OLİGOPOL PİYASALAR: OYUN TEORİK YAKLAŞIM MATEMATİKSEL İKTİSAT DERSİ ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "OLİGOPOL PİYASALAR: OYUN TEORİK YAKLAŞIM MATEMATİKSEL İKTİSAT DERSİ ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ"

Transkript

1 OLİGOPOL PİYASALAR: OYUN TEORİK YAKLAŞIM MATEMATİKSEL İKTİSAT DERSİ ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ

2 İÇERİK Oligopol Piyasasının Tanımı ve Çeşitleri Saf Oligopol Piyasası Rekabet Çözümü Cournot Çözümü Stackelberg Çözümü Bowley Çözümü Uygulamalar: Oyun Teorik Yaklaşım 2

3 OLİGOPOL PİYASASININ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Oligopol piyasasının temel özelliği, piyasa arzının tümüyle birkaç işletme tarafından temsil edilmesi ve denetlenmesidir. Çok sayıda tüketicinin yer aldığı bir mal veya hizmet piyasasında, arz, yalnızca ve yalnızca birkaç işletme tarafından gerçekleştirilir. Mal ne tam rekabette ve monopolcü rekabette olduğu gibi çok sayıda firma tarafından, ne de monopolde olduğu gibi tek bir firma tarafından üretilir. 3

4 OLİGOPOL PİYASASININ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Oligopol piyasasının özel hallerinden birisi, piyasada iki firmanın bulunmasıdır. Firma sayısının iki ile sınırlandığı oligopol piyasasına düopol piyasası denir. Oligopolde firma sayısının az olması, firmaların birbirlerinin fiyat, üretim, reklam ve ürün geliştirme konularındaki kararlarından etkilenmelerine yol açar. 4

5 OLİGOPOL PİYASASININ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Her oligopolcünün Benim fiyat-üretim-reklamürün geliştirme konularında aldığım kararlar rakiplerimin satışlarını ve dolayısıyla da aynı konularda alacakları kararları; rakiplerimin fiyat-üretim-reklam-ürün geliştirme konularında alacakları kararlar benim satışlarımı ve dolayısıyla da aynı konularda alacağım kararları etkiler biçiminde düşünmesine yol açar. Karşılıklı bağımlılık (mutual interdependence) Matematiksel İktisat 5

6 OLİGOPOL PİYASASININ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Oligopolde az sayıda firma olmasının arkasında, endüstriye girişi zor veya imkansız kılan nitelikleri monopoldekinden pek farklı olmayan yüksek giriş engelleri vardır. Az sayıda firma Karşılıklı bağımlılık Yüksek giriş engelleri OLİGOPOL PİYASASI Matematiksel İktisat 6

7 OLİGOPOL PİYASASININ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Oligopolde üretilen mal, tam rekabetteki gibi homojen veya monopolcü rekabetteki gibi farklılaştırılmış bir mal olabilir. Saf Oligopol (Pure Oligopoly) Alüminyum, bakır, çimento ve ham petrol üretimi vb. Farklılaştırılmış Oligopol (Differentiated Oligopoly) Otomobil, televizyon,bilgisayar, havayolu ulaşımı vb. Matematiksel İktisat 7

8 OLİGOPOL PİYASASININ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Bir oligopolcünün fiyat üretim konularında aldığı bir karara, rakipleri çok farklı biçimlerde tepki gösterebilir Matematiksel İktisat 8

9 OLİGOPOL PİYASASININ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Örneğin; deterjan piyasasındaki oligopolcülerden biri ürettiği malın fiyatını düşürürse, rakipleri bu karara Ürettikleri malların fiyatlarını aynı oranda düşürme kararı alarak, Ürettikleri malların fiyatlarını daha yüksek oranda düşürme kararı alarak, Reklam kampanyası başlatma kararı alarak, Yeni bir ürün geliştirme kararı alarak veya Bu kararlardan birkaçını kapsayan bir karar alarak tepki gösterebilir. 9

10 OLİGOPOL PİYASASININ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Bir oligopolcü ürettiği malın fiyatındaki miktarındaki değişikliğe rakiplerinin çok farklı biçimlerde tepki göstermelerinin mümkün olması, tüm muhtemel tepkileri kapsayan genel bir oligopol teorisi geliştirmeyi mümkün kılmamaktadır. Her muhtemel tepki için farklı varsayımlara dayalı farklı çözümlemeler geliştirilmesine yol açmıştır. 10

11 REKABET ÇÖZÜMÜ Rekabet çözümü, düopol piyasasında yer alan iki satıcı işletemeden her birinin, tam rekabet koşullarındaymışcasına davranacağı varsayımına dayanır. Satıcılardan her biri, karını yalnızca kendi üretiminin bir fonksiyonuymuş gibi algılar. Bu davranış biçiminde rakip satıcının olası tepkileri göz önüne alınmaz. 11

12 REKABET ÇÖZÜMÜ Satıcılardan her birinin kendi davranışlarını irdeleme sürecine egemen olan temel anlayış; piyasa fiyatı (P) yi marjinal maliyet (MC) ye eşitleyecek bir üretim düzeyine ulaşma çabasıdır. Düopol piyasasında yer alan iki işletmeden birinin ürettiği mal miktarını (q 1 ), ötekinin ürettiği mal miktarını da (q 2 ) ile gösterelim. 12

13 REKABET ÇÖZÜMÜ Piyasaya arz edilecek mal miktarı; her iki satıcının üretim miktarları toplamına eşit olacaktır. Q d =q 1 +q 2 Q d =f(p) biçiminde ifade edilen piyasa talep fonksiyonundan ters talep fonksiyonu elde edilebilir. P=f(Q d ) biçimindeki ters talep fonksiyonunda Q d yerine q 1 +q 2 değeri konabilir. P=f(Q d ) P = f(q 1 +q 2 ) 13

14 REKABET ÇÖZÜMÜ Piyasada yer alan iki satıcıdan her birinin toplam gelir (TR) fonksiyonlarını, şu şekilde oluşturabiliriz. TR 1 =P q 1 TR 1 = f(q 1 +q 2 ) q 1 TR 2 =P q 2 TR 2 = f(q 1 +q 2 ) q 2 Satıcılardan her birinin toplam geliri, yalnızca kendi üretim miktarına değil, aynı zamanda rakibinin üretim miktarına da bağlıdır. 14

15 REKABET ÇÖZÜMÜ Buna karşılık, satıcılardan her birinin toplam maliyeti (TC), yalnızca kendi üretim düzeyine bağlıdır. TC 1 =f(q 1 ) TC 2 =f(q 2 ) İşletmelerin sırasıyla 1 ve 2 biçimindeki kar fonksiyonlarını, aşağıdaki gibi ifade edebiliriz. 1 =P q 1 -TC 1 2 =P q 2 -TC 2 15

16 REKABET ÇÖZÜMÜ Maksimizasyon için, her bir kar fonksiyonunun açıklayıcı değişkenine göre türevi alınarak sıfıra eşitlenir. 16

17 REKABET ÇÖZÜMÜ Karını maksimize edebilmek için satıcılardan her biri; kendi marjinal maliyeti (MC) yi, fonksiyonel bağıntısı P = f(q 1 +q 2 ) biçiminde olan piyasa fiyatına eşitleyecek bir üretim düzeyi belirlemelidir. İşletmeler, özellikle, toplam satış gelirlerinin, rakiplerinin üretim düzeyinden etkilendiğini fark ettiklerinde, rekabet stratejisini bırakarak daha başka bir strateji izleme yoluna giderler. 17

18 COURNOT ÇÖZÜMÜ Fransız matematikçi-iktisatçı Augustin Cournot, düopol piyasası ile ilgili ilk çözümlemeyi 19. yüzyıl başlarında yapmıştır. Çözümlemenin yer aldığı eser, 1838 yılında, Refah Teorisinin Matematiksel İlkeleri Üzerine Araştırmalar adıyla yayınlanmıştır. Cournot çözümü, işletmelerin birbirine egemen olmak yerine, her birinin kendisini rakibinin uydusu gibi görmesi ve böyle davranması varsayımına dayanır. 18

19 COURNOT ÇÖZÜMÜ Her işletme, kendi üretimini rakibinin üretimine göre belirleyecek; ancak, rakibi onun üretiminden etkilenmeyecektir. İlk olarak, Cournot modelini şekil yardımıyla gösterelim. Düopolcülerin homojen ürünü sıfır maliyetle ürettikleri basitleştirici varsayımının yapıldığı şekilde DQ C ve MR 1 sırasıyla piyasa talep eğrisi ve piyasa talep eğrisine ilişkin marjinal hasılat eğrisidir. 19

20 COURNOT ÇÖZÜMÜ P P D D P 1 A P 2 B MR Q 1 MR Q MR Q C Q 20

21 COURNOT ÇÖZÜMÜ A ve B gibi iki firmadan A firması başlangıçta tek satıcıdır. Cournot modelinde her duopolcü karını maksimize eden üretim düzeyini diğer duopolcünün o andaki üretim düzeyini değiştirmeyeceği varsayımı altında belirlediğinden, A firması B firmasının başlangıçta sıfır olan üretim düzeyini değiştirmeyceğini (B firmasının hiç mal üretmeyeceğini) ve dolayısıyla da DQ C ve MR 1 eğrilerinin kendi malına yönelik talep ve marjinal hasılat eğrileri olduğunu düşünür. 21

22 COURNOT ÇÖZÜMÜ Dolayısıyla da monopolcü gibi davranarak MR=MC=0 koşuluna uyarınca 0Q 1 =1/2 0Q c kadar mal üretir ve 0P 1 monopol fiyatından satarak 0P 1 0Q 1 =0P 1 AQ 1 kadar toplam kar elde eder. Şimdi B firması piyasaya girsin. B firması da, A firmasının 0Q 1 olan üretim düzeyini değiştirmeyeceğini ve dolayısıyla da kendisinin 0P 1 den yüksek fiyat düzeylerinde mal satamayacağını düşünür. 22

23 COURNOT ÇÖZÜMÜ Bir başka deyişle, B firması, piyasa talep eğrisinin bakiye talep eğrisi diye nitelendirilen AQ c bölümünün kendi malına yönelen talep eğrisi olduğunu düşünür. Q 1 noktası başlangıçta B firması için orijini gösterir. Bu durumda, B firmasının marjinal hasılat eğrisi MR 2 dir ve B firması, marjinal hasılat marjinal maliyet denge koşulu uyarınca, Q 1 Q 2 kadar mal üretir: Q 1 Q 2 = Q 2 Q c = ¼ 0Q c 23

24 COURNOT ÇÖZÜMÜ Böylece iki firmanın toplam üretimi 0Q 1 den 0Q 1 + Q 1 Q 2 = 0Q 2 = 1/2 (0Q c ) + 1/4 (0Q c ) = 3/4 (0Q c ) düzeyine yükselir. B firması piyasaya girince, A firmasının karı azalarak 0P 1 AQ 1 den 0P 2 FQ 1 ye düşerken, B firması Q 1 FBQ 2 kadar kar elde eder. 24

25 COURNOT ÇÖZÜMÜ B firmasının piyasaya girerek Q 1 Q 2 = Q 2 Q c = 1/4 (0Q c ) kadar ürettiğinin farkında olan A firması, B firmasının üretim düzeyini değiştirmeyeceğini ve dolayısıyla da kendisinin artık D Q 2 yeni talep eğrisi ve MR 3 yeni marjinal hasılat eğrisi ile karşı karşıya olduğunu düşünür. Dolayısıyla da A firması MR 3 yeni marjinal hasılat eğrisinin yatay ekseni kestiği 1/2 (0Q 2 ) düzeyinde üretim yapar. 1/2 (0Q 2 ) = 1/2 (0Q c 1/4 0Q c ) =3/8 (0Q c ) 25

26 COURNOT ÇÖZÜMÜ Toplam satış miktarından rakibinin sattığı miktarı çıkardıktan sonra kalan miktarın yarısını üreterek karını maksimize etmeye çalışan A ve B firmaları, birbirlerine karşı gösterdikleri tepkiler sonucu dengeye vardıklarında, her ikisinin de üretim hacimleri, 0Q 0 ın 1/3 üne eşit olacaktır. 26

27 COURNOT ÇÖZÜMÜ A nın üretim hacmi, birbirini takip eden tepkiler sonucu 0Q 0 ın yarısından üçte birine doğru şeklinde azalırken, B nin üretim hacmi, 0Q 0 ın ¼ ünden 1/3 üne doğru şeklinde artmaktadır. Söz konusu piyasada denge sağlandığında, iki üretici toplam satış miktarının üçte ikisini piyasaya sürer. Piyasada n tane firma varsa, her bir firma kadar pay alır. 1 n 1 27

28 COURNOT ÇÖZÜMÜ Cournot çözümünde, rekabet çözümünden farklı olarak, işletmelerden her biri, piyasa fiyatını bir veri olarak almamakta, aksine piyasada oluşan fiyatın rakibinin üretimiyle kendi üretiminin bir fonksiyonu olduğunu bilmektedir. 28

29 COURNOT ÇÖZÜMÜ İşletmelerin kar maksimizasyonuna ilişkin birinci derece koşullar göstermektedir ki, her bir işletme, üretimini, marjinal geliri (MR), marjinal maliyeti (MC) ye eşitlenecek biçimde belirlemelidir. Kar maksimizasyonunun, ikinci dereceden koşulları ise, önemli bazı gerekliliklere işaret etmektedir. 29

30 COURNOT ÇÖZÜMÜ Buna göre, işletmelerin karlarını maksimize eden üretim düzeylerinde, marjinal gelirler, marjinal maliyetlere kıyasla daha yavaş artmaktadır. (Marjinal gelirlerin azalıyor olması bu koşulun yerine getirilmesi için yeterlidir.) 30

31 STACKELBERG ÇÖZÜMÜ Alman iktisatçı Heinrich Stackelberg tarafından 1934 yılında geliştirilmiştir. Stackelberg çözümü, düopol piyasasında yer alan iki işletmeden birinin merkez veya lider, diğerinin ise uydu veya takipçi gibi davranacağı varsayımına dayanır. Cournot düopol modelinden hareketle geliştirilen Stackelberg modelinde, işletmeler rakiplerinin tepki fonksiyonlarını da tanımaya ve tahmin etmeye başlarlar. 31

32 STACKELBERG ÇÖZÜMÜ İki işletmeden hangisi rakibinin tepki fonksiyonunu daha önce tanıyabilirse, o işletme uydu gibi davranmayı terk edip lider gibi davranma yoluna gidebilir. Uydu olarak davranan bir işletmenin kar maksimizasyonunda izlediği yolu, Cournot çözümü dolayısıyla öğrenmiştik. Şimdi, lider gibi davranan işletmenin, kar maksimizasyonuyla ilgili irdeleme biçimini görelim. 32

33 STACKELBERG ÇÖZÜMÜ 1. işletme lider, 2. işletme uydu gibi davrandığını varsayalım. Lider olan 1. işletmenin kar fonksiyonunu 1 oluşturalım. 1 =TR 1 -TC1 TR 1 = P q 1 P= f(q 1 +q 2 ) TR 1 = [P=f(q 1 +q 2 )] q 1 Lider olan 1. işletme, uydu olan 2. işletmenin q 2 =f(q 1 ) biçimindeki tepki fonksiyonunu bilmektedir. 33

34 STACKELBERG ÇÖZÜMÜ TR 1 = {P=f[q 1 +f(q 1 )} q 1 TR 1 =f(q 1 ) Lider işletmenin rakibinin tepki fonksiyonunu bilmesi, toplam geliri (TR 1 ) yalnızca kendi üreteceği mal miktarı (q 1 ) in bir fonksiyonu olarak ifade etme imkanını vermektedir. Lider işletmenin toplam maliyeti (TC 1 ), yalnızca kendi üretimi (q 1 ) in bir fonksiyonu olduğundan, lider işletmenin kar ( 1 ) fonksiyonu şu şekilde ifade edilebilir: 34

35 STACKELBERG ÇÖZÜMÜ Liderlik, 1. işletmeye, işletme karının yalnızca kendi üretimine bağlı olması ve rakibinin üretiminden hiçbir biçimde etkilenmemesi gibi önemli bir avantaj sağlamaktadır. 35

36 Rekabet çözümünde, işletmeler kendi tepki fonksiyonlarını bilmezler. Rakip, bir tepki fonksiyonuna sahip değilse, onun bilinmesi de söz konusu değildir. Cournot çözümünde, işletmeler kendi tepki fonksiyonlarını bildikleri halde, rakiplerinin tepki fonksiyonlarını bilmezler. O nedenle, uydu gibi davranmak her biri için, alternatifi olmayan tek seçenektir. 36

37 Stackelberg çözümünde, kendi tepki fonksiyonlarını bilen her iki işletmeden yalnızca biri, rakibinin tepki fonksiyonunu bilmekte, diğeri ise bilmemektedir. Rakibinin tepki fonksiyonunu bilen işletme, kendine ilişkin kar maksimizasyon işleminde artık kendi tepki fonksiyonunu değil; rakibinin kuvvetle tahmin ettiği tepki fonksiyonunu kullanır. 37

38 Ancak düopol piyasasında iki işletme arasındaki olası durumların hepsi, bunlardan ibaret değildir. Çünkü, işletmelerin her ikisi de rakiplerinin tepki fonksiyonlarını aynı zaman diliminde tespit etmiş olabilir. Böyle bir durumda, her iki işletme de, rakibinin uydu gibi davranacağını varsayarak, kendisi lider gibi hareket edebilir. 38

39 BOWLEY ÇÖZÜMÜ Düopol piyasasında yer alan iki işletmeden her biri, rakibinin tepki fonksiyonunu tesbit ettikten sonra, rakibinin kendisini izleyeceğini varsayabilir. Böyle bir durumda, her ikisi de lider gibi davranır. Bowley çözümünde, her bir işletmenin karı, yalnızca kendi üreteceği mal miktarının bir fonksiyonudur. Çünkü, varsayım gereği, rakip, bir uydudur. 39

40 BOWLEY ÇÖZÜMÜ Buna göre, (1). işletme kendi kar fonksiyonunda (q 2 ) yerine, (q 2 ) nin rakibin tepki fonksiyonuyla ifadesini bulan (q 1 ) cinsinden değerini; (2). işletme de kendi kar fonksiyonunda (q 1 ) yerine (q 1 ) in rakibin tepki fonksiyonuyla ifade edilen (q 2 ) cinsinden değerini kullanacaktır. 1 =TR 1 -TC 1 TR 1 = P q 1 P= f(q 1 +q 2 ) TR 1 = [P=f(q 1 +q 2 )] q 1 40

41 BOWLEY ÇÖZÜMÜ (1). işletme, rakibinin tepki fonksiyonu q 2 =f(q 1 ) i bildiğinden, kar fonksiyonunu aşağıdaki gibi oluşturacaktır. 1 = {P=f[q 1 +f(q 1 )] q 1 } [TC 1 =f(q 1 )] 1 =f(q 1 ) (1). İşletme için geçerli olan irdeleme biçimi, (2). İşletme için de geçerlidir. 2 =TR 2 -TC 2 TR 2 = P q 2 TR 2 = [P=f(q 1 +q 2 )] q 2 41

42 BOWLEY ÇÖZÜMÜ (2). işletme, rakibinin tepki fonksiyonu q 1 =f(q 2 ) i bildiğinden, kar fonksiyonunu aşağıdaki gibi oluşturacaktır. 2 = {P=f[f(q 2 )+q 1 ] q 2 } [TC 2 =f(q 2 )] 2 =f(q 2 ) 42

43 UYGULAMA - 1 Piyasa talep fonksiyonu Q d =600-2P biçiminde olan bir düopol piyasasında, 1. işletmenin toplam maliyet fonksiyonu TC 1 =0,25q 12 ve 2. işletmenin toplam maliyet fonksiyonu ise TC 2 =30q 2 biçimindedir. a) İşletmeler rekabet stratejisini benimsemiş olsalardı her biri kaç birim mal üretir ve ne kadar kâr elde ederlerdi? Piyasada birim fiyat ne olurdu? 43

44 UYGULAMA - 1 b) İşletmelerden her biri kendisini rakibinin uydusu olarak görmektedir. Buna göre, Cournot çözümü çerçevesinde kârlarını maksimize edebilmek için her bir işletme kaç birim mal üretirdi? Piyasa fiyatı ne kadar olurdu? 44

45 UYGULAMA - 1 c) 2. işletmenin tepki fonksiyonunun Q 2 = Q 1 biçiminde olduğunu sistematik gözlemler sonucunda tespit eden 1. işletme lider olarak davranmaya karar vermiştir. Buna göre Stackelberg çözümü çerçevesinde kârlarını maksimize edebilmek için her bir işletme kaç birim mal üretirdi? Piyasa fiyatı ne kadar olurdu? 45

46 UYGULAMA - 1 d) 1. işletmenin tepki fonksiyonunun Q 1 =200-(1/3)Q 2 biçiminde olduğunu sistematik gözlemler sonucunda tespit eden 2. işletme lider olarak davranmaya karar vermiştir. Buna göre Stackelberg çözümü çerçevesinde kârlarını maksimize edebilmek için her bir işletme kaç birim mal üretirdi? Piyasa fiyatı ne kadar olurdu? 46

47 UYGULAMA - 1 e) Her iki işletme, sistematik gözlemler sonucunda rakiplerinin tepki fonksiyonlarının şu biçimde olduklarını saptamışlardır: Q 2 = Q 1 ve Q 1 =200-(1/3)Q 2. İşletmelerin her ikisi de rakiplerinin kendilerini izleyeceğini ve bir uydu gibi davranacağını varsayarak, lider ya da merkez gibi hareket etme kararı almıştır. Bu durumda Bowley çözümü çerçevesinde piyasa fiyatını ve her bir işletmenin kârını bulunuz. 47

48 UYGULAMA - 1 f) Kuracağınız bir ödemeler matrisi ile A ve B firmalarının lider-takipçi oyununu göstermeniz beklenmektedir. i) Üretim düzeyleri için ii) Firma kârları için olmak üzere iki ayrı ödemeler matrisi oluşturarak çözümleri gösteriniz. Pür strateji Nash dengesi yoksa karma strateji dengesini araştırınız. 48

49 ÇÖZÜM - 1 a) İşletmelerden her biri, karını maksimize edebilmek için, marjinal maliyeti (MC) yi, piyasa fiyatına eşitleyecek bir üretim miktarı belirleyecektir. Öncelikle, talep fonksiyonundan ters talep fonksiyonunu elde etmemiz gerekir. Q d =600-2P P=300-0,5Q d (Değişken için çöz) Q d =Q s =q 1 +q 2 P=300-0,5(q 1 +q 2 ) 49

50 ÇÖZÜM - 1 a) DEVAM P=MC ,5(q 1 +q 2 )=0,5q 1 q 1 =60 P=MC ,5(q 1 +q 2 )=30 q 2 =480 Yukarıdaki denklemlerin çözümü (1). İşletmenin üretimini q 1 =60 ve (2). İşletmenin üretimini q 2 =480 birim olarak vermiştir. Piyasa fiyatı ve işletme karları, buna göre hesaplanabilir. Q d =q 1 +q 2 =60+480=540 P=300-0,5Q d =300-0,5 540=30 TL/br. Düopol piyasasında satış fiyatı 50

51 ÇÖZÜM - 1 a) DEVAM 1 =TR 1 -TC 1 1 =P q 1-0,25q 12 = ,25 60² 1 =900 TL (1). işletmenin karı 2 =TR 2 -TC 2 2 =P q 2-30q 2 = =0 TL (2). işletmenin karı 51

52 ÇÖZÜM - 1 b) İşletmelerin kar fonksiyonlarını oluşturmadan önce, ters talep fonksiyonundan yararlanarak, piyasa fiyatını mal miktarı ile ilişkilendirelim. Q d =600-2P P=300-0,5Q d (Değişken için çöz) Q d =Q s =q 1 +q 2 P=300-0,5(q 1 +q 2 ) Şimdi sırasıyla, firmaların kar fonksiyonlarını oluşturalım. 52

53 ÇÖZÜM - 1 b) DEVAM 1 =TR 1 -TC 1 1 =P q 1-0,25q 12 =[300-0,5(q 1 +q 2 )] q 1-0,25q 1 2 = [300-0,5(q 1 +q 2 )] q 1-0,25q 1 2 =300q 1-0,5q 12-0,5q 1 q 2-0,25q 1 2 Buradan (1). İşletmenin kar fonksiyonu aşağıdaki gibi bulunur. 1 =300q 1-0,5q 1 q 2-0,75q

54 ÇÖZÜM - 1 b) DEVAM (2). işletmenin kar fonksiyonu ise aşağıdaki gibi elde edilebilir. 2 =TR 2 -TC 2 2 =P q 2-30q 2 =[300-0,5(q 1 +q 2 )] q 2-30q 2 =300q 2-0,5q 1 q 2-0,5q 22-30q 2 2 =270q 2-0,5q 1 q 2-0,5q 2 2 Her iki kar fonksiyonunun da, (q 1 ) ve (q 2 ) gibi, iki değişkeni vardır. 54

55 ÇÖZÜM - 1 b) DEVAM İki değişkenli fonksiyonları maksimize eden açıklayıcı değişken değerlerini bulabilmek için, fonksiyonların hem (q 1 ), hem de (q 2 ) ye göre kısmi türevlerini alarak, sıfıra eşitlemek gerekir. Ne var ki, burada ( 1 ) fonksiyonunun (q 2 ) ye göre ve ( 2 ) fonksiyonunun da (q 1 ) e göre kısmi türevlerini alıp sıfıra eşitlemenin bir yararı yoktur. Çünkü, (1). İşletmenin (q 2 ) miktarını, (2). İşletmenin de (q 1 ) miktarını belirleme olanağı yoktur. Her işletme ancak kendi üretimini belirleyebilir. 55

56 ÇÖZÜM - 1 b) DEVAM Yapılacak işlem; her bir işletmenin kar fonksiyonunun yine o işletmenin üretimine göre kısmi türevini alıp, sıfıra eşitlemekten ibarettir. İşletmeler, rakiplerinin üretim miktarlarını bilmedikçe, kendi üretecekleri mal miktarlarını belirleyemezler. 56

57 ÇÖZÜM - 1 b) DEVAM İşletmelerden her biri için, rakibin her farklı üretim düzeyine karşılık gelen, farklı bir üretim miktarı söz konusudur. Bir başka deyişle, karlarını maksimum kılmak için işletmeler kendi üretim miktarlarını, rakiplerinin üretim miktarlarına bağlı olarak belirleyeceklerdir. Bu bağımlılığın şiddet ve biçimini bize, işletmelerin tepki fonksiyonları gösterir. Her bir işletmenin tepki fonksiyonu elde edebilmek için, o işletmeye ait kısmi türev eşitliğinden, o işletmenin üretim miktarını, rakibinin üretimi cinsinden ifade etmek yeterlidir. 57

58 ÇÖZÜM - 1 b) DEVAM (1). Firmanın tepki fonksiyonu (2). Firmanın tepki fonksiyonu 58

59 ÇÖZÜM - 1 b) DEVAM İşletmeler, her iki tepki fonksiyonunu aynı anda sağlayan üretim miktarlarına ulaşıncaya kadar, bir dizi uyarlanma süreci yaşarlar. Bu uyarlanma süreci, her iki işletmenin ürettikleri mal miktarları, yine her iki işletmenin tepki fonksiyonunu aynı anda sağlayıncaya kadar devam eder. İşletmelerin tepki fonksiyonlarını aynı anda sağlayan üretim miktarlarını bulabilmek için, tepki fonksiyonlarını oluşturan denklem sistemi, (q 1 ) ve (q 2 ) için çözülür. 59

60 ÇÖZÜM - 1 b) DEVAM (q 1 ) in (q 2 ) cinsinden ifade edilen bu değerini (q 2 ) tepki fonksiyonunda yerine koyalım. 60

61 ÇÖZÜM - 1 b) DEVAM q 1 =132 ve q 2 =204 üretim miktarları, piyasada, dengeyi kalıcı olarak sağlayacak miktarlardır. Buna göre, toplam arz, kolayca bulunabilir. Sonuç almak için her iki işletmenin üretim miktarlarını toplamak yeterlidir. Q s =q 1 +q 2 = =336 birim Q s =336 birim için, piyasa denge fiyatı ise aşağıdaki gibi olur. P=300-0,5(336)=132 TL/birim 61

62 ÇÖZÜM - 1 b) DEVAM Bu durumda, işletmelerden her birinin karını hesaplayabiliriz. Cournot çözümü endüstri karı 62

63 ÇÖZÜM - 1 c) İşletmelerin kar fonksiyonlarını oluşturmadan önce, ters talep fonksiyonunu bulalım. Q d =600-2P P=300-0,5Q d (Değişken için çöz) Q d =Q s =q 1 +q 2 P=300-0,5(q 1 +q 2 ) Şimdi lider işletme olan (1). işletmenin kar fonksiyonunu oluşturalım. 1 =TR 1 -TC 1= P q 1-0,25q 1 2 =[300-0,5(q 1 +q 2 )] q 1-0,25q

64 ÇÖZÜM - 1 c) DEVAM Lider işletme, uydu gibi davranan (2). işletmenin biçimindeki tepki fonksiyonunu bildiğinden kar fonksiyonunda (q 2 ) yerine onun tepki fonksiyonunu (q 1 ) cinsinden verilen değerini koyalım. 1 =[300-0,5(q ,5q 1 )] q 1-0,25q =(300-0,25q 1-135) q 1-0,25q =165q 1-0,25q 12-0,25q =165q 1-0,5q 12 lider işletme kar fonksiyonu 64

65 ÇÖZÜM - 1 c) DEVAM Görülüyor ki, lider işletmenin karı, yalnızca kendi üretim miktarının bir fonksiyonudur. Maksimum için (q 1 ) e göre türev alınarak sıfıra eşitlenir. q 1 =165 birim Lider işletmenin üretimi 65

66 ÇÖZÜM - 1 c) DEVAM Lider işletmenin ürettiği mal miktarı belli olduğuna göre, uydu işletme; kendi tepki fonksiyonu yardımıyla, kendi üretimini kolayca belirleyebilir. q 2 =270-0,5*165=187,5 birim : uydu işletmenin üretimi Q d =Q s =q 1 +q 2 = ,5=352,5 birim P=300-0,5(352,5)=123,75 TL/birim : piyasa fiyatı 1 =165q 1-0,5q 12 =165(165)-0,5(165) 2 =13612,5 : lider işletmenin karı 66

67 ÇÖZÜM - 1 c) DEVAM 2 =TR 2 -TC 2 = P q 2-30q 2 = 123,75*187,5-30*187,5 = 17578,125 TL uydu işletmenin karı Endüstri karı 67

68 ÇÖZÜM - 1 d) İşletmelerin kar fonksiyonlarını oluşturmadan önce, ters talep fonksiyonunu bulalım. Q d =600-2P P=300-0,5Q d (Değişken için çöz) Q d =Q s =q 1 +q 2 P=300-0,5(q 1 +q 2 ) Şimdi lider işletme olan (2). işletmenin kar fonksiyonunu oluşturalım. 2 =TR 2 -TC 2= P q 2-30q 2 =[300-0,5(q 1 +q 2 )] q 2-30q 2 68

69 ÇÖZÜM - 1 d) DEVAM Lider işletme, uydu gibi davranan (1). işletmenin biçimindeki tepki fonksiyonunu bildiğinden kar fonksiyonunda (q 1 ) yerine onun tepki fonksiyonunu (q 2 ) cinsinden verilen değerini koyalım. 2 =[300-0,5(200-(1/3)q 2 +q 2 )] q 2-30q 2 2 =170q 2 -(1/3)q 2 2 lider işletme kar fonksiyonu 69

70 ÇÖZÜM - 1 d) DEVAM Görülüyor ki, lider işletmenin karı, yalnızca kendi üretim miktarının bir fonksiyonudur. Maksimum için (q 2 ) ye göre türev alınarak sıfıra eşitlenir. q 2 =255 birim Lider işletmenin üretimi 70

71 ÇÖZÜM - 1 d) DEVAM Lider işletmenin ürettiği mal miktarı belli olduğuna göre, uydu işletme; kendi tepki fonksiyonu yardımıyla, kendi üretimini kolayca belirleyebilir. q 1 =200-(1/3)*255=115 birim : uydu işletmenin üretimi Q d =Q s =q 1 +q 2 = =370 birim P=300-0,5(370)=115 TL/birim : piyasa fiyatı 2 =21680 TL : lider işletmenin karı 1 =9919 TL : uydu işletmenin karı 71

72 ÇÖZÜM - 1 d) DEVAM Endüstri karı 72

73 ÇÖZÜM - 1 e) (1). İşletme lider gibi davrandığında q 1 =165 birim ve (2). İşletme lider gibi davrandığında q 2 =255 birim mal ürettiklerini sırasıyla (c) ve (d) seçeneklerinin çözümlerinde görmüştük. Bu veriler ışığında, piyasa fiyatı kolayca hesaplanabilir. P=300-0,5(q 1 +q 2 )=300-0,5( ) P=90 TL/birim Şimdi de işletmelerin tek tek karlarını hesaplayalım: 73

74 ÇÖZÜM - 1 e) DEVAM 1 =TR 1 -TC 1= P q 1-0,25q 2 1 =90*165-0,25*165 2 = 8043,75 TL 2 =TR 2 -TC 2= P q 2-30q 2 =90*255-30*255=15300 TL Endüstri karı 74

75 ÇÖZÜM - 1 f) Üretim düzeyi oyunu B Lider Uydu A Lider (165, 255) (165, 187.5) Uydu (115, 255) (132, 204) Etkin Nash dengesi: Bowley çözümü (Lider Lider) 75

76 ÇÖZÜM - 1 f) Kar düzeyi oyunu A B Lider Uydu Lider (8044, 15300) (13610, 17580) Uydu (9919, 21680) (13070, 20810) Pür strateji Nash dengesi yoktur. 76

77 UYGULAMA - 2 Homojen ürün üreten iki firmanın bulunduğu bir piyasa düşünelim. Piyasa talebi P= (q a +q b ) ile verilmektedir. A ve B firmalarının maliyet fonksiyonları sırasıyla TC a (q a )=5q a ve TC b (q b )=0.5q 2 b biçimindedir. a) Pareto optimal piyasa denge fiyatı, bu fiyat düzeyinde firmaların üretim miktarları ve kârları nedir? b) Cournot çözümü çerçevesinde her firmanın arz ettiği denge üretim miktarını bulunuz. Piyasa fiyatını bularak her bir firmanın kârını hesaplayınız. 77

78 UYGULAMA - 2 c) A firmasının ne kadar üretim yapacağına B firmasından önce karar verebildiğini varsayarsak (yani A firması Stackelberg lider, B uydu), üretim miktarlarını, piyasa fiyatını ve her bir firmanın kârını hesaplayınız. d) B firmasının ne kadar üretim yapacağına A firmasından önce karar verebildiğini varsayarsak (yani B firması Stackelberg lider, A uydu), üretim miktarlarını, piyasa fiyatını ve her bir firmanın kârını hesaplayınız. 78

79 UYGULAMA - 2 e) Bowley çözümü çerçevesinde her bir firmanın üretim düzeylerini, piyasa fiyatını ve kârlarını bulunuz. f) Kuracağınız bir ödemeler matrisi ile A ve B firmalarının lider-takipçi oyununu göstermeniz beklenmektedir. i) Üretim düzeyleri için ii) Firma kârları için olmak üzere iki ayrı ödemeler matrisi oluşturarak çözümleri gösteriniz. Pür strateji Nash dengesi yoksa karma strateji dengesini araştırınız. 79

END. İKTİSADI VE OYUN TEORİSİ (BİRİNCİ ÖDEV)

END. İKTİSADI VE OYUN TEORİSİ (BİRİNCİ ÖDEV) END. İKTİSADI VE OYUN TEORİSİ (BİRİNCİ ÖDEV) AÇIKLAMALAR Ödevlerinizin teslimi, 14 Kasim 2013 günü saat 09:30-12:30 da yapılacaktır. Sorular aynı gün örgün (13:15) ve ikinci öğretim (17:00) dersinde çözüleceği

Detaylı

9. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN

9. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN 9. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.8. TAM REKABET PİYASALARI A.8.1. Temel Varsayımları Atomisite Koşulu: Piyasada alıcı ve satıcılar,

Detaylı

Adı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30

Adı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30 Adı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30 ID: Z Mikro 2 Ara 2010 Çoktan Seçmeli Sorular Cümleyi en iyi biçimde tamamlayan veya sorunun yanıtı olan seçeneği yanıt anahtarına işaretleyiniz. 1. Çapraz satış

Detaylı

DEÜ SBE İKTİSAT ve PARA-BANKA YL MİKRO İKTİSADİ ANALİZ II

DEÜ SBE İKTİSAT ve PARA-BANKA YL MİKRO İKTİSADİ ANALİZ II DEÜ SBE İKTİSAT ve PARA-BANKA YL MİKRO İKTİSADİ ANALİZ II SORULAR 1. Anlaşmasız oligopol modeline konu olan Cournot, Bertrand, Edgeworth, Chamberlin, Stackelberg modellerinin birbirlerinden farkını varsayımlarına

Detaylı

Bölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2. Sağlık Ekonomisi

Bölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2. Sağlık Ekonomisi Bölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2 Sağlık Ekonomisi 1 Tam rekabetçi piyasa özelliklerini kısaca hatırlayalım: Çok sayıda alıcı/satıcı. Homojen ürün. Giriş ve çıkışlar serbest. Tam

Detaylı

Bölüm 8: TAM REKABET PİYASASI. Firmaların piyasalarda nasıl davranacağı, piyasa yapısı ile yakından ilişkilidir.

Bölüm 8: TAM REKABET PİYASASI. Firmaların piyasalarda nasıl davranacağı, piyasa yapısı ile yakından ilişkilidir. 49 Bölüm 8: TAM REKABET PİYASASI Firmaların piyasalarda nasıl davranacağı, piyasa yapısı ile yakından ilişkilidir. Ekonomi teorisine göre piyasalar yapılarına göre 4 ana gruba ayrılır. 1. Tam rekabet piyasası

Detaylı

DÜOPOL PİYASASINDA COURNOT CÖZÜMÜ

DÜOPOL PİYASASINDA COURNOT CÖZÜMÜ DÜOPOL PİYASASINDA COURNOT CÖZÜMÜ. ÜSTÜNE, BİR ÖRNEK. Prof.Dr. RONA TURANLI(* Düopol, iki satıcının (üreticinin çok sayıdaki alıcı kitlesine üretiminq..e r>ir malı sundukları bir piyasadır. Ancak sözü

Detaylı

Mikroiktisat Final Sorularý

Mikroiktisat Final Sorularý Mikroiktisat Final Sorularý MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ MALĐYE VE ĐŞLETME BÖLÜMLERĐ MĐKROĐKTĐSAT FĐNAL SINAVI 10.01.2011 Saat: 13:00 Çoktan Seçmeli Sorular: Sorunun Yanıtı

Detaylı

Ekonominin Esasları TEKEL PİYASASI TEKEL PİYASASI. Tekel Piyasası

Ekonominin Esasları TEKEL PİYASASI TEKEL PİYASASI. Tekel Piyasası Ekonominin Esasları Tekel Piyasası TEKEL PİYASASI Tekel Üretimin % 25 inden fazlasının tek bir firma ya da birbirine bağlı firmalar grubunun elinde olduğu endüstri. Pür tekel Sadece bir satıcının bulunduğu

Detaylı

10. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN

10. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN 10. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.9. TEKEL (MONOPOL) Piyasada bir satıcı ve çok sayıda alıcının bulunmasıdır. Piyasaya başka

Detaylı

Ekonomi I FĐRMA TEORĐSĐ. Piyasa Çeşitleri. Tam Rekabet Piyasası. Piyasa yapılarının çeşitli türleri; Bir uçta tam rekabet piyasası (fiyat alıcı),

Ekonomi I FĐRMA TEORĐSĐ. Piyasa Çeşitleri. Tam Rekabet Piyasası. Piyasa yapılarının çeşitli türleri; Bir uçta tam rekabet piyasası (fiyat alıcı), Ekonomi I Tam Rekabet Piyasası FĐRMA TEORĐSĐ Bu bölümü bitirdiğinizde şunları öğrenmiş olacaksınız: Hasılat, maliyet ve kar kavramları ne demektir? Tam rekabet ne anlama gelir? Tam rekabet piyasasında

Detaylı

2009 S 4200-1. Değeri zamanın belirli bir anında ölçülen değişkene ne ad verilir? ) Stok değişken B) içsel değişken C) kım değişken D) Dışsal değişken E) Fonksiyonel değişken iktist TEORisi 5. Yatay eksende

Detaylı

TEKELC REKABET VE OLİGOPOL PİYASALAR

TEKELC REKABET VE OLİGOPOL PİYASALAR BÖLÜM 12 TEKELC REKABET VE OLİGOPOL PİYASALAR Tekelci rekabet (Monopolistic competition) Piyasya girişin serbest olduğu ve her firmanın kendi markasını (brand) üretip sattığı, ürünün farklılaştırılmış

Detaylı

Tekelci Rekabet Piyasası

Tekelci Rekabet Piyasası Tekelci Rekabet iyasası 1900 lü yılların başlarında, ürünlerin homojen olmaması, reklamın giderek 2 artan önemi, azalan maliyet durumlarının yaşanması tam rekabet piyasasına karşı yapılan tartışmaları

Detaylı

2. Cournot Modeli: iki firma aynı anda homojen bir ürünün çıktı miktrı üzerine rekabet ediyorsa ne olur

2. Cournot Modeli: iki firma aynı anda homojen bir ürünün çıktı miktrı üzerine rekabet ediyorsa ne olur Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü PROBLEM ÇÖZME NOTLARI #7 Temel Oyun Teorisi Cuma - Kasım 5, 2004 BUGÜNÜN PROBLEM ÇÖZMEIN ÖZETİ 1. Oyun teorisi tanımları: oyun teorisindeki

Detaylı

MİKRO-İKTİSAT. Ders 8 Tekelci Rekabet ve Oligopol

MİKRO-İKTİSAT. Ders 8 Tekelci Rekabet ve Oligopol MİKRO-İKTİSAT Ders 8 Tekelci Rekabet ve Oligopol Tartışılacak Konular Tekelci Rekabet Oligopol Fiyat Rekabeti Kartel Oyun Teorisi ve Oligopol: Mahkumlar Açmazı Tekelci Rekabet Monopolcü rekabet piyasası

Detaylı

TAM REKABET PİYASASI

TAM REKABET PİYASASI TAM REKABET PİYASASI 2 Bu bölümde, tam rekabet piyasasında çalışan firmaların fiyatlarını nasıl oluşturduklarını, ne kadar üreteceklerine nasıl karar verdiklerini ve piyasadaki fiyat ile miktarın nasıl

Detaylı

1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 9 1.1.İktisadın Konusu ve Kapsamı 10 1.2. İktisadın Bölümleri 11 1.2.1.Mikro ve Makro İktisat 11 1.2.2. Pozitif İktisat ve Normatif İktisat

Detaylı

Eksik (Aksak) Rekabet Piyasaları: Birden fazla firmanın bulunmasına rağmen tam rekabetin bulunmadığı piyasalardır.

Eksik (Aksak) Rekabet Piyasaları: Birden fazla firmanın bulunmasına rağmen tam rekabetin bulunmadığı piyasalardır. 60 Bölüm 10. MONOPOLCÜ (TEKELCİ) REKABET PİYASASI Hatırlatma: 1. Tam rekabet piyasası 2. Monopolcü (tekelci) rekabet piyasası (EKSİK REKABET) 3. Oligopol piyasası (EKSİK REKABET) 4. Monopol (tekel) piyasası

Detaylı

Konu 9 Temel Oligopol Piyasalar

Konu 9 Temel Oligopol Piyasalar .. Konu 9 Temel Oligopol Piyasalar Hadi Yektaş Uluslararası Antalya Universitesi İşletme Tezsiz Yüksek Lisans Programı 1 / 150 Hadi Yektaş Temel Oligopol Piyasalar . İçerik Giriş.1 Giriş.2.3.4.5.6 Anahtar

Detaylı

MAL PİYASASI (Eksik Rekabet Piyasaları)

MAL PİYASASI (Eksik Rekabet Piyasaları) MAL PİYASASI (Eksik Rekabet Piyasaları) Eksik Rekabet Piyasaları Doç.Dr. Erdal Gümüş Eksik Rekabet Piyasaları Tam rekabet piyasası arzu edilen bir piyasa olmakla birlikte, pratikte uygulama alanı başarıyla

Detaylı

SORU SETİ 10 MALİYET TEORİSİ - UZUN DÖNEM MALİYETLER VE TAM REKABET PİYASASINDA ÇIKTI KARARLARI - TEKEL

SORU SETİ 10 MALİYET TEORİSİ - UZUN DÖNEM MALİYETLER VE TAM REKABET PİYASASINDA ÇIKTI KARARLARI - TEKEL SORU SETİ 10 MALİYET TEORİSİ - UZUN DÖNEM MALİYETLER VE TAM REKABET PİYASASINDA ÇIKTI KARARLARI - TEKEL Problem 1 (KMS-2001) Bir endüstride iktisadi kârın varlığı, aşağıdakilerden hangisini gösterir? A)

Detaylı

İKTİSAT BİLİMİ VE İKTİSATTAKİ TEMEL KAVRAMLAR

İKTİSAT BİLİMİ VE İKTİSATTAKİ TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER Önsöz BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSAT BİLİMİ VE İKTİSATTAKİ TEMEL KAVRAMLAR 1.1.İktisat Bilimi 1.2.İktisadi Kavramlar 1.2.1.İhtiyaçlar 1.2.2.Mal ve Hizmetler 1.2.3.Üretim 1.2.4.Fayda, Değer ve Fiyat

Detaylı

Kaynaklar. Orhan Türkay, Mikroiktisat Teorisi, İmaj Yayınevi Erdal M. Ünsal, Mikro İktisat, İmaj Yayınevi Mikro İktisat, AÖF Yayınları

Kaynaklar. Orhan Türkay, Mikroiktisat Teorisi, İmaj Yayınevi Erdal M. Ünsal, Mikro İktisat, İmaj Yayınevi Mikro İktisat, AÖF Yayınları Kaynaklar Orhan Türkay, Mikroiktisat Teorisi, İmaj Yayınevi Erdal M. Ünsal, Mikro İktisat, İmaj Yayınevi Mikro İktisat, AÖF Yayınları OLİGOPOL PİYASALARI OLİGOPOL, birbirlerini etkiyebilecek kadar az sayıda

Detaylı

Üretim Girdilerinin lması

Üretim Girdilerinin lması Üretim Girdilerinin Fiyatlandırılmas lması 2 Tam Rekabet Piyasasında Girdi Talebi Tek Değişken Girdi Durumu İlk olarak firmanın tek girdisinin işgücü () olduğu durumu inceleyelim. Değişken üretim girdisi

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii. KİTABIN KULLANIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR ve KURUM SINAVLARINA İLİŞKİN UYARILAR... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSATIN TEMELLERİ

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii. KİTABIN KULLANIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR ve KURUM SINAVLARINA İLİŞKİN UYARILAR... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSATIN TEMELLERİ İÇİNDEKİLER Önsöz... iii KİTABIN KULLANIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR ve KURUM SINAVLARINA İLİŞKİN UYARILAR... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSATIN TEMELLERİ 1. İKTİSATIN TEMELLERİ... 9 1.1. İKTİSADIN TANIMI... 9 1.2.

Detaylı

Özet: Oyun Teorisi ve Rekabetçi Strateji I

Özet: Oyun Teorisi ve Rekabetçi Strateji I Özet: Oyun Teorisi ve Rekabetçi Strateji I Küçük Rakamlar ve Stratejik Davranış Düopol örneğiyle eğlence ve oyunlar Aynı anda arka arkaya (sırayla) seçim Tek bir kere oynanan- Tekrarlanan oyun Üretim miktarı

Detaylı

Mikroiktisat 2009-2010 Final (mly-iþl)

Mikroiktisat 2009-2010 Final (mly-iþl) MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MALĐYE VE ĐŞLETME BÖLÜMLERĐ, MĐKROĐKTĐSAT FĐNAL SINAVI 11.01.2010 SAAT: 13:00 GRUP: B Mikroiktisat 2009-2010 Final (mly-iþl) Çoktan

Detaylı

2.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ

2.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ CEVAP ANAHTARI 1.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ 1.(e) 2.(d) 3.(a) 4.(c) 5.(e) 6.(d) 7.(e) 8.(d) 9.(b) 10.(e) 11.(a) 12.(b) 13.(a) 14.(c) 15.(c) 16.(e) 17.(e) 18.(b) 19.(d) 20.(a) 1.BÖLÜM BOŞLUK DOLDURMA 1. gereksinme

Detaylı

Tartışılacak Konular. Tekel. Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları. Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti. Bölüm 10Chapter 10 Slide 2

Tartışılacak Konular. Tekel. Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları. Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti. Bölüm 10Chapter 10 Slide 2 Monopol ve Monopson Tartışılacak Konular Tekel Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti Bölüm 10Chapter 10 Slide 2 Tartışılacak Konular Monopson (Monopsony) Monopson

Detaylı

6. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN

6. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN 6. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.5. Doğrusal olmayan fonksiyonların eğimi Doğrusal fonksiyonlarda eğim her noktada sabittir

Detaylı

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 11.Bölüm: Oligopol Piyasası. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 11.Bölüm: Oligopol Piyasası. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından Ekonomi I 11.Bölüm: Oligopol Piyasası Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 11.1.Oligopol Piyasasının Özellikleri

Detaylı

1. Cournot Duopol Modeli

1. Cournot Duopol Modeli Oligopol Piyasası 1. Cournot Duopol Modeli 2 Bilinen en eski duopol modeli, 1838 yılında Augustin Cournot tarafından geliştirilmiştir. Burada konu Cournot un orijinal çalışmasına dayanılarak anlatılmaktadır.

Detaylı

İktisada Giriş I. 31 Ekim 2016

İktisada Giriş I. 31 Ekim 2016 İktisada Giriş I 31 Ekim 2016 Talep, Arz ve Piyasa Dengesi Fiyat ile talep edilen miktar arasındaki ilişkiye Talep Kanunu adı verilir. Bir malın satıcısı tek alıcının değil, o malı almak isteyen

Detaylı

Temelleri. Doç.Dr.Ali Argun Karacabey

Temelleri. Doç.Dr.Ali Argun Karacabey Doğrusal Programlamanın Temelleri Doç.Dr.Ali Argun Karacabey Doğrusal Programlama Nedir? Bir Doğrusal Programlama Modeli doğrusal kısıtlar altında bir doğrusal ğ fonksiyonun değerini ğ maksimize yada minimize

Detaylı

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 8.Bölüm: Tam Rekabet Piyasası. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 8.Bölüm: Tam Rekabet Piyasası. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından Ekonomi I 8.Bölüm: Tam Rekabet Piyasası Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. Tam Rekabet Piyasası Ekonomi teorisinde

Detaylı

1. Kısa Dönemde Maliyetler

1. Kısa Dönemde Maliyetler DERS NOTU 05 MALİYET TEORİSİ: KISA VE UZUN DÖNEM Bugünki dersin işleniş planı: 1. Kısa Dönemde Maliyetler... 1 2. Kâr Maksimizasyonu (Bütün Piyasalar İçin)... 9 3. Kâr Maksimizasyonu (Tam Rekabet Piyasası

Detaylı

Bölüm 7 Monopol ve Monopson

Bölüm 7 Monopol ve Monopson Bölüm 7 Monopol ve Monopson Tartışılacak Konular Tekel Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti Tartışılacak Konular Monopson (Monopsony) Monopson Gücü Tekel Gücünün

Detaylı

İktisat bilimi açısından optimizasyon, amacımıza en uygun olan. seçeneğin belirlenmesidir. Örneğin bir firmanın kârını

İktisat bilimi açısından optimizasyon, amacımıza en uygun olan. seçeneğin belirlenmesidir. Örneğin bir firmanın kârını OPTİMİZASYON İktisat bilimi açısından optimizasyon, amacımıza en uygun olan seçeneğin belirlenmesidir. Örneğin bir firmanın kârını maksimize edecek olan üretim miktarının belirlenmesi; bir bireyin toplam

Detaylı

OPTIMIZASYON Bir Değişkenli Fonksiyonların Maksimizasyonu...2

OPTIMIZASYON Bir Değişkenli Fonksiyonların Maksimizasyonu...2 OPTIMIZASYON.... Bir Değişkenli Fonksiyonların Maksimizasyonu.... Türev...3.. Bir noktadaki türevin değeri...4.. Maksimum için Birinci Derece Koşulu...4.3. İkinci Derece Koşulu...5.4. Türev Kuralları...5

Detaylı

TEKELCİ REKABET... 2 1. PİYASA YAPILARI...

TEKELCİ REKABET... 2 1. PİYASA YAPILARI... TEKELCİ REKABET... 2 1. PİYASA YAPILARI... 2 1.1. YOĞUNLAŞMA ÖLÇÜLERİ... 2 1.2. YOĞUNLAŞMA ÖLÇÜLERİNİN SINIRLARI... 2 2. TEKELCİ REKABET... 4 2.1. TEKELCİ REKABETTE FİYAT VE ÇIKTI... 5 2.2. EKSİK KAPASİTE...

Detaylı

FİRMA DENGESİ VE KAR MAKSİMİZASYONU KOŞULU

FİRMA DENGESİ VE KAR MAKSİMİZASYONU KOŞULU FİRMA DENGESİ VE KAR MAKSİMİZASYONU KOŞULU 1. FİRMA DENGESİNDE AMAÇ Satış miktarını en yüksek düzeye çıkarma, ortaklarına yeterli gelir sağlama, piyasada isim yapma, firmayı mümkün olduğu kadar büyütme,

Detaylı

1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 13 1.1.İktisadın Konusu ve Kapsamı 14 1.2. İktisadın Bölümleri 15 1.2.1.Mikro ve Makro İktisat 15 1.2.2. Pozitif İktisat ve Normatif İktisat

Detaylı

MATRİS İŞLEMLER LEMLERİ

MATRİS İŞLEMLER LEMLERİ MTRİS İŞLEMLER LEMLERİ Temel matris işlemlerinin doğrudan matematik açılımını 2 yapmadan önce, bir eşanlı denklem sisteminin matris işlemleri kullanılarak nasıl daha kolay ve sistematik bir çözüm verdiğini,

Detaylı

İKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-11 MONOPOL

İKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-11 MONOPOL İKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-11 MONOPOL 1. Monopolist için fiyat marjinal hasılanın üzerindedir. Çünkü, A) Ortalama ve marjinal hasıla eğrileri birbirine eşittir B) Azalan verimler kanunu geçerli

Detaylı

Ders Planı - AKTS Kredileri: II. Yarıyıl Ders Planı Kodu Ders Z/S T+U Saat Kredi AKTS Mikro İktisat Zorunlu

Ders Planı - AKTS Kredileri: II. Yarıyıl Ders Planı Kodu Ders Z/S T+U Saat Kredi AKTS Mikro İktisat Zorunlu Ders Planı - AKTS Kredileri: II. Yarıyıl Ders Planı Kodu Ders Z/S T+U Saat Kredi AKTS Mikro İktisat Zorunlu 3+0 3 4 AKTS Kredisi Toplam 4 DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl Z/S T+U Saat Kredi AKTS Mikro

Detaylı

İKTİSAT. İktisata Giriş Test Dolmuş ile otobüs aşağıdaki mal türlerinden

İKTİSAT. İktisata Giriş Test Dolmuş ile otobüs aşağıdaki mal türlerinden İktisata Giriş Test - 1 1. Doğada insan ihtiyaçlarına oranla kıt olan elde etmek için çaba sarf edilen ve fiyatı olan mallara ne ad verilir? A) Serbest mallar B) İktisadi mallar C) Nihai mallar D) Üretici

Detaylı

BİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ

BİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ BİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ SORU 1: Tam rekabet ortamında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönem toplam maliyet fonksiyonu; STC = 5Q 2 + 5Q + 10 dur. Bu firma tarafından piyasaya sürülen ürünün

Detaylı

Piyasa, arz ve talebin karşı karşıya geldiği; satıcıların ve alıcıların karşı karşıya geldiği yerdir.

Piyasa, arz ve talebin karşı karşıya geldiği; satıcıların ve alıcıların karşı karşıya geldiği yerdir. PİYASA TÜRLERİ Piyasa, arz ve talebin karşı karşıya geldiği; satıcıların ve alıcıların karşı karşıya geldiği yerdir. TAM REKABET PİYASASI ÖZELLİLKLERİ ATOMjSİTE (MOBİLİTE)(Sınırsız sayıda alıcı ve satıcının

Detaylı

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 10.Bölüm: Monopolcü Rekabet. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 10.Bölüm: Monopolcü Rekabet. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından Ekonomi I 10.Bölüm: Monopolcü Rekabet Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 10.1.Monopolcü Rekabet Piyasasının Özellikleri

Detaylı

Monopol. (Tekel) Piyasası

Monopol. (Tekel) Piyasası Monopol (Tekel) Piyasası Sonsuz sayıda alıcı karşısında tek satıcının olduğu piyasa yapısına tekel diyoruz. Tekelci firmanın sattığı malın ikamesi yoktur ya da tanım gereği piyasaya giriş engellenmiştir.

Detaylı

Case & Fair & Oster. Bölüm 16 Dışsallıklar, Kamusal Mallar ve Sosyal Tercih

Case & Fair & Oster. Bölüm 16 Dışsallıklar, Kamusal Mallar ve Sosyal Tercih ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR: Cümleyi en iyi tamamlayan ya da sorunun cevabı olan seçeneği işaretleyiniz. Not: FC: Sabit maliyet (Fixed cost) VC: Değişken maliyet (Variable cost) TC: Toplam maliyet (Total cost)

Detaylı

KPSS SORU BANKASI İKTİSAT YENİ. Pegem. Pegem Pegem Pegem Pegem. Pegem. Pegem Pegem. Pegem. Pegem

KPSS SORU BANKASI İKTİSAT YENİ. Pegem. Pegem Pegem Pegem Pegem. Pegem. Pegem Pegem. Pegem. Pegem A GRUBU KADROLAR İÇİN KPSS SORU BANKASI İKTİSAT YENİ Komisyon KPSS İKTİSAT Çek Kopar Soru Bankası ISBN 978-605-364-208-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. 2011, Akademi Bu kitabın

Detaylı

İKT 207: Mikro iktisat. Faktör Piyasaları

İKT 207: Mikro iktisat. Faktör Piyasaları İKT 207: Mikro iktisat Faktör Piyasaları Tartışılacak Konular Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tam Rekabetçi Faktör Piyasalarında Denge Monopson Gücünün Olduğu Faktör Piyasaları Monopol Gücünün Olduğu Faktör

Detaylı

Zaman kazandıran ipucu: MR eğimi talebin iki katı. Bu her zaman lineer talepte doğru.(bunu geri kalan çözümlerde kullanacağız.)

Zaman kazandıran ipucu: MR eğimi talebin iki katı. Bu her zaman lineer talepte doğru.(bunu geri kalan çözümlerde kullanacağız.) Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ÖDEV SETİ #4 ÇÖZÜMLER 1. a. Eğer piyasalar serbest ticarete açıksa tekel piyasaları ayrı tutamaz. Arbitiraj fırsatları P = P1 = P2 anlamına

Detaylı

MAL PİYASASI (Tam Rekabet Piyasası)

MAL PİYASASI (Tam Rekabet Piyasası) : Fiyat, R, MR : Fiyat : Fiyat, R, MR 2.12.211 ML İYI (Tam Rekabet iyasası) oç.r. Erdal Gümüş ML İYI Mal piyasasında üretim ve fiyatlama kararları nasıl oluşmaktadır? Yapısal özelliklerine göre piyasa

Detaylı

2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN

2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN 2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 C.1.2. Piyasa Talep Fonksiyonu Bireysel talep fonksiyonlarının toplanması ile bir mala ait

Detaylı

Kredisi AKTS Mikro İktisat II Ön Koşul Dersleri

Kredisi AKTS Mikro İktisat II Ön Koşul Dersleri Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Saat Kredisi AKTS Mikro İktisat II 4 3 + 0 3 5 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Türü Dersi Veren Dersin Amacı Dersin Öğrenme Çıktıları Dersin İçeriği Türkçe Zorunlu Tam

Detaylı

2018/1. Dönem Deneme Sınavı.

2018/1. Dönem Deneme Sınavı. 1. Aşağıdakilerden hangisi mikro ekonominin konuları arasında yer almamaktadır? A) Tüketici maksimizasyonu B) Faktör piyasası C) Firma maliyetleri D) İşsizlik E) Üretici dengesi 2. Firmanın üretim miktarı

Detaylı

Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Güzl 2004 Professors Berndt, Chapman, Doyle ve Stoker

Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Güzl 2004 Professors Berndt, Chapman, Doyle ve Stoker Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Güzl 2004 Professors Berndt, Chapman, Doyle ve Stoker ÖDEV #5 ÇÖZÜMLER 1. a. Oyun Analizi i. Nash Dengesi Bir çift hamle Nash dengesidir

Detaylı

4. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN

4. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN 4. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 B.3.2. Taban Fiyat Uygulaması Devletin bir malın piyasasında oluşan denge fiyatına müdahalesi,

Detaylı

TEMEL İKTİSADİ KAVRAMLAR

TEMEL İKTİSADİ KAVRAMLAR 1. Aşağıdakilerden hangisi iktisat biliminin özellikleri arasında yer almaz? A) İktisat bilimi insan davranışlarının sadece iktisadi yönünü seçip inceler B) İktisat analitiktir C) İktisat deneylerle kanıtlanabilen

Detaylı

MATEMATİK-II dersi. Bankacılık ve Finans, İşletme, Uluslararası Ticaret. Bölümleri için FİNAL Çalışma Soruları

MATEMATİK-II dersi. Bankacılık ve Finans, İşletme, Uluslararası Ticaret. Bölümleri için FİNAL Çalışma Soruları MATEMATİK-II dersi Bankacılık ve Finans, İşletme, Uluslararası Ticaret Bölümleri için FİNAL Çalışma Soruları ] e d =? = u d= du du d= udu u u e d= e d= e = edu= e + c= e + c ] e d =? = + = e + c e d e

Detaylı

7. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN

7. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN 7. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.7. MALİYET TEORİSİ: YENİDEN Sabit Maliyetler (FC): Üretim miktarından bağımsız olan maliyetleri

Detaylı

1) Toplam gelir fonksiyonu olarak verildiğine göre marjinal gelir fonksiyonu MG aşağıdakilerden hangisidir? A) ** B) C) D) E)

1) Toplam gelir fonksiyonu olarak verildiğine göre marjinal gelir fonksiyonu MG aşağıdakilerden hangisidir? A) ** B) C) D) E) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi MAT 152 Genel Matematik II Final Sorularının Çözümleri: 1) Toplam gelir fonksiyonu olarak verildiğine göre marjinal gelir fonksiyonu MG aşağıdakilerden hangisidir?

Detaylı

Amaç: Öğrencilerin lisans düzeyindeki mikro ekonomik konularını anlayabilme ve analiz yapabilme becerilerini geliştirmek

Amaç: Öğrencilerin lisans düzeyindeki mikro ekonomik konularını anlayabilme ve analiz yapabilme becerilerini geliştirmek BÖLÜM EKONOMETRİ Amaç: Öğrencilerin lisans düzeyindeki mikro ekonomik konularını anlayabilme ve analiz yapabilme becerilerini geliştirmek Hedef: Dünya çapında bilgi üreterek, bilim dünyasına katkıda bulunmak.

Detaylı

Editörler Yrd.Doç.Dr. Bülent Altay & Yrd.Doç.Dr. Temur Kurtaslan GENEL EKONOMİ

Editörler Yrd.Doç.Dr. Bülent Altay & Yrd.Doç.Dr. Temur Kurtaslan GENEL EKONOMİ Editörler Yrd.Doç.Dr. Bülent Altay & Yrd.Doç.Dr. Temur Kurtaslan GENEL EKONOMİ Yazarlar Yrd.Doç.Dr. Bülent Altay Yrd.Doç.Dr. Gülay Hız Yrd.Doç.Dr. Musa Türkoğlu Yrd.Doç.Dr. Oktay Aktürk Yrd.Doç.Dr. Temur

Detaylı

MATEMATiKSEL iktisat

MATEMATiKSEL iktisat DİKKAT!... BU ÖZET 8 ÜNİTEDİR BU- RADA İLK ÜNİTE GÖSTERİLMEKTEDİR. MATEMATiKSEL iktisat KISA ÖZET KOLAY AOF Kolayaöf.com 0362 233 8723 Sayfa 2 içindekiler 1.ünite-Türev ve Kuralları..3 2.üniteTek Değişkenli

Detaylı

A İKTİSAT KPSS-AB-PS / 2008 5. Mikroiktisadi analizde, esas olarak reel ücretlerin dikkate alınmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden

A İKTİSAT KPSS-AB-PS / 2008 5. Mikroiktisadi analizde, esas olarak reel ücretlerin dikkate alınmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden 1. Her arz kendi talebini yaratır. şeklindeki Say Yasasını aşağıdaki iktisatçılardan hangisi kabul etmiştir? A İKTİSAT 5. Mikroiktisadi analizde, esas olarak reel ücretlerin dikkate alınmasının en önemli

Detaylı

OYUN TEORİSİ. Özlem AYDIN. Trakya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

OYUN TEORİSİ. Özlem AYDIN. Trakya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü OYUN TEORİSİ Özlem AYDIN Trakya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü TANIM ''Oyun Teorisi'', iki yada daha fazla rakibi belirli kurallar altında birleştirerek karşılıklı olarak çelişen olasılıklar

Detaylı

İktisada Giriş I. 17 Ekim 2016 II. Hafta

İktisada Giriş I. 17 Ekim 2016 II. Hafta İktisada Giriş I 17 Ekim 2016 II. Hafta Ekonomilerdeki Temel Sorunlar İktisat Biliminin ortaya çıkış nedeni kıtlıkla savaştır. Tam kullanım sorunu: Tam istihdam Eksik İstihdam Etkin kullanım sorunu: Hangi

Detaylı

Komisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

Komisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Komisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2014 Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi

Detaylı

değiştirdiğini gösterir. Marjinal Hasıla Bir malın satışından elde edilen toplam hasıla (TR), malın fiyatı (P) ile satılan mal miktarının (Q) çarpımına eşittir: Toplam hasıla fonksiyonu monopol piyasasında

Detaylı

İçindekiler kısa tablosu

İçindekiler kısa tablosu İçindekiler kısa tablosu Önsöz x Rehberli Tur xii Kutulanmış Malzeme xiv Yazarlar Hakkında xx BİRİNCİ KISIM Giriş 1 İktisat ve ekonomi 2 2 Ekonomik analiz araçları 22 3 Arz, talep ve piyasa 42 İKİNCİ KISIM

Detaylı

meydana gelen değişmedir. d. Ek bir işçi çalıştırıldığında sabit maliyetlerde e. Üretim ek bir birim arttığında toplam

meydana gelen değişmedir. d. Ek bir işçi çalıştırıldığında sabit maliyetlerde e. Üretim ek bir birim arttığında toplam A 1. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi eş-ürün eğrisi ile ilgili değildir? a. Girdilerin pozitif marjinal fiziki ürüne sahip olması b. Girdilerin azalan marjinal fiziki ürüne sahip olması c. Girdilerin

Detaylı

1 TEMEL İKTİSADİ KAVRAMLAR

1 TEMEL İKTİSADİ KAVRAMLAR ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1 TEMEL İKTİSADİ KAVRAMLAR 11 1.1. İktisat Biliminin Temel Kavramları 12 1.1.1.İhtiyaç, Mal ve Fayda 12 1.1.2.İktisadi Faaliyetler 14 1.1.3.Üretim Faktörleri 18 1.1.4.Bölüşüm

Detaylı

İleri Mikro İktisadi Analiz. Bahar Prof.Dr. Ertuğrul Deliktaş

İleri Mikro İktisadi Analiz. Bahar Prof.Dr. Ertuğrul Deliktaş Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü DERS ÖĞRETİM PLANI İleri Mikro İktisadi Analiz Seçmeli Dersin Seviyesi Yüksek Lisans ( Bölgesel Kalkınma İktisadı ) Dersin AKTS Kredisi 6 Haftalık Ders Saati Haftalık

Detaylı

Tam ve Karma Stratejili Oyunlar. İki Kişili Oyunlar için

Tam ve Karma Stratejili Oyunlar. İki Kişili Oyunlar için Tam ve Karma Stratejili Oyunlar İki Kişili Oyunlar için İki kişili-sıfır toplamlı oyunlar Sabit toplamlı oyunların bir türüdür, Sabit olan toplam 0 a eşittir. Temel Özellikleri Oyunculardan birinin kazancı

Detaylı

EKO 205 Mikroiktisat. Kar Maksimizasyonu Profit Maximization

EKO 205 Mikroiktisat. Kar Maksimizasyonu Profit Maximization EKO 205 Mikroiktisat Kar Maksimizasyonu Profit Maximization Tartışılacak Konular Tam Rekabet Piyasaları Kar Maksimizasyonu Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Kısa Dönemde Çıktı Düzeyinin Belirlenmesi

Detaylı

Bu optimal reklam-satış oranının reklam etkinliğini (reklam esnekliği) fiyat esnekliğine bölerek de hesaplarız anlamına gelir.

Bu optimal reklam-satış oranının reklam etkinliğini (reklam esnekliği) fiyat esnekliğine bölerek de hesaplarız anlamına gelir. Sloan Yönetim Okulu 15.010/ 15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Đş Kararları için Đktisadi Analiz Profesör McAdams, Montero, Stoker ve van den Steen 2000 Final Sınavı Cevapları: Asistanların Notlandırması

Detaylı

Sloan Yönetim Okulu / Massachusetts Teknoloji Enstitüsü PROBLEM ÇÖZME NOTLARI #8. Bira Oyunu, Kolüsyon / Anlaşma ve Karteller.

Sloan Yönetim Okulu / Massachusetts Teknoloji Enstitüsü PROBLEM ÇÖZME NOTLARI #8. Bira Oyunu, Kolüsyon / Anlaşma ve Karteller. Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü PROBLEM ÇÖZME NOTLARI #8 Bira Oyunu, Kolüsyon / Anlaşma ve Karteller. Cuma - Kasım 12, 2004 BUGÜNKÜ PROBLEM ÇÖZMEIN ÖZETİ 1. Bira oyunu:

Detaylı

İKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri.

İKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri. Giriş Temel ekonomik birimler olan tüketici ve üretici için benzer kavram ve kurallar kullanılır. Tüketici için fayda ve fiyat kavramları önemli iken üretici için hasıla kâr ve maliyet kavramları önemlidir.

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR...

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR... İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR... 1 1.1. EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER... 3 1.1.1. Romalıların Ekonomik Düşünceleri... 3 1.1.2. Orta Çağ da Ekonomik Düşünceler...

Detaylı

TOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI

TOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI BÖLÜM 10 TOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI IS-LM Modelinin Oluşturulması Klasik teori 1929 ekonomik krizine çare üretemedi Teoriye göre çıktı, faktör arzına ve teknolojiye bağlıydı Bunlar ise

Detaylı

İki kişili-sıfır toplamlı oyunlar. Tam ve Karma Stratejili Oyunlar. Varsayımlar. Sıfır toplamlı oyunlar

İki kişili-sıfır toplamlı oyunlar. Tam ve Karma Stratejili Oyunlar. Varsayımlar. Sıfır toplamlı oyunlar İki kişili-sıfır toplamlı oyunlar Tam ve Karma Stratejili Oyunlar İki Kişili Oyunlar için Sabit toplamlı oyunların bir türüdür, Sabit olan toplam 0 a eşittir. Temel Özellikleri Oyunculardan birinin kazancı

Detaylı

15.010/15.011 Örnek Ara sınav Cevap Kâğıdı - 1999. 1) Doğru, Yanlış, Belirsiz

15.010/15.011 Örnek Ara sınav Cevap Kâğıdı - 1999. 1) Doğru, Yanlış, Belirsiz 15.010/15.011 Örnek Ara sınav Cevap Kâğıdı - 1999 1) Doğru, Yanlış, Belirsiz a) DOĞRU. İki mağaza tarafından arz edilen videolar birbirlerine ikame. Somerville deki Hollywood mağazasındaki videoların fiyatı

Detaylı

ÜNİTE. İKTİSADA GİRİŞ Doç.Dr.E.Muhsin DOĞAN İÇİNDEKİLER HEDEFLER MAL VE HİZMET PİYASALARI

ÜNİTE. İKTİSADA GİRİŞ Doç.Dr.E.Muhsin DOĞAN İÇİNDEKİLER HEDEFLER MAL VE HİZMET PİYASALARI HEDEFLER İÇİNDEKİLER MAL VE HİZMET PİYASALARI Tam Rekabet Kısa dönemde firma dengesi Uzun dönemde firma dengesi Monopol Piyasalar Monopollü Rekabet Piyasaları Oligopol Piyasa Yapısı ve Özellikleri Oligopol

Detaylı

Yönetimsel Iktisat Final

Yönