SELÇUK ÜNiVERSiTESi ilahiyat FAKÜLTESi DERGiSi BAHAR2009

Transkript

1 SELÇUK ÜNiVERSiTESi ilahiyat FAKÜLTESi DERGiSi 27 BAHAR2009

2 . SELÇUK ÜNivERsiTEsi ILAHiYAT FAKÜLTESI DERGISI Selçuk Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi (SÜiFD), hakemli bir dergi olup, ylda iki defa (Bahar/Güz) yaynlanr. Dergide telif. tercüme, makale. araştrma notu, tebliğ ve konferans metinleri, kongre, sempozyum, panel vb. tantmlan, kitap, tez değerlendirmeleri, literatür incelemeleri, sadeleştirmeler, bilimsel röportajlar, çağdaş ve geçmiş ilim adamlanyla ilgili tantmlar vb. yazlar yaymlanr. SÜiFD, tüm araştrmaclara açktr. Bilimsel ölçütlere ve yayn ilkelerine uygun her çalşma dergide yaymlanabilir. Yaymlanacak yazlar 2 punto Times,S satr aralğ standardnda (resim, şekil, harita vb. ekler dahil) 30 sayfay (A4) geçmemelidir. Bir yazann ayn sayda toplam sayfa says 30'u geçmeyecek şekilde en fazla 2 makalesi yaymlanabilir. Hakemli çalşmalann dşndakiler (tanrtmlar, bilimsel röportajlar, biyografler vb.) buna dahil değildir. Makalelerin kelime aras özeti ve bu özetin iki dilde (Arapça ve bir Bat dilinde) çevirisi; yabanc dilde yazlan makalelerin ise Türkçe ile Arapça çevirisi verilir. Arapça bir makalenin Türkçe ve herhangi bir Bat dilinde özeti verilmelidir. Makale başlklannn ise ingilizce çevirisi yaplr. Makalelerin sonuna mutlaka Kaynakça.eklenmelidir..._ Yazlar (tercümeler orijinal metinleriyle birlikte) üç nüsha halinde editöre teslim edilir. Bunlardan ikisinde yazan tanrtan isim ve akademik unvan yer almaz. Makaleler en az iki hakemin incelemesinden geçtikten sonra yaymlanr. Yazlann bilimsel, hukuki ve dil yönünden sorumluluğu yazarianna aittir. Yaymianmayan yazlar iade edilmez. Her saynn hakemleri o sayda belirtilir. Dergide yaynlanan tüm makalelere faküttemizin web sitesinden ulaşabilirsiniz. S.Ü. liihiyat Fakültesi Adna Sahibi Prof. Dr. Ahmet Önkal Editör Prof. Dr. Mehmet Bayyiğit Yayn Yürütme Kurulu Prof. Dr. AT uran Yüksel, Prof. Dr. Ahmet Yaman, Doç. Dr. M. Bahaüddin Varol, Doç. Dr. Ahmet Çayc, Doç. Dr. Abdülketim Bahadr, Doç. Dr. Seyit Bahçvan, Doç. Dr. Muhiddin Okumuşlar, Arş. Gör. Dr. Huriye Mart, Arş. Gör. Dr. Fkret Karapnar, Arş. Gör. Dr. Lütfi Cengiz. Arş. Gör. Dr. Mehmet Harmanc, Arş. Gör. Dr. Doğan Kap!an, Arş. Gör. Necmeddin Güney. Danşmanlar Kurulu Prof. Dr. Ünver Günay (Erciyes Üniversitesi), Prof. Dr. l"lustafa Fayda (Marmara Üniversitesi), Prof. Dr. Bilal Kuşpnar (t"lc. Gill University), Prof. Dr. ismail Hakk Ünal (Ankara Üniversitesi), Dr. ibrahim Kaln (Colloge of The Holy Cross, isam), Prof. Dr. Ahmet Önkal, Prof. Dr. Hüsamettin Erdem, Prof. Dr. Bilal Saklan Prof. Dr. Mustafa Tavukçuoğlu, Prof. Dr. M. Ali Kapar, Prof. Dr. Orhan Çeker, Prof. Dr. Yusuflşck. Prof. Dr. Süleyman Toprak. Prof. Dr. Zekeriya Güler, Prof. Dr. T acettin Uzun. Prof. Dr. Mehmet Bayyiğit Prof. Dr. Ahmet Ylmaz, Prof. Dr. Fevzi Günüç, Prof. Dr. Diiaver Gürer, Prof. Dr. ASaim Antan, Doç. Dr. Naim Şahin, Doç. Dr. İsmail Taş. Doç: Dr. Bayram Dalklç, Doç. Dr. Seyit Bahçvan, Doç. Dr. Abdülketim Babadr Doç. Dr. Galip Atasagun Iletişim Adresi Selçuk Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Meram/KONYA Tel-Fax: e-posta: ilahiyatdergisi@selcuk.edu.tr ISSN: bask: sehat ofset matbaaclk O O 53

3 BÖLÜM ll: POLiTiK BAGLAM. Müslüman algs. Ev Sahibi Toplumda ve Politik Söylernde Müslüman Algs Baz çalşmalar çoğu isveçlinin olumsuz ve önyargl bir- islam ve Müslüman algsna. sahip olduğu gerçegn gözler önüne sermektedir. lntegrationsverket'in (Entegrasyon Kurulu'nun) isveç'te islam ALGISI, ENTEGRASYON POliTiKASi ve BÜYÜK KENTlERDEKi MÜSlÜMAN lar* Göran larssonh Çev. Arif Korkmaz S. Ü. ilahiyat Fakültesi Din Sosyolojisi Araştrma Görevlisi yaynladğ Integration Barometer (lntegrationsbarometet) 'de 2557 kişi entegra.syon, ayrmclk, eşit haklar ile isiarn ve isveç'te yaşayan i"üslümanlara yönelik tutumlar konusundaki çok sayda soruyu cevaplamştr. Her ne kadar bütün anket formlar metodolajik problemlerle malul olsa ve yukanda sözü geçen anket bu kuraldan istisna olmasa da, genel tablo çoğu isveçlinin "biz" (gayrimüslimler) ve "onlar-" (Müslümanlar) arasnda bir fark bulunduğu algsna sahip olduğunu göstermektedir. [Ankete katlaniann] üçte ikisi islami değerlerin isveç toplumunun temel değerleriyle uyumlu olmadğn düşürmekie; yüzde 30 kesinlikle uyumsuz derken, diğerleri söz konusu değerlerin [isveç değerleriyle] "büyük ölçüde" uyumiu olmadğ cevabn vermektedir (lntegration Barometer, 2004: 2). Yukardaki alntdan, anketi cevaplayanlarn tviüslüman ve isveç değerleri hakknda konuşurken kastettikleri şeyin ne olduğunu tartşmak ve tanmlamak gerektiği anlaşlmaktadr. Bu iki değer serisi arasnda çok net bir ayrm yapmak mümkün müdür? Bu zor bir sorudur ve anket sonuçlarn analiz etmeden önce kişi, değerler hakkndaki sorularn kolaylkla çok farkl şekillerde anlaşlabileceği hususunu göz ününde bulundurmaidr. Bununla birlikte, sonuçlar çoğu isveçlinin islami değerlerin isveç değerlerinden farld olduğunu düşündüğü gerçeğinin dolayl bir anlatm olarak da okunabilir. Ayrca, çoğu Müslüman liderin doğruluk, dürüstlük açksözlülük iyilikseverlik hasta ve yardma muhtaçlara bakm/yardm "' Bu makale, Göran Larsson tarafndan yazlan ''Muslims in the EU: Cities Report SWEEN. Preliminary Research Report and Literature Survey (Open Society Institute EU Manitering and Advocacy Program, 2007)" isimli araştrma raporunun sayfalan arasnn çevirisidir. Raporun tümüne ingilizce olarak adresinden ulaşlabilir [ç.n.]. ** Doç. Dr., Göteborg Üniversitesi, Dini Araştrmalar, Teoloji ve K!ask Filoloji Bölümü Öğretim Üyesi. isveç'te islam ve l'-üslümanlar konulu pek çok kitap, makale ve ya}n bulunan Görar Larsson hakknda bk: ~m.gu.se/inst[utionerl-eligionsvetenskap/ perşonal/poran-larsson [ç.n.].

