FIKIHTA HARAM HAYVANLARI BELİRLEME SORUNU

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "FIKIHTA HARAM HAYVANLARI BELİRLEME SORUNU"

Transkript

1 İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy. 24, 2014, s FIKIHTA HARAM HAYVANLARI BELİRLEME SORUNU Yrd. Doç. Dr. İsmail YALÇIN* Özet: Yenmesi haram hayvani gıdalar konusu yüzeysel olarak öğrenildiğinde fıkıh anlayışımızda bir çelişki doğurmayabilir. Fakat konunun köklerine inildiğinde ve konuyla ilgili mezheplerin görüşleri ve bu görüşlere ulaşmak için kullandıkları deliller incelendiğinde makullük sınırlarını zorlayan ve çelişkili sayılabilecek değerlendirmelerle karşılaşmak mümkündür. Konunun Kur an daki anlatımıyla Sünnet kaynaklarında geçen açıklamalar arasındaki farklılıklar, Sünnetle ilgili rivayetlerin kendi içindeki farklılıkları, mezheplere göre farklılaşan anlama ve yorumlama biçimleri, bir bütün halinde değerlendirildiği zaman oldukça karmaşık bilgilerle karşılaşılır. Haram, helal gibi dinin temel gösterge alanlarından birisindeki bu durum dindar insana tedirginlik verecek boyuttadır. Bu çalışmayla, konuyla ilgili delillerin değerlendirilmesinde mezhep sınırlı veya hazır hükümleri aktaran çalışmaların ötesine geçilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hayvansal Gıdalar, Helal, Haram, Erken Dönem İslam Hukuku, İçtihadî Haram. The Question of Forbidden Animals in Fiqh Abstract: When we try to understand forbidden animal food as a superficially, it would not cause any discrepancy in our understanding of fiqh. But when it is analyzed deeply and the views and evidences of mazhabs about this subject are examined, it is seen that some of these push the boundaries of reasonableness. Differences between Qur anic explanations and narratives about Tradition, variations of narratives, and the differing style of understanding and interpretation of the mazhabs are the sources of this complicated situation. This situation is at an extent that may disturb many pious Muslims. With this study it is tried to go beyond the studies that recount only mazhab limited views and quote ready provisions. Keywords: Animal Food, Halal, Haram, Early Islamic Law, İndefinite/Uncertain Prohibitions. GIRIŞ: SORUNUN VAZ I VE TAHDIDI Fıkıhta eti yenmeyen hayvanların konusu en geniş ihtilaf alanlarından birisidir ve bu ihtilafların bir kısmı sağlam temellere dayanmamaktadır. Bu ihtilafların kaynaklarına inilmesi ve farklılıkları ortaya çıkaran nedenlerin incelenmesi bazı ihtilafların ortadan kalkmasına vesile olabilir. Bu makale hayvansal gıdalarda haramları belirlerken kullanılan usul ve kaynaklarla ilgili, tahlili bir araştırma ve değerlendirme yapmayı hedeflemektedir. Çalışmanın amacı konuyla ilgili dünden bugüne kullanılan usullerdeki zayıf noktaları tespit etmek, zayıf temeller üzerine kurulmuş ihtilaflı hükümleri tahlil etmek ve konuyu sağlam bir usulî zemine oturtmaya çalışmaktır. Konunun genişliği sebebiyle bu makalede hayvansal gıdalarla ilgili, ma- * Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, iyalcin@pau.edu.tr

2 330 Yrd. Doç. Dr. İsmail YALÇIN kineyle kesim, şoklama/sersemletme, tavuğun sulu yolunması, hayvanı kesenin ehli kitap veya diğer gayrimüslimlerden olması, kesimde besmele çekilmemesi, süt, yoğurt, peynir gibi gıdaların üretim aşamalarıyla ilgili sakıncalı durumlar gibi hayvani gıdaları dolaylı olarak haram kılabileceği düşünülen hususlar üzerinde durulmayacaktır. 1. TEMELLER Kur an-ı Kerim yeryüzünde var olan her şeyin insan için yaratıldığını 1, göklerde ve yerde olan her şeyin insanın emrine verildiğini bildirmiştir 2. Ayrıca Kur an da, hayvanların etinden, yününden, gücünden, avcılığından yararlanılabileceği belirtilmiş ve ayetlerde zikredilmeyen pek çok faydalarının olabileceğine işaret edilmiştir. 3 İşaret ettiğimiz ayetlere göre yaratılmış her şey doğrudan veya dolaylı olarak insanoğlunun hizmetindedir, ona faydalar sağlamaktadır ve insanoğlunun ondan faydalanması mümkündür. Hayvanlar da insanoğlu için yaratılan varlıklardandır ve hepsinin bize olan faydalarını idrak edemesek bile potansiyel olarak insanın emrinde ve istifadesine hazırdır. Hayvanlardan faydalanma çok çeşitli şekillerde olabilir fakat onların hepsinin yenmeyeceği Kur an-ı Kerim de tayyibât ve habâis ayrımıyla anlatılmış ve Hz. Peygamberin temiz ve hoş olan şeyleri (tayyibât) helal, pis ve iğrenç olan şeyleri (habâis) haram kıldığı haber verilmiştir 4. Bunun yanında Kur an-ı Kerim Hz. Peygambere sorulan, nelerin kendilerine helal kılınmış olduğu yolundaki soruyu da aktarır. (Ey Peygamber) Kendilerine neyin helal olduğunu sana soruyorlar. De ki, Size temiz ve hoş olan yiyecekler helal kılınmıştır 5 Bu ayetler habâis denilen pis, iğrenç ve zararlı şeylerin yenmeyeceğine işaret eder. Yenmesi haram kılınmış olan habâisin neler olduğunu açıklayan ayetler bulunmaktadır. Bu ayetlerde haram kılınan hayvani gıdalar dört madde olarak; meyte, akmış kan, domuz eti ve Allah tan başkası adına boğazlanmış hayvan şeklinde ikisi Mekkî, ikisi Medenî dört ayrı surede zikredilmiştir. Bu ayetlerin nüzul sıraları ve bağlamları dikkate alınarak incelenmesi konunun temelini oluşturmaktadır. En âm 6/145. ayetinde haram kılınan maddeler Ey Peygamber de ki: bana vahyolunan bilgiye göre yiyecek bir kimse için, yenilen şeyin leş, akmış kan, pis bir şey olan domuz eti ve günah bir davranış olan Allah tan başkası adına boğazlanmış bir hayvanın eti olmamak şartıyla haram kılınmış bir şey bulmuyorum ifadesiyle beyan edilmiştir. Ayetin sibakında Mekke müşriklerine Allah ın çeşitli nimetleri 1 Bakara 2/29. 2 Câsiye 45/13. 3 Nahl 16/5, 8, 14; Gâfir (Mü min) 40/79-80; Mâide 5/1-2, 4, 96; Fâtır 35/12. 4 A râf 7/ Mâide 5/4.

3 Fıkıhta Haram Hayvanları Belirleme Sorunu 331 sayılmış, hayvanların da bu nimetlerden olduğu ve onların etinden, yününden ve gücünden faydalanabilecekleri hatırlatılarak, şeytana uyup helal ve haram uydurmalarının zulmün en büyüklerinden olan Allaha karşı iftira etmek olduğu vurgulanmıştır. 6 Ayrıca bu surenin 119.ayetinde Allah, yemek zorunda kaldıklarınız dışında size neleri haram kıldığını tek tek açıklamışken, üzerine adının anıldığı hayvanları yememenizin sebebi nedir? ikazı dikkati çekmektedir. Nahl 16/115. ayetindeki O (Allah) size ancak leş, kan, domuz eti ve Allah tan başkası adına boğazlanmış hayvanı haram kıldı açıklamasının sibakında Allah ın rızık olarak verdiği helal ve temiz olan şeylerden yenilmesi istenmiş siyakında ise bilgi verilmeyen şeyler hakkında şu helaldir, şu haramdır demenin Allaha karşı yalan ve iftira olacağı uyarısı yapılmıştır. 7 Bakara 2/173. ayetinde hemen hemen Nahl suresindeki ifadenin aynısı ile O (Allah) size ancak leş, kan, domuz eti ve Allah tan başkası adına boğazlanmış hayvanı haram kıldı buyrulmuş ve ayetin siyakında bir kere bütün insanlara yeryüzündeki helal ve temiz şeylerden yemeleri emredilmiş, bir kere de sadece müminlerin Allah ın rızık olarak verdiği şeylerin temiz olanlarından (tayyibât) yemeleri istenmiştir. 8 Son inen surelerden biri olan 9 Maide 5/3. ayetinde yine size leş, kan, domuz eti ve Allah tan başkası adına boğazlanan hayvan haram kılınmıştır buyrulmuş, ancak bu defa hasr ifade eden ifade ayetten önce zikredilerek Maide 5/1. ayetinde size aşağıda açıklanacak olan hayvanlar dışındakiler helal kılınmıştır ifadesiyle, diğer üç ayette açıklanan hüküm pekiştirilmiştir. Ayetlerde sayılan bu dört maddenin tahdîdî olarak yani bunlardan başka haram bulunmadığını açıklamak için mi; yoksa temsîlî olarak yani örneklendirme kabilinden mi olduğu hususunda ihtilaf edilmiştir. Ayrıca Hz. Peygamber den rivayet edilen hadislerde, bu ayetlerde zikredilen haramların dışında bazı hayvanların yasaklanmış olması sebebiyle konu ile ilgili ayet ve hadislerin ilişkisi üzerinde çok çeşitli izahlar yapılmıştır. Bunlara aşağıda temas edilecektir. Yukarıda zikrettiğimiz ayetlerin dışındaki bazı ayetler de haram olan hayvanların belirlemesinde delil olarak kullanılmıştır. Bunlar arasında, Allah ın nimetlerini hatırlatma babında en âm denilen ve müfessirlerin çoğu tarafından kurban edilebilen hayvanlar olarak yorumlanan 10 hayvanların yününden ve etinden fay- 6 En âm 6/ Nahl 16/114, Bakara 2/168, M. Kâmil Yaşaroğlu, Mâide Suresi, DİA, XXVII, Bk. Ebû Ca fer Muhammed b. Cerîr et-taberi,, Camiu l-beyan fî te vîli l-kur an, Müessesetü r-risale, 1.bs. 1420/2000, XVII, 167; Muhammed b. Ömer er-râzî, (Fahreddîn), Mefâtîhu l-gayb (et-tefsîru l-kebir), Beyrut: Dâru İhyai t- Turas il-arabi, 2.bs h., XI, 277;, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-kurtubî, el-cami li-ahkâmi l-kurân, Kahire, Dar ul-kütüb il-mısriyye, 1964, 2.bs. VI, 34.

4 332 Yrd. Doç. Dr. İsmail YALÇIN dalanıldığının zikredilmesi 11, atın, katırın ve eşeğin binmek ve süs için olduğunun belirtilmesi 12, deniz avının ve deniz ürünlerinin helal kılındığının açıklanması 13 ön plana çıkmaktadır. Kur an-ı Kerim de hayvansal gıdalar konusu bu şekilde sade ve öz bir şekilde açıklanmış ve müminlere sayılan dört madde dışındaki hayvanların yenip yenmemesi konusunda geniş bir özgürlük alanı verilmiş gibi görünürken, hadis kaynaklarına bakıldığında konu ile ilgili yasakların kapsamını genişleten çok sayıda hadis rivayetine rastlanmaktadır. Bir grup rivayete göre Hz. Peygamber, köpek dişiyle avlanan yırtıcı hayvanları ve pençeleriyle avlanan kuşları yasaklamıştır. 14 Rivayetlerin köpek dişli yırtıcıları yasaklayan bölümü hemen bütün hadis müdevvenatında yer alırken, yırtıcı kuşlar ilavesi Buhari nin Sahih inde ve İmam Malik in Muvatta ında zikredilmemiştir. Rivayetlerin önemli bir ravisi muhaddis ve fakih İbn Şihab ez-zuhri bu rivayetleri Şam a gelinceye kadar duymadığını ifade etmiştir. 15 Rivayetlerin önünde veya sonunda bu yasağın nerede ve niçin zikredildiğine dair bilgiler yer almamaktadır. Bu sebeple yasağı bir bağlam dâhilinde anlama imkânı olmadığı gibi rivayetlerin içinde bu tür hayvanların niçin yasaklandığını belirleyen açık bir illet de bulunmamaktadır. Bununla beraber beş kadar sahabeye dayandırılarak hadis müdevvenatında yerini alan ve âlimlerin çoğu tarafından nazarı itibara alınan bu rivayetler, Hz. Peygamber döneminde bir düzeyde yırtıcı hayvanlara yönelik bir sakındırmanın bulunduğunu göstermektedir. Fakat yırtıcı ve leş yiyen bir hayvan olduğu halde sırtlan hakkında çelişkili rivayetler vardır. Bunlar arasında Cabir yoluyla Hz. Peygambere isnad edilen onun helal bir av olduğu yolundaki rivayetler 16, Ebu Hüreyre den nakledilen sırtlanın koyun cinsinden bir hayvan olduğu ve Said b. El Müseyyeb in sırtlanı besili tavuktan daha çok seviyorum sözü sırtlanı helal görenlere delil sağlamaktadır. 17 Buna mukabil, Hz. Peygamber e sırtlan hakkında sorulduğunda sırtlanı kim yer şeklinde cevap verdiği 18 ve Hz. Ali nin sırtlan eti yemenin yasak olduğunu bildirdiği 19 yönünde sırtlanı haram görenleri destekleyen rivayetler zikredilmiştir İkinci bir grup rivayet Hz Peygamber in ehlî eşek etini yasaklanmasıyla ilgilidir. Rivayetlerin bir kısmında ehlî eşek etinin yasaklanmış olduğu mutlak olarak zikredilmişken, bazı rivayetlerde yasağın bağlamı da açıklanmıştır. Hayber fethinde bir sahabi Hz Peygamber e gelerek eşekler yenildi, eşekler tüketildi, eşekler kalmadı diye üst üste şikâyetlerde bulunmuş ve sonunda Hz Peygamber eşeklerin ne- 11 Nahl 16/5. 12 Nahl 16/8. 13 Mâide5/ Bk. Buhârî, Zebâih, 29; Müslim, Sayd, 12,13; Ebû Dâvûd, Et ime, 33; Tirmizî, Et ime, 4; Nesai, Sayd, 29, Müslim, Sayd, 12, Nesâî, Sayd, 27; Tirmizî, Et ime, 4; İbn Mâce, Sayd, Bkz. Beyhakî, IX. 319; İbn Ebî Şeybe, Musannef, Riyad 1409(h.), V İbn Mâce, Sayd, Bkz. Muvatta (İmam Muhammed rivayeti), Kahire, ts.,s. 220.

