İÇİNDEKİLER 6100 SAYILI HUKUK YARGILAMA YASASI'NA GÖRE TAZMİNAT VE ALACAK DAVALARI GİRİŞ GENEL AÇIKLAMALAR

Transkript

1 IX İÇİNDEKİLER 6100 SAYILI HUKUK YARGILAMA YASASI'NA GÖRE TAZMİNAT VE ALACAK DAVALARI GİRİŞ GENEL AÇIKLAMALAR I- YASANIN OLUMLU YÖNLERİ 1 1- Hukuk Yargılama Yasası'yla getirilen yenilikler ve sağlanan kolaylıklar 1 a) Kısmi davanın tespite ilişkin bölümü zamanaşımına uğramayacak 1 b) Eda davası yerine tespit davası açılabilecek 2 c) Fazlaya ilişkin hakların saklı tutulmasına artık gerek yok 2 ç) Faiz başlangıcı temerrüt veya ilk dava tarihi olacak 2 2- Yeni Türk Borçlar Kanunu'nda insan zararlarına ilişkin düzenleme 2 II- YASANIN OLUMSUZ VE BELİRSİZ YÖNLERİ 4 III- 1- Yetkili mahkeme konusunda 4 2- Kısmi davaya ilişkin 109.madde hakkında 5 3- Fazlaya ilişkin hakların saklı tutulması hakkında 5 4- İşçi alacaklarına ilişkin dava türleri hakkında 6 5- Gider avansı yatırılmasının dava koşullan arasında yer almasının yanlışlığı 7 6- Dava dilekçesinin içeriği ve eksiklik varsa davanın açılmamış sayılmasının yanlışlığı 7 7- Dilekçelere belge eklenmesi konusunda titizlik gösterilmemelidir 8 8- Yargılama aşamalarına esneklik kazandırılmalıydı 9 9- Bilirkişiye başvurmada, hukukta uzmanlığın dışlanması ve çözümün "hukuk dışında" aranması doğru olmamıştır Bilirkişi seçiminde yargıç özgür olmalıdır. Bu nedenle, yargıcın adalet komisyonları tarafından düzenlenmiş listelerden bilirkişi seçmeye zorlanmasını yanlış buluyoruz 11 YENİ YASANIN GÖRÜLMEKTE OLAN DAVALARA ETKİSİ Görevli mahkeme konusunda 12

2 2- Temyize başvurma konusunda Tamamlanmış işlerde Tamamlanmış işler nelerdir? Önceki yasa dönemindeki "kısmi" davalar, yeni yasaya göre ne tür davadır? Henüz sonuçlanmamış kısmi davaların, yeni Yasa'nın 107.maddesindeki "belirsiz alacak davası "olarak sürdürülebilmesinin koşulları Tamamlanmış işlerin dışında, yeni Yasa'nın uygulanması 18 YENİ YASADA DAVA TÜRLERİ 19 BİRİNCİ BÖLÜM BELİRSİZ ALACAK VE TESPİT DAVASI BELİRSİZ ALACAK DAVASI Önemi, işlevi ve sağladığı kolaylıklar sayılı Hukuk Yargılama Yasası'nın 107.maddesiyle yeni dönem Belirsiz alacak davasının özellikleri Belirsiz alacak davası hangi durumlarda ve nasıl açılabilir Örneklerle açıklama Belirsiz alacak davasında "dava değerinin artırılması" aşaması Tazminat veya alacak kesin belli olmadan dava değerinin artırılması (harç yatırılması) durumunda yapılması gerekenler 40 BELİRSİZ ALACAK DAVASINDA MANEVİ TAZMİ NAT İSTENMESİ Manevi tazminat hangi aşamada istenmeli? Manevi tazminat ne miktar istenmeli? Manevi tazminatın işlevi Manevi tazminatı belirlemede neler ölçü olabilir? Sonradan ortaya çıkan durumlar için yeniden manevi tazminat istenmesi Maddi tazminat isteyemeyecek durumda olanlar, manevi tazminat için ne tür bir dava açmalılar 49 - YASA'NIN 107.MADDESİ 3. FIKRASINA GÖRE "TESPİT DAVASI" HANGİ DURUMLARDA AÇILA BİLİR Yasa hükmü ve gerekçesi 51

