Kent Müzeciliği Raporu

Transkript

1 T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı AB-Türkiye Kültürlerarası Diyalog- Müzeler Hibe Programı Kent Müzeciliği Raporu Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi

2 T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı AB-Türkiye Kültürlerarası Diyalog Müzeler Hibe Programı Kent Müzeciliği Raporu (2012)

3 İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APIKAM) Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilen, AB-Türkiye Kültürlerarası Diyalog Müzeler Hibe Programı kapsamında Kent Müzeciliği Üzerine Üç Taraflı İş Birliği adlı bir proje gerçekleştirmektedir. Bu projenin yazılması esnasında APIKAM da var olan şartlar göz önüne alınmış, amaç olarak da müzecilik standardının yükseltilmesi öngörülmüştür. Bu bağlamda çeşitli çalıştaylar, atölye çalışmaları, karşılıklı sergiler ve bir takım ziyaretler planlanmıştır. Proje içerisinde yer alan bu tip aktivite ve organizasyonların yapılmasının APİKAM adına bir takım gerekçeleri vardır. Bu gerekçelerden şu şekilde bahsedilebilir. Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi İzmir in yazılı ve görsel arşivine ev sahipliği yapmaktadır. Elinde var olan tüm bu materyaller APIKAM ı Kent Müzeciliği alanında ilerletebilecek düzeydedir. Bu proje ile bilimsel alt yapı sağlanması hedeflenmiştir. Proje vasıtasıyla edinilecek bilgi ve deneyimlerin tüm kuruma mâl edilmesi ve böylece müzecilik konusunda deneyimli bir kadro oluşturulması amaçlanmıştır. Proje kapsamında ve bu gerekçeler doğrultusunda yapılması öngörülen etkinlik ve organizasyonlar ise şunlardır; İzmir Çalıştayı Bologna Çalıştayı Lizbon Çalıştayı Amsterdam Teknik Ziyareti Londra Teknik Ziyareti Karşılıklı Sergiler (İzmir de Lizbon ve Bologna, Lizbon da İzmir ve Bologna, Bologna da İzmir ve Lizbon temalı sergiler) Atölye Çalışmaları A. İZMİR ÇALIŞTAYI I. Kent Müzeciliğinin Tanımı ve Enstrumanları Başlıca nesnesi ile tüm sergi ve koleksiyonlarının ana teması kent olan müzeleri basit bir tasnif ile kent müzesi olarak tanımlayabiliriz. Ancak ki kentlerin kendi içlerinde barındırdıkları spesifik ve özgün temaları, kent müzelerini müzecilik kavramı içerisinde ayrı bir noktaya taşımaktadır. Genel

4 geçer kavramlar ile kent müzeciliğine dair enstrumanları belirlemek her kentin kendine has durum ve özelliklerinin yok sayılmasına sebep olabilir. Enstrumanları tanımlamak yerine, bunları belirlerken dikkat edilmesi gereken noktalar üzerinden ilerlemenin daha doğru olacağı kanaatindeyiz. Bu noktada kentlerin tarihleri, kentte yüzyıllar boyunca yaşamış olan kültür/kültürler ve bu kültürlerin ortaya çıkardığı güncel sosyo kültürel durum, kentin ticaret tarihi, dinsel yapılanmada geçirdiği süreçler kent müzesinin başlıca enstrumanlarıdır. Bu unsurların şekillendirdiği altyapı ile güncel ve tarihi olan unsurların harmanlanması, kent müzeciliğinin temelini meydana getirmektedir. II. Avrupa ve Türkiye de Kent Müzeciliğine Bakışın Benzerlik ve Farklılıkları i. Obje Merkezli Bakış Açısı Müzeciliğin temelinde var olan obje merkezli sergileme teknikleri günümüzde geçtiği bir takım süreçlerin sonunda bazı değişikliklere uğramıştır. Var olan farklılaşma tamamen yeni bir çehreye bürünmek olmamış, ancak daha fonksiyonelleşen bir hal almıştır. Özellikle kent müzeciliğinde objeler şehrin simgeleştiği, kent kültürünün bir parçası olan materyallerdir. Bu açıdan müzecilik genelinde kent müzeciliği özelinde kullanılan objeler önemli olduğu gibi konunun diğer bir önemli noktası bu objelerin sergileme şekilleridir. Kent, aslında kent müzeciliği kavramının esas objesi ve alanıdır. Kent müzeciliğinin buradaki dez avantajı şu şekilde ifade edilebilir. Materyalin geniş ve soyut olması bunu müze objesi haline getirirken kurum ve küratörleri yeni alanlar yaratmaya itmektedir. Öyle ki sadece kenti simgeleyen herhangi bir objenin etnografik sergileme teknikleri izlenerek kentli ile buluşturulması kent müzeciliği kavramının altını doldurmakta yetersiz kalmaktadır. Kent müzeciliği süreci incelendiği zaman sadece obje merkezli ve uzun süreli sergilerin günümüze gelirken popülerliğini yitirdiğini ve yerini hikaye merkezli, daha kısa süreli sergilere bıraktığını görmek mümkün olacaktır. Avrupa bu sürece Türkiye den daha önce başlamış ve şuan Türkiye nin vizyon olarak kendini görmek istediği yerdedir. Türkiye henüz obje merkezli sergilemelerden tam olarak sıyrılamamıştır. Bunun diğer etmenlerle birleştiği düşünülür ise hem APIKAM hem de Türkiye deki diğer kent müzelerinin odak noktalarını kaydırmaları gereken bir nokta olarak düşünebilir.

