Tarih Boyunca KADIN. Saygılarımla, Cengiz Akyol Sevgili Hocamız, A. Muhibbe DARGA,

Transkript

1 Tarih Boyunca Kadın / 0 0 Sevgili Hocamız, A. Muhibbe DARGA, Tarih Boyunca KADIN Sadece kadın konusunda konuşmak gerekliliğini duymak bile bir kadın sorunu olduğunu göstermeye yeter. demekle aslında konuyu özetlemektedir. Erkek ve kadın arasındaki şiddeti anlamak mümkün değil. Bilinen dünyada, en büyük aşkların insanın dişisi ve erkeği arasında yaşandığını düşünürsek, bu şiddeti anlamak gerçekten mümkün değil. Bu derleme çalışmamın, siz dostlarımın, daha derin yapacakları çalışmalarda yardımcı olacağını umarım. Saygılarımla, Cengiz Akyol 0.0.0

2 Tarih Boyunca Kadın / 0 0 "Kadınsa o da iffetli olacak. Mahrem namahrem bilecek. Herkesin içerisinde kahkaha atmayacak, bütün hareketlerinde cazibedar olmayacak" Diyelim ki sahiden kadına şiddet var. Erkek ne yapsın? Gidip şiddet uygulayanı dövsün mü? Kadına şiddet mesajının adresi belli değil. Kadına şiddetin bir numaralı sorumlusu kadındır. Oğlunu iyi yetiştirecek 0 Siz de mini eteği giyip soyunup laik sistemin ahlaksızlaştırdığı sapıklar tarafından tacize uğrayınca da bas bas bağırmayacaksın Önemli biri değil! Önemli biri değil! Önemli biri değil!

3 Tarih Boyunca Kadın / Sunuş Bu konuda çalışma yapmaya başlarken, en büyük korkum, yeterli kaynak bulup, bulamayacağım idi; bulacaklarımın da erkek gözüyle yazılmış olacağıydı. Korktuğum gibi olmadı! İnanılmaz yazılı kaynak vardı ve hemen hemen hepsi kadınlar tarafından yazılmıştı. Sanırım, erkek dünyasıyla ilgili bu denli sayıda kaynak bulmakta zorlanabiliriz. Belki de gerek olmayabilir de! Dünya zaten onlarındı, bir de niye yazsınlar ki, daha ne isteyebilirler ki? Neolitik Dönem MÖ Son buzul çağının bitişiyle iklimde meydana gelen değişim daha ılıman ortamda yaşayan bitki ve hayvan türlerinin çoğalmasına olanak vermiş, günümüzdekine benzer doğal bir ortam oluşmuştur. Arpa, buğday gibi bitkilerle koyun, keçi ve domuz gibi hayvanların yabani ataları bu ılıman ortamın flora ve faunasının arasına girmiştir. Bu olumlu değişimin sonucunda insanlık tarihinin ilk büyük devrimi olarak kabul edilen NEOLİTİK DEVRİM yaşanmıştır. Neolitik devrim insan topluluklarının binlerce yıl boyunca geçimini sağladığı avcılık ve toplayıcılık yerine üretime başlaması yani tarım ve hayvancılığı öğrenmesidir. Neolitik devrim elbette ki dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşayan değişik insan guruplarınca aynı anda yaşanabilmiş değildir. Elde edilen arkeolojik verilere göre, bu devrim ilk kez Ortadoğu da ve MÖ yılları arasında uzun bir süreç sonunda gerçekleşmişti. Bu dönemde Anadolu nun güney kesimlerinin uygun şartlara sahip olması ve sözü edilen bitki ve hayvan türlerinin doğal yaşama alanı olması nedeniyle Neolitik Çağın ilk kez burada başladığı düşünülmekte ve bu düşünce de arkeolojik verilerle sürekli olarak desteklenmektedir. İnsan topluluklarının bu dönemde üretime geçmesi bir dizi gelişmeyi de beraberinde getirmiştir. Artık beslenmek için av hayvanlarının peşinde göç etmeye veya tükenen bitkilerin yerine yenilerini aramaya gerek kalmamış, aksine ekilen tohumların yetişmesini, üreyen hayvanların büyümesini uzun süre bir yerde bekleme gereği doğmuştur. Bunun sonucu olarak da insanlar göçebe hayat tarzından yerleşik düzene geçmeye başlamışlar, ilk köy toplumları da böylece yavaş yavaş ortaya çıkmıştır. Güneşte kuruyan çamurun sertleşmesinin öğrenilmesiyle ilk evler, daha sonra da kilin pişirilmesiyle çanak çömlek yapımı gelişmiştir.

4 Tarih Boyunca Kadın / 0 0 Sümer, Babil, Assur Kanunları ve Ammi-Şaduqa Fermanı Giriş Kadın açısından, yıldır çok bir şeyin değişmediğini görüyoruz. Yasaların hemen her maddesinin Eğer bir adam, diye başlaması bile, erkeğin ve Kadının toplum içindeki yerini göstermektedir. Yalnız, Orta Assur Kanunları nı saymazsak tüm kanunlarda Kadının hele de doğuran Kadının korunduğunu, evliliğin önemini görebiliyoruz. Bu yasalarda Kadının ve Kadınla ilgili birçok şeyin çok geniş anlamda yer aldığını göreceğiz. Elimizde bulunan tarihin bu eneksi yasa metinleriyle Kadını yakalamaya çalışacağız, umarım çok rahatsız olmayız. Kısa Kronoloji URUKAGINA Yasaları MÖ 0-0 URNAMMU Yasaları MÖ GUDEA Yasaları MÖ - LIPIT IŞTAR Yasaları MÖ 0-0 ESNUNNA Yasaları MÖ - HAMMURABİ Yasaları MÖ -0 AMMİ-ŞADUQA Yasaları MÖ - ORTA ASSUR Yasaları MÖ 0-0. TIGLAT PILESER Yasaları MÖ -0 Esnunna Yasa Steli

5 Tarih Boyunca Kadın / UR-NAMMU KANUNLARI, MÖ Adalet. Öksüz, zengine. teslim edilmedi.. Dul kadın, kuvvetli adama. teslim edilmedi. Bugün bile uygulanamayan bir adalet. Devlet, öksüzü, dulu, fakiri koruyor. Köleyi Koruma. Eğer, bir adamın. bakire kölesinin (bikrini). bir adam. düşmanca bozarsa. o adam. şegel gümüş. tartacaktır (ödeyecektir.). Bir adam düşmanca yani rızası olmadan kölesi bir kadınla cinsel bir ilişkiye giremez; girerse parasal ceza ödeyecektir. Nafaka 0. eğer. bir adam eşini (kız olarak aldığı). boşarsa. mana gümüş. tartacaktır. Dul aldığı eşini boşarsa, nafaka olarak ½ mana ödeyecektir. Evlilik Sözleşmesi 0. Eğer. bir sözleşme tableti. yoksa -. (dulla) beraber (kucağında) yatan adam. para ödemeyecektir. Evlilik sözleşmesi yapılmamış ise, koca, karısına, dul aldığı karısına nafaka ödemeyecektir.

6 Tarih Boyunca Kadın / ANA ITTISU KANUNLARI Aile Birliğinin Sağlanması Kol. III. Eğer bir evlat, babasına babam değilsin derse, onu (babası) tıraş edecek ve ona kölelik damgası vuracak, gümüş karşılığı onu verecektir (satacaktır). Eğer bir evlat, anasına, sen benim anam değilsin derse, yarı kafasını tıraş edecekler, onun şehrin etrafında dolaştıracaklar ve evden kovacaklardır.. Eğer bir baba, evladına sen benim evladım değilsin derse, evi ve duvarı kaybedecektir (evden ve evin çevresinden mahrum olacaktır). 0. Eğer ana evladına, sen benim evladım değilsin derse, evi ve eşyayı kaybedecektir (evden ve eşyadan mahrum olacaktır). babam değilsin, anam değilsin, evladım değilsin derken, asıl söylenilmek istenilen babaya, anneye, evlada karşı sorumlulukların yerine getirilmemesi, diye düşünüyorum. Eğer bir evlat babasına karşı sorumluluklarını yerine getirmezse, evlada verilen ceza çok büyük, baba isterse köle olarak satabilir. Ancak anneye karşı sorumluluklarını yerine getirmezse, evlada verilecek ceza daha az, en azından köle olarak satılmıyor, evden kovuluyor. Aile yapısı büyük olasılıkla ataerkil aile, erkek ağırlıklı bir aile yapısı; evlattan da kastedilen erkek çocuk olsa, gerek. Kol. IV. Eğer bir kadın, kocasından nefret edip, sen benim kocam değilsin derse, onu (kadını) nehre atacaklardır.. Eğer koca karısına, sen benim karım değilsin derse gümüşten / mana tartacaktır. Öncelikle aynı suçlarda, cezaların erkek ve kadın için çok farklı ve kadının aleyhine olduğunu görüyoruz. Gerçi nehre atmakla, kadına bir şans daha veriliyor. Eğer boğulmaz, kurtulursa cezadan da kurtuluyor; hatta biraz kutsallık da kazanıyor.