3 XI 2- Yasadaki iki ayrı tespit davası arasındaki farklar Kısmi davanın "tespite ilişkin bölümü" ile 107.maddenin 3.fıkrasındaki özel "tespit davası" arasındaki farklar Yasa'nın 107.maddesi 3.fıkrasındaki "tespit davası"nın özellikleri Belirsiz alacak davasının yanı sıra, ayrıca tespit davasına gerek var mıydı? Tespit davasının, örneklerle, gerekli olup olmadığının araştırılması Tespit davasında dava harcının neye göre belirleneceği sorunu 59 İKİNCİ BÖLÜM KISMÎ DAVA 1- Önceki dönemde "kısmi dava" uygulaması Yeni Yasa'da "kısmi dava", önceki dönemin "kısmi" davası değildir Yeni Yasa'da "kısmi dava" düzenlemesi Kısmi davada "fazlaya ilişkin haklar" saklı tutulmalı mıdır? 64 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TAZMİNAT VE ALACAK DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME I- GÖREVLİ MAHKEME Genel olarak sayılı Hukuk Yargılama Yasası'nın göreve ilişkin hükümleri Yeni Yasa'nın "insan zararlarına" ilişkin 3.maddesinin önemi ve işlevi İptal edilen 3.maddenin anlamı ve amacı neydi? İdari Yargı'nın işleyişi ve Danıştay kararları hakkında görüş ve eleştiriler 72

4 XII 6- İnsan zararları için idari ve askeri yargıda açılan tazminat davalarında, hak kayıplarının önlenmesine ilişkin önerilerimiz Karayolları Trafik Kanunu'nun değişik HO.maddesi 74 II- İŞBÖLÜMÜ Aynı görevi üstlenmiş mahkemeler arasında işbölümü İşbölümü itirazı İşbölümü itirazının kabulü veya reddi Uzmanlık mahkemeleri kurulması durumunda, işbölümü değil, görev söz konusu olmalıdır Uzmanlık mahkemelerinin yargıçlar yönünden önemi Yargıtay Özel Dairelerinin de uzmanlık alanları kesin belirlenmelidir 79 III- YETKİLİ MAHKEME Genel yetkili mahkeme Yerleşim yerleri ile ilgili diğer maddeler Davalının birden fazla olması halinde yetki Sözleşmeden doğan davalarda yetki Şubeler ve tüzel kişilerle ilgili davalarda yetki Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki Haksız fiilden doğan davalarda yetki 85 IV- YETKİ İTİRAZI İlk itirazlardan olması İleri sürülme zamanı Yetki itirazının nasıl yapılacağı Yetki itirazının incelenmesi ve mahkemenin karan Yetkinin kesin olduğu davalarda, mahkemenin kendiliğinden karar vermesi Görevsizlik veya Yetkisizlik kararı üzerine yapılacak işlemler 88 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DAVA ŞARTLARI 1- Yasa hükmü Madde gerekçesindeki açıklamalar Dava şartlarının incelenmesi 94

5 XIII BEŞİNCİ BÖLÜM DAVA AÇILMASI I- DAVAYA HAZIRLANMA Uyanlar Dava açmadan önce yapılması gerekenler 98 II- DAVA DİLEKÇELERİ NASIL YAZILMALI Haksız eylemden kaynaklanan tazminat davalarında İşçi alacaklarına ilişkin dilekçelerde 101 III- DAVANIN AÇILMASI Davanın açılma zamanı Dava dilekçesinin içeriği Harç ve avans ödenmesi Belgelerin birlikte verilmesi Dava dilekçesinin tebliği Davanın geri alınması Tarafta iradî değişiklik Dava konusunun devri 104 IV- DAVA DİLEKÇESİNİN UNSURLARI Mahkemenin adı Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri Davacının T.C. kimlik numarası Kanuni temsilcilerin ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresleri Davanın konusu ve değeri Davacının dayanağı olan vakıaların sıra numarası altında açık özetleri İddia edilen her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği Dayanılan hukuki sebepler Belgelerin dilekçeye eklenmesi ve başka yerlerden getirtilecek belgeler hakkında açıklama yapılması zorunluluğu 115 ALTINCI BÖLÜM DAVALININ SAVUNMASI I- ÖN HAZIRLIK Uyarılar Savunmanlık üstlenilmeden önce yapılması gerekenler 118