5 Sonuç olarak teorikte tespiti yapılan bu durumun pratikte sağlayacağı yarara dair şunlar söylenebilir; Kentin hikayesinin parçası olan kentliye cam kutular ardındaki objelerle kendini bağdaştırmasına çalışmak yerine hayatına adapte edebileceği soyut kavramlarla destekli materyallerin sunumu, kent müzelerini kent hayatının bir parçası yapmakta önemli bir adım olacaktır. ii.hikaye ve İnsan Merkezli Bakış Açısı Müze malzemesi olarak bütün bir kenti görmek aslında müze binasına ne kadar çok şey sığdırmamız gerektiğinin kanıtıdır. Dolayısıyla Avrupa da olduğu gibi obje merkezden birey ve hikaye merkezli sergilendirmelere geçmek oldukça önemli. Bu sadece günün belirli bir vakti ayrılarak gezmek ve görmek için sergi yapılması anlamından ziyade daha derin bir mana içermektedir. Sergi oluşturma sürecinde sergiyi oluşturan kişilerin odak noktasına bu tip hikayeleri koymaları kentlilik bilincinin oluşmasına da katkıda bulunacaktır. Belki de diğer bir ifade ile kent müzelerini bir ailenin anılarına ya da fotoğraf albümüne benzetebiliriz. Bunların sadece sandıklarda ya da vitrinlerde durmasından daha çok ortaya birlik ve beraberlik bilincini perçinleyici unsurlar koymak kent müzelerinin kuruluş amacına tam anlamıyla hizmet edecektir. III. Kentlilik Bilinci Oluşturmak ve Kentliyi Müze Katılımcısı Haline Getirmek Günlük hayatın koşturması içerisinde yaşadığımız kentlere karşı duyarsızlaşmak ve bakıp da göremediğimiz doğru ve yanlış onlarca ayrıntının ortasında yaşamak çağımızın neredeyse hastalıklarından biri. Ancak ki bu durum kent müzelerine tüm kenti ortak ederek ortadan kaldırabileceğimiz bir durum. Bu bilinci oluşturmak adına kent müzeleri kentin ortak mekanı haline getirilmeli. Bunu yapmanın çeşitli yolları olmakla birlikte özellikle yerel yönetimlerle ortaklaşa hareket etmek süreci hızlandırabilecek bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Yerel yönetimlerin kent adına düzenledikleri etkinlikler, kentle ilgili ve kentliyi ilgilendiren sosyokültürel ve yerel meseleler adına yapılan toplantı ve benzeri katılım gerektiren organizasyonların kent müzesine çekilmesi de bu yolda yapılabilecek girişimlerden biridir. Kente dair aidiyet hissini arttırmak için bu gibi etkinlikler müze tarafından düzenlenmelidir. Bu şekilde müze sadece uzun süreli bir koleksiyonu yıllar boyu sergileyen ve bir kez gelinmesi yeterli olan bir mekan statüsünden çıkarılmalıdır. Aynı bağlamda Avrupa ve Türkiye nin bir farkı da aşağıda açıklanandır. Süreçte varolan bu fark günümüzde kendisini yeni bir değişiklik olarak göstermektedir.

