Gövdenin Yumuşak Doku Yaralanmaları

Transkript

1 Gövdenin Yumuşak Doku Yaralanmaları

2 GÖVDE Gövde göğüs, sırt, karın ve pelvis (leğen kemiği) den oluşur. Gövde birçok yaşamsal organa ve yapıya ev sahipliği yaptığı için bu bölgedeki yaralanmalar önem taşır.

3 Gövdede, Deriye, kaslara, kan damarlarına, sinirlere, karın içi zarlara, iç organlara, salgı bezlerine, göğüslere ve genital bölgeye ait yumuşak doku yaralanmaları görülebilir. Gövdede meydana gelen ciddi yaralanmalar, kafa ve boyun bölgesinde de yaralanmalara neden olabilir.

4 GÖĞÜS YARALANMALARI Bu bölgede meydana gelen spor yaralanmaları genellikle yumuşak doku yaralanmaları şeklindedir ve hafif seyrederler. Kalp ve akciğerler göğüs boşluğu içerisinde yer aldıkları için göğüs bölgesine gelen kuvvetler, boyun ve omurgayı da etkileyebilir ve bu bölgede olan yaralanmaların olası acil bir duruma yol açıp açmayacağı incelenmelidir.

5 Bu bölgedeki yumuşak doku travmaları ağrıya neden oldukları ve bazen solunum zorluğu yarattıkları için spora katılımdan bir süre uzak tutulmayı gerektirebilir. Ağrıya rağmen spora devam etme durumunda koruyucu davranış ve devamında da yeni bir yaralanma oluşabilir. Eğer göğüs bölgesinde ağrılı bir bölge varsa ve sporcunun aktiviteye devam etmesi istenirse, sporcu bu bölgeyi elleriyle korumaya çalışacaktır. Sporcu yapmış olduğu bu hareketin veya vücudundaki pozisyonlamanın farkında değildir. Bu koruyucu davranış başka yaralanmalara davetiye çıkarabilir.

6 Göğüs yaralanmalarında semptom ve bulgular Sadece yumuşak dokuyu etkiliyormuş gibi görünse de bir göğüs yaralanması bazı bulgular görüldüğünde ciddi yaralanma olarak değerlendirilmelidir.

7 Göğüs yaralanmalarının ciddiyetini artıran semptom ve bulgular-1 Bilinç durumundaki değişiklik Ağrılı veya zorlu soluk alıp verme Parlak kanlı balgamlı tükürük Şok bulgu ve semptomları, özellikle zayıf nabız ve deri değişiklikleri Boyun damarlarında şişme Yaralanma olan tarafta göğüs kafesinin yelken gibi hareket etmesi

8 Göğüs yaralanmalarının ciddiyetini artıran semptom ve bulgular-2 Göğüs bölgesinde delici tarzda yaralanma Geniş bir ezilme alanı veya ciddi bir darbeyle meydana gelen ezilme, morarma, kompresyon yada düşme sonrası olan morarma Göğüs hareketlerinin her iki tarafta eşit olmaması Kompresyona bağlı olarak göğsün her iki tarafında ağrı olması Göğüste cilt altında krepitasyon duyulması yada sporcu tarafından belirtilmesi

9 Ciddi göğüs yaralanmalarında tutum Bu semptomların ve bulguların hemen hepsi tıbbi yardım gerektirir. Bu esnada sporcuların gözlem altında tutulması ve en kısa zamanda hastaneye nakilleri gerekmektedir. Bu arada kusma, solunumdaki değişiklikler ve kalp durması yönünden hazırlıklı olunmalıdır.

10 Açık Göğüs Yaralanmaları Genellikle göğüs duvarını delip geçen tarzda bir yaralanmayı ifade eder. Delici tarzda yaralanma mutlaka hekim tarafından kontrol edilmeyi ve acil hastane transferini gerektirir. Böyle delici bir göğüs yaralanması olduğunda saha şartlarında yapılacak en iyi şey sporcunun yaşamsal bulgularını kontrol etmek ve yardım gelene kadar bunların devamını sağlamaya çalışmaktır.

11 Delici tarzdaki göğüs yaralanmalarındaki tehlikeler aşağıdaki gibi sıralanabilir; 1-Göğüs boşluğunda biriken kan kalp, akciğerler ve büyük kan damarlarında basınç değişimi yaratarak dolaylı olarak zarar verilebilir. 2-Göğüs boşluğunda oluşan basınç değişimi ciddi solunum sıkıntısı yaratabilir.