6 XIV II- CEVAP DİLEKÇELERİ NASIL YAZILMALI 119 III- CEVAP DİLEKÇESİNİN VERİLMESİ 120 IV- 1- Cevap dilekçesinin verilmesi Cevap dilekçesini verme süresi Süresinde cevap dilekçesi verilmemesinin sonucu Cevap dilekçesi verilmesinin sonucu Cevap dilekçesinin içeriği Cevap dilekçesinde eksiklik bulunması 124 CEVAP DİLEKÇESİNİN İÇERİĞİNE İLİŞKİN AÇIK LAMALAR Davalıların doğru olarak yazılmış adı, soyadı, unvanı ve adresleri Savunmanın dayanağı olan vakıaların özet açıklaması Savunmada ileri sürülen her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği Dayanılan hukuki sebepler Savunmanın dayanağı olan belgelerin dilekçeye eklenmesi ve başka yerlerden getirtilecek belgeler hakkında açıklama yapılması 129 V- CEVAP DİLEKÇESİNDE SAVUNMA NEDENLERİ 130 A) USUL HUKUKUNA İLİŞKİN SAVUNMALAR İlk itirazlar Davalının, dava şartlarının bulunmadığını ileri sürmesi Usule ilişkin savunmaların incelenmesi 132 B) MADDİ HUKUKA (ESASA) İLİŞKİN SAVUNMA LAR Defiler Esasa ilişkin itirazlar Davalının vakıaları inkâr etmesi Davalının davayı kısmen veya tamamen kabul etmesi 135 VI- KARŞI DAVA AÇILMASI Karşı dava açılabilmesinin şartlan Karşı davanın açılması ve süresi Asıl davanın sona ermesi Uygulanacak hükümler 136

7 XV YEDİNCİ BÖLÜM CEVABA CEVAP VE İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ I- GENEL OLARAK 137 II- CEVABA CEVAP Cevaba cevap dilekçesinin verilmesi Cevaba cevap dilekçesinin verilmemesinin veya geç verilmesinin sonuçlan Cevaba cevap dilekçesinde ne tür yanıtlar verilebilir 138 III- DAVALININ İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ Ne zaman verileceği Davalının ikinci cevap dilekçesinde ne yanıtlar verilebilir 141 SEKİZİNCİ BÖLÜM ÖN İNCELEME I- KONUYA GENEL BAKIŞ Hukukumuzda yeni bir yargılama aşaması Ön incelemenin işlerlik kazanmasının koşulları 144 a) Ön incelemede en büyük görev avukatlara düşmektedir 144 b) Mahkeme kalemlerinde (gerektiğinde) ücretli fazla çalışma yapılmalıdır 146 c) Uzmanlık mahkemeleri kurulmalıdır 146 ç) Yargıç yardımcılığı düzenlemesi getirilmelidir 147 d) Zorunlu avukatlık kurumu da kaçınılmaz bir gereksinimdir e) Avukatsız davalarda ön inceleme kolay işlemeyecek, hak kayıpları olacaktır 148 f) Avukata zamanında başvurulmaması da "ön incelemede" sorun yaratacaktır 148 g) Tüm adliye binalarında zengin kitaplıklar kurulmalı; Yargıtay'daki Bilgi Merkezi internet kanalıyla tüm adliye binalarına ulaştırılmalı; gelişmiş yazılım programlarına abone olunmalıdır 148 II- YARGILAMA EVRELERİ 149 III- ÖN İNCELEME (GENEL OLARAK) Anlam ve amacı İncelemenin yapılma zamanı Ön inceleme aşamasında yapılacak işlemler Ön inceleme evreleri 150

8 5- Duruşmasız ön inceleme (m.138) Duruşmalı ön incelemeye tarafların çağrılması (m. 139) 151 ÖN İNCELEME DURUŞMASI (m.140) Genel olarak Yasa'nın "Ön inceleme duruşması" başlıklı 140.maddesi Madde gerekçesi 153 ÖN İNCELEME DURUŞMASINDA YAPILACAK İŞ LER (m.140) Dava şartlarının incelenmesi İlk itirazların incelenmesi Uyuşmazlık konularının tespit edilmesi ve tutanağa geçirilmesi Tarafların sulhe teşvik edilmesi Eksik belgelerin tamamlatılması 161 SÜRELER HAKKINDA KARAR VERİLMESİ Ön inceleme tamamlandıktan sonra süreler hakkında karar verilmesi gereği Zamanaşımı ile hak düşürücü süreler arasındaki farklar Zamanaşımı savunması hakkında açıklamalar Davacı, davalının zamanaşımı savunmasına nasıl karşı çıkmalıdır Ön inceleme duruşması tamamlandıktan sonra ve tahkikata başlamadan önce, süreler hakkında karar verilmesinin sonuçlan 171 DOKUZUNCU BÖLÜM İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ VE DEĞİŞTİRİLMESİ KOŞULLARI Dilekçeler aşamasında Ön inceleme aşamasında Tahkikat aşamasında 176 NEDENLERİ Davacı yönünden Davalı yönünden 177 DAVAYI DEĞİŞTİRMENİN YASAK OLDUĞU DU RUMLAR Dava nedeninin (olguların) değiştirilmesi yasağı 178