6 Daha önceleri tercih edilen uzun süreli sergiler artık yerlerini kısa süreli ve tematik sergilere bırakıyor. Bu şekilde daha önceleri elde olan koleksiyonların sergilenmesi bir sıkıntı iken artık mekan sıkıntısı giderilebiliyor. Bu yaygınlaşması gereken bir diğer husus olarak dikkate alınmalıdır. Böylece aynı objeler ve aynı hikayelerle kentliye daimi olarak aynı hissi yaşattıracak olan bir müze yerine farklı zamanlarda ziyaret edildiğinde kente dair öğrenilenlerin arttığı ve kentlilik bilincinin bir alışkanlık haline getirildiği müzelerimizde kent sakinlerini görebiliriz. IV. Kent Müzeciliğinde Teknolojinin Kullanımı Her fırsatta dile getirildiği gibi aslında kentin kendisi başlı başına bir müzedir. Buradan hareketle kentin her noktası aslında müze olarak kullanılabilir. Bundan önce tercih edilen sokak sergilerinin yerine dijital sergiler kullanılabilir. Böylece kent müzesi sadece kentliye yönelik olmaktan çıkarılıp ulusal ve uluslararası kullanıcıların hizmetine sunulabilir. Bu şekilde verilecek olan hizmetlere üç boyutlu teknolojileri de ekleyebiliriz. Böylece gravürlere veya eşyalara sığdırdığımız onca anlamı çok daha canlı bir şekilde kullanıcılara sunabiliriz. Bunlara ekleyebileceğimiz bir diğer hizmet de sesli ve görüntülü müzelerdir. Fotoblok ve objelerin oluşturduğu sergileri sesli ve görüntülü teknolojilerin yardımıyla destekleyip durumu daha yaşanılabilir bir hale getirebiliriz. Tüm bunlardan hareketle, projeyle müzecilik vizyon ve pratiklerine katkıda bulunması beklenilen APIKAM personeli ve Türkiye deki diğer kent müzeleri ve müzecilerinin katılımıyla gerçekleştirilen çalıştayımızda, edinilen ve ilerlenmesi gereken yollar tarafımızca bu şekilde belirlenmiştir. Bunların kent müzelerine yansıması ve kullanılabilir hale getirilmesi için, gereken sürecin sonunda, belirlenen hedeflere ulaşılması hedeflenmektedir. B. Bologna Çalıştayı I. İzmir Kenti ve Kent Müzesi nin İzmir deki İşlevi Tarihsel sürecinde Avrupalı kimliklere en yoğun biçimde ev sahipliği yapan İzmir kenti, 1950 yılından sonra başlayan hızlı ve çarpık kentleşme süreciyle pek çok toplumsal ve yapısal sorunun nesnesi haline gelmiştir. İzmir in Türkiye geneli ve çevresinden aldığı göç, geçmiş kimliklerinden kopamayan toplulukların kentli olabilme uğraşısını olumsuz yönde etkilemiş ve bireyleri yaşadıkları ortama yabancılaştırmıştır. Günümüzün İzmir i artık, etnik, dinsel, kültürel açıdan çok çeşitlidir. Kent müzeleri yakın geçmişte; kentlilik bilicini geliştirmek ve kültürel değerlere sahip çıkmak amacıyla özellikle, yerel yönetim birimlerinin desteğiyle gündeme gelmiştir. Türkiye de yerel yönetim

7 birimlerinin süreçte, alt yapı çalışmalarının yerine getirilmesinden başka, kültürel hizmetleri de yüklenmeye başlaması bu desteğin çıkış noktasıdır. Farklı toplulukların birbiriyle tanışması, farklı kültürel yapı ve yaşam biçimlerinin karşılıklı anlayış, sevgi ve saygı çerçevesinde kaynaşması ereğiyle oluşturulan kent müzesi gün geçtikçe bu doğrultuda adımlar atmış, İzmir in tarihini ve toplumsal yapısını İzmirliler e anlatmak amacıyla yoğun bir uğraşı içine girmiştir. II. Avrupa Kent Müzelerinin Yakın Geçmişte Geçirdiği Değişim Kent müzeleri, bulundukları kent hakkındaki olgularla ilgili yapılanmalar olmak boyutuyla diğer müze türlerinden ayrılmaktadır. Kent müzelerinde işlenen konular, süreçte kent tarihi anlatımından çıkıp, çeşitlenmiş, sergileme ve anlatım teknikleri günümüz teknolojik birikimine ayak uydurmuştur. Genel