4 Göran Larsson çev.: Arif Korkmaz l i r SÜiFD/27 56 gibi isveç değerlerinin tipik islami değerler olduğunu savunduğu da vurgulanmaldr. Bu bakş açsndan, ömeğin, dezavantajl alanlardaki problemlerden islam ve islami değerler sorumlu tutulamaz. Aksine, suç, uyuşturucu kullanm ve şiddet gibi problemler islami erdem ve değerierden yoksun kalmann sonuçiardr. Ancak, meseleye bu tarz bir yaklaşm, isveçlilerin islam'a ve '-üslüman göçmenlere getirdiği eleştirilerde nadiren görülmekte veya dikkate alnmaktadr. Integration Barometerin diğer sonuçlan, arketi cevaplayan çoğu kişinin isveç ve islam değerleri arasnda baz benzerlikler görme ihtiyac duymadğn göstermektedir. "isveçli Müslümanlar genel olarak isveçiiler gibidirler" ifadesine sadece yüzde 7 tamamen katlmakla beraber, onda dört olumlu }'önde cevap vermektedir. Bu ifadeye yüzde 54 olumsuz yönde cevap vermiştir. Yüzde 65'iik bir çoğunluk olumsuz cevap vermekle birlikte sadece üçte bir isveç'te islami uygulamalara olanak tannmasn istemektedir. Benzer şekilde, yüzde 7 kimsenin bunu yapmamas gerektiğini düşünürken; sadece yüzde 26 isveç'te imam eğitiminin desteklenmesi gerektiğine (tamamen veya ksmen) katlmaktadr (lntegration Barometer, 2004: 2). Yukandaki alnt bir dereceye kadar, islam ve Müslümanlar hakknda isveç kamuoyunun kafa kanşklğ içinde olduğunu gösteren bir ömek olarak görülebilir. Ömeğin, islami değerlerin isveç değerlerine zt olduğuna inanan biri, anketi cevaplayan çoğu insann isveç'teki imamlann eğitimi için kurulacak bir enstitü fikrini olumlu karşlayacağn düşünebilir. Zira böyle bir enstitü Müslüman topluluğu daha çok "isveçli" yapmak için etkili bir araç olabilir. Ancak, Integration Barometer, 2004'ün sonuçlan, dalayl olarak, imam eğitiminin çoğu isveçli için olumsuz bir anlam taşdğn göstermektedir. Integration Barometer, 2004'ün sonuçlanna yeniden dönüp başörtü (ya da diğer örtü türlerini) kullanan Müslüman kadnlara yönelik tutumlara odaklandğmzda, yine çoğu isveçlinin islami giyim konusunda da olumsuz bir düşüneeye sahip olduğunu söylemek mümkündür. Toplam yüzde 35 Müslüman kadniann sokakta başörtü takmalanna karşdr ve -sadece-yozde-24t6unu] tasvip etmektedir. Nispeten büyük bir kesim (yaklaşk yüzde 40) bu soru hakknda bir fki olmadğ yanrtn vermiştir. Yüzde 53 ile 57 arasnda bir çoğunluk işyerlerinde, okullarda ve kamu çalşanlannda başörtüsüne karşdr. En olumsuz tutumlar, kimlik kartlar üzerinde başörtü takan Müslüman kadnlarla ilgili olarak aktanlmştr, sadece yüzde O olumlu iken, yüzde 66 buna karşdr (lntegration Barometer, 2004: 2). Entegrasyon Kurulu genel olarak, ;'isveç'te halkn, Müslüman kadnlann" kamuda "başörtü takmas konusunda büyük bir onay yoktur" sonucuna ulaşmştr (lntegration Bdrometer, 2004: 2). Bu altbölüm. Entegrasyon Kurulu tarafndan yaynlanan bir rapordan alnan verilere yoğunlaşmştr fakat bu çalşmann sonuçlan diğer baz raporlarda yer -! - -f!.;c,

5 isveç'te islam Algs. Entegrasyon Politikas Ve Büyük Kentlerdeki Müslümanlar alan sonuçlarla da örtüşmektedir: Ömeğin, bu bulgular teyit eden benzer çalşmalar Göteborg Üniversitesi SOI'- Enstitüsü, Forum för Levande Histona ve European Wall Street Joumal tarafndan da gerçekleştirilmiştir (Sander & Larsson, 2006, yaynland). Sander (2006) ve Larsson (2003; 2005)'un çalşmalan da çoğu Müslümann ll Eylül 200'den sonra ayrmclk ve islamofobya'dan etkilendiğini düşündüğünü ortaya koymaktadr. Göİeborg'da [bir ankete] cevap verenlerin y;jzde 90'ndan fazlas medyada islam ve i"lüslümanlar hakkndaki haberlerin daha kötü ve daha az objektif hale geldiği algsndayken; yine yüzde 90'ndan fazlas t üslümanlara karş ayrmclk düzeyinin, Birleşik Devletler'deki terör saldnlarndan sonra yükseldiğine inandğn söylemiştir (Larsson, 2003: 24-25). Ancak bununla birlikte, [anketi] cevaplayan birkaç kişi islam adna terörizmin patlak vemesinin i"lüslümanlar arasndaki iç tartşmalar üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu da söylemiştir (krş. Larsson, 2003: 30-3 ). Bu, Müslümanlara kamusal söylem içinde yeni bir konum sağlamaktadr. Ksaca, Eylül'deki terör saidnar sadece aynmclğa değil islamofobyaya da yol açmştr, ama bu ayn zamanda, fvüslüman topluluğa, toplumda bir alternatif ve islam'n daha barşç bir yorumunu (yani görüş bildireniere göre "daha doğru" bir imaj) sunmak için kullanlabilecek yeni bir konum da vermiştir. Entegrasyon Kurulu'nun bir diğer çalşmasnda, Larsson (2005), baz Müslüman liderlerin islamofobyay isveç toplumundakl kamusal söylemin bir parças olarck gördüklerini göstemektedir. - Bü>'ük ölçüde açk bir tanmn olmayş nedeniyle - islamofobik olaylan saptamak ve hesaplamak çok zor olsa da, çoğu Müslüman'n, birçok isveçli tarafndan bir problem ve olumsuz ve isveçli-olmayan bir şey olarak görüldüğünü düşündüğü açktr. Bu tespit, bir uyan ve isveç toplumunun etnik, sosyal, ekonomik ve dini hatlar boyunca bölündüğü gerçeğinin bir resmi olarak görülebilir. Bu çalşma (Larsson, 2005) ayrmclk ve islamofobya konusundaki resmi raporlar arasnda bir uçurum olduğu ve çoğu Müslüman'n (yabanc bir geçmişe sahip olduğu ve Müslüman olduğu için) ayrmclğa uğradğn düşündüğü gerçeğini de ortaya koymaktadr. Resmi kaytlara dayanarak, islamofobya ile ilgili bir problem olduğunu kantlamak çoğu kez zordur, ancak Müslümanlardan alnan bilgilere bakldğnda bambaşka bir tablo ortaya çkmaktadr (bak. Ericson, 2005)..2 Medyada Müslümanlar Integration Barometer 2004'ün yukandaki sonuçlan, isveç basnnda islam ve Müslümanlar hakkndaki olumsuz medya heberleri iie bağlantl da olabilir (bak. ömeğin, Hvitfelt, 998). Eylül 200!'den yani ABD'deki terör saldnlarndan sonra Kuran kurslan isveç basnnda sk sk Afganistan'daki Taliban hareketi ile SÜiFD/ "' Bu enstitü hakknda bilgi için enrt.'tünün web sitesine bakabilir. [çn.j. **Yaşayan Tarih Forumu [ç.n.).

