T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİEĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİPROJESİ) BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ PORTLAR

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİEĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİPROJESİ) BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ PORTLAR ANKARA 2007

2 Milli Eğitim Bakanlğtarafndan gelitirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlğnn tarih ve 269 saylkararile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarnda amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya yönelik gelitirilmiöğretim materyalleridir (Ders Notlardr). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacyla öğrenme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmt Modüller teknolojik gelimelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandrmak koulu ile eğitim öğretim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas önerilen değiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirili Örgün ve yaygn eğitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaabilirle Baslmmodüller, eğitim kurumlarnda öğrencilere ücretsiz olarak dağtl Modüller hiçbir ekilde ticari amaçla kullanlamaz ve ücret karlğnda satlamaz.

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...i GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ BİLGİSAYAR PORTLARI Giri/Çk(I/O) Birimi ve Yaps Giri/Çk(I/O) Portlarnn Özellikleri Paralel Port (DB25) Seri Port (RS232) USB (Universal Serial Bus) Portu PS/2 Portu Monitör VGA Portu Ethernet Portu RJ Modem Portu RJ Firewire IEEE 1394 Port Audio Portu S-Video Port DVI Monitör Portu UYGULAMA FAALİYETİ...15 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...16 ÖĞRENME FAALİYETİ SERİVE PARALEL PORTLAR Seri ve Paralel Portlarn Yaps Seri Portun Yaps Seri Portun Özellikleri Paralel Portun Yaps Paralel Portun Özellikleri Harici Seri ve Paralel Portun Montaj UYGULAMA FAALİYETİ...28 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...29 ÖĞRENME FAALİYETİ USB PORTU Usb Portlarn Yaps Usb Portlarn Özellikleri USB Portlarn Montaj UYGULAMA FAALİYETİ...34 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...35 MODÜL DEĞERLENDİRME...37 CEVAP ANAHTARLARI...43 KAYNAKÇA...45 i

4 AÇIKLAMALAR KOD 481BB0014 ALAN Biliim Teknolojileri DAL/MESLEK Alan Ortak MODÜLÜN ADI Portlar MODÜLÜN TANIMI Bilgisayarlarda bulunan portlar ile ilgili bilgi veren ve bu portlartantan bir öğrenim materyalidi SÜRE 40/16 ÖN KOŞUL Disk Sürücüleri modülünü almolmak. YETERLİK Güvenli bir ekilde bilgisayar portlarnkullanmak, bu portlara bağlanabilecek cihazlarn montajnyapabilmek. Genel Amaç Öğrenci; bu modül ile bilgisayarda bulunan portlar tanyarak, bu portlara bağlanabilecek cihazlarn montajn yapabilecekti Amaçlar MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 1. Giri/çk portlarnn yapsn tanyarak, konektör bağlantlarnöğreneceksiniz. 2. Seri ve paralel portlarn yapsntanyarak, sistem içinde bu portlar kullanan cihazlarn montajn yapabileceksiniz. 3. USB portlarnn yapsntanyarak, sistem içinde bu portlarkullanan cihazlarn montajnyapabileceksiniz. 4. PS/2 Port, VGA Monitör Port, Mini Audio Jack, S-Video Port,DVI, Monitör Port, Firewire IEEE 1394 Port, Modem RJ 11, Ethernet RJ45 portlarntanyarak bu portlarkullanabileceksiniz. Ortam Güncel iletim sistemli bilgisayar laboratuva Donanm ve Yazlm Yldz ve Düz Tornavida Modül içinde ve sonunda verilen öğretici sorularla edindiğiniz bilgileri pekitirecek, uygulama örneklerini ve testleri gerekli süre içinde tamamlayarak etkili öğrenmeyi gerçekletireceksiniz. Srasyla aratrma yaparak, grup çalmalarna katlarak ve en son aamada alan öğretmenlerine danarak ölçme ve değerlendirme uygulamalarngerçekletirin. ii

5 GİRİŞ Sevgili Öğrenci, GİRİŞ Bilgisayarlarn günümüze kadar olan geliimine baktğmzda büyük bir yol kat ettiğimizi görürüz. İlk olarak basit aritmetik ilemler yapan bilgisayarlar u anda milyarlarca bilgiyi bir saniye içerisinde ileyebilmektedirle İlenen bu bilgiler iletiim ve çevre birimleri üzerinden bilgisayarlarn ekranlarndan veya yazclarndan bizlere gönderilmektedi Bilgisayarlar sadece bu bilgileri bize göndermekle kalmayp istenildiği taktirde gerekli bağlantlarn yaplmasyla diğer mikroilemci tabanlsistemlere de bu bilgileri gönderebilmektedi Buradaki mikroilemci tabanlsistemler bir bilgisayar olabileceği gibi robot, dijital telefon santrali, dijital uydu alcs, cep telefonu, dijital fotoğraf makinesi veya kamera gibi donanmlar olabili Nasl insanlar birbirleriyle konuarak ve iletiim kurarak birlik olup zor problemleri çözüyorsa bilgisayarlar da portlarvastasyla diğer cihazlarla haberleerek daha zor problemlerin ve karmak ilerin üstesinden gelmektedi Bilgisayarlardaha etkin bir ekilde kullanabilmeniz ve bilgisayar portlarn tanmanz için bu modülde sizlere portlarla ilgili temel bilgiler verilecekti Edindiğiniz bu bilgiler yardmyla bazen ister istemez aklnza gelen acaba takarsam bozulur mu diye düünmeyecek, bilinçli hareket ederek bilgisayar portlarnkullanabileceksiniz. 1