7 Tarih Boyunca Kadın / LIPIT-ISTAR KANUNLARI, MÖ 0-0 Ev Vergisi, Mortgage Kol XIV. Eğer. bir evin sahibi. veya sahibesi. evin vergisini. vermezse 0. ve bir yabancı adam onu verirse. üç sene için. (sahibini) oradan çıkaramayacaklar. evin vergisini. veren adam. evi üzerine alacak. evin sahibi (ise). şikayette bulunamayacaktır. Bu metinlerden öncelikle, erkekler gibi kadınların da evlere -mülke- sahip olabileceğini anlıyoruz. Buradaki verginin emlak vergisi benzeri bir verginin olacağını düşünemiyorum. Kocanın Varisliği Kol XV. (kadına) hediye edilen. baba evinin hediyesini. varis olduğu için. (koca) alacaktır. Kadına, babasından kalan mirasın bile sahibi, varisi kocadır; kadın evli ise kendi babasından bile miras alma hakkı bulunmamaktadır. Varisler, Miras Hukuku Varislerin kimlerin olacağı, mirasın nasıl paylaşılacağı kanunda çok fazla yer tutar. Özellikle kadınların ve ondan daha önemli olarak da çocukların varis olarak durumları çok ayrıntılı olarak belirlenmiştir. Burada söz konusu olan babanın, erkeğin mirasıdır, kadından sonrası hiç anlatılmaz. Çocuğun varis olup olamayacağı, ne olacağı meşru ya da gayri meşru doğumuyla ilgili değildir; ancak annesinin kim olduğu önemlidir. Kol XV. Eğer. baba hayatta ise. ister yüksek sınıftan bir rahibe (DUMU.SAL). ister din sınıfından diğer bir rahibe (SAL.ME) olsun

8 Tarih Boyunca Kadın / kızı 0. varis gibi. kendi evinde oturacaktır. Sanki kız çocuklarıyla erkek çocuklar varis olarak farklıdırlar. Kız çocuklar için varis gibi diye söz ediliyor. Burada iki farklı rahibeyle karşılaşıyoruz; yüksek sınıftan ve din sınıfından rahibeler. Yüksek sınıftan kasıt, zengin sınıftan çok yönetici sınıfı kastediyor, olmalı. Ancak buradan da din sınıfı diye bir sınıfın var olduğunu anlıyoruz. Kol XVI. Eğer. evlendiği. sonraki eş. ona çocuk doğurursa. (kadının) babasının evinden. getirdiği 0. başlık çocuklarına (dumu-na-ka). önceki eşin çocuğu. ve sonraki eşin çocuğu (ise). (yalnız) babalarının malını. eşit olarak aralarında. bölüşeceklerdir. Kadınların önceki eşlerinden olan çocukları yalnızca kendi babalarının mallarını eşit olarak paylaşıyorlar. Bu durumda kadın -anne- ne pay alıyor, belli değil. Başlık çocukları demekle evlilik öncesi eşle geleceği kabul edilmiş çocuklar, kastediliyor, olmalı.. Eğer. bir adam. bir kadın alırsa (evlenirse). (kadın) ona çocuk doğurursa 0. çocukları hayatta ise. ayrıca bir cariye, efendisine. çocuk doğurursa. baba, cariye. ve çocuklarına. özgürlüklerini verirse. cariyenin çocukları. efendisinin çocukları ile. evi bölüşemeyeceklerdir.

9 Tarih Boyunca Kadın / Erkeğin cariyeyle birlikte olması hatta ondan çocuklarının sahibi olması, olağan bir durum idi. Ancak eşinden de çocuğu olmuşsa, cariyeden olan çocukları mirasçı olamıyor, özgür de doğmuş sayılmıyorlar. Erkek, çocuklarına özgürlüğünü verse bile, mirasçı olamıyorlar. 0. Eğer. ilk karısı. ölürse. karısından sonra. cariyesini karılığa Kol XVII. alırsa. ilk karısının çocukları. onun varisleridir (ibila) -. cariyenin efendisine doğurduğu. çocuklar (dumu). çocuk (dumu) gibidirler. evde yetişeceklerdir. Erkek cariyeyi karı olarak alabiliyor, doğacak çocuklar yine varis olamıyorlar; evde büyüyebilirler. Varis, ilk eşten olan çocuklardır.. Eğer 0. bir adamın karısı ona. çocuk doğurmasa. bir sokak kadını (fahişe) (kar-kid). ona çocuk (dumu) doğurursa. bu sokak kadını için. arpa tayını, yağ tayınını. ve onun elbise tayınını. ona temin edecektir.. Sokak kadınının 0. ona doğurduğu çocuklar. onun varisidirler.. Fakat karısı. yaşadıkça. sokak kadını. ilk karısı ile birlikte. evde oturmayacaktır. Tek eşlilik önemli gibi görünüyor, en azından ilk karının birçok konuda önemi ve önceliği var. En önemli eş de çocuk doğuran eş. İlk karının doğuracağı çocuklar erkeğin, varisleridir. Cariyeden olan çocuklara tanınmayan varislik hakları, erkeğin fahişeden olacak çocuklarına tanınıyor. Fahişeden

10 Tarih Boyunca Kadın 0 / doğacak çocuklar erkeğin, varisleridir ancak bir şartla: İlk karısının çocuğu olmamalıdır! Bir şart daha vardır, çocuk doğursa bile fahişe ile ilk karısı aynı evde oturamaz. Kol XVIII. babanın ölümünden sonra. varisler. baba evini bölüşeceklerdir.. (fakat) evin hissesini bölüşmeyeceklerdir. Evin bölüşülmesi, hissenin bölüşülememesi ilginç, kanımca doğru bir uygulama. Yüz Çevirme, İkinci Evlilik Kol XVII. Eğer. bir adam. ilk karısından 0. yüzünü çevirdiyse.. (kadın) evden çıkmadıysa -. kıymetli eş olarak. evlendiği. karısı. ikinci karıdır, -. ilk karısına bakacaktır. Erkek, karısından yüz çevirince daha açıkçası artık karısını beğenmiyor, sevmiyor ise yeni bir kadınla evlenebilir. İlk karısı isterse evi terk etmeyebilir, bu durumda erkek ilk karısına da evde bakmak zorundadır; ancak yeni karısı kıymetli eşidir. Kıymetli eş olmakla birçok hakka sahip olacaktır. İçgüveysi, Düğün Hediyeleri Kol XVII. Eğer 0. damat. kayın pederinin evine girer. damatlık hediyesi yaparsa. sonra (evden) onu kovarlarsa. ve eşini düşmanına. verirlerse. götürdüğü damatlık (nişanlılık) hediyesini. ona (geri) verecekler

11 Tarih Boyunca Kadın / eşini düşmanı. alamayacaktır. Tarihteki ilk içgüveysi metinleri olsa gerek. Daha önemli ve ilginç olanı damat evden kovulursa, eşinden boşanmış sayılıyor -aksine bir hüküm görülmüyor- ama eşi düşmanına verilemiyor!