6 Göran Larsson çev.: Arif Korkmaz J ilişkilendirilmiş ve tartşlmştr. Ancak, Entegrasyon Kurulu'nun verdiği sonuçlardan, bu tür medya haberlerinin [ankete] cevap verenler üzerinde herhangi bir etkisinin olduğunu söylemek mümkün değildir. Birisi, meseia Entegrasyon Kurulu tarafndan yaplmş anketierin sonuçlann genel olarak karşlaştrdğnda görecektir ki, toplumun Müslüman algs ile islam ve Müsiümanlarla ilgili medya haberleri arasnda açk bir benzerlik vardr. Bu ilişki Hakan Hvitfelt'in isveç televizyon haberlerinde islam ve Müslümanlan konu alan çalişmalannda örnekleriyle ortaya konmuştur. SÜiFD/ Habertürü Tab lo 6. Televizyon haberlerinde islam ( ) Islam/Müslümanlar konulu haberierin oran (%) Şiddet içerikli 44.7 Doğrudan şiddet 27 Fiziksel ceza ölüm tehditleri 6.5 Savaş srasnda/sonrasnda 4.5 barş süreci Savaş mağdurlar 2.7 Ac veren ayinler 0.3 Şiddetle ilgili olmayan!4.3 Toplam haber says 627 (*Örnekleme alnan televizyon programlar: Aktuellt, TV ; Rapport, TV 2; Nyhtema, TV 4) Kaynak: Hvitfelt, 998: 80 Medya haberlerini halkn tutumlanyla karşlaştrmak zor olsa da, çoğu isveçlinin fikir ve bilgilerini medyadan, özellikle de televizyon yaynlanndan ve aynca filmler ve gazete karikatürleri gibi popüler medyadan edindiği bilinmektedir (Berg, 998). Eğer kentlerdeki nüfus gittikçe aynşr ve etnik olarak bölünürse, bir bilgi kaynağ olarak medyann öneminin artacağ beklenebilir (Konut hakkndaki altbölüme bak). Son on yl boyunca Müslümanlar ve gayrimüslimler arasndaki ortak noktalar, konut ve iş piyasalarndaki aynmclk yüzünden gittikçe azalmaktadr (yabanc kökenli insanlar etnik isveçlilerden ayn yaşamaktadrlar ve işgücü piyasasnda iş bulma konusunda pek çok pr-oblemleri vardr). Bu durum nedeniyle, (Müslümanlar da dahil) çoğu göçmen, toplumun parças olmadğn düşünmektedir. Bu düşünce, özellikle Eylül 200 'den sonra yaygnlaşmştr (örneğin şunlara bak Larsson, 2003; Larsson, 2005; Sander, 2006). i i l \ J 2. Entegrasyon politikas 2. Entegrasyon Sorunlanyla ilgili Girişimler ve Politikalar

7 isveç re islam,a,igs. Entegrasyon Poiirikas ile Büyük Kentlerdeki Müslümanlar isveç politik gündemini 997'de, göçmen politiv-.asrodan entegrasyon politikasna değiştirmiştir.' Bu değişim politik gündemde önemli bir düzeltmeyi yansrtmaktayd. 997'den önce - en azndan eleştirilere gö e - deviet politikas sadece göçmenlere odaklyd. Bu eğilim, "biz" ve "onlar" yani isveç'te doğmuş insanlar ve isveç dşnda doğmuş göçmenler- arasnda bir ayrm oluşturuyorcu. Ancak, ye~ni entegrasyon politikasyia odak noktas değiştirildi; entegrasyoru başarmak için hem "isveçliler"in hem de "göçmenler''in tutumlarn değiştimek gerekiyordu. Bu tarihten itibaren, entegrasyon ortk her- iki tarati da, yani "isveçliler"i de "göçmenler"i de kapsanas gereken iki ~;önlü bir süreçtir. Ancak, Sosyal Denokra:lar'n 2006'daki seçimi f"uhafazakar Koalisyon (Den Borgerliga Aliansen) karşsnda kaybetmesi nedeniyle, isveç'teki entegrasyon politikasnn yakn gelecekte değişebileceği hususunu vurgulamak gerekir. Örneğin, onlar [Muhafazakar Koalisyon] Entegrasyon Kur.Jiu'nu (Sosyal Demokrat ajandada entegrasyonu başarmann önemli payandalarndan birini) kapatmaya karar vermişierdir. Bu rapor yazldğ srada. politik değişimin entegrasyon konusundaki tartşma ve politikay ne kadar etkile)'eceğini kestirrnek mümkün değildir. 997'den bugüne isveç Devieti ve onun çeşitli organlar, özellikle göç ve entegrasyona ve ayrca isveç toplumunda entegrasyon süreci üzerinde olumsuz bir etkisi bulunan ayrmclk ve eşitlikler/eşitsizlikler konularna odaklanan baz raporlar yaynlamştr. (Report Integration 2005: 2'de Entegrasyon Kurulu tarafndan listelenen) bu raporlardan birkaç dolayi olarak isiarni bir kültürel kökeni olan insanlarla ilgilidir. Ancak yine de, l"iüslümanlarn entegrasyonu konusunda özel detaylar ya da üslüman topluluk veya üyelerine yönelik özel politikalar hakknda bilgi bulmak mümkün değildir. isveç'teki entegrasyon politikas geneldir ve farkl etnik gruplar, cinsel veya dini aidiyetier arasnda bir- aynrn veya fark gözetmemektedi-. Şimdiye kadar, entegrasyon!a ilgiii çoğu girişim, baz etnik gruplarn iş bulma konusunda problemleri olduğu ve işsizliğin yabanc kökenli insanlar arasnda daha yüksek olduğu konularna yoğunlaşmştr. Ayrca bir de ayrmcilk konusundaki rapo-lar incelersek, doğrudan Müslümanlarn isveç toplumundaki yerierini nas!! gördükleri konusuna odaklanan veriler bulmak daha kolay olacaktr. Örneğin, günümüzde Entegrasyon Kurulu, polis ve Brottsförebyggande radet (isveç Ulusal Suç Önleme Konseyi, Bra)'in işlerinin bir parças olarak toplumdaki aynmclk ve rkçlğa karş islarnofobyay belgelemek, analiz etmek ve onunla mücadele etmek gibi görevleri vardr. Günümüzde bütl.in hükümet organlar. cinsel, etnik ve dini aidiyetleri de kapsayan farkllklar ve bu farkllklara eşit muamele konulu bir plan yapmakla yükümlü klnrnşlardr. Bu, isveç Hükümeti'nin, Müslüman topluluğun yaşayabileceği problemleri ve isveç'te ikamet eden Müslümanlar üzerindeki olumsuz imaj dikkate SÜiFD/27 59 Bu altbclüm. esasen, Göç Kurulu tarafindan yaynlanan Integration Report 2005 (Rapporr Integration Norrköping: lntegrationsverket)'ten alnan verilere dayandnlmştr. Bu rapor www jntegrationsverket se adresinden indirilebilir. Aynca bak Hükümet önerisi 997/98: 6. Sverige, framtiden och mdng(alden - frdn invandrarpolitik til/ integrationspolitik.