6 2

7 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Bu öğrenme faaliyetinde bilgisayarlarn giriçk[input/output(i/o)] portlarnn yapsnözelliklerini ve bilgisayar anakartüzerindeki yerlerini öğreneceksiniz. ARAŞTIRMA Şu an piyasada kullanlan bilgisayarlarla 1995 ylnda kullanlmasyavayava braklan 80x86 tabanlbilgisayarlarn port yaplarüzerine aratrma yaparak bu bilgisayarlarn günümüzdeki bilgisayarlarla ortak ve farklolan taraflarnbulmaya çalnz ve bulduğunuz bilgileri raporlayp snfa sununuz. Daha sonra aağdaki tablolar doldurunuz. 1. BİLGİSAYAR PORTLARI 80X86( vs) ilemcili PC özellikleri VAR YOK I/O Kart I/O Entegresi (Mikro kontrolör-chipset) Seri Port Paralel Port PS2 Klavye Portu Seri Klavye Portu USB Port IEEE1394 Fire Wire Portu Monitör Portu Pentium ilemcili PC özellikleri VAR YOK I/O Kart I/O Entegresi (Mikro Kontrolör-Chipset) Seri Port Paralel Port PS2 Klavye Portu Seri Klavye Portu USB Port IEEE1394 Fire Wire Portu Monitör Portu 1.1. Giri/Çk(I/O) Birimi ve Yaps Şekil de Bilgisayarlarn Merkezi İlem Biriminin Kontrol, Adres ve Veri yollar üzerinden Bellek, Genileme Birimi ve Çevre Cihazlarile iletiim emasgösterilmiti Bilgisayarlarda bulunan I/O birimi yardmyla ilemci çevre birimleriyle iletiim kura Çevre birimi klavye, monitör, seri veya paralel port olabileceği gibi hard disk CDROM veya DVDRAM vs. olabili Burada I/O birimi çevre birimleri ile ilemci arasndaki gelen ve giden bilgi trafiğini kontrol etmektedi Adres yolu üzerinden istenen donanmn adresine gidilerek gönderilmek veya alnmak istenen veri data yolu üzerinden alnabili Kontrol yolu bilgi trafiğinin kontrolü için kullanlmaktad Örneğin eğer bilginin iletiminde problem çkarsa kontrol yolu üzerinden bu bilginin sağlklbir ekilde iletilmediği sinyali gönderilecekti 3

8 Şekil 1.1.1: Bir bilgisayarda temel ilemci bus yaps 1.2. Giri/Çk(I/O) Portlarnn Özellikleri Şu an günümüzde kullanlan belli balbilgisayar portlarnsralarsak Tablo1.2.1 de belirtildiği gibi sralan Yalnz burada bilgisayar portlarnn sadece Tablo1.2.1 de belirtilenlerden ibaret olmadğn düünmemeniz gereki Genelde port olarak düünmediğiniz fakat bilgisayar sürücüleri ile iletiim kurmaya yarayan IDE, EIDE ve SCSI vs. gibi portlarda mevcuttu Sizlere bu modülde tabloda belirtilen portlar hakknda genel bilgiler verilecekti Paralel Port Seri Port USB Port PS/2 Port VGA Monitor Port Ethernet Port Modem RJ-11 Port Paralel Port (DB25) Firewire IEEE 1394 Port Audio Portu S-Video Port DVI Monitor Port Tablo 1.2.1: Belli balbilgisayar portlar Paralel Port ilk olarak Apple bilgisayarlar için saniyede yaklak 150K lk bilgi veren ve sadece çkiçin tasarlanmarabirim kartolarak üretilmiti Daha sonra IBM Intel, 4