12 Tarih Boyunca Kadın / 0 0 ESNUNNA KANUNLARI, MÖ - Esnunna Kanunları, farklı konulara değinen, az sayıda maddeleri olan ama daha kapsamlı ve uzun maddeleri olan kanunlardır. Prolog. gün. kur arpa şeqel gümüşe qa baş yağı (iyi yağ) şeqel gümüşe sut qa bitki yağı şeqel gümüşe 0 sut qa domuz yağı şeqel gümüşe sat katran şeqel gümüşe mana yün şeqel gümüşe kur tuz şeqel gümüşe kur şeqel gümüşe mana bakır şeqel gümüşe mana tasfiye edilmiş bakır şeqel gümüşe gümüşe karşılık gelecek çeşitli malların miktarları belirlenmiş, fiyat ayarlaması gibi. Ağırlık ve hacim ölçülerinin olduğunu görüyoruz.. karrum 00 litre şeqel / gr. qa litre sutum 0 litre sat? mana / kg. qa bitki yağı - iskarta (olan) sat arpaya 0 qa domuz yağı - iskarta sat qa arpaya qa katran - iskarta qa arpaya Burada da çeşitli malların karşılığı olan diğer mal miktarları veriliyor. Faiz. Eğer (erkek) kadını alır (onunla evlenir) ve onun (kayınpederinin) evine girerse, daha sonra gelin kaderine giderse (ölürse), (damat) bütün getirdiğini (evden) çıkarmayacaktır. (Yalnız) artanını (tirhatum un dışında olanı) alacaktır. Buna şeqel için / şeqel ve dane faiz, kur arpa için / şeqel ve dane faiz, kur arpa için massiktum ve sat faiz ilave edilecektir.. Eğer bir adam gümüşü gümüş değerine göre verirse, gümüşü ve faizini bir şeqele / ve dane (gümüş ) faiz olarak alacaktır. şeqele karşılık / şeqel ve dane faiz sabit olarak, belirlenmiş gibi.

13 Tarih Boyunca Kadın / Haciz ve Tanrı Üzerine Yemin. Eğer bir adam bir adamdan hiç alacağı yoksa ve adamın kadın kölesine haciz korsa, kölenin sahibi senin benden hiç alacağın yok diye tanrı yemini yapacak ve kadın kölenin değeri olan gümüşü tartacaktır. Tanrı üzerine yeminin önemi görülüyor. Mutlaka yalan yeminde de cezası çok ağır olmalı ki, insanlar gelişigüzel, işine uygun şekilde yemini kullanmasın. Haksız Haczi Engelleme. Eğer bir adamın bir adamdan hiç alacağı yoksa (buna rağmen) adamın kadın kölesine haciz kor ve haczettiğini evinde alıkor ve ölümüne sebep olursa kölenin sahibine kadın köle ödeyecektir. Ölüme Sebebiyet ve Kısas. Eğer hiçbir alacağı yoksa fakat muskenum un karısı veya oğlunu haczederse ve onu evinde alıkor, ölümüne sebep olursa bu bir can davasıdır, haczi yapan kimse ölecektir. Tecavüz ve Kısas. Eğer bir adam bir adamın kızına başlık (parası) verirse ve bir başkası anasına babasına sormadan onu zorlayıp, bikrini giderirse, bir can davasıdır, ölecektir. Başlık parası vermekle kızla nişanlanmış oluyor, bu durumda nişanlı bir kızla onun isteği dışında ve anasının babasının onayı olmadan birlikte olursa, karşılığı ölüm! Evlenmede Ana Baba Onayı, Evlilik Sözleşmesi. Eğer bir adam, bir adamın kızını anasına babasına sormaksızın ve anasına babasına sözleşme özeti ve sözleşme yapmaksızın alırsa (kız) adamın evinde bir yıl otursa dahi onun karısı değildir. Bu madde birçok yönden önemli bir kanun maddesidir.. Babanın yanında ananın da izni olmadan kızla evlenilemiyor. Mutlaka anaya da soruluyor, izni alınıyor.. Kızın ana ve babasıyla sözleşme yapılıyor. Bu sözleşmede ananın da bulunması, onayının alınması çok önemli.. Kızın görüşü hiç alınmıyor.. Kız rızasıyla da gitse, bir yıl da aradan geçse, yine de evine dönmek zorunda. Zina. Eğer mukavele özeti(ni) ve mukavele(yi) babasına ve anasına yaptıysa ve onu aldıysa zevcedir. (Başka) bir adamın koynunda yakalanırsa ölecektir, yaşamayacaktır. Evliliğin geçerli olması için ana ve babayla sözleşme yapılmalıdır. Kadın ancak bu durumda karıdır, zevcedir. Başka bir adamla ilişkisi olursa ve yatakta o adamla birlikte yakalanırsa, zina yapan kadın öldürülür; zina yapan adama ne olduğu belli değil!

14 Tarih Boyunca Kadın / HAMMURABİ KANUNLARI, MÖ -0.. Eğer bir adam ister gümüş, ister altın, ister erkek, ister kadın köle, ister öküz, ister koyun, ister eşek veya herhangi bir şeyi bir (hür) adamın oğlunun veya kölesinin elinden şahitsiz veya senetsiz satın alır veya onu saklamak için alırsa, o adam hırsızdır, öldürülecektir. Erkek, adam malın gerçek sahibidir, her türlü tasarruf hakkı onundur. Yalnızca o satabilir. Onun onayı olmadan, ondan bir satış belgesi almadan yapılacak her türlü malın satışı hırsızlık sayılacaktır. Satan kişi, adamın oğlu bile olsa. Bu yasa maddesinde, sahipliğin aşırı korunmasını görüyoruz. Tımar, Arazi Sahipliği.. Eğer, kıral hizmetinde iken bir asker veya balıkçı esir alınırsa, ondan sonra tarla ve bahçesi diğer birine verilir, (bu kimse de) yükümlülüğünü yerine getirirse, fakat (esir) döner ve şehrine ulaşırsa tarlasını ve bahçesini ona geri verecekler, tımarını -(sorumluluğunu)- bizzat yerine getirecektir... Eğer oğlu küçükse ve babasının tımarının sorumluluğunu yüklenecek kudrette değilse, bahçenin ve tarlanın / ü annesine verilecek, annesi onu büyütecektir. Bira Evleri.0. Eğer bir kadın bira satıcısı (meyhaneci), biranın fiyatı karşılığı arpa kabul etmese, büyük ağırlık (ağırlık ölçüsü) ile gümüş kabul ederse ve bira karşılığı alacağı arpayı gümüş karşılığından çıkarırsa, o bira satıcısı kadını itham edecekler, suya atacaklardır..0. Eğer bira satıcısı ( meyhaneci) kadının evinde haydutlar toplanırsa, o haydutları yakalamaz ve (kadın onları) saraya yollamazsa o bira satıcısı kadın öldürülecektir. Sümer ve Babil de bira evleri çok yaygın ve önemli. İlginç olan bira evlerini kadınların çalıştırması. Bira evlerinde ödeme kesinlikle arpa karşılığı yapılıyor, parayla, gümüşle yapılacak ödeme kesinlikle yasaklanıyor. Bu durumda verilecek ceza ilginç, suya atılma! Buradaki sudan kasıt Fırat nehri. Suya atılma bir arınma gibi, bir vaftiz gibi. Suya atılan kişinin, eğer suçsuz ise kurtulacağına inanılıyor. Aklanmak da buradan geliyor, sanırım. Aklanmak, sudan çıkmak, temizlenmekle aynı şey sayılıyor. Diğer madde de ise otorite kendisine zarar vereceğine inandığı konuda ise yine ölüm cezasını uyguluyor. Borca Karşılık Çalışarak Ödeme.. Eğer bir adamı, ödemediği borç yüzünden (bir başka adam) yakaladıysa, (yakalanan adam) karısını, oğlunu veya kızını para karşılığı (kendi yerine) verdiyse veya (hepsi) hizmet için verildilerse, satın alanın evinde veya hizmet karşılığı tutanın evinde üç yıl çalışacaklar, dördüncü yılda (kendilerine) özgürlükleri konacaktır (verilecektir). Bu kanunda borcun miktarından söz edilmemekte, sanki borç ne olursa olsun üç yıl çalışacaklardır, gibi bir durum söz konusudur. Mutlaka bir yerde borcun sınırından söz edilmiş olması, gerekir.