anlamda müzelerin de tarihsel süreçte evrimsel bir değişim yaşadığını görmekteyiz; bazı müze tipleri zamanla ortadan kalkarken, yeni tür müzeler süreçte daha çok önem kazanmıştır. Müzelerin çeşitliliğinin ve sayısının arttırılmasında ülkelerin parasal durumlarının belirleyici etken olduğu düşünülse de kimi zaman bu yaklaşım gerçeği yansıtmamıştır. Sovyetler Birliği nin dağılmasından sonra parasal sıkıntılar yaşayan Romanya da son yirmi yılda yüzde otuz düzeyinde artan müze sayısı, ülkelerin kültür politikalarının müzeciliğin gelişiminde başat etken olduğunu göstermektedir bize. Toplumsal yapının karmaşıklaşması ve küreselleşme olgusu, toplulukları daha hareketli hale getirmiş, bu durum kentli olma kavramını da etkilemiş; kentin yerleşikleri yanında geçici olarak kentte bulunan, kenti belli bir süre için kullanan kitlelerin oluşmasına neden olmuştur. Birkaç gün için, hatta günün belli bir zaman diliminde Avrupa kentini kullanan ve sonra buradan ayrılan toplulukların varlığı kentli olma bilincinin sorgulanmasına yol açmıştır sonuçta. Birkaç yıl için belli bir kentte öğrenim görüp sonra buradan ayrılan üniversite öğrencileri topluluğunun, kitlesel hareketi buna güzel bir örnek. Kentlilerin merakını uyandıracak alanlar ve müze tipleri daha önemli hale gelmiştir artık Avrupalı için. Bir tren vagonu, bir denizaltı yeni bir müze biçemidir çocuklar için. Gözlemlenen diğer bir olgu, kent müzelerinin ziyaretçilerinin de gruplaşması ve bu grupların ilgilerine yönelik müzelerin oluşturulmasıdır. Turistlerin, öğrencilerin, değişik bilişim sistemlerini kullanan toplulukların müzelerden beklentileri farklıdır artık. Kent müzeciliğinde ziyaretçi kavramından kullanıcı kavramına geçiş önemli bir değişim süreçte. İnternetin, videoların, arşiv bilgilerinin ve kütüphanelerin kullanılmasındaki artış bunun göstergesi. Kent müzeleri günümüzde yalnızca birikimlerin ziyaret edildiği alanlar değildir; eğitim etkinliklerinin yürütüldüğü, insanların bir araya gelip söyleştiği buluşma mekanlarıdır aynı zamanda. Öyle ki günümüz Avrupa kent müzeleri, yürüttükleri projelerle, çocuklar için geliştirdikleri eğitim çalışmalarıyla, eğlenceyle zaman geçirilen yerler haline gelmiştir. Bir müzenin kafeteryasında karnını doyuran, kentin ünlü artistleriyle söyleşiler yapıp gülen çocukları

8 görmek hiç de şaşırtıcı değil bizim için artık. Düzenlenen küçük yarışmalarla çocuklar yeteneklerini sergileme, toplumsal kimliklerini geliştirebilme olanaklarını bulabilmektedirler böylesi mekanlarda. Kent müzelerinde ele alınan çalışmaların başarılı bir biçimde yürütülmesi için müze yönetiminin kendine özgü bir alan olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. İdarecilerce alınan kararların verimli bir biçimde uygulanabilmesi, ancak özgür düşünceye değer verilen, bilimsel özerkliğe dayanan bir ortam içinde gerçekleştirilebilir. Parasal ve bürokratik engellerin daha kolay aşılabilmesi, kent için müzecilik uğraşısı veren kurumların iş birliği ve yönetim birlikteliği ile mümkündür. Üniversitelerin kent müzeciliğine etkin desteği, kent müzeciliği olgusunu çok daha bilimsel temellere dayandırmıştır Avrupa da. Bütün Avrupa kentlerinde müzecilik anlamında ortak ölçütlerin yakalanması ve Avrupa Birliği boyutunda sürekli iletişim ve bilgi paylaşımı, kent müzeciliğinin gelişimindeki önemli yaklaşımlardır. Kent müzelerinde çalışan personelin eğitim düzeyinin arttırılması, daha doğru ve etkin çalışmaların ortaya konmasını sağlamıştır. Bütün