9 Xircomi Zenith, Microsoft ve Hewlett Packard firmalarparalel porta bugünkü eklini vererek PC bilgisayarlar için bu portu gelitirmilerdi. Paralel porttaki paralelin anlamaynanda birden fazla bitin alnp gönderilmesi olarak ifade edilebili Yani bir cihazda paralel port varsa bu port vastasyla 8 bitlik veri aynanda gönderilip alnabili Şekil de PC bilgisayarlar için paralel port soketleri erkek ve dii olarak gösterilmiti Ödev 1: Şekil : PC de paralel port Herhangi bir bilgisayar veya elektronik ürün satan mağazaya giderek paralel port ile çalan donanmlararatrnz ve en az 3 tanesinin markasnyazarak snfa sununuz. (Not paralel port desteği olan donanmlar artk fazla üretilmemektedi Bu nedenle yalnz belli balyazclarda bu portla karlaabilirsiniz. ) Seri Port (RS232) RS232 standartyla özdelemiolan seri port ile birim zamanda bilgilerin ardardna iletilmesiyle haberleme gerçeklei Paralel portta 8 bitlik bilgi tek çevrimde gönderilirken seri portta aynbilgi 8 çevrimde gönderili Bu olayu ekilde düünebilirsiniz. 8 kiilik arkadagrubunuzla beraber bir futbol müsabakasna gidiyorsunuz. Kaplardan içeri gireceksiniz yalnz sadece bir kap(turnike) açk. Bu durumda diğer arkadalarnzla beraber arka arkaya kapdan içeri gireceksiniz. Eğer 8 kapbirden açk olsaydhepiniz aynanda kapdan içeri girebilirdiniz. Yalnz buradan sakn ola ki seri portun paralel porta göre yava olduğu fikri aklnza gelmesin. Seri porttaki bir bilginin birim zamandaki bit iletim hzna bağlolarak (boud rate) seri portun hzbelli olu Şekil de seri port soketleri erkek ve dii olarak gösterilmiti Ödev 2: Herhangi bir bilgisayar veya elektronik ürün satan mağazaya giderek seri port ile haberleebileceğiniz cihazlararatrnz ve en az 3 farklcihaz yazarak snfa sununuz. 5

10 USB (Universal Serial Bus) Portu Şekil : PC de seri port Üniversal seri port olarak da bilinen bu port dijital cihazlara hzlbir ekilde veri transfer etmek için tasarlanmbir protokol çerçevesinde, seri olarak bilgi transferi için üretilmiti Çoğu dijital kamera ve hafza kartokuyucularbu port üzerinden bilgisayarlara bağlanmaktad RS232 seri portlara göre hzlfakat Firewire portuna göre yavaolan USB portlarnn 1.0, 2.0 gibi versiyonlarmevcuttu RS232 portuna sadece 1 adet cihaz taklabilirken USB portununa 127 farklcihaz taklabili Bu ilem USB portuna USB Hub (Çoklayc) taklarak yaplabili Şekil de bir USB Hub ve USB konektörleri gösterilmektedi Şekil : PC de USB portlar 6

11 Ödev 3: Herhangi bir bilgisayar veya elektronik ürün satan mağazaya giderek USB port ile haberleebileceğiniz cihazlararatrnz ve en az 10 farklcihaz yazarak snfa sununuz PS/2 Portu PS/2 portu fare ve klavye için 2 adet üretilmi6 pinli konektörden oluan, düük hzl bir seri porttu 1984 ylnda IBM tarafndan tasarlanmt Bu portun kullanmnda genellikle klavye ve fare girileri kartrldğiçin kullancproblemleri çkmaktad Şekil de gösterildiği üzere mor olan klavye için yeil olan fare içindi Bu portlara bilgisayar açkken bağlantyaplmasdurumunda bilgisayar anakartna zarar verilebili Böyle bir durumda klavye veya fare ksmçalmayacağndan bilgisayar kullanlamaz duruma gelebili Gerekli olan arzann giderilmesini bekleyebilir ya da USB klavye veya USB fare takarak çözüm üretebilirsiniz. Ödev 4: Bilgisayarlarda PS/2 portu olmadan önce klavye ve fare girileri için hangi portlar kullanlyordu aratrnz ve bu portlarn resimlerinin çktlarnalp snfa sununuz. Şekil : PC de PS/2 portlar 7

12 Monitör VGA Portu PC bilgisayarlar için standart haline gelen VGA monitör portu vastasyla bilgisayarda ilenen bilgilerin monitörlerde görüntülenmesi sağlanmaktad Ekran kartüzerinde veya anakart üzerinde bulunan porta monitör bağlanmaktad Uygun monitör görüntüsü için iletim sisteminde belirtilen ekran tazeleme oran, çözünürlük ve renk derinliğine göre ekran ayarlamalaryapl Yanlyaplacak olan çözünürlük ve tazeleme frekansayarlamas monitörün görüntüsünü bozabili Bilgisayar açk veya kapal olsun bilgisayar ekranlar monitör portuna bağlanmadklarnda sinyal yok iareti verirle Bu durumda ekran kablosu monitör portuna taklmald Takldğhalde yine aynuyarveriliyorsa monitör kablosu pinleri kontrol edilerek tekrar taklmald Uyarnn devam etmesi durumunda bir arza olumuolabili Aynekilde bilgisayar ekrannda bazrenklerin gözükmemesi monitör kablosunun konektöründe bulunan pinlerle ilgili olabili Böyle bir durumda pinlerin kontrol edilip tekrar taklmasnda problem çözülebili Şekil de monitör portu ve konektörü gösterilmektedi Ödev.5: PC bilgisayarlarn monitör portlaryla Apple Macintosh bilgisayarlarn monitör portlaraynm Bu bilgisayarlarn kullandklarmonitörler ile monitör portlarhakknda aratrma yapnz. Edindiğiniz bilgileri raporlayp snfa sununuz. Şekil : PC de monitör portu 8