5 Fıkıhta Haram Hayvanları Belirleme Sorunu 333 cis olduğunu açıklamış ve tencerelerin dökülmesini hatta çömleklerin kırılmasını emretmiştir. 20 Rivayetin bu bağlamından dolayı bazı raviler ve rivayeti yorumlayan âlimler yasağın, mutlak bir yasak mı yoksa oraya mahsus sebeplerden ortaya çıkmış bir yasak mı olduğu konusunda tereddüt etmişlerdir. Yasağı mutlak olarak benimseyenler, rivayetlerde geçen necis ifadesini ve yasaklamadaki çömleklerin kırılmasına kadar varan sertliği görüşlerine destek olarak kullanmışlardır. Yasağı tereddütle karşılayanların dayanakları ise şöyle sıralanabilir: 1- Eşekler yük taşıma aracı olduğu için yasaklanmıştır. 21 Rivayetlerde ısrarla tekrarlandığı aktarılan yenildi, tüketildi şikâyeti buna işaret eder. 2- Eşekler pislik yedikleri yani fıkhi terimle cellâle oldukları için yasaklanmıştır. Bir rivayette yer alan, onların rics veya necis olduğu açıklaması 22 ve başka bir rivayette belirtilen, onların cellâle oldukları için yasaklanmış olduğu ifadesi 23 bu görüşü destekler. 3- Bu eşekler henüz ganimet taksimi yapılmadan kesildiği için yasaklanmıştır Rivayetin birinde yer alan anlatımda eşekler yenildi, tüketildi şeklindeki üç defa şikâyetten sonra Hz. Peygamber in yasaklama kararının bildirmesi 25 hükmün mutlak haramlık değil geçici haramlık olduğunu düşündürmektedir. Zira mutlak haramlık söz konusu olsaydı Hz. Peygamber şikâyet gelince hemen yasağı bildirirdi. Bazı rivayetlerde at, katır ve eşek birlikte yasaklanmıştır. 26 Fakat bu rivayetler genellikle zayıf, şaz, münker veya metruk olarak kabul edilmiştir. 27 Buna mukabil Hz. Peygamber in eşi Esma dan Hz. Peygamber döneminde Medine de at kesip yedik şeklinde sahih bir rivayet nakledilmiştir 28. Öte yandan vahşi eşeğin yenebileceğini bildiren rivayetler de bulunmaktadır. 29 Yukarıda işaret ettiğimiz ehlî eşeği yasaklayan rivayetlerin yanında onların yenebileceğine işaret eden rivayetler de vardır. Bir semiz eşeğimden başka aileme yedirecek bir şeyim yok diyen bir sahabiye Hz. Peygamberin ben onu pislik yediği için yasaklamıştım sen onu ailene yedir 30 dediğini bildiren rivayet ile Hz. Peygamber in kendisine ehlî eşekleri soran birine: merada otlatıyorsan onun etin- 20 Bk. Buhârî, Zebâih, 28; Müslim, Sayd, 22-35; Nesâî, Sayd, 31; Ebû Dâvûd, Et ime, Müslim, Sayd, 25, Müslim, Sayd, Ebû Dâvûd, Et ime, Müslim, Sayd, 26, Bk. Buhârî, Zebâih, 28; Müslim, Sayd, Bk. Nesâî, Sayd, 30; Ebû Dâvûd, Et ime, 26; Ebû Ca fer Ahmed b. Muhammed et-tahâvî, Muhtasaru İhtilafi l- Ulemâ, Beyrut 1995, III Bk, Muhammed b. Emîr Ali Azimâbâdî: Avnü l-ma bûd Şerhu Süneni Ebî Dâvûd, 2. bs., Medine 1968, X. 262;, Ali b. Muhammed eş-şevkânî: Neylü l-evtâr, Beyrut 1994, VIII Buhârî, Zebâih, 27; Müslim, Sayd, Nesâî, Sayd, Ebû Dâvûd, Et ime, 34; İbn Ebî Şeybe, Musannef, V. 123.

6 334 Yrd. Doç. Dr. İsmail YALÇIN den ye 31 buyurduğuna dair rivayetler bunlardandır. Fakat bu rivayetler genellikle zayıf ve metruk sayılmıştır. 32 Sürüngenlerden semender (iri cins diken kuyruklu çöl kertenkelesi) hakkında çok sayıda rivayet nakledilmiştir. Bu rivayetlerin birine göre, Hz. Peygamber in de bulunduğu bir sofraya güneşte kızartılmış semender konulmuş, Hz Peygamber onun ne olduğunu öğrenince elini çekmiş ve yememiş fakat orada bulunanlara haram olmadığını, sadece daha önce yemediği için tiksindiğini söylemiştir. 33 Diğer rivayetlerde de onun helal olduğu 34, fakat ailesinde yenmediği için ondan iğrendiği belirtilmiş 35, bazı rivayetlerde gazaba uğramış bir kavmin bu hayvana dönüştürülmüş olabileceği şüphesi dile getirilmiş 36, kimi rivayetlerde ise Hz. Peygamberin onu yasakladığı nakledilmiştir. 37 Hakkında rivayet bulunan hayvanlardan biri de kirpidir. İbn Ömer e kirpi sorulunca En âm suresi 145 inci ayeti okumuştur. Bu esnada orada bulunan bir kişi, Hz. Peygamber in kirpi hakkında o habâisten bir habistir buyurduğunu, Ebu Hureyre ye isnad ederek nakletmiştir. 38 Ancak bu rivayet hadis âlimlerince zayıf kabul edilmiştir. 39 Hadis rivayetleri arasında Hill ve Harem bölgesinde öldürülmesine izin verilen hayvanlar ve öldürülmesi yasaklanmış olan hayvanlar bulunmaktadır. Akrep, yılan, karga, fare, saldırgan köpek ve çaylak öldürülmesine izin verilen hayvanlar 40, balarısı, çavuşkuşu/ibibik/hüdhüd ve göçeğen/ağaçkakan/surad ise öldürülmesi yasaklanmış hayvanlar olarak zikredilmiştir 41. Rivayetlerde deniz hayvanlarıyla ilgili yasaklayıcı bir ifade bulunmazken, deniz avının ve yiyeceğinin helal olduğunu bildiren ayete paralel olarak Hz. Peygamber in denizin suyu temiz, ölüsü helaldir buyurduğu 42 ve bana iki kan; karaciğer ve dalak ve iki ölü; balık ve çekirge helal kılınmıştır 43 ayrıntısını açıkladığı rivayet edilmiştir. Haram ve helal konusunda farklı bir perspektif sunan bir rivayete göre İbn Abbas: Cahiliye halkı bazı şeyleri yer, bazı şeyleri ise iğrendikleri için yemezlerdi. Allah Teala Peygamberini gönderdi, kitabını indirdi ve helali, haramı açıkladı. Onun 31 Şevkânî, Neylü l-evtâr, VIII. 261; İbn Ebî Şeybe, Musannef, V. 122, Şevkânî, Neylü l-evtâr, VIII. 261; Azimâbâdî, Avnü l-ma bud, X Buhârî, Zebâih, 33; Müslim, Sayd, Müslim, Sayd, Müslim, Sayd, 46; Nesâî, Sayd, 26; Abdürrezzâk, Musannef, Beyrut 1983, X Müslim, Sayd, 48, 51; İbn Mâce, Sayd, Ebû Dâvûd, Et ime, 28; Beyhakî, Sünenü l-kübra, Dahâyâ, Ebû Dâvûd, Et ime, Bkz. Beyhakî, Sünenü l-kübra, Dahâyâ, 73.; Şevkânî, Neylü l-evtâr, VIII. 264; Azimâbâdî, Avnü l-ma bud, X Buhârî, Bed u l-halk, 17; Müslim, Hac, Ebû Dâvud, Edeb, 177; İbn Mâce, Sayd, Muvatta, Sayd, 3; Ebû Dâvud, Taharet, İbn Mâce Sayd, 9; Beyhakî, Sünenü l-kübra, Sayd, 27.

7 Fıkıhta Haram Hayvanları Belirleme Sorunu 335 haram kıldıkları haram, helal kıldıkları helaldir. Hakkında bir açıklama yapmadıklarından ise bir sorumluluk yoktur demiş ve En âm 6/145 ayetini (De ki: Bana vahyolunanda şunlardan başka haram kılınmış bir şey yoktur) okumuştur. 44 Sayıları ve ayrıntısı daha genişletilebilecek bu rivayetler ve bunların Kur an ayetleriyle ilişkilendirilerek fukaha tarafından hüküm kaynağı olarak kullanılmasında bazı ilkeler ve bu ilkelerin farklı kullanımları dikkati çekmektedir. 2. İLKELER VE KAVRAMLAR Müçtehitler eti haram olan hayvanları belirlemek için yukarda zikrettiğimiz ayetleri ve hadis rivayetlerini değerlendirirken bazı ilke, kavram, ve yöntemlere sıklıkla müracaat etmişler, fakat bunlara bakış açılarında veya bunların içerik ve anlamlarında farklı yönelimlere gitmişlerdir. Bunlar; ibâha-i asliyye ilkesi, haram kılma yetkisi, haramlığın taabbüdî veya muallel olması, tayyibât ve habâis kavramları ile naslar arasındaki taaruzun giderilmesi için başvurulan cem, tercih, tahsis, nesih gibi yöntemlerin şartları konularıdır. a) Eşyada asıl olan mubahlıktır: Eşyada asıl olanın helallik olduğu ve hakkında yasaklayıcı bir delil bulunmadığı sürece helal olmaya devam edeceği hususunda cumhuru ulema ittifak etmiştir. 45 Yukarıda zikrettiğimiz Allah yeryüzündeki her şeyi sizin için yarattı ve sizin emrinize verdi ayetleri ve Hz. Peygamber e, yağ, peynir ve yaban eşeği etinin hükmü sorulunca helal Allah ın kitabında helal kıldığı, haram da Allah ın kitabında haram kıldığıdır; hakkında bir şey söylemedikleri ise sizin için affedip serbest bıraktıklarıdır 46 buyurması gibi nasslar bu ilkeyi desteklemektedir. Fakat az da olsa, asıl olanın haramlık veya tevakkuf (haramlığı veya helalliği asıl kabul etmeyip her ikisi içinde delil arama) olduğunu savunan ve haramlığı, sahibin izni olmadan malında tasarruf yapılamayacağı ilkesine, tevakkufu, ise iki tarafın delillerinin denk olmasına bağlayan âlimler bulunmaktadır. 47 b) Haram kılma yetkisi sadece Allah a aittir: Hem Kur an-ı Kerim hem de hadis rivayetleri bu ilkeyi kuvvetle vurgulamıştır. Aksini düşünmek şirktir. 48 Ancak bu ilkenin dar veya geniş yorumlanması mümkündür ve bu durum, sonucu çok fazla değiştirmektedir. Nitekim dar yorumu benimseyenler sadece Kur an da haram olduğu zikredilenleri haram olarak kabul ederken geniş yorumu benimseyenler Hz. Peygamber den gelen rivayetleri, Allah ın muradının açıklanması; ulemanın 44 Ebû Dâvud, Et ime, Bk. Ali Bardakoğlu, İstıshab, DİA, XXIII, 376; İbrahim Kâfi Dönmez, Mubah, DİA, XXX, Tirmizî, Libas, 6; İbnu Mâce, Et ime, Bk. Zeynüddin b. İbrahim b Nüceym,, el-eşbâh ve n-nezâir, Beyrut 1999, s ; Ebu l-hasen el-maverdî, Kitâbü l-et ime min el-havil-kebîr, Helyopolis 1992, s Bk. Mâide, 5/87; A râf 7/32; Yunus 10/59; Nahl 16/116.

8 336 Yrd. Doç. Dr. İsmail YALÇIN içtihatlarını ise Allah ın muradının açığa çıkarılması olarak görmüşler ve onları da haram hükmünün kaynağı olarak kabul etmişlerdir. Fakat bu esnek yorum fakihler arasındaki ihtilafların artmasına katkı yapmış görünmektedir. c) Haramların teabbudî veya muallel olması: Haramların belirlenmesinde kıyasın kullanılıp kullanılmaması hükümlerin belirlenmesinde çok etkilidir. Kadim fıkıh kitaplarında bu konuda kıyas yapılıp yapılamayacağı veya konunun muallel ya da teabbudî olması üzerinde durulmamıştır. Fakat sıkça talil ve kıyasa başvurulmuştur. Bu sebeple konuya bu başlık penceresinden de bakmak gerekmiştir. Bir şeyin haram olmasının rasyonel bir gerekçesi veya fıkhi ifadeyle bir illeti var mıdır? Yoksa Allah Teâlâ sadece kullarını sınamak için mi bazı şeyleri haram kılmıştır? Tayyibât ve habâis kavramları çerçevesinde temiz ve faydalı olanın helal olması, pis ve zararlı olanın haram olması, domuz etinin haramlığının rics /pis olmaya, Allahtan başkasına adına kesilen hayvanın haramlığının fısk olmasına/fasıklığa bağlanması, içki, kumar ve falcılığın, şeytanın yapacağı pis işler olarak nitelenmesi ve bunlar vasıtasıyla şeytanın insanlar arasına düşmanlık sokup Allah ı zikirden ve namazdan alıkoymak isteyeceği gibi, naslarda zikredilen çok sayıda illet veya hikmet haramlığın muallel olmasını öne çıkarmaktadır. Fakat illete işaret eden bu açıklamaların içeriğinde bulunan manevi boyut 49 talil yaklaşımını zayıflatmaktadır. Ayrıca fıkıh mezheplerinde belirlenen haram hükümlerin hepsini kapsayan objektif illetler yoktur. Ana hatlarıyla mezhep görüşlerine göz attığımızda en kapsamlı talil teşebbüsünün haramları habâis kavramıyla açıklamak olduğunu görürüz. Nitekim bütün mezheplere göre habâis haramdır ve onların haram gördükleri habâistir. Fakat Hanefilere göre habâis, selim sahiplerinin iğrendiği hayvanlardır. 50 Maliki mezhebi içinde farklı görüşler bulunsa da 51 İmam Malik haram lafzını ayette sayılanların dışına taşımamış ve açık bir talile başvurmamıştır 52. İmam Şafiî ise habâisi Arapların yememesiyle talil etmiştir. 53 d) Tayyibât ve habâis kavramları: Kur an-ı Kerim bir kısmını yukarıda zikrettiğimiz müteaddit ayetlerde tayyibâtın helal habîsin haram olduğunu bildirmektedir. Fakat temiz olan ve pis olan şeylerin nasıl ayırt edileceği ihtilaflı bir konudur. Meselenin temeli husün ve kubuh anlayışına dayanır ve o tartışma, ehlince malumdur. Fakat fıkıh kitaplarında konu bu çerçevede ele alınmamıştır. Hanefilerde nas bulunmayan konularda selim tabiat sahibi kimselerin kabulü 49 Bk. M. Zeki Duman, habis, DİA, XIV, 379; Salim Öğüt, taharet, XXXIX, Bk. Şemsü l-eimme Serahsî, el-mebsût, Beyrut 1993, XI, 220,225, ; Ebû Bekr b. Mes ûd el-kâsânî, Bedâiu s- Sanâî fî Tertîbi ş-şerâî, Dâru l-kütübü l-ilmiyye, 2bs., 1986, V, Bk. İbn Abdilberr, el-kafi fi l-fıkh ıl-medine, Riyad 1980, I, 436; İbn Rüşd el Hafîd, Bidayet ül-müçtehid, Dâru l- Hadis, Kahire 2004, III, 20-23; İbn Cüzeyy, el Kavanin ul-fıkhiyye, Kahire 1985, s.115; Muhammed b. Yusuf el- Abderi, et-tâc ve l-iklil, Dâru l-kütübü l-ilmiyye, 1994, IV, Bk. Sahnûn, Müdevvene, Dâru l-kütübü l-ilmiyye, 1994, I, 541; Ebû Abdullah Muhammed b. Abdülbaki Zurkânî, Şerhu Muvatta, Mektebetü s-sekâfetu d-diniyye, Kahire 2003, III, Bk. Şafiî, el-ümm, Beyrut, Dâru l-marife, 1990, II,

9 Fıkıhta Haram Hayvanları Belirleme Sorunu 337 esastır. 54 İmam Şafiî ye göre ayet tayyibât ve habâisi açıklamamıştır. O halde ayetin hitap ettiği Araplar bu kavramı biliyor olmalıdırlar. Onların bilgisine ve uygulamasına göre amel etmek gerekir. Nitekim ayet ile yasaklananların ötesinde Hz. Peygamber den gelen rivayetler Arap adetlerine uygundur. Onların yedikleri helal yemedikleri haramdır. Onların bilmedikleri hayvanlar konusunda ise benzerine kıyas edilerek hüküm verilir. 55 Kesin ve sağlam zeminler oluşturmayan bu farklı yaklaşımların bütün mezheplerde detaylı tartışmaları vardır. Fakat şu bir gerçektir ki insanoğlu hangi sebzenin, hangi meyvenin veya hangi mantarın yenebileceğini, hangisinin yenmeyeceğini tecrübeleriyle keşfetmiştir. e) Naslar arasındaki tearuzu giderme yolları: Yukarıda zikrettiğimiz ayet ve hadisler, yaklaşım tarzlarına göre farklılık göstermekler beraber naslar arasında külli veya nispi tearuzların (çatışma) bulunduğunu göstermektedir. Bu tearuzun giderilmesinde mezhepler arasında usûlî farklılıklar olduğu kabul edilmektedir. Özellikle âmmın manaya delaletinin katî veya zannî olması, haberi vahidin ayeti tahsis edebilme veya neshetme imkânı gibi konularda farklı kabuller vardır. 56 Öte yandan naslar arasındaki tearuzu gidermede başvurulan, cem, nesh, tercih, tevkif gibi yöntemlerin nasıl ve hangi sıraya göre kullanılacağı hususunda farklı yaklaşımlar bulunmaktadır SORUNLAR Hz. Peygamber devrinden günümüze kadar yukarıda zikrettiğimiz nasları değerlendirerek konuyla ilgili hükümleri açıklayan âlimlerin görüşleri arasında ciddi görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Bu ihtilaf helal ve haram konusunda olduğu için sonuç olarak Allah ın helal kıldığını haram kılma veya haram kıldığını helal kılma anlamı taşımaktadır. Bu durumun ortaya çıkardığı sorunlar beş madde halinde değerlendirilebilir. a) Kur an daki açıklık, hadislerdeki kapalılık Cahiliye Arapları batıl inanç olarak uydurdukları bazı sebeplerle kimi hayvanları kutsallaştırır ve onları haram kabul ederlerdi. 58 Kur an-ı Kerim bu batıl inançları reddetme sadedinde haramların sadece leş, akmış kan, domuz eti ve Allah tan başkası adına boğazlanan hayvan olduğunu açıklamıştır 59. Fakat bu açıklama sadece bir ayetle sınırlı kalmayarak işaret edilen ayetle birlikte her biri ayrı surede 54 Bk. Serahsî, Mebsût, XI. 220; Kâsânî, Bedâiu s-sanâî, V Bk. Şâfiî, el-ümm, II. 271; Yahyâ b. Şeref en-nevevî, el-mecmu Şerhu l-mühezzeb y.y., Dâru l-fikr, t.y, IX Bk. Ebû Bekir Ahmed b. Ali el-cessâs, Ahkâmü l-kur ân, Beyrut: Dâru İhyai t-turasi l-arabi, 1405/1985. IV, 185 vd.; İbn Rüşd, Bidâyet ül-müçtehid, III, Abdulmecid Muhammed İsmail es-susu, Menhecu t-tevfîk ve t-tercih beyne Muhtelefu l Hadis ve Eseruhu fi l- Fıkh ıl İslamî, Dâru n-nefais, 1997, s Mâide 5/103; En âm 6/ En âm 6/145.

10 338 Yrd. Doç. Dr. İsmail YALÇIN olan dört ayette tekrarlanmıştır. Ayetlerin ikisi Mekkî, diğer ikisi Medenî surelerde yer alır. 60 Bu dört maddenin zikredildiği ayetlerden biri olan Maide 5/3, rivayetlere göre son inen ayettir veya son inen ayetlerden biridir. 61 Ayrıca bu dört maddenin sayıldığı ifadeleri bütünleyen sayacağımız dört çeşit dışında hayvanlar size helal kılındı 62, de ki: Bana vahyolunanda şu dört madde dışında haram kılınmış bir şey bulmuyorum ve haram kıldığımız şeyleri size ayrıntılı olarak açıkladık 63 ifadeleri Kur an-ı Kerim in, teşriin başından sonuna kadar, değişmeyen bir kararlılıkla haram kılınan hayvansal maddeleri açık ve kesin bir dille dört madde ile sınırladığı anlaşılır. 64 Buna mukabil hadis rivayetlerinde tespit edilen haramların hepsiyle ilgili ihtilaf zikredilmiştir. Ayetlerde zikredilen hayvani haramların dışında haram olan hayvanlardan bahseden rivayetlerin tamamını ayetlere muhalif görerek kabul etmeyenler olduğu gibi rivayetlerin bir kısmını kabul edip diğer kısmını kabul etmeyenler de vardır. Bu durum Hz. Peygamber döneminde ayette haram kılınanlar dışında kesin bir haramlar listesi sunulmadığını düşündürmektedir. Nitekim tebliğ bağlamında haram olan hayvanların sıralandığı bir rivayet bulunmamaktadır. Bağlamı zikredilen üç grup rivayet vardır. Birisi ehlî eşekleri yasaklayan rivayet ki bununla ilgili, rivayetlerin içinde bulunan tereddütler yukarıda zikredilmiştir. Diğeri semender etidir. Hz. Peygamberin de bulunduğu sofrada yenilmiş ve kendisi tiksindiği halde diğerlerinin yemesine izin vermiştir. 65 Üçüncüsü ise bir seriyyede aç kalan ashabın kıyıya vurmuş dev bir balığı yediklerine dair rivayettir. Onlar bu etten sadece zaruret kadar yememişler, iyice beslenmişler hatta kurutup getirdiklerinden Hz. Peygamber e dahi ikram etmişlerdir. 66 Mutlak yasak olarak zikredilen yırtıcı hayvanların yenmesi konusunda ise İmam Şafiî nin sırtlan ve tilkiyi bu yasaktan istisna ederek onları helal gördüğünü zikretmekle yetiniyorum. b) Yaklaşım ve yorum farkları Yorum ve yaklaşım farkları ihtilafların en temel kaynaklarından biridir. Konu ile ilgili delil olarak kullanılan ayet ve hadislerin yorumlanması konusunda dört farklı yaklaşım bulunmaktadır. Hanefilerin görüşü: Ayette zikredilen leş, kan ve bizzat pis olan domuz eti diğer bütün hayvanların helal veya haram görülmesinin aslını oluşturmaktadır. Ortak illet olarak habis olma, habisliğin ölçüsü olarak da selim tabiat sahibi insanların tik- 60 Bk. Bakara 2/173; Mâide 5/1-3; En âm 6/119, 145; Nahl 16/ ; Hac 30/ Bk. Mukatil b. Süleyman, Tefsir, Beyrut, 1423(h), I, 452; Kurtubi, el-câmi li-ahkâm il-kur an, Beyrut 1405/1985, VI,61 62 Mâide 5/1. 63 En âm 6/ Râzî, Mefâtîhu l-gayb, Beyrut 1990, XIII, ; Kurtubî de bu görüşe meylettiğini ifade etmiştir. Bk, el-câmi, VII, Buhârî, Zebâih, 33; Müslim, Sayd, 42, Buhârî, Zebâih, 18,19; Müslim, Sayd, 17; Ebû Dâvûd, Et ime, 47.

11 Fıkıhta Haram Hayvanları Belirleme Sorunu 339 sinmesi esas alınmıştır. Çünkü ayetle belirlen genel ilke habâisin haram, tayyibâtın helal olmasıdır. Hadislerde zikredilen yırtıcı hayvanlar leş yedikleri için, her türlü haşere ve balık dışındaki deniz hayvanları ya akıcı kanı olmadıkları veya hiç kanı olmadıkları için habâistir. Çünkü tezkiye, yani hayvanın kanını akıtma onu temiz hale getirmenin bir yoludur. Bunun tek istisnası, helal olduğu hakkında rivayet bulunan balık ve çekirgedir. Ayrıca at katır ve eşek, ayetin onları süs ve binme aracı olarak görmesi ve yenilmesinden bahsetmemesi, ayrıca yenilmeyeceği yönünde rivayetlerin de bulunması sebebiyle habâise dâhil edilmiştir. 67 At etinin cevazına delil olarak kullanılan hadis sebebiyle at hakkındaki hüküm yumuşatılmışsa da yasaklayıcı bakış değişmemiştir. 68 Malikilerin görüşü: İmam Malik, Ebu Hanife gibi Kuran da açıkça yasaklanmamış hayvanlar konusunda haram terimini kullanmamaya itina göstermiş fakat kendisine ulaşan hadis rivayetlerini de değerlendirmiştir. Onun yırtıcı kuşlarda bir beis görmediği konusunda söz birliği olmakla birlikte yırtıcı hayvanlar konusunda kanaatinin ne olduğu, ondan yapılan rivayetlerdeki esnek ifadeler sebebiyle farklılaşmıştır. Yırtıcı hayvanları yasaklayan rivayeti nakledip bizim görüşümüz de böyledir 69 dediği için onları haram gördüğünü nakledenler bulunduğu gibi, Hz Peygamber yasakladığı için onların yenmesi doğru olmaz, yırtıcı hayvanların yenmesini hoş karşılamıyorum 70 tabirlerini kullandığı için onları mubah veya tenzihen mekruh gördüğünü bildirenler de olmuştur. Bazıları da onun, haramları sınırlayan ayetle ilave yasaklar getiren rivayetleri cem edip hadiste bildirilen yasakları mekruh kabul ettiğini savunur. 71 İmam Malik at katır ve eşek konusunda Ebu Hanife gibi ayetle istidlalde bulunup üçünün de etinin yenmeyeceği kanaatindeyse de 72 sonraki Malikiler bu konudaki hadis rivayetleri doğrultusunda at ve eşeği ayırmışlardır. Bu görüşe göre yukarıda sayılanlar dışında kalan, deniz hayvanları dâhil, bütün hayvanlar helaldir. 73 Şafiîlerin görüşü: İmam Şafiî ayette açıklandığı gibi tayyibâtın helal, habâisin olduğunu, tayyibâtın Arapların temiz görerek yedikleri, habâisin ise Arapların pis görerek yemedikleri hayvanlar olduğunu görüşünün temeline oturtmuştur. Ona göre Allah onların yedikleri arasından sadece dört şeyi istisna ederek haram kıl- 67 Serahsî, el-mebsût, XI, 220 vd.; Kâsânî, Bedâiu s-sanâî, V, 35 vd.; Merginani, el-hidaye, Beyrut, Dâru İhyau t- Turasü l-arabi, ty., IV, 351 vd. 68 Nitekim Ebu Hanife ye göre at eti yenmez, Ebu Yusuf ve İmam Muhammed e göre yenir olurca Serahsî bir tür arabuluculuk yaparak, atın cihat aleti olduğu için mübarek olduğunu ve sayısının azalmaması için mekruh görülmesi gerektiğini savunmuştur (el-mebsût, XI, ). Kâsânî ise bu konuda hem at etini yasaklayan hadis rivayetleri ile hem de atın hiçbir selim tabiat sahibi tarafından beğenilmeyen habis bir hayvan olduğu iddiasıyla Ebu Hanife ye destek vermiştir (Bedâiu s-sanâî, V, 39). 69 Mâlik, Muvatta, Sayd, Sahnûn, Abdüsselam b. Said Tenuhi, el-müdevvenetu l-kubra, Dâru l-kütübi l-ilmiyye Beyrut 1994, I, Bk. Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed b Kudâme, el-muğnî, Kahire: Mektebetü l-kahire, 1968, IX. 408; İbn Hazm, Muhallâ, Beyrut, Dâru l-fikr, yy.,ty., VI. 68; İbn Rüşd, Bidâyetü l-müctehîd, III Mâlik, Muvatta, Sayd, İbn Cüzeyy, el-kavâninü l-fıkhiyye, Kahire 1985, s. 116; Muhammed b Yusuf el Gırnâtî, et-tâc ve l-iklîl li-muhtasarı Halîl, Dâru l-kütübü l-ilmiyye, 1994, IV, 355 vd.