15 Tarih Boyunca Kadın / Aile Hukuku, Resmi Nikah.. Eğer bir adam, bir kadın alır (fakat) sözleşmesini yapmazsa, o kadın zevce değildir (sözleşme yapmadığı için karısı sayılmaz). Aile Hukuku, Zina.. Eğer bir adamın karısı, bir başka erkekle yatarken yakalanırsa, onları bağlayıp suya atacaklardır. Eğer kadının sahibi (kocası) karısını yaşatırsa, (hayatta bırakırsa) kıral da kölesini yaşatacaktır. Aile Hukuku, Eşe Tecavüz.0. Eğer bir adam, bir başka adamın erkek tanımayan ve babasının evinde oturan karısını zor kullanıp, koynunda yatırırsa ve onu yakalarlarsa, o adam öldürülecektir; kadın serbesttir. Kanun önünde karısı olduğu halde henüz baba evinde oturan kadın söz konusudur. Nişan vardır, nikah vardır ama daha düğün olmamıştır. Burada düğünün nikahın gerçekleşmiş olmasına karşın ne kadar önemli olduğu anlaşılıyor. Bugün Anadolu da nikahın olmasına karşın düğün olmadığı için ayrı duran çiftler yaygın olarak bulunmaktadır. Aile Hukuku, Kadının Evi Beklemesi..a.Eğer bir adam, zorla alınıp götürülürse ve evinde yiyecek varsa karısı malını koruyacak, başka birinin evine girmeyecektir...b. Eğer o kadın malını korumazsa, başka bir eve girerse, o kadının (durumunu) ispat edip, suya atacaklardır... Eğer bir adam zorla alınıp götürülürse ve evinde yiyecek yoksa karısı bir başka eve girecek, (girebilir) o kadın suçlu değildir... Eğer bir adam, zorla alınıp götürülürse ve evinde yiyecek yoksa ondan evvel (koca dönmeden evvel), karısı başka bir eve girer ve çocuk dünyaya getirirse, sonra kocası döner, şehrine vasıl olursa o kadın (ilk) kocasına döner. Çocuklar kendi babalarına giderler. Aile Hukuku, Nafaka.. Eğer bir adam, ona çocuk doğuran bir şugitum u veya ona çocuk temin eden bir naditum u boşamaya karar verirse o kadına çeyizi geri verilecek ve tarlanın, bahçenin, mal ve mülkün yarısı ona verilecek ( o da) evlatlarını büyütecektir. Çocuklarını büyüttükten sonra, çocuklarına verilen maldan varismiş gibi, bir hisse kendisine verilip, gönlünün istediği bir kocaya varacaktır. Aile Hukuku, Doğuramayan Kadın.. Eğer bir adam, kendisine çocuk doğurmayan karısını bırakırsa (boşarsa), başlığı kadar gümüşü ona verecek ve babasının evinden getirdiği çeyizi ona tam olarak verecek ve onu (öyle) boşayacaktır. Aile Hukuku, Kadının Ayrılmak İstemesi.. Eğer, kocasının evinde oturan bir adamın karısı evden çıkmaya (kaçağa) karar verip, şahsı için mal mülk edinirse (sonra) evini dağıtır, kocasını küçük düşürürse ve bu ispat edilirse, kocası eğer onu boşayacağını söylerse, boşayabilir. Yolluk ve boşanma parası olarak ona hiçbir şey

16 Tarih Boyunca Kadın / vermeyecektir. Eğer kocası onu boşamadığını söylerse, ikinci bir kadını alacak ve o (birinci kadın) köle gibi kocasının evinde oturacaktır. Aile Hukuku, Kötü Kocadan Boşanma.. Eğer bir kadın, kocasından nefret edip sen beni karılığa alamazsın derse, onun kayıtları, bölgesinden incelenecek. Eğer o kadın (evine ve kendine) dikkatli ise (evini ve iffetini) koruyorsa ve kabahati yoksa ve kocası (evinden) çıkmaya düşkünse (evini ihmal edip, sokağa çıkmaya düşkünse), onu çok küçültüyorsa, o kadının kabahati yoktur, çeyizini alıp, babasının evine gidecektir. Aile Hukuku, İffetsiz Kadın!.. Eğer (kadın kendini ve evini) gözetmezse ve sokağa düşkünse evini dağıtıyor, kocasını küçük düşürüyorsa o kadını suya atacaklarıdır. Aile Hukuku,. Eş Alma.. Eğer bir adam bir kadınla evlenir, kadını ağır bir hastalık yakalarsa, ikinci biriyle evlenmeye karar verip evlenirse, ağır hastalığa tutulan karısını boşamayacaktır (o kadın) yaptığı evde oturacaktır. Sağ kaldıkça ona bakacaktır. Aile Hukuku, Eşe Hediye Verilmesi.0. Eğer bir adam karısına tarla, bahçe, ev veya mal hediye eder, belge düzenlerse, kocasından (ölümünden) sonra çocukları hak iddia etmeyeceklerdir. Anne terekesini (sahip olduğu şeyleri) sevdiği çocuğuna verecek, başkasına vermeyecektir. Aile Hukuku, Malların Ayrılığı İlkesi.. Eğer, bir adamın evinde (karısı olarak) oturan bir kadın, kocasının bir alacaklısının kendisini (haczetmemesi) yakalamaması için kocasını anlaşmaya sevkedip, ona bir tablet (sözleşme) düzenlettirdiyse (ve) eğer o adam o kadını almadan önce borçluysa, alacaklı onun karısına haciz koyamayacaktır. Eğer o kadın kocasının evine girmeden evvel (kadın) borçlu ise, alacaklı kocasına haciz koyamayacaktır... Eğer o kadının adamın evine girişinden sonra (ortak yaşantılarından sonra) borç yaptılarsa, her ikisi de tüccara (karşı) sorumlu olacaklardır. Aile Hukuku, Aile İçi Cinsel İlişkiler.. Eğer bir adam kızı ile yatarsa, o adamı şehirden çıkartacaklardır... Eğer bir adam, oğluna bir gelin seçer, oğlu onunla yatarsa ve sonra kendisi (kayınpeder) kadının koynunda yatarken yakalanırsa o adamı bağlayacaklar ve suya atacaklardır.. Eğer bir adam, babasından (ölümünden) sonra, annesinin koynunda yatarsa, her ikisini de yakalayacaklardır... Eğer bir adam, babasının ölümünden sonra çocuk getirmiş olan analığının koynunda yakalanırsa, o adam babasının evinden uzaklaştırılacaktır. Aile Hukuku, Mirasta Hakkaniyet.. Eğer bir adam, sahip olduğu çocuklarına eşler alırsa (fakat) küçük oğluna eş almazsa sonra, baba kaderine gidince (ölünce) kardeşler miras bölüştükleri zaman, babanın evine ait mal içinden, evlenmemiş olan küçük kardeşlerinin hissesinin üstüne başlık parası verecekler ve evlendirecekler.

17 Tarih Boyunca Kadın / Aile Hukuku, Mirastan Mahrum Etme.. Eğer bir adam oğlunu mirastan mahrum etmeğe karar verirse, yargıçlara oğlumu mirastan mahrum edeceğim derse yargıçlar kayıtları araştıracaklar; eğer oğul, mirastan mahrum edilecek ağır bir suçu taşımıyorsa (işlememişse) baba oğlunu varislikten mahrum edemeyecektir. Aile Hukuku, Evlilik Dışı Doğan Çocuklar.0. Eğer bir adamın eşi ona çocuklar doğurursa ve kadın kölesi (de) ona çocuklar doğurursa, baba sağlığında kölenin ona doğurduğu çocuklara benim çocuklarım deyip, eşinin çocukları ile birlikte onları sayarsa, sonra baba kaderine gittiğinde (öldüğünde) baba evinin malı içinden, eşin ve kadın kölenin çocukları eşit olarak mal bölüşeceklerdir (fakat) eşin ilk oğlu, hisse içinden seçecek ve alacaktır. Aile Hukuku, İntifa Hakkı..b. Eş, çeyizini ve kocasının ona verip, tablette (belgede, sözleşmede) yazdığı düğün hediyesini alacak ve kocasının meskeninde oturacak, yaşadığı sürece (o evin) intifa (kullanım) hakkını alacak (o evden faydalanacak) para karşılığı satamayacaktır. Terekesi çocuklarınındır. Aile Hukuku, Anadan Miras Hakkı.. Eğer o kadın, girdiği yerde sonraki kocasına çocuk doğurursa, sonra o kadın ölürse, çeyizini ilk ve son çocuklar (birlikte) bölüşeceklerdir. Aile Hukuku, Evlatlık Alma.. Eğer bir adam, küçük bir çocuğu kendi adına evlat edinirse ve onu büyütürse, büyütme (o evlatlık) üzerinde hak iddia edilmeyecektir..0. Eğer bir adam, evlat edindiği çocuğu büyütüp kendi çocukları ile bir saymazsa, o evlatlık babasının evine dönecektir. Aile Hukuku, Babaya Karşı Gelme.. Eğer evlat babasına vurursa, bilekten (elini) keseceklerdir. Aile Hukuku yla ilgili kanun maddeleri, Hammurabi Yasaları içinde en geniş ve en kapsamlı yer tutan kanun maddeleridir. Aile içi ve dışı ilişkiler neredeyse en küçük ayrıntısına kadar düşünülmüş ve düzenlenmiştir. Cezalar ve ekonomik yaptırımlar, düzenlemeler çoğu zaman bugünle benzerdir diyebiliriz. Ailenin temeli olan evlilik tek eşlilik üzerine kurulmuş, adam için tek eşli evlilik esas alınmıştır. Evliliğin geçerli olması için resmi ve sözleşmeye dayalı olması zorunlu tutulmuş, aksi takdirde evlilik yok sayılmıştır. Ailenin, evin, mülkün sahibi erkek olmakla birlikte kadın da çeşitli kanun maddeleriyle korunmaya çalışılmış; özellikle iffetli kadının kanun öndeki üstünlüğü varsayılmıştır. Aile içi olumsuzluklarda ölüm cezası taraflara hemen hemen hiç uygulanmamış, hatta aile içi cinsel ilişkiler, çok yaygın olsa ki bu suçlar çoğu zaman hafif cezalarla geçiştirilmiştir. Zinada bugün de olduğu gibi esas suçlu adamın karısı olmuştur; adam yine bağışlayıcı! Zina yapan kocadan hiç söz edilmiyor.