12 Kapalı Göğüs Yaralanmaları Göğüs bölgesinde oluşan basit bir ezilme basit bir yumuşak doku travması olarak ele alınabilir! Ancak yaralanmanın mekanizması başka ek yaralanmaların da olabileceğini düşündürüyorsa ve semptomları ve bulguları başka yaralanmaların da eşlik ettiğini gösteriyorsa, yani sporcunun durumu daha da kötüleşiyorsa acilen hastaneye transferi ve hekim tarafından değerlendirilmesi gereklidir.

13 Kapalı Göğüs Yaralanmalarında tutum Tüm kapalı göğüs yaralanmaları ciddiye alınmalı ve hava yolunun açık olması, temel kalp yaşam desteğinin sağlanması Ve uygun koşullarda hastaneye nakil işleminin gerçekleştirilmesi sırasıyla hemen uygulanmaya konulmalıdır, yine şok gelişmişse, bunun gereğinin yapılması ve yaralanmış sporcunun sürekli gözlenmesi gereklidir.

14 Pnömotoraks olabilir Eğer kaburga kırığından şüpheleniliyorsa pnömotoraksın olup olmadığı akla getirilmelidir. Pnömotoraks akciğer zarının delinmesi sonucu iki zar arasına hava dolması ve buradaki basıncın negatiften pozitife geçmesi nedeniyle ortaya çıkar.

15 Pnomotoraks solunum ve dolaşıma zarar verebilir Göğüs kafesi içinde serbest havanın bulunması akciğerler üzerine baskı yaparak solunuma hatta kalbe zarar verebilir. Bu durumda basınç ortadan kalkmadıkça solunumun durması da söz konusu olabilir.

16 Göğüs kafesi üzerine oluşan baskılar ve basınç nedeniyle oluşabilecek yaralanmalar; futbol yada başka spor dallarında görülebilen durumlardır. Eğer ön değerlendirme sonrasında ciddi bir göğüs yaralanmasına işaret eden bulgular ve semptomlar görülüyorsa vakit kaybetmeden hastaneye nakil gerekir.

17 Solunum yolu açık tutulmalı Bu arada tıbbi yardım gelene kadar solunum yolunun açık tutulması büyük önem taşır. Eğer sporcuda şok gelişiyorsa hemen buna müdahale edilmesi gerekir.

18 Meme Yaralanmaları Uygun malzeme kullanarak oluşabilecek yaralanmaları önlemek mümkündür. Özellikle sportif aktiviteler için düzenlenmiş vücuda tam uyan malzemeler dizayn edilmiştir. Bu tür korumalar vücuda uygun şekilde uygulanmadığında sporcunun koşma, atlama yada sıçrama hareketleri ile memede travma meydana gelebilir.

19 Memedeki ağrılar ve acılar genellikle dinlenme ile geçer. Eğer bu problemler kalıcı olursa sporcunun mutlaka hekim tarafından kontrolü gerekir. Adölesan yaştaki bayanlarda, özellikle kontakt sporu yapanlarda veya eskrim gibi ekipmanın kullanıldığı sporlarda özel koruyucu sutyenlerin kullanılması gerekir.

20 Göğüs Kası Yaralanmaları Göğüste bulunan kaslar atma sporları yada yüzme sırasında yaralanabilirler. Zorlanma tarzındaki bu tip yaralanmalar genellikle dinlenme yada basit temel tedavi yöntemleri ile tedavi edilirler. Üst ekstremite hareketlerinin kısıtlanması yaralanmanın erken safhasında daha çabuk iyileşmeyi sağlar. Basit bir kol askısı ekstremiteyi hareketsiz kılacağı için iyileşmeyi hızlandıracaktır. Omuz kuşağı ve göğüs kaslarının germe ve kuvvetlendirme egzersizleri spora geri dönüşü de hızlandıracaktır.

21 Sırt Bölgesi Yaralanmaları Sırt yaralanmaları omurgayı da içerebilir. Eğer sporcunun bilinç kaybı da söz konusu ise omurga yaralanması varmış gibi düşünmek gerekir. Ayrıca sırt üst kısmında oluşan yaralanmalar göğüs içi yaralanmalarına da neden olabilir. Sırtta meydana gelen travmalar karın, leğen bölgesi ve özellikle böbreği etkileyebilir. Dolayısı ile sırt bölgesi değerlendirilirken bu tip yaralanmaların da akılda tutulması gerekir.