13 Ethernet Portu RJ45 LAN (Local Area Network) lokal alan ebeke yapsxerox, DEC ve Intel firmalarnn 1976 ylnda ortak yaptklarçalma sonucu bulunmutu Ethernet bus veya yldz topoloji olmak üzere kullanlabilen ve 10 Mbps bilgi transferini gerçekletirebilen bir yapya sahipti Günümüzde 10/100 Mbps Base Ethernet ve Gigabit Ethernet gibi versiyonlar kullanlmaktad Artk anakart üretici firmalar10/100 Mbit veya Gigabit Ethernet port modüllerini anakart üzerinde tümleik olarak üretmektedirle IEEE standartnda üretilen Ethernet CSMA/CD eriim metodunu kullanarak haberlemesini gerçekletirmektedi RJ45 konektörü vastasyla bağlantsyaplan bu port ve kablosu Şekil de gösterilmektedi Ödev 6: 100Mbit base T(Fast Ethernet) ve (1000Mbit)Gigabit Ethernet hakknda aratrma yapnz. Bu Ethernet ağlariçin kullanlacak kablo katagorileri hakknda bilgi toplayp snfa sununuz Modem Portu RJ-11 Şekil : PC de ethernet portu Modemler araclğyla uzaktaki bir bilgisayarla PSTN Telefon hattüzerinden bağlant kurmamzsağlayan bu portun yapsve konektörü Şekil de gösterilmiti Bu port genellikle internete bağlanmak için kullanlmaktad Bu port ADSL ve normal V.92 modemlerde bulunmaktad Bu portlara normal ev veya iyeri telefonlarparalel olarak bağlanabili Yalnz ADSL desteği olan hatlarda splitter üzerinden bu bağlantnn yaplmas gereklidi 9

14 Ödev 7: RJ11 ve RJ45 konektörlerinin yapsninceleyerek farklarnbulunuz. Tespitlerinizi snfla paylanz Firewire IEEE 1394 Port Şekil : PC de modem portu USB portlara göre daha hzlolan Firewire portu genellikle dijital kameralarda kullanlmaktad Dijital kameralarda bulunan bu port vastasyla görüntü aktarmnvideo yakalama kartolmadan gerçekletirmek mümkündü Ayrca bu port bazhafza kart okuyucularnda bulunabilmektedi İlk olarak Apple bilgisayarlar için üretilmiolan bu port PC bilgisayarlarda da yaygn olarak kullanlmaya balamt Diğer bir adyla Ay-link olarak bilinen bu port dizüstü bilgisayarlarn hepsinde standart haline gelmiti Büyük ve küçük olmak üzere iki farklkonektör yapsna sahip olan bu portun büyük olan versiyonu Şekil de gösterilmiti Ödev 8: Büyük ve küçük olmak üzere iki farklboyutu olan firewire portunun büyük ve küçük konektörlerini karlatrnz. Belirlediğiniz yapsal farkllklarsnfa sununuz. 10

15 Şekil : PC de firewire portu Audio Portu Ses (Audio) portlarna hoparlör (speaker), mikrofon, veya harici bir cihaz bağlayarak bilgisayardan ses çkve giriilemleri gerçekletirilmektedi Şekil de gösterilen yeil renkli port hoparlör çkiçin, krmzmikrofon girii için, mavi ise harici cihaz veya üç boyutlu (surround) ses sistemleri için ilave hoparlör bağlantsnda kullanl Ayrca dijital olarak ses çkalmak içinde ilgili ayarlamalar yaplarak bu port kullanlabili Ödev 9: Analog olarak yaplan hoparlör bağlantsyla dijital olarak yaplan hoparlör bağlantsnn farklarnaratrnz. Bulduğunuz sonuçlarsnfa sununuz. 11

16 Şekil : PC de Audio Portu S-Video Port Ekran kartlarüzerinde bulunan S-Video Portu üzerinden bilgisayar monitöründe bulunan bilgiyi televizyon veya video kaydedicisine göndermek mümkündü S-Video standardnda resim ve parlaklk bilgisi ayrayriki farklkablodan gönderilmektedi Bu nedenle tek kablodan gönderilen video sinyallerine göre S-Videodan elde edilen görüntü daha kaliteli olmaktad Şekil de S-Video Portu gösterilmektedi Ödev 10: S-Video portunun kullanlabileceği bir uygulama örneği yaznz. 12