12 340 Yrd. Doç. Dr. İsmail YALÇIN mıştır. Onların dışında Arapların yedikleri helal, yemedikleri haramdır. Hadis rivayetleri de bu kurala uygundur. Nitekim Araplar yediği için at, sırtlan ve semender helaldir ve bu mealde hadisler vardır. Buna mukabil Araplar insana saldıran kuvvetli yırtıcıları yemez bunlar haramdır. Hakkında rivayetler bulunduğu için eşek ve katırı da haram görmüşler fakat bunlar için Arapların yemediğini ön plana çıkarmamışlardır. 74 Şafiî nin görüşünü temelden zayıflatan birkaç nokta bulunmaktadır. Öncelikle onun En âm 6/145 inci ayeti sizin yedikleriniz içinde bunlardan başka haram kılınmış bir şey bulmuyorum şeklinde anlaması ayetin siyakına uygun değildir. Ayetin öncesinde Arapların kendi kendilerine uydurdukları haramlardan bahsedilmektedir. Ayetin Cessas ın açıkladığı gibi haram gördükleriniz arasında bunlardan başka haram kılınmış bir şey bulmuyorum şeklinde anlaşılması daha uygundur. İkinci olarak onun tayyibât ve habâisi belirlemede Arap örfünü kıstas alması tutarlı değildir. Her ne kadar bu ölçüyü keskinleştirmek için örfüne itibar edilecek Arapların zengin ve şehirli Hicaz Arapları olduğunu, ihtilaf halinde ise Kureyş in örfüne itibar edilmesi gerektiğini 75 söylemişlerse de pratikte uygulanması zor olan bu ölçü, kendi hükümleriyle de çelişkilidir. Zira o, Hayber de Arapların yemek için tencerelere doldurdukları eşeği haram görürken bir bedevi yiyeceği olduğu anlaşılan ve Hz. Peygamber in tiksindiği semenderi helal görmüştür. Nitekim Cessas, İmam Şafiî nin Arapların yemesine ve yememesine göre hüküm vermesinin tutarsız olduğunu örneklerle açıklamıştır. 76 Hanbelilerin görüşü: Ahmet b. Hanbel ve onun takipçileri küçük bazı farklılıklar dışında Şafiî mezhebi ile uyumlu metotlar kullanmışlar ve onunla benzer sonuçlara ulaşmışlardır. Nitekim İbn Kudame haram olan hayvanlar konusuna, Muhtasaru l Hiraki deki hayvanlardan haram olan Allah ın kitabında haram kıldığıdır. Arapların temiz dedikleri şeyler helal, pis dedikleri şeylerde haramdır cümlesiyle 77 başlamış fakat konunun devamında hayvanlar hakkında hüküm verirken bu bakış açısını ön plana çıkarmamış her hayvan hakkındaki hadisleri, sahabe ve tabiin sözlerini zikrederek hükmünü onlara dayandırmaya gayret etmiştir. 78 Haramları ayette sayılanlarla sınırlayanların görüşü: Bazı âlimler ise hayvani haramları kuranda sayılan dört madde ile sınırlı olduğu görüşüne meyletmişlerdir. 79 Bu yaklaşıma göre Hz. Peygamber in habâisi haram kılması demek Allah ın haram kıldıklarını insanlara tebliğ etmesi demektir. Rivayetlere göre İbn Abbas a ehlî eşek eti sorulunca En âm 6/145 inci ayetini okumuştur. Hz. Aişe ise kendisine yırtıcı 74 Bk. Şafiî, el-ümm, II, eş-şirâzî, Ebu İshak, el-mühezzeb, Dâru l-kütübü l-ilmiyye, I, ; Nevevî, Mecmu, IX, 25-26; 76 Cessâs, Ahkâmü l-kur ân, IV. 191, 77 Ebu l-kâsım Ömer el-hirâkî,, Metnu l-hiraki (Muhtasar), Dâru s-sahabeti li t-türas, 1993, s Bk. İbn Kudâme, el Muğnî, IX, Bu yaklaşımı savunanlar için bkz. İbn Kudâme, el-muğnî, IX,

13 Fıkıhta Haram Hayvanları Belirleme Sorunu 341 hayvanlar sorulunca aynı ayeti okumuştur. 80 Ayrıca yukarıda zikrettiğimiz gibi İbn Abbas ın helal ve haram Allah ın kitabında açıkladıklarıdır diyerek En âm 6/145 i okuduğu da rivayet edilmiştir. 81 Bu yaklaşımı kuvvetle savunanlardan Kurtubî Ayetlerin kesin sınırlayıcı anlamları karşısında, üzerinde sahabenin dahi ihtilaf ettiği hadis rivayetleriyle ayete haramlar ilave etmenin doğru olmayacağını açıklamıştır. 82 Razi ise sistematik bir şekilde ayetlerle haramlara getirilen sınırlamayı savunmuştur bunlara yapılacak ilavenin nesih anlamına geleceğini vurgulamıştır. 83 Bunlara benzer bir yaklaşımı Reşit Rıza tefsirinde ve Şaltut Fetâva adlı eserinde sergilemiş ve özetle, ayetlerin açık ve kesin hükümlerinin zannî rivayetlerle nesih veya takyit edilemeyeceğini, zannî rivayetlerle haram hükmünün de sabit olmayacağını, ancak mekruh denilebileceğini ifade etmişlerdir. 84 c) Kültürel Etkiler Konuyla ilgili ihtilafların kökeninde kültürel örf ve kanaatlerin de kısmen etkili olduğu dikkati çekmektedir. Çünkü özellikle habis oldukları ön plana çıkarılarak haram görülen hayvanlarda bu hükümler tamamen örf etkisi altındadır. İmam Şafiî Safa ve Merve arasında sırtlan kesilip etinin satıldığını ve Arapların onu ittifakla yediklerinden bahseder. 85 Buna mukabil Hanefi eserlerinde sırtlan pis ve iğrenç bir hayvan olarak görülmüştür. 86 Aynı şekilde semender, Arap tavşanı, kaya porsuğu, kirpi gibi yer haşerelerini ve balık dışındaki deniz hayvanlarını Hanefiler iğrenç görürken 87 diğer mezheplerdeki bunları tayyip gören yaklaşım 88 kültürel değerleri yansıtmaktadır. Hicaz, Irak, Mısır üçgeninde iğrenç hayvanların bu kadar değişiklik göstermesi göz önüne alınırsa, İslam coğrafyasının genişlemesiyle paralel olarak mutlak içtihat faaliyeti de devam etmiş olsaydı bu ihtilafın daha da artması beklenebilirdi. Ancak mezheplerin ortaya çıkışını müteakiben hadis rivayetlerinin kayda geçmiş olması bu ihtilafları belli bir noktada dondurmuş, hatta at eti konusunda olduğu gibi, mezhep görüşlerinde kısmen yakınlaşmaya sebep olmuştur. 4. SONUÇLAR 1- Kur an ı Kerim in dört ayrı surede ve ikisi Mekkî ikisi Medenî dört ayrı ayette haram olan hayvani gıdaların dört maddeden ibaret olduğunu vurgulu ve sınırlayıcı ifade tarzıyla açıklamıştır. Bunların haramlığı üzerinde ittifak bulunmakla 80 Bkz. Abdürrezzâk, Musannef, X. 521, 525, 528; Cessâs, Ahkâmü l-kur ân, IV Ebû Dâvud, Et ime, Kurtubî, el-cami, VII, Fahreddin er-râzî, Mefâtîhu l-gayb, Beyrut 2000, XIII, Reşit Rıza, Tefsîru l-kur ân il-hakîm (Tefsîru l-menar), yy, 1990, VIII, 129 vd.; Mahmud Şeltut, el-fetâvâ, Beyrut- Kahire 1983, s Şâfiî, el-ümm, II Serahsî, Mebsût, XI Bkz. Serahsî, Mebsût, XI. 220; Kâsânî, Bedâiu s-sanâî, V Bkz. Sahnûn, Müdevvene, II. 62, 64; Şâfiî, el-ümm, II. 271; İbn Kudâme, Muğnî, XI. 81.

14 342 Yrd. Doç. Dr. İsmail YALÇIN beraber bunlar dışında haram olan hayvani gıda olup olmadığı ihtilaflıdır. Cumhur hadis rivayetlerini bir metodoloji içinde dikkate alarak ve kıyas yöntemini işleterek yasak olan hayvani gıdaları genişletmişlerdir. Fakat ayetlerle hadisler arasında kurulan bağlantının farklılığı, bazı hadis rivayetlerinin değerlendirmeye alınıp alınmaması ve müçtehidin içinde bulunduğu kültürel ortam farklı neticelere ulaşmaya sebep olmuştur. Bu durumda zannî delilerle elde edilmiş birbirinden farklı haram ve helal hükümleri ortaya çıkmıştır. 2- Konuyla ilgili Kur an ayetleri Arapların yediği bir hayvanı hedef alarak onun haramlığını açıklamamış aksine bu ayetlerin kontekstinde temiz ve hoş yiyeceklerin yenmesi, haram uydurulmaması, Allah ın haram kılmadığı bir şeyi haram saymanın Allah a karşı yalan ve iftira olacağı vurgulanmıştır. 89 Hz. Peygamber de ayette zikredilenler dışında haram kılınan hayvanları saymamıştır. Yani bu konudaki rivayetlerin hiçbiri Hz. Peygamberin soyut olarak haram kılınan hayvanları öğretmek üzere veya somut olarak birinin yediği bir hayvanın haram olduğunu bildirmek üzere söylenmemiştir. Hayber de eşek etinin yasaklanması ısrarlı şikâyetler üzerine gelmiştir. 90 Hâlbuki tebliğ görevi haramları bildirmeyi de içeriyor olmalıdır. 3- Hz. Peygamber, ashabı tarafından şüpheli görülerek kendisine sorulan şeylerde cevaz tarafını tercih etmiştir. Bir sefer görevinde aç kalan sahabe denizden kıyıya vurmuş amber denilen dev bir hayvan görmüş ve bu hayvanın etiyle beslenmişler, yağıyla yağlanmışlar hatta etinden kurutarak Hz Peygamber e ikram etmişlerdir. 91 Rivayetlere göre sahabe ve Hz. Peygamber bu et hakkında şüpheye düşüp araştırmaya başvurmamışlardır. Başlangıçta böyle bir tereddüt yaşamışlar ve zaruret ruhsatını hatırlamışlar fakat sonra ruhsatın ötesine geçerek mubah telakkisi göstermişlerdir. Hz. Aişe kendilerine besmele çekilip çekilmediğini bilmedikleri et getirildiğinde Hz. Peygamber in besmele çek ve ye buyurduğunu nakletmiştir. 92 Yine Hz. Peygamber e acem diyarında yapılmış peynir gösterilmiş ve o, bıçakla kesin, besmele çekin ve yiyin buyurmuştur. 93 Hâlbuki bugünden bu peynire baktığımızda; neden imal edilmiştir, sütü helal midir, mayasında kullanılan şirden helal bir hayvana mı aittir, şirdeni kullanılan hayvan usulüne uygun kesilmiş midir, Mecusi nin kestiği helal midir gibi çok sayıda soru aklımıza gelebilir. Bir başka örnekte ise Hz. Peygamberin de bulunduğu bir sofraya kızarmış semender konulmuş, Hz. Peygamber onun ne olduğunu sormuş veya ona ne olduğu söylenmiş, bunun üzerine daha önce yemediği bir hayvan olduğu için ondan tiksinmiş ve yememiştir. Fakat orada bulunanlara bu iğrenç bir hayvandır, habâistendir, şeklinde bir açıklama yapmamış, aksine siz yiyin buyurmuştur En âm 6/ Bk. dipnot Buhârî, Zebâih, 18,19; Müslim, Sayd, İbn Mâce, Zebâih, Ebû Dâvud, Et ime, 39; Beyhaki, Dahâyâ, Buhârî, Zebâih, 33; Müslim, Sayd,

15 Fıkıhta Haram Hayvanları Belirleme Sorunu Fıkıh kaynakları incelendiğinde eti yenmeyen hayvanlar konusunda Mezhep imamlarının genel ilkelere göre hareket ettikleri ve kendilerine ulaşan bir rivayet varsa bu rivayeti bu ilkeler çerçevesinde anlamlandırdıkları dikkati çekmektedir. Ebu Hanife nin konuyla ilgili ilkeleri açık olarak bilinemese de, Hanefi mezhebindeki genel yaklaşıma göre hayvanların haramlığındaki temel illet habis (pis, iğrenç) olmaktır. Leş yemek yani etobur olmak habis olmayı gerektirdiği gibi selim tabiat sahibi insanların bir iğrenç görmesi de bir hayvanı habis kılar. Akıcı kanı olmayıp tezkiye edilemeyen hayvanlarda habistir. Bunun tek istisnası helalliği hakkında rivayet bulunan balık ve çekirgedir. Hanefiler bütün hadis rivayetlerini bu ilkeler doğrultusunda değerlendirilmiş ve bu kriterleri akli ve nakli delillerle savunmuşlardır. İmam Malik in yaklaşımı incelendiğinde onun, ayette haram kılınmış olanların dışında ibâha-i asliyye ilkesine göre hüküm verdiği, hakkında yasaklayıcı hadis rivayetleri bulunan hayvanlar konusunda haram lafzını kullanmadan, daha yumuşak ifadelerle çekinceni belirttiği görülmektedir. Ayrıca onun, Ebu Hanife gibi at, katır ve eşeğin yenmemesi gerektiğini ilgili ayetlere dayandırdığı müşahede edilmektedir. Daha sonraki Malikîler İmam Malikten gelen görüşlerle hadis rivayetleri arasında kaldıkları için çok belirgin ilkeler ortaya koyamamışlardır. İmam Şafiî Arapların yemesi ve yememesini temel ilke olarak kabul etmiş ve rivayetlerin de bu ilkeye uygun geldiğini söylemiştir. Ona göre tayyibât Arapların yedikleri, habâis ise yemedikleridir. Ona göre Araplar sırtlanı yedikleri için Hz. Peygamberin yasakladığı köpek dişli yırtıcılar sadece insanlara saldıran kuvvetli yırtıcılarla sınırlanmalıdır. Nitekim o bu sebeple tilkiyi helal görmüştür. Semender ve diğer yer hayvanlarını tayyibât olarak gören İmam Şafiînin Arap örfü ilkesi kaygan bir zemin oluşturmaktadır. O, Hz. Peygamber ve aile çevresi yemediği halde semenderi helal görmüş, Hayber de eşekleri yemek üzere tencerelere dolduran Araplar olduğu halde ehlî eşek etini haram kabul etmiştir. 5. ÖNERILER Fıkıhta haram olan hayvanlar konusunda tutarlı bir çözüm yolu ortaya koyabilmek için önümüzde birkaç yol olabilir. 1- Haram kılınan hayvani gıdalar konusundaki ayetlerle hadis rivayetleri birlikte genel bir değerlendirmeye tabi tutulup ilkeler belirlenerek bu ilkelere göre ayrıntılara girmeden helal ve haram belirlenebilir. Buna göre yırtıcılar, leş yiyiciler ve iğrenç hayvanlar haram sayılıp bunların dışında kalanlar helal kabul edilir. Bu yaklaşımda iğrenç hayvanların nasıl belirleneceği hususu en sübjektif alandır. Arap örfüne bakılması veya selim tabiat sahiplerinin damak tadına itibar edilmesi hiçbir şekilde objektif bir kriter sağlamaz. Zararlı olması dışında