22 Sırtın yumuşak doku yaralanmaları ve semptomları 1-Ağrı lokalize olabileceği gibi karına, kollar yada bacaklara yayılabilir. Çoğunlukla yansıyan yada yayılan tarzdaki ağrı bir yada iki bacağı içerebilir. 2-Hareket kısıtlılığı kas spazmından yada ağrıdan dolayı ortaya çıkabilir. 3- Kas spazmları sırtın bir yada iki tarafını birden etkileyebilir. Eğer bir taraf etkilenmişse sporcu o tarafa doğru eğilebilir. Hassasiyet sırtın bir tarafına yayılabilir yada tek noktada lokalize olabilir. 4-Ezik çürükler yada belirgin yaralar görülebilir.

23 Sırtın yumuģak doku yaralanmalarının bakımı: Sırt bölgesinin yumuşak dokusuna ait yaralanmaların çoğu kondüsyonlanmaya, sportif becerilerin doğru yöntemlerle öğretilmesine, germe egzersizlerini de içeren uygun tarzda yapılan ısınma egzersizlerine, doğru koruyucu ekipmanın kullanılmasına oyun alanının ve yüzeyinin ve sporda kullanılan ekipmanın bakımlı ve uygun olmasına dikkat edilerek azaltılabilir.

24 Açık yaralar: Açık yaralar genel yara bakımı kurallarına uyarak yapılmalıdır. Eğer sırtta delici bir yaralanma meydana gelmiş ise karın boşluğunu da içerip içermediğine bakılmalıdır. Sırttan delici yaralanmalarda aynı zamanda pnömotoraks gelişip gelişmediği de kontrol edilmelidir.

25 Kapalı yaralanmalar: Sırtta ezilmeler oldukça sık görülür. Bunlar genellikle düşmelerden yada kontak sonucu meydana gelir. Futbolda sıkça görülmektedir. Sırttaki ezikler soğuk ve kompresyon uygulayarak tedavi edilebilirler, ancak çok kuvvetli bir çarpma yada düşme sonrası oluşacak ezikler bir hekim tarafından kontrol edilmelidir.

26 Sırta ait zorlanmalar Sırta ait zorlanmalar özellikle alt sırt bölgesinde oldukça sık görülen spor yaralanmalarıdır. Bu zorlanmalar düşme, kontakt yada ani dönmelerle ortaya çıkmaktadır. Zorlanmaların çoğu dinlenme ile ortadan kalkabilir. Sırt kaslarına ait basit zorlanmalar tekrarlayabilir. Sporcular semptomlar geçene kadar istirahat etmelidir. Eğer sporcu yeniden yaralanırsa mutlaka hekimle görüşmelidir.

27 Sırt yaralanmalarının nedeni ne olursa olsun hareket kısıtlılığı, ağrı, eklem hareket açıklığında daralma varsa mutlaka hekim tarafından değerlendirilmelidir.

28 KARIN BÖLGESĠ YARALANMALARI Çoğu karın bölgesi yaralanmaları hafiftir. Ancak zaman zaman delici yaralanmalar ve çok şiddetli çarpmalar hayati tehlike yaratabilir.

29 Kan damarı fazla, kanamaya dikkat Karın boşluğu oldukça fazla kan damarı içerdiği için yaygın kanamalar, iç organlarda yırtılmalar olabilir; bu da ciddi bir kanamaya yada sindirim sıvılarının karın içine akmasına neden olabilir. Sporcunun durumu dikkatle izlenmelidir.

30 Karın yaralanmaları Basit kesiler,çizikler, ezilmeler küçük yaralanmalardır.

31 Ciddi Karın yaralanmalarını düģündüren semptom ve bulgular-1 Bilinç durumundaki değişiklikler, hafif bir bayılma durumu bile ciddiye alınmalıdır. Şiddetli ağrı: Eğer sporcu ağrının düzeyini yüzündeki ifadelerle ortaya koyuyorsa sorunun ciddi olabileceği düşünülmelidir. Önce hafif olan ancak sonradan dayanılmaz karakter alan ağrıları dikkate almak gerekir

32 Ciddi Karın yaralanmalarını düģündüren semptom ve bulgular-2 Yansıyan ağrılar yaralanmanın olduğu bölgenin dışında meydana gelen ağrılardır. Örneğin sağ tarafa gelen bir darbe sol tarafta daha şiddetli bir ağrıya yol açabilir. Yine karaciğer yada safra kesesine gelen bir darbe sağ omuz kuşağında ağrıya yol açabilir. Dalağa gelen darbe sol omuzda yada sol kolda ağrıya yol açabilir. Kramplar

