Paper prepared for the EY International Congress on Economics II "EUROPE AND GLOBAL ECONOMIC REBALANCING" Ankara, November 5-6, 2015

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Paper prepared for the EY International Congress on Economics II "EUROPE AND GLOBAL ECONOMIC REBALANCING" Ankara, November 5-6, 2015"

Transkript

1 Paper ID Number: Paper prepared for the EY Internatonal Congress on Economcs II "EUROPE AND GLOBAL ECONOMIC REBALANCING" Ankara, November -, Gaz Unversty Department of Economcs Türkye Tarım Ürünlernn Avrupa Brlğ Ülkelernn Tarım Ürünler Karşısındak Uluslararası Rekabet Gücü [Internatonal Compettve Power of Turkey s Agrcultural Products Aganst Agrcultural Products of European Unon Countres] Saraçoğlu S. Department of Economcs, Gaz Unversty, Ankara, Turkey Correspondng author: stkcansaracoglu@gaz.edu.tr Copyrght by Frstauthorname Surname, Coauthorname Surname, Othercoauthorname Surname. All rghts reserved. Readers may make verbatm copes of ths document for non-commercal purposes by any means, provded that ths copyrght notce appears on all such copes.

2 November -,, Ankara/Turkey Türkye Tarım Ürünlernn Avrupa Brlğ Ülkelernn Tarım Ürünler Karşısındak Uluslararası Rekabet Gücü Saraçoğlu S. Özet Rekabet gücü kavramı, frma, endüstr ve ülke düzeynde ele alınmakta ve ülke düzeynde uluslararası rekabet gücü se, ödemeler dengesnde problemlere yol açmadan, ekonomk büyüme ve sthdam artışı gb hedefler gerçekleştrme kablyet, teknoloj, fyat ve kapaste açısından rekabet üstünlüğüne sahp olma durumudur. Uluslararası rekabet gücünün ölçümünde Lesner(), Balassa(, ), Kunmoto(), Donges ve Redel(), Hllman(), Bowen(), Balassa ve Noland() ve Vollrath() çalışmalarında gelştrlen endekslerden yararlanılmaktadır. Balassa Endeks, standart ürünler ve dayanıklı olmayan tüketm mallarını çeren analzler çn en uygun yöntemdr. Bu nedenle, tarım ürünlern ele alan bu çalışmada yöntem olarak Balassa Endeks seçlmştr. Bu çalışmanın amacı, Türkye'nn, AB ye uyum sürecnde, yılında mzalanan GB anlaşması sonrasında, geleneksel hraç ürünler olan tarım ürünlernn rekabet gücünü Balassa Endeksn kullanarak ölçmektr. Ver set, - dönem FAO vertabanından elde edlmştr. Çalışmada, bu dönemde Türkye nn tarım ürünler hracatında yoğunluğu en yüksek olan, dönemn tamamında verler bulunan ürünler ve ülkeler analz çn seçlmştr. Türkye'nn toplam tarım ürünler hracatının %, ünü oluşturan fındık; %, unu oluşturan kuru üzüm; %, sn oluşturan kuru kayısı ve %, ünü oluşturan kuru ncr analz çn seçlmştr.elde edlen bulgulara göre, - dönemnde rekabet gücü sıralaması fındık çn Türkye, İtalya, İspanya ve Almanya şeklnde; kuru üzüm çn Türkye, İtalya, Hollanda ve Fransa şeklnde; kuru kayısı çn Türkye, Almanya, Hollanda ve İngltere şeklnde ve kuru ncr çn Türkye, Fransa, Almanya ve İtalya şeklndedr. İkl tcaret açısından Türkye fındıkta Almanya, İspanya ve İtalya ya; kuru üzümde Fransa, Hollanda ve İtalya ya; kuru kayısıda Almanya, Hollanda ve İngltere ye ve kuru ncrde Almanya, Fransa ve İtalya ya karşı GB nn lk yıllarında tekel gücüne sahptr. Anahtar Kelmeler: Rekabet Gücü, Balassa Endeks, Avrupa Brlğ JEL Sınıflaması: F, F, F. Internatonal Compettve Power of Turkey s Agrcultural Products Aganst Agrcultural Products of European Unon Countres Abstract The concept of compettve power s dscussed at the level of frm, ndustry, and country and nternatonal compettve power s the capacty for realzaton of goals lke economc growth and employment ncrease and the state of havng compettve advantage wth regards to

3 November -,, Ankara/Turkey capacty wthout leadng to problems n the balance of payment. In measurng compettve power, t s benefted from ndexes developed n the studes of Lesner(), Balassa(, ), Kunmoto(), Donges and Redel(), Hllman (), Bowen(), Balassa and Noland(), and Vollrath(). Balassa Index s the most sutable method for analyses that nvolve standard products and nondurable consumpton goods. Because our paper analyses agrcultural products, Balassa Index s chosen as a method. The purpose of ths paper s to measure compettve power of agrcultural products, Turkey s tradtonal export products, n the process of adaptaton to EU after the treaty of CU sgned n by usng Balassa Index. Data set s compled from FAO database durng-. In ths paper the products and countres that have the most ntensty n Turkey s exports of agrcultural products, whose all data can be found durng the perod are chosen for analyss. Hazelnut that consttutes,% of Turkey s total exports of agrcultural products; dred grape that consttutes,% of t; dred aprcots that consttute,% of t and dred fgs that consttute,% of t are chosen for analyss. Accordng to the results, orderng of compettve power s Turkey, Italy, Span and Germany for hazelnut; Turkey, Italy, Holland and France for dred grape; Turkey, Germany, Holland and England for dred aprcots; and Turkey, France, Germany and Italy for dred fgs n the - perod. Regardng blateral trade Turkey had monopoly power n the early years of CU n hazelnuts aganst Germany, Span and Italy; n dred grape aganst France, Holland and Italy; n dred aprcots aganst Germany, Holland and England; n dred fgs aganst Germany, France and Italy. Keywords: Compettve Power, Balassa Index, European Unon Jel classfcaton: F, F, F. GİRİŞ Günümüzde frma ve endüstrler, hem ç pyasalardak hem dış pyasalardak rekabet ortamında ayakta kalablmek, mevcut pazar paylarını sürdüreblmek ya da genşleteblmek çn neler yapılableceğ konusunda yoğunlaşmaktadırlar. Rekabet gücü kavramı frma, endüstr ve ülke düzeynde ele alınmaktadır. Ülke düzeynde uluslararası rekabet gücü se genel tbaryle, ödemeler dengesnde problemlere yol açmadan, ekonomk büyüme ve sthdam artışı gb br ülkenn temel ktsat poltkası hedeflern gerçekleştrme kablyet, teknoloj, fyat ve kapaste açısından rekabet üstünlüğüne sahp olma durumu şeklnde tanımlanablr. Bu çalışmanın amacı, Türkye'nn, Avrupa Brlğne (AB) uyum sürecnde, yılında mzalanan Gümrük Brlğ (GB) anlaşması sonrasında geleneksel hraç ürünler olan tarım ürünler bazında rekabet gücünü Balassa Endeksn kullanarak nasıl değştğn ölçmektr. Grş zleyen knc bölümde, uluslararası rekabet gücünün ölçüm yöntemlerne değnlerek, bu yöntemler arasında yer alan Balassa Endeksnn açıklaması yapılacaktır. Üçüncü bölümde Avrupa Brlğ ne (AB) uyum sürecnde Türkye çn hesaplanan Balassa Endeksnn sonuçlarına değnlecektr.. ULUSLARARASI REKABET GÜCÜNÜN ÖLÇÜMÜ Küreselleşmenn hâkm olduğu günümüzde frma ve endüstrler, hem ç pyasalardak hem dış pyasalardak rekabet ortamında ayakta kalablmek, mevcut pazar paylarını sürdüreblmek ya da genşleteblmek çn neler yapılableceğ konusunda yoğunlaşmaktadırlar.

4 November -,, Ankara/Turkey Frma düzeynde uluslararası rekabet gücünü; Kbrtçoğlu (), yerl br frmanın yurt ç veya küresel pyasalarda rekabet gücüne sahp olması, rakp yerl ve yabancı frmalar le karşılaştırma yapıldığında ürün fyatı ve fyat dışı unsurlar bakımından mevcut dönemde ve gelecek dönemde aynı konumda veya daha üstün konumda yer alması şeklnde tanımlamaktadır. Porter (, s. ) se frma düzeynde rekabet gücünü tanımlarken frmanın pyasa payı ve vermllğne önem vermş ve frmaların rekabet gücüne teknoloj alanındak yenlkler ve farklı grdler üretm sürecnde kullanmaları yoluyla ulaşacaklarını vurgulamıştır. Aktan ve Vural a (, s. ) göre, ver br beşer sermaye ve teknoloj düzeynde, br frma, orta ve uzun vadede hssedarların yatırımlarına tatmnkâr br getr sağladığı, yen teknolojlere sahp olma ve kullanma gb gerekl olan stratejk değşklkler fnanse edebldğ ve mevcut fnansal kaynaklarını verml br şeklde kullanabldğ ölçüde rekabet gücüne sahptr. Endüstr düzeynde uluslararası rekabet gücünü; Porter (, s. ), rekabetç üstünlük yaratmak ve sürdürüleblr kılmak çn frmalarının yeterl sevyede kapastes olan ve bu olanakları sayesnde yleştrme ve yenlk yapablen endüstrler bçmnde tanımlamaktadır. McFetrdge (, s. ) se, endüstr düzeynde rekabet gücü kavramını tanımlamanın frma düzeyne göre daha zor ve belrsz olduğunu fade etmektedr. Yerel veya bölgesel br pyasadak br frmanın rekabet gücü aynı pyasa veya bölgedek rakpler le kıyaslanablrken br endüstrnn rekabet gücü, dğer bölge veya ülkelerdek endüstrlerle karşılaştırılablr. Dolayısıyla, endüstr boyunda rekabet gücü, br endüstrnn bölgesel düzeyde veya uluslararası düzeyde rekabetç frmalara sahp olması bçmnde tanımlanmaktadır. Aktan ve Vural a (, s. ) göre, endüstr düzeynde rekabet gücü, br endüstrnn rakplerne eşt veya daha üst düzeyde br vermllkte uluslararası pyasanın gereklerne uygun ürün ve hzmet üreteblme ve daha düşük malyetlerle uluslararası pyasaların standart ve taleplerne uygun mal ve hzmetler üreteblmesn sağlayan cat ve yenlkler gerçekleştrme yeteneğdr. Poltka yapıcıları uluslararası rekabet gücü elde ederek vatandaşlarının refah sevyesn arttırma hedefyle makro ve mkro düzeydek ktsat poltkalarının belrlenmes konusuna eğlmektedr. Ülke düzeynde uluslararası rekabet gücü Kogut a( ss. -) göre, ülkedek teknolojk ve örgütsel yapıdak değşklkler, ülkenn sahp olduğu dış tcaret yapısı ve ülkeye gelen doğrudan yabancı sermayenn mktarı ve sektörler arası dağılımı tarafından belrlenmektedr. Fagerberg (, ss.-) se, ülke düzeynde uluslararası rekabet gücünü, ödemeler dengesnde problemlere yol açmadan, ekonomk büyüme ve sthdam artışı gb br ülkenn temel ktsat poltkası hedeflern gerçekleştrme kablyet bçmnde fade etmesnn yanı sıra teknoloj, fyat ve kapaste açısından rekabet üstünlüğüne de vurgu yapmaktadır. Agnger (, s. ), br ülkenn uluslararası rekabet gücünü, ülkenn arzu ettğ mevcut ve gelecek dönemde, arzu ettğ faktör gelrlernde ve vatandaşlarınca yeterl görülen ktsad, çevresel ve sosyal br makroekonomk ortamda uluslararası pyasalara yeterl düzeyde ürün ve hzmet satablme kablyet bçmnde fade etmektedr. Balassa () ülkelern uluslararası rekabet gücü açısından, şlenmş mal tcaretnn çok büyük br kısmının faktör donanımı le açıklanabldğn fakat tcaretn yönlendrlmes, hracatın bell mallarda yoğunlaşması ve doğrudan yabancı yatırımların da şlenmş mal tcaretn belrlemede etkl olduğunu fade etmektedr (Erkök Yılmaz, : ). Balassa (, s. ), br ülkenn belrl br ürün tcaret açısından karşılaştırmalı üstünlüğünü hesaplamak amacıyla, söz konusu ülkenn söz konusu ürün açısından gerçekleştrdğ görel hracat payının, analze konu olan tüm ülkeler ve tüm ürünler açısından gerçekleştrdğ görel hracat payına oranını fade eden br endeks gelştrmştr. Balassa, yılındak çalışmasında Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler yöntemn gelştrmes ve oluşturduğu endeksn, ülkelern ve sektörlern açıklanmış karşılaştırmalı üstünlüklern analz eden çalışmalarda yaygın br bçmde kullanılması nedenyle, uluslararası rekabet gücünün ölçümü konusunda ayrı br önem sahptr.