bu olumlu çalışmaları sekteye uğratan durum; Avrupa ülkelerinin, ulusal ekonomilerinin durgunluğu nedeniyle müze bütçelerinde yaptığı kesintilerdir. Elbette ki bunu geçici bir süreç olarak değerlendirmek gerekir. III. Avrupa Kent Müzelerinin Konuları ve Sergi Nesneleri Avrupa kent müzelerinin; değerlendirdikleri konular ve sergi nesneleri açısından büyük bir çeşitlilik gösterdiğini gözlemlemekteyiz. Geçmişe ait buluntular, resimler, çizimler, seramik örnekleri, çini örnekleri, ünlü sanatçıların eşyaları, bilgisayar destekli veriler, telefon sistemi verileri, görüntüleme sistemi verileri ve sanal veriler, hepsi müze nesnesidir artık. Tarih müzeleri, filim müzeleri, kukla müzeleri, maske müzeleri, müzik müzeleri, etnoğrafya müzeleri, din müzeleri, tropik olaylarla ilgili müzeler, ekonomi müzeleri, deniz müzeleri, doğa tarihi müzeleri, üniversite öğrencileri tarihi müzeleri ise; müzeleri konu açısından değerlendirdiğimizde ortaya çıkan örnekler. Müze konusu ve nesnelerinin çeşitliliğinin artması, toplumun çok daha geniş bir kesiminin müzelere yönelmesine yol açmıştır. Yine sergi alanlarında ışığın, aynaların ve ses sistemlerinin etkin ve doğru biçimlerde kullanımı müzeleri daha çekici hale getirmiştir süreçte. IV. Sanal Müzeler ve Avrupa Kent Müzelerinde Bilgisayar Teknolojilerinin Kullanımı Günümüzde yaşanan baş döndürücü teknolojik gelişim, müzecilik boyutunda da pek çok yeni yaklaşımı gündeme getirmiştir. Gerçek nesneler yerine, onların sanal görüntü ve seslerinin sunulduğu sanal müze tipi bunlardan en ilgi çekici olanı. Kendisi müze içinde olmayan nesnelerin görsel ve işitsel yansımaları biçiminde beliren sanal müzeleri, bilişim teknolojilerini kullanan müzelerden ayrı tutmak gerekir. Bilgisayar verilerinden ulaşılan yazılar, resimler, filmler bir anlamda gerçek nesnelerin biçim

9 değiştirmiş dolaylı anlatımlarıdır. Ancak her iki tipte de beliren ortak yön, müzenin artık mekanda değil insan beyninde oluşmasıdır. V. Avrupa Kent Müzeciliğinde Göze Çarpan Yeni Durum: Müzecilikteki Markalaşma ve Oligopolleşme Avrupa kent müzelerinin sayıca arttığını ve pek çok konuyla ilgili kent müzesinin, yakın geçmişte açıldığını dile getirmiştik. Ancak yapılan istatistiksel araştırmalar, müzelerin ziyaretçi yoğunluğu açısından çok ilginç bir gerçeği gözler önüne sermiştir. Az sayıdaki bazı müzeler, ziyaretçilerin, büyük çoğunluğunun ilgisini çekmektedir. Bu bir anlamda müzecilikte markalaşma döneminin doğumuna neden olmuş ve bu az sayıdaki seçkin müzeler istemsiz bir oligopolleşme sürecine girmiştir. Elbette ki böylesi bir görünüm istenilen, amaçlanan bir görünüm değildir. Böylesi bir sonuç ancak kent halkının, müzelerde sergilenen bütün değerlerin eş değerde olduğunun bilincine varmasıyla aşılabilir. Bu bilinci süreçte sağlayabilecek kurumlar ise ülkelerdeki eğitim kurumlardır. VI. Avrupa daki Kent Turizminin Özellikleri ve Kent Müzeciliği Bağlamında Turizm ve Kültür Turizmi Arasındaki İlişki Avrupa kentlerine yönelen turistler, bu kentleri günümüzde daha çok alış veriş merkezleri olarak değerlendirmektedirler. Yapılan araştırmalarda, Avrupa kentine gelen turistlerin bu kentte ortalama kalma sürelerinin iki gün olduğu belirlenmiştir. Böylesine kısa bir sürede o kenti tanımak, o kentin kültürel birikimini incelemek olanaksız görünmektedir. Kültürel alanlara yönelimde yaşanan sıkıntı ise, turistlerin o kentin en çok bilinen; klişeleşmiş yapılarına olan ilgisidir. Bunlar da çoğunlukla ünlü