YAfiLIDA DEPRESYON. Prof. Dr. Engin Eker
|
|
- Süleyman Engin
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Depresyon, Somatizasyon ve Psikiyatrik Aciller Sempozyumu 2-3 Aral k 1999, stanbul, s Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Komisyonu YAfiLIDA DEPRESYON Prof. Dr. Engin Eker G R fi Yafll da depresyon gittikçe artan bir sorundur. Epidemiyolojik çal flmalar yafll da depresyon prevalans n n yüksek oldu unu göstermektedir. Ancak yafll da depresyon tan s gözden kaçmakta veya yanl fl tan konmaktad r. Gençlerde görülen depresyon semptomlar aynen yafll da da görülür. Ancak özel dikkat mizaçtaki çökkünlü e, psikotik semptomlara, anksieteye, somatiksemptomlara ve kognitif y k ma verilmelidir. Farmakoterapi yafll daki depresif semptomlar n tedavisinde en baflta gelir. Yafll depresif hastalar n %65-80 i uygun antidepresiflere iyi cevap verirler. Yafll hastalarda trisiklik antidepresiflerin ciddi yan etkileri olmaktad r. SSRI lar n trisiklikler kadar etkili olduklar gösterilmifltir. Bu grup antidepresiflerin yan etkileri daha az fliddetlidir. SSRI lar yafll depresif hastalar n tedavisinde ilk tercih edilen antidepresiflerdir. Yafll da depresyonun prevalans, psikopatolojisi, etyolojisi ve patogenezi konusunda son y llarda yo un çal flmalar yap lm flt r. Çal flmalar devam etmektedir. Özellikle pratisyen hekimler için yafll da depresyonun tan nmas ve bafledilmesi konusunda bir konsensus vard r. Bu konsensusun önemli noktalar Tablo 1 de gösterilmifltir. EP DEM YOLOJ Yaflam n ileri döneminde görülen depresyon epidemiyolojisi demans epidemiyolojisine oranla daha az belirgindir. Genellikle yafll da depresyon belirtilerinin daha çok görüldü ü yolunda aile üyeleri ve hekimler aras nda yayg n bir kan vard r. Bunun nedenleri aras nda en baflta yafll l n çeflitli kay p olaylar na sahne olan bir yaflam dönemi oluflu gelir. Bu kay plar aras nda sa l n, çeflitli organlar n fonksiyonunun, eflin ve yak nlar n n, iflin kayb, gelir düze- 63
2 EKER, E yinin düflmesi, sosyal konum kayb vard r. Öte yandan yaflam boyu belli belirsiz bir yads ma ile yaklafl lan ölüm gerçe i bu dönemde kifliye çok daha yak nd r. Tablo 1 Yafll da depresyonun tan s ve tedavisi ile ilgili konsensus Depresyonun yafll da tan s zordur. Depresyon prevalans toplum içinden al nan örneklere göre, pratisyen hekimlere baflvuranlarda daha yüksektir. Risk genel sa l k sorunlar ve yaflam olaylar ile artar. Yafll da depresyonun normal olabilece i ile ilgili yanl fl düflünce hastal kla uygun bir flekilde mücadele etmeyi engeller. Yafll daki depresyonun fiziksel ve psikolojik tedavileri gençlerde oldu u kadar etkilidir. Yafll da depresyon tekrarlayabilir. Bu aç dan hastalar uzun süre izlenmelidir. Yafll daki major depresyon oran, yafll n n yaflad yere göre de iflir. Toplumda saptanan oranlar %1-5 aras nda de iflir. T bbi veya cerrahi nedenlerle hastaneye yatm fl yafll lar aras nda bu oran %12 civar ndad r (Koenig ve ark. 1988, Koenig ve ark. 1993) ve yafll bak m evinde (nursing home) kalan, kognitif aç dan sa lam, kronik fiziksel hastal olan yafll lar aras nda bu oran %20-25 e kadar ç kmaktad r. Toplum içinde ba ms z yaflayan sa l kl yafll lar aras nda major depresyon oldukça düflüktür (%1-5 aras nda de iflir). Oysa depresif semptomlar belirgin olarak yüksektir (en az ndan %15-18) (Gurland, 1996). Üstelik, toplumda major depresyon belirgin olarak yaflla azal r (en az ndan 75 veya 85 yafl - na kadar), oysa depresif semptomlar n prevalans ayn kal r veya artar (Small, 1991). Major depresyon oran kronik hastal ve yeti yitimi olan hastalar n bulundu u ortamda yaflayanlar aras nda belirgin olarak yükselir. Bu epidemiyolojik pattern ileri yafllardaki major depresyon bir çok vakada komorbid t bbi veya nörolojik hastal n bir komponenti, komplikasyonu veya sonucu olarak olufltu unu düflündürür. KL N K Yafll l kta depresyon klini i kar fl k ve flafl rt c d r. Tan koymak zor olabilir. Yaflam n ileri döneminde depresyonun bafll ca semptomlar, yaflam n erken dönemlerinde görüldü ü gibi disforik bir mizaç, aktivitelerde azalma veya aktivitelerden zevk almamad r. Yafll depresif hastalarda ileri derecede re- 64
3 YAfiLIDA DEPRESYON tardasyon veya ajitasyon belirtileri görülmeden, kötümserlik, umutsuzluk ve apati hali önde gelen erken depresyon semptomlar d r. Major depresyon içinde olan yafll hasta üzgün görünüm içinde elem, umutsuzluk duygular n ve de ersizlik fikirlerini tafl r. Geçmiflindeki gerçek veya hayal ürünü baflar s zl klardan, hastalardan veya düflüncesizliklerden dolay kendini suçlar. Bu suçlamalar düflünce içeri inin büyük bir k sm n olufltururlar. Birçok yafll depresyonluda bir çevreden çekilme reaksiyonu oluflur. G da ve içece i reddeder. A r vakalarda hastalar yataklar ndan ç kmazlar. Enkontinans durumu bile gösterebilirler. Bu tip hastalar konufltuklar nda kendilerine hiçbir tedavinin faydal olmayaca n söylerler. Kendilerine göre, durumlar umutsuzdur. Suçluluk ve kendini küçük görme duygular olabilir. Ben bu dünya için gereksizim derler. Vaktinizi bofla harcatt m için üzgünüm doktor gibi cümleler s kça duyulur. Gelecek konusunda hiçbir fley düflünmüyorum. Çabalamak için hiçbir neden yok. Nas l olsa birkaç gün içinde ölece im gibi sözlere de s kl kla rastlan r. Baz lar da rol yapar. Yalvar rlar, yakar rlar. Bu yafll larda da zaman zaman depresyonu düflündüren cümleler duyulabilir. Keflke bütün bunlardan kurtulmufl olsayd m gibi (Blazer; Koenig, 1996). Bedenle ilgili hezeyanlar çok fliddetli depresyonda görülürler ve klini e tamamen hakim olabilirler. Bedenin çeflitli bölümlerinin fonksiyon yapmad - n, kanser olduklar n, iç organlar n n çal flmad klar n ileri sürerler. Perseküsyon ve referans fikirleri de yafll larda görülen hezeyanl depresyonun bir bölümünü oluflturabilir. Uykusuzluk, kilo kaybetme ile birlikte ifltahs zl k ve yorgunluk bazen depresyonun erken somatik belirtileri olabilir. leri derecede lokalize veya yayg n a r n n yafll larda depresyonun bir belirtisi olabilece i unutulmamal d r. Bu aç dan yafll depresif hastalar, bu tip bedensel flikayetler nedeniyle genel dahiliye kliniklerine baflvururlar. Yafll lardaki geçmeyen, her türlü tedaviye cevap vermeyen yüz a r lar n n depresyon kaynakl olabilece ini hat rlatmak isteriz. Kab zl k da, en s k görülen somatik semptomdur. drar yollar ile ilgili yak nmalar ve özellikle kad nlarda saçlar n dökülmesine ait flikayetlere de s kça rastlan r. Yafll depresif hastalar n, yaflam n n di er dönemlerine oranla cinsel konuda daha az yak nmalar olur. Öte yandan, yafll lar aras nda kalp hastal klar yüksek oranda oldu u halde, kalp-damar sistemine ait yak nmalar düflük orandad r. Yafll kiflide fiziksel yetene in azald ve hastal n n artt - bir dönemde flafl rt c ve yorumlanmas güç olan somatik semptomlar bulunabilir (Baldwin, 1997). Yat r larak tedavi edilen yafll depresiflerde, dikkati verme ve yo unlaflt rmada güçlük ve bellek bozuklu unun görülme oran yüksektir. Oysa ayaktan 65