18 Tarih Boyunca Kadın / Aile içinde bir kadının karşılaşacağı olumsuzlukların en büyük ve belki de tek nedeni çocuk doğuramaması! Çocuk doğuramayan kadın, eş olmak hakkı başta olmak üzere birçok hakkını yitiriyor. Aile Hukuku içinde, Hammurabi Kanunları nın diğer yerlerinde de uygulanan en ilginç cezalandırma şekillerinden biri suya, büyük olasılıkla Fırat Nehri ne atılmak. Cezalandırılan kişinin aklanması isteniyor, yaşaması için bir fırsat daha vermek isteniliyorsa suya atma cezası uygulanıyor. Aile içi ilişkilerde en ağır ceza, evladın babaya vurması, cezası evladın elinin bilekten kesilmesi, oluyor. Ölümden, kaderine gitti diye söz edilmesi, çok ilginç! Ceza Hukuku, Kısasa Kısaslar.0. Eğer bir kadın ölürse, (vuranın) kızını öldüreceklerdir. Bu dengesiz, muhatabı yanlış olan kanun maddeleri HAMMURABİ ye bile yakışmıyor.

19 Tarih Boyunca Kadın / AMMİ-ŞADUQA FERMANI, MÖ - Kredi Borçlarının Affı. Bira ve tahılı borç veren biracı kadın, ne borç verdiyse (borç verdiklerinin hiç birini ) istemeyecektir. Ammi-Şaduqa, gerçekten bir yasa metninden öte bir fermandır. Günlük ticari düzenlemelerle yakından ilgilidir. Tarihte bilinen en kapsamlı vergi affından söz eder. Kıral, vergi affıyla birlikte belki de tarihte ilk kez kredi borçlarını da siliyor! Biracı kadın burada da karşımıza çıkıyor. Sümer de olduğu gibi Babil de de bira evlerini kadınlar işletiyor, bira evlerinin sahipleri Babil de de kadınlar.

20 Tarih Boyunca Kadın 0 / ORTA ASSUR KANUNLARI, MÖ 0-0 Bir Kadının Küfürlü Konuşması Tablet A Kol I. Eğer bir kadın, ister bir bey eşi, ister bir bey kızı olsun, küfür söylerse (ederse) veya düşük çeneli ise o kadın cezasını çekecek, kocasına, oğullarına, kızlarına dokunmayacaklardır. Hırsızlık Malını Almak. Eğer bir adam hasta veya ölüyse (ölü iken), karısı, evinden herhangi bir şeyi çalar (ve) (onu) bir adama veya bir kadına veya herhangi ikinci bir şahsa verirse, adamın karısını ve (çalınmış malı) kabul edenleri öldüreceklerdir. Önceki dönemlerdeki yasalarda da gördük, hırsızlık malını kabul etmek hırsızlıkla eşdeğer suç sayılıyor ve ölümle cezalandırılıyor. Bir Kadının Bir Adama El Kaldırması. Eğer bir kadın, bir adama el kaldırırsa ve onu suçlarsa 0 MANA kalay ödeyecektir, 0 sopa vuracaklardır. Taciz. Eğer bir adam, bir adamın karısına elini götürüp (sarkıntılık edip), (ona) genç bir çocuk gibi muamele ederse, onu suçlarlar ve ispat ederlerse bir parmağını kesecekler, eğer onu öperse alt dudağını baltanın ucuna (ağzına) çekecekler ve keseceklerdir. Tecavüz. Eğer bir adamın karısı meydandan geçerken, bir (başka) adam onu yakalar seninle yatayım mı derse, (kadın) razı olmaz ve kendini korursa (direnirse), zorla onu yakalar ve onunla yatarsa, ister adamı kadının üzerinde yakalasınlar, ister kadının yattığını şahitlerle ispatlasınlar (o) adamı öldüreceklerdir, kadın için (ise) suç yoktur. Bugün ülkemizin bir bölgesinde tecavüze uğrayan kadın, tecavüz eden erkek kadar suçlu görülüyor ve cezalandırılıyor. Zina Tablet A Kol II. Eğer bir adamın karısı evinden çıkıp, bir adamın üzerine, onun oturduğu yere giderse, (adam) bir (başka) adamın karısı olduğunu bildiği (halde) onunla yatarsa adamı ve kadını öldüreceklerdir. Arkadaşla Eşcinsel İlişki 0. Eğer bir adam arkadaşıyla yatarsa, onu suçlarlar ve ispat ederlerse, onunla (başkaları da) yatacaklar ve hadım edeceklerdir.

21 Tarih Boyunca Kadın / Bugün bile, tecavüz eden erkekler için hadım etme cezası düşünülüyor; çok şey değişmemiş, demek. Orta Assur Kanunları nda önceki kanunlardan farklı olarak kadınla ilgili, kadının yaptıklarıyla ilgili özellikle de kadının cinsel yaşamıyla ilgili çok sayıda kanun maddesi var. Assurlular kafayı kadınla bozmuş gibiler, Orta Doğu ülkesi olduğunu düşünürsek normal karşılamalıyız, diye düşünüyorum.,,,,,,,,,,,,,,,,, hep kadınla ilgili kanun maddeleridir. Evlilik Sözleşmesi Tablet A Kol IV. Eğer bir adam dul bir kadınla evlenirse, evlilik sözleşmesi yapmamışsa, iki sene onun evinde oturmuşsa, o kadın eştir. (Evden) çıkmayacaktır. Boş Ol Tablet A Kol V. Eğer bir adam karısını terk ederse, canı isterse ona bir şey verecektir, canı istemezse bir şey vermeyecektir. (Kadın) boş olarak çıkacaktır (hiçbir şey almayacaktır). Harika! Tam Assurca! Bugün bile devam eden ilkel kafa anlayışı. Başörtüsü, Evli Kadın 0. İster evli kadınlar, ister dul kadınlar veya Assurlu kadınlar olsun sokağa çıkarlarken başlarını açmamış olacaklardır. Adamın (bey) kızları ya bir şal, ya bir giysi veya bir gulinu (giysi) ile örtülü olmalıdırlar. Başları açık olmayacaktır. (belki evin içinde?) örtünmeyecekler, yalnız olarak sokağa gittiklerinde örtüneceklerdir. Sahibi ile sokağa giden esirtu (cariye) ler örtülüdürler. Kocaya varan qadistu lar, sokakta örtünmelidirler. Fahişe örtülü değildir, başı açıktır. Örtülü bir fahişeyi gören olursa, onu tutuklayacak, şahitler çıkaracak, saray mahkemesine götürecek, ziynetlerini almayacaklar, onu yakalayan elbisesini alacaktır. Ona elli sopa vuracaklar, başına zift dökecekler. Eğer bir adam örtülü bir fahişeyi görür, onu serbest bırakır (yakalamaz) ve saray mahkemesine götürmezse o adama elli sopa atılacaktır. Onu ihbar eden elbisesini alacak, kulaklarını delecekler, iplik geçirecekler, arkasına bağlayacaklar. Bir ay süreyle kıralın haberciliğini yapacaktır. Kadın esireler örtünmeyecekler, örtülü esireyi gören, yakalayarak ve onu saray mahkemesine götürecektir. Kulaklarını kesecekler. Onu yakalayan elbisesini alacaktır. Eğer bir adam, örtülü bir esire görür ve onu serbest bırakır (da) o, yakalanmaz ve saray mahkemesine götürülmezse, onu (adamı) suçlayıp, ispat ettikten sonra, ona elli sopa atacaklar, kulaklarını kesecekler, iplik geçirecekler, ensesine bağlayacaklar. Onu ihbar eden elbisesini alacak, o adam bir ay süreyle kıralın haberciliğini yapacaktır.