yapılar, heykeller, anıtlar ve alanlar olmakta; kent müzeleri ilgi alanı dışında kalmaktadır. Kültür turizmini canlandırmak ve müzeleri çekici hale getirmek belli parasal yatırımları gerektiren uzun soluklu bir uğraştır. Geçmişte kültürel birikimin yön verdiği turizm, kendi başına kültürel yapıyı biçimlendirmeye başlamış, yeni kozmopolit bir kültür birikiminin doğumuna yol açmıştır.. Küreselleşen dünyada bu tür kozmopolitizm kaçınılmaz bir süreç olmakla beraber yerel kültürlerin korunması ve tanıtılması ancak doğru kültür politikalarının üretilmesiyle mümkün olabilir. Bu süreçte en önemli görevlerden birini, elbette doğru politikalarla, kent müzeleri üstlenmelidir. C. Lizbon Çalıştayı I. Kent Müzeciliğinde Sayısal Değerlendirme Verileri Çalıştayda, sosyal bilimlerdeki fayda-zarar verilerinin sağlıklılığı konusunda kullanılan istatistik çalışmalarının, müzecilikteki kullanım alanlarının belirlenmesinin önemi üzerinde durulmaya

10 çalışılmıştır. Müzelerdeki ziyaretçi sayılarının belirli istatistikler çerçevesinde değerlendirilmesinin etki alanları belirtilmiştir. Buna göre tutulan ziyaretçi istatistikleri, halkın ve yerli/yabancı misafirlerin sergilere olan ilgi oranını belirlemeye yardımcı olmaktadır. Böylece, müze ile kentli ve misafirlerin arasındaki bağın somut hale getirilmeye çalışılması amacı üzerinde durulmaktadır. II. Kent Müzelerinin Çalışma Alanları ve Proje Potansiyelleri Kent müzelerinin birincil proje konuları, kentin sahip olduğu antik ya da diğer dönemlere ait kent kalıntıları olarak karşımıza çıkmaktadır. Proje partneri Lizbon Kent Müzesi, bu bakış açısıyla kale duvarları üzerine çalışmaktadır. Bu perspektifin amacı kent müzeciliği kavramını müze sınırları dışına taşırmak. Böylece kentin sahip olduğu tarihi eserleri sabit/taşınabilir müzeciliğe kazandırma amacı güdülmektedir. Bir diğer projelendirilebilecek husus olarak karşımıza haritalar çıkıyor. Bu noktada pratikteki hedef ise şu; kentin günümüzdeki hali ve öncesi. Yine harita konusuna, materyal açısından destek olarak gravürler de önem taşımakta. Kent müzeleri projelerinde dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise kentli katılımı. Bunda amaç; kentliyle beraber projeler yürütmek, iş birliği içerisinde olmak. Bu konunun basamakları, projelendirme esnasında somut hale dökülebilecek nitelikteki unsurlardır. Bunun için; gönüllülüğü geliştirmek, gönüllülere eğitimler vermek, interaktif sergi ve/veya etkinliklerle gönüllülüğü özendirmek gibi çalışmalar yapılmalıdır. Küratör ve yönetici uyumu kent müzesi başarısında dikkat çeken diğer bir noktadır. Yöneticilerin teşvik edici tutumu müze içerisindeki üretim hızını arttıracaktır. Kent müzesinde üretim ne kadar orijinal olursa tüketim hızı da ona göre artacaktır. Bahsi geçen tüketim hızı, daha önce sözünü etmiş olduğumuz ziyaretçi istatistiklerinden de takip edilebilecektir. III. Kent Müzeleri nin Uygulayabileceği Proje Yelpazesi Kent Müzeciliği içerisinde uygulanan projelerde düşülen handikaplar dikkat çekilen bir nokta olmuştur çalıştayda. Müzecilik adına yapılan her projenin müze duvarları içerisinde yapılması gerekiyor düşüncesiyle atılan adımlar, gelişim ve değişimi yavaşlatmıştır. Kent müzelerinin bu konuda bir istisnası bulunmaktadır. Sergilenen obje ve anlatılmak istenen her şey kente ait olduğu için kent müzesi projeleri, müze duvarları içerisinde kalmakla beraber tüm kente yayılmalıdır. Böylece, müze ve kentli arasında somut bağlar oluşturmak hedeflenmelidir.