4 EKER, E izlenen depresif hastalar s kl kla belleklerinin iyi olmad ndan flikayet ederler. Ancak bu hastalar n bellekleri klinik olarak veya psikometrik olarak de- erlendirildi inde genellikle belirgin bir y k m olmad gözlenir. Yafll l kta s k görülen distimik hastal k durumunda kognitif y k m daha fazla gibi görülür. Böyle vakalar n demans olarak de erlendirilmesi mümkündür. Klinisyenin, depresyon içinde olan bir yafll n n de erlendirilmesinde bu tablonun oluflmas nda bir fiziksel durumun ne kadar rol oynayabilece ini düflünmesi gerekir. Depresyonla birlikte fiziksel aç dan belirgin hasta görülenler veya belirgin fizik flikayetleri olanlar n t bbi aç dan de erlendirilmeleri gerekir. Apati, kilo kayb ve hatta depresyonda en belirgin semptom olan uykusuzlu un, gizli bir fiziksel hastal n belirtileri olup olmad n n araflt r lmas gerekir. Yafll kiflilerin %60 ile %85 inde depresyonu bafllatan spesifik bir olay veya uyar ortaya konulabilir. Yafll l kta fiziksel hastal kla depresif reaksiyonlar aras nda yak n bir iliflki vard r. Yafll kiflilerin fiziksel sa l klar nda bir bozulma, görme ve iflitme kayb, sevilen bir objenin veya sayg nl k kayb ndan daha önemli olabilir. Bu yüzden fiziksel hastal k yafll l kta depresyonu bafllatan önemli bir neden olarak ortaya konulabilir. Yaflam tehdit eden bir hastal a efllik eden depresyon klinik tabloyu daha da fliddetlendirebilir. Genç hastalara oranla, yafll depresif hastalarda somatik flikayetlerin ön planda olmas, yo un hipokandriak belirtilere ve daha s k olarak ajitasyona rastlanmas s k görülen belirtiler aras ndad r. Suisid düflüncelerin yafll depresifler taraf ndan daha az bildirildi ini gözlemekteyiz. Bu durum önemlidir. Çünkü sonu ölümle sonuçlanan suisid oran yafll larda daha yüksektir. Bu aç - dan yafll da depresyon belirtilerinin iyi bilinmesi gerekir. Çünkü suisid girifliminde bulunmufl olan yafll lar n yaklafl k %40 ölümlerinden bir hafta önce, bir hekim taraf ndan görülmüfltür. Bu durumda yafll depresif hastalar n ortaya konulmas ve tedavi edilmesi ile suisid önlenebilir. Hastay görecek pratisyen veya aile hekimlerinin yafll da depresyonu tan malar tedavi etmeleriyle suisid oran n n azalt laca gösterilmifltir. Pratisyen hekimlerin yafll daki depresyon semptom kümelerini iyi bilmeleri gerekir. Özellikle yafll larda belirgin depresyon belirtileri olmadan letarji, altta yatan fiziksel flikayetlerin fliddetlenmesi, olmamas gereken bellek bozuklu u, yafll n n ekonomik sorunlar üzerinde çok fazla ilgilenmesi depresyonu düflündürmeli ve intihar riski aç - s ndan dikkatli olmal d r. Yafll l kta depresyon riski aç s ndan önemli olan di- er faktörler aras nda kad n olmay (ancak ciddi intihar erkeklerde daha s k), 66
5 YAfiLIDA DEPRESYON dul veya bekar olmay, gelir ve e itim düzeyinin düflük olmas n, sosyal deste in olmay fl n, yafll n n önemli kay plar yaflamas n, fiziksel bir hastal n bulunmas ve bu hastal n uzun sürmesini sayabiliriz. Ayr ca yafll da yo un hipokondriak semptomlar n ve hezeyanlar n bulunmas suisid olas l n art - r r. TANI Genelde, yafll da depresyonun tan m n n gençlere oranla zor oldu unu vurgulam flt k. Yafll popülasyonda %40 a ulaflan bir oranda depresyonun teflhis edilemedi i saptanm flt r (Small, 1991). Tan konulamaman n nedenleri için birçok faktör ileri sürülür. Birincisi, doktorlar, hastalar ve hasta yak nlar gibi s kl kla yafll daki depresif semptomlar yafllanma sürecinin normal psikolojik sonucu oldu unu düflünürler. S kl kla depresif belirtiler fiziksel hastal atfederler. Örne in 70 yafl nda bir yafll n n kronik atriti varsa, iki y l önce eflini kaybetmiflse ve küçük bir apartman dairesinde tek bafl na yafl yorsa depresyonda olmas gerekti i düflünülmektedir. Oysa böyle bir yafll n n depresyonda olmas flart de ildir. Ülkemizde ve dünyan n birçok yerinde bu durumda olan birçok yafll vard r ve depresyon belirtileri göstermezler. Bu durum hastalar n daha s kl kla somatik semptomlar s kl kla unutmas ndan kaynaklanabilir. Ayr ca klinikçiler depresyonla ayn anda olan t bbi hastal klarla daha fazla ilgilenirler. Bu yüzden depresif semptomlar gözden kaçar. kincisi major depresif epizon için DSM IV kriterleri (örn. depresif mizaç, ilgi kayb, kilo kayb veya kilo al n m, uykusuzluk veya afl r uyuma, psikomotor ajitasyon veya retardasyon, yorgunluk veya de ersizlik veya suçluluk duygular, düflünceyi bir noktaya konsantre etme yetene inin azalmas, tekrarlay c ölüm düflünceleri, suisid düflüncesi) yafll lardaki depresyona ço u kez uygulanabilse de, tüm klinik tablo gençlerden görülenden farkl d r. Üçüncüsü, polifarmasi ve demans n bulunmas d r. Bu durumda da depresyon tan s zor olabilir. Hastan n de erlendirilmesi standardize edilmifl depresif semptomlar de- erlendirme ölçeklerinin kullan m ile kolaylaflabilir. Örne in Geriatrik Depresyon Skalas (GDS) veya Epidemiyolojik Çal malar çin Depresyon Skalas (GSDS) gibi. Yafll depresif hastan n aç k seçik depresyon belirtileri ile baflvurmayaca n daha önce vurgulam flt k. Yafll da depresyonu düflündüren baz belirtiler ve flikayetler vard r. Hasta ya bunlardan yak narak baflvurur veya hekim ve di er sa l k elemanlar veya aile üyeleri taraf ndan sevk edilir. Bu belirtiler Tablo 2 de gösterilmifltir ve pratisyen hekimler taraf ndan iyi bilinmelidir. 67