33 Ciddi Karın yaralanmalarını düģündüren semptom ve bulgular-3 Şok; birden halsizleşme, hızlı ve hafif soluma, hızlı ve zayıf nabız durumu bunun göstergesi olabilir. Delici yaralanmalar Çok geniş alana yayılan morarmalar Öksürme ile ağızdan kan gelmesi yada kanlı kusmalar Kusma Karnın sert ve hassas olması

34 Ciddi Karın yaralanmalarını düģündüren semptom ve bulgular-4 Sporcunun karnını korumaya çalışma hareketi Genellikle sporcu sırtüstü yatıp bacaklarını karnına doğru çekerek ağrıyı ve gerginliği azaltmaya çalışır. Yaralanmadan sonra hemen yada birkaç gün sonra farklı bulgular ortaya çıkabilir. Dışkının çok koyu renkte olması mide yada bağırsaktan olan bir kanamayı gösterebilir. Kahve telvesi görünümünde kusma midede sindirilmiş kanın varlığını gösterir.

35 Ciddi Karın yaralanmalarını düģündüren durumlarda önlemler Sporcuya bu tip bulgulara karşı uyanık olması gerektiği söylenmeli, ortaya çıkarsa hekim tarafından müdahale edilmelidir. Eğer sporcu küçük yaşlarda ise bu bilgilerin sporcunun ailesine anlatılması gerekir.

36 Panik yapılmamalı Ancak bunları söylerken bu tür bulguların her zaman çok ciddi yaralanmaları göstermeyebileceği, ancak hekim tarafından ciddi olup olmadığına karar verilmesi gerektiği belirtilmelidir.

37 Karın yaralanmalarının bakımı-1 Küçük kesiler yada çizikler genel yara bakımı ile halledilebilir. Karın yaralanması söz konusu olmuşsa sporcuya en rahat ettiği, dizlerin bükülerek karnın gevşek kalması sağlayan pozisyon verilmelidir. Bu aynı zamanda karın bölgesi kaslarının kasılmasını azaltacak, karnı gevşetecek ve ağrıyı da azaltacaktır.

38 Karın yaralanmalarının bakımı-2 Kapalı karın bölgesi yaralanmalarından basit bir ezik sadece soğuk kompresle tedavi edilebilir. Dinlenme de tedavide çok önemlidir. Büyük ezikler ciddi bir düşme, kontakt yada çarpmadan meydana gelebilir. Dolayısıyla bunların hastaneye transferinde fayda vardır. İç organ yaralanmalarına antrenörlerin müdahale etmesi beklenemez. Önemli olan durumun ciddiyetinin ve zamanın çok değerli olduğunun bilinmesi ve sağlık ekibiyle hemen iletişime geçilmesidir.

39 SOLAR PLEKSUS (GÜNEġ AĞI YARALANMASI) Güneş ağı tam göğüs kemiği altında ortada yer alan küçük bir sinir ağıdır. Bu bölgeye gelen darbeler hafif bile olsa üst düzeyde ağrı ve nefeste kesilme gibi semptomlar ortaya çıkarabilir. Bazı sporcular nefes alamama nedeniyle bilinç kaybına uğrayabilirler. Bu durum sinir ağının yaralanmasına bağlı tipik bir reaksiyon olabilir. Ancak yine de başka bir olayı atlamamış olmak için sporcunun hastaneye transferinde fayda vardır.

40

41 SOLAR PLEKSUS (GÜNEġ AĞI YARALANMASI) Sporcuyu normal nefes alıp vermesi için yüreklendirmek gerekir. Önce hafif hafif nefes aldırmak, sonra rahat nefes almasını sağlamak için göğüs bölgesini sıkıştıran giysilerin gevşetilmesi gerekir. Gövdeyi belden tutarak yukarı doğru kaldırmaya çalışılmamalıdır. Bu hareket sporcunun rahat nefes alıp vermesine yardımcı olmamaktadır. Dinlenme ile nefes alma rahatlar ancak rahatlama olmaz ve kriz durumu devam ederse hastaneye transferi yapılmalıdır.