16 344 Yrd. Doç. Dr. İsmail YALÇIN bir yiyecekten hoşlanmama bireysel veya toplumsal olabilir. Toplumsal olduğunda tamamen kültüreldir ve farklılıklar mikro düzeyden makro düzeye kadar çıkabilir. Bu ölçütün tek tırnaklı hayvanlar konusunda kullanılabilmesi zor görünmektedir. 2- Rivayetlerde bir şekilde yasaklanan veya haram olduğu bildirilen bütün hayvanlar haram olarak kabul edilebilir. Bu durumda haram alanı çok genişletilmiş olur. Bu yaklaşımda yasaklayıcı bazı zayıf rivayetler daha kuvvetli rivayetlerin önüne geçebilir ve sağlam bir temele dayanmadan Allah ın helal kıldığını haram kılma tehlikesine yol açabilir. Bu çözüm ancak, rivayetleri kuvvetli ve zayıf olarak ayırarak, haram lafzını kullanmamak şartıyla, kuvvetli rivayetlerin gereğinin tahrimen mekruh, kuvvetli rivayetlerle çelişmeyen zayıf rivayetlerin gereğinin ise tenzihen mekruh olarak kabul edilmesiyle makul hale gelebilir. Yukarıda işaret ettiğim ilkesel farklılıklar sebebiyle bu çözüm üzerinde ittifak edilmesi oldukça zordur. 3- Bir mezhep esas alınarak helal ve haram belirlenebilir. Ama bilinmelidir ki her mezhebin içinde o mezhebin imamlarından ihtilaflı rivayetler ve zaman içinde ortaya çıkmış farklı görüşler vardır. Diğer mezheplerle aralarındaki ihtilaflar da dikkate alındığında bir Müslüman ın helal dediğine diğerinin haram demesi gibi hoş olmayan bir durum ortaya çıkmaktadır. Fakat yine de çoğu Müslüman için, kendi kabulünü yegâne doğru sanmamak şartıyla emin bir yoldur. Bu çözümün önemli bir çıkmazı küreselleşen dünyada helal gıdayı mezheplere göre ayrı ayrı belirleyebilme sorunudur. Hatta bir mezhebe göre belirlemeye kalksanız bile mezhebin kendi içindeki ihtilaflı meseleleri bir şekilde çözüme bağlamanız gerekir. 4- Sadece Kuran da haram kılınanları haram sayıp onun dışındakileri haram saymamak şartıyla neyi yiyip neyi yemeyeceği kişinin seçimine bırakılabilir. Çünkü Kur an-ı Kerim, haram kılınanları ayrıntılı olarak açıkladığını, saydıkları dışında haram kılınmış bir şey olmadığını, haram kılınan hayvani gıdaların sadece leş, akmış kan, domuz eti ve Allahtan başkası adına boğazlanmış hayvan olduğunu, bunların dışında haram uydurmanın Allaha karşı yalan uydurmak, hatta iftira etmek olacağını net olarak ortaya koymuştur. Hz. Peygamber de Helâl, Allah ın kitabında helal kıldığı haram da Allah ın kitabında haram kıldığı şeydir. Hakkında sükût ettiği şey ise affedilmiştir, onun hakkında soru sormayınız 95 buyurarak bu yaklaşımı sağlam bir kayda bağlamıştır. Fakat bu demek değildir ki bunların dışında her şey yenilecek. İnsanoğlu kişisel ve kültürel tercihler sebebiyle pek çok hayvanı yememeye devam edecektir. Bu durumda bu tür hayvanlara kültürel bir bilgi olarak fıkıh kitaplarında olduğu gibi eti yenmez, yenmesi mekruh olur gibi lafızları kullanmakta mahzur olmaz. 95 Tirmizî, Libâs, 6; İbnu Mâce, Et ime, 60.

17 Fıkıhta Haram Hayvanları Belirleme Sorunu Eti yenmeyen hayvanları, hakkındaki yasaklamanın kat iliği veya zanniliğine göre derecelendirmek ve sadece hakkında açık ve kesin yasaklama bulunanları haram kabul edip diğerlerini derecelerine göre tahrimen mekruh veya tenzihen mekruh olarak değerlendirmektir. 96 Nitekim daha önce işaret ettiğimiz gibi Ebu Hanife ve İmamı Malik gibi öncülerin ve onları takip eden bazı âlimlerin haramlık delili zanni olduğunda hükmü, tahrimen mekruh, mekruh, yenmez, yenmesi helal olmaz, yenmesi uygun değildir, caiz değildir gibi ifadelerle zikrettikleri ve doğrudan haram demekten sakındıkları görülmektedir. 97 Fıkıh usulü açısından da konu teorik olarak zaten böyle belirlenmiştir. Fakat yukarıda zikrettiğimiz nedenlerle bir hükmü kesin veya zannî kabul etme ölçütleri fakihlere göre değişiklik gösterebilmekte ve özellikle her mezhepten müteahhirirun uleması arasında delili zannî olan konularda dahi haram hükmü verilmesine çokça rastlanmaktadır. Bu sebeple fıkıh kitaplarında zikredilen haramlardan, delalet ve sübut bakımından zan ifade eden naslara dayanan veya fakihlerin şahsi bilgileri, yerel örf ve adetler gibi sübjektif değerlere göre belirledikleri hükümlerde bu zannîliği yansıtmak ve haram hükmünden kaçınmak isabetli olacaktır. 96 Bk. Kahraman, Abdullah, İslam da helal ve haramın yeri ve fıkıh usulü açısından temellendirilmesi, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı:20, yıl: 2012, s Serahsî, el-mebsût, XI, 225; Abdullah b. Mehmud el-mevsılî, el-ihtiyar li-ta lîli l-muhtâr, Kahire 1937, V, 13-14; Ebu l-hasen Ahmed b. Muhammed el-kudûrî, Muhtasaru l Kudûrî, Beyrut 1997, s ; Zurkânî, Şerh ul- Muvatta, III,139; İbn Rüşd, Bidâyetü l-müctehîd, III,

İmam-ı Muhammed Terkine ruhsat olmayan sünnettir der. Sünnet-i müekkededir.[6]

İmam-ı Muhammed Terkine ruhsat olmayan sünnettir der. Sünnet-i müekkededir.[6] K U R B A N Şartlarını hâiz olub,allah a yaklaşmak amacıyla kesilen kurban;hz. Âdem in çocuklarıyla başlayıp [1],Hz. İbrahim-in oğlu İsmail-in kurban edilmesinin emredilmesi[2],daha sonra onun yerine koç

Detaylı

Hz. Peygamberin Yiyecekler Konusundaki Müsamahalı Yaklaşımının İzleri 1

Hz. Peygamberin Yiyecekler Konusundaki Müsamahalı Yaklaşımının İzleri 1 International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS) December 2016 : 2(2) ISSN : 2458-9381 Doi : Field : Islamic Sciences Type : Review Article Recieved: 20.09.2016 - Accepted: 28.11.2016 Hz.

Detaylı

İslam Hukuku Açısından Helal ve Haram Olan Gıdalar ve Bazı Güncel Meseleler

İslam Hukuku Açısından Helal ve Haram Olan Gıdalar ve Bazı Güncel Meseleler İslam Hukuku Açısından Helal ve Haram Olan Gıdalar ve Bazı Güncel Meseleler Kâşif Hamdi OKUR Permissible (Halal) and Forbidden (Haram) Foods In Terms of Islamic Law and Some Current Issues As is the case

Detaylı

DOMUZ ETİNİN HARAM KILINMASININ HİKMETİ

DOMUZ ETİNİN HARAM KILINMASININ HİKMETİ DOMUZ ETİNİN HARAM KILINMASININ HİKMETİ حكمة ريم م ا ير ] تر [ Türkçe Turkish Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ümmü Nebil 2009-1430 1 حكمة ريم م ا ير» باللغة ال ية «مد صالح

Detaylı

Fakat bazı şeyleri yeyip içmek, insanlara zararlı, hikmet ve ihtiyaca aykırı olduğu için İslam dininde haramdır.

Fakat bazı şeyleri yeyip içmek, insanlara zararlı, hikmet ve ihtiyaca aykırı olduğu için İslam dininde haramdır. Eşyada yenip içilme bakımından asıl olan mubah olmaktır. Bütün eşya, aslında insanların yararlanmaları için yaratılmıştır. Onun için aslında temiz olan, akla ve sağlığa zararlı olmayan bir kısım hayvan

Detaylı

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Günümüz Fıkıh Problemleri

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Günümüz Fıkıh Problemleri Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Günümüz Fıkıh Problemleri -Ders Planı- Dersin konusu: islamda kadının giyim-kuşamı [tesettür- örtünme] Ön hazırlık: İlgili tezler: ismail yıldız nesibe demirbağ

Detaylı

GIDA ÜRÜNLERİNDE HELÂL VE HARAMI BELİRLEME YÖNTEMİ 1 Abdullah KAHRAMAN 2

GIDA ÜRÜNLERİNDE HELÂL VE HARAMI BELİRLEME YÖNTEMİ 1 Abdullah KAHRAMAN 2 C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 2012, Cilt: XVI, Sayı: 1 Sayfa: 453-478 GIDA ÜRÜNLERİNDE HELÂL VE HARAMI BELİRLEME YÖNTEMİ 1 Abdullah KAHRAMAN 2 ÖZET Beslenme, insanın vazgeçilmez tabii ve temel ihtiyaçlarından

Detaylı

İslam Hukukunun kaynaklarının neler olduğu, diğer bir ifadeyle şer î hükümlerin hangi kaynaklardan ve nasıl elde edileceği, Yemen e kadı tayin edilen

İslam Hukukunun kaynaklarının neler olduğu, diğer bir ifadeyle şer î hükümlerin hangi kaynaklardan ve nasıl elde edileceği, Yemen e kadı tayin edilen İslam Hukukunun kaynaklarının neler olduğu, diğer bir ifadeyle şer î hükümlerin hangi kaynaklardan ve nasıl elde edileceği, Yemen e kadı tayin edilen Muâz b. Cebel'in Hz. Peygamber in (s.a.v.) sorduğu

Detaylı

Ayşe KOÇ * * Yüksek Lisans Öğrencisi, e-posta:

Ayşe KOÇ * * Yüksek Lisans Öğrencisi, e-posta: Ayşe KOÇ * İslam dininde aklın yeri, önemi, fonksiyonu gibi konular İslam düşüncesinde ilk dönemlerden itibaren üzerinde tartışılan meselelerden biri olmuştur. Usul ve fürû-i fıkıh perspektifinden bakıldığında

Detaylı

14. BÖLÜMÜN DİPNOTLARI

14. BÖLÜMÜN DİPNOTLARI (1) En Nisa Sûresi: 11. (2) El Meydani-El Lübab fi Şerhi'l Kitab-Beyrut: 1400 C: 4, Sh: 186. Ayrıca El Mavsili-El İhtiyar fi Ta'lili'l Muhtar-İst: 1980 Çağrı Yay. C: 5, Sh: 84. (3) El Mavsili-A.g.e. C:

Detaylı

Acaba İslam dini Kadın ın sünnet olması doğrultusunda bir destur vermiş midir?

Acaba İslam dini Kadın ın sünnet olması doğrultusunda bir destur vermiş midir? Acaba İslam dini Kadın ın sünnet olması doğrultusunda bir destur vermiş midir? Rahman ve Rahim Olan Allah ın Adıyla Acaba İslam dini Kadın ın sünnet olması doğrultusunda bir destur vermiş midir? Kısacası

Detaylı

3 Her çocuk Müslüman do ar.

3 Her çocuk Müslüman do ar. TAHR C * 1 Sözlerin en güzeli Allah ın kitabı, yolların en güzeli Muhammed in yoludur. Buhari, Edeb, 70; tisam, 2. z Müslim, Cuma, 43. z Nesai, Iydeyn, 22. z bn Mace, Mukaddime, 7. z Darimî, Mukaddime,

Detaylı

Abdullah b. Abdurrahman el-cibrîn

Abdullah b. Abdurrahman el-cibrîn RAMAZAN GECELERİNDE KILINAN NAMAZIN CEMAATLE EDÂSININ MEŞRULUĞU ] ريك Turkish [ Türkçe Abdullah b. Abdurrahman el-cibrîn Terceme: Muhammed Şahin Tetkik: Ali Rıza Şahin 2011-1432 وعية اجلماعة يف قيام رمضان»

Detaylı

O, hiçbir sözü kendi arzularına göre söylememektedir. Aksine onun bütün dedikleri Allah ın vahyine dayanmaktadır.

O, hiçbir sözü kendi arzularına göre söylememektedir. Aksine onun bütün dedikleri Allah ın vahyine dayanmaktadır. İslam çok yüce bir dindir. Onun yüceliği ve büyüklüğü Kur an-ı Kerim in tam ve mükemmel talimatları ile Hazret-i Resûlüllah (S.A.V.) in bu talimatları kendi yaşamında bizzat uygulamasından kaynaklanmaktadır.