6 EKER, E Pratisyen hekimlerin yafll daki belirtiler için normal keder hali ya da depresyon belirtisi olup olmad yönünde e itilmesi gerekir. Fakat yafll n n içinde bulundu u durum, kendisine bak mda yeti yitimine yol aç yorsa, sosyal aktivitelere kat lmas n engelliyorsa veya rol performans nda aksamaya neden oluyorsa, tabloyu bir hastal k olarak kabul etmeli ve bu tablo etkin bir biçimde tedavi edilmelidir. Tablo 2 Depresyon aç s ndan yafll kiflilerin en s k baflvurma veya sevk edilme nedenleri Süre en a r (ör. bafl a r s, s rt a r s, mide-barsak a r s ) Ajitasyon Apati ve çevreden çekilme Birçok spesifik olmayan somatik flikayetler Afl r yeti yitimi Anksiete Bellek veya konsantrasyonun azalmas Kolay yorulabilme Laterji S k s k hastaneye veya polikliniklere baflvurma Uyku bozukluklar - insomnia veya gündüzün afl r somnolans hali Kifliler aras iliflkilerde güçlükler Cinsel sorunlar Çözülmemifl yas Afl r alkol kullan m Bendoziazepin al flkanl T bbi tedavilere uyum göstermeme Depresyon tan s k sa bir klinik de erlendirme yap ld ktan sonra konsa da bazen tek bir görüflle depresyonu safd fl b rakmak zor olabilir. Aile üyelerinden, arkadafllardan veya bak c lardan bilgi almak yararl olabilir. Hatta bazen tüm kaynaklardan bilgi al nd halde, depresyon olup olmad kesinlik kazanamaz. Kiflisel deneyimlerimize göre pratisyen hekimler aras nda yafll daki depresyonu normal yafllanman n de iflmez sonucu olarak gören veya bir kayba, stres dolu yaflam olay na karfl oluflmufl basit bir psikolojik cevaptan ibaret oldu unu düflünenler az de ildir. Depresyonun yafll da çok bir psikiyatrik hastal k olabilece ini vurgulamak için yo un temel e itim gerekmektedir. 68
7 YAfiLIDA DEPRESYON Depresyonlu yafll hastalar n de erlendirilmesinde ilk ad m hastalar n t bbi durumunun gözden geçirilmesidir. Özellikle depresyona yol açan ilaçlara (Tablo 3) ve t bbi hastal klara (Tablo 4) dikkat edilmelidir. Tablo 3 Depresyon oluflturan ilaçlar Analjezik Fenasetin Anksiyolitikler ve MSS depresanlar Benzodiazepinler Klordiazepam Diazepam Fenobarbital ve di er barbitüratlar Antiartritik Fenilbutazon ndometazin Antibiyotikler Gram-negatiflere etkili antibiyotikler Sulfonamidler Antihipertansifler Alfa-metil dopa Klonidin Hidralazin Propranolol Rezerpin Amfetamin grubu ilaçlar Antikonvulsifler Süksinimid türevleri Karbamazepin Antiparkinsoniyen ilaçlar Amantadin L-dopa Antipsikotikler Fenotiazinler (özellikle flufenazin) Haloperidol Tioksantenler Kardiovasküler ilaçlar Dijital Prokainamid Di erleri Alkol Kortikosteroidler Disülfiram Oral kontraseptifler Fizostigmin Tablo 4 Depresyonla birlikte olan hastal klar Endokrin bozukluklar ve metabolik hastal klar Hipertiroidizm Hipotiroidizm Addison hastal Cushing hastal Diabet Hipoglisemi Viral enfeksiyonlar nfluenza Hepatit Viral pnömoniler Romatoid artrit Sistemik Iupus eritematosus Kanser Pankreas bafl kanseri Merkezi sinir sistemi hastal klar Parkinson hastal Serebral arterioskleroz Senil demans Normal bas nçl hidrosefali Non-dominant lob taki fokal lezyonlar Subaraknoid kanama A r maden zehirlenmeleri Talyum Civa vb. 69
8 EKER, E Yafll da depresyon afl r alkol al n m ve sedatif-hipnotiklerin afl r kullan - m ile birlikte olabilir. Pratisyen hekimler özellikle uykusuzluk yak nmalar olan yafll depresif hastalara uzun süre benzodiazepin verirler. Yafll lar bu tür ilaçlardan memnundurlar. Kulland klar sedatif-hipnotikleri azaltmak istemezler. Pratisyen hekim afla daki Tablo 5 de özetlenen yafll l a özgü depresyonun farkl görünümlerine dikkat etmelidir. Tablo 5 Yafll l a özgü depresyon görünümü Fiziksel ve somatik psikiyatrik semptomlar n içiçe geçmesi Üzüntünün en az düzeyde ifade edilmesi Somatizasyon ve fiziksel hastal kla birlikte olan orant s z yak nmalar Yak n zamanda bafllayan nörotik semptomlar Planlanm fl kendine zarar verici davran fllar Psödodemans Demans ve depresyonun ayn anda bulunmas Anormal kiflilik bozukluklar n n ön plana ç kmas Geç bafllang çl alkol ba ml l k sendromu TEDAV Burada özellikle kardiovasküler sistem, böbrek, karaci er, tiroid fonksiyonlar ayr nt l olarak de erlendirilmelidir. Birçok t bbi hastal klar n depresyona efllik etti ini ve depresyonun pankreas karsiomas nda, beyin tümörlerinde ilk primer semptom olabilece ini vurgulam flt k. Hastan n beslenme durumu dikkatle de erlendirilmelidir. Hastan n çeflitli nedenlerle kulland ilaçlar gözden geçirilmelidir. Özellikle yafll n n daha önce hangi antidepresiflerden yararland ö renilir. Tedavi bafllamadan hastal k öncesi kiflilik ve aile ortam n n bilinmesinin yarar vard r. Hastan n tedaviye karfl tutumu ve tedaviden beklentilerinin neler oldu u ö renilmelidir. Psikodinamik yap s n n da bilinmesi gerekir. Aile bireyleriyle, yak n çevresindekilerle, hekimi ile ve tedaviye katk lar bulunan hemflire, psikologla olan iliflkileri araflt r l r. Hasta suisid riski aç s ndan dikkatle izlenmelidir. Özellikle hezeyanl hastan n depresyonda hezeyanlar n içeri i suçluluk ve perseküsyon konular n içeriyorsa tedavisi yo un somatik tedavi, örne in ECT veya antidepresiflerle 70
9 YAfiLIDA DEPRESYON birlikte nöroleptiklerin verilmesini gerektirir. Bu tedaviler en kolay flekilde hastane ortam nda yap l r. Yap lan araflt rmalarda depresiflerin yaklafl k %18 inin uygun antidepresifler oldu u saptanm flt r. Bu oran yafll larda %4 e kadar düflmektedir. Yafll - lar n uygun antidepresiflerden ziyade trankilizan ald klar n daha önce belirtmifltik. Depresyon tan s yla hastaneye yat r lm fl bir yafll da bafllang çta gerekirse sadece sedasyon yap c k sa etkili bir ilaç vermeli, di er ilaçlar bir süre kesilmelidir. Bu dönemde yetenekli hemflire bak m n n ve deste inin önemli bir yeri vard r. Bu flekilde birkaç gün sonra yafll hasta zihinsel aç dan daha aç k ve fiziksel yönden daha kuvvetli hale gelir. Depresif semptomlar da daha belirginleflir. Depresyon tedavisinde en s k kullan lan ilaç grubu trisikliklerdir. Ayr ca heterosiklik antidepresanlar (mianserin, maprotilin) ve