9 XVII 2- İstem sonucunun genişletilip değiştirilmesi yasağı Yeni istek kalemleri eklenemez 179 IV- YASAK OLMAYAN DURUMLAR İstem sonucunun daraltılması ve azaltılması Hukuksal nedenlerin değiştirilmesi de yasak kapsamında değildir İstemden başka bir şeye de hüküm verilebilen durumlar Kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı durumlar Dava açılmasından sonra ortaya çıkan veya değişen olaylar Ön inceleme aşamasında eksik delillerin tamamlanması Tahkikat aşamasında sonradan delil gösterilmesi Maddi hataların düzeltilmesi de davayı değiştirme değildir V- DEĞİŞTİRME VE GENİŞLETME YASAĞININ AY RIKLARI Karşı tarafın açık onamı Islah yoluyla yasağın aşılması Dava konusunun devri, davayı değiştirme yasağının ayrığıdır Belli koşullarda taraf değiştirme ve yeni taraf ekleme 184 a) Dava yanlış hasma yöneltilmişse 184 b) Taraf yanlış veya eksik gösterilmişse 185 c) Yasa'daki düzenlemenin amacı 185 d) Hasım değiştirme isteğinin haklı nedenleri 187 e) Yeni hasım ekleme isteğinin haklı nedenleri 189 ONUNCU BÖLÜM ISLAH I- GENEL OLARAK Islahın tanımı Islahın zamanı ve şekli Islahın çeşitleri 191 a) Davanın tamamen ıslahı 191 b) Davanın kısmen ıslahı Islahın etkisi Kötüniyetli ıslah Maddi hataların düzeltilmesi 193

10 XVIII II- ISLAH VE BAZI SORUNLAR 193 III- ISLAH ADI ALTINDA DAVA DEĞERİNİN ARTIRIL MASI I Yeni bir dava değildir Dava değerinin artırılmasının yeni bir dava olmadığının kanıtları I Aynı dava içinde ve "ıslah" adı altında "dava değerinin artırılmasf'nın, "ek dava" gibi algılanması bir yanılgıdır 197 IV- ISLAH VE ZAMANAŞIMI SAVUNMASI Islah yoluyla zamanaşımı savunması yapılamaz Islah yoluyla kazanılmış haklar ortadan kaldırılamaz Yasanın belirlediği sürelerde kullanılmayan hak düşer Bir işlemin ıslahla düzeltilmesi, geçerli bir hukuki işlemin varlığını gerektirir Davacı onay vermemiş ise zamanaşımı savunması hiç yapılmamış gibidir Islah yoluyla zamanaşımı savunması yapılamayacağına ilişkin Yargıtay kararları Yargıtay kararlarına egemen olan görüşler 203 ONBİRİNCİ BÖLÜM TAZMİNAT VE ALACAK DAVALARINDA KANIT YÜKÜ VE KANITLAR I- KONUYA GİRİŞ 205 II- KANIT YÜKÜ Genel kural Genel kuralın ayrıkları 207 III- KARİNELER (Güçlü belirtiler, ipucu) 208 a) Fiili karineler (Yaşam deneyimleri, yaşam gerçekleri) 209 b) Kanuni karineler 210 IV- KARŞI İSPAT Karşı delil ve etkisi Mahkemenin karşı delilleri incelemesi gerekir Karşı delil olarak yemin teklif edilemez 213 V- KANITLANMASI GEREKMEYEN DURUMLAR İkrar (Gizlemeyip açıklama, kabullenme, tanıma) 214