42 ġiddetli yan ağrısı-1 Sol yada sağ tarafta göğüs kafesinin hemen altında kramp yada benzeri şekilde batıcı ağrılar görülebilir. Bazı sporcular bunu omuza yayılır tarzda hissedebilirler. Kondisyonu düşük sporcularda kronik bir durum olarak karşımıza çıkabilir. Zorlu bir antrenman sırasında yada sonrasında ortaya çıkabilir. Nedeni bilinmemektedir, ancak özellikle diaframı ve kaburgaları içerdiğine ait belirtiler vardır. Büyük olasılıkla soluk alıp verme mekanizmasındaki bozukluktan kaynaklanmaktadır.

43 ġiddetli yan ağrısı-2 Bu durumun engellenebilmesi için sporcuların kondisyon programları içerisine karından soluma egzersizleri de eklenebilir. Bu ağrıdan kurtulmak için sporcunun ağrılı tarafındaki kolunu başının üzerine doğru kaldırıp açması faydalı olabilir. Bu hareket krampların geçmesine yardımcı olmuyor ise sporcu öne doğru eğilebilir.

44 ġiddetli yan ağrısı-3 Dinlenme iyileşmeyi hızlandırır. Eğer ağrı devam ediyor yada artıyorsa bu durumda profesyonel yardım alınabilir, çünkü bazen altta yatan başka bir neden olabilir. Özellikle iyi kondisyonlanmadan sonra devam eden problemlerde hekimin fikrini almak gerekebilir.

45 Leğen bölgesi ve kasık yaralanmaları Leğen bölgesindeki yumuşak doku yaralanmaları genellikle karın bölgesindekiler gibi bulgu verirler. Ancak özellikle rektal kanama ve idrarda kan görülmesi, üretradan yada vajinadan gelen kanamalarda, ciddi iç organ yaralanmalarının göstergesi olabilir, dikkatli olunmalıdır.

46 Fıtıklar-1 Fıtık bulunması sporcuyu spordan men etme nedeni değildir ancak tüm kasık ve uyluk fıtıkları eğer tekrarlıyorlarsa cerrahi tedavi gerektirmektedir. Erkeklerde genellikle kasık bölgesinde ortaya çıkar. Bayan sporcularda daha çok uyluk bölgesinde fıtıklaşmalar görülmektedir. Çoğu durumda doğumsal bir defekt vardır. Ani bir çarpma, yanlış kaldırma tekniği, ciddi bir zorlanma fıtıklara neden olabilir.

47 Fıtıklar-1 Genç sporcularda oldukça sık görülmektedir. Fıtıkların tehlike arz ettiği durumlar da olabilir. Karın içi organların zayıf bölgeye doğru itildiği noktada kan akımı kesilebilir ki bu hem çok ağrılı hem de hastaneye hemen transferi gerektirecek ciddi bir durumdur.

48 Fıtıklar-2 Kan akımının engellendiği fıtıklar cerrahi olarak tedavi edilmelidir. Aksi takdirde gangren gelişebilir ki bu da sporcunun ölümüne bile yol açabilir. Çok ağrılı durumlarda sporcuya rahatlatıcı bir pozisyon verilerek tıbbi yardım gelene kadar psikolojik destek verilmelidir.

49

50 Kasık zorlanmaları Genellikle uyluk iç bölümündeki kasların yapıştığı yerden oluşan çekmelerle oluşur. Özellikle koşu, sıçrama, atlama içeren spor dallarında görülür. Bu bölgedeki kasların zorlanması ile problemler ortaya çıkabilir. Sporcular genellikle bıçak batması şeklinde ağrı ve kasıkta sertlik hissederler. Kasık zorlanması geçiren sporcuya dinlenme, soğuk uygulama ve kompresyon uygulamak gerekir. Ağrılar geçene kadar birkaç hafta spora ara verilmelidir.

51 Genital bölge yaralanmaları Bayan sporcularda erkek sporculara göre daha az görülmektedir. Çarpmaların etkisi ile oluşan ezikler soğuk uygulama ve kompresyonla iyileşebilir.

52 Genital bölgede oluşabilecek yaralanmalarda ciddi travma belirtileri Bilinç durumundaki değişiklikler Testislerin şişmesi Karın bölgesinde şişme Torba yada testislerdeki kan damarlarının aşırı şişmesi Torbalarda geçmeyen bir ağrı hissi Torbalarda ani ağrı Mide bulantısı Kusma Dış idrar yolu kanamaları

53 Bayan sporcularda da dış üreme organlarına gelen darbeden sonra herhangi bir bulgu ortaya çıkarsa yine hekim tarafından kontrol edilmesi yararlı olacaktır.