monoominaoksidaz inhibitörleri (MAOI) ve selektif serotonin reuptake inhibitörleri (SSRI) ve RI- MA (moclobemide) kullan l r. Amitriptilin ve klomipramin ve imipramin gibi trisiklikler yafll lar n depresyonunda gayet etkilidirler. Ancak trisiklikler özellikle yafll larda antikolinerjik etkilerinden dolay konfüzyona, idrar retansiyonuna, glokomun bafllamas na ve kötüleflmesine ve görmede bulan kl a neden olurlar. Ayr ca antihistaminik etkileri sedasyona, antiadrenerjik etkileri postural hipotansiyona, bafl dönmesine ve düflmelere yol açar y l ndan itibaren kullan lmaya bafllanan SSRI lar n ise daha az yan etkileri oldu u, afl r dozlarda nisbeten güvenilir olduklar ve lityumla daha az etkileflime girdikleri bilinmektedir. Yafll lara verilen doz, gençlere verilenle ayn d r. SSRI lar n bafll ca yan etkileri gençlerde oldu u gibi, bafla r s, bulant, tremor ve uyku bozuklu udur. Yafll da terapötik etkinin bafllamas daha uzun zaman alabilir. Bu 7-8 hafta sürebilir. Fluxetine in günde mg, günde bir kez al nmas gerekir. Yar lanma süresi uzundur. Yafll hasta ilac n almay unuttu unda büyük bir sorun oluflturmaz. Sedatif de ildir. Baz hastalar özellikle bafllang çta huzursuzluktan yak n rlar. Paroxetine ve sertraline in nisbeten k sa yar lanma süreleri vard r. Paroxetine böbrek ve karaci er fonksiyonu bozuklu u gösteren hastalara verilebilir. Citalopramda yafll larda çok yayg n olarak kullan l r. SSRI lar n nisbeten pahal oldu unu da unutmamak gerekir. Son y llarda hem serotinin ve hem noradrenalin geri al n m n inhibe eden antidrepresifler (SNRI) örne in venlafaxine kullan lmaktad r. Antidepresif et- 71
10 EKER, E kinliklerinin ve güvenirliliklerinin yüksek oldu u, etkilerinin erken bafllad bildirilmektedir. Son y llarda yafll larda da kullan lan SNRI lar n major depresyon tedavisinde SSRI lardan yüksek oldu u bildirilmektedir. Yafll da antidepresif tedavi relapslar önlemek için Dünya Sa l k Örgütü (WHO) nün konsensüs beyanat na göre iyileflme olduktan sonra antidepresiflerin en az 6 ay verilmesidir. Son y llarda bu süre bir y la kadar uzat lmaktad r. PS KOLOJ K TEDAV LER Yafll lar n mental yap lar n n terapötik de iflikli e u ramayacak kadar rijit oldu u ileri sürülerek psikolojik tedavilerden yararlanamayaca düflünülmüfltür. Oysa yap lan kontrollü çal flmalar kognitif, psikodinamik ve davran flsal tedavilerin genç depresif hastalarda görülen etkilere benzer etkiler gösterdikleri bulunmufltur. Psikoterapötik hedef daha genç hastalarda görülenlerden farkl olabilir. Özellikle yafll larda s k görülen kay plar (yafl, fiziksel sa l k, ekonomik sorunlar vs.) ve yaklaflan ölüm korkusu üzerine yo unlafl l r. Yafll n n yaflam bofl görme ve ifle yaramazl k konular üzerinde durulmal d r. Yafll larda özellikle kognitif davran fl terapisi etkilidir. Yafll da depresyon yaflam n daha genç dönemlerinde bulunanlara benzer flekilde negatif kognisyonlarla (kendisi, dünya ve gelecek hakk nda) birliktedir ve kognitif terapi ile benzer kognitif düzelmeler gösterilmifltir. Minor depresyonlu yafll larda veya uyum bozuklu u olanlarda veya çeflitli kay plar nedeniyle disfori tablosu gösterenlerde daha az yo unlukta psikoterapi flekilleri yeterli olabilir. Aktif flekilde dinleme ve basit destek verme gibi. Yafll depresiflerin tedavisinde ailenin özellikle önemi vard r. Ailede sorunlar yafll eriflkinler taraf ndan yaflanan depresif semptomlara katk da bulunabilirler. Aile deste i depresif yafll lar n tedavisinde prognoz aç s ndan önemlidir. YAfiLIDA ELEKTROKONVÜLS F TEDAV (EKT) ntihar riskinin yüksek oldu u durumlarda, malnutrisyon, dehidratasyon gösterenlerde ve psikotik hezeyanlar n yo un oldu u vakalarda elekrokonvülsiv tedavinin yeri vard r (Wilkinson, 1997). Ayr ca, enerjik bir ilaç tedavisinin baflar l olmad vakalarda da EKT uygulanmas gerekir. Yak n zamanda miyokard infarktüsü geçirmifllere, kalp solunum yetmezli i, üremi, karaci er yetmezli i, ileri derecede organik beyin sendromu olanlara EKT uygulanmaz. 72
11 YAfiLIDA DEPRESYON Non-dominant hemisfere uygulanan inilateral EKT postiktal konfüzyona, bellek bozuklu una, bafl a r s na ve konuflma bozukluklar na daha az neden olur. YAfiLIDA TEDAV YE D RENÇL DEPRESYON Hasta ilk bafllanan tedaviye cevap vermiyorsa, tedavinin uygunlu u ve yeterlili i (doz, süre ve uyum) tekrar gözden geçirmelidir. Tedavi uygunsa psikolojik tedaviler ve/veya kombine tedaviler, EKT düflünülmelidir. Öte yandan hastan n kulland ilaçlar tekrar gözden geçirilmeli. Sodyum, potasyum ve kalsiyum metabolizmas nda bir bozukluk olup olmad araflt - r lmal d r. leri yafllarda bafllayan bir depresyon, bir fiziksel hastal kla birlikte bulunabilir. Özellikle tedaviye dirençli bir depresif yafll hastada, karsinoma, kalp hastal, serebro-vasküler yetmezlik, endokrinopati (özellikle tiroid hastal klar ), kronik enfeksiyon, ileri derecede anemi gibi bir durumun bulunup bulunmad araflt r lmal d r. Hafif bir demans tablosu tedaviye dirençli depresif tablo ile birlikte olabilir. Bu durumda psikometrik testler EEG, KT ve MR gerekebilir. Demans hastalar ndaki depresyonda, ço u kez belirgin suçluluk ve di er psikotik depresyon belirtileri yoktur. KAYNAKLAR 1. Baldwin RC. Depressive ilness in Psychiatry in the elderly. Second ed. Edited by Jacoby and Catherine Oppenheimer. Oxford University Press. 1917, pp Blazer DG, Koenig HG. Mood disorders in Texbook of Geriatric Psychiatry. Edited by Ewald W. Busse and Dan G. Blazer. American Psychiatric Press. Washington. 1996, pp Gurland Bj, Cross Ps, Katz S. Epidemiological perspectives on opportunities for treatment of depression. Am J Geriatr Psychiatry 1996, 4 (Suppl 1): S7-S Koenig HG, Meador KG, Cohen Hj, et al. Depression in elderly hospitalized patients with medical illness. JAMA 1988; 148: Koenig HG, O Connor CM, Guarisco SA, et al. Depressive disorer in older medical inpatients on general medicine and cardiology services at a university teaching hospital. Am J Geriatr Psychiatry 1993; 1: Small GW. Recognitian and treatment of depression in the elderly. J Clin Psychiatry 1991; 52 (Suppl 6): Wilkinson D. ECT in the Elderly in Advances in Old Age Psychiatry. Edited by C. Holmes and R. Howard. Wrightson Biomedical Publishing Ltd
BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı.
Horlama ve Uyku Apne Sendromu BEZMİÂLEM VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Uyku Polikliniği rtibat : 0212 453 17 00 GH-02 V;01/2010 Horlama ve Uyku Apne Sendromu
DetaylıDeomed Medikal Yay nc l k
Deomed Medikal Yay nc l k Schiltenwolf / Henningsen Muskuloskeletal A r lar Biyopsikososyal Yaklafl mla Tan ve Tedavi Türkçe Editörü / M. Sar do an Çeviri / A. Kasabal gil 16.5 x 24 cm, XVI + 320 Sayfa
DetaylıÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR
ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR GUATR NED R? Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Tiroid bezi Guatr Tiroid
DetaylıDünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM)
Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle /AIDS Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) Dünyada /AIDS Dünya Sa l k Örgütü (DSÖ)/UNAIDS taraf ndan Aral k 2010 tarihinde
DetaylıÇekirdek belirtileri açýsýndan duygulaným alanýnda. Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme. Özet
Birinci Basamakta Depresyon: Tanýma, Ele Alma, Yönlendirme Doç. Dr. Levent KÜEY* Özet Depresyon psikiyatrik bozukluklar arasýnda en sýk karþýlaþýlan hastalýklardan biridir. Depresif hastalarýn önemli bir
DetaylıDEPRES DEPRE Y S O Y NDA ND PSİKOFARMAKOTERAPİ
DEPRESYONDA PSİKOFARMAKOTERAPİ DEPRESYON TANISI Depresif ruh hali İlgi ve isteklerde azalma Enerji azlığı Konsantrasyon bozukluğu ğ İştah bozukluğu Uk Uyku bozukluğu ğ Kendine güven kaybı, suçluluk ve
Detaylıfiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)
over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda
DetaylıDepresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır?
1. Depresyon nedir? Depresyon ruh halinizi, hislerinizi, davranışlarınızı, ve ruh sağlığınızı etkileyen bir hastalıktır. Depresyonun bir halsizlik kendi kendinize çözebileceğiniz bir sorun olmayıp, biyolojik
DetaylıLENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.
LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,
DetaylıHepatit B. HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r.
Hepatit B HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r. HBV nas l yay l r? Hepatit B, hepatit B li kiflilerin kan veya vücut s v lar yoluyla
DetaylıPsikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar
Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindekipayı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 Akılcı İlaç Kullanımı;
DetaylıDEPRENİL 50 mg 30 Tablet
DEPRENİL 50 mg 30 Tablet Depresyon, depresyona bağlı yeme ve uyku bozuklukları, bipolar hastalığın depresyon fazı, migren FORMÜLÜ Her bir Deprenil tablet 50 mg opipramol dihidroklorür içerir. FARMAKOLOJĠK
DetaylıGÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman
GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar
DetaylıBipolar afektif bozukluk nedir?
Bipolar afektif bozukluk nedir? Bipolar afektif bozukluğu pek çok kişi farklı şekillerde yaşar. Bazıları şiddetli mutsuzluk ve sadece hafif taşkınlık atakları deneyimlerken, diğerleri son derece şiddetli
DetaylıOkumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1
Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. 62
DetaylıBAfiA RILI HASTANIN DE ERLEND R LMES
.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Bafl A r lar - Bafl Dönmeleri Sempozyumu 10-11 Aral k 1998, stanbul, s. 15-20 Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
DetaylıPnömokokal hastal klar
Pnömokokal hastal klar HASTALIK Pnömokokal hastal klar n etkeni nedir? Pnömokokal hastal klara Streptococcus pneumoniae ad verilen bir bakteri neden olur. Bu bakterinin 80 den fazla tipi vard r. Bunlar
DetaylıGENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL
Hasta Rehberi Say 7 GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber Genç Yetiflkinlerde Büyüme Hormonu Eksikli i - Say 7 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading
DetaylıDEPRESYONUN TANIMI VE EP DEM YOLOJ S
Eğitimi Etkinlikleri.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Depresyon, Somatizasyon ve Psikiyatrik Aciller Sempozyumu 2-3 Aral k 1999, stanbul, s. 11-17 Sürekli Tıp İ.Ü. Cerrahpaşa
DetaylıPsikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar
Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindeki payı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 DSÖ tahminlerine
DetaylıRomatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit
www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit 2016 un türevi 1. ROMATİZMAL ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? Romatizmal ateş, streptokok adı
DetaylıKISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul
KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin Madde: Her bir ampul 1000 mg Kolin alfoskerat a
DetaylıYAfiLIDA H PERTANS YON VE TEDAV S
.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Geriatrik Hasta ve Sorunlar Sempozyumu 12-13 Kas m 1998, stanbul, s. 15-19 Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI CASODEX 150 mg film tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: 150 mg bikalutamid Yardımcı maddeler: Laktoz monohidrat, magnezyum stearat, polividon, sodyum nişasta glikolat, hipromelloz,
DetaylıKONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ
Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri
DetaylıGirifl Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) Ecz. Neslihan Güleno lu
G R fi Girifl Bu kitapç k Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) taraf ndan, befleri t bbi ürünlerin güvenlili inin izlenmesi ve de erlendirilmesi hakk
DetaylıÖZET. GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas
T RAKYA ÜN VERS TES TIP FAKÜLTES PS K YATR SERV S NDE YATIRILARAK TEDAV ED LEN GER ATR K HASTALARIN SOSYODEMOGRAF K ÖZELL KLER, TANI ve TEDAV DA ILIMLARI GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas ve t ptaki
DetaylıBALIK YAĞI MI BALIK MI?
BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda
DetaylıT bbi Makale Yaz m Kurallar
.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Araflt rmalar ve Etik Sempozyum Dizisi No: 50 May s 2006; s. 7-11 T bbi Makale Yaz m Kurallar Dr. Sebahattin Yurdakul ÖZGÜN ARAfiTIRMA USULE
DetaylıVenöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil Koruma)
.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Kanama ve Tromboza E ilim Sempozyum Dizisi No: 36 Kas m 2003; s. 185-189 Venöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI AMBREKS PEDİATRİK şurup Ağızdan alınır. Etkin madde: 5 ml (1 ölçek) şurup solüsyonu, 15 mg ambroksol HCl içerir. Yardımcı maddeler: Sorbitol % 70 solüsyonu, metil paraben, propil paraben,
DetaylıCO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?
CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.
DetaylıPS K YATR DE AKILCI LAÇ KULLANIMI
Eğitimi Etkinlikleri.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Ak lc laç Kullan m Sempozyumu 14 Ocak 1999, stanbul, s. 151-158 Sürekli Tıp İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp
DetaylıYAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,
DetaylıYaşlılarda Dirençli Anksiyete Bozukluklarının Tanı ve Tedavisi
Yaşlılarda Dirençli Anksiyete Bozukluklarının Tanı ve Tedavisi Dr. Berker Duman Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri AD, Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi BD Ankara Üniversitesi Beyin Araştırmaları
DetaylıMerkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar
Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H
Detaylı(trankilizan ilaçlar)
Anksiyolitik ilaçlar (trankilizan ilaçlar) Anksiyete nedir? Anksiyete bozuklukları nedir? Anksiyete > Otonomik belirtiler Kalp hızında, tansiyonda, kalp kasılmasında, nefes hızında vs artış Norepinefrin
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir.
KULLANMA TALİMATI KONTİL çiğneme tableti Ağızdan alınır. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir. Yardımcı maddeler: Sodyum siklamat, povidon K-30, sukroz,
DetaylıTablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri
2 DENET M TÜRLER 2.DENET M TÜRLER Denetim türleri de iflik ölçütler alt nda s n fland r labilmektedir. En yayg n s n fland rma, denetimi kimin yapt na ve denetim sonunda elde edilmek istenen faydaya (denetim
DetaylıSunum Planı. Yoğun Bakımda Psikolojik Tehditler. Sunum Planı. Klinik tablolar. Deliryum 27/04/16
Sunum Planı Yoğun Bakımda Psikolojik Tehditler Klinik tablolar Hasta yakınları kaynaklı zorluklar Burn- out (Tükenmişlik) Prof.Dr. Hakan Kumbasar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları
DetaylıHasta Rehberi Say 6. KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber
Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü,
DetaylıOYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir.
OYUNCA IN ADI Akl nda Tut YAfi GRUBU 4-6 yafl OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. GENEL KURALLAR Çocuklar n görsel belle inin
DetaylıUluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi
K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi 1.0 Girifl 1.1 Bir de erlemenin gözden geçirilmesi, tarafs z bir hüküm ile bir De erleme Uzman n n çal flmas n
DetaylıTarifname KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON
1 Tarifname Teknik Alan KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON Buluş, kronik yorgunluk sendromunun tedavisine yönelik oluşturulmuş bir kompozisyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen
Detaylı4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI
4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI Resul KURT* I. G R fi Ülkemizde 4447 say l Kanunla, emeklilikte köklü reformlar yap lm fl, ancak 4447 say l yasan n emeklilikte kademeli
DetaylıAz sayıda ilaç. Uzun süreli koruyucu kullanım İlaç değişiminin uzun sürede olması. Hastayı bilgilendirme İzleme
Temel farmakoterapi ilkeleri Az sayıda ilaç Daha önce kullanılan veya ailede kullanılan ilaç Uzun süreli koruyucu kullanım İlaç değişiminin uzun sürede olması Psikolojik desteğin de sağlanması Hastayı
DetaylıVERG NCELEMELER NDE MAL YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, MAL YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM
VERG NCELEMELER NDE YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM Fatih GÜNDÜZ* I-G R fi Son y llarda ekonomide meydana gelen olumlu geliflmelerle gayrimenkul piyasas
DetaylıEGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ
EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI Doç.Dr.Mitat KOZ Fiziksel Uygunluk Test Sonuçları Klinik Egzersiz Test Sonuçları Fiziksel Uygunluk Test Sonuçlarının Yorumlanması Bireyler arası karşılaştırmalar
DetaylıSB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar
SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,
Detaylı50 ELEKTR K VE ELEKTRON K
50 EETR E EETRO ODSTÖRER ODE SORU DE SORURI ÇÖZÜER. ε. ba nt - s na göre, ε azal nan konan- satörün s as azal r. I. yarg o ruur. + onansatör üretece ba l iken, levhalar aras naki potansiyel fark e iflmez.
Detaylı08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D
VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D Vitamin D ve İmmün Sistem İnsülin Sekresyonuna Etkisi Besinlerde D Vitamini Makaleler Vitamin D, normal bir kemik gelişimi ve kalsiyum-fosfor homeostazisi için elzem
DetaylıYönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29
Dünyanın Derdi Depresyon Dünyada 120 milyon kişi depresyonda. 185 ülkenin verilerine göre 2020 yılında kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada depresyon olacak. İSTANBUL - Türkiye psikiyatri Derneği'nin
DetaylıSon 10 yıldır ilaç endüstrisi ile bir ilişkim (araştırmacı, danışman ve konuşmacı) yoktur.
