DERSİN ADI:BİLGİSAYAR 1 ÖĞRETİM ÜYESİ:NURAY GEDİK

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DERSİN ADI:BİLGİSAYAR 1 ÖĞRETİM ÜYESİ:NURAY GEDİK"

Çağatay Ergen
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 PROJEYİ HAZIRLAYANLAR:CEM UÇAN(Çalışmak Konusundaki) MUHARREM BURAK YILDIZ(Sağlık konusundaki) MUHAMMED ÇELİK(Kıskançlık Konusundaki) UĞUR SALAN(Tasarruf Konusundaki) PROJE KONUSU :ATASÖZLERİ ve DEYİMLER DERSİN ADI:BİLGİSAYAR 1 ÖĞRETİM ÜYESİ:NURAY GEDİK

2 ATASÖZLERİ VE DEYİMLER: TASARRUFLA İLGİLİ ATASÖZLERİ ATASÖZLERİ NEDİR?... 2 DEYİMLER NEDİR?... 4 TASARRUFLA İLGİLİ ATASÖZLERİ ÖRNEKLERİ

3 ATASÖZLERİ VE DEYİMLER ATASÖZLERİ DEYİMLER TASARRUFLA İLGİLİ ATASÖZLERİ ATASÖZÜ NEDİR: Atalarımızın uzun denemelere dayanan yargılarını, tecrübelerini, bilgece düşünce ya da öğüt olarak ifade eden ve kalıplaşmış biçimleri bulunan kamuca benimsenmiş özlü sözlerdir. Atasözleri, biçim yönünden diğer yazı türlerine göre farklı özellikler gösterir. Öykü, roman, şiir, deneme gibi yazı türleri pek çok cümlenin bir araya gelmesi ve anlam yönünden bütünleşmesiyle oluşur. Buna karşın atasözleri genellikle bir, en fazla iki cümleden oluşur. Bütün duygu ve düşünceler bu tek cümleye sığdırılır. Bu cümleler kişiden kişiye değişmez. Halkın ortak malıdır ve halk tarafından aynı biçimde söylenir. Atasözleri belli bir toplumun ve/veya bütün insanlığın yaşam felsefesidir. İnsanlarda bulunan sevgi, kıskançlık, bencillik, dostluk, düşmanlık gibi duygular evrenseldir. Bu nedenle bu duyguları yansıtan atasözleri de evrensel olarak kabul edilmektedir. Dünyada pek çok ulusun kullandığı atasözleri karşılaştırıldığında, bu atasözlerinin pek çoğunun aynı ya da benzer olduğu görülmüştür. Atasözleri evrensel değerler yanında bir ulusa özgü kültürel değerleri de yansıtır. Örneğin "Gözden ırak olan, gönülden ırak olur", "Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur", "Vakit nakittir" gibi atasözleri evrenseldir. Bunlara benzer atasözlerini bütün dilerde bulmak mümkündür. "Osmanlı, tavşanı araba ile avlar", "Türk'ün aklı aldadır" gibi atasözleri ise ulusaldır. Bunlara 2

4 benzeyen atasözleri bir ulusun kültürünü yansıtır. ATASÖZLERİNİN KONUSU Atasözlerinin konulara çoğu zaman kullanıldıkları bölgeye ve ülkeye göre değişiklikler gösterir. Türk toplumunda tarih boyunca askerlik ve çiftçilik önemli olduğu için at, it, kurt, koyun, silah ve yiğitlik konusunda Türkçe'de pek çok atasözü vardır. Buna karşın Alman atasözlerinde daha çok ayı, kartal gibi Almanya'nın sembolü haline gelmiş konulara yer verilir. Bu nedenlerle, atasözlerinde evrensel ve toplumsal düzen ile bu düzendeki iyi, kötü bütün özellikler görülür. ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ ŞÖYLE SIRALANABİLİR: Halkın düşüncesini anlatır. Ulusaldırlar. 1 Kişinin ruhuna hitap ederler. Kesin tavırlıdırlar. İnandırıcıdırlar. Geniş halk kitlelerinin yüzyıllardan beri geçirdiği denemelerden ve bu denemelerden oluşan düşüncelerden doğmuşlardır. Yalın sözlerdir,anlatımları açıktır. 1 Herhangi bir olgunun bir millete ait olması 3