17 DVI Monitör Portu Şekil : PC de s-video portu Yüksek kaliteli UXGA ve HDTV gibi yaynlar için 160 MHz tazeleme frekasdesteği olan DVI portu hem analog hem dijital monitörlerin kullanlabilmesi için analog sinyallerin dijital sinyalleri dönütürüldüğü bir porttu Plazma ve LCD televizyonlarda bulunan bu port ile bilgisayarlarn bu ekranlara bağlanmasmümkündü Yüksek kaliteli bir bilgisayar görüntüsünde saniyede 30 adet gönderilen resim bilgisinin bir tek resminde 2 MB bilgi bulunmaktad DVI portu vastasyla bu yüksek yoğunluklu bilgi verici tarafnda sktrlp alcda tekrar açlarak çözümlenmekte ve yüksek kaliteli görüntü aknn gerçeklemesi bu port üzerinden sağlanmaktad Şekil de Ekran kartüzerinde bulunan DVI portu ve konektörü gösterilmektedi 13

18 Şekil : PC de DVI Portu Resim 1: Kablolar 14

19 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İlem Basamaklar Öneriler 1) Evinizde veya okulunuzda bulunan bir Elektrik bağlantsnn olmadğndan bilgisayarn bütün kablo bağlantlarn emin olunuz. Kablolarçkarrken vidal çkarnz. Bütün kablo bağlantlarçktktan olup olmadğnkontrol ediniz. sonra aağdaki aamalargerçekletirin 2) PS/2 portlarna klavye ve fareyi taknz. Fare ve kalvye portunu kartrmaynz. Konektörleri porta takarken pinlerini bükmemeye özen gösteriniz. 3) Monitör portuna monitör ara kablosunu taknz. Eğer port girmiyorsa sakn zorlamayn ters takmaya çalyor olabilirsiniz. Sakince tekrar kontrol ederek takn. Daha sonra konektörün yanlarnda bulunan vidalarporta sktrnz. 4) Modem veya Ethernet portuna kablolarn Ethernet portuna telefon kablosunu taknz. takmayn. 5) Audio Portlarna hoparlör kablosunu taknz. Yeil Renk hoparlör içindi 6) Bilgisayarn 220 V besleme kablosunu takarak bilgisayaraçnz. Öğretmeninize veya daha önceden bu ilemi yapmolan bir kiiye bağlantnzkontrol ettiriniz. 7) Çalmayan bir donanmn olup olmadğnkontrol ediniz. Çalmayan bir donanm varsa ilem basamaklarnbatan tekrar ediniz. Takldğnz bir konuda bilgi sayfalarn tekrar okuyunuz. Öğretmenlerinizin ayrca vereceği önerileri Uygulama Faaliyeti Tablosuna not ediniz. 15

20 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu ksmda birinci öğrenme faaliyetinde verilen bilgilerle ilgili, düünce gücünüzü ölçecek sorular sorulacakt Bazsorularn cevaplarnhemen bulabilir bazlarn cevaplamanz ise vakit alabili Bu bilinçle hareket ederek sorularcevaplaynz. ÖLÇME SORULARI 1 Aağda verilen sorular için uygun cevap seçeneği iaretleyiniz. 1. Pin kavramile verilen bilgilerden hangisi doğrudur A) Port konektörlerine pin deni B) Kablonun diğer bir adpin di C) Pin, Port konektörlerinin içlerindeki sivri uçlu iletkenlerdi D) Pin, Portun diğer add 2. Yandaki ekilde verilen konektör hangi port içindir A) PS2 B) Monitör C) Paralel D) DVI 3. USB Port konektörü hangi kta gösterilmektedir A) B) C) D) 16

21 4. Paralel Port ve Seri Port ile ilgili verilen bilgilerin hangisi yanltr A) Paralel Portta aynanda birden fazla bit verisi gönderilebili B) Seri Portta veriler birbirinin ardsra iletili C) Paralel portta yazcbağlanabili D) Seri port paralel porttan her zaman yavat 5. PS/2 portu ile ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur A) Fare ve klavye herhangi bir PS/2 portuna taklabili B) Bir PC anakartnda sadece bir tane PS/2 portu bulunu C) USB klavye veya fare dönütürücü kullanlarak PS/2 uyumlu olamaz. D) Fare ve klavyenin kendine özgü PS/2 girii vard 6. Yandaki ekilde hangi arabirim araclğyla Video sinyali aktarma ilemi gerçekletirilebilir A) S-Video Portu B) Monitör VGA Portu C) Seri Port D) USB Portu 17