Son 10 yıldır ilaç endüstrisi ile bir ilişkim (araştırmacı, danışman ve konuşmacı) yoktur. Travma Sonrası Stres Bozukluğu Askerî Harekâtlar Sonrası Ortaya Çıkan Olguların Tedavisi Bir asker, tüfeğini
DetaylıPAN K AGORAFOB ÖLÇE (PAÖ)
PAN K AGORAFOB ÖLÇE (PAÖ) Özgün ad : Panic & Agoraphobia Scale Bandelow B, Hajak G, Holzrichter S, Kunert HJ, Rüther E: Assesing the efficacy of treatments for panic disorder and agoraphobia. I. Methodological
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ
DetaylıHEPATİT C SIK SORULAN SORULAR
HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR Hepatit C nedir? Hepatit C virüsünün neden olduğu karaciğer hastalığıdır. Hepatit C hastalığı olarak bilinir ve %70 kronikleşir, siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri
DetaylıAFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD)
AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD) 1 GÜNDEM Tanım Epidemiyoloji (Hastalığın Yayılımı) Mücadele Soru-Cevap 2 Afrika Hastalığı Nedir? Sivrisinek, kene ve sokucu sineklerle
DetaylıÜN TE V SOSYAL TUR ZM
ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S
DetaylıDeomed Yay nc l k. Birinci bask Deomed, 2011.
Deomed Yay nc l k Çifçili (Ed.) Aile Hekimleri için Yafll Sa l na Bütüncül Yaklafl m 16.5 x 24 cm, XII + 340 Sayfa 62 Resim, 49 Tablo, 17 fiekil 28 Yazar Kat l m yla ISBN 978-975-8882-36-6 Birinci bask
Detaylı4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari
4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari Mustafa CER T* I. G R fi Bu yaz da 1479 say l yasaya göre yafll l l k, malullük ve ölüm
Detaylıfiekers Z D YABET (Diyabet nsipit)
Hasta Rehberi Say 12 fiekers Z D YABET (Diyabet nsipit) Kolay okunabilir rehber Diyabet nsipid - Say 12 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Reading,
DetaylıYOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD.
YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. Rehabilitasyonun Tanımı Fizyolojik veya anatomik yetersizliği
DetaylıİÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2
İÇİNDEKİLER Bölüm 1 Giriş 1 Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 Normal Dışı Davramışları Belirlemede Öznellik 2 Gelişimsel Değişimlerin Bir Bireyin Davranışsal ve Duygusal Dengesi Üzerindeki
DetaylıDepresif rahatsızlık nedir?
Turkish Depresif rahatsızlık nedir? (What is a depressive disorder?) Depresif rahatsızlık nedir? Depresyon sözcüğü genel olarak hepimizin yaşamımızın bazı dönemlerinde hissettiğimiz üzüntüyü tanımlamak
DetaylıÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM
ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM D YABETLE YAfiAMAK Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Diyabet,
DetaylıGAZLAR ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g)
ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g) Sürtünmesiz piston H (g) He Yukar daki üç özdefl elastik balon ayn koflullarda bulunmaktad r. Balonlar n hacimleri eflit oldu una göre;. Gazlar n özkütleleri. Gazlar
DetaylıDiyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet
Diyabet te Sağlık Önerileri Diyabet BR.HLİ.041 Diyabette Sağlık Önerileri Her sağlıklı birey gibi diyabetli birey de bireysel bakımını sağlamalı; diyabete bağlı gelişen özellikli durumlarda gereken uygulamaları
DetaylıKadın İdrar İnkontinansı. Dr. M.NURİ BODAKÇİ
Kadın İdrar İnkontinansı Dr. M.NURİ BODAKÇİ Genel populasyonun çoğunda özellikle kadınlarda ve yaşlılarda mesane disfonksiyonu vardır. ICS üriner inkontinansı; objektif olarak gösterilebilen ve sosyal
DetaylıYeni Anket Verisi Girişi
Yeni Anket Verisi Girişi lara ait kimlik verileri kesinlikle başka bir alanda paylaşılmayacaktır. ya ait özel veriler, sadece bilimsel çalışma merkezinin kendisi tarafından görüntülenebilecektir. proje
DetaylıSeramik. nerelerde kullan l r. Konutlar. alfabesi 16
Seramik in alfabesi 16 Seramik nerelerde kullan l r Konutlar Banyo, tuvalet ve mutfaklar. Islak alanlar dedi imiz bu mekanlar n hem zemininde, hem de duvarlar nda seramik kullan l r. Bu noktada Türkiye
DetaylıTEST Lambalar özdefl oldu- 6. K ve L anahtarlar LAMBALAR. ε ε ε. K anahtar aç k iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler:
AAA ES -. 4. anahtar aç k iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: anahtar kapal iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: 0 Sö ner Artar De fl i mez I II aln z anahtar kapat l rsa ve lambalar söner.
DetaylıPSİKOFARMAKOLOJİ-5. ANTİDEPRESANLAR Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar.
PSİKOFARMAKOLOJİ-5 ANTİDEPRESANLAR Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com DEPRESYONUN NÖROKİMYASI Dopamin Çok az olumlu afekt (mutluluk, neşe, ilgi, haz, uyanıklı,
DetaylıŞeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir?
Aile Hekimliği Sürekli Mesleki Gelişim Programı Hayatınız boyunca öngöremediğiniz ve hayat kalitenizi düşürecek pek çok sorun yaşayabilirsiniz. Şeker hastalığı(kısa olarak Diyabet diyebiliriz) ve obezite
DetaylıKULLANMA TALİMATI. ONDAREN 8 mg/4 ml I.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul Damar içine uygulanır.
KULLANMA TALİMATI ONDAREN 8 mg/4 ml I.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul Damar içine uygulanır. Etkin madde: Her bir ml çözelti 2 mg ondansetron baza eşdeğer miktarda ondansetron hidroklorür dihidrat
Detaylıntermitan Alerjik Rinit ( AR) hastalar nda desloratadinin etkinlik ve güvenlili inin de erlendirildi i ACCEPT 1 Çal flmas sonuçlar n görmek için
A LE HEK MLER NE ÖZEL Say :05 Haziran 2014 stanbul Ba c lar ilçesi 14 No lu Aile Sa l Merkezi doktorlar ndan Dr. Levent Arıç ile yapt m z röportaj n tamam n okumak için lütfen t klay n. ntermitan Alerjik
DetaylıAnksiyolitik, sedatif, hipnotik ilaçlar. Prof. Dr. Öner Süzer
Anksiyolitik, sedatif, hipnotik ilaçlar Prof. Dr. Öner Süzer www.onersuzer.com 1 2 2 1 Anksiyolitik, sedatif, hipnotik ilaçlar Anksiyete, kesin olarak tanımlanabilir bir uyarıya bağlanamayan, huzursuzluk,
DetaylıK MYA K MYASAL TEPK MELER VE HESAPLAMALARI ÖRNEK 1 :
K MYA K MYASAL TEPK MELER VE ESAPLAMALARI ÖRNEK 1 : ÖRNEK : X ile Y tepkimeye girdi inde yaln z X Y oluflturmaktad r. Tepkimenin bafllang c nda 0, mol X ve 0, mol Y al nm flt r. Bu tepkimede X ve Y ten
Detaylı6 MADDE VE ÖZELL KLER
6 MADDE VE ÖZELL KLER TERMOD NAM K MODEL SORU 1 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER MODEL SORU 2 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER 1. Birbirine temasdaki iki cisimden s cakl büyük olan s verir, küçük olan s al r. ki cisim bir
DetaylıSÜRES NASIL HESAP ED MEL D R?