22 Tarih Boyunca Kadın / Başörtüsü, Cariye Tablet A Kol VI. Eğer bir adam esirtu (cariyesi) sunu örtmek isterse, beş veya altı arkadaşını oturtup, onların önünde onu örtecek o benim karımdır diyecek, o, onun karısı olacaktır. Adamların önünde örtülmeyen ve kocası bu karımdır demeyen esirtu, eş değildir, esirtu dur. Eğer adam ölürse, örtülü karısının evlatları yoksa esirtu ların evlatları, (öz) evlattırlar ve hisselerini alacaklardır. Gelin Her Şartta Aile İçinde!. Eğer bir adam, ister (kızın) başına yağ dökmüş olsun, ister nişan hediyeleri getirmiş olsun, koca olarak vereceği oğlu, ölmüş veya kaçmış olursa geri kalan oğulları arasından en büyüğünden, on yaşında olan en küçük oğluna kadar, kızı istediğine verecektir. Eğer baba ölmüşse, kızı vereceği oğul da ölürse, ölü oğlunun on yaşında bir oğlu varsa (bu kızı bu çocuk) alacaktır. Fakat torunlar on yaşından küçükse, kızın babası isterse kızını (küçüklerden) birine verebilir, isterse aralarındaki karşılıklı hediyeleri geri verirler. Eğer oğlu yoksa ne aldıysa, kıymetli taşlar ve yiyecek olmayanlar hariç, hepsini geri verecektir. Yiyecek şeyleri geri vermeyecektir. Rehin Kalmak. İster bir Assurlu erkek, ister bir Assurlu kadın (belli) fiyatı kadar bir adamın evinde rehin olarak oturursa veya bütün fiyatı (karşılığı) alınmışsa, onu dövecek, saçını yolacak, kulaklarını parçalayıp, delecektir (bu hakların hepsine sahiptir). Kadın Sığınma Evi. Eğer bir kadın (evlilik için) verilmişse (evlenmişse), kocasını düşman alırsa, (kadının) kayınpederi ve oğlu yoksa iki yıl kocasına sadık kalacaktır. Bu iki yıl içinde eğer yiyeceği yoksa gidip söyleyecek: O kadın sarayın gelinidir (himayesi altındadır). Büyücülük Tablet A Kol VII. İster bir kadın, ister bir erkek olsun, büyü yaparsa, (büyü) ellerinde yakalanırsa, itham ve ispat edilirlerse, büyü yapanı öldüreceklerdir. Düşük Yapma. Eğer bir kadın kendi kendine (isteyerek) bir çocuk düşürürse, onu itham ve ispat ederlerse kazığa çakacaklar, onu gömmeyeceklerdir. Eğer çocuğunu düşürme sırasında ölürse, onu kazığa çakacaklar ve gömmeyecekler. Miras Paylaşım Yöntemi Tablet B Kol II. (Eğer kardeşler, babalarının evini bölüşürlerse) büyük oğlan mülkten (bahçelerden kuyulardan) iki hisseyi (kendi hissesi gibi) seçecek ve alacaktır. Kardeşleri birer birer sonradan seçecek ve alacaklardır. İşlenmiş (?) her bir tarlanın ve emeklerinin ürününü küçük oğlan seçip, bölecek, büyük oğlan bir hisse seçip alacaktır; fakat ikinci hisse için kardeşleri ile birlikte kura çekecektir.

23 Tarih Boyunca Kadın / (Mirası) bölünmemiş kardeşler arasından biri, bir cana son verirse (öldürürse) can sahibine (ölenin yakınlarına) onu vereceklerdir. Can sahibi isterse onu öldürür, isterse affeder, isterse mirasını alır. Kız çocukları yok! Sonuç Orta Assur Kanunları nda kadınla ilgili maddeler, kendinden önceki yasalara göre çok daha fazla geçmektedir. Kadınla ilgili maddelerde de erkek (adam) egemenliğini çok kolay görebiliriz. Bugün Orta Doğu ülke aşiretlerinde hala Orta Assur Kanunları nın uzantılarını benzerlerini çok kolay görebiliriz. Orta Doğu da bugün de kadını, aileyi, mirasta paylaşım şeklini, gelinin evde kalma zorunluluğunu nişan vb. alışkanlıklarını aynen görebiliriz. Çok özel bir durum, başörtüsüdür! Eğer gözümden kaçmadıysa, başörtüsüyle ilgili kanun maddesi ilk kez Orta Assur Kanunları nda görülür. Ama bu ilkel dediğimiz yasada dahi, iddia edenin ispat yükümlülüğünü görürüz. Neredeyse bugün bile uygulamada görmediğimiz, bir şey! İddia eden, iddiasını ispatlamak zorundadır!

24 Tarih Boyunca Kadın / 0 Hitit Çağında Anadolu Hattililerde ve neolitik çağdan itibaren Anadolu da anaerkil bir aile yapısı var olduğu halde Hititlerden itibaren Anadolu da ataerkil bir aile düzeni söz konusudur, fakat anaerkil aile yapısının kalıntılarına Hitit çağında da rastlanmaktadır. I. Hattuşili nin Vasiyetnamesi. Ben kıral onu tuttum ve onu yatağıma getirdim (ve şöyle dedim): Bu ne? (demek) hiç kimse kız kardeşinin oğlunu büyütmesin! O, kıralın sözüne aldırmadı. Bir yılan olan anasının sözünü dinledi. Ona erkek kardeşleri ve kız kardeşleri her zaman soğuk sözler götürdüler. O, onların sözlerini dinledi. Ben kıral bunları işittim. (Şimdi) savaşa karşı savaş açıyorum.. Annesi bir yılandır! Gelecekte o annesinin, erkek kardeşlerinin ve kız kardeşlerinin sözlerini her zaman dinleyecek! Sonra yaklaşacak! İntikam almaya yaklaşacak!. Kız (ım) başımı ve adımı küçülttü. Ve ben kıral kızımı aldım ve onu Hattuşa dan (götürdüm). Toprak üstüne toprak koydum. (Sığır üstüne sığır koy) dum. O, babasının sözünü hep (bir yana) itti. (Hatti nin çocuklarının ka) nlarını emdi. Şimdi o, kentten aşağıya sürüldü. Eğer o, evine gelirse, evim, yıkacak, eğer o, Hattuşa ya gelirse, onu ikinci kez (benden) öte yana çevirecek. Ona ülkede (ev gösteril) di. Orada yesin, içsin.. Sizler ona kötülük yapmayın! O, kötülük yaptı. (Ben ona karşı) kötülük yapmayacağım! O, beni baba (diye( çağırmadı. Ben de onu kızım (diye) çağırmayacağım. I. Şuppiluliuma nın Hayaşa Ülkesi Prensi Hukkana İle Yaptığı Anlaşma Erkek kardeşi kız kardeşi ile veya kuzini ile cinsel ilişkiye giremez. Bu doğru değildir. Kim böyle bir şey yaparsa, o Hattuşa da yaşayamaz, ölür (ölüm cezasına çarptırılır). Sizin ülkeniz cahil olduğundan orada erkek kardeşi ile kız kardeşi veya kuzini ile (cinsel ilişkiye) girer. Hattuşa da böyle bir şeye izin yoktur. Karının kız kardeşi (ya da) kız kardeşinin akrabası (ya da) kuzini senin yanına geldiği zaman ona yiyecek ve içecek ver. Yiyin, için ve eğlenin. Onu (cinsel ilişki için) almayı sakın arzulama! Buna izin yoktur (doğru değildir). Bu yüzden (Hattuşa da) ölüm cezası verilir. Saray kadınlarına çok d,katli ol! Hangi saray kadını olursa olsun, ister hür bir kadın, ister bir cariye kız olsun, ona (sakın) yaklaşma, onun yanına gitme, ona laf atma! Hayaşa ülkesine gittiğin zaman erkek kardeşlerinin karıları ile ve kız kardeşlerinle artık cinsel ilişkiye girme. Hattuşa da buna izin yoktur.