22 7. Yukarda verilen rakamlariaret eden portlarn srashangi kta doğru verilmitir A) 1:Audio 2: Paralel 3:Monitör 4:USB B) 1:Mikrofon 2: Paralel 3:Monitör 4:Firewire C) 1:Audio 2: Paralel 3:Comm 4:USB D) 1:Mikrofon 2: Paralel 3:Comm 4:Firewire Yandaki ekilde verilen port ile ilgili söylenenlerden hangisi yanltr 2. A) Ik ile iletim sağlan B) Gigabit ve 100 Mbit versiyonlarmevcuttu C) RJ45 konektörü ile ilgili portuna bağlan D) LAN sistemlerinde haberlemede kullanl 9. Plazma TV lerde de bulunan ve yüksek kalitede resim bilgisinin ilenmesini sağlayan port aağdakilerden hangisidir A) VGA B) S-Video C) Video D) DVI 10. Firewire portu ile ilgili klarda verilen bilgilerden hangisi doğrudur A) USB portundan yavat B) Dijital kameralarda bilgisayara görüntü aktarmiçin kullanlabili C) Tek tip konektöre sahipti D) Belli bir standarda sahip değildi 18

23 B-DEĞERLENDİRME 1 Resim2 Cevaplarnzmodül sonunda bulunan cevap anahtarile karlatrnz. Unutmayn kendinizi deniyorsunuz. Eğer eksikliğini hissettiğiniz bir konu ile karlarsanz bilgi sayfalarna tekrar dönebilirsiniz. Aratrma yaparak, uygulama faaliyetlerini tekrar gerçekletirerek eksiklerinizi giderebilirsiniz. Ayrca konu ilginizi çektiyse daha fazla bilgi edinmek için aratrma yapmanz önerili 19

24 ÖĞRENME FAALİ YETİ -2 ÖĞRENME FAALİ YETİ 2 AMAÇ Bu öğ renme faaliyetinde giriç k portlar ndan seri ve paralel portu daha ayr nt l inceleyeceğ iz. ARAŞTIRMA Bilgisayarlar n birbirleriyle ya da çevre donan mlar yla haberle mesinde seri ve paralel portun ne kadar s kl kla kullan ld ğ nara t r n. Bu portlar n yerine ba ka portlar n kullan l p kullan lmad ğ nöğrenin. Edindiğiniz bilgileri s n fla payla n. 2.SERİVE PARALEL PORTLAR 2.1. Seri ve Paralel Portlar n Yap s Genellikle bilgisayarlar n çevre donan mlar yla haberle mesinde kullan lan seri ve paralel portlar art k günümüzde bilgisayar anakartlar n n üzerinde tümle ik olarak gelmektedi PC bilgisayarlar n üretilmeye ba land ğilk y llarda PCI veya ISA slotlar na tak lan I/O kartüzerinde bulunan bu portlar, Pentium i lemciler için üretilen anakartlar n üzerinde tümle ik olarak üretilmeye ba lam t Yani I/O kartanakart üzerinde I/O entegresine dönü mü tür diyebiliriz. Şekil de I/O kartve günümüz anakart gösterilmektedi Şekil 2.1.1: I/O Kartve anakart 20

25 Anakartlar n baz lar nda seri ve paralel port konektörleri ayr ca verilmektedi Bu durumda anakart n beraberinde verilen uzatma kablolarile portun kasaya kullan c taraf ndan monte edilmesi gerekmektedi Genellikle AT yap daki anakartlarda kar la lan bu durumda kablolar n anakart montaj kitapç ğ na bak larak ilgili pinlere tak lmas ndan sonra kasaya vidalanmasgereki Seri Portun Yap s Seri Portta bilgi transferi giden bilgi için tek hat ayn ekilde gelen bilgi için de tek hat üzerinden yap lmaktad Bu nedenle seri port çift yönlü [full dubleks] çal abilen (bidirectional) bir porttu Seri haberle mede bilgi paketleri ba lang ç ve bitibitleriyle i aretlenerek birbirinin ards ra gelen sinyallerle gönderili PC bilgisayarlarda seri port haberle mesi RS232 standard nda yap lmaktad RS232 standard n n sinyal seviyeleri TTL seviyesinden yüksekti RS 232 sinyallerini TTL seviyesine dönü türmek için bilgisayar anakartlariçerisinde seviye uygunla t r centegreler kullan lmaktad Ayr ca UART adverilen arabirim sayesinde seri gelen bilgiler paralel hale getirilip bilgisayar anakartiçerisinde i lenebilir hale geli Yine ayn ekilde bilgisayardan gönderilmek istenen paralel bilgi UART vas tas yla seri hale dönü türülü Şekil de seri port di i ve erkek konektörlerinin yap sgösterilmektedi Genelde 9 pinli konektör yap sseri portlar için kullan lmaktad Eski 25 pinlik konektörler art k kullan lmamaktad r ve bu büyük konektörün büyük olmas ndan ba ka hiçbir özelliğ i yoktu Şekil : Seri port erkek ve di i konektörleri 21