11 Kentli-Müze diyaloğunun gerekliliği konusundaki bir diğer husus da iç ve dış göçler konusudur. Göç alan kentlerin kent müzelerine, göç edenlerin kent kültürünü özümsemesi konusunda önemli işler düşmektedir. D. Amsterdam Teknik Ziyareti Amsterdam Müzesi toplantı salonunda yapılan küçük bir tanışma toplantısının ardından Amsterdam Müzesi küratörü, ziyaretçi gruba müze rehberliği yapmış, hem sergilenen materyaller hakkında bilgi vermiş hem de kullandıkları tekniklerden bahsetmiştir. Müzenin günün başında gezilmesiyle beraber, ziyaret boyunca devam edecek toplantılarda bu görsel veriler üzerinden hareket edilmiştir. Amsterdam Müzesi ile APIKAM kapladığı yüz ölçümü açısından kıyas kabul etmeyecek farklılıklara sahip. Bu sebepten ötürü koleksiyon çeşitliliği bu rapor için göz ardı edilmesi gereken bir unsur olarak karşımıza çıkıyor. Bu noktada APIKAM için öncelikli durum, tematik sergilerini belirli periyodlar aralığında değiştirmeyi öncelikli hedefler arasına koymayı düşünmek olmalıdır. Amsterdam Müzesi de idari ve maddi olarak belirli yüzdeler çerçevesinde belediyelerine bağlı. %90 ile %85 arasındaki bütçesi belediye tarafından sağlanmaktadır. Geri kalan %10-15 lik kısım da sponsorlar, projeler ve giriş biletleri ile temin edilmekte. Müzede istihdam edilen personel sayısı 80 kişi. Ancak projeler için istihdam edilen geçici personel, stajyerler ve gönüllüler ile müzenin personel sayısı değişkenlik göstermektedir Amsterdam Müzesi güncel sergisini 2011 yılının Eylül ayında Amsterdam DNA adıyla açmış. Bu sergi ile bir kentin DNA sının çıkarılması hedeflenmiş. Ellerinde bulunan koleksiyonun incelenme süresinin 3 saat gibi bir zaman alması sebebiyle ilgiyi toplayıcı farklı yollara başvurup, sergiyi bu çerçeveye oturtmuşlar. Sergiyi oluştururken zamansal hedef olarak 45 dakikalık bir süreyi belirlemişler. Ve bu sürede dikkat dağılmadan serginin görülebilmesi için farklı materyaller ile sergilerini desteklemişler. Bu arada belirtilmesi gereken bir unsur, Amsterdam Müzesi için kullandığımız sergi tabirinin Türkiye standartlarındaki fotobloklardan oluşan veya obje sergileme tekniklerinden meydana gelen sergiler ile karıştırılmaması. Çünkü tüm bir müze, yeni sergi/konsept çerçevesinde neredeyse baştan yaratılmış ve sınırlandırılmış bir zaman öngörülmemiş müzede. Şehrin tarihi ana olarak yedi kısma bölünmüş ve oluşturulan zaman çizelgesi ile ziyaretçinin aklında, daha müzenin girişinde genel bir taslak oluşturması hedeflenmiş. Daha sonra kullanılan üç boyutlu ekranlar ile ayrıntılandırma safhasına geçilmiş. Şehrin sadece siyasi tarihi değil sosyo-kültürel yapısı da müzenin ana karakterlerinden biri.

12 Müzenin konseptinin Amsterdam DNA olarak değiştirilmesi 3 yıl gibi bir dönemi kapsamış. Amsterdam Müzesi nin incelenmesi sürecinde dikkate alınan ve üzerinde yoğunlaşılan esas konu, güncel teknolojiyi müzeye entegre etmek olarak belirlenmiş. Müzenin belirlediği yol, kültür ile yeni medya teknikleri arasında bir ilişki meydana getirmek. Bu bağlamda müze ile ziyaretçiler arasında kullanılan teknolojiye köprü görevi yükleyerek bir bağ oluşturulmaktadır. E. Londra Teknik Ziyareti Londra Müzesi nde, müzecilik terminolojisinde çok da eski olmayan ICT kavramının pratik uygulaması mevcut. Dünya çapında ICT teknolojilerinin sergilerde kullanımları teşvik edilmekte. Ancak Türkiye de bu kavramların müzecilik terminolojisine yerleşmesi henüz gerçekleşmedi. Müzenin hedef kitleye göre yaptığı uygulamalar, özellikle çocuklar için çok cazip. Bu noktada kent müzeleri için önemli bir durum ortaya çıkmaktadır. Yetişkinliğine kadar kentin kurum ve etkinliklerden uzak kalan bir birey, o kente adeta göçmen gözüyle bakmaktadır. Kent müzelerine bu noktada düşen görev, çocuklar