25 Tarih Boyunca Kadın / 0 Hitit Güneşi 0 0 Arinna nın Güneş Tanrıçası Hititlerde tanrı kadar tanrıça da önemlidir. Zaten bunun izdüşümü olarak da Hitit toplumuna kadın erkeğe eş değer konumdadır. Hitit Tanrıçası, Hattilerde Vuruşemu, Hurrilerde Hepat diye adlandırılmış tanrıçadır. Hititlerde Arinna nın güneş tanrıçası, geç Hititlerde Kupaba olarak da geçmiştir. Kybele de büyük olasılıkla aynı inancın devamıdır. Bu tanrıça isimleri tabletlerde farklı isimlerde geçseler de aynı özelliklere sahiplerdir. Özellikle Hurri etkisiyle, Teşup un panteona girmesiyle beraber Teşup un karısı tanrıça Hepat da önemli bir yer tutmaya başlamış, Hatta Arinna nın güneş tanrıçası ile eş bir konuma gelmiştir. Bir belgede şöyle denmektedir: Bütün ülkelerin kraliçesi efendin, Arinna nın güneş tanrıçası! Hatti ülkesinde sen Arinna nın güneş tanrıçası adını alırsın, sedir ağacı ülkelerinde ise Hepat adını alırsın. Çoğu kabartmada Tanrı ve tanrıça yan yana eşit önemde tasvir edilmişlerdir. Yazılıkaya da da bu tanrısal çiftin betimlemeleri vardır. Bunun yanında bu çiftin oğulları da koruyucu tanrı olarak önemlidir. Tanrıçalar arasında en önemlisi kuşkusuz Arinna nın güneş tanrıçasıdır. Arinna kenti hakkında değişik varsayımlar vardır. Ancak en kuvvetlisi ve arkeolojik delillere dayananı, Arinna nın Alacahöyük olduğudur. Arinna nın güneş tanrıçası krallığın hayatında da önemlidir. II. Murşili (MÖ-) uzun zamandan beri ihmal edilen bu kültü canlandırmış ve kazandığı zaferleri buna bağlamıştır:

26 Tarih Boyunca Kadın / 0 Ben majeste, babamın tahtına oturduğumda çevredeki bütün düşmanlar benimle savaşa giriştiler. Ancak ben hiç bir düşman ülkesine karşı sefere çıkmadan önce Arinna kentinin güneş tanrıçası ile ilgili bayram törenlerini düzenledim[ ] ve ona seslendim: Arinna nın güneş tanrıçası! Benim efendim, benim yanıma aşağıya gel ve [ ] senin topraklarını almak isteyen çevredeki düşman ülkeleri yok et.! Ve Arinna nın güneş tanrıçası sözümü duydu ve bana geldi. O zaman babamın tahtına oturur oturmaz, çevredeki düşman ülkeleri on yılda yendim ve onları yere vurdum. Zamanla Hepat gibi başka tanrıçalar da bu derece öneme sahip olmuşlar ve protokol de yerlerini almışlardır Kubaba, Ana Tanrıça-Karahöyük Kubaba, Anadolu da Koloni Çağı ndan beri tanınan ve kültüne çok önem verilen bir Hitit Tanrıça sıdır. Kubaba halefleri Kybebe, Kybele ile Batı da Roma ya taşınmış ve oradan da diğer Batı kültürlerine geçmiştir. Hitit Evleri ve Yaşantıları Bir Hitit ailesi on kişiden oluşuyordu. On kişi arasında anne, baba, çocuklar, büyükanne ve büyükbaba vardı. Evler genellikle tek katlıydı. Evlerin kapı ve pencere aksamları bulunamamıştır. Hititlerin en önemli uğraşıları arasında yiyecek ve içecek üretmek yer alıyordu. İçecekler arasında su, bira ve şarap yer alıyordu. Kıral ve kıraliçe gün ağarırken iç ev denilen yatak odasından banyo odasına geçiyor ve kült görevlerine başlamadan önce yıkanıyorlardı. Hititler temizliğe çok önem veriyorlardı, tanrılara yaklaşmak için temizlik bir koşuldu. Ekmeği hazırlamak Hitit ailesinde genellikle kadınların göreviydi. Ayrıca ekmekçiler ya da fırıncılar vardı. Hitit yasalarına göre evlenme birkaç aşamadan oluşuyordu. Birinci aşama sözlülük aşaması. İkinci aşama bağlanmak anlamına gelen nişanlılık. Evlenmek, almak anlamındaydı. Hititlerde, günümüzde Anadolu da olduğu gibi başlık parası ödenmesi de vardı. Bir kadının kocası ölünce, kadının açıkta ve korunmasız kalmaması için ölen kocanın yerini kardeşi alıyordu, o da ölürse başka bir kardeş onun yerine geçiyordu. Eğer o da ölürse kadının kayınpederi, yani ölen kocanın babası dul kadınla evleniyordu. Günümüzde de Anadolu da kırsal kesimde aynı usul uygulanmaktadır.

27 Tarih Boyunca Kadın / 0 Anadolu da Kadın 0 Sadece kadın konusunda konuşmak gerekliliğini duymak bile bir kadın problemi olduğunu göstermeye yeter. Birçok tarih araştırması, geçmişin büyük simaları olan erkeklerin dünyasını açığa çıkarmak amacıyla kaleme alınmıştır. Bu çeşit incelemelerde yer yer ortaya çıkan kadın figürü de esas konu olan erkeğin annesi, kızkardeşi, karısı, sevgilisi ya da kızıdır. Böylece kadın, yine erkeğe bağlı, onu şekillendiren veya tamamlayan bir yan figür niteliğinde tarih sahnesine yansımaktadır. Başlarken Paleolitik çağlardaki Anadolu kadınını hemen hemen hiç tanımıyoruz. Arkeolojik malzemenin sadece taş ve pek az kemik aletlerden ibaret olduğu bu devirde kadının mağaralarda domestik işlerle uğraştığı ve çocuklarına baktığı tahmin edilmektedir. Anadolu paleolitiğinde kadınlara ait eşya ve aletler sınırlıdır. Anadolu da MÖ. bin yılın, özellikle Kültepe-Kiniş çiviyazılı zengin belgeleri, Hattuşa Hitit başkentinin kıral arşivleri ve Ortaköy saray arşivleri sayesinde, çeşitli sosyal sınıflara mensup kadının işgal ettiği sosyal, politik ve dini mevkiyi şekillendirmek olanağına sahip olabiliyoruz. 0 Kültepe- Kayseri Anadolu da son on yılın en önemli arkeolojik keşfi, kuşkusuz, Ege Bölgesi nde Latmos-Beşparmak Dağları, Bafa Gölü, dağlarında bulunan ve uzmanlarınca Geç Neolitik/Kalkolitik Çağ a tarihlenen kaya resimleridir. Bu resimlerde ön pilana çıkan kadın figürü, toplumun kadınını, yanında yer alan erkeklerle göstermiştir.