Detaylı

YİYECEK-İÇECEKLERDE HARAM-HELALLİĞİN KRİTERİ VE BU KONUDA ARAP KÜLTÜRÜNÜN ETKİSİ

YİYECEK-İÇECEKLERDE HARAM-HELALLİĞİN KRİTERİ VE BU KONUDA ARAP KÜLTÜRÜNÜN ETKİSİ YİYECEK-İÇECEKLERDE HARAM-HELALLİĞİN KRİTERİ VE BU KONUDA ARAP KÜLTÜRÜNÜN ETKİSİ Yüksel MACİT * The Criterion of Forbidden and Permissible in Foods and Drinks: In This Subject The Influence of The Culture

Detaylı

Orucun tutulacağı günler olduğu gibi tutulmayacağı günlerde vardır. Resûlüllah sav bizzat bunu yasak etmiştir.

Orucun tutulacağı günler olduğu gibi tutulmayacağı günlerde vardır. Resûlüllah sav bizzat bunu yasak etmiştir. Hastalık ve Yolculukta: Eğer bir insan hasta ise ve yolcu ise onun için oruç tutmak Kur an-ı Kerim de yasaktır. Bazı insanlar ben hastayım ama oruç tutabilirim diyor veya yolcuyum ama tutabilirim diyor.

Detaylı

1 İslam ne demektir? Hazreti Peygamberimiz in (sallallahu aleyhi ve sellem) getirdiği din olup bunu kabul etmek, Allah a ve resulüne itaat etmektir.

1 İslam ne demektir? Hazreti Peygamberimiz in (sallallahu aleyhi ve sellem) getirdiği din olup bunu kabul etmek, Allah a ve resulüne itaat etmektir. İBADET 1 İslam ne demektir? Hazreti Peygamberimiz in (sallallahu aleyhi ve sellem) getirdiği din olup bunu kabul etmek, Allah a ve resulüne itaat etmektir. 2 İslam ın şartı kaçtır? İslam ın şartı beştir.

Detaylı

Üstadımızın mezkûr beyanında, Kur'an ın her ayetinin üç hükmü içine aldığı belirtilmiştir. Bu hükümler şunlardır:

Üstadımızın mezkûr beyanında, Kur'an ın her ayetinin üç hükmü içine aldığı belirtilmiştir. Bu hükümler şunlardır: Sorularlarisale.com "Kur'an ın her kelamı üç kaziyeyi müştemildir. Birincisi, bu Allah ın kelamıdır. İkincisi, Allah ca murad olan mana budur. Üçüncüsü, mana-yı murad budur..." İzah eder misiniz? "Kur'an

Detaylı

Teravih Namazı - Gizli ilimler Sitesi

Teravih Namazı - Gizli ilimler Sitesi Niçin Teravih Namazı denilmiştir? Ramazan ayında yatsı namazından sonra kılınan namaz. "Teravih" kelimesi Arapça, "Terviha"nın çoğuludur ve "oturmak, istirahat etmek'" anlamına gelmektedir. Teravih namazı

Detaylı

Birden fazla umre yapmanın hükmü ve iki umre arasındaki süre ne kadar olmalıdır? Muhammed Salih el-muneccid

Birden fazla umre yapmanın hükmü ve iki umre arasındaki süre ne kadar olmalıdır? Muhammed Salih el-muneccid Birden fazla umre yapmanın hükmü ve iki umre arasındaki süre ne kadar olmalıdır? حكم تكر لعمر م يكو بينهما ] تريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza

Detaylı

UYDURULAN DİN VE KURANDAKİ DİN

UYDURULAN DİN VE KURANDAKİ DİN Kuran Araştırmaları Grubu http://www.kurandakidin.net/ UYDURULAN DİN VE KURANDAKİ DİN XIX. BÖLÜM: KURAN'DA YEMEK, MEZHEPLERİN, HADİSLERİN DİNİNDE YEMEK... 1 A. MİDYE, KARİDESİN HARAM KILINMASI... 2 B.

Detaylı

dinkulturuahlakbilgisi.com KURBAN İBADETİ Memduh ÇELMELİ dinkulturuahlakbilgisi.com

dinkulturuahlakbilgisi.com KURBAN İBADETİ Memduh ÇELMELİ dinkulturuahlakbilgisi.com KURBAN İBADETİ Memduh ÇELMELİ KURBAN: AYET ve HADİSLER Biz, her ümmet için Allah ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların üzerlerine onun adını anarak kurban kesmeyi meşru kıldık. İlahınız,

Detaylı

Selamın Veriliş Şekli: Selam verildiği zaman daha güzeliyle veya aynısıyla karşılık vermek gerekmektedir. Allah

Selamın Veriliş Şekli: Selam verildiği zaman daha güzeliyle veya aynısıyla karşılık vermek gerekmektedir. Allah Arapça da barış, esenlik ve selamet gibi anlamlara gelen selam kelimesi, ilk insan ve ilk peygamber Âdem den (a.s.) beri vardır: Allah Ademi yarattığı vakit, git şu oturan meleklere selam ver, selamını

Detaylı

Dr. Mehmet Sürmeli tarafından yazıldı. Perşembe, 07 Ekim :45 - Son Güncelleme Perşembe, 21 Ekim :00

Dr. Mehmet Sürmeli tarafından yazıldı. Perşembe, 07 Ekim :45 - Son Güncelleme Perşembe, 21 Ekim :00 4 Sahabe gibi Kur'an-ı kerim'i ve İslam'ı yaşayabilmenin sırrı - Tefsir - Dr. Mehmet Sürmeli'nin kişisel web si Tüm emir ve yasakların amacı, insanı Allah a giden yolda dosdoğru olarak tutabilmek ve ilerlemesini

Detaylı

Abdest alırken kep ve şapka veya kufiyenin üzerini mesh etmenin hükmü. Muhammed Salih el-muneccid

Abdest alırken kep ve şapka veya kufiyenin üzerini mesh etmenin hükmü. Muhammed Salih el-muneccid Abdest alırken kep ve şapka veya kufiyenin üzerini mesh etmenin hükmü ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 ح م ملسح القبعة والكوفية

Detaylı

2. Haramı ve helali tayin etmek Allah ın hakkıdır. Bir harama helal demek vebal olduğu gibi helale haram demek de vebaldir.

2. Haramı ve helali tayin etmek Allah ın hakkıdır. Bir harama helal demek vebal olduğu gibi helale haram demek de vebaldir. Duası müstecap, günü bereketli, kalbi mutmain, huzurlu, umutlu, salih bir mü min olabilmek için helal yeme-içme ve helal yaşama ölçülerimizin bilinmesi gerekiyor. Her imtihanımızda ve hayatımızın her kesitinde

Detaylı

Rahmân ve Rahîm Ne Demektir?

Rahmân ve Rahîm Ne Demektir? Besmele Kitapcığı Besmelenin Anlamı Besmele, bütün varlıkların hal diliyle ve iradeli varlık olan insanın lisanıyla ve haliyle meşru olan her işine Allah ın ismiyle başlamasıdır. En önemli dua ve zikirlerdendir.

Detaylı

İÇİNDEKİLER KISALTMALAR...10 ÖNSÖZ...12 GİRİŞ...16 I- İSRÂ VE MİRAÇ KELİMELERİNİN MANALARI...16 II- TARİH BOYUNCA MİRAÇ TASAVVURLARI...18 A.

İÇİNDEKİLER KISALTMALAR...10 ÖNSÖZ...12 GİRİŞ...16 I- İSRÂ VE MİRAÇ KELİMELERİNİN MANALARI...16 II- TARİH BOYUNCA MİRAÇ TASAVVURLARI...18 A. İÇİNDEKİLER KISALTMALAR...10 ÖNSÖZ...12 GİRİŞ...16 I- İSRÂ VE MİRAÇ KELİMELERİNİN MANALARI...16 II- TARİH BOYUNCA MİRAÇ TASAVVURLARI...18 A. Eski Kavimlerde Miraç...18 1. Çeşitli Kabile Dinleri...19 2.

Detaylı

GEÇ DÖNEM ALĠMLERĠNĠN KERAHET LAFZINI HARAM TERĠMĠNĠN YERĠNDE KULLANMALARININ YANLIġLIĞI VE DELĠLĠ Ġ LAMU L-MUVAKKI ĠN

GEÇ DÖNEM ALĠMLERĠNĠN KERAHET LAFZINI HARAM TERĠMĠNĠN YERĠNDE KULLANMALARININ YANLIġLIĞI VE DELĠLĠ Ġ LAMU L-MUVAKKI ĠN GEÇ DÖNEM ALĠMLERĠNĠN KERAHET LAFZINI HARAM TERĠMĠNĠN YERĠNDE KULLANMALARININ YANLIġLIĞI VE DELĠLĠ Ġ LAMU L-MUVAKKI ĠN ĠBN KAYYĠM EL-CEVZĠYYE (Rahmetullahi aleyh) (D.691/1292- Ö.751/1350) www.tavhid.org

Detaylı

Kadının abdestte başörtüsünün üzerini mesh etmesinin hükmü. Muhammed b. Salih el-useymîn

Kadının abdestte başörtüsünün üzerini mesh etmesinin hükmü. Muhammed b. Salih el-useymîn Kadının abdestte başörtüsünün üzerini mesh etmesinin hükmü ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 ح م مسح ا ىلع مخارها يف الوضوء» اللغة

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TÜRK DİLİ I Ders No : 00700400 : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 2 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim Tipi Ön Koşul

Detaylı

KELAM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

KELAM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 7. KELAM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASI 7.1. KELAM DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ TEMEL FELSEFESİ VE GENEL AMAÇLARI Kelam; naslardan hareketle inanç esaslarını ve insanın düşünce yapısına ilişkin temel

Detaylı

7- Peygamberimizin aile hayatı ve çocuklarla olan ilişkilerini araştırınız

7- Peygamberimizin aile hayatı ve çocuklarla olan ilişkilerini araştırınız 4. SINIFLAR (PROJE ÖDEVLERİ) Öğrenci No 1- Dinimize göre Helal, Haram, Sevap ve Günah kavramlarını açıklayarak ilgili Ayet ve Hadis meallerinden örnekler veriniz. 2- Günlük yaşamda dini ifadeler nelerdir

Detaylı

Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri

Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri 1 ) İlahi kitapların sonuncusudur. 2 ) Allah tarafından koruma altına alınan değişikliğe uğramayan tek ilahi kitaptır. 3 ) Diğer ilahi

Detaylı

Hulle'nin dayanağı âyet ve hadistir.

Hulle'nin dayanağı âyet ve hadistir. Bir İslâm hukuku terimi olarak; üç talakla boşanmış olan bir kadının, eski kocasına yeniden dönebilmesi için, üçüncü bir erkekle usûlüne göre evlenip, ölüm veya boşanma ile bu ikinci evliliğin sona ermesi

Detaylı

Tevrat ta Dabbe İncil de Dabbe İslam Kültüründe Dabbe Hadislerde Dabbetül-Arz Kur an da Dabbetül-Arz Kaynakça. Dabbetül-Arz دابة االرض

Tevrat ta Dabbe İncil de Dabbe İslam Kültüründe Dabbe Hadislerde Dabbetül-Arz Kur an da Dabbetül-Arz Kaynakça. Dabbetül-Arz دابة االرض Tevrat ta Dabbe İncil de Dabbe İslam Kültüründe Dabbe Hadislerde Dabbetül-Arz Kur an da Dabbetül-Arz Kaynakça Dabbetül-Arz دابة االرض Tevrat ta Dabbe Yahudi ve Hıristiyan Teolojisinde (Tanrı biliminde),

Detaylı

EHL-İ SÜNNET'İN ÜSTÜNLÜĞÜ.

EHL-İ SÜNNET'İN ÜSTÜNLÜĞÜ. EHL-İ SÜNNET'İN ÜSTÜNLÜĞÜ www.almuwahhid.com 1 Müellif: Şeyhu'l-İslam İbni Teymiyye (661/728) Eser: Mecmua el-feteva, cilt 4 بسم هللا الرحمن الرحيم Selefin, kendilerinden sonra gelenlerden daha alim, daha

Detaylı

İslam hukukuna giriş (İLH1008)

İslam hukukuna giriş (İLH1008) DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. İslam hukukuna giriş (İLH1008) KISA

Detaylı

ﺐ ﺋﻟﺬﺮﻟ ﻼﺻ ﺔﻋﺪ ﺑ «ﺔﻴ ﻟ ﺘﺮ ﺔﻐﻠﻟﺎ ﺑ» ﺪﺠﻨﻟﻤ ﺢﻟﺎﺻ ﺪﻤﻣﺤ ﺪﻤﻣﺤ ﻴﻦﻫﺎﺷ ﻢﻠﺴﻣ ﺔ : ﺟﻤﺮﺗ ﻞﻴﺒﻧ 1 2 ﺔ:ﻌﺟ ﺮﻣ

ﺐ ﺋﻟﺬﺮﻟ ﻼﺻ ﺔﻋﺪ ﺑ «ﺔﻴ ﻟ ﺘﺮ ﺔﻐﻠﻟﺎ ﺑ» ﺪﺠﻨﻟﻤ ﺢﻟﺎﺻ ﺪﻤﻣﺤ ﺪﻤﻣﺤ ﻴﻦﻫﺎﺷ ﻢﻠﺴﻣ ﺔ : ﺟﻤﺮﺗ ﻞﻴﺒﻧ 1 2 ﺔ:ﻌﺟ ﺮﻣ REGÂİB NAMAZI BİD'ATI بدعة صلا لرذلي ب ] تريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ümmü Nebil 009-40 بدعة صلا لرذلي ب» باللغة لرت ية «حممد صالح ملنجد ترمجة: حممد

Detaylı

Tevrat ta Dabbe İncil de Dabbe İslam Kültüründe Dabbe Hadislerde Dabbetü l-arz Kur an da Dabbetü l-arz Kaynakça. Dabbetü l-arz

Tevrat ta Dabbe İncil de Dabbe İslam Kültüründe Dabbe Hadislerde Dabbetü l-arz Kur an da Dabbetü l-arz Kaynakça. Dabbetü l-arz Tevrat ta Dabbe İncil de Dabbe İslam Kültüründe Dabbe Hadislerde Dabbetü l-arz Kur an da Dabbetü l-arz Kaynakça Dabbetü l-arz Tevrat ta Dabbe Yahudi ve Hıristiyan Teolojisinde (Tanrı biliminde), İslam

Detaylı

Kadınların Dövülmesi. Konusuna Farklı Bir Bakış. (Nisa [4] 34)

Kadınların Dövülmesi. Konusuna Farklı Bir Bakış. (Nisa [4] 34) Nisa [4] 34 Nuşûz Darabe Boşanmadan Önceki İşler Hz. Muhammed Hiç Kimseyi Dövmemiştir Dövmek Yasaklanmış Eşini Döven Hayırsızdır Ayetin Mantığı Kaynakça Kadınların Dövülmesi (Nisa [4] 34) Konusuna Farklı

Detaylı

NAMAZI, MESCİT VEYA CÂMİDE CEMAATLE KILMANIN HÜKMÜ. Vaizler Muhammed b. Salih el-muneccid. Terceme edenler. Muhammed Şahin. Tetkik edenler Ümmü Nebil

NAMAZI, MESCİT VEYA CÂMİDE CEMAATLE KILMANIN HÜKMÜ. Vaizler Muhammed b. Salih el-muneccid. Terceme edenler. Muhammed Şahin. Tetkik edenler Ümmü Nebil NAMAZI, MESCİT VEYA CÂMİDE CEMAATLE KILMANIN HÜKMÜ حكم الصلاة مع الجماعة ] باللغة التركية [ Vaizler Muhammed b. Salih el-muneccid ألفه الشيخ: محمد صالح المنجد Terceme edenler Muhammed Şahin ترجمه: محمد

Detaylı

ŞABAN'IN 30. GECESİ HİLAL GÖRÜLMEDİĞİ ZAMAN (NE YAPILIR?)