için yapılabilecek etkinlikleri projelendirmek. Çünkü yaşadığı şehrin farkındalığıyla büyüyen çocuklar ancak kentlerin kültür emanetçisi olabilmektedirler. Ayrıca kente dair tarihsel canlandırmaların mevcut olduğu bu müze şehrin eski fotoğraflarında kalmış görüntüleri müzeye taşımış. Oluşturdukları periyodlara ait Londra dönemleri, dükkanlar, sokak canlandırmaları müzeden çıkan misafire bir zaman yolculuğu yaşatmaktadır. Bunun yanında interaktif uygulamalar ile müze-ziyaretçi ilişkisi kuvvetlendirmeye çalışılmıştır. Bu tür uygulamaların önemi şu şekilde açıklanabilir. Bireyin kendine ait anılarının olduğu mekanları sahiplenmesi sadece mekan olan bir alanı sahiplenmesinden daha kolay ve tatmin edicidir. Bu yüzden ziyaretçilerin kent müzelerinde anılarını canlandırmak ya da orada ileriki zamanların anılarını yaşatmak müzelerin başarısını ve belleklerdeki kalıcılığını doğrudan etkilemektedir. Londra Müzesi özelinde değinilebilecek diğer bir konu da kent müzelerinin sadece tarihi noktalarla ilgilenme zorunluluğu olmadığı noktasıdır. Bugünün yaşananları ya da bugün kullanılan nesneler de geleceğin çok kıymetli müze objeleri olacaktır. Bu noktada güncel objeleri sergileyen Londra Müzesi, aynı zamanda 2012 Olimpiyatları ev sahipliğini de müzeye taşımıştır. Kent Müzeleri aynı zamanda kentlerin reklam alanlarıdır. Dolayısıyla sadece tarihi değil, tarihde olacakları da bu şekilde ziyaretçiyle buluşturması bu tür müzelerin kalıcılığını arttıracaktır. F. Karşılıklı Sergiler Kent Müzeciliği Üzerine Üç Taraflı İş Birliği projesi kapsamında öngörülen bir diğer aktivite de karşılıklı sergiler olup, bu sergiler projenin esas etkinliklerinden biri olarak görülmüştür.

13 Tüm bilgiler ve yüksek çözünürlükteki sergi görselleri önce APİKAM da toplanmış ve ardından grafik tasarım tarafından sergiye hazırlanmıştır. Sergiye hazır hale getirilen görseller partnerlere dijital ortamda ulaştırılmış, baskıları her ülke kendi üstlenmiştir (Masrafları proje bütçesinden karşılanmak kaydıyla). Lizbon (25 pano) ve Bologna ya (20 Pano) ait sergiler İzmir de APİKAM da sergilenmiştir. Müze bahçesinde açık hava şartlarına uygun bir şekilde basılan panoların beş buçuk ay sergilendirilmesi öngörülmüştür. Böylece APİKAM ın araştırmacıları ve müze ziyaretine gelenlerin de proje sergisini görme şansı ortaya çıkmıştır. Bologna (20 Pano) ve İzmir e (20 Pano) ait sergiler, Lizbon da partnerimiz olan Lizbon Kent Müzesi bahçesinde sergilendirilmiştir. Yine aynı şekilde Lizbon (20 Pano) ve İzmir e (20 Pano) ait sergiler, Bologna da Sanayi Mirası Müzesi nde ilgililerin ziyaretine açılmıştır. Bu sergilerin yapılmasında temel hedef; üç kentin kent müzelerinin, kent müzeciliği kültürlerinin diğer şehirlere ulaşmasıdır. G. Atölye Çalışmaları LÖSEV ile iş birliği halinde yaptığımız atölye çalışmamız iki periyod halinde gerçekleşti. Lösemili çocuklar drama eğitmenleriyle birlikte müze içerisinde drama çalışması yaptılar. Bu çalışmanın LÖSEV ile beraber yapılmasının sebebi ise, birey olma becerilerinin kazanılmaya başlandığı ve toplumsal yaşama adapte olunan çocukluk döneminde lösemiden dolayı tramvalar yaşayan çocuklarımıza hem destek olmak hem de onlara kent müzesi bilincini aşılamaktı. Atölye çalışmamızda yaptığımız etkinliğin ana teması, çocukların kent müzesinde gördüğü ve kendilerine anlatılanlar ile tanıdığı kenti dillendirdikleri doğaçlamalardı. Bu şekilde, farkındalık sahibi olmadan rutin içerisinde yaşadıkları kent hakkındaki gözlemleri, onlar dahi farkında olmadan dile döküldü. Kendileri de bu farkındalığın ortaya çıkmasıyla konuya daha sıkı adapte oldular. Proje ofisi olarak gerçekleştirdiğimiz iki atölye çalışmamız sonunda hedeflediğimiz bilince ulaştığımız kanaatindeyiz.