HAKEMS Z YAZILAR MAL PART T ME ÇALIfiMALARDA DENEME SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R? I. Girifl: Erol GÜNER * Sürekli bir ifl sözleflmesi ile ifle giren iflçi, ifli, iflvereni ve iflyerindeki iflçileri tan
Detaylı2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL
2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU
DetaylıKonsültasyon Liyezon Psikiyatrisi
Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Prof.Dr.Mine.Mine Özmen KLP Konsültasyon ltasyon- Liyezon Psikiyatrisi: Klinik hizmet, eğitim, e psikiyatri ve diğer tıp t p alanlarının sınırlarındaki alanlardaki araştırmalar
DetaylıŞeker Hastaları için Genel Sağlık Önerileri
ÖNEMLİ! İlaçlarınızı düzenli kullanmanız çok önemlidir. Kilonuza dikkat ediniz. Ani bir kan şekeri düşmesi (hipoglisemi) durumuna karşı yanınızda her zaman birkaç adet şeker bulundurunuz. Mutlaka egzersiz
DetaylıHER TENCEREYE B R BALIK!
Dünya Döndükçe Sabriye Afl r HER TENCEREYE B R BALIK! Kamboçya gezisinde karfl karfl ya kald ve bir toplumsal sa l k sorununa dönüflen kans zl k konusunda, uzun bir süre araflt rma yapan Kanadal doktor
DetaylıGEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama
GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM 1. Açıklama 1.1.Proje Ortaklarının Adları: Uzman Klinik Psikolog Özge Yaren YAVUZ ERDAN, Uzman Klinik Psikolog Elvan DEMİRBAĞ, Uzman Klinik Psikolog Nilay KONDUZ 1.2.Nihai
DetaylıGeriatrik depresyon tedavisinde idame EKT
Geriatrik depresyon tedavisinde idame EKT Dr. Sibel Çakır İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri A.D Duygudurum Bozuklukları ve Geropsikiyatri Birimi Geriatrik depresyon 65 yaş ve üzerinde yaşlı popülasyonda
DetaylıProf.Dr.Hüsnü ERKMEN Üsküdar Üniversitesi
Prof.Dr.Hüsnü ERKMEN Üsküdar Üniversitesi Depresyon toplumda çok yaygın bir hastalıktır. Toplumun % 10-20 si yaşam boyu en az bir depresif atak geçirebilir. Bu yaygınlık toplumda ve kişinin hayat kalitesinde
DetaylıEkonomi Alan ndaki Uygulamalar ve Geliflmeler 2
Atütürk ün Dünyas Cengiz Önal Ekonomik kalk nma, Türkiye'nin özgür, ba ms z ve daima daha kuvvetli olmas n n ve müreffeh bir Türkiye idealinin bel kemi idir. Tam ba ms zl k ancak ekonomik ba ms zl kla
DetaylıKan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad
OTOPS Cengiz Özak nc 1965 ten Günümüze DÜNYA DA VE TÜRK YE DE LK KEZ! İngiliz Devlet Arşivlerinden Gizli Belgelerle Kan tl yoruz: Dersim de Zehirli Gaz Kullan lmad Türkiye ye yöneltilen suçlama; özetle
DetaylıTarifname. MADDE BAĞIMLILIĞININ TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK OLUġTURULMUġ BĠR FORMÜLASYON
1 Tarifname MADDE BAĞIMLILIĞININ TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK OLUġTURULMUġ BĠR Teknik Alan FORMÜLASYON Buluş, madde bağımlılığının tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen
DetaylıADRENAL YETMEZLİK VE ADDİSON. Doç. Dr. Mehtap BULUT Bursa Şevket Yılmaz EAH Acil Tıp Kliniği
ADRENAL YETMEZLİK VE ADDİSON Doç. Dr. Mehtap BULUT Bursa Şevket Yılmaz EAH Acil Tıp Kliniği SUNU PLANI Tanım ve Epidemiyoloji Adrenal bez anatomi Etiyoloji Tanı Klinik Tedavi TANIM-EPİDEMİYOLOJİ Adrenal
DetaylıÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I
ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE
DetaylıPS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER
PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER Editörler Prof. Dr. Ömer Aydemir - Prof. Dr. Ertuğrul Köroğlu in De erli Türk Hekimlerine Arma an d r. HYB Bas m Yay n 226 PS KOLOJ VE PS K YATR D Z S 36 PS K YATR
Detaylıwww.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar
www.mercedes-benz.com.tr Mercedes-Benz Orijinal Ya lar Kazand ran Güç Mercedes-Benz orijinal ya lar arac n z üreten uzmanlar taraf ndan, gelifltirilmifltir. Mercedes-Benz in dilinden en iyi Mercedes-Benz
DetaylıDoç. Dr. Orhan YILMAZ
Yazar Ad 151 Doç. Dr. Orhan YILMAZ İnsanda iletişimin en önemli araçlarından biri olan ses, kişinin duygusal yapısını yansıtan bir olaydır. Yaş ilerledikçe tüm organlarda görülebilen yaşlanma konuşma
DetaylıMESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES
MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES Ahmet AKIN / TÜRMOB Yönetim Kurulu Üyesi 387 388 Genel Oturum III - Meslek Mensuplar Aç s ndan Türkiye Denetim Standartlar n
DetaylıKent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!
Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! www.kenthospital.com Kent Hastanesi, hepimizden önce çocuklarımızın hastanesi! Çünkü, çocuklarımız, hepimizin geleceği! Kuruluşumuzdan bu yana
DetaylıBasit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ
Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ Temel Kaynak 5 Yaflam m zdaki Elektrik BAS T ELEKTR K DEVRES Devrede Ampullerin n Nas l De ifltirebiliriz? Basit bir elektrik devresinde pil ampul anahtar ba lant
DetaylıAndropozun temel nedeni testosteron hormonunun azalmasıdır.
Andropozun temel nedeni testosteron hormonunun azalmasıdır. Testosteron noksanlığının erkekleri en çok ilgilendiren yanı, libido ve potens azalmasıdır. Cinsel arzunun azalması, orgazm hissinin zayıflaması,
DetaylıSağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu
Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı Dr. Asım Armağan Aydın Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı Dr. Asım Armağan Aydın Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu antalya EAH Çalışmaya Katılan
DetaylıCO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 :
CO RAFYA DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : K rk nc paralel üzerindeki bir noktan n hangi yar mkürede yer ald afla dakilerin hangisine bak larak saptanamaz? A) Gece-gündüz süresinin
Detaylı