ŞABAN'IN 30. GECESİ HİLAL GÖRÜLMEDİĞİ ZAMAN (NE YAPILIR?) 1436 ŞABAN'IN 30. GECESİ HİLAL GÖRÜLMEDİĞİ ZAMAN (NE YAPILIR?) إذا لم ير اهلالل يللة اثلالثني من شعبان باللغة الرتكية Abdullah b. Abdurrahman el-cibrîn اسم املؤلف عبد اهلل بن عبد الرمحن اجلربين Çeviren

Detaylı

İslamî bilimler : Kur'an-ı Kerim'in ve İslam dininin doğru biçimde anlaşılması için yapılan çalışmalar sonucunda İslami bilimler doğdu.

İslamî bilimler : Kur'an-ı Kerim'in ve İslam dininin doğru biçimde anlaşılması için yapılan çalışmalar sonucunda İslami bilimler doğdu. Türk İslam Bilginleri: İslam dini insanların sadece inanç dünyalarını etkilemekle kalmamış, siyaset, ekonomi, sanat, bilim ve düşünce gibi hayatın tüm alanlarını da etkilemiş ve geliştirmiştir Tabiatı

Detaylı

KANIN ABDESTE ETKİSİ Fatih TURAY

KANIN ABDESTE ETKİSİ Fatih TURAY Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 43 Erzurum 2015 KANIN ABDESTE ETKİSİ Fatih TURAY ÖZ Kanın abdesti bozup bozmadığı meselesi, günlük hayatta abdestle ilgili en sık karşılaşılan fıkhî

Detaylı

Kadın ve Yönetim Hakkı

Kadın ve Yönetim Hakkı Kadın ve Yönetim Hakkı İslam hukukunda kadının devlet başkanı, vali, kaymakam gibi yüksek düzey yönetici olmasının serbest olup olmaması tartışılmıştır. Fıkıhçılar bu konuda genellikle olumsuz görüş sahibi

Detaylı

Avrupa İslam Üniversitesi İSLAM ARAŞTIRMALARI. Journal of Islamic Research البحوث االسالمية

Avrupa İslam Üniversitesi İSLAM ARAŞTIRMALARI. Journal of Islamic Research البحوث االسالمية Avrupa İslam Üniversitesi İSLAM ARAŞTIRMALARI Journal of Islamic Research البحوث االسالمية Yıl 3 Sayı 1 Mayıs 2010 .. / Özet: Hadislerin anlaşılmasında aklın putlaştırılması Batıyla geniş bir etkileşim

Detaylı

ŞİÎ-SÜNNÎ POLEMİĞİNDE EBÛ TÂLİB VE DİNÎ KONUMU. Habib KARTALOĞLU

ŞİÎ-SÜNNÎ POLEMİĞİNDE EBÛ TÂLİB VE DİNÎ KONUMU. Habib KARTALOĞLU e-makâlât Mezhep Araştırmaları, IV/2 (Güz 2011), ss. 179-183. ISSN 1309-5803 www.emakalat.com ŞİÎ-SÜNNÎ POLEMİĞİNDE EBÛ TÂLİB VE DİNÎ KONUMU Halil İbrahim Bulut, Araştırma Yayınları, Ankara, Nisan 2011,

Detaylı

بسم هللا الرحمن الرحيم DAR'UL HARP NEDİR VE DAR'UL HARP HALKINA NASIL MUAMELE EDİLİR?/HAMD BİN ATİK (RH.A) ed-durar us seniyye, 9/

بسم هللا الرحمن الرحيم DAR'UL HARP NEDİR VE DAR'UL HARP HALKINA NASIL MUAMELE EDİLİR?/HAMD BİN ATİK (RH.A) ed-durar us seniyye, 9/ بسم هللا الرحمن الرحيم DAR'UL HARP NEDİR VE DAR'UL HARP HALKINA NASIL MUAMELE EDİLİR?/HAMD BİN ATİK (RH.A) ed-durar us seniyye, 9/256-259 Şeyh Hamd bin Atik (V. 1301) kardeşlerinden birisine hitaben şöyle

Detaylı

HAYVANSAL YAN ÜRÜNLERİN TİCARETİNDE HELÂLLİK SORUNU

HAYVANSAL YAN ÜRÜNLERİN TİCARETİNDE HELÂLLİK SORUNU İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy. 30, 2017, s. 423-437. HAYVANSAL YAN ÜRÜNLERİN TİCARETİNDE HELÂLLİK SORUNU Yrd.Doç.Dr. Hüseyin BAYSA * Özet: Hayvanların insan tüketimine elverişli olmayan parçalarının

Detaylı

Türkçeye Tercüme Edilen Hadis Kitaplarında Geçen Zayıf Hadislerin Numaraları

Türkçeye Tercüme Edilen Hadis Kitaplarında Geçen Zayıf Hadislerin Numaraları Türkçeye Tercüme Edilen Hadis Kitaplarında Geçen Zayıf Hadislerin Numaraları Ebu Davud, Tirmizi, İbn Mace, Nesai, Edebu l-mufred, Muvatta, İbn Carud, Taberani (Mucemu s-sagir) İçindekiler 1- Sünenu İbn

Detaylı

Gündemdeki Tartışmalı Dinî Konular-2, Prof. Dr. Nihat Dalgın, Etüt Yayınları, Samsun, 2012, 448 s.

Gündemdeki Tartışmalı Dinî Konular-2, Prof. Dr. Nihat Dalgın, Etüt Yayınları, Samsun, 2012, 448 s. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016, sayı: 40, ss. 207-211. Gündemdeki Tartışmalı Dinî Konular-2, Prof. Dr. Nihat Dalgın, Etüt Yayınları, Samsun, 2012, 448 s. Bir birey olarak Müslüman

Detaylı

"De ki, bana vahyolunanlar arasında yiyene yemesi haram /alınmış bir

De ki, bana vahyolunanlar arasında yiyene yemesi haram /alınmış bir ~--- ; - '--- DOMUZ DERİSİ Doç. Dr. Alıdulaziz BAYINDIR* Soru- Tabaklanmış domuz derisi ve ondan yapılan eşyalar alınıp satılabilir mi? Bunlar giyili olarak namaz kılınabilir mi? Cevap- Tabaklanan deri

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Tefsir II ILH

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Tefsir II ILH DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS Tefsir II ILH 204 4 2+0 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Zorunlu Dersin Koordinatörü

Detaylı

Bir selam ile selamlandığınızda ondan daha iyisiyle veya aynısıyla selamı alın (Nisa 86)

Bir selam ile selamlandığınızda ondan daha iyisiyle veya aynısıyla selamı alın (Nisa 86) 1) Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor: Bir selam ile selamlandığınızda ondan daha iyisiyle veya aynısıyla selamı alın (Nisa 86) 2) Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) şöyle dedi: Müslüman ın Müslüman üzerindeki hakkı

Detaylı

Yüzük Takmaya Dâir Fıkhî Hükümler 1. Bölüm

Yüzük Takmaya Dâir Fıkhî Hükümler 1. Bölüm Yüzük Takmaya Dâir Fıkhî Hükümler 1. Bölüm [quote width= auto align= left right none border= COLOR color= BLUE title= EDİTÖRÜN NOTU ]Hüsamettin Vanlıoğu Başkanlığında İsmailağa Fıkıh Hey eti tarafından

Detaylı

Muhammed Salih el-muneccid

Muhammed Salih el-muneccid KABİRDEKİ HAYATIN TABİATI NASILDIR? [ Türkçe ] طبيعة الحياة في القبر [باللغة التركية [ Muhammed Salih el-muneccid محمد بن صالح المنجد Terceme eden : Muhammed Şahin ترجمة: محمد بن مسلم شاهين Tetkik eden

Detaylı

ZEKÂT VE FİTRE NİN TOPLAMA VE DAĞITIMI

ZEKÂT VE FİTRE NİN TOPLAMA VE DAĞITIMI 5 İÇINDEKILER ZEKÂT VE FİTRE NİN TOPLAMA VE DAĞITIMI ÖZET 18 1. MESELE: ZEKÂT VE FİTRENİN AYNI OLUŞU 21 Zekât 21 Fitre (Sadaka-i Fıtr) 22 Sadaka 22 Zekât ve Fitrenin Hikmeti 22 Zekât ve Fitrenin Aynı Oluşu

Detaylı

Yaşadığı dönemde çok önemli İslam düşünürleri yaşamış. Bunlardan birisi de hocası İbni Teymiyyedir.

Yaşadığı dönemde çok önemli İslam düşünürleri yaşamış. Bunlardan birisi de hocası İbni Teymiyyedir. 13. yüzyılın başlarında dünyaya gelmiş 14. yüzyılda Memluklu Devletinde yaşamıştır. Başka bir ifade ile Hicri 691 (M.1292) yılında dünyaya geliyor ve 751 (M.1350) yılında vefat ediyor. Yaşadığı dönemde

Detaylı

ZEKÂT VE FİTRENİN TOPLANMASI VE DAĞITIMI

ZEKÂT VE FİTRENİN TOPLANMASI VE DAĞITIMI 5 İÇINDEKILER ZEKÂT VE FİTRENİN TOPLANMASI VE DAĞITIMI ÖZET 18 1. MESELE: ZEKÂT VE FİTRENİN AYNI OLUŞU 21 Zekât 21 Fitre (Sadaka-i Fıtr) 22 Sadaka 22 Zekât ve Fitrenin Hikmeti 22 Zekât ve Fitrenin Aynı

Detaylı

Hafta Konu Ön Hazırlık Öğretme Metodu

Hafta Konu Ön Hazırlık Öğretme Metodu Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TEFSİR II Ders No : 0070040090 Teorik : 4 Pratik : 0 Kredi : 4 ECTS : 4 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim Tipi

Detaylı

Anoreksiya Nervoza DSM-IV-TR Tanı Ölçütleri

Anoreksiya Nervoza DSM-IV-TR Tanı Ölçütleri Kime sorarsanız sorun, herkes belli bir yaştan sonra kilolarından şikâyet etmektedir. Bu insanlar zayıflamayı çok istedikleri halde bir türlü zayıflayamadıklarından yakınırlar. Bunlar hem kilolarından

Detaylı

UMRE YAPMANIN FAZİLETİ

UMRE YAPMANIN FAZİLETİ UMRENİN FAZİLETİ UMRE YAPMANIN FAZİLETİ İbn Mâce deki rivayet şöyledir: Hz. Aişe (r.a) der ki: Ey Allah ın Resulü, kadınlara da cihad var mıdır? Efendimiz (s.a.v): Evet, içinde savaş olmayan bir cihad

Detaylı

LİVATA HADDİ (EŞCİNSELLİĞİN/HOMOSEKSÜELLİĞİN CEZASI)

LİVATA HADDİ (EŞCİNSELLİĞİN/HOMOSEKSÜELLİĞİN CEZASI) Livata Haddi 71 LİVATA HADDİ (EŞCİNSELLİĞİN/HOMOSEKSÜELLİĞİN CEZASI) Livatanın cezası zina cezasından farklıdır. Her ikisinin vakıası birbirinden ayrıdır, birbirinden daha farklı durumları vardır. Livata,

Detaylı

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2012), ss

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2012), ss Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2012), ss. 349-353. Sami Kılıç, İlâhi Dinlerde Yiyecek ve İçecekler Ankara: Sarkaç Yayınları, 2011, IX+226 s. Bilindiği üzere doktrinel ve

Detaylı

لا حرج من قضاء رمضان ا صف ا اk من شعبان

لا حرج من قضاء رمضان ا صف ا اk من شعبان Ramazan ayından kalan kaza orucunu, Şaban ayının ikinci yarısında tutmakta bir sakınca yoktur لا حرج من قضاء رمضان ا صف ا اk من شعبان ] تر [ Türkçe Turkish Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed

Detaylı

HADİS TARİHİ VE USULÜ

HADİS TARİHİ VE USULÜ HDİS TRİHİ VE USULÜ DİKKT! Bu testte 25 soru bulunmaktadır. Cevaplarınızı, cevap kâğıdınızın Hadis Tarihi ve Usulü testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz. 1. şağıdakilerden hangisi Esbabu Vürûdi l- Hadîs

Detaylı

İLİM ÖĞRETMENİN FAZİLETİ. Bu Beldede İlim Ölmüştür

İLİM ÖĞRETMENİN FAZİLETİ. Bu Beldede İlim Ölmüştür İLİM ÖĞRETMENİN FAZİLETİ Bu Beldede İlim Ölmüştür Rivayet edildiğine göre Süfyan es-sevrî (k.s) Askalan şehrine gelir, orada üç gün ikamet ettiği halde, kendisine hiç kimse gelip de ilmî bir mesele hakkında