8 Göran Larsson çev.: Arif Korkmaz aldğ gerçeğini gösteren bir girişimdir. Bu girişimin önemi, ylda bir yaynlanan Integration Barometer'de de vurgulanmaktadr. Özellikle Holokost dönemi ve Neo-Nazizmle ilgilenen Yaşayan Tarih Forumu (Forum för Levande Historia) da, gene! ayrmclk. rkçlk ve islomofobya üzerine odaklanmaktadr. Örneğin, onlar isveç okullanndaki gençler arasnda hoşgörüsüzlük ve rkç tutumlar konulu bir araştrma raporu yaynlamşlardr. 2 Bu rapor, homofobi, anti-semitizm ve islamofobi hakknda malzeme içermektedir. Baz problemler isveç okul sistemi ile ilişkilendiri!se de, bu raporda görüş bildiren Ierin çoğu hoşgörüsüz değildir. Çalşmann bulgular, gençlerin büyük çoğunluğunun farkl aznlik gruplanna karş olumlu bir tutuma sahip olduklarn göstermektedir. Bu çalşmada yer alan gençler, [aznlk gruplarn] olumsuz yönde itharn eden ifadelerden kaçnma eğiliminde iken, örneğin, çoğu Müslüman'n (veya Yahudi'nin ya da homoseksüelin) kesinlikle "iyi insanlar" olduğu yönündeki lfadelere katima eğilimindedirler. 3 Yukarda bahsedilen politik girişimiere ek olarak. 2005'te islamofobya Karşt Komisyon kurulmuştur (bu komisyon hakknda bak Larsson, 2005: 9). Bu Komisyon, siyasi ve dini olmayan bir girişimdir ve toplumdaki islamofobik eğilim. i SÜiFD/27 60 lerle ilgilenen ve hoşgörüsüzlük ile ayrmclk problemini politik gündeme taşmak isteyen kişiler tarafndan oluşturulmuştur. Komisyon'un işleyişi, islamofobya Karşt Komisyon'dan iki yl önce kurulan anti-semitizm karşt komisyona benzemektedir. Ad geçen son komisyondaki üyelerin bazlar ayn zamanda değişik politik partilere bağl politikaclar olarak da aktiftirler ve bu komisyon Müslümanlan, Hristiyanlan ve ateistleri de içine almaktadr. Bir sonuca varmak gerekirse, isveç Hükümeti'nin politikas ve gündemi son on yl zarfnda değişmiş olsa da. l"lüs!ümanlar ve Müslümanlarn sorunlar 2 "Bu çalşma, {zoruniu orta öğretimin son iki yl olan) sekizinci ve dokuzuncu snflardaki orta öğretim ve (ingiliz altnc-snf düzeyine tekabül eden) birinci. ikinci ~e üçüncü snflardaki ileri eğitim programlan öğrencilerine uygulanan kapsaml bir anket araştirmasna dayandrlmştr. Uygun yaş gruplanndaki tüm isveç orta öğretim öğrencilerinden tesadüfi bir örneklem ainmştr. Örnekleme birimleri, orta öğretirr sistemi için~deki. snnardan ve ileri eğitim düzeyinde ileri P.ğitim kolejlerine yaylmş ileri eğitim 2 programlanndan oluşmaktadr. Örnekleme dahil olan her snfa bir anket seti verilmiş ve öğrenciler onlan daha sonra ders boyunca do!durmuştur. Anketler anonim olarak uygulanmş ve örnekiemi oluşturan toplam 672 snfn 606's:ndan tamamlanmş anketler alnmştr. Çalşmaya f'-tlmayan snflardaki öğrenciler cevap vermeyeniere dahil edildiğinde. cevap verenlerin toplam trekans. kişi says itibaiyle yüzde 76.2 olmakadr. Çalşmaya katlan snflar arasnda cevap verenlerin toplam trekans ise. kişi says itibariyle yüzde 82'ye ulaşmştr. Sonuç olarak çalşma, toplam 0,600 öğrenciden alnan a'ketlerden oluşmaktadr." Bak: The Living History Forum Swedish National Council for G-ime Prevention, intolerarce Anti-Semitic. Homophobic, fslamophobic and Xenaphobic tendendes among the young, ingilizce özet. hrtp://intolerans. leyandehistoria.se/article/article docslengelska.pdf adresinde buiunabilir ( 2 Aralk 2006'da ulaşlmştr). 3 The Living History Forum Swedish National Council for Crime Prevention, lntalerance Anti Semitic, Homophobic. lslamophobic and Xenophobic tendencies among the young, 2004, ingilizce özet. levandehjstoria se/article/article docs/engelska.pdf adresinde bulunabilir ( 2 Aralk 2006'da ulaşlmştr)..~-~

9 isveç'te islam Algs. Entegrasyon Politikas Ve Büyük Kentlerdeki Müslümanlar üzerine odaklanmş özel bir politika bulmann zor oiduğu açktr. f'vüslümanlar için özel bir anlam olan politikalara, en çok ayrmclk (özellikle de toplumdaki islamofobik eğilimlerle mücadele) alannda ra.stlanmaktadr. Çoğu faaliyet daha genel bir entegrasyon politikas tarafndan yönlendirilmektedir ve bu faaliyetler özellikle islam ya da Müslümanlara yönelik değildir. Entegrasyon konusundaki kamusal tartşmalar, genel bir entegrasyon politikas uygl!llamak isteyenlerle açkça belirlenmiş ya da belirli bir topluluğu hedefleyen bir politika (örneğin. özellikie Müsiüman!arn sorunlarna hitap eden politik faaliyetler) isteyenler arasnda bir gerilim olduğunu göstermektedir. isveç'teki Sosyal Demokrat Parti için bu, neredeyse tamamen politik bir sorundur ve onlar iktidarda kaldğ sürece entegrasyon politikas, büyük ö!çüde bütün gruplar içermesi gereken genel bir prensip (başka bir deyişle, entegrasyonu başarmak için sadece tek bir grubun hedeflenmediği bir prensip) üzerine oturacaktr. Bu politik söylemden dolay, lsveç'te Müslümanlar için özel bir entegrasyon politikas bulmak mümkün değildir. Ancak. Entegrasyon Kurulu'na göre (aşağya bak), isveç entegrasyon politikas şunlar için çabalamaldr: Etnik ya da kültürel kökene bakmakszn herkes için eşit haklar, sorumluluklar VE frsatlar; Farkllklar merkeze alan bir toplum; Kökeni ne olursa olsun herkesin aktif ve sorumlu olarak rol aldğ karşlkl sayg ve hoşgörü ile karakterize bir topium.' 2.2 Entegrasyon Kurulu Entegrasyon Kurulu (!ntegrationsverket) ulusal düzeyde faaliyet gösteren bir devlet organdr. 998'de kurulmuştur ve esas olarak entegrasyon farkllğna [yani farkl entegrasyon düzeylerine] dair problemlerle ilgilenir. Sorumluluklan şunlardr: [...] Enteg-asyon politikasnn amaçlar VE yaklaşmnn toplumun çeşitli alanlarnda etkin olmasn sağlamak ve entegrasyon sürecini toplumda etkin olarak teşvik etmek Bir diğer önemli görev yeni gelen göçmenleri destekleyici ihtiyaçlara dikkat çekmeye ve bu ihtiyaçlan elde edilen özel topluluk bilgisi doğruttusunda gidermeye çalşmaktr. Kurul, :nültecilerin ve bejediye bölgelerindeki himayeye muhtaç diğer insaniann iskanna yardm eder ve belediyelerin önerdiği başlangç programlarn sürdürür. 5 Entegrasyon Kurulu'nun belli ba'jli görevleri aşağdaki gibidir: SÜiFD/27 6 Bu bilgi Entegrasyor~ Kurulu [web sitesinin] anasayfasndar. alnmştr ve ingilizce olarak ioregrationsverket:;e/t plfnorm~22.0 a<px adresinde buiunabilir (8 Ocak 2007'de ulaşlmştr). 5 Bu bilgi lsveç Devlet Daireleri [web sitesinin] anasayfasrdan alnmştr ve ingilizce olarak bttp://~w!w :;wedeo gov se!sb/d/288/a/ 9443 adresinde bulunabilir. (8 Ocal.: 2007'de ulaşlmştr).

10 ! Göran Larsson çev.: Arif Korkmaz Toplumun çeşitli kesimleri içinde entegrasyon poiitikas hedeflerinin durumunu ve süreci izlemek; Entegrasyonu desteklemek, etnik aynmclk, yabanc düşmanlğ ve rkç!ğ engellemek ve önlemek; Yeni mültecilerin gelişi için/lehine ülkeye giriş prosedürlerini geliştirmek/genişletmek 6 Ancak bu raporun yazldğ tarihte, yeni isveç Hükümeti'nin Entegrasyon Kurulu'nu ( Temmuz 2007 itibariyle) feshettiği hususunu belirtmek gerekir. Bu nedenle, "eski" kanun ve düzeniemelerin devam edip etmeyecegini ya da yaknda yürürlükten kaldnlp kaldnlmayacağn kestimek zordur. SÜiFD/ idari yaplar 3. Genel idari Yaplar isveç Devleti ve (bakanlklar gibi) Devlet Daireleri hakknda detayl genel bilgi isveç Devlet Daireleri web sitesi anasayfasnda bulunmaktadr (bak OSI' literatür çalşmas ile ilgili konularn çoğu, isveç Devleti web sitesi anasayfasnda iltica göç, entegrasyon ve aznlklar başlklar altnda yer aldğ için, bu rapor da bu konulara odaklanmştr. Ancak, Devlet daireleri ve sorumluluklan arasndaki snrlar çoğu kez çakşmakta ve net bir ayrm yapmak zor olmaktadr. Örneğin, konut, istihdam ve sağlkla ilgili konularla, entegrasyon, sosyal refah, ekonomi ve işgücü piyasas ile alakah olabilecek sorunlarla birkaç farkl Devlet dairesi ve hükümet organ meşgul olabilmektedir. Genel olarak isveç Devleti, Devlet, yerel idare meclisleri ve belediyeler arasnda paylaşlmş bir sorumluluk üzerine kuruludur. Sağlkla ilgili aşağdaki alntlar, bu paylaşlmş sorumluluğu tasvir etmektedir ve benzer düzenlemeler eğitim sistemi için de geçerlidir. isveç sağlk hizmetleri sisteminde sağlk ve tbbi bakm, Devlet, yerel idare meclisleri ve belediyelerin paylaşlmş son.mluluğudur. Devlet genel sağlk ve tbbi bakm politikasndan sorumludur? Ayrca: Yerel yönetimler (belediyeler ve yerel idare meclisleri) okullarn, çocuk bakm, tbbi bakm ve yaşl bakmnn düzenlenmesindeki temel hizmetlerden sorumludur. Onlar bu hizmetleri büyük ölçüde, belediye ve yerel idare meclislerinin gelir vergisi ve merkezi hükümet ödenekleri yoluyla elde ettikleri gelirle 6 Bu bilgi Entegrasyon Kun.lu web sitesinin anasayfasndan alnmştr ve ingilizce olarak bttp //www,integrationsverket se!ipi/noma!page 290.aspx adresinde bulunabilir. (8 Ocak 2007'de ulaşlmştr). * Open Society lnst.ute (Açk Toplum Enstitüsü) [ç.o.j. 7 Bu bilgi isveç Devlet Daireleri web sitesinin anasayfasndan alnmştr: (8 Ocak 2007'de ulaşlmştr).