28 Tarih Boyunca Kadın / 0 0 Mucizenin Kaynağı Kadın yani ana olan doğuran dişi cins, hem yeni nesle can veriyor, hem de her türlü besin kaynağının son derece zor elde edildiği yaşam şartlarında göğüslerinden akan süt ile mucizevi bir şekilde hazır besin üretebiliyor, bununla dünyaya getirdiği insanı besleyip büyütebiliyordu. Kadın bedeninin genişleyip tekrar küçülebilmesi, yeni bir bedeni içinden çıkarabilmesi, belirli dönemlerde kanayan bedeninin ölmemesi, aksine sürekli yenilenmesi mucizeviydi. Kadının doğuştan gelen bedensel farklılıkları, erkek bedeninin yalın özellikleri karşısında daha üstün olduğunu gösteriyordu. İnsanlığı yaratanın anan yani doğuran kadın olarak görülmesi çok normaldi. Ana tanrıça kültüyle ilgili ilk inanç sistemi böylece ortaya çıktı. Antropologlara göre tarımsal faaliyetleri başlatanlar kadınlardır. Yaygın kanıya göre, bu aşamayı yaşayan topluluklarda, cinsiyetleri temel alan basit bir işbölümü söz konusuydu. Bu durumda erkeğe, daha fazla fiziksel güç gerektiren avlanma ve vahşi hayvanlardan topluluğu koruma görevi düşüyordu. Av için uzaklaşıp çevrede koşturan erkek yerine, doğurduğu çocukla bu eyleme fazla destek veremeyen kadın doğada toplayıcı görevini üstlenmişti. Neolitik Çağ toplumu, kadının doğurganlığında önceki dönemlerin yaratan ana inancına üretim ve bereket kavramını da eklemiş olabilir. Çünkü kadın bedeni de tıpkı toprak gibidir; doğurur ve kendi soyunu yaratır; sürekli yeni bitkiler, sebzeler ve meyvelerle kendini yeniler. 0 0 Ana Tanrıça, Çatalhöyük-Konya Çatalhöyük-Konya İnsanlığın ilk büyük toplumsal deneyimi olan anaerkil düzende, üretime katılma biçimi ve aldığı role bağlı olarak bir maddi çıkar ve sitatü farklılığının, yani cinsiyetler arası bir efendi-köle ilişkisinin olmadığı sanılıyor. Kadınla erkek arasında, birbirine üstün gelme mücadelesi değil, koşulların gerektirdiği bir dayanışma olmalıdır. Neolitik çağların bütün anaerkil toplumların inanç merkezinde yer alan Ana Tanrıça ile insanlar arasındaki ilişkinin, kulluk mantığından değil, sevgi ve şükran duygusundan kaynaklandığı düşünülüyor. İlk Tunç Çağı nda Kadın, MÖ Anadolu da tuncun keşfedildiği MÖ. bin yılın sonlarında köyler yerine büyük kentler kurulur, siyasal örgütlenme gelişir ve maden sayesinde erkeğin savaşçı gücü daha da çok ortaya çıkar. Bütün bu değişimle birlikte erkeğin toplumdaki yerinin kuvvetlendiğini bilimsel kazılar sonucu ortaya çıkan silahlar, aletler ve diğer veriler bize göstermektedir. İlk asker sınıfının ortaya çıktığı İlk Tunç Çağı nda erkek, toplumun koruyan gücü olarak güçlü bir rol ve meslek sahibi haline gelir.

29 Tarih Boyunca Kadın / 0 Yazının hala tanınmadığı Anadolu nun MÖ. binli yıllarında kadının toplumdaki sosyal gücü devam etse de Tunç Çağı nın sonuna doğru, yani MÖ. binli yıllardan itibaren gittikçe artan siyasi faaliyetler, savaşlar ve ekonomik olaylar nedeniyle kadının gücünün giderek kaybolduğu ve babaerkil inanç sistemine geçildiği görülür. Erken Hitit Dönemi Kadını, MÖ000-0 İkinci bin yılın başlarında ticaret amacıyla, ekonomik koşulların dinamiğiyle Anadolu ya gelen Asurlu tüccarlar, kendi yurtlarında kullanılan yazı sistemini, çivi yazısını getirdiler. Kültepe mevkiinde Kaniş e gelip bir Karum, pazar yeri kurdular. Karum, Asurca nehir kıyısındaki liman anlamındadır Boğazköy-Alacahöyük Asur koloni çağında Anadolu toplumunda tekeşlilik olduğu anlaşılır. Hür Anadolu kadınının Asurlu tüccarla evlenmesi veya iki Asurlunun evlenmesine değinen vesikalarda başka bir eş alamaz şartı bu durumu açıkça belli eder. Anadolu da yerli bir kadının Asurlu kocasına, ikinci bir kadınla meşru bir evlenme hakkı tanınmaz, ancak kendi memleketi Asur a gittiği zaman bir cariye almasına izin verilir. Bir vesikada başka zevce alamaz; eğer iki yıl içinde karısı ona çocuklar vermezse, o kadın kocası için bir esir kadın satın alacak, fakat bir erkek çocuk elde eder etmez bu esir kadını istediği yere satacak denir. Bu vesikadan, çocuksuz kadını boşamanın düşünülmediği sonucuna varılmaktadır. Özgür kadın ve köle kadın! İstanbul Arkeoloji Müzeleri nde saklanan bir zarfın üzeri eski Asurca yazılı ve mühürlüdür. İçeriğinde, müşterek evleriyle ilgili bilgi vardır: Yani kimin olacak? Kadının mı erkeğin mi? ev ikisinin ortak malıdır, çift boşanırsa ev aralarında bölüşülecek. Zarfın üzerinde evlenen çift ve tanıkların adı kaydedilmiş. Boşanma vesikalarının incelenmesi aşağıdaki sonuçları ortaya koyuyor:. Boşanma yetkisi her iki tarafa kadın ve erkeğe tanınıyor.. Ayrıldığı takdirde koca, mal ve mülkünü karısıyla eşit bölüşüyor.. Eşler, aynı haklara sahip bir aile kuruyorlar.. Erkeğe olduğu gibi kadına da boşanma veya boşama eşit bir hak olarak tanınıyor.. Her iki tarafa da tazminat bedelinin -gümüş tartarak- cezai müeyyide olarak konulmuştur.. Çocukların vesayetini anne alabiliyor ve gerektiği zaman bu çocukların bakımı için bir miktar gümüşün nafaka olarak erkek tarafından kadına ödenmesi şart koşuluyor.

30 Tarih Boyunca Kadın 0 / 0 0 Anadolu da gelişen bu eşitlik olgusu, o çağdaki Babil ve Asur kanunlarındaki aile kavramından çok farklı ve uygar. Söz konusu bu kavimlerde erkek, kadının efendisi olup, ailede egemen ve üstün haklara sahip pozisyonu, her alanda belirgin bir şekilde vurgulanıyor. Sami ırktan toplumlarda karakteristik olan bu evlenme sistemi, daha sonra Hitit toplumunda kendini gösteriyor. Çağının toplumunda özgür kadının, sadece ana ve ev kadını olmayıp tek başına veya ortaklarıyla ticarete girişen ve özellikle soylu kadının, kırallığının başında, memleketini yöneten, devlet otorite ve iktidarını yüklenmiş kişiliği ile erkeğe paralel bir yeri kapsadığını görüyoruz. Orta Anadolu da Asur ticaret kolonisi çağında hür kadınların yalnız ev kadını olmayıp, çeşitli alanlarda, özellikle ticaret işlerinde erkek gibi çalıştıklarını öğreniyoruz. Çoğu zaman bu işler Asurlu tüccarlardan alınan altın ve gümüş borcuna karşı yapılmakta. Bu toplumda hür olan halk kadınının, zamanı geldiği halde ödeyemediği borçları nedeniyle bazen esirliğe düştüğü anlaşılıyor. Alınan gümüş borcuna karşı evli çiftlerin, kadın ve genç kızların rehin olarak tutulduğu da görülüyor. Asurlu zengin tüccarların çok küçük bir para karşılığı, yerli adlar taşıyan genç kızları satın aldıklarını gösteren makbuz diyebileceğimiz yazıtlar, bu topumda insanların satıldığını da belgelemiş oluyor. Çeşitli nedenlerle satılan kızın, sonradan çok yüksek bir miktar ödenerek geri alındığı da görülmekte. Erkek iş ortağı olmadan kendi adına bağımsızca iş yapan kadınlar da vardır. Bu tüccar kadınlar kendi adlarına kumaş, elbise gibi siparişler verirler. 0 Her çağda olduğu gibi, bu çağın kadını da giyime, kumaşlara, takılara meraklı. Kaniş evlerinin içinde ve evlerin altındaki mezarlarda gün ışığına çıkarılanlar arasında kadınların vazgeçilmez süsü olan takılar da var. Bu takılar küpe, bilezik, yüzük, kolye ve gerdançelerden oluşuyor; altından olup yarı kıymetli taşlarla, örneğin akik, dağ kristali, topaz ve en sevileni mavi taş lapis lazuliyle süsleniyor, bu takılar. Hitit Egemenliği MÖ00-00 Hititler, çiviyazılı belgelerinde kadını ifade etmek için Sümerlerin kullandıkları SAL ideogramını -harf kullanmadan, doğrudan doğruya düşünce ifade eden işaret- benimsemişlerdir. Hitit gramerinde dişil ek görülmemektedir. Hititçe de kadın akrabalığını ifade eden sözcükler: Anne, ana ebe Genç kadın Hanım, sahibe büyükanne Kız evlat kız kardeş Bakire, saf kız Ana baba, ebeveyn Kız çocuk Eş, karı Bakire (sıfat) Üvey anne torun Dul kadın kıraliçe yeğen Genç kız Kadın arkadaş çocuksuz