5 Doğa olaylarının oluşunu bildirirler. Ahlak aşılarlar,ahlaklı olmayı öğretirler. Bir veya iki cümleden meydana gelirler. Bir çoğunda mecaz vardır. Atasözlerinde söz sanatları vardır. Kelimelerin yerleri değiştirilemez. Değiştirildiği zaman değişik anlamlar ortaya çıkabilir. Denenmiş sözler olduğu için doğruluğu herkes tarafından kabul edilir. DEYİMLER NEDİR Çoğunlukla gerçek anlamından ayrı bir anlam taşıyan, en az iki sözcükten oluşan kalıplaşmış söz ya da sözcük grupları.eş.tabir. Genellikle gerçek anlamından az çok ayrı bir anlamı olan, ilgi çekici bir anlatımı bulunan, ifadeyi daha zengin kılan, iki veya daha fazla kelimeden meydana gelen, kalıplaşmış söz topluluklarına "deyim (tabir)" denir. DEYİMLERİN ÖZÜ: -Genellikle gerçek anlamından sıyrılarak başka bir anlama bürünürler: Dilinde tüy bitmek, El ağzı ile kuş tutmak gibi... -Kimi deyimlerde, asıl anlamlarından tamamıyla sıyrılmazlar. Yerine göre asıl anlamından da alınabilir, daha başka bir anlama da gelebilir. Bunu cümle içindeki kullanılış şeklinden anlarız. Örneğin Baltayı taşa vurmak deyimiyle ilgili olarak: Gerçekten de bir balta taşa vurulabilir; bu söz asıl anlamından ayrı olarak ağzından dokunaklı, incitici bir laf kaçırmak gibi mecazlı bir anlama da gelebilir. Bunu cümle içinde sözlerin gelişinden anlarız. Kırk yıllık oduncu, baltasını taşa vurmasın mı? 4

6 Kendini bilmezin biri baltayı öyle bir taşa vurdu ki. Baltayı taşa vurmak deyimi, birinci cümlede gerçek; ikinci cümlede ise mecazi anlamında kullanılmıştır. -Kimi deyimler de, sadece kendi sözlük anlamlarında (gerçek, asıl anlamında) kullanılır, başka bir anlam taşımazlar. Örnek: Hem suçlu hem güçlü. İyiye iyi, kötüye kötü demek. SÖZDİZİMİ: -Deyimler, sözdizimi bakımından üç grupta ele alınabilir: 1) Sonları bir mastarla (-mak/-mek) biten deyimler: İğne ile kuyu kazmak. Çam devirmek. 2) Cümle şekline deyimler: Ağzını bıçak açmıyor. Kaleminden kan damlıyor. Dostlar alışverişte görsün. 3) Yukarıdaki iki türe de girmeyen, daha çok birleşik sözcüklere benzeyen deyimler: İlk gözağrısı. Bağrı yanık. Kaşla göz arasında. Bir içim su. KALIPLARIN ÖZELLİĞİ: -Deyimler kalıplaşmış sözlerdir. Şekli, sözdizimi, sözcükleri değiştirilemez. Örneğin, Yok 5