11 isveç'te islam AJg;s. Enteg;asyon Poiit!kas Ve Büyük Kentlerdeki MCislümanlar finanse eder. Devlet (merkezi hükümet), ülkenin her yerinde eşit bir hizmet düzeyinin sağlanmasn güvence altna almakla sorumludur. 8 Sağlk ve Tp Hizmetleri Yasas sağik ve tibbi bakim konusunda yerel ida. re meclisleri ve belediyelerin sorumluiukiann düzenler. Yasa yerel ida e meclisieri ve belediyelere sağlk hizmetlerinin nasl organize edileceği konusunda büyük bir özgürlük verecek şekilde düzenlenmiştir. isveç'te, geniş coğrafi alanlar kapsayan ve b5yük kaynaklar gerektiren sor...mluluklar bulunan 2 ' yerel idare meclisi vardr. Onlarn en önemli görevi sağlk ve tbbi bak!mdr. Yerel idare meclisleri, tüm vatandaşlarn gerekli/yeterli bakm alabilmeleri için hizmetleri organize etmekle sorumludur. Belediyeler, yaşllarn bai--..mndan ve tbbi tedavileri tamamlanmş olanlarla hastaneden taburcu edilmiş olanlara destek ve hizmetten sorumludur. Belediyeler ayn zamanda psikiyatik yetersizliği olan insanlarn iskan, istihdam ve desteklenmesinden de sorumludur Aynmclik Karşrt Temel Birimler isveç Entegrasyon Kurulu öncelikle entegrasyon farklliğ [yani farkl entegrasyon düzeyleri] ile ilgili sorunlarla meşgul olmaktadr (bak altbölüm 2.2). Milli politikann ve entegrasyon politikasnn yürütülmesini sağlamak için Etnik Aymclk Ombudsman Ofisi, Entegrasyon Kurulu'nu desteklemektedir. Bu birim, iş hayat da dahil etnik aymclkla ilgilenmekle sorumludur Aynmclk Karşrt T er:nel Mevzuat isveç Devlet Daireleri web sitesinin ana sayfas (bak gov.sel) isveç toplumunda ayrmclk ve rkçlkla mücadeleyi amaçlayan pek çok faaliyeti de sralamaktadr. Aşağdaki liste bu konudaki en önemli doküman ve politikalann bir derlemesidir. iş hayatnda Etnik Ayrmclğa karş Önlemler Yasas Mays 999'da ve Yüksek Öğrenim Öğrencilerine Eşit l'-uamele Yasas i Mart 2002'de yürürlüğe girmiştir. T em n uz 2003'te, ayrmclk karşt önlemleri iş yaşc.m ve yüksek öğrenirnin ötesinde toplumun diğer alanianna da yaymak suretiyle ayrmclğ yasakiayan yeni bir kanun yürürlüğe girmiştir. 24 Şubat 2006'da bir meclis komisyonu Hükümete, tutarl ayrmclk mevzuat hakknda bir rapor sunmuştur (En sammanhailen diskrimineringslagstiftning, sou 2006: 22). SÜiFD/ Bu bilgi isveç Devlet Daireleri web sitesinin ana saytasndan alnmştr. ht'"tp://vvww.sweden.gov.se/ (8 Ocak 2007'de ulaşlmştr). 9 Bu bilgi isveç Devlet Daireleri web sitesinin ana saytasndan alnmştr: (8 Ocak 2007'de ulaşlmştr). o Bu bilgi Etnik Aynmclk Ombudsman web srtesinin anasayfasndan alnmştr ve ingilizce olarak http Uwww do. se adresinde de bulunabilir (8 Ocak 2007'de ulaşlmştr).

12 Göran larsson çev.: Arif Korkmaz Mart 2006'da Riksdag (Parlamento)'a sunulan "insan haklan ulusal eylem plan " başlkl Hükümet bildirisi, aymclk konusunda da önemli bir odak noktas olmakla karakterizedir. Yapsal aynmclğn bütün türlerine karş topyekun mücadele isveç Hükümetinin önemli önceliğidir. BÖLÜM lll: KENT SEÇiMi Bu bölüm, yaknda gerçekleşecek olan "AB'de Müslümanlar" isimli yeni bir OSI kent izleme projesine dahil ediime ihtimalinden do!ay; Liç isveç kentini - Stockholm, Göteborg ve Malmö'yü - incelemektedir. Stockholm isveç'in başkentidir ve doğu sahilinde yer alr. Göteborg isveç'in ikinci büyük kentidir ve bat sahilinde yer alr. Malmö, isveç'in üçüncü büyük kentidir ve ülkenin güneyinde bulunmaktadr. Bu bölüm, her kentin genel bir görünümünü verir. Bu literatür çalşmasnda önceden de açklandğ üzere, OSI araştrmasyla ilgili (ömeğin konut, sağlk bakm ve istihdamla ilgili) baz konular hakknda kent ölçeğinde materyal bulmak zordur. ilk problem, isveç'in sadece l'-üslümanlan belirleyen ve onlan diğerlerinden seçip ayran istatistiki verilere sahip olmamasdr (çünkü bütün istatistiksel veriler genel özelliktedir). ikinci problem (yukarda Bölüm ll'de de tartşldğ üzere) isveç'in genel bir entegrasyon modeli uygulamas ve dini veya etnik bir topluluk olarak Müslümanlara yönelik özel icra.atlann olmayşdr. Bu nedenle, Müslümanlan büyük göçmenler kümesinden ayran veriler bulmak çok zor ve metodolajik olarak problemlidir. r - l SüiFD/ Stockholm Stockholm kentinin nüfusunun (3 Araik 2005 itibariyle) 77,083 olduğu tahmin edilmekte, bunun ise tahminen yüzde 26.2'si yabanc kökenli insanlardan oluşmaktadr.' Göteborg ve Malmö ile karşlaştrldğnda Stockholm tipik bir sanayi kenti değildir. Daha ziyade, isveç'in idari, mali ve entelektüel merkezidir. isl~rnll2ir:.j~9c~2ş_e!<;~rg~r: 5jQ.Ç~<:!r'n_c.)'ll_~<lrnanda 970er ve 980erde kurulmuş olan islami organizasyonlarn büyük bir bölümünün de merkezidir. isveç'teki tüm Müslümaniann yaklaşk yüzde SOsi, isveç'te islam'n entelektüel ve dini merkezi olan Stockholm'de yaşamaktadr (Stenberg, 999: 67). 2000'de, Stockholm kent merkezindeki büyük/ulu cami törenle ibadete açlmştr, aynca Living Islam web sitesinin ana sayfasna göre Stockholm'de yaklaşk 20 badrum Bu bilgi Stockholm Kenti web sitesinden alnmştr ve (isveççe olarak) http //www uskştockholm,se/tabelverktyg/tv aspxprqjekt-omradesfakta&o:nrade-q bulunabilir (2 Ocak 2007'de ulaşimştr). * Bu cami hakknda bilgi için bak /vvvjw.ifstockholm.se/ ve b:ttp://en wikipedja.org/wiki/stockholm tosque [ ç.n.]. adresinde