26 Seri Portun Özellikleri Seri portta bilgi gönderme i lemi u ekilde ifade edilebili 8 tane öğrencinin tek s ra halinde dizildiğini ve bu öğ renci grubunun ba nda ve sonunda birer rehber öğ retmenin olduğunu kabul edelim. Bu grubun gezi için bir yere gittiğ ini ve güvenlik önlemenin al nd ğ bu yerden turnikeden geçerek teker teker içeri girdiklerini dü ünelim. Bu grubu izleyen güvenlik görevlisinin ilk öğ retmenin giri iyle grubun geldiğini, son öğ retmenin içeriye girmesiyle de grubun tamamen içeride olduğunu gözlemleyeceğ ini çok rahat diyebiliriz. İ te seri port haberle mesi teker teker 1 ve 0 (var/yok) bilgilerinin iletilmesiyle gerçekle i RS232 standard nda eğ er bilgi 0 olarak alg land ysa bu bilgi +3V ile +25V aras nda bir değ er olabili Eğ er bilgi 1 olarak alg land ysa bu bilgi -3V ile -25V aras nda gerilim değ eri alm t İ ki cihaz seri haberle me portu üzerinden haberle tirilmek isteniyorsa birinin bilgi gönderen ucu diğerinin bilgi alan ucuna çapraz ekilde bağlanmalve ase (GND) uçlar birle tirilmelidi Ayr ca iki cihaz n seri port h z n n belirlendiğ i boudrate inin aynolmas gerekmektedi Aksi taktirde al nan verilerde hata meydana gelecekti Şekil de seri port kablosu gösterilmektedi Şekil : Seri port kablo sinyalleri 22

27 Kablolar n ta d ğ sinyaller a ağ da gösterilmi tir: 1. Ta y ctespit [Carrier Detect] Modemin çal an bir telefon hatt na tak l p tak lmad ğ ntespit etmek için kullan l 2. RX Bilgi Alma [Receive Data] Gönderilen bilgi sinyallerini almak için kullan l 3. TX Bilgi Gönderme[Transmit Data] -Bilgi Sinyali göndermek için kullan l 4. Bilgi Terminali Haz r [Data Terminal Ready] Kar tarafla anla mak için haz r olunduğ unu belirtmek için kullan l 5. GND Şase-Toprak [Ground] - Toprak 6. Bilgi Gönderme Haz r [Data Set Ready] Kar taraf n anla mak için haz r olduğunu belirtmek için kullan 7. Gönderme İ steğ i [Request To Send] Kar tarafa bilgi gönderilebilirliğin uygunluğ unu sormak için kullan l 8. Gönderme İ steğ i Tamam [Clear To Send] Kar taraf n bilgi göndermenin uygun olduğunu belirtmek için kullan l 9. Zil İ aretçisi [Ring Indicator] Telefonla modem arand ğ nda çağ rsinyali bu hat üzerinden gönderili Seri Portlar PC BIOS yaz l m üzerinden 2E8h, 2F8h, 3E8h, 3F8h donan m ba lang ç adreslerinden herhangi ikisine Comm1 veya Comm2 olarak ayarlanabilmektedi NOT: Windows i letim sisteminde Donat lar/i leti im k sm nda bulunan Hyper Terminal program yla seri haberle me portu kullan labilmektedi 2.2. Paralel Portun Yap s Paralel portta bilgi 8 bitlik data hattüzerinden yap lmaktad Seri haberle menin aksine paralel haberle mede iletilmek istenen 8 bitlik veri aynanda iletilebilmektedi Seri portta anlat lan öğ retmen öğ renci grubu olay ntek kap dan değ il de grubun sanki 8 ayr kap dan bir anda geçerek içeri girdiğ ini dü ünerek paralel port için uyarlayabiliriz. Ayr ca paralel portta Kontrol (Control) ve Durum (Status) sinyallerinin al n p gönderildiğ i pinler bulunmaktad 25 pinlik erkek ve di i konektörle kullan lan paralel portun Şekil de kablolar gösterilmi ti Şekil : Paralel port konektörleri 23

28 2.2.1.Paralel Portun Özellikleri SPP, EPP ve ECP olarak 3 farklmodu bulunan 25 pinlik paralel port bidirectional bir porttu Tablo de gösterilen EPP modundaki sinyal tablosuna göre 2 9 araspinler tek yönlü (half dubleks) veri aktar miçin kullan lmaktad Yaln z araspinler ase için ayr lm olmakla beraber istenirse çift yönlü (full dubleks) haberle me için data hatt olarak da kullan labili EPP ve ECP nin IEEE taraf ndan standart olarak kabul edilmesine rağ men bilgisayarlar SPP modunda desteklemektedi Şekil de paralel port ve sinyal kablolar gösterilmi ti Şekil : Paralel port sinyal kablolar Paralel portun SPP, ECP, EPP gibi modlarmevcuttu Bu modlar PC lerin BIOS yaz l müzerinden deği tirilebilmektedi Ayr ca veri hattba lang ç adreslerinin 287h veya 387h olarak yap lmasbios üzerinden mümkündü SPP( Standart Paralel Port) modu tekyönlü (unidirection) olarak çal an bir moddu Bu mod aynanda bir yönden bilgi al veri ini (half dubleks) sağlayarak çal Yani ayn anda hem bilgi alma hem bilgi gönderme i lemi gerçekle tirilemez. EPP (Enhanced Parallel Port) modu saniyede 500 Kbyte ile 2 Mbyte veri aktar m na izin verebilmektedi Bu mod genellikle depolama ayg tlariçin kullan lmaktad Bu nedenle herhangi bir depolama (back up) ayg tparalel porta bağlanacaksa bilgisayarla olan mod uyu umuna dikkat edilmesi gerekmektedi Tablo de EPP modundaki pin sinyal bilgileri gösterilmektedir 24