5 November -,, Ankara/Turkey Balassa, yılındak çalışmasında Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler (Revealed Comparatve Advantage-RCA) yöntemn gelştrmes ve oluşturduğu endeksn yaygın br bçmde kullanılması nedenyle uluslararası rekabet gücünün ölçümü konusunda ayrı br önem sahp olsa da Balassa nın(, s. ), Lesner e () yaptığı atıf, söz konusu çalışmanın, dış tcaret verlern kullanarak karşılaştırmalı üstünlüğü belrlemeye çalışan lk çalışma olduğunu şaret etmektedr. Dolayısıyla, uluslararası rekabet gücünün ölçümüne yönelk endekslern tarhsel gelşmnn ele alındığı bu bölümde lk çalışma olarak Lesner n () ele alınması daha uygun olmaktadır. Lesner (), yılında ülke (Belçka, Lüksemburg, Fransa, Almanya, İtalya ve Hollanda) tarafından Avrupa Kömür ve Çelk Topluluğu nun oluşturulması sonrasında İngltere nn Avrupa Ortak Pazarı na grmesnn olası etklern malat sanay ürünü bağlamında ölçmey amaçlamıştır. Lesner (), br ülkenn br ürün açısından sahp olduğu rekabet gücündek artışın, o ürünün hracatında oluşacak artıştan kaynaklanacağını fade etmektedr. Lesner (, s. ), söz konusu ürünler İngltere nn görel malyet avantajına sahp oldukları ürünler ve görel malyet dezavantajına sahp oldukları ürünler şeklnde k gruba ayırmayı amaçlamıştır. Lesner, İngltere nn görel malyet avantajına sahp olduğu ürünlerde yüksek oranlarda hracat artışı gerçekleştrdğnden hareketle - dönem hracat verlern kullanarak br endeks oluşturmuştur. Söz konusu endeks, İngltere ve söz konusu dğer Avrupa ülkelernn analze konu olan ürün grubunda görel hracat artışı le görel hracat düzeynn brbr le ağırlıklandırılarak eklenmesyle oluşmaktadır (, ss. -). Balassa (, s. ), çalışmasının amacının Kennedy Round sonrasında, dış tcaretn serbestleştrlmes le brlkte ortaya çıkan etkler belrlemek olduğunu fade etmektedr. Çalışmasının kapsamını, Avrupa Ortak Pazarı (Belçka, Lüksemburg, Fransa, Almanya, İtalya ve Hollanda), Amerka Brleşk Devletler, Kanada, İngltere, İsveç ve Japonya nın - ve - dönemlernde ürün grubunda gerçekleştrdkler hracat ve thalat verler oluşturmaktadır. Balassa (, s. ), br ülkenn belrl br ürün tcaret açısından karşılaştırmalı üstünlüğünü hesaplamak amacıyla, söz konusu ülkenn belrlenen ürün açısından gerçekleştrdğ görel hracat payının, analze konu olan tüm ülkeler ve tüm ürünler açısından gerçekleştrdğ görel hracat payına oranını fade eden br endeks gelştrmştr. Balassa (, s. ) tarafından gelştrlen endeks aşağıdak şeklde gösterlmektedr: RCA t X j Xnj X x t Xnt = = X X j x j xj nj x Xt Xnt () Burada, X: hracatı x: görel hracat oranlarını : - dönem çn ortalamaları : - dönem çn ortalamaları : analze konu olan ülkey n: analze konu olan ülkelern tamamını j: analze konu olan ürünü göstermektedr.

6 November -,, Ankara/Turkey Balassa ya (, s. ) göre, fade edlen eştlkte görel pay le kastedlen, ülkesnn j ürün grubunda gerçekleştrdğ hracatın payının, ülkesnn tüm ürün gruplarında gerçekleştrdğ hracatın payına oranıdır. Balassa (), trend faktörünü dkkate almaması sonucunda oluşablecek problemler önlemek amacıyla endeksler ağırlıklandırarak ve artmetk ortalamalarını alarak yen br endeks oluşturmuştur. Söz konusu endeks Eştlk () de gösterlmektedr: RCA t xj = xj xj + x x x xj x () Balassa (, s. ), hracat paylarından hareket ederek oluşturduğu endekse benzer br bçmde thalat paylarını da çeren br endeks oluşturmuştur ve söz konusu endeks Eştlk () de gösterlmektedr: x j x j xj = + mj RCA tm () mj mj xj mj Balassa (), söz konusu ülkelern ürün grubunda karşılaştırmalı üstünlüklern belrlemek çn, yukarıda fade edlen, hracat paylarını ve hracat-thalat oranlarını çeren endeksler kullanmıştır. Balassa ya (, s. ) göre bu yöntem, standart ürünler ve dayanıklı olmayan tüketm mallarını çeren analzler çn en uygun yöntemdr. Balassa (), Balassa da () Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlüğü belrlemek çn kullanılan hracat payları ve hracat-thalat oranlarının yerne, görel hracat performansını ölçüt olarak kullanacağını fade etmektedr. Balassa ya (, s. ) göre, görel hracat performansının daha uygun br ölçüt olarak kullanılmasının arkasında yatan neden, hracatthalat oranlarının ülkeden ülkeye değşen tarfeler ve dğer korumacı önlemlerden etklenyor olmasıdır. Bu nedenle, Balassa da () Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler endeks görel hracat paylarından hareketle türetlmektedr. Söz konusu endeks, analze konu olan ülkenn ver br ürün grubu açısından gerçekleştrlen hracat çersndek payının, analze konu olan ülkenn tüm ürün grupları ve tüm ülkeler açısından gerçekleştrlen hracat çersndek payına oranı şeklnde fade edlmektedr. Balassa (, ss. -) tarafından şaret edldğ üzere çalışma,, ve yılı hracat verlern, ürün grubunu ve Amerka Brleşk Devletler, Kanada, Avrupa Ortak Pazarı, İngltere, EFTA ülkeler ve Japonya yı kapsamaktadır. Kunmoto (, s. ), uluslararası tcaret teşvk eden veya uluslararası tcaret kısıtlayan faktörler, ülkelern toplam hracat ve thalat düzeylern etkleyen faktörler ve ülkelern gerçekleştrdkler hracat ve thalatların coğraf dağılımını etkleyen faktörler şeklnde k gruba ayırmaktadır. Kunmoto, ayrıca hracat ve thalatların coğraf dağılımını etkleyen faktörlern yer almadığı hayal br dünya tanımı yapmaktadır. Söz konusu hayal dünyada artık, br ülkenn toplam tcaretnn ülkeler arasındak dağılımı, tcaret ortağı ülkenn dünya tcaret çersndek payı tarafından belrlenecektr. Br başka deyşle, ülkesnn toplam hracatının (V ) j ülkesne gerçekleştrlen kısmı, j ülkesnn thalatının toplam dünya thalatı çersndek payı (V j /V) oranında ve j ülkesnn

7 November -,, Ankara/Turkey toplam thalatının (V j ) ülkesne gerçekleştrlen kısmı, ülkesnn hracatının toplam dünya hracatı çersndek payı (V /V) oranında olacaktır. Söz konusu durum, Eştlk () de gösterlmektedr: V ıȷ = V V j = V V V j = V V j V () V Analze konu olan ülkesnn hracatçı ve thalatçı olması durumları, Kunmoto da (, s.) şaret edldğ üzere, sırasıyla Eştlk () ve Eştlk () da gösterlmektedr: V ıȷ = V V j () V V V ıȷ = V j V () V V j Dğer taraftan ülkes le j ülkes arasındak gerçek tcaret akışı (V j ), hayal br dünya tanımından hareketle yapılan tcaret akışı ( V ) ıȷ değernden farklıdır. Bu k değern brbrne oranı se ülkes le j ülkes arasında gerçekleşen tcaretn Coğraf yoğunluk Endeks (The Index of GeographcIntensty) n (I j ) vermektedr ve söz konusu endeks Kunmoto dan(, s.) hareketle Eştlk () de gösterlmektedr: I j = V j = V j V j V V j V () Kunmoto da (, s.) şaret edldğ üzere, Eştlk () ve Eştlk () sırasıyla ülkesnn j ülkesne gerçekleştrdğ hracatın Coğraf Yoğunluk Endeksn ve ülkesnn j ülkesne gerçekleştrdğ thalatın Coğraf Yoğunluk Endeksn göstermektedr: I j = V j V j () I j = V j = V j V j V V V = V j V V j V j V V j () Coğraf Yoğunluk Endeksnn değern alması, ülkes le j ülkes arasındak gerçek tcaret akışı le hayal br dünya tanımından hareketle yapılan tcaret akışının eşdeğer olduğunu şaret etmektedr. Kunmoto ya (, s.) göre, Coğraf Yoğunluk Endeksnn den küçük değer alması tcaretn beklenen değern altında gerçekleştğn; den büyük değer alması se tcaret akışının beklenenden daha yoğun olduğunu şaret etmektedr. Donges ve Redel (, s. ), Balassa nın ()Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Yaklaşımını üç nedenden ötürü eleştrmektedr: Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük endeksler mevcut dış tcaret kalıplarını fade edeblmekte, fakat bu kalıpların optmum olup olmadığı konusunda hçbr şey yansıtmamaktadır. İhracat fyatları örtük olarak, varış noktası olan tüm pyasalar açısından aynı kabul edlmştr. Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endeksler, analz sırasında seçlen yıllara ve yapılan toplulaştırma düzeylerne yüksek oranda duyarlıdır. Donges ve Redel (), Balassa dan () hareket ederek yen br açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler endeks ortaya koymuşlardır. Donges ve Redel (), Brezlya, Kolombya, Mısır, Hong Kong, Hndstan, İsral, Malezya, Mekska, Pakstan, Sngapur, Güney Kore, İspanya, Tayvan, Türkye ve Yugoslavya nın Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük derecelern ürün grubu bağlamında ve - ve - dönemler çn belrlemşlerdr. Donges ve Redel n (, s. ) gelştrdğ Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endeks Eştlk () da gösterlmektedr:

8 November -,, Ankara/Turkey ( RCA) x j mj + + xj mj xj mj = j ( + ) xj mj xj m j j + xj mx j j x j m j x j + m j Eştlk () da yer alan x j m j fades x j +m x j m j > se j le x j m j < se - le çarpılacaktır. Eştlk () da, x hracatı, m thalatı, analze konu olan ürün grubunu ve j analze konu olan ülkey göstermektedr. Donges ve Redel e (, s. ) göre, endeksn poztf br değer alması söz konusu ürün grubunda karşılaştırmalı üstünlüğü şaret ederken; endeksn negatf br değer alması se söz konusu ürün grubunda rekabet gücü açısından dezavantajlı durumu şaret etmektedr. Hllman (, ss. -), Donges ve Redel (, s. ) gb Balassa nın () açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler yaklaşımını (hracat-thalat oranını çeren endeksn) eleştrmektedr. Hllman a göre, hracat-thalat oranını çeren Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endeks, tcaret önces görel fyatlar tarafından şaret edlen karşılaştırmalı üstünlük le eşdeğer sonuçlar vermemektedr. Çünkü hracat ve thalat verler, farklı ülkeler tarafından farklı bçmlerde uygulanan dış tcaret kısıtlayıcı unsurlardan, verglerden, teşvklerden vb. faktörlerden etklenmektedr. Hllman ın(, s. ), Balassa ya() benzer br bçmde görel hracat paylarından hareket ederek oluşturduğu endeks Eştlk () de gösterlmektedr: j β = j x w j T z j x : j ülkesnn ürünü hracatı j T : j ülkesnn toplam hracatı w : ürünü dünya tcaret z : toplam dünya tcaret Bowen (, s. ), tcaret yoğunluğu endeksnn den yüksek (düşük) değer almasının söz konusu ülke açısından avantajlı (dezavantajlı) durumu şaret etmedğn ler sürmekte ve bu teork yanlışın kendsn alternatf Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endeksler gelştrmeye ttğn fade etmektedr. Bowen, öncek Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endekslern, hracat ve thalatı ayrı ayrı ele aldıklarından dolayı eleştrmektedr. Çünkü Bowen a göre, karşılaştırmalı üstünlük kavramı tam anlamıyla net dış tcaret şaret etmektedr (, s. ). Bowen ın(, ss. -)ülkelern özdeş terchlere sahp olduğu varsayımından hareketle gelştrdğ Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endekslernn oluşum sürec Eştlk (), Eştlk (), Eştlk (), Eştlk (), Eştlk () ve Eştlk () de gösterlmektedr: Tk = Qk C k () Y Ck = sq k, s = () Y T = k Q Y k Q () k Y () ()

9 November -,, Ankara/Turkey I T k I Q k = = T k ( YY) Q ( YY) k Q ( k ) Q Q k k < t I = I () k T k : ülkesnn k ürünündek net tcaret Q k : ülkesnn k ürünü üretm düzey C k : ülkesnn k ürünü tüketm düzey Y s = : ülkesnn yurtç hâsılasının dünya toplam hâsılasına oranı Y Q : k ürünü dünya üretm düzey k T I k. Net Tcaret Yoğunluğu Endeks (Net Trade Intensty Index) I : Üretm Yoğunluğu Endeks (Producton Intensty Index) Q k Bowen a (, s. ) göre, Net Tcaret Yoğunluğu Endeks poztf ve negatf değerler alablrken; Üretm Yoğunluğu Endeks se her zaman poztf değerler almaktadır. Balassa ve Noland(, ss. -), Japonya ve Amerka Brleşk Devletlernn - dönemnde açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük derecelern ölçen çalışmalarında gelştrdkler k endeks fade etmektedrler. Söz konusu endekslerden lk Açıklanmış Karşılaştırmalı İhracat Üstünlüğü Endeks (The Export Index of Revealed Comparatve Advantage-XRCA) olarak fade edlmekte ve br ülkenn belrl br ürün grubunda gerçekleştrdğ hracatın söz konusu ülkenn toplam hracat çersndek payına oranı şeklnde hesaplanmaktadır. Balassa ve Noland dan(, s. ) hareketle, Açıklanmış Karşılaştırmalı İhracat Üstünlüğü Endeks Eştlk () de gösterlmektedr: x x j j XRCA = () x j j j x j Balassa ve Noland (, s. ) tarafından gelştrlen dğer br endeks olan Net İhracat Endeks (The Net Export Index-NX) se Eştlk () da gösterlmektedr: xj mj NXj = () x + m j j Balassa ve Noland a (, s. ) göre, Net İhracat Endeks, analze konu olan ülkenn dış tcaret dengesnden (fazlasından veya açığından) etkleneceğnden, dönemler arası karşılaştırmalar yapılablmes çn Eştlk () ve Eştlk () de gösterlen düzeltmelern Eştlk () da gösterlen endekse uygulanması gerekmektedr: NX < se NX = NX + NX. NX () Tj j j j Tj NX > se NX = NX NX. NX () Tj j j j Tj NX Tj : j ülkesnn toplam tcaret açısından Net İhracat Endeks Balassa ve Noland (, s. ), Net İhracat Endeksnn hracat ve thalat arasındak lşky çermesnden hareketle, yalnızca hracat değerlern çeren Açıklanmış Karşılaştırmalı İhracat Üstünlüğü Endeksne göre daha üstün br endeks olduğunu fade etmektedr. () ()

10 November -,, Ankara/Turkey Vollrath a (: ) göre, Lesner ve Balassa nın karşılaştırmalı hracat hesaplamaları ülke ve ürün yönünde kısıtlanmış, malat sanay ürünler ve gelşmş ülkeler üzerne yoğunlaşmıştır. Düşük veya orta gelrl ülkeler ve tarımsal ürünler göz ardı edlmştr. Vollrath (, s. ), Görel Tcaret Avantajı (Relatve Trade Advantage-RTA) Endeks, Görel İhracat Avantajı (Relatve Export Advantage-RXA) Endeks ve Açıklanmış Rekabet Üstünlüğü (Revealed Compettveness-RC) Endeks olmak üzere üç endeks gelştrmştr. Görel Tcaret Avantajı Endeks, Görel İhracat Avantajı Endeks ve Görel İthalat Avantajı (Relatve Import Advantage-RMA) Endeks arasındak fark bçmnde fade edlmekte ve söz konusu endeksler Vollrath dan(, s. ) hareketle sırasıyla, Eştlk (), Eştlk () ve Eştlk () de gösterlmektedr: RTA = a RXAa RMA a () xa xn RXAa = () r r xa xn ma mn RMAa = () r r ma mn x a : ülkesnn a ürünündek hracatı x n : ülkesnn a ürünü dışındak hracatı m a : ülkesnn a ürünündek hracatı m n : ülkesnn a ürünü dışındak hracatı Açıklanmış Rekabet Üstünlüğü Endeks se Vollrath dan (, s. ) hareketle, Eştlk () de gösterlmektedr: RC = ln RXA ln RMA () ( ) ( ) a a a Vollrath a (, ss. -) göre RTA a, ln( a ) RXA ve RC a endekslernn poztf değerler alması karşılaştırmalı avantajı; negatf değerler alması se karşılaştırmalı dezavantajı şaret etmektedr. Vollrath, Açıklanmış Rekabet Üstünlüğü Endeksnn arz ve talep dengesn çnde barındırdığı ve br ülke veya malın karşılaştırmalı üstünlüğünü daha y şaret ettğ çn sözü edlen dğer endekslere oranla daha terch edleblr olduğunu fade etmektedr.ancak, Açıklanmış Rekabet Üstünlüğü Endeksnn k yanlı tcaretn mevcut olmadığı hallerde kullanımı sınırlı hale gelmektedr. Görel Tcaret Avantajı Endeks se, hracat ve thalat avantajlarının görel katkısını hesaplayablmektedr. Görel İhracat Avantajı Endeks se, dğer endekslere oranla daha sık kullanılmaktadır.. TÜRKİYE İÇİN YAPILAN SAYISAL ÇALIŞMALAR Çalışmanın bu bölümünde Türkye tarım ürünlernn rekabet gücünü ölçen ve RCA endeksne göre yapılan sayısal çalışmalara yer verlecektr. Akgüngör, Barbaros ve Kumral () çalışmalarında, Türkye İşlenmş Meyve ve Sebze Sektörünün - dönemnde Avrupa Brlğ pyasasındak rekabet gücünü çersnde RCA endeksnn de bulunduğu çeştl endekslerden yararlanarak ölçmüştür. İspanya, Yunanstan ve Portekz rakp ülkeler olarak belrlenmş ve Türkye şlenmş domateste rekabet gücüne sahp değlken, şlenmş üzümde Portekz ve İspanya ya karşı, şlenmş turunçgllerde se Portekz ve Yunanstan a karşı rekabet gücü elde etmştr (Akgüngör vd., ). Özağ, Öztürk ve Kaya () çalışmalarında, - dönemnde Türkye nn tahıl, yaş meyve (turunçgller, üzüm), sebze (domates, soğan, patates) ve endüstryel ürünler

11 November -,, Ankara/Turkey (zeytnyağı, tütün, pamuk, yağlı tohum) dış tcaretnde Avrupa Brlğ ülkeler le söz konusu tarım ürünler karşısındak rekabet gücünü çersnde RCA endeksnn de bulunduğu çeştl endekslerden yararlanarak ölçmüştür. RCA değerlerne göre Türkye, tahıl ve yağlı tohum dışında kalan dğer üründe rekabet gücüne sahpken, AB sadece üç üründe (soğan, tahıl, zeytnyağı) rekabet gücüne sahptr. yılında Türkye çn üründen üç tanesnde (buğday, tahıl, yağlı tohum) RCA değerler negatf çıkarken, AB çn yne üç ürün (tahıl, buğday, zeytnyağı) çn RCA değerler poztf çıkmıştır. ve yıllarında Türkye çn yne k ürünün (tahıl, yağlı tohum) RCA değerler negatf çıkarken, AB çn buğday ve tahıl dışındak tüm ürünlerde RCA değerler negatftr. Turunçgllerde RCA değerlerne göre ülke sıralamasında ele alınan dönemn tamamında lk beş ülke (Yunanstan, İspanya, İtalya, Türkye ve AB) kend çnde sıralama değşmekle brlkte aynı kalmaktadır. Tütünde RCA değerler açısından ülke sıralamasında, ncelenen dönemde, lk ülke farklılık göstermektedr. Türkye, Yunanstan ve AB ortalaması, tüm yıllarda, lk beş ülke arasında yer alırken, Almanya üç yılda (, ve ); Belçka-Lüksemburg k yılda (ve ) ve Hollanda üç yılda (, ve ) lk beş ülke arasındadır. Zeytnyağında RCA değerlerne bakıldığında se ve yıllarında lk ülke sıralaması değşmemekte (Türkye, Yunanstan, İspanya, AB ve Portekz), ve yıllarında se. ve. ülkeler farklılaşmakta, yılında Fransa, AB; yılında Portekz, Hollanda lk beş ülke arasına grmektedr. Pamuk RCA değerlerne göre ele alınan dönemde lk dört ülke (Yunanstan, AB, İspanya, Belçka Lüksemburg), kend çndek sıralama değşmekle brlkte, aynı kalmaktadır. yılında Almanya lk beş ülke arasında ken, dğer yıllarda (, ve ) Türkye lk beş ülke arasında yer almaktadır. Kösekahyaoğlu () çalışmasında, Türkye nn AB- karşısında çeştl sektörlerdek rekabet gücünü - ve - alt dönemler verlernden ve RCA endeksnden yararlanarak ölçmüştür. Elde edlen bulgulara göre, Türkye nn gıda sektöründek rekabet gücünü endeks değer - dönemndek, düzeynden - dönemnde, düzeyne gerlemştr. Balassa Endeks değerndek söz konusu düşüşe rağmen endeks değernn her k dönemde de den yüksek olması Türkye nn gıda sektöründe rekabet gücüne sahp olduğunu şaret etmektedr. Utkulu ve Seymen () çalışmalarında, Gümrük Brlğ sürecnn Türkye nn çeştl sektörlerdek rekabet gücü üzerndek etksn - dönem DTM verlernden ve RCA endeksnn çeştl versyonlarından yararlanarak ölçmüştür. Sözü edlen dönem, - ve - bçmnde k alt dönem ayrılmış, Türkye nn kodlu Meyve ve Sebzeler ürün grubundak rekabet gücü Gümrük Brlğ sonrasında (-) azalmıştır. Lejour ve de Mooj () Türkye nn AB ne olası üyelğn değerlendrdkler çalışmalarında Türkye nn yılında çeştl sektörlerdek rekabet gücünü Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeks bağlamında ölçmüştür. Çalışmada kullanılan endekse göre, endeks değernn ü aşması söz konusu sektörde rekabet gücünün elde edldğn şaret etmektedr. Tarım sektörü açısından elde ettğ değer, Türkye nn söz konusu sektörde rekabet gücüne sahp olduğunu şaret etmektedr. Barbaros, Akgüngör ve Aydoğuş () çalışmalarında, Türkye nn organk ürün (kuru üzüm, kuru kayısı, kuru ncr ve fındık) hracatının Avrupa Brlğ pyasasındak rekabet gücünü, çersnde RCA endeksnn de yer aldığı çeştl endekslerden ve - dönem COMEXT verlernden yararlanarak ölçmüştür. Kuru üzüm sektöründe rakp ülkeler olarak belrlenen Yunanstan, Hollanda ve Belçka ya karşı Türkye dönemn tamamında rekabet dezavantajına sahptr. Kuru kayısı sektöründe rakp ülkeler olarak Hollanda, Almanya, Belçka, Fransa ve İngltere belrlenmştr. Türkye nn Hollanda ve Almanya ya karşı rekabet düzeyn şaret eden endeks değerler söz konusu dönemde dalgalı br seyr zlerken Fransa ve İngltere ye karşı rekabet düzeyn şaret eden endeks değerler se söz konusu dönemn tamamında Türkye açısından rekabet dezavantajını şaret etmektedr. Öte yandan, Türkye söz konusu sektörde dönemn tamamında Belçka ya karşı rekabet avantajına sahptr. Kuru ncr

12 November -,, Ankara/Turkey sektöründe rakp ülkeler olarak Hollanda, İtalya, Almanya, Fransa ve Avusturya belrlemştr. Türkye söz konusu sektörde - dönemnn tamamında Fransa ya karşı rekabet dezavantajına sahpken İtalya ya karşı se rekabet avantajına sahptr. Öte yandan, Türkye nn Hollanda ya karşı rekabet düzeyn gösteren endeks değerler yılı dışında; Türkye nn Almanya ya karşı rekabet düzeyn gösteren endeks değerler yılı dışında ve Türkye nn Avusturya ya karşı rekabet düzeyn gösteren endeks değerler yılı dışında Türkye nn rekabet dezavantajına sahp olduğunu şaret etmektedr. Fındık sektöründe rakp ülkeler olarak İtalya, İspanya, Almanya ve İngltere belrlenmştr. Türkye nn Almanya ya karşı rekabet düzeyn şaret eden endeks değerler söz konusu dönemde dalgalı br seyr zlerken İtalya ve İspanya ya karşı rekabet düzeyn şaret eden endeks değerler se söz konusu dönemn tamamında Türkye açısından rekabet dezavantajını şaret etmektedr. Öte yandan, Türkye söz konusu sektörde dönemn tamamında İngltere ye karşı rekabet avantajına sahptr. Bununla brlkte, meyve ve sebze sektörü hracatı br bütün olarak ele alındığında, Türkye - dönemnn tamamında rakp ülkelere karşı rekabet avantajına sahptr. Sern ve Cvan () çalışmalarında, Türkye domates, zeytnyağı ve meyve suyu sektörlernn - dönemnde Avrupa Brlğ pyasasındak rekabet gücünü çersnde RCA endeksnn de bulunduğu çeştl endekslerden yararlanarak ölçmüştür. İspanya, İtalya ve Yunanstan rakp ülkeler olarak belrlenmştr. Zeytnyağı sektöründe, Yunanstan Türkye ye karşı belrgn br karşılaştırmalı üstünlüğe sahpken, Türkye İtalya karşısında yılına kadar sahp olduğu karşılaştırmalı üstünlüğü kaybetmş ve sonrasında karşılaştırmalı üstünlük sürekl el değştrmştr. Domates sektöründe, Türkye İspanya karşısında yılına kadar sahp olduğu rekabet gücünü yılında kaybetmeye başlamıştır. Öte yandan, Yunanstan ve İtalya yılı dışında sözü edlen sektörde Türkye ye karşı karşılaştırmalı üstünlüğe sahptr. Meyve suyu sektöründe, Türkye ve yılları dışında Yunanstan a karşı; ve yılları dışında İtalya ya karşı rekabet gücüne sahptr. İspanya, yılından tbaren sözü edlen sektörde Türkye ye karşı rekabet gücüne sahptr. Fdan () çalışmasında, Türkye turunçgl sektörünün - dönemnde AB- pyasasındak rekabet gücünü TÜİK, FAO ve EUROSTAT verlernde ve RCA, RTA endekslernden yararlanarak ölçmüştür. Yunanstan, İspanya, İtalya ve Portekz rakp ülkeler olarak belrlenmştr. Elde edlen bulgulara göre, Türkye lmon ve greyfurt ürün gruplarında İspanya, İtalya, Yunanstan ve Portekz e karşı rekabet gücüne sahptr. Çoban, Peker ve Kubar () çalışmalarında, - dönem FAO ve OECD yıllık uluslararası tcaret verlernden ve RCA endeksnden yararlanarak Türk tarım sektörü le AB ülkelernn tarım sektörlern rekabet gücü açısından değerlendrmştr. Verlerndek yeterszlk ve eksklklerden dolayı Malta, Belçka ve Lüksemburg analzlere dahl edlmemştr. Dolayısıyla, çalışmanın kapsamını ger kalan AB üyes ülke ve Türkye oluşturmaktadır. kodlu tarımsal ürün grubu tcaretnde yüksek rekabet gücüne sahp ülkeler; Kıbrıs, Macarstan, Yunanstan olup bu ülkeler Türkye takp etmektedr. kodlu meyve-sebze ürün grubunda Türkye nn AB ülkelernn çok üzernde rekabet gücüne sahp olduğu görülmektedr. Kıbrıs, Yunanstan ve İspanya Türkye y sıralamada takp etmektedr. kodlu şeker-bal ürün grubu tcaret ve kodlu şeker hammaddes ürün grubu tcaretnde AB ülkeler le karşılaştırıldığında Türkye nn çok yüksek rekabet gücüne sahp olduğu görülmektedr. kodlu şeker-bal ürün grubu tcaretnde Türkye y Polonya, Macarstan, Fransa takp ederken, kodlu şeker hammaddes ürün grubu tcaretnde Türkye y Polonya, Macarstan, Ltvanya takp etmektedr. kodlu süt tozu ürün grubu tcaretnde AB ülkelernn tamamına yakını yüksek düzeyde rekabet gücüne sahp ken Türkye kendsne sıralamanın sonlarında yer bulmuştur. kodlu konsantre süt ürün grubu tcaretnde Polonya, Ltvanya ve Almanya lk sıralarda yer almaktadır. kodlu taze süt ürün grubunda se Türkye, AB ülkelerne göre daha yüksek rekabet gücüne sahptr ve Türkye y Avusturya, Ltvanya ve Slovenya zlemektedr. kodlu toplam süt ürün grubu tcaretnde se AB

13 November -,, Ankara/Turkey ülkelernn tamamına yakınının yüksek rekabet gücüne sahp olduğu görülürken, Polonya, Slovenya, Estonya lk üçte yer almaktadır. Türkye,, ve yıllarında rekabet gücünü artırmıştır. kodlu süt ürünler ve yumurtacılık ürün grubunda AB ülkeler ve Türkye dâhl olmak üzere brçok ülke yüksek rekabet gücüne sahp ken Ltvanya, Polonya, Danmarka en üst sıralarda yer almaktadır. kodlu tavuk et ürün grubunda rekabet gücü açısından Türkye nn lk sırada yer alırken Türkye y, Macarstan, Polonya ve Fransa ülkeler takp etmektedr. kodlu tahıl ürün grubunda, Macarstan, Fransa ve Bulgarstan yüksek düzeyde rekabet gücüne sahpken Türkye nn rekabet gücünde son yıllarda öneml azalmanın yaşandığı görülmektedr. kodlu tahıl ve un ürün grubunda, kodlu tahıl ürün grubunda lk sıralarda yer alan ülkeler yüksek düzeyde rekabet gücüne sahpken Türkye un ürün grubunda tahıl ürün grubuna kıyasla daha yüksek düzeyde rekabet gücüne sahptr. kodlu zeytnyağı ürün grubunda rekabet gücü açısından lk sırada yer alan Türkye y Yunanstan, İspanya ve Kıbrıs zlemektedr. kodlu tütün ürün grubunda rekabet gücü açısından lk beş sırada Yunanstan, Bulgarstan, Kıbrıs, Hollanda ve Türkye yer almaktadır. Karaalp () çalışmasında, - dönem WTO verlernden ve çersnde Balassa Endeks nn de bulunduğu çeştl endekslerden yararlanarak, Türkye nn çeştl sektörlerdek uluslararası rekabet gücünü ölçmüştür. Türkye tarım ürünler sektörünün küresel pyasadak rekabet düzeyn şaret eden endeks yılındak, değernden yılında, düzeyne; gıda sektörünün küresel pyasadak rekabet düzeyn şaret eden endeks yılındak, değernden yılında, düzeyne gerlemştr. Bu düşüşe karşın, endeks değerler sözü edlen sektörlerde Türkye nn küresel pyasada rekabet gücüne sahp olduğunu göstermektedr. Erlat ve Erlat () çalışmalarında, Türkye nn çeştl sektörlerde AB- ve AB-Dışı OECD ülkeler karşısındak rekabet gücünü - dönem verlernden ve RCA endeksnden yararlanarak hesaplamıştır. SITC Rev. e göre kodlu yumurta ürün grubu çn elde edlen RCA endekslernn tüm dönem çn ortalaması, ken son üç yıl çn ortalaması se, dur. Söz konusu endeks değerler, Türkye nn kodlu yumurta ürün grubunda - dönemnn genelnde olmasa da - dönemnde rekabet gücüne sahp olduğunu şaret etmektedr. Şahnl () çalışmasında, Türkye ve Avrupa Brlğ tarım sektörlernn rekabet gücünü yılı FAO verlernden ve RCA endeksnden yararlanarak ölçmüştür. Analze konu olan üründen nde Türkye; üründe se Avrupa Brlğ rekabet gücüne sahptr. Türkye nn en yüksek düzeyde rekabet gücüne sahp olduğu üç ürün sırasıyla kuru kayısı, fındık ve kuru ncrdr. Benzer şeklde AB nn de en yüksek düzeyde rekabet gücüne sahp olduğu üç ürün sırasıyla kuru kayısı, fındık ve kuru ncr olmakla brlkte AB çn elde edlen endeks değerler Türkye çn elde edlen endeks değerlernden çok daha büyüktür.. TÜRKİYE TARIM ÜRÜNLERİNİN AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNİN TARIM ÜRÜNLERİ KARŞISINDAKİ ULUSLARARASI REKABET GÜCÜNÜN ANALİZİ Çalışmanın bu bölümü, Türkye tarım ürünlernn AB ülkelernn tarım ürünler karşısındak uluslararası rekabet gücünün Balassa Endeks kullanarak ölçümünü çermektedr. Balassa Endeks, standart ürünler ve dayanıklı olmayan tüketm mallarını çeren analzler çn en uygun yöntemdr. Bu nedenle çalışmada tarım ürünler ürün bazında ele alınmıştır. Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler olarak da fade edlen Balassa Endeksnn çalışmada kullanacağımız hal Eştlk () da gösterlmektedr: B j = X j X n () M j M n Eştlk () da X j, ülkesnn j ürünü açısından AB ne hracatını; X n, ülkesnn AB ne toplam tarım ürünler hracatını; M j ülkesnn j ürünü açısından AB nden toplam

14 November -,, Ankara/Turkey tarım ürünler thalatını; M n, ülkesnn AB ne toplam tarım ürünler thalatını şaret etmektedr. Endeksn değernn brden büyük olması, analze konu olan ülkenn AB pyasasında lgl malda karşılaştırmalı üstünlüğü sahp olduğuna şaret ederken; endeks değernn brden küçük olması se lgl malda karşılaştırmalı dezavantaj durumuna şaret etmektedr. Eştlk () da yer alan ve ülkelern AB pazarındak rekabet düzeyn ölçen endeks kl tcaret şaret edecek bçmde türetmek mümkündür. İkl tcaret açısından rekabet gücünü ölçen Balassa Endeks Eştlk () de gösterlmektedr: B j = X j X t () M j M t Eştlk () de X j, ülkesnn j ürünü açısından analze konu olan dğer ülkeye hracatını; X t, ülkesnn söz konusu ülkeye toplam tarım ürünler hracatını; M j ülkesnn j ürünü açısından analze konu olan dğer ülkeden thalatını; M t, ülkesnn söz konusu ülkeden toplam tarım ürünler thalatını şaret etmektedr. Endeksn değernn brden büyük olması, analze konu olan ülkenn kl tcaret açısından lgl malda dğer ülkenn pyasasında karşılaştırmalı üstünlüğü sahp olduğuna şaret ederken; endeks değernn brden küçük olması se lgl malda karşılaştırmalı dezavantaj durumuna şaret etmektedr. Analzde kullanılan ver set, - dönem FAO (Food and Agrculture Organzaton of The Unted Natons) yıllık uluslararası tcaret statstklernden derlenmştr. Analze konu olan ürünler ve ülkeler olarak, söz konusu dönemde Türkye nn hracatında yoğunluğu en yüksek olan ve dönemn tamamında verler bulunan ürünler ve ülkeler seçlmştr. Söz konusu ölçütler dkkate alındığında analze konu olan ürünler kuru üzüm, kuru kayısı, kuru ncr ve fındık olarak seçlmştr. Türkye, her ürün çn analze konu olurken dğer ülkeler se ürün bazında değşmekle brlkte Almanya, Fransa, Hollanda, İngltere, İspanya ve İtalya şeklndedr. Bu çalışmanın amacı Türkye tarım ürünlernn AB ülkelernn tarım ürünler karşısındak rekabet gücünü ölçmek olduğundan ve Balassa Endeks, standart ürünler ve dayanıklı olmayan tüketm mallarını çeren analzler çn en uygun yöntem olduğundan analze konu olan ürün seçm bu bağlamda yapılmıştır Tablo : Türkye nn Avrupa Brlğ İhracatının Ana Ürün Grupları Açısından Durumu Türkye'nn Avrupa Brlğ'ne olan hracatı çersnde ana ürün gruplarının payları (%) SITC,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Kaynak: UNCTAD, - dönemne at bn dolar cnsnden hracat değer verlernden yararlanılarak yazar tarafından oluşturulmuştur.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Döne m ort.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

15 November -,, Ankara/Turkey Tablo e göre, tarım ürünlernn çersnde yer aldığı ürün grubu olan Canlı hayvanlar ve gıda maddeler, Türkye nn AB ne hracatı çersnde en yüksek paya sahp olan lk dört sektör (Çeştl mamul eşya, Makneler ve taşıt araçları ve Başlıca sınıflara ayrılan şlenmş mallar) arasındadır. Canlı hayvanlar ve gıda maddeler hracatının Türkye nn AB ne toplam hracatı çndek payı, GB anlaşmasının mzalandığı yıl olan de %, düzeynden anlaşmanın yürürlüğe grdğ yıl olan da %, düzeyne gerlemştr. Söz konusu ürün grubunun AB ne olan toplam hracat çersndek payı artış kaydederek yılında %, düzeyne ulaşmış olmasına rağmen - dönemnde sürekl azalan br seyr zleyerek yılında %, olarak gerçeklemştr. Söz konusu azalışın ve dalgalanmanın GB anlaşması ve sonrasındak lk yıllarda yaşanmış olması dkkate değerdr. Bu azalışa rağmen - dönem ortalaması olan %, değer, - dönem süresnce aşılmış olup Kasım ve Şubat Krzler sonrasını şaret eden yılı ve sonrası dönemde se söz konusu ürün grubunun payı dönem ortalamasının altında seyretmştr. - dönemnde, canlı hayvanlar ve gıda maddeler hracatının toplam hracat çndek payı % düzeynn altında seyretmştr. Özetleyecek olursak, söz konusu ürün grubununtürkye nn AB ne toplam hracatı çndek payı dönem çersnde dalgalı br seyr zleyerek yılındak %, düzeynden yılındak %, düzeyne gerlemştr. Tablo : Türkye nn Avrupa Brlğ ne olan thalatı çersnde ana ürün gruplarının payları Türkye'nn Avrupa Brlğ'ne olan thalatı çersnde ana ürün gruplarının payları (%) SIT C kod ları,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Kaynak: UNCTAD, - dönemne at bn dolar cnsnden thalat değer verlernden yararlanılarak yazar tarafından oluşturulmuştur.,,,,,,,,, Döne m ort. Tablo ye göre, tarım ürünlernn çersnde yer aldığı ürün grubu olan canlı hayvanlar ve gıda maddelernn Türkye nn AB nden toplam thalatı çersndek payı, hracat açısından lder olan dğer sektörlere oranla (Çeştl mamul eşya, Makneler ve taşıt araçları ve Başlıca sınıflara ayrılan şlenmş mallar) daha düşük düzeydedr. Canlı hayvanlar ve gıda maddeler thalatının Türkye nn AB nden toplam thalatı çndek payı, GB anlaşmasının mzalandığı yıl olan dek%, düzeynden anlaşmanın yürürlüğe grdğ yıl olan da %, ve de %, düzeyne gerlemştr. Söz konusu ürün grubunun AB nden toplam thalat

16 November -,, Ankara/Turkey çersndek payı - dönemnde dalgalı br seyr zleyerek - dönem ortalaması olan %, düzeynn altında seyretmştr. Canlı hayvanlar ve gıda maddeler thalatının Türkye nn AB nden toplam thalatı çndek payı, - dönemnde sürekl br artış eğlm göstererek yılındak %, düzeynden yılında %,; yılında %, ve yılında %, düzeyne ulaşmıştır. Söz konusu ürün grubunun AB nden toplam thalat çersndek payı yılındak %, düzeynden yılında %, düzeyne gerlemş olmasına rağmen, - dönem ortalaması - dönem süresnce aşılmıştır. Özetleyecek olursak, canlı hayvanlar ve gıda maddeler thalatının Türkye nn AB nden toplam thalatı çndek payı dönem çersnde dalgalı br seyr zleyerek yılındak %, düzeynden yılındak %, düzeyne gerlemştr. Tablo : Türkye AB tarım ürünlernde ürün bazında hracat Ürünlern Tarım Ürünler İhracatı çndek % payları Ürün Döne m Ort. Kuru kayısı,,,,,,,,,,,,,,,,,, Kuru üzüm,,,,,,,,,,,,,,,,,, Kuru ncr,,,,,,,,,,,,,,,,,, Fındık,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Domates,,,, Kuru,,,,,,,,,,,,,, Soğan,,,, Patates,,,,,,,,,,,,,,,,,, Nohut,,,,,,,,,,,,,,,,,, Antep Fıstığı,,,,,,,,,,,,,,,,,, Buğday,,,,,,,,,,,,,,,,,, Kaynak: FAOSTAT, - dönemne at bn dolar cnsnden hracat değer verlernden yararlanılarak yazar tarafından oluşturulmuştur. Tablo de, - yılları arasında Türkye AB tarım ürünlernde, ürün bazında en yüksek paya sahp olan on ürünün hracat payları yer almaktadır. Dönem ortalamaları dkkate alındığında en yüksek paya sahp olan sırasıyla, fındık (%,), kuru üzüm (%,), kuru kayısı (%,) ve kuru ncr (%,) analze konu olan ürünler olarak belrlenmştr. Dğer tarım ürünler olan domates, kuru soğan, patates, nohut, antep fıstığı ve buğday payları düşük olduğu çn analz dış tutulmuştur. Tablo 'e göre kuru kayısının Türkye nn Avrupa Brlğ ne yaptığı tarım ürünler hracatı çersndek payı dönem süresnce dalgalı br seyr zlemştr. Kayısı çn söz konusu pay dönem başındak%, sevyesnden dönem sonunda %, düzeyne çıkmıştır.,,, yılları ve - dönem (Küresel Fnansal Krz, Avrupa Brlğ Borç Krz ve sonrası dönem) çn elde edlen paylar, dönem ortalamasının üzerndedr. Kuru üzümün tarım ürünler hracatı çersndek payı yılında %, ken özellkle dönemn son üç

17 November -,, Ankara/Turkey yılındak artış eğlm sayesnde dönem sonunda %, düzeyne ulaşmıştır. Kuru kayısıya benzer br bçmde kuru üzümün Kasım ve Şubat Krzler önces ve Küresel Fnansal Krz, Avrupa Brlğ Borç Krz ve sonrası dönem elde edlen paylar dönem ortalamasının üzerndedr.. Kuru ncrn, Türkye nn Avrupa Brlğ ne yaptığı tarım ürünler hracatı çersndek payı dönem boyunca dalgalı br seyr zlemş, dönem başında %, olan pay dönem sonunda %, olarak gerçekleşmştr. Kuru ncr açısından dönem ortalaması olan %, lk payın aşıldığı yıllar se,,,, - dönemdr. Kuru kayısı, kuru üzüm ve kuru ncr açısından - krzler öncesndek yıllarda tarım ürünler hracatı çndek paylarının dönem ortalamasının üzernde olması dkkate değerdr. Kuru kayısı dışında dğer üç ürün açısından Gümrük Brlğ Anlaşması nın mzalandığı yıl olan yılı çn elde edlen hracat payları dönem ortalamasının üzerndeyken anlaşmanın yürürlüğe grdğ yıl olan yılında özellkle fındıkta meydana gelen yaklaşık % düzeyndek düşüş fındık üretmnde tekel gücüne sahp olan Türkye nn Gümrük Brlğ sonrasında bu gücünü kaybetmeye başladığının gösterges olarak yorumlanablr. Analze konu olan ürünlern ve ülkelern seçlme sürecnde esas krter, Türkye nn Avrupa Brlğ tarım ürünler tcaret çersnde en yüksek paya sahp olan ürünler ve ülkeler olmalarıdır. Söz konusu payı bnde brden yüksek olan, - dönemnn tamamına at verler çeren ülkeler analze konu olmuştur. Türkye, dört ürün (fındık, kuru üzüm, kuru kayısı ve kuru ncr), çn de analze konu olurken dğer ülkeler se ürün bazında değşmekle brlkte Almanya, Fransa, Hollanda, İngltere, İspanya ve İtalya şeklndedr. Fındık çn, İtalya, İspanya ve Almanya; kuru üzüm çn İtalya, Hollanda ve Fransa; kuru kayısı çn Hollanda, Almanya ve İngltere ve kuru ncr çn İtalya, Almanya ve Fransa analze konu olan dğer ülkeler olarak seçlmştr. Çalışmada, öncelkle Türkye nn fındık, kuru üzüm, kuru kayısı ve kuru ncrde AB pyasasında rekabet düzeyn şaret eden Balassa Endeksler, sonrasında se söz konusu ürünlerde kl tcaret bağlamında rekabet düzeyn şaret eden Balassa Endeksler hesaplanmıştır. Türkye nn hracatında düşük yoğunluğa sahp olmaları ve analze konu olan dört ürün (fındık, kuru üzüm, kuru kayısı ve kuru ncr) açısından dönemn tamamına at verler elde edlememes nedenyle analz dışı tutulan ülkeler şunlardır: İrlanda, Danmarka, Yunanstan, Portekz, Avusturya, İsveç, Fnlandya, Çek Cumhuryet, Estonya, Kıbrıs, Ltvanya, Letonya, Macarstan, Malta, Polonya, Slovakya, Slovenya, Bulgarstan, Romanya ve Hırvatstan. Görüldüğü üzere, analz dışı tutulan ülkelern büyük br kısmı, Beşnc, Altıncı ve Yednc Genşleme Dalgaları le Avrupa Brlğ ne katılan ülkelerdr.

18 November -,, Ankara/Turkey Tablo : Analze Konu Olan Ürün ve Ülkeler İçn Balassa Endeks Değerler Türkye Fındık AB d.y. d.y.,,,,,,,,,,,,,,, Kuru Üzüm AB,,,,,,,,,,,,,,,,, Kuru Kayısı AB d.y.,,,,,,,,,,,,,,,, Kuru İncr AB d.y.,,,,,,,,,,,,,,,, Fındık Almanya d.y. d.y.,,,,,,,,,,,,,,, İspanya d.y. d.y. d.y. d.y. d.y.,, d.y. d.y.,,,, d.y.,,, İtalya d.y. d.y. d.y.,,,, d.y.,,,,,,,,, Kuru üzüm d.y. d.y.,,,, d.y.,,,,,,,,, d.y. Fransa d.y. d.y.,,,,, d.y.,,, d.y. d.y. d.y. d.y. d.y. d.y. Hollanda İtalya d.y., d.y. d.y.,,,,, d.y. d.y., d.y.,, d.y., Kuru Kayısı Almanya d.y. d.y.,,,,,,,,,,,,,,, Hollanda d.y., d.y. d.y.,,,,,,,,, d.y.,,, İngltere d.y.,,,,,,,,,,,,,,,, Kuru İncr Almanya d.y.,,,,,,,,,,,,,,,, Fransa d.y. d.y. d.y.,,, d.y.,,,,,,,,,, İtalya d.y., d.y., d.y.,,,,, d.y.,,,,,, Kaynak: Yazarın hesaplamaları Tablo e göre, Türkye, AB pyasasında fındıkta, ve yıllarında tekel gücüne sahp olsa da özellkle Krz sonrası dönemde elde edlen endeks değerler, özellkle yılındak (, ) endeks değerne görece daha düşük düzeydedr. Kuru üzüm açısından Türkye nn AB pyasasında rekabet düzeyn şaret eden Balassa Endeks değer, dönem başındak, düzeynden dönem sonunda, düzeyne gerlemş olsa da dönem ortalaması tbaryle elde ettğ endeks değer olan, de Türkye nn çok yüksek düzeyde rekabet gücüne sahp olduğunu göstermektedr. Türkye nn AB pyasasında kuru kayısıda rekabet düzeyn şaret eden Balassa Endeks değernn yılı çn hesaplanamaması, Türkye nn söz konusu yılda tekel konumunda olduğunu şaret etmektedr. Bu durum, yılından tbaren braz kırılmaya başlamış olsa da, dönem ortalaması tbaryle elde edlen, düzeyndek Balassa Endeks değer, Türkye nn çok yüksek düzeyde rekabet gücüne sahp olduğunu göstermektedr. Kuru ncr açısından Türkye nn AB pyasasında rekabet düzeyn şaret eden Balassa Endeks değernn yılı çn hesaplanamaması, Türkye nn söz konusu yılda tekel konumunda olduğunu şaret etmektedr. Bu durum, yılından tbaren braz kırılmaya başlamış olsa da, dönem ortalaması tbaryle elde edlen, düzeyndek

19 November -,, Ankara/Turkey Balassa Endeks değer, Türkye nn çok yüksek düzeyde rekabet gücüne sahp olduğunu göstermektedr. Söz konusu durum aşağıdak Fgür de de görülmektedr. Fgür. Türkye nn AB le İkl Tcaretnde Elde Edlen Balassa Endeks Değerler (-) Balassa Endeks Değerler Türkye'nn AB İle İkl Tcaretnde Elde Edlen Balassa Endeks Değerler (-) Fındık AB Kuru Üzüm AB Kuru Kayısı AB Kuru İncr AB Kaynak: Yazarın çzm Fgür. Fındık İkl Tcaretnde Elde Edlen Balassa Endeks Değerler (-) Fındık İkl Tcaretnde Elde Edlen Balassa Endeks Değerler (-) Balassa Endeks Değerler Almanya İspanya İtalya Kaynak: Yazarın çzm Fgür ye göre, Türkye kl tcaret açısından fındıkta - dönemnde Almanya ya; - dönem,, ve yıllarında İspanya ya ve - dönem ve yılında İtalya ya karşı tekel gücüne sahptr. Söz konusu dönemlern ortak noktası, Gümrük Brlğ Antlaşması sonrası lk yıllar, krz veya krz sonrası yıllar olmasıdır. Türkye nn fındık açısından sahp olduğu tekel gücü, söz konusu dönemler sonrasında

20 November -,, Ankara/Turkey kırılmaya başlamış olsa da - dönemnde elde edlen Balassa Endeks değerler, Türkye nn kl tcaret bağlamında her üç ülkeye karşı da çok yüksek düzeyde rekabet gücüne sahp olduğunu şaret etmektedr. Türkye nn Almanya le olan fındık tcaretndek rekabet gücünü şaret eden Balassa Endeks değer yılındak, düzeynden yılında, düzeyne gerlemştr. Özellkle - dönem çn elde edlen Balassa Endeks değerler, - dönemnde elde edlen endeks değerlerne göre daha düşük düzeydedr. Türkye nn İspanya le olan fındık tcaretndek rekabet gücünü şaret eden Balassa Endeks değer yılındak, düzeynden yılında, düzeyne gerlemş olsa da dönem süresnce elde edlen endeks değerler, Türkye nn İspanya karşısında elde etmş olduğu rekabet gücünün Almanya ya oranla daha yüksek düzeyde olduğunu göstermektedr. Türkye nn İtalya le olan fındık tcaretndek rekabet gücünü şaret eden Balassa Endeks değer yılındak, düzeynden dönem sonunda, düzeyne gerlemştr. Dönem boyunca dalgalı br seyr zleyen endeks değerler, Türkye nn İtalya karşısında elde etmş olduğu rekabet gücünün İspanya ya oranla daha düşük düzeyde olduğunu şaret etmektedr. Fgür. Kuru Üzüm İkl Tcaretnde Elde Edlen Balassa Endeks Değerler Kuru Üzüm İkl Tcaretnde Elde Edlen Balassa Endeks Değerler (-) Balassa Endeks Değerler Fransa Hollanda İtalya Kaynak: Yazarın çzm Fgür te görüldüğü üzere Türkye, kl tcaret açısından kuru üzümde,, ve yıllarında Fransa ya; - dönem, yılı ve - dönemnde Hollanda ya;,,,,, ve yıllarında İtalya ya karşı tekel gücüne sahptr. Söz konusu dönemlern ortak noktası, Gümrük Brlğ Antlaşması sonrası lk yıllar, krz veya krz sonrası yıllar olmasıdır.- dönemnde elde edlen Balassa Endeks değerler, Türkye nn kuru üzümde kl tcaret bağlamında her üç ülkeye karşı da çok yüksek düzeyde rekabet gücüne sahp olduğunu şaret etmektedr. Türkye nn Fransa le olan kuru üzüm tcaretndek rekabet gücünü şaret eden Balassa Endeks değer yılındak, düzeynden dönem boyunca dalgalı br seyr zleyerek yılında, düzeyne ulaşmıştır. Özellkle - dönem çn elde edlen Balassa Endeks değerler, dönemn ger kalanında elde edlen endeks değerlerne göre daha yüksek düzeydedr. Türkye nn Hollanda le olan kuru üzüm tcaretndek rekabet gücünü şaret eden Balassa Endeks değer yılındak, düzeynden yılında, düzeyne gerlemş olsa da - dönem çn endeks değernn hesaplanamaması, Türkye nn söz konusu dönemde tekel gücüne sahp olduğunu şaret etmektedr. Türkye nn İtalya le olan kuru üzüm tcaretndek rekabet gücünü şaret eden Balassa Endeks değer yılındak, düzeynden dönem boyunca dalgalı br seyr zleyerek yılında, düzeyne ulaşmıştır.,, ve yılları

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ENDÜSTRİ İÇİ TİCARETİN YAPISI

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ENDÜSTRİ İÇİ TİCARETİN YAPISI TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ENDÜSTRİ İÇİ TİCARETİN YAPISI Dr. Ahmet AYDIN ÖZET Bu çalışmanın temel amacı gttkçe önemn artıran Endüstr-ç Tcaret Teorsn (EİT) kullanarak Türkye nn dış tcaret yapısını kapsamlı br

Detaylı

Kısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örneği

Kısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örneği Dokuz Eylül Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs, Clt:24, Sayı:1, Yıl:2009, ss.105-122. Kısa Vadel Sermaye Grş Modellemes: Türkye Örneğ Mehmet AKSARAYLI 1 Özhan TUNCAY 2 Alınma Tarh: 04-2008,

Detaylı

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI V. Ulusal Üretm Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Tcaret Ünverstes, 5-7 Kasım 5 ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN

Detaylı

OECD ÜLKELERİNDE BÜTÇE AÇIKLARI VE DIŞ TİCARET AÇIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN CADF VE EŞ BÜTÜNLEME TESTLERİYLE İNCELENMESİ

OECD ÜLKELERİNDE BÜTÇE AÇIKLARI VE DIŞ TİCARET AÇIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN CADF VE EŞ BÜTÜNLEME TESTLERİYLE İNCELENMESİ İstanbul Tcaret Ünverstes Sosyal Blmler Dergs Yıl:7 Sayı:13 Bahar 2008 s.301-322 OECD ÜLKELERİNDE BÜTÇE AÇIKLARI VE DIŞ TİCARET AÇIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN CADF VE EŞ BÜTÜNLEME TESTLERİYLE İNCELENMESİ

Detaylı

ISBN 978-975 19 4482-5 (basılı nüsha)

ISBN 978-975 19 4482-5 (basılı nüsha) ISBN 978-975 19 4482-5 (basılı nüsha) Bu Çalışma Devlet Planlama Teşklatının görüşlern yansıtmaz. Sorumluluğu yazarına attr. Yayın ve referans olarak kullanılması Devlet Planlama Teşklatının znn gerektrmez;

Detaylı

= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı)

= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı) A.1. Mll Gelr Hesaplamaları ve Bazı Temel Kavramlar 1 Gayr Saf Yurtç Hâsıla (GSYİH GDP): Br ekonomde belrl br dönemde yerleşklern o ülkede ekonomk faalyetler sonucunda elde ettkler gelrlern toplamıdır.

Detaylı

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının 1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell

Detaylı

KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON: TÜRKĐYE ÖRNEĞĐ

KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON: TÜRKĐYE ÖRNEĞĐ Central Bank Revew Vol. 11 (January 2011), pp.1-9 ISSN 1303-0701 prnt / 1305-8800 onlne 2011 Central Bank of the Republc of Turkey http://www.tcmb.gov.tr/research/revew/ KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON:

Detaylı

Türkiye nin Avrupa Birliği (15) Pazarındaki Endüstri-İçi Ticaret Performansının Rakip Ülke Performanslarıyla Karşılaştırmalı Analizi:

Türkiye nin Avrupa Birliği (15) Pazarındaki Endüstri-İçi Ticaret Performansının Rakip Ülke Performanslarıyla Karşılaştırmalı Analizi: Türkye nn Avrupa Brlğ (15) Pazarındak Endüstr-İç Tcaret Performansının Rakp Ülke Performanslarıyla Karşılaştırmalı Analz: 1995-2007 Hüseyn ALTAY 1, Al ŞEN 2 Özet: Uluslararası tcarettek gelşmeler ncelendğnde,

Detaylı

ANE-AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF

ANE-AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF AEGON EMEKLĐLĐK VE HAYAT A.Ş. DENGELĐ EMEKLĐLĐK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALĐYET RAPORU Bu rapor Aegon Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2009 30.09.2009 dönemne

Detaylı

KOBİ LERİN YENİ PİYASALARA AÇILAMAMA NEDENLERİ VE BUNLARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

KOBİ LERİN YENİ PİYASALARA AÇILAMAMA NEDENLERİ VE BUNLARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER T.C. GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KOBİ LERİN YENİ PİYASALARA AÇILAMAMA NEDENLERİ VE BUNLARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Hazırlayan İsmal ŞENTÜRK İktsat Ana Blm Dalı Yüksek Lsans Tez Danışman

Detaylı

Devalüasyon, Para, Reel Gelir Değişkenlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkisinin Panel Data Yöntemiyle Türkiye İçin İncelenmesi

Devalüasyon, Para, Reel Gelir Değişkenlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkisinin Panel Data Yöntemiyle Türkiye İçin İncelenmesi Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Clt 6, Sayı:4, 2004 Devalüasyon, Para, Reel Gelr Değşkenlernn Dış Tcaret Üzerne Etksnn Panel Data Yöntemyle Türkye İçn İncelenmes Yrd.Doç.Dr.Ercan BALDEMİR*

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI. Kalite Artışları ve Enflasyon: Türkiye Örneği

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI. Kalite Artışları ve Enflasyon: Türkiye Örneği Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI Kalte Artışları ve Enflasyon: Türkye Örneğ Yavuz Arslan Evren Certoğlu Abstract: In ths study, average qualty growth and upward

Detaylı

ULUSLARARASI TİCARETTE FİYATA DAYALI REKABET GÜCÜ İLE ENDÜSTRİ-İÇİ TİCARET ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRK İMALAT SANAYİİ ÖRNEĞİ

ULUSLARARASI TİCARETTE FİYATA DAYALI REKABET GÜCÜ İLE ENDÜSTRİ-İÇİ TİCARET ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRK İMALAT SANAYİİ ÖRNEĞİ T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI ULUSLARARASI TİCARETTE FİYATA DAYALI REKABET GÜCÜ İLE ENDÜSTRİ-İÇİ TİCARET ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRK İMALAT SANAYİİ ÖRNEĞİ Doktora

Detaylı

ANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF

ANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALİYET RAPORU Bu rapor AEGON Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2011 30.09.2011 dönemne

Detaylı

TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH

TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH Dr Türkmen Göksel Ankara Ünverstes Syasal Blgler Fakültes Özet Bu makalede teknoloj sevyesnn pyasa rekabet ve refah sevyes üzerndek etkler matematksel br model le ncelenecektr

Detaylı

Türkiye nin Avrupa Birliği (15) Pazarındaki Endüstri-Đçi Ticaret Performansının Rakip Ülke Performanslarıyla Karşılaştırmalı Analizi: 1995-2007

Türkiye nin Avrupa Birliği (15) Pazarındaki Endüstri-Đçi Ticaret Performansının Rakip Ülke Performanslarıyla Karşılaştırmalı Analizi: 1995-2007 Rakp Ülke Performanslarıyla Karşılaştırmalı Analz: 1995-2007 Türkye nn Avrupa Brlğ (15) Pazarındak Endüstr-Đç Tcaret Performansının Rakp Ülke Performanslarıyla Karşılaştırmalı Analz: 1995-2007 Hüseyn ALTAY

Detaylı

Pazar AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ. 27 Şubat 2018

Pazar AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ. 27 Şubat 2018 AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ 27 Şubat 2018 Pazar 2017 yılı Aralık ayında, AB ve EFTA ülkeleri toplamında ticari araç pazarı 2016 yılı aynı ayına göre yüzde 4,2 azalarak 213 bin adet seviyesinde gerçekleşti.

Detaylı

AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU

AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALİYET RAPORU Bu rapor AEGON Emekllk ve Hayat A.Ş. Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2012-30.09.2012 dönemne

Detaylı

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ Doç. Dr. M. Başaran ÖZTÜRK * Yrd. Doç. Dr. Kartal DEMİRGÜNEŞ ** Yrd.

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-15 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-15 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: 2010-15 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI TÜFE de Sat ve Değşken Ağırlık Sstem Yaklaşımları: Türkye Taze Meyve-Seze Fyatları Üzerne Br Uygulama Oğuz Atuk Orhun Sevnç

Detaylı

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, 2011 225

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, 2011 225 Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 25, Sayı:, 20 225 FİNANSAL ANALİZDE KULLANILAN ORANLAR VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: EKONOMİK KRİZ DÖNEMLERİ İÇİN İMKB İMALAT SANAYİ

Detaylı

BIST da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması

BIST da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Clt: 4 Sayı: Ocak 04 ss. 9-9 BIST da Demr, Çelk Metal Ana Sanay Sektöründe Faalyet Gösteren İşletmelern Fnansal Performans Analz: VZA Süper Etknlk ve TOPSIS Uygulaması

Detaylı

Resmi Gazetenin 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı ile yayınlanmıştır. TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi

Resmi Gazetenin 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı ile yayınlanmıştır. TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bldrm Resm Gazetenn 29.12.2012 tarh ve 28512 sayılı le yayınlanmıştır. TEİAŞ Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket Bu Doküman

Detaylı

Mal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti.

Mal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti. B.E.A. Mal Hzmet Pyasaları le Fnans Pyasalarının Ortak Denges Mal Pyasası Denges: (IS-LM) Model Mal Pyasasının denges Toplam Talep tüketm, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eştt. = C(-V)+I+G atırımlar

Detaylı

Pazar AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ. 21 Mayıs 2018

Pazar AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ. 21 Mayıs 2018 AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ 21 Mayıs 2018 Pazar 2018 yılı Mart ayında, AB ve EFTA ülkeleri toplamında ticari araç pazarı 2017 yılı aynı ayına göre yüzde 2,8 azalarak 268 bin adet seviyesinde gerçekleşti.

Detaylı

Pazar AVRUPA TOPLAM OTOMOTİV SEKTÖR ANALİZİ. Ekim 2018

Pazar AVRUPA TOPLAM OTOMOTİV SEKTÖR ANALİZİ. Ekim 2018 AVRUPA TOPLAM OTOMOTİV SEKTÖR ANALİZİ Ekim 2018 Pazar 2018 yılı Ağustos ayında, AB ve EFTA ülkeleri toplamında toplam otomotiv pazarı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 26,4 artarak 1 milyon 342 bin adet

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE ETKİLİ FAKTÖRLERİN KOŞULLU LOJİSTİK REGRESYON MODELLERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE ETKİLİ FAKTÖRLERİN KOŞULLU LOJİSTİK REGRESYON MODELLERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ Ekonometr ve İstatstk Sayı:14 2011 62 83 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYELİK SÜRECİNDE ETKİLİ FAKTÖRLERİN KOŞULLU LOJİSTİK REGRESYON MODELLERİ

Detaylı

LĐTERATÜR. Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlişkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi

LĐTERATÜR. Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlişkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlşks: OECD Ülkeler Panel Ver Analz Mustafa ÖZER * Necat ÇĐFTÇĐ ** Özet: Yen büyüme teorlernn merkeznde Ar-Ge yatırımları vardır. Romer (1990), Grossman-Helpman (1991) ve Aghon-Howtt

Detaylı

TÜRKİYE DE YOKSULLUK PROFİLİ VE GELİR GRUPLARINA GÖRE GIDA TALEBİ

TÜRKİYE DE YOKSULLUK PROFİLİ VE GELİR GRUPLARINA GÖRE GIDA TALEBİ TÜRKİYE DE YOKSULLUK PROFİLİ VE GELİR GRUPLARINA GÖRE GIDA TALEBİ Yrd. Doç. Dr. Seda ŞENGÜL Çukurova Ünverstes İktsad Ve İdar Blmler Fakültes Ekonometr Bölümü Mart 2004 ANKARA YAYIN NO: 119 ISBN: 975-407-151-9

Detaylı

TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi. İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bildirimi

TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi. İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bildirimi İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bldrm EK-1 TEİAŞ Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama

Detaylı

Türkiye nin Serbest Ticaret Anlaşmaları Kapsamında Endüstri-İçi Ticareti Üzerine Bir İnceleme 1

Türkiye nin Serbest Ticaret Anlaşmaları Kapsamında Endüstri-İçi Ticareti Üzerine Bir İnceleme 1 Aksaray Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs.8 (2).27-41 2016 Aksaray Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes http://bfderg.aksaray.edu.tr Türkye nn Serbest Tcaret Anlaşmaları Kapsamında Endüstr-İç

Detaylı

Emtia Fiyatları No 27 Ağustos 2014. Avrupa Birliği 28. Dünya. Tarımsal Emtia Fiyatları - Ağustos 2014

Emtia Fiyatları No 27 Ağustos 2014. Avrupa Birliği 28. Dünya. Tarımsal Emtia Fiyatları - Ağustos 2014 Emtia Fiyatları No 27 Ağustos 2014 AB Komisyonu nun tarımsal emtia fiyat bülteninin İSTİB tarafından yapılan çevirisidir. Tarımsal Emtia Fiyatları - Ağustos 2014 Yayın tarihi: 19.09.2014 Avrupa Birliği

Detaylı

AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ

AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ 2 Ekim 2017 Pazar 2017 yılı Ağustos ayında, AB ve EFTA ülkeleri toplamında ticari araç pazarı 2016 yılı aynı ayına göre yüzde 0,3 artarak 159 bin adet seviyesinde gerçekleşti.

Detaylı

5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili

5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili 5.3. Tekne Yüzeylernn atematksel Temsl atematksel yüzey temslnde lk öneml çalışmalar Coons (53) tarafından gerçekleştrlmştr. Ferguson yüzeylernn gelştrlmş hal olan Coons yüzeylernde tüm sınır eğrler çn

Detaylı

Türkiye de büyümenin çok önemli bir kısmının ihracat tarafından

Türkiye de büyümenin çok önemli bir kısmının ihracat tarafından MÜZİK ALETİNİ BİZ ÜRETİYORUZ BAŞKASI ÇALIYOR Türkye de büyümenn çok öneml br kısmının hracat tarafından sağlanması ve 2023 yılı çn 500 mlyar dolarlık hracat hedefnn konması, hracatın önemnn ne denl arttığının

Detaylı

BAŞLIK: AVRUPA BĐRLĐĞĐ SÜRECĐNDE KIBRIS MESELESĐ VE TÜRKĐYE ĐLE GÜNEY KIBRIS ARASINDAKĐ POTANSĐYEL TĐCARETĐN ÇEKĐM TEORĐSĐ YÖNTEMĐ ĐLE TAHMĐNĐ ÖZET

BAŞLIK: AVRUPA BĐRLĐĞĐ SÜRECĐNDE KIBRIS MESELESĐ VE TÜRKĐYE ĐLE GÜNEY KIBRIS ARASINDAKĐ POTANSĐYEL TĐCARETĐN ÇEKĐM TEORĐSĐ YÖNTEMĐ ĐLE TAHMĐNĐ ÖZET YAZAR ADI-SOYADI: HALĐL UÇAL BAŞLIK: AVRUPA BĐRLĐĞĐ SÜRECĐNDE KIBRIS MESELESĐ VE TÜRKĐYE ĐLE GÜNEY KIBRIS ARASINDAKĐ POTANSĐYEL TĐCARETĐN ÇEKĐM TEORĐSĐ YÖNTEMĐ ĐLE TAHMĐNĐ ÖZET Türkye nn dış lşklernde

Detaylı

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon Doğrusal Korelasyon ve Regresyon En az k değşken arasındak lşknn ncelenmesne korelasyon denr. Kşlern boyları le ağırlıkları, gelr le gder, öğrenclern çalıştıkları süre le aldıkları not, tarlaya atılan

Detaylı

01.01.2015 tarih ve 29223 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi

01.01.2015 tarih ve 29223 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi 01.01.2015 tarh ve 29223 sayılı Resm Gazetede yayımlanmıştır. Bu Doküman Hakkında TEİAŞ Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama Yöntem

Detaylı

EK-1 01 OCAK 2014 TARİHLİ VE 28869 SATILI RESMİ GAZETEDE YAYINLANMIŞTIR.

EK-1 01 OCAK 2014 TARİHLİ VE 28869 SATILI RESMİ GAZETEDE YAYINLANMIŞTIR. EK-1 01 OCAK 2014 TARİHLİ VE 28869 SATL RESMİ GAETEDE YAYNLANMŞTR. Bu Doküman Hakkında TEİAŞ Türkye Elektrk İletm Anonm Şrket İletm Sstem Sstem Kullanım ve Sstem İşletm Tarfelern Hesaplama ve Uygulama

Detaylı

Pazar AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ. 14 Temmuz 2017

Pazar AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ. 14 Temmuz 2017 AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ 14 Temmuz 2017 Pazar 2017 yılı Mayıs ayında, AB ve EFTA ülkeleri toplamında ticari araç pazarı 2016 yılı aynı ayına göre yüzde 9,4 artış göstererek 213 bin adet seviyesinde

Detaylı

Gıda Fiyatları Endeksi Ocak AB, Eurostat endeksi, 2005=100. Aylık ortalama GIDA % 0.5% Aylık ortalama GIDA % 0.

Gıda Fiyatları Endeksi Ocak AB, Eurostat endeksi, 2005=100. Aylık ortalama GIDA % 0.5% Aylık ortalama GIDA % 0. TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 68 - Ocak 2018 İstanbul Ticaret Borsası, Araştırma Proje ve İş Geliştirme Şubesi tarafından yapılan gayriresmi tercümedir Yayım Tarihi: 27.03.2018 Tarımsal Emtia Fiyatları Ocak

Detaylı

DEĞİŞKEN DÖVİZ KURLARI ORTAMINDA GLOBAL BİR ŞİRKETTEKİ ESNEKLİĞİN DEĞERİ VE OPTİMUM KULLANIMI

DEĞİŞKEN DÖVİZ KURLARI ORTAMINDA GLOBAL BİR ŞİRKETTEKİ ESNEKLİĞİN DEĞERİ VE OPTİMUM KULLANIMI DEĞİŞKEN DÖVİZ KURLARI ORTAMINDA GLOBAL BİR ŞİRKETTEKİ ESNEKLİĞİN DEĞERİ VE OPTİMUM KULLANIMI Mehmet Aktan Atatürk Ünverstes, Endüstr Mühendslğ Bölümü, 25240, Erzurum. Özet: Dövz kurlarındak değşmler,

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 20

HABER BÜLTENİ Sayı 20 HABER BÜLTENİ 02.06.2015 Sayı 20 Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi bir önceki aya göre düştü: Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi, Mayıs 2015 te hem bir önceki aya hem de bir önceki yılın aynı ayına göre

Detaylı

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 30 KASIM 2014

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 30 KASIM 2014 TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 30 KASIM 2014 İstanbul Ticaret Borsası, Araştırma Proje İş Geliştirme Şubesi tarafından yapılan gayriresmi tercümedir. yayın tarihi: 18.12.2014 Avrupa Birliği 28 Dünya Tarımsal

Detaylı

AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ

AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ 3 Ocak 2017 Pazar 2016 yılı Kasım ayında AB ve EFTA ülkeleri toplamına göre ticari araç pazarı 2015 yılı aynı ayına göre yüzde 12,8 artış göstererek 211 bin adet seviyesinde

Detaylı

AİLEM VE ŞİRKETİM. Piyasalardan Haberler (Sayfa 9) Aile Şirketlerinde Kavganın Faturası 300 Milyar Dolar. Türkiye'ye En Çok Yatırım Yapan Ülkeler

AİLEM VE ŞİRKETİM. Piyasalardan Haberler (Sayfa 9) Aile Şirketlerinde Kavganın Faturası 300 Milyar Dolar. Türkiye'ye En Çok Yatırım Yapan Ülkeler Sayı 72 Eylül Ekm 2015 AİLEM VE ŞİRKETİM Türkye de İnovasyon (Sayfa 2-3) Teknoloj Üreten Türkye Çalıştayı (4-5) - H. Erkan Uncu - CGS Center Fnansal Yönetm Hzmetler Kıdeml Uzman Dünya da İnovasyon (6-7-8)

Detaylı

Merkezi Eğilim (Yer) Ölçüleri

Merkezi Eğilim (Yer) Ölçüleri Merkez Eğlm (Yer) Ölçüler Ver setn tanımlamak üzere kullanılan ve genellkle tüm elemanları dkkate alarak ver setn özetlemek çn kullanılan ölçülerdr. Ver setndek tüm elemanları temsl edeblecek merkez noktasına

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 45

HABER BÜLTENİ xx Sayı 45 HABER BÜLTENİ xx.07.2017 Sayı 45 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya ve geçen yılın aynı dönemine göre düştü. Mevcut siparişler ise; Haziran 2016

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 33

HABER BÜLTENİ xx Sayı 33 HABER BÜLTENİ xx.07.2016 Sayı 33 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN ÇALIŞAN SAYISI BEKLENTİSİ ARTTI Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya ve geçen yılın aynı ayına göre yükseldi. Mevcut siparişler ise; Mayıs

Detaylı

KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN, FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ

KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN, FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ HABER BÜLTENİ 15.04.2016 Sayı 30 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN, FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya ve geçen yıla göre düştü. Mevcut sipariş durumunun denge değeri Şubat 2016

Detaylı

Muhasebe ve Finansman Dergisi

Muhasebe ve Finansman Dergisi Muhasebe ve Fnansman Dergs Ocak/2012 Farklı Muhasebe Düzenlemelerne Göre Hazırlanan Mal Tablolardan Elde Edlen Fnansal Oranlar İle Şrketlern Hsse Sened Getrler Ve Pyasa Değerler Arasındak İlşk Ahmet BÜYÜKŞALVARCI

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 26 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜKSELDİ

HABER BÜLTENİ xx Sayı 26 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜKSELDİ HABER BÜLTENİ xx.12.2015 Sayı 26 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜKSELDİ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi (KOİN), her ay Konya da inşaat sektöründe faaliyet gösteren 200 firmaya

Detaylı

AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ

AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ 30 Mart 2016 Pazar 2016 yılı Ocak-Şubat döneminde AB ve EFTA ülkeleri toplamına göre ticari araç pazarı, 2015 yılındaki pozitif performansını sürdürdü ve yüzde 15 artış

Detaylı

TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ

TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ 0 MEYVE SULARI Tablo 1. Meyve Suyunun Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları Ürün Adı GTİP No Portakal Suyu (Dondurulmuş) 200911 Diğer Portakal Suları 200912, 200919 Greyfurt Suyu 200921, 200929 Diğer Turunçgil

Detaylı

Antalya Đlinde Serada Domates Üretiminin Kâr Etkinliği Analizi

Antalya Đlinde Serada Domates Üretiminin Kâr Etkinliği Analizi Tarım Blmler Dergs Tar. Bl. Der. Derg web sayfası: www.agr.ankara.edu.tr/derg Journal of Agrcultural Scences Journal homepage: www.agr.ankara.edu.tr/journal TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF AGRICULTURAL

Detaylı

AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4.

AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4. AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4. Ülkelerin Büyüme Oranı 5. Ülkelerin Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi

Detaylı

UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır.

UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır. UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ Posson: H o: Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmektedr. H a : Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmemektedr. Böyle br hpotez test edeblmek çn, önce Posson dağılım parametres

Detaylı

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 67 - Aralık 2017

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 67 - Aralık 2017 TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 67 - Aralık 2017 İstanbul Ticaret Borsası, Araştırma Proje ve İş Geliştirme Şubesi tarafından yapılan gayriresmi tercümedir Yayım Tarihi: 25.01.2018 Tarımsal Emtia AVRUPA BİRLİĞİ

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 35

HABER BÜLTENİ Sayı 35 HABER BÜLTENİ 20.09.2016 Sayı 35 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya ve geçen yılın aynı dönemine göre yükseldi. Mevcut siparişler ise; Temmuz 2016

Detaylı

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 77 - Ekim 2018

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 77 - Ekim 2018 TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 77 - Ekim 2018 İstanbul Ticaret Borsası, Araştırma Proje ve İş Geliştirme Şubesi tarafından yapılan gayriresmi tercümedir Yayım Tarihi: 29.11.2018 Tarımsal Emtia Fiyatları Ekim

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 22

HABER BÜLTENİ Sayı 22 HABER BÜLTENİ 04.08.2015 Sayı 22 Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi, Türkiye genelinden ve AB-28 den daha düşük: Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi, Temmuz 2015 te hem bir önceki aya hem de bir önceki

Detaylı

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU 6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız

Detaylı

Piyasanın Rengi Global

Piyasanın Rengi Global ABD G. Amerka Avrupa Perfer Gelşen Asya Ayrıntılar çn hartaya tıklayınız Avrupa (Çekrdek) Euro Stoxx -1,4% İngltere -1,7% Almanya -1,1% Fransa -1,3% Gelşen Ülkeler Türkye 2,1% Rusya -3,5% Polonya 1,4%

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 34

HABER BÜLTENİ xx Sayı 34 HABER BÜLTENİ xx.08.2016 Sayı 34 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ ARTTI Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya düşerken, geçen yılın aynı dönemine göre yükseldi. Mevcut siparişler ise; Haziran

Detaylı

HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER

HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER İstanbul Ünverstes İktsat Fakültes Malye Araştırma Merkez Konferansları 47. Ser / Yıl 005 Prof. Dr. Türkan Öncel e Armağan HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER

Detaylı

AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ

AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ 16 Ekim 2016 Pazar 2016 yılı Ağustos ayında AB ve EFTA ülkeleri toplamına göre ticari araç pazarı 2015 yılı aynı ayına göre yüzde 31,2 artış göstererek 157 bin adet seviyesinde

Detaylı

TÜRK HİZMETLER SEKTÖRÜNDE HECKSCHER-OHLIN MODELİNİN TESTİ TESTING THE HECKSCHER-OHLIN MODEL IN THE SERVICE SECTOR OF TURKEY

TÜRK HİZMETLER SEKTÖRÜNDE HECKSCHER-OHLIN MODELİNİN TESTİ TESTING THE HECKSCHER-OHLIN MODEL IN THE SERVICE SECTOR OF TURKEY Doğuş Ünverstes Dergs, 12 (2) 2011, 200-212 TÜRK HİZMETLER SEKTÖRÜNDE HECKSCHER-OHLIN MODELİNİN TESTİ TESTING THE HECKSCHER-OHLIN MODEL IN THE SERVICE SECTOR OF TURKEY Necla AYAŞ (1), Hasan VERGİL (2),

Detaylı

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 65 - Ekim 2017

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 65 - Ekim 2017 TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 65 - Ekim 2017 İstanbul Ticaret Borsası, Araştırma Proje ve İş Geliştirme Şubesi tarafından yapılan gayriresmi tercümedir Yayım Tarihi: 24.11.2017 Tarımsal Emtia AVRUPA BİRLİĞİ

Detaylı

Mehmet Arif ŞAHİNLİ *

Mehmet Arif ŞAHİNLİ * YYÜ TAR BİL DERG (YYU J AGR SCI) 2012, 22(2): 91-98 Geliş Tarihi(Received):27.01.2012 Kabul Tarihi (Accepted): 10.05.2012 Araştırma Makalesi/Research Article (Original Paper) Rekabet Gücü: Türkiye ve Avrupa

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 24

HABER BÜLTENİ xx Sayı 24 HABER BÜLTENİ xx.10.2015 Sayı 24 Konya Hizmetler Sektörünün Önümüzdeki Dönemden Beklentisi Arttı Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi, geçen aya ve geçen yıla göre düştü. Önümüzdeki 3 ayda hizmetlere

Detaylı

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 2012 195

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 2012 195 C.Ü. İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt 13, Sayı 1, 2012 195 TÜRKİYE DE TİCARİ BANKACILIK SEKTÖRÜNDE REKABET DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ (2002-2009) Abdulvahap ÖZCAN * Özet Türkye nn yaşadığı 2000 ve 2001 krzler

Detaylı

EMTİA FİYATLARI No 29 EKİM 2014

EMTİA FİYATLARI No 29 EKİM 2014 EMTİA FİYATLARI No 29 EKİM 2014 TARIMSAL EMTİA FİYATLARI - Ekim 2014 Istanbul Ticaret Borsası Araştırma Proje ve İş Geliştirme Şube si tarafından yapılan gayri resmi türkçe çevirisidir. yayın tarihi 18.11.2014

Detaylı

KENTSEL ALANDA ET TALEP ANALİZİ: BATI AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ. Dr. Ali Rıza AKTAŞ 1 Dr. Selim Adem HATIRLI 2

KENTSEL ALANDA ET TALEP ANALİZİ: BATI AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ. Dr. Ali Rıza AKTAŞ 1 Dr. Selim Adem HATIRLI 2 Journal of Yasar Unversty 2010 3294-3319 KENTSEL ALANDA ET TALEP ANALİZİ: BATI AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ Dr. Al Rıza AKTAŞ 1 Dr. Selm Adem HATIRLI 2 ÖZET Bu çalışmada, Batı Akdenz Bölges kent merkezlernde

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 33 KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN ÇALIŞAN SAYISI BEKLENTİSİ ARTTI

HABER BÜLTENİ xx Sayı 33 KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN ÇALIŞAN SAYISI BEKLENTİSİ ARTTI HABER BÜLTENİ xx.07.2016 Sayı 33 KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN ÇALIŞAN SAYISI BEKLENTİSİ ARTTI Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi, geçen aya ve geçen yılın aynı ayına göre yükseldi. Önümüzdeki 3 ayda hizmetlere

Detaylı

GTİP 392310: PLASTİKTEN KUTULAR, KASALAR, SANDIKLAR VB. EŞYA

GTİP 392310: PLASTİKTEN KUTULAR, KASALAR, SANDIKLAR VB. EŞYA GTİP 392310: PLASTİKTEN KUTULAR, KASALAR, SANDIKLAR VB. EŞYA TEMMUZ 2009 Hazırlayan: Mesut DÖNMEZ 1 GENEL KOD BİLGİSİ: 392310 GTIP kodunun üst kodu olan 3923 GTİP koduna ait alt kodlar ve ürünler aşağıda

Detaylı

OLİGOPOLİ. Oligopolic piyasa yapısını incelemek için ortaya atılmış belli başlı modeller şunlardır.

OLİGOPOLİ. Oligopolic piyasa yapısını incelemek için ortaya atılmış belli başlı modeller şunlardır. OLİGOOLİ Olgopolc pyasa yapısını ncelemek çn ortaya atılmış bell başlı modeller şunlardır.. Drsekl Talep Eğrs Model Swezzy Model: Olgopolstc pyasalardak fyat katılığını açıklamak çn gelştrlmştr. Olgopolcü

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 40

HABER BÜLTENİ xx Sayı 40 HABER BÜLTENİ xx.02.2017 Sayı 40 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN SATIŞ FİYATI BEKLENTİSİ ARTTI Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya ve geçen yılın aynı dönemine göre düştü. Mevcut siparişler ise; Ocak

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 24 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ GEÇEN AYA GÖRE DÜŞTÜ:

HABER BÜLTENİ Sayı 24 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ GEÇEN AYA GÖRE DÜŞTÜ: HABER BÜLTENİ 02.10.2015 Sayı 24 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ GEÇEN AYA GÖRE DÜŞTÜ: Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi (KOİN) geçen aya ve geçen yılın aynı dönemine göre düştü. Konya da inşaat sektöründe

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 38

HABER BÜLTENİ Sayı 38 HABER BÜLTENİ 14.12.2016 Sayı 38 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN SATIŞ FİYATI BEKLENTİSİ DÜŞTÜ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya göre yükselirken, geçen yılın aynı dönemine göre düştü. Mevcut siparişler

Detaylı

AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ. 22 Aralık 2015

AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ. 22 Aralık 2015 AVRUPA TİCARİ ARAÇ SEKTÖR ANALİZİ 22 Aralık 2015 Pazar 2015 yılı Ocak-Kasım döneminde AB ve EFTA ülkeleri toplamına göre ticari araç pazarı yüzde 12 artış göstererek 1 milyon 956 bin adet seviyesine ulaştı.

Detaylı

No 64 Eylül 2017 AVRUPA BİRLİĞİ 28. Aylık. Ekmeklik Buğday % -1.2% (2) % 6.3% (3) % 1.8%

No 64 Eylül 2017 AVRUPA BİRLİĞİ 28. Aylık. Ekmeklik Buğday % -1.2% (2) % 6.3% (3) % 1.8% TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 64 Eylül 2017 İstanbul Ticaret Borsası, Araştırma Proje ve İş Geliştirme Şubesi tarafından yapılan gayriresmi tercümedir Yayım Tarihi: 26.10.2017 Tarımsal Emtia AVRUPA BİRLİĞİ

Detaylı

Cumhuriyet Halk Partisi

Cumhuriyet Halk Partisi 1 Genel Başkan Yardımcısı Umut Oran: Türkiye ile AB arasındaki gelir uçurumu azalmadı arttı Tarih : 14.12.2012 2011 DE HIZLI KALKINMA MASALINA ULUSLARARASI YALANLAMA TÜİK, EUROSTAT ve OECD işbirliğiyle

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 14

HABER BÜLTENİ xx Sayı 14 HABER BÜLTENİ xx.12.2014 Sayı 14 Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi, bir önceki aya göre yükseldi: Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi, Kasım 2014 te bir önceki aya göre artarken geçen yılın aynı dönemine

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 28

HABER BÜLTENİ Sayı 28 HABER BÜLTENİ 10.02.2015 Sayı 28 Konya Ticaret Odası ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) işbirliğinde gerçekleştirilen Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi (KOİN) ile Konya da inşaat

Detaylı

PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ

PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ 1 Populasyonun nceledğmz br özellğnn dağılışı blenen dağılışlardan brsne, Normal Dağılış, t Dağılışı, F Dağılışı, gb br dağılışa uygun olduğu durumlarda

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 39

HABER BÜLTENİ Sayı 39 HABER BÜLTENİ 12.01.2017 Sayı 39 Konya Hizmetler Sektörü 2016 da, 2015 e Göre Daha Kötü Performans Sergiledi: Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi, geçen aya ve geçen yılın aynı dönemine göre düştü. Endeks

Detaylı

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİMDALI

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİMDALI T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİMDALI İMKB DE YÜKSELEN PİYASA VE DÜŞEN PİYASA DÖNEMLERİNDE DURUMSAL İLİŞKİ ANALİZİ YÜKSEK LİSANS TEZİ KAHRAMANMARAŞ TEMMUZ

Detaylı

AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4.

AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4. AB NİN EKONOMİK YAPISIYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER 1. Ülkelerin Yüz Ölçümü 2. Ülkelerin Nüfusu 3. Ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 4. Ülkelerin Büyüme Oranı 5. Ülkelerin Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi

Detaylı

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 44 OCAK 2016

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 44 OCAK 2016 TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 44 OCAK 2016 İstanbul Ticaret Borsası, Araştırma Proje ve İş Geliştirme Şubesi tarafından yapılan gayriresmi tercümedir. Yayın Tarihi: 18.04.2016 AVRUPA BİRLİĞİ 28 DÜNYA Tarımsal

Detaylı

Korelasyon ve Regresyon

Korelasyon ve Regresyon Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon Analz İk değşken arasında lşk olup olmadığını belrlemek çn yapılan analze korelasyon analz denr. Korelasyon; doğrusal yada doğrusal olmayan dye kye ayrılır. Korelasyon

Detaylı

KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ

KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ HABER BÜLTENİ 15.04.2016 Sayı 30 Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi geçen aya göre yükselirken, geçen yıla göre düştü. Önümüzdeki 3 ayda hizmetlere

Detaylı

KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM TALEP SİSTEMİ YAKLAŞIMIYLA ANALİZİ

KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM TALEP SİSTEMİ YAKLAŞIMIYLA ANALİZİ Süleyman Demrel Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Yıl: 2007/2, Sayı: 6 Journal of Suleyman Demrel Unversty Insttue of Socal Scences Year: 2007/2, Number: 6 KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM

Detaylı

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 66 - Eylül 2017

TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 66 - Eylül 2017 TARIMSAL EMTİA FİYATLARI No 66 - Eylül 2017.İstanbul Ticaret Borsası, Araştırma Proje ve İş Geliştirme Şubesi tarafından yapılan gayriresmi tercümedir Yayım Tarihi 21.12.2017 Tarımsal Emtia AVRUPA BİRLİĞİ

Detaylı

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON HAFTA 4 PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYO Gölge değşkenn br başka kullanımını açıklamak çn varsayımsal br şrketn satış temslclerne nasıl ödeme yaptığı ele alınsın. Satış prmleryle satış hacm Arasındak varsayımsal

Detaylı

Öğr. Elemanı: Dr. Mustafa Cumhur AKBULUT

Öğr. Elemanı: Dr. Mustafa Cumhur AKBULUT Ünte 11: İndeksler Öğr. Elemanı: Dr. Mustafa Cumhur AKBULUT İndeks 2 Üntede Ele Alınan Konular 11. İndeksler 11.1. Bast İndeksler 11.1.1. Fyat İndeks 11.1.2. Mktar İndeks 11.1.3. Mekan İndeks 11.2. Bleşk

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 19

HABER BÜLTENİ xx Sayı 19 HABER BÜLTENİ xx.05.2015 Sayı 19 Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi, bir önceki aya göre değişmedi: Mart ayında düşen Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi, Nisan 2015 te bir önceki aya göre değişmedi. Geçen

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 26 KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜ ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMDEN UMUTLU

HABER BÜLTENİ xx Sayı 26 KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜ ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMDEN UMUTLU HABER BÜLTENİ xx.12.2015 Sayı 26 KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜ ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMDEN UMUTLU Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi, geçen aya ve geçen yıla göre yükseldi. Önümüzdeki 3 ayda hizmetlere olan talep

Detaylı

Endüstri-içi dış ticaret, patentler ve uluslararası teknolojik yayılma

Endüstri-içi dış ticaret, patentler ve uluslararası teknolojik yayılma Endüstr-ç dış tcaret, patentler ve uluslararası teknolojk yayılma Recep Kök Dokuz Eylül Ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes, İktsat Bölümü, 35160, İzmr, Türkye Nevzat Şmşek Dokuz Eylül Ünverstes,

Detaylı

OLİGOPOLLER VE OYUN KURAMI 2

OLİGOPOLLER VE OYUN KURAMI 2 OLİGOPOLLER VE OYUN KURAMI. OLİGOPOL OYUN KURALLARI. OLİGOPOL OYUN STRATEJİLERİ 3. OLİGOPOL OYUNUNDA SKORLAR 3 4. MAHKUMLAR ÇIKMAZI 3 5. BİR DUOPOL OYUNU 6 5.. MALİYET VE TALEP KOŞULLARI 6 5.. KAR MAKSİMİZASYONU

Detaylı