13 isveç'te islam I'Jgs, Entegrasyon Poiitixas Ve Büyük Kentlerdeki.'vüslümanlar cami ibadet mekaru olarak kullanlmaktadr. 2 Ancak, isveç'teki r~üslüman topluluk için büyük bir sembolik değeri oiduğundandr ki Bjöms tradgard'da cami olarak yaplmş bina [büyük/ulu cami] en önerrili yapdr ve konferans Ve toplant merkezidir. Buras Müslümanlar için olduğu gibi ayn zamanda gayrimüslimler için de önemli bir toplanma noktas olarak işlev görmektedir. Caminin zernin katndaki restoran, kirl}ilerinir Müslümanlada tanşma frsat yakaladğ gayrimüslim isveçliler için çok önemlidir. Stockholm'de kurulmuş islam organizasyonlara ilaveten, Sosyal Demokrat Parti'nin Hristiyan kanad da Stoc:<.holm'de oldukça aktiftir. Bu sosyal demokrat grubun baz üyeleri islamofobyaya karş mücadelede aktif rol almaktadr. 3 Bu faaliyetler bir eğitim kuruluşu o!an (ve bir üniversite veya koleje bağl bulunmayan) Sensus tarafindan da yaplmaktadr. Örneğin Sensus, isveç'teki ilk eğitim kuruluşu olan lbn Rushd ile ortak bir çalşma başlatmştr (bu faaliyet Göteborg'da da gerçekleştirilmiştir). isveç'teki pek çok kent gibi Stockholm de aynşmştr ve (genelde yabanc kökenli insanlar gibi) f"'üslümanlar da kentin kenar mahallelerinde yaşama eğilimindedir. Stockholm büyük/ulu cami kent merkezinde olsa da, çoğu fvlüslüman kentin varoş bölgelerinde, kent merkezinin dşnda yaşamaktadr. isveç'te her belediye idari bölgele;-e ayrlmştr. Her birinin, kentin diğer komisyon ve kurullan ile eşit sorumluluk ve otoriteye sahip kendi belediye meclisi vardr, fakat onlar kendi coğrafi snrlan içinde faaliyet gösterirler ve faaliyetleri ölçüsünde kapsaml sorumluluklan bulunmak:tadr. 4 Onlarn idari' bölgeleri içindeki ilkokullara, sosyal, boş zamanla~a ilgili ve kültürel hizmetlere ilişkin geniş sorumluluklan vardr. Stockholm kent liderliğinin de, belediye vergisi ve kentin genel bütçesi gibi belediye ile ilgili bütün konularda çok önemli sorumluluklan vardr. Başkent Stockholm (veya Büyük Stockholm, Storstockholm) üç bölgeye ayrlmştr. Stockholm Kenti toplam 8 belediyeden oluşan üç bölgeye ayrlmştr - Stockholm Kent Merkezi (lnnerstaden), Güney Stockholm (Söderort) ve Bat Stockholm (Vasterot).' 5 Diğer iki bölge ise srasyla 4 ve 7 belediyeden oluşan Kuzey Banliyöler (Uppland) ve Güney Banliyöler (Södermanland)'dir. 2 Bak "Moskeer i Stockholm" ["Stockholm' deki Cami!er"], Living Islam web sitesinde svsthtr.l adresinde bulunabilir ( O Aralk 2006'da ulaşlmştr). 3 Bak, ömeğin, isveç Hristiyan Sosyal Demekratlar web sitesi: "Öppna för dialog med muslimer" süifd/27 65 ["r"lüslünanlarla diyalog başlatmak'], bt;,p;/lwvfn bro.d..erskap seijndex.aşpx?sjte-broders!<ap.se&page-funnyheter&postid-339 adresinde bulunabilir ( O Aralk 2006'da ulaşlmştr). 4 Bu bilgi Stockholm kenti resmi weo sitesinin anasayfasndan alnmştr ve bttp-ljw,w.;2 stockholm se/engis!:l adresinde bulunabilir (2 Aralk 2006'da ulaşlmştr). 5 Stockholm Kent Merkezi (Katarina-Sofa, Kungsholmen, Maria-Gamla stan, Norrmalm and Östermaln) Güney Stockholm (Enskede-Arsta. Farsta, Hagersten, Liljeholmen, Skarpnack, Skarholmen, Vantör and Alvsjö) ve Bat Stockholm (Bromma, Hasselby-Vallingby, Kista, Rinkeby ve Spanga-Tensta).

14 Göran Larsson çev.: Arif Korkmaz Stockholm Kentinde önemli sayda "üslüman aznlk banndran alanlar (Bat Stockholm'de) Rinkeby belediyesi içinde yer almaktadr. Rinkeby'deki öğrenciler yüzde 40 ile SO arasnda bir oranda islami bir kültürel kökene sahiptir.' itibariyle, bütün Stockholm için ortalama yüzde 20.8 orany!a karşlaştrldğnda, Rinkeby nüfusunun yüzde 67'si yabanc kökenlidir.' 7 Güney Banliyölerde önemli oranda Müslüman aznlk barndran alanlar Botkyrka Belediyesi - özellikle de Alby, Fittja, Haliunda, Norsborg, T ullinge, T umba ve Grödinge belediyeleri - içinde yer almaktad;r. Botkyrka Belediyesi'nde nüfusun yüzde 5.3'ü yabanc uyrukludur ve yüzde 33.4'ü isveç dşnda doğmuştur.'8 Stockholm çok sayda Müslüman bulunduran bir kent olmasna rağmen, Stockholm'deki Müslüman nüfusla ilgili çok az akademik çalşma bulunmaktadr. Göteborg ve Malmö ile karşlaştrldğnda (aşağya bak), örneğin, badrum camiler ve ibadet mekanlan hakknda ayrntl bilgiye sahip değiliz Ayrca çok az sayda bilim adam genel olarak islami bir küttürel kökeni olan etnik gruplar üzerinde çalşmaktadr. 2. Göteborg Göteborg kenti her zaman isveç'in en önemli sanayi ve liman kentlerinden biri olmuştur.' 9 Stratejik konumu ve Kta Avrupas'na yaknlğndan dolay Göteborg ayrca, uzun zamandan beri çokküitürlü bir kenttir. Ancak, dünyadaki diğer pek çok kent gibi Göteborg da küreselleşmeden, göçten ve gemilerin ve 973 sonras dönemde (yani petrol krizinden sonra) imalat sanayinin geçirdiği değişimlerden ciddi olarak et'<ilenmiştir. ll. Dünya Savaş'ndan hemen sonraki dönemle karşlaştrldğnda, Göteborg bugün ekonomik. sosyal ve etnik olarak daha da bölünmüştür. Göteborg kentinin nüfusu (3,<\ralk itibariyle) yaklaşk yüzde 20'si yabanc kökenli insanlar olmak üzere 484,993 olarak tahmin edilmektedir. 20 Vörldsreligionema i Göteborg: Islam - en g..ide til/ föreningama (Göteborg'da Dünya ~ SÜiFD/27 66 ' 6 Bu bilgi Stockholm kenti resmi web sitesinin anasayfasndan alrmştr ve emp!ates/ne;vspage.aspx?id=3837l adresinde bulunabilir (2 Aralk 2006'da ulaşlmştr). ' 7 Bu bilgi Stockholm kenti resmi web sitesinin anasayfu.sndan alnmştr ve adresinde bulunabilir (2 Ar-alk 2006'da ulaşlmştr). 8 Bak. (2 Aralk 2006'da ulaşlmştjr). 9 Göteborg hakknda gene! ve istatistiksel veriler, Semhede & johansson (2006)'dan alnmştr. 2 K 0 e 0 n 7 ~d we 20 bbu bilbgi. Go"teborgk b u una r ( 2 0 ca e u aş; mştr. sitesin)den alnmştr, statistik adresinde ;

15 r - isveç'te islam i\lgs. Entegrasyon Po!itikas: Ve Büyük Kentlerdeki Müslümanlar Din/eri: islam - dini topluluklar rehberi) çalşmasna göre isveç'teki toplam Müslüman nüfusun yaklaşk yüzde 0-IS'i Göteborg'da yaşamaktadw. 2 ' Bu bakş açsndan, Göteborg tam bir çok-etnikli kenttir. Ancak, "yabanclp.r" çoğunlukla varoşlarda/banliyölerde yaşarlar. Onlara genelde Angered varoşlarnda kentin kuzey doğusunda (özellikle Hjallbo, Harnmarkullen ve Gardsten bölgelerinde) ve (Göteborg'un bir parças oian) Hisingen adasnda rastlanr. Angered, Hjallbo, Eriksbo, Hammarkullen, Gikdsten ve Lövgardet bölgelerini içine alan (40,000 nüfuslu) eski bir belediyedir ve bugün iki be!ediyeye ayrlmştr - kuzeyde Gunnared Belediyesi ve güneyde Larjedalen Belediyesi. Göteborg (Gunnared ve La~edalen de dahil) her birinin kendi Bölge Komitesi olan 2 coğrafi alt bölgeye ayrlmştr. Kent eğitim, kent planlamas, aile meseleleri, halk sağlğ, tüketici rehberliği, kültür ve boş zaman eğlence faaliyetleri, çevre, toplu taşma, sosya! hizmetler, resmi ruhsat işleri, güvenlik ve seferberlik ile yaşl bakm sorumluluklarn elinde bu!undurur. 22 Birçok banliyö bölgesinin ciddi işsizlik ve fakirlik sorunu vardr. Örneğin, Bergsjön'deki tüm çocuklarn yüzde 64'ünün kötü koşullarda- yani isveç Devleti rakamlarna göre yoksulluk snrnn altnda - yaşadğ söylenebilir (Semhede & Johansson, 2006: 2). Bu bölgede ikamet edenlerin yaklaşk yüzde 80'i göçmendir. Bu rakamlar Müslümanlarn saysn ayrca belirtmese de, bölgede çok sayda Müslüman kökenli göçmen olduğu açktr. istatistiki malzeme, zengin ve fakir arasndaki uçurumun büyümekte olduğu ve f"lüslümanlarla gayrimüslimler arasndaki ortak noktalarn son on yl zarfnda azaldğ gerçeğini resmetmektedir (Semhede & Johansson, 2006). Göteborg'da bütün Müslüman gruplar az ya da çok temsil edilmektedir. Ancak kentin, cami olarak yaplmş sadece bir binas vardr, 976'da yaplmş Ahmediye camisi ve şu ana kadar Sünni ya da Şii gruplar- kendilerine ait bir cami inşa edememişlerdir. Göteborg hakkndaki yerel bir çalşmada. bodrum camiierin says incelenmiş ve yaklaşk 5-20 cami veya ibadet mekan olduğu tespit edilmiştir. Kentin çok farkl kökenierden gelen Müslümanlar ağrlayabilecek büyük bir camisi olmadğ için, genel manzara ~üsiüman topluluklarn etnik olarak bölündüğü izlenimi vermektedir. Bu bakş açsndan, Göteborg, kent merkezinde büyük camileri olan Stockholm ve Malmö'den ayrlmaktadr. Son zamanlarda Göteborg'da bir Müslüman topluluk, terörizmi ve Müslüman topluluğun entegrasyonunu engelleyen islam'n şiddet içeren yorumlarn desteklemekle suçland. 23 Göteborg'daki en önemli islami organizasyon, islami SÜiFD/27 67 Göteborg kent konseyi, Vöridsreligionema i Göteborg: Islam - en guide til! f/jreningama (Göteborg'da Dünya Din/eri: Islam - dini topluluklar rehben), se!islam guide pdf adresinde bulunabilir ( O Aralk 2006'da ulaşlmştjr). 2 Bu biigi Göteborg Kenti web sitesinden alnmştr ve goteborg.selenglishlindex_activities. htm adresinde bulunabilir (2 Aralk 2006'da ulaşlmştr). 23 Bak Stefun Usinski, "Sapa utreder medhjlilp til! terrorbrott" ["Sapa terör suçlanna yardm soruşturuyor'. Dagens-Nyheter Kasm 2006 içinde, (isveççe olarak)

16 Göran Larsson çev.: Arif Korkmaz Bilgi Demeği (lslamisk infonnationsföreningen)'nin yerel şubesidir. Bu grup, sadece genel konferanslar değil ayn zamanda okullarda konuşmalar da düzenlemekte, islami eserleri isveççeye çevinnekte ve yayn!amakta ve ömeğin (hastanelerde ve hapishanelerdeki) manevi yardm gibi hizmetlerde de aktif olarak rol almaktadr. Göteborg'da islam'n kompleks ve heterojen yapsn anlamak isteyen biri çn Sornalili ve Türk topluluklar amaca oldukça uygundur. Türkler 980lerin ortalanna kadar Göteborg'daki en etkili fvlüslüman grubu oluşturduğu için, Türk topluluğu, daha doğrusu topluluklar üzerinde çalşmak amaca uygun olacaktr (Sander & Larsson, 2002). Göç kalplan nedeniyle bu f"lüs!üman topluluk! 980erin ortalanndan beri daha da farkllaşmştr. Avrupa'nn diğer yerlerine benzer şekilde Göteborg'daki Türkler de, Türk Devleti tarafndan eğitilmiş (Diyanet imamlan da denilen) imarnlara uyanlar ile isveç'te yetişmiş veya Türk Devleti'ne muhalif oian imamlan ya da Müslüman dini liderleri takip edenler arasnda bölünmüştür. ilk grubun Türk diline daha bağl/sadk kalmas beklenen bir durumdur ve Diyanet imamlarnn genelde diğer Müslüman gruplarla ilişkisi ya hiç yoktur ya da çok azdr. Ayn şekilde, çoğu zaman aynmclğa uğrarnalar dolaysyla (özellikle iş piyasas için bak Englund, 2003a: 5) Sornalili gruplan çalşmak da konu açsndan uygundur ve son zamanlarda çoğunlukla Somali kökenli ["lüs!ümanlann devam ettiği baz camiler terörizmi desteklemekle suçlanmaktadr. Sona!ili topluluğun üyeleri, Göteborg'da bağmsz bir islami okulun, Röhmosseskoian'n kurulmasnda da hayati bir rol oynamşlardr. SÜiFD/ Malmö Malmö, isveç'in güney bölümünde yer alr, Danimarka'ya yakndr ve pek çok açdan Göteborg'a benzer. Göteborg gibi ~almö de büyük yüzdelerde yabanc kökenli göçmen barndran bir sanayi kentidir. Kentin 970erde (özellikle tersane sanayindeki kriz dolaymnda) geçirdiği ekonomik dönüşüm nedeniyle işsizlik hzla büyümüştür. işsizlik ve çok sayda göçmenie be~ber so_syal problemler, ayrmclk, ayrm ve toplumsal gerilimler de hzla yükselmiştir. 990 ve 994 arasnda işgücü piyasas yüzde 25 orannda küçülmüştür (Semhede & Johansson, 2006: 35). 990ar boyunca Malmö'ye taşnan insaniann yüzde 90'ndan fazlas yabanc kökenlidir (Semhede & Johansson, 2006: 35-36). Bugün ( Ocak 2006 itibariyle) Malmö nüfusunun 277,27 olduğu tahmin edilmektedir. 24 Dş-doğumlu kişilerden oluşan en büyük on grup, [eski] Yugoshttp /! se/dnetljsp/polopoly.jsp?d-47&a adresinde bulunabilir (8 Ocak 2007'de ulaşlmştr). 24 Bu bilgi, Malmö Kenti'nin web sitesinden alnmştr ve befolkning/befolkningsforandringarfolkmangd. 4.6cf799 6 Oa68cc43bd8000 3_386.html adresinde bulunabilir (8 Ocak 2007'de ulaşlmştr).

17 isveç'te islam Algs, Entegrasyon Po!icil'.as Ve Büyük Kentlerdeki Müslümanlar lavya'dan (yaklaşk 9,000), Irak'tan (yaklaşk 6.000), Danimarka'dan (yaklaşk 6,000), Polanya'dan (yaklaşk 5,500), Bosna-Hersek'ten (yaklaşk 5,500), Lübnan'dan (yaldaşk 3,000), iran'dan (yaklaşk 3,000), 'acaris-'-i.3.n'dan (yaklaşk 2:000), Finlandiya'dan (yaklaşk 2,000) ve Ainanya'dan (}'aklaşk 2.000) gelen insanlardr. 25 Tab lo 7: Malmö' deki dş-doğumlu kişiler ve yabanc uyruklular ( Ocak 2006 itibariyle) Sa yi Nüfusa oran (%) Dş-doğumlu kişiler 70, Yabanc uyruklular 28,556 jo Kaynak Malmö kenti web sitesi (~almo.se) Malmö'deki göçmenlerin büyük bölümü Rosengarden bölgesinde ve Malmö kent merkezinde yaşamaktadr. Rosengarden, artan nüfusa modem konutlar sağlamak için 960'arda başlatlan "Bir- t"iilyon [Konut] Program"nn bir parçasdr. Göteborg ve Stock'olm'deki duruma benzer biçimde günümüzde bu alanda da yabanc kökenli insanlar önemli bir yer tutmaktadr. işsizlik, toplumsal son.nlar, suç, uyuşturucu ve diğer problemler, Rosengarden'da güniük hayatn bitparçasdr. Semhede ve Johansson (2006: 2) tarafndan verilen rakamlara göre [Rosengarden'daki] 0-6 yaş aras çocuklarnyüzde 74'ü yoksulluk snnnn altnda yaşamaktadr (onlar isveç 5'-.andartlanna göre çok fakir snfna giren ailelerde yaşamaktadiriar). 'almö'deki Müslüman topluluk akademisyenler tarafndan sadece ksmen çahşlmştr. isveç'teki diğer pek çok yerde olduğt gibi, [Malmö'de de] 'üslüman topluluk (daha doğrusu topluluklar) çok sayda etnik ve dini kala ayrlmştr. Malmö Üniversitesi Koleji tarafndan sağlanan bilgilere göre, l'lalmö'de 50,000 Müslüman yaşamakt..adr. 2 = Ancak, bunlarn sadece yüzde S'i islami pratikleri yerine getirmektedir ve büyük çoğunluk diğer isveç!ilerden daha dindar değildir. 3 camiden O'u Rosengard ve Sofe!und'da bulunmaktadr. Malmö'deki camiler (Malmö'de bir yerel gazete olan) Sydsvenska'da tantlmş ve anlatlmştr.27 Abu Bakr As-Sideeq-mosken - yakiaşk 500 üyesi olan bir badrum cami; Afghanska kulturföreningen (Afgan kültür derneği) - yaklaşk 00 üye ii; SÜiFD/ Bu bilgi, Malmö Kenti'nin web sitesinden alnmştr (oigu!ar ve rakamlar) ve se adresinde bulunabilir. (8 Ocak 2007'de ulaş;lmştr). 26 Bu bilgi Malmö Üniversitesi'nin web sitesinden alnmştr ve http'// te:rp];tes/news~e <8790 asp>: adresiillie buiun>f!ir 8 Ocak 2007'de ulaşlmştr). 27 Bak Olle Lönnaeus, Niklas Orrenius and Erik 'agnusson, "Djup splittring bland Mamös muslimer" ["Malmö Müslümanlan arasndaki derin görüş aynlklan"], Sydsvenskan 9/ ece'de.

18 Goran Larsson / cev.: Arif Korkmaz - Al-Nour islamiska fonamiingar (El-Nut- is!am Csmaati) - isl2mi anaokulu olan bir bodrum cami; Bosnjakiska islamiska fonamlingen (i3osna islam Cemaati) - 994'te klurulmugtur, yaklq~k 2,000 uye (Sveriges Muslimska Rid' uyssi); Malmo islamiska fonamllng (Malmo islam Toplulugcl) - 993'te kurulmugtur (Sveriges Muslimska R5d uyesi) - uyeler qoeunlirwa Turiciye ve Makedonya'dan; Hilal-moskCn (Hilal Cami) - Turk demegine bag bodrun; czrni; Imam al-sadeq-fonamlinger! (imam 2s-Sadrk Cernaati) - qogunluwa Lubnan'dan yaklag~k 200 uyesi olan bir $ii ivlusldrrtan cami, (Svenska Shiasamfundet'e bagli); Imam tlusseins mos& (imam Huseyin Cml] - cogunluma lrak'tan yaklqlk 200 uyesi olan bir Sii Musluman cami, (Svenska Shiasarnfundei'e bagl~); Islam Merkezi - Ealrnb'deki en buyuk cami. Yaklq~k 50,000 veya daha qok Musluman bu camiyi kullanmaktadrr; lslamiska foreningen i Malmb (Malmo Islam Cernaati) - bodrum cami; lslamiska kulturcenter i Malmo (Malmo islam Kiiltur Merkezi); lslamska kulturhuset - Rosengird'da bir ibadet mek2n (Sveriges Muslimska Md uyesi); lslams Ahmadiyya Djamaa~ (islanli Ahmcdiye Cemaati) - c;ogunlugu Pakistan'dan yaklq~k 200 uye; Muslimska f6namlingen (Musluman Cemaati) - 99'da kurulmu$ur, yaklq~k,300 uye (Turk Cami olmk da bilinir); islam Merkezi ve Mus!uman 0grenciler - 580'de Lund'da kurulmugtur, yaklayk 400 uye. Yukandaki bilgilerden Malmo'de'xi Mijsliimanlann estniske ve dile gore bo- Iunmug olduklan anlarjllmaktadrr ki, bu Goteborg ve Stockholm'deki duruma benzeyen bir tablodur. Yukandaki listede verilen rakamlardan anlqrldrg~ kadanyla yaklqik 55,550 kirji bir cami y2 da ibadei rnekzin~na Pjedir. Her ne kadar bu rakamlar biiyuk bir dikkatle analiz edilmeli ise de, GzeIliWe yukar~da tylalmo <hivenitesi Koleji tarafindan verilen rakamlan goz onilne zillnak, bunlar Malmo'deki siilfd:o/27 Mijslijman nufus hakkinda bir fikir ~ermektedir.:~ 70 iweq'teki (bu omekte Malmo'deki) pek ~ok isldmi ve Musluman organizasyon", Musluman topiuluk iqindeki dini, po!itik ve etnik bolunmelerin omelderidir. Omegin, Malmo'deki MuslOmanlar, Selefi yorumlann. Musluman Kardegler'in, sufilerin ve ~uro-is lam'^ savunan Muslumanlmn takip~jleridir.~~ Musluman " isveqli Muslumanlar Konse$ [<.n.j. Bak htpjl~~w.mah.sdternp!ates/ne~~page~3829o.~px " "islami organizasyoh" ve "Milsliiman organizasyon" aynml isin bak dipnot i 7 [~n.]. 29 Bak "Muslimer inte en enad grupp" [Musl~rnanlar birlesik bjr grup degildir], htfoiiwmv.mah.se/ ternpl?ites/ Newspage spx'de.

19 isveq'te islam Algrsr, Entegrasyon Politikasr \/e Ejuyijk Kentlerdeki Muslumanlar topluluk aynl zarnanda Sunni ~uslumanlar ve Sii Mijslurnanlar araslnda da ikiye bolunrnuytur. Malrno'deki isliimi kuruluglann geligirninde, islam Kultur Merkezi ve buyuk carninin kurulrnasl dolaylmlnda Bosnal~ topluluk onemli bir rol oynarnrytlr., Omegin, bu etnik grubun ijyeleri Malrno'deki islarn Merkezi'nin yaplrnrnda onernli ve oncu bir rol oynamiglardlr (bak Stenberg, 999: 67). Politik ve dini farklrllklar nedeniyle Malmo'deki Musluman topluluk, ozellikle de Danimarka'daki [Hz.] ~uhamged karikatijrleri krizinden sonla daha da b6"nmoyt;tor. Bazr Mijslijrnan liderler daha siyasallqrn~ ve anti-arnerikan bir isiam yorurnuna qaginrken, digerleri daha toleranslr ve serbest fikirli bir islam yominunu savunrnaktadlr. Musluman topluluk iqindeki gerilirn birka~ gazete makaleslnde analiz ve Wir edilmiytir.