29 Tablo : EPP Sinyalleri EPP Pin EPP Sinyali Pin EPP Sinyali Pin EPP Sinyali 1 Yazma 10 Kesme 19 Şase 2 DATA 0 11 Bekleme 20 Şase 3 DATA 1 12 Yedek 21 Şase 4 DATA 2 13 Yedek 22 Şase 5 DATA 3 14 Data Tutma 23 Şase 6 DATA 4 15 Strobe* 24 Şase 7 DATA 5 16 Yedek 25 Şase 8 DATA 6 17 Reset 9 DATA 7 18 Adres Strobe ECP (Extended Capabilities Port) modu ECP nin hemen ard ndan yaz c lar h zland rmak için tasarlanm t Tablo de ECP sinyal bilgileri gösterilmektedi Tablo : ECP Sinyalleri ECP Pin ECP Sinyali Pin ECP Sinyali Pin ECP Sinyali 1 Sunucu Cihaz CLK Şase 2 DATA Şase 3 DATA 1 12 Bağlanan Cihaz CLK Bağlanan Cihaz Kabul Acknowledge* nacknowledge TERS 21 Şase 4 DATA Şase 5 DATA 3 14 Sunucu Acknowledge 23 Şase 6 DATA 4 15 Bağlanan Cihaz İ stek 24 Şase 7 DATA 5 16 ni stek TERS 25 Şase 8 DATA Aktif 9 DATA 7 18 Şase X Bayrağ Strobe ve Acknowledge pinlerini örnekle anlatmak istersek Strobe ucundaki sinyalin +5V tan 0V a dü mesi demek verinin yaz c ya gönderildiğ ini ifade ede Acknowledge ucu ayn ekilde ki seviye dü mesinde yaz c n n bilgiyi ald ğ nifade etmektedi 2.3. Harici Seri ve Paralel Portun Montaj Harici seri ve paralel portlar n montajanakartlar üzerine kolayca yap labilmektedi Burada dikkat edilmesi gereken husus anakart n üzerinde bulunan i aretlerdi Harici portun anakartla birle ecek olan konektörü incelendiğ inde konektör üzerinde çentiklere veya kapal pin uçlar yla kar la abilirsiniz. Bu i aretler bize montaj a amas nda kopya vermektedi Örneğ in Şekil de gösterildiğ i gibi anakart üzerinde bulunan harici Comm2 portunun 25

30 kondansatörün hemen alt ndaki pini bulunmamaktad Bu k sm n konektördeki kar l ğ ucu kapalolan pin yeridi Konektör tak l rken aynhizaya gelecek ekilde dikkat edildiğinde hiçbir problemle kar la lmayacakt Ba ka dikkat edilmesi gereken bir husus konektör gireceği yere büyük veya küçük geliyorsa ya da zor giriyorsa anakarttaki konektör yerleri tekrar ve tekrar kontrol edilmelidi Hiçbir ekilde zorlama yap lmamal d Şekil de sadece seri port için harici bağlant ya örnek verilmi ti Bilgisayar anakartlar nda harici paralel port bağ lant s yla s k kar la lmamas na rağmen kar la ld ğ durumda aynyukar da ifade edilen montaj kurallar na uyarak i lemin gerçekle tirilmesi gerekmektedi Şekil de ayr ca belirtilmiolan IRDA portu dikkatinizi çekebili Harici olarak hemen hemen tüm anakartlarda olan bu port k z l ötesi ileti im kurmam z sağ layan bir seri porttu Bu portun kullan labilmesi için k z l ötesi harici donan m n n al n p bilgisayara bağ lanmasgereki Şekil 2.3.1: Harici paralel ve seri port bağlant s Şekil de a ama a ama kasaya konektör k smmonte edilmi9 pinlik harici seri port bağlant sgösterilmi ti 4. a amada ayr ca istenildiği taktirde 25 pinlik harici seri portun 9 pinlik seri port yerine tak labilirliği gösterilmi ti Ödev 11: İ nternet üzerindeki arama motorlar nkullanarak arama motoruna paralel ve seri port yaz p sadece resim olarak aratt rd ğ n zda ç kan resimleri inceleyiniz. Farklolduğuna inand ğ n z resimleri s n fla payla n z. 26