7 devenin başı deyimi Devenin başı yok biçimine sokulamaz. Yine Kırdığı ceviz kırkı geçti yerine, bir sözcüğü değiştirilerek kırdığı fındık kırkı geçti denilemez. -Deyimler kalıplaşmış olmakla beraber, bazı deyimlerin kalıpları büsbütün donmuş sayılmaz. Sonları bir mastarla bağlananlarla, cümle biçiminde olan bazı deyimler, birleşik fiiller gibi çekilebilir. Çekimi göre de zamirleri değişir, sözcükleri değişmez. Örneğin, gözden düşmek deyimi: Gözden düştüm, gözden düştün, gözden düştü; gözden düştük, gözden düştünüz, gözden düştüler şeklinde çekilir. Kalıpları büsbütün donmuş sayılan ya da tarihi bir anekdota bağlı bulunan deyimler kesinlikle çekime gelmez; eski çamlar bardak oldu gibi. -Çoğunlukla fiil olarak (msl.vakit almak) görülen deyimler, zaman zaman sıfat (msl. Kabak kafalı), zarf (msl.öğle üzeri) biçimlerinde; bazen de soru cümlesi (msl.ne dese beğenirsin?) ve ünlem cümlesi (msl. Vay anam vay) biçimlerinde görünürler. TASARRUFLA İLGİLİ ATASÖZLERİ İşten artmaz dişten artar Kazanç ne kadar çok olursa olsun tutumlu davranılmazsa para biriktirilemez Tasarruf savurganlık yapmamak tüketimi kısmakla mümkündür ancak Ak akçe kara gün içindir Emek vererek alın teri dökerek kazandığımız para sıkıntılı anlarımız ve zor günlerimiz içindir; bizi darlıktan bu para çekip kurtarır rahata erdirir Dara düşülen günlerimizde bu parayı harcamaktan da geri durmamalı çekinmemeliyiz Ayağını yorganına göre uzat Dengeli yaşamak isteyen insan mutlaka gelirini giderine göre ayarlamalıdır Harcamalar geliri aşmamalı imkânlar zorlanmamalıdır Aksine bir hareket bütçeyi sarsar dengeyi bozar insanı 6

8 sıkıntıya sokup rahatsız eder Bol bol yiyen bel bel bakar Bugünün yarını da vardır Savurganlık yapıp elindekini bol bol harcayan düşünceli davranıp ilerisi için bir şey bırakmayan kimse yarın geçimini temin edecek bir şey bulamaz Başkalarına muhtaç olur onun bunun eline bakar Çoğu zarar azı karar Her şeyin bir ölçüsü ve bir sınırı vardır Bunları ihlâl eden aşan aşırıya kaçan insan zararla karşılaşır Böyle bir sonuçla karşılaşmamak için en uygun ölçü olan karar sınırında kalınmalı öteye gidilmemelidir Sakla samanı gelir zamanı Gereksiz görülen işe yaramaz kabul edilen şey günün birinde ileride lâzım olabilir Bu sebeple önemsiz gördüğümüz şeyleri bir kenara atıp elden çıkarmamalı onları saklamalıyız Her çok azdan olur Çoğun temelinde az yatar. Önce az olanlar, birike birike çoğu meydana getirmiştir. Bu bakımdan azlar önemsiz görülüp atılmamalı, aksine sabırla bir arada tutulup biriktirilmelidir. Damlaya damlaya göl olur Her çok azdan olur. Küçük ve önemsiz şeyler birikerek büyük şeyleri meydana getirirler. Bunun için küçüktür, azdır, önemsizdir deyip hiçbir şey hor görülmemelidir; bunların önemi bilinmeli, çarçur edilmemelidir. Bol bol yiyen, bel bel bakar Bugünün yarını da vardır. Savurganlık yapıp elindekini bol bol harcayan, düşünceli davranıp ilerisi için bir şey bırakmayan kimse, yarın geçimini temin edecek bir şey bulamaz. Başkalarına muhtaç olur, onun bunun eline bakar. 7

9 KAYNAKÇA (2012, Aralık Cumartesi). Aralık Cumartesi, 2012 tarihinde adresinden alındı (2012, Aralık Cumartesi). Aralık Cumartesi, 2012 tarihinde adresinden alındı (2012, Aralık Cumartesi). Aralık Cumartesi, 2012 tarihinde adresinden alındı (2012, Aralık Cumartesi). Aralık Cumartesi, 2012 tarihinde adresinden alındı 8

Benzer belgeler

Paragraftaki açıklamaya uygun düşen atasözü aşağıdakilerden hangisidir?

Paragraftaki açıklamaya uygun düşen atasözü aşağıdakilerden hangisidir? 1) İnsanlar, dağlar gibi yerlerinden kımıldamayan cansızlar değildir. Arkadaşlar, tanışlar birbirlerinden ne kadar uzakta olursa olsun ve buluşmaları ne kadar güç olursa olsun, günün birinde bir araya