Uzman doktora gidince ise 8 15 TL ücret kesilmektedir. ÖZEL SAĞLIK HİZMETİ SUNUCULARI Olumlu yönleri: 1. İnsanlar sevk olmadan özel hastanelere direk başvurabilmektedir 2. Faturalarda bir kesinti yaşanmazsa zamanında ödenmektedir. 3. Hastalardan en fazla % 30/70 arası fark ücreti alınabilmektedir. 4. Bazı hayati işlemlerden fark alınması yasaklanmıştır. Örneğin acil hizmetleri, kalp ameliyatları, organ nakilleri ve bebek yoğun bakımları gibi. 5. Özel sektör ciddi sayıda hastaya kaliteli hizmet vermeye başlamıştır. Olumsuz yönleri: 1. Sağlık bakanlığı tarafından 2008 yılına kadar hiçbir planlama yapılmadan sağlık kuruluşu ruhsatı verilmiş sonrasında bıçak gibi kesilerek hiç ruhsat verilmemiştir. 2. Özel sektörün yeni doktor alımı neredeyse tamamen yasaklamış ( 65 yaş üstü emekli doktorlar alınabilmektedir) ve nitelikli tıbbi cihaz alımı çok katı sınırlamalara tabi tutulmuştur. Böylece yeni özel sağlık kuruşu açılamadığı gibi mevcut kuruluşların da büyümesi engellenmiştir. 3.Hizmet fiyatları son dört yılda arttırılmamış ve birçok kalemde indirimler bile yapılmıştır. 4.Özel sektörün bina ve personel maaşı gibi devlet hastanelerinde olmayan ek giderleri olmasına rağmen SGK tarafından devlet hastaneleri ile aynı ücretler verilmektedir. Hatta sağlık bakanlığı, hastaların özel sektöre başvurmasını zorlaştırmak için fark ücretini 15 TL ye çıkarmıştır. Halbuki kendi hastanelerinde 8 TL fark alınmaktadır. Bu durum ciddi bir haksız rekabete neden olmuştur. 5.Birçok özel hastanenin belirlenen %70 in çok üzerinde fark aldığı bilinmesine rağmen gerekli denetimler yapılmamakta ve bu tür büyük hastanelere hemen hiçbir yaptırım uygulanmamaktadır. 6.Vatandaşın daha kolay başvurduğu ve genellikle ek ücret almayan tıp ve dal merkezleri kapatılmaya çalışılmaktadır. ( her yıl müstakil bir binaya taşınmaları için süre verilmekte aksi takdirde kapatılacakları hükme bağlanmaktadır)

7 7.Özel hastaneler de kar getiren hizmetlere ağırlık vermekte ve diğer hizmetleri sunmakta gönülsüz davranmaktadır. 8.Birçok görüntüleme merkezi fiyatların aşırı düşük olmasından dolayı kapanmıştır. 9.Birkaç tane uzman doktoru olan tıp merkezleri ortalama bir daire fiyatına satılmaktadır. 10.SGK, usulsüzlük yapan hastanelerin neden olduğu açıkları diğer hastane ve tıp merkezlerinden de kesintiler yaparak telafi etmeye çalışmaktadır. ÜNİVERSİTE HASTANELERİ VE TIP EĞİTİMİ Olumlu yönleri: 1- Türkiye de Hekimlerin ve sağlık personelinin eğitimi bazı aksaklıklara rağmen belli bir seviyede verilmekte ve düzenli olarak sürmektedir. Dağılımın ve istihdamın bozuk olmasına rağmen sistemi yürütebilecek sayıda hekim bulunmaktadır. 2- Tıp Fakültesi Hastanelerinin sayı olarak arttırılarak yaygınlaştırılması tıpta eğitim seviyesinin düşmesi ve gereksiz yere yüksek sayıda hekim yetiştirilmesi gibi sakıncaları içermekle birlikte, daha doğru işletmecilik kuralları uygulandığı taktirde bu hastaneler sağlık sisteminin üst düzey taleplerini yerine getirebilecektir. 3-Üniversite hastanelerinin direk SGK hastası almasının önü açılmış ve böylelikle gelirleri birkaç kat artmıştır. Olumsuz yönleri: 1- Sağlık Bakanlığı, Üniversitelerin özerkliğini hiçe sayarak, genç hekimlerin Tıp Fakültesi diplomalarına ve uzmanlık belgelerine el koymakta Zorunlu Devlet Hizmeti yasası çerçevesinde onların özgür çalışma haklarını ortadan kaldırmaktadır. Uygar ülkelerde ise, bu türden eğitim belgelerinin sertifikasyonu sivil, bağımsız veya özerk kurumlarca yapılmaktadır. Gelişmiş Batı ülkelerinde, kazanılmış olan özgür çalışma hakkı anayasal güvence altındadır. 