11 XIX 2- Çekişmesiz vakıalar Herkesçe bilinen vakıalar 215 VI- DELİLLERİN BİLDİRİLMESİ Delil bildirme yükümlülüğü Delillerin bildirilmesinde üç aşama 217 a) Dilekçeler aşaması 218 b) Ön inceleme duruşma aşaması 218 c) Tahkikat aşaması Delillerin bildirilme süresi ve biçimi 219 a) Dilekçeler aşamasında 219 b) Ön inceleme aşamasında eksik belgelerin tamamlatılması Başka yerlerden getirtilecek belgeler konusu 221 VII- DELİL LİSTELERİ Genel olarak Delil listelerine uygulamadan somut örnekler 223 VIII- TANIK DİNLENMESİ Genel olarak Tanık gösterilmesi Tanıkların dinlenmesi Avukatların ve tarafların tanığa doğrudan soru yöneltebilmeleri Tanık anlatımlarının değerlendirilmesi 233 IX- BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ Bilirkişiye başvurulmasını gerektiren durumlar 234 a) Yasa hükmü 234 b) Hukukçu bilirkişilere tepkinin (haksız) nedenleri 236 c) Çözümü hukuk dışında aramanın yanlışlığı 237 ç) Hukukçu bilirkişilerin önemi ve özelliği 238 d) Uzmanlık mahkemeleri en doğru çözümdür 242 e) Hukukta uzmanlık çok gelişmiş olup, yargı bunlardan yararlanmalıdır 242 f) Özel ve teknik bilgi sahibi hukukçu bilirkişiler yasak kapsamına girmemeli 243 g) İnsan zararları özel bilgi ve uzmanlığı gerektiren bir "hukuksal değerlendirme" işi olup, bilirkişiliği ancak uzman hukukçular yapabilir Bilirkişi seçimi Bilirkişi seçimi konusunda görüşler 244

12 XX 4- Bilirkişinin görev süresi Bilirkişinin haber verme yükümlülüğü Bilirkişinin yetkileri Bilirkişi açıklamalarının tespiti ve rapor Bilirkişi raporunun verilmesi Bilirkişi raporuna itiraz Bilirkişinin oy ve görüşünün değerlendirilmesi 250 X- UZMAN GÖRÜŞÜ (ÖZEL BİLİRKİŞİ) Yasa hükmü Uzman görüşünün yararları Hangi konularda uzman görüşü alınabilir Hukuksal görüş alınamayacak mıdır? Uzman görüşünün mahkemece değerlendirilmesi 254 ONİKİNCİ BÖLÜM BASİT YARGILAMA YÖNTEMİ I- GENEL OLARAK Önceki ve sonraki yasalar arasındaki farklar Basit yargılama yöntemine tabi dava ve işler Dava açılması ve davaya karşılık verilmesi Delillerin bildirilmesi 5- Basit yargılamada iddia ve savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağının başlangıcı Ön inceleme ve tahkikat Hüküm Uygulanacak hükümler Basit yargılamada "ilk itirazlar" ve "zamanaşımı savunması" konusunda önceki ve sonraki yasalar arasındaki farklar 261 ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM İŞ MAHKEMELERİNDE YARGILAMA YÖNTEMİ I- KONUYA BAKIŞ Geçmişten bugüne iş mahkemeleri İş davalarının hızlanması için neler yapılabilir Yeni bir İş Mahkemeleri Kanunu yapılmalıdır 264

13 XXI II- İŞ MAHKEMELERİNİN GÖREV ALANI Yasal düzenlemeler 265 a) 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 265 b) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 266 c) Yürürlükten kaldırılan 506 ve 1479 sayılı yasalar 266 ç) 2821 sayılı Sendikalar Kanunu 267 d) 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu 267 e) 854 sayılı Deniz İş Kanunu 268 f) 5953 sayılı Basın İş Kanunu İş mahkemelerinin görev alanına girmeyen işler ve iş ilişkileri Üçüncü kişilerin de sorumlu olduğu iş kazalarında görevli mahkeme İş mahkemelerinin görevi konusunda bazı değişik örnekler 273 III- YETKİ KUR ALI sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'na göre yetkili iş mahkemesi Yasa'daki yetki kuralı kamu düzeniyle ilgili olduğundan, her zaman ileri sürülebilir ve mahkemece doğrudan dikkate alınması gerekir İş kazalarında yetkili mahkeme Yurtdışında işçi çalıştıran şirketlere karşı açılacak davalarda Sigortalı hizmet tespiti davalarında 283 IV- İŞ MAHKEMELERİNDE YARGILAMA YÖNTEMİ Yasal düzenlemeler Yargılama yöntemi 285 V- İŞ MAHKEMESİNDE DAVA AÇILMASI İki ayrı biçimde dava açılması Dava dilekçesinin içeriği İşçinin dilekçesinde yer alabilecek hususlar Dava dilekçesi örneği 291 VI- DAVALININ SAVUNMASI Cevap dilekçesinin içeriği Davalının yetki itirazı ve zamanaşımı savunması 293