Detaylı

HAYVANSAL ÜRÜNLERİN ÜRETİMİNDE BESLEME VE HELALLİK

HAYVANSAL ÜRÜNLERİN ÜRETİMİNDE BESLEME VE HELALLİK İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy. 22, 2013, s. 11-18. HAYVANSAL ÜRÜNLERİN ÜRETİMİNDE BESLEME VE HELALLİK Prof. Dr. Adnan KOŞUM* Livestock Fattening in the Production of Animal Products and Permissibility

Detaylı

TÂĞUT KELİMESİNİN ANLAMI

TÂĞUT KELİMESİNİN ANLAMI TÂĞUT KELİMESİNİN ANLAMI ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432 ع لكمة الطاغوت» باللغة الت ية «مد صالح املنجد رمجة: ممد مسلم شاه مراجعة:

Detaylı

HELAL YÖNERGELERİ KILAVUZU

HELAL YÖNERGELERİ KILAVUZU GİMDES HELAL YÖNERGELERİ KILAVUZU HELAL EL KİTABINDE HELAL EL KILAVUZU MADDESİNİN HAZIRLANMASI İÇİN OLUŞTURULMUŞTUR İÇİNDEKİLER HELAL NEDİR 2 HELAL GIDALAR 2 İSLAM FIKIHINA GÖRE NECİS OLMA 4 HARAM NEDİR

Detaylı

HAYVAN KESİMİYLE İLGİLİ BAZI PROBLEMLER

HAYVAN KESİMİYLE İLGİLİ BAZI PROBLEMLER HAYVAN KESİMİYLE İLGİLİ BAZI PROBLEMLER Kuran-ı Kerim in en son inen ayetinde bize haram olan etler anlatılıyor. 5. Maide 3: Sizin için ölü hayvan eti, akan kan, domuz eti, Allah tan başkasının adını anarak

Detaylı

Hilalin bir ülkede görülmesiyle oruca başlamak. Muhammed b. Salih el-useymîn. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

Hilalin bir ülkede görülmesiyle oruca başlamak. Muhammed b. Salih el-useymîn. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin Hilalin bir ülkede görülmesiyle oruca başlamak ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2011-1432 الصيام برؤ ة واحدة» اللغة الرت ية «بن صالح

Detaylı

Question. Masumların (Allah ın selamı üzerlerine olsun) velayet hakkına sahip olduklarının delili Nedir?

Question. Masumların (Allah ın selamı üzerlerine olsun) velayet hakkına sahip olduklarının delili Nedir? Question Masumların (Allah ın selamı üzerlerine olsun) velayet hakkına sahip olduklarının delili Nedir? Answer: Dört ana kaynağa yani Kur an a, sünnete, akıla ve icmaya dayanarak Masumların velayet hakkına

Detaylı

3. Farz Dışında Yaptığı İbadetler

3. Farz Dışında Yaptığı İbadetler 3. ÜNİTE: EN GÜZEL ÖRNEK HZ. MUHAMMED İN İBADETLERİ 3. Farz Dışında Yaptığı İbadetler KAZANIMLARIMIZ O Bu ünitenin sonunda öğrenciler Hz. Muhammed'in: O 1. Öncelikle bir kul olarak davrandığını kavrar.

Detaylı

İSLAM MUTFAK KÜLTÜRÜ. Olgun KÖZLEME (*)

İSLAM MUTFAK KÜLTÜRÜ. Olgun KÖZLEME (*) Toplum Bilimleri Dergisi Olgun KÖZLEME (*) İSLAM MUTFAK KÜLTÜRÜ abstract Culinary Culture of Islam. The last divine religion of İslam, Judaism and Christianity, which removes almost all bans, surrounded

Detaylı

Buyruldu ki; Aklın kemali Allah u Teâlâ nın rızasına tabi olmak ve gazabından sakınmakladır.

Buyruldu ki; Aklın kemali Allah u Teâlâ nın rızasına tabi olmak ve gazabından sakınmakladır. BÜYÜKLERİN HİKMETLİDEN SÖZLERİ Buyruldu ki; Aklın kemali Allah u Teâlâ nın rızasına tabi olmak ve gazabından sakınmakladır. Buyruldu ki; Faziletli kimseler için (hiçbir yer) gurbet sayılmaz. Cahilin ise

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : DİNLER ARASI İLİŞKİLER Ders No : 0070040203 Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 2 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili

Detaylı

namazı kılmaları hususunda şöylesi bir yanlış ve tehlikeli bir uygulama vardır.

namazı kılmaları hususunda şöylesi bir yanlış ve tehlikeli bir uygulama vardır. Türkiye de Diyanet İşleri Başkanlığı nın belirlediği ve uyguladığı imsak vakti, oruca başlama ve sabah ezanın okunması ile Müslümanların sabah namazı kılmaları hususunda şöylesi bir yanlış ve tehlikeli

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : KELAM TARİHİ Ders No : 0070040093 Teorik : 3 Pratik : 0 Kredi : 3 ECTS : 3 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili Öğretim

Detaylı

Lisans Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1994. Y. Lisans S. Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler /Temel İslam Bilimleri/Hadis 1998

Lisans Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1994. Y. Lisans S. Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler /Temel İslam Bilimleri/Hadis 1998 ÖZGEÇMİŞ 1. Adı ve Soyadı :Muammer BAYRAKTUTAR 2. Ünvanı : Yrd. Doç. Dr. 3. Görevi : Öğretim Üyesi/Dekan Yrd. 4. Görev Yeri : Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 5. İletişim : muammerbayraktutar@hotmail.com

Detaylı

Birinci İtiraz: Cevap:

Birinci İtiraz: Cevap: Bazı din bilginleri tutulmalarla ilgili bazı itirazlarda bulunarak bu konuda şüpheler uyandırmaya çalışmışlardır. Ulemaların itirazlarından bazıları cevaplarıyla birlikte aşağıya sıralanmıştır. Birinci

Detaylı

GIDA DEPOSUNDA ÇALIŞAN VE DOMUZ ETİNİ TIRLARA TAŞIMASI İSTENEBİLEN KİMSENİN HÜKMÜ

GIDA DEPOSUNDA ÇALIŞAN VE DOMUZ ETİNİ TIRLARA TAŞIMASI İSTENEBİLEN KİMSENİN HÜKMÜ GIDA DEPOSUNDA ÇALIŞAN VE DOMUZ ETİNİ TIRLARA TAŞIMASI İSTENEBİLEN KİMSENİN HÜKMÜ حكم من يعمل زن وقد يطلب منه نقل م ا ير إ الشاحنات ] تر [ Türkçe Turkish Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin

Detaylı

Arap diliyle tesis edilen İslam a dair hakikatler diğer dillere tercüme edilirken zaman ve zeminin de etkisiyle gerçek anlamından koparılabiliyor.

Arap diliyle tesis edilen İslam a dair hakikatler diğer dillere tercüme edilirken zaman ve zeminin de etkisiyle gerçek anlamından koparılabiliyor. Arap diliyle tesis edilen İslam a dair hakikatler diğer dillere tercüme edilirken zaman ve zeminin de etkisiyle gerçek anlamından koparılabiliyor. Bugün her şeyi sorgulayan genç beyinlere ikna edici cevaplar

Detaylı

Orucun hükmü ve hikmeti nedir? ما حكم الصيام وحكمته. Abdurrahman b. Nâsır es-sa'dî

Orucun hükmü ve hikmeti nedir? ما حكم الصيام وحكمته. Abdurrahman b. Nâsır es-sa'dî Orucun hükmü ve hikmeti nedir? ما حكم الصيام وحكمته ] تر [ Türkçe Turkish Abdurrahman b. Nâsır es-sa'dî Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2010-1431 1 ما حكم الصيام وحكمته» باللغة ال ية «عبد

Detaylı

Kur an Kerim ayetlerinde ve masumlardan nakledilen hadislerde arş ve kürsî kavramlarıyla çok

Kur an Kerim ayetlerinde ve masumlardan nakledilen hadislerde arş ve kürsî kavramlarıyla çok Question Kur an Kerim ayetlerinde ve masumlardan nakledilen hadislerde arş ve kürsî kavramlarıyla çok kez karşılaşmaktayız, bu iki kavramdan maksat nedir? Answer: Kuran müfessirleri ayet ve rivayetlere

Detaylı

Hadis Istılahları. ADL: Râvînin hadîsi bozmadan rivâyet eden dürüst bir müslüman olması. AHZ: Bir şeyhden hadîs almak.

Hadis Istılahları. ADL: Râvînin hadîsi bozmadan rivâyet eden dürüst bir müslüman olması. AHZ: Bir şeyhden hadîs almak. Hadis Istılahları Her ilim dalının bir terminolojisi olduğu gibi hadîs ilimlerinin de ıstılahları vardır. Hadîs ıstılahları anlaşılmadıkça hadîs usûlü de anlaşılamaz. Hadîs ıstılahları çok sayıda olduğu

Detaylı

Muharrem ayı nasıl değerlendirilmelidir?

Muharrem ayı nasıl değerlendirilmelidir? On5yirmi5.com Muharrem ayı nasıl değerlendirilmelidir? Muharrem ayı nasıl değerlendirilmelidir? Muharrem orucunun önemi nedir? Yayın Tarihi : 6 Kasım 2013 Çarşamba (oluşturma : 1/22/2017) Hayatın bütün

Detaylı

Fıkıh Soruları Ramazan Bayramı Fitre ve zekâtlar bayram bittikten sonra da verilebilir mi?

Fıkıh Soruları Ramazan Bayramı Fitre ve zekâtlar bayram bittikten sonra da verilebilir mi? Fıkıh Soruları Ramazan Bayramı Fitre ve zekâtlar bayram bittikten sonra da verilebilir mi? Zekatın ödenmesinin zamanı, aslî ihtiyaçlar ve borçlar düşüldükten sonra, nisap miktarı, zekâta tabi ve üzerinden

Detaylı

şeyh Muhammed Salih el-muneccid

şeyh Muhammed Salih el-muneccid ALLAH TEÂLÂ'NIN İSİMLERİ DOKSAN DOKUZ İLE SINIRLI DEĞİLDİR أسماء االله عاىل غ صورة ف سعة و سع ا س م ا ] ريك - Turkish [ Türkçe - şeyh Muhammed Salih el-muneccid الشيخ مد صالح املنجد Terceme: IslamQa koordinasyon:

Detaylı

KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ

KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ Kur an-ı Kerim : Allah tarafından vahiy meleği Cebrail aracılığıyla, son Peygamber Hz. Muhammed e indirilen ilahi bir mesajdır. Kur an kelime olarak okumak, toplamak, bir araya

Detaylı

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'in doğum yıldönümünü türkü-şarkı söylemeden ve haramlar işlemeden kutlamanın hükmü

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'in doğum yıldönümünü türkü-şarkı söylemeden ve haramlar işlemeden kutlamanın hükmü Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'in doğum yıldönümünü türkü-şarkı söylemeden ve haramlar işlemeden kutlamanın hükmü [ تريك Turkish ] Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS TEFSİR V İLH 403 7 2+0 2 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Zorunlu Dersin Koordinatörü

Detaylı

HADİS DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI HADİS DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

HADİS DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI HADİS DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI HADİS DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI DİS DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 46 5. HADİS DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASI 5.1. HADİS DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ TEMEL FELSEFESİ VE GENEL AMAÇLARI Hadis; Peygamberimizin söz,

Detaylı

CUKUROVA UNIVERSITESI ILAHIYAT FAKULTESI. lllll. güz donemi. ISLAM HUKUK USULU I -ders planları-

CUKUROVA UNIVERSITESI ILAHIYAT FAKULTESI. lllll. güz donemi. ISLAM HUKUK USULU I -ders planları- CUKUROVA UNIVERSITESI ILAHIYAT FAKULTESI lllll ISLAM HUKUK USULU I -ders planları- güz donemi 2015 m-hayta@hotmail.com ders planı ve yönteme dair merhaba arkadaslar, Öncelikle, yeni eğitim ve öğretim döneminiz

Detaylı

Spor (Asr-ı Saadette) Prof.Dr. Vecdi AKYÜZ

Spor (Asr-ı Saadette) Prof.Dr. Vecdi AKYÜZ Spor (Asr-ı Saadette) Prof.Dr. Vecdi AKYÜZ Hz. Peygamber döneminde insanların hayat tarzı, fazladan bir spor yapmayı gerektirmeyecek kadar ağırdı. Çölde ticaret kervanlarıyla birlikte yapılan seferler,

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ HARRAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ HARRAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

ÖZGEÇMİŞ HARRAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ HARRAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ÖZGEÇMİŞ ADI SOYADI: ÖMER FARUK HABERGETİREN DOĞUM YERİ VE TARİHİ: ŞANLIURFA/03.04.1968 ÖĞRENİM DURUMU: DOKTORA DERECE ANABİLİM DALI/BİLİM DALI 1 LİSANS SELÇUK İLAHİYAT FAKÜLTESİ 2 YÜKSEK LİSANS 3 DOKTORA

Detaylı

KADINA ARKADAN YANAŞMANIN HÜKMÜ

KADINA ARKADAN YANAŞMANIN HÜKMÜ 76 KADINA ARKADAN YANAŞMANIN HÜKMÜ Kadına dübüründen yanaşmak haramdır. Dolayısıyla erkeğin kadına dübüründen yanaşması haram olup bazı imamlar bunu zina olarak değerlendirmişlerdir. Her ne kadar livata

Detaylı

Hac & Umre Kültür Turları Uçak Bileti

Hac & Umre Kültür Turları Uçak Bileti Hac & Umre Kültür Turları Uçak Bileti İnanç odaklı bir firma olarak biz, Hz. Allah ın ve Resulullah Efendimiz in (s.a.v.) misafirlerine hizmet etme şuuruna sahibiz 29 yıllık tecrübemiz ve yüksek ilmi değerlerle

Detaylı

Delilleriyle Şafii İlmihali (Shafii Catechism with Evidences)

Delilleriyle Şafii İlmihali (Shafii Catechism with Evidences) Delilleriyle Şafii İlmihali (Shafii Catechism with Evidences) Alaaddin GÜNEŞ Seyda Yayınları, Diyarbakır, 2014, 740s. Tanıtan: Fatih KARATAŞ* Dinî görevler denince başta iman etmek, sonra imanın gereği

Detaylı