2- Türkiye de Tıp alanı yüksek seviyeli öğrencilerin eğitim tercihi olmaktan hızla uzaklaşmaktadır. Bu durum, halk sağlığı açısından gelecekte önemli bir tehlike oluşturabilecektir. 3- Yetersiz ve yeni olan birçok Tıp Fakültelerinde, yüksek sayıda hekim ve uzman hekim yetiştirilmektedir. Bu konuda etkili bir denetim ve planlama mekanizması yoktur. Yukarıda sayılan sorunlarla birlikte iyi yetişmiş hekim oranı hızla azalmaktadır. Bu durum gelecekte büyük bir halk sağlığı sorunu olarak Türkiye nin önüne çıkabilecektir. 4-Üniversitelerde çalışan öğretim üyesi ve asistanların ücretleri çok değişkenlik göstermekte ve genellikle sağlık bakanlığı hastanelerinin gerisinde kalmaktadır. 5-Üniversite hocaları emeklerinin karşılığını alamadıkları için muayenehanelerde insanlarla para ilişkisi kurmak zorunda kalmaktadır. 6-Sağlık bakanın aşırı baskıları sonucu tıp fakültelerinin kontenjanları kapasitelerinin üstünde arttırılmış ve böylelikle eğitim standartları düşürülmüştür. ( En son 4500 den 6000 e çıkarılmıştır) 7-Sadece tabelası olan birçok tıp fakültesi kurulmuş ve öğrenci kabulüne başlamıştır. Bu öğrenciler genellikle en yakın tıp fakültesinde eğitimlerine devam etmektedir. Bu gidişle yakın gelecekte yetişen hekimlerin kalitesi ciddi şekilde sorgulanmaya başlanacaktır. 8-Üniversite hastanelerinde de para kazanmak için daha yoğun hasta bakılmaya başlanmış ve hocaların eğitime ayıracak mesaileri azalmıştır. 9-Sağlık bakanı sürekli doktor eksikliğinden söz etmektedir. Halbuki hastalara 1. basamakta yeterince kaliteli ve tatminkar hizmet verilmesi halinde birçok branş için doktor fazlası bile oluşacaktır. 10-Tıp fakülteleri tetkik ve tedaviler için aylar sonrasına randevu verir hale gelmiştir.

8 HEKİM VE DİĞER SAĞLIK ÇALIŞANLARI Türkiye de yaklaşık 111 bin doktor görev yapıyor. Bunlardan 54 bini uzman, 49 bini pratisyen ve 8 bini asistan doktorlardan oluşuyor. Doktorların 62 bini Sağlık Bakanlığı nda, 25 Bini Üniversitelerde ve 24 bini ise özel sektörde çalışıyor. Olumlu yönleri: 1.Hekimlerin döner sermayeleri arttırılmış ve uzman hekimlerin %80 kadarı muayenehanelerini kendi rızaları ile kapatmıştır. 2.Atamalar bilgisayar ortamında yapılmaktadır. Olumsuz yönleri: 1.Döner sermaye sistemi kesinlikle gelecek için bir güven vermemektedir. Alacağınız ücret tamamen hastane yönetiminin insiyatifindedir. Sağlık bakanlığı sadece bir üst limit belirlemekte ancak verilecek asgari miktar konusuna karışmamaktadır. 2.Sağlık çalışanları yapılan kötü propagandalar ve basında çıkan uç örnekler nedeniyle itibar kaybı yaşamakta ve giderek daha çok şiddete maruz kalmaktadır. 3.SGK, doktorların birçok ilacı yazma hakkını ellerinden almaktadır. Uzman doktorun hatta üst ihtisas yapmış doktorun yazması, sadece üniveristelerde yazılabilmesi gibi kısıtlamalar yapılarak hem hekimlerin mesleklerine saygısızlık yapılmakta hem de vatandaşın çok zor ulaşabileceği şartlar getirilmektedir. Örneğin bir ilacın ancak endokrinoloji uzmanı tarafından yazılacağı hükme bağlanmaktadır. Halbuki Türkiye de sadece 200 civarında uzman vardır. Birçok il merkezinde bile endokrinoloji uzmanı bulunmamaktadır. 4.SGK birçok alanda sağlık bakanlığı ile çekişmeler yaşamakta ve giderek sağlık politikalarının belirler hale gelmektedir. Vatandaşımız birçok konuda yeterince hakkını arayamadığı için SGK nın yaptığı haksızlıklar yanına kar kalmaktadır. 5.Doktorların emekli maaşları normal bir devlet memuru ile aynı düzeydedir. Örneğin hakim ve savcıların maaşları emekli olunca çok az fark ederken bir uzman doktor 1000 TL almaktadır. 6.Pratisyen hekimlere toplumda gereken güven ve itibarın sağlanması hem hekimleri hem de sağlık sistemindeki yığılmaları rahatlatacaktır. Mezun olan doktorların %95 i uzman olma hayali kurmaktadır. Böyle olması hem imkansız hem de gereksizdir. 7.Maaşların büyük oranda performansa bağlanması ciddi suistimallere neden olmaktadır. ( hastalara gereksiz tetkik ve tedaviler yapılabilmektedir) 8.SGK, sağlık politikalarını belirlerken tamamen para eksenli hareket etmektedir. Örneğin pahalı bir ilaç gerekli olsa bile çok zor şartlarda reçete edilebilmektedir. 9. Hemşire açığı ciddi boyutlardadır Avrupa ortalamasının beşte biri oranında hemşire mevcudumuz vardır. (bakınız Ek İstatistik) Acilen hemşire ve yardımcı sağlık personeli sayıları artırılmalıdır. 10. İyi bir aile hekimliği planlamasıyla mevcut pratisyen hekim sayısı yeterlidir. Uzman hekim sayısı dengeli bir dağılım olsa bile yetersizdir. İLAÇ ECZACILIK

9 Olumlu yönleri: 1- Türkiye de yaygın bir eczane ve ilaç temin ağı mevcuttur 2-Serbest eczanelerin neredeyse tamamı SGK ile anlaşma yapmıştır. Olumsuz yönleri: 1.Türkiye, sağlık sektöründe ilaç, sağlık malzemesi ve teknik donanımda büyük oranda dışa bağımlı durumdadır. Bu hal, ülke gelirlerinin büyük oranda yurtdışına aktarılmasına yol açmaktadır. 2.Gereksiz yere birçok yeni eczacılık fakültesi açılmaktadır. Halbuki Türkiye kişi başına düşen eczacı sayısı itibariyle Avrupa da ikinci sıradadır ve bu konuda bir açık bulunmamaktadır. Her yeni eczacı ve hekim ihtiyaç yoksa bile kendi talebini yaratmak zorundadır. Bu durum dolayısıyla devlete ilave yükler getirecektir. AĞIZ DİŞ-SAĞLIĞI Olumlu tarafları: 1-Ülkemizde yeterli miktarda diş hekimi vardır. İyi sayılabilecek bir eğitim almaktadırlar 2-Son yıllarda birçok yerde sağlık bakanlığı tarafında ağız-diş sağlığı merkezleri kurulmuş ve büyük miktarlarda diş hekimi istihdam edilmeye başlanmıştır. Bu durumda birçok diş hekimi de muayenehanelerini kapatıp devlet hastanelerinde çalışmaya başlamıştır. Olumsuz yönleri: 1-Diş hekimi ülke genelinde dağılımı dengesizdir. Özel sektörde yığılma fazladır. Hastaların hala sağlık güvenceleriyle özel diş hekimlerinden hizmet alma imkanları sağlanamamıştır. 2-Ağız-diş sağlığı merkezlerinde giderek artan yığılmalar olmaya başlamıştır. 3-Vatandaşımız diş tadvilerin büyük kısmını hala kendisi karşılamaktadır. KAMU SAĞLIK FİNANSMANI Sağlık sunucularının birleştirilmesi görünürde çok başlılığı ortadan kaldırmıştır. Ancak birleşme birçok işte yapıldığı gibi kağıt üzerinde yapılmış ve fiili birleşme hala sağlanamamıştır yılında yüzde 4,8 olarak gerçekleşen toplam sağlık harcamalarının oranı, 2007 yılında yüzde 6'ya yükseldi yılında kişi başına sağlık harcaması 78,7 TL iken, 2007 yılı kişi başı sağlık harcaması 724,6 TL oldu.

10 Toplam sağlık harcamalarında SGK nın devlet hastanelerine ödediği pay yüzde 35 olurken, özel hastaneler yüzde 10, üniversite hastaneleri de yüzde 6 oranında pay aldı. İlaç harcamalarının toplam sağlık harcamalarına oranı ise yüzde 44 olarak gerçekleşti. Sosyal Güvenlik Kurumu`nun (SGK) 2010 yılında 31 milyar 776 milyon TL açık vermesi öngörüldü. SGK`nın 2009 yılını 30 milyar 955 milyon TL açıkla kapatacağı ediliyor. SGK`nın 2010 yılı bütçe giderleri ise 115 milyar 398 milyon TL olarak tahmin edildi. Buna göre giderlerin 76 milyar 203 milyon TL`si sigorta ödemeleri, 32 milyar 842 milyon TL`si sağlık giderleri, 174 milyon TL`si ise yatırım harcamalarından oluşacak. Genel Ekonomik Hedefler ve Yatırımlar 2010 Raporuna göre 2009 yılında bütçeden yapılan transferlerin 53 milyar 792 milyon TL olması öngörülürken, 2010 yılında bütçeden yapılacak transferlerin yüzde 7.65 artışla 57 milyar 694 milyon TL olması bekleniyor yılında bütçe transferlerinin GSYH`ya oranı yüzde 5.61 olacak. SONUÇ Sağlık Der in 1995 yılında hazırlamış olduğu Sağlık da Dönüşüm Projesi nin şu anki hükümet tarafından hayata geçirilmiş olmasını memnuniyetle izliyoruz. Emekli Sandığı Bağ- Kur SSK ve Devlet Memurlarını sağlık hizmetlerinin tek çatı altında SGK tarafından verilmesi uygulamadaki problemlere rağmen tarafımızdan desteklemektedir. Sağlıkta dönüşümünün en önemli ayaklarından biri olan Aile Hekimliği sisteminin başarılamaması bu hükümetin bir zaafıdır. Kısa zamanda Aile Hekimliği sisteminin yürürlüğe konması gereklidir. Devletin yürüttüğü sağlık hizmetine kar-zarar mantığı çevresinde yaklaşmak sosyal devletin gereklerini ihmal etmek olacaktır. Ülkemizde ve tüm dünyada olduğu gibi global sermayenin aç gözlü patronları gözlerini şimdi de sağlığa dikmişlerdir. Kar etmek için sağlık çalışanlarını ve devleti kullanmak istemektedirler. Kamu Hastaneleri Birliği şeklindeki meclisteki tasarı kamu hastanelerini tamamen özelleştirmeye açacak bir projedir. Kamu hastanelerinin özelleştirilmesiyle de işletmecilik ve sağlık hizmetinde ticari kaygılar daha ön plana çıkacaktır. Bu tarz yaklaşım yerine orta ve uzun vadede yerel yönetimlerin özellikle il genel meclislerinin güçlendirilerek sağlık hizmetlerinin yerel yönetimlere devri daha etkin bir sağlık hizmeti ve verimlilik sağlayacaktır. Sağlık Bakanlığı da Anayasa tarafından üzerine yüklenen sağlık hizmetini düzenleme ve denetleme işini işletmeciliğini yaptığı hastaneleri yerel yönetimlere bırakmak suretiyle daha etkin yapacaktır. Bakanlık ancak yerel yönetimlerin yeterli hizmet götüremediği bölgelerde bu hizmeti birinci elden kendisi yapacaktır. Hastaların ülkemiz gibi çalışan ve emekli kesimin zor geçindiği ülkemizde bir müddet daha tedavi giderlerine katkı sağlaması ertelenmelidir. Ancak suiistimallerin önüne geçecek tedbirlerde alınmalıdır.

11 Özel sektör teşvik edilmelidir. Hizmet kalitesini artırmak için özel sektörün makul ölçülerde fark ücreti almasına müsaade edilmelidir. Özellikle uzman hekim sayısı artırılmalıdır. Hastaların uzman doktor bulmak için uzun yol kat etmesinin önüne geçilmelidir. Ciddi açık bulunan hemşire ve diğer yardımcı personel sayılarını artırmak için Sağlık Meslek Liselerinin sayısı artırılmalıdır. Hekim ve diğer sağlık çalışanlarının özlük hakları geliştirilmeli, sosyal imkanları arttırılmalıdır. Aile hekimliği sistemi kısa sürede tüm yurt sathında hayata geçirilmelidir. Aile hekimi olmak isteyen pratisyen hekimlere bir yıl kadar eğitim verilmeli ve bu eğitim sağlık bakanlığınca sübvanse edilmelidir. Sağlık primlerinin zorunlu olarak SGK ya yatırılması uygulamasına son verilmeli, özel sigorta sektörünün de bu konuda rekabete katılması sağlanmalıdır. İnsanların SGK ya ilave olarak ek hizmetler almak için özel sektöre de prim ödemesinin önü açılmalıdır. Sağlıklı bir toplum için spor alanları oluşturulmalı ve spor teşvik edilmelidir. İşyerleri ve okullarda spor alanları oluşturulmalıdır. Okullarda beslenme ve sağlık dersleri mecbur kılınmalıdır.

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23