14 XXII VII- İŞ MAHKEMESİNDE DELİLLERİN SUNULMASI Davacı işçinin delil sunma olanakları Davalı işverenin delilleri 296 VIII- İŞ HUKUKUNDA KANIT YÜKÜ Genel olarak İş Hukuku'nda kanıt yükü ağırlıklı olarak işverendedir Dava konularına göre kanıt yükü Kanıt yüküne ilişkin Yargıtay kararlarından örnekler 300 IX- İŞ MAHKEMESİNDE AÇILACAK DAVA TÜRLERİ İşçi alacakları için "belirsiz alacak ve tespit davası" (6100/m.l07) İş ilişkilerinin, işverenin kim olduğunun, tazminat ve alacağın miktarı ile kimden isteneceğinin tespiti için "belirsiz tespit davası" (6100/m.l07/3) İş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle "belirsiz alacak davası" açılması gerekir İş kazalarında sorumluların kesin belli olmadığı durumlarda, 107.maddenin 3.fıkrasına dayanılarak "tespit davası" da açılabilir İş mahkemesinde "kısmi dava" açılması İş mahkemesinde öteden beri açılmakta olan "tespit" davaları (6100/m.l06) 310 a) Sigortalı hizmet tespiti davaları 310 b) İş Yasası'na göre feshin geçersizliğinin tespiti davaları 310 c) Sendikalar Kanunu'na göre "işkolu tespiti" davası 311 d) Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu'na göre tespit davaları İş mahkemesinde "eda davası" (6100/m.l05) 312 ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM TAZMİNAT VE ALACAK DAVALARINDA ZAMANAŞIMI I- GENEL AÇIKLAMA Belirsiz alacak ve tespit davalarında zamanaşımı (m.107) Kısmi davada zamanaşımı (m. 109) 313 II- HAKSIZ EYLEMLERDE ZAMANAŞIMI SÜRELERİ Genel hüküm niteliği Süreler 314 a) Olağan süre 314

15 XXIII b) Ek (kesin) süre 314 c) Olağan dışı süre (Ceza zamanaşımı süresi) 314 III- UZAMIŞ CEZA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 315 IV- SÖZLEŞMELERDE VE ALACAKLARDA GENEL ZAMANAŞIMI On yıllık süre Beş yıllık süre 317 V- TRAFİK KAZALARINDA ZAMANAŞIMI Ölümlerde ve bedensel zararlarda Maddi hasarlarda Manevi tazminat isteklerinde 320 VI- YOLCU TAŞIMA KAZALARINDA ZAMANAŞIMI Karayolu Taşıma Kanunu'na göre yolcu taşımada zamanaşımı Türk Ticaret Kanunu'na göre yolcu taşımada zamanaşımı 321 VII- SİGORTALARDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortasında İsteğe Bağlı Sorumluluk Sigortasında (2918 KTK m.100) Karayolu Zorunlu Taşıma Sigortasında zamanaşımı Karayolu Zorunlu Koltuk Sigortasında zamanaşımı Güvence Hesabında zamanaşımı Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortasında zamanaşımı 327 VIII- SATIM SÖZLEŞMESİNDE ZAMANAŞIMI SÜRELERİ Sözleşmeye aykırılıkta zamanaşımı Taşınır satımında zamanaşımı 329 a) Ayıba karşı iki yıllık zamanaşımı 329 b) Satıcı sorumluluğunu kabul ederse (borcunu ikrar ederse), zamanaşımı iki yıl değil, on yıl olacaktır 329 c) Satıcının ağır kusurlu olması durumunda zamanaşımı 330 d) Hizmet satımında zamanaşımı süreleri 331 e) Borcun yerine getirilmemesinde zamanaşımı 331 f) Zamanaşımının başlangıcı Taşınmaz satımında zamanaşımı 332 a) Sözleşmeye aykırılıkta (10) yıllık genel zamanaşımı 332 b) Binaların (yapıların) ayıplı olmasından doğan davalarda zamanaşımı 333 c) Zamanaşımının başlangıcı 335

16 XXIV IX- ESER VE İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDE ZAMANA ŞIMI Sözleşmeye aykırılıkta zamanaşımı Taşınır eserlerdeki ayıptan dolayı zamanaşımı Taşınmaz yapılardaki ayıptan dolayı zamanaşımı 338 a) Yasalardaki hükümler 338 b) Önceki ve sonraki yasalar arasındaki benzerlik 339 c) Önceki ve sonraki yasalar arasındaki fark 339 d) Yeni Yasa'da, yüklenicinin "ağır kusuru" nedeniyle açılacak davaların "teslim" tarihinden başlayarak (20) yıl ile sınırlandırılmış olmasının sakıncaları 340 e) 6098 sayılı Yasa'nın ilgili maddelerinin değiştirilmesinin gerekliliği 340 f) Zamanaşımının başlangıcı 341 g) Önceki yasada süre belirtilmemiş olmasının yararları ve Yargıtay'ın depremle ilgili kararlarındaki gerekçeler 342 X- TÜKETİCİNİN KORUNMASI YASASINDA SÜRELER sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunu'ndaki süreler 343 a) Ayıba karşı iki yıllık zamanaşımı süresi 343 b) Tazminat isteminde üç yıllık zamanaşımı süresi 343 c) Hakları kullanmada on yıllık üst sınır 344 d) Zamanaşımının ileri sürülemeyeceği durumlar 344 XI- HASTANE VE HEKİM SORUMLULUĞUNDA ZAMA NAŞIMI Hasta-Hekim ilişkisinde Özel Hastanelerin sorumluluğu ve yardımcı kişilerden sorumlulukta Kamu Hastanelerine karşı açılacak tazminat davalarında Sigortalıların tedavi gördükleri hastanelere karşı açacakları davalarda 345 XII- İŞ HUKUKUNDA SÜRELER İşçi alacaklarında zamanaşımı süreleri Iş Hukukunda hak düşürücü süreler İş kazalarında zamanaşımı süreleri 349 XIII- HUKUK YARGILAMA YASASI'NDAKİ SÜRELER Genel olarak sayılı Hukuk Yargılama Yasası'ndaki hak düşürücü süreler 350

17 XXV XIV- İLÂMLARDA ZAMANAŞIMI Süre On yıllık sürenin başlangıcı 355 XV- DEVLET VE KAMU KURUMLARINA KARŞI AÇI LACAK ÖLÜM VE BEDENSEL ZARARLAR NEDE NİYLE TAZMİNAT DAVALARINDA ZAMANAŞIMI Genel olarak Özel hukuk hükümlerine göre yönetilen kamu tüzel kişisinin organları Özel hukuk hükümlerine göre yönetilen kamu tüzel kişisinin çalıştırdığı kişilerin 357 ONBEŞİNCİ BÖLÜM TAZMİNAT VE ALACAKLARDA FAİZ I- YASAL FAİZ Genel olarak sayılı yasadan önceki dönem sayılı yasadan sonraki ile arası dönem ile arası dönem sayılı yasanın 4489 sayılı yasa ile değiştirilmesinden sonraki dönem gün 5335 sayılı yasa ile 3095 sayılı Yasa'da yapılan değişiklik sonucu tarihinden sonraki dönem sayılı Türk Borçlar Kanunu'nda yasal faiz 363 II- TİCARİ TEMERRÜT FAİZİ Kavram Yasalardaki hükümler Ticari faizin (avans faizinin) uygulanacağı yerler 365 III- VADELİ (EN YÜKSEK) MEVDUAT FAİZİ İş Yasalarında mevduat faizine ilişkin hükümler En yüksek mevduat faizinin uygulanacağı ücret türleri Mevduat faizlerinin hesaplanma biçimi En yüksek mevduat faizinin nasıl belirleneceği (öğrenileceği) sorunu Yıllık izin ücretine "mevduat faizi" uygulanmayacağına ilişkin Yargıtay kararlarının eleştirisi 370

18 XXVI a) Yıllık izin ücretinin "ücret" niteliği 370 b) Yıllık izin ücretinin "tazminat" veya "adi alacak" olarak nitelenmesi doğru olmayıp, diğerleri gibi, buna da "en yüksek mevduat faizi" işletilmesi gerekir 371 IV- EN YÜKSEK İŞLETME KREDİSİ FAİZİ 372 V- YABANCI PARA BORÇLARINDA FAİZ 372 VI- İŞÇİ ALACAKLARINDA FAİZ BAŞLANGICI SORU NU Kıdem tazminatında faiz başlangıcı Ücret alacaklarında faiz başlangıcı 373 VII- HAKSIZ FİİLLERDE FAİZ BAŞLANGICI 376 VIII- FAİZİN AYRI BİR DAVA İLE İSTENMESİ Asıl alacak ve tazminattan ayrı bir "faiz davası" açılmasının nedenleri Ayrı bir dava ile faiz isteme koşulu Faiz davasının açılış biçimi Dava konusu edilen "birikmiş faiz" kapitale dönüşmüş olmakla, mahkemece hüküm altına alınırken ayrıca faize hükmedilir Faizin ayrı bir dava ile istenebileceğine ilişkin Yargıtay kararları Faiz için, ek icra takibi yapılabileceğine ilişkin Yargıtay kararları 381 IX- FAİZ DAVALARINDA ZAMANAŞIMI Faiz ve zamanaşımı Faiz davalarında zamanaşımı sürelerinin hesaplanması Faiz davalarında zamanaşımı sürelerinin örneklerle açıklanması Faiz davalarında zamanaşımına ilişkin Yargıtay kararları 386 EK YAZILAR İŞÇİ ALACAKLARI İÇİN AÇILACAK DAVA TÜRLERİ I- KONUYA GİRİŞ 405 II- UYGULAMADA İŞÇİ DAVALARI NASIL YÜRÜR 406 III- BUGÜNE KADAR NE ZORLUKLAR YARATILDI, NE HAKSIZ UYGULAMALAR YAPILDI? 409

19 XXVII IV- YENİ YASAYA GÖRE İŞÇİLERİN EDA DAVASI AÇ MAKTAN BAŞKA SEÇENEKLERİ OLMADIĞI GÖ RÜŞÜ DOĞRU DEĞİLDİR İşçi, ücret ve eklerini kanıtlamada zorluk çekmektedir Çalışma süreleri de kanıtlamayı gerektirir İş sözleşmesinin sona eriş biçimi taraflar arasında tartışmalıdır İşçi alacakları her zaman "belirsiz" ve "tartışmalı"dır. Yargılamayı gerektirir Tazminat ve alacak hesapları uzmanlığı gerektirir Önceden hesaplatılıp tam dava açılması da mümkün değildir 414 V- YENİ YASAYA GÖRE İŞÇİ ALACAKLARI İÇİN NE TÜR DAVALAR AÇILABİLİR, AÇILMALI Belirsiz alacak ve tesbit davası açılabilir(6100/m.l07) Ayrıca, "tespit davası" da açılabilir(m. 107/3.) Kısmi dava da açılabilir (m. 109) 417 VI- SONUÇ 418 İŞ KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARINDA HAKSIZ VE YASALARA AYKIRI UYGULAMALAR VE YENİ BORÇLAR KANUNU 55.MADDESİ I- KURUM GELİRLERİNİN İNDİRİMİ KONUSU Kurum gelirlerinin indiriminde yapılan haksızlık Yeni Borçlar Yasası'nın 55.maddesiyle haksız uygulamalar son bulmalıdır Maddenin gerekçesi Gerekçenin özeti Yargıçlar ve Yüksek Yargı, Yeni Borçlar Yasası'nın yürürlüğe girmesini beklemeden, haksız uygulamalara son vermelidirler 425 II- İŞÇİNİN ANA BABASINA YAPILAN HAKSIZLIKLAR Destek tazminatının, Sosyal Güvenlik Yasasıyla ilişkilendirilmesinin yanlışlığı Yanlış ve haksız uygulamalar Yanlış ve haksız uygulamalara ilişkin Özel Daire kararları Birkarşıoy yazısı Ana babanın destek tazminatına ilişkin yerleşik ve doğru kararlar 430

20 XXVIII 6- İşçinin ana ve babasının tazminat hakları için yapılması gerekenler 436 SOSYAL GÜVENLİK KURUMU RÜCU DAVALARINDA ZAMANAŞIMI VE SORUMLULARDAN İSTENEBİLECEK MİKTARLAR 1- Geçmişten bugüne rücu davaları Kurum'un rücu hakkının hukuksal niteliği Yeni 5510 sayılı Yasa'ya göre rücu davalarında zamana- 441 şımı a) Yasa hükmü 441 b) Üçüncü kişilere karşı açılacak rücu davalarında (10) yıllık zamanaşımı uygulanmasını yanlış ve sakıncalı buluyoruz Kurum rücu davalarında sorumlulardan istenebilecek miktarlar Sorumlulara karşı açılan davalarda, SGK. gelirlerinin indirimi Ölüm, maluliyet ve yaşlılık sigortası dalından bağlanan gelirlerin hiçbir biçimde tazminattan düşülmeyeceği unutulmamalıdır 446 DİLEKÇE ÖRNEKLERİ DİLEKÇELER HAKKINDA AÇIKLAMALAR Dilekçe türleri Belirsiz alacak ve tespit davaları (m. 107) Manevi tazminat konusu Dava konuları I- DAVA DİLEKÇELERİ 1- Destekten yoksun kalma tazminat davaları Bedensel zararlar nedeniyle tazminat davaları İş kazaları nedeniyle tazminat davaları Yasa'nın 107.maddesi 3.fıkrasına göre tespit davaları İşçi alacakları için dava dilekçeleri 589 II- CEVAP DİLEKÇELERİ 603 III- CEVABA CEVAP DİLEKÇELERİ 627 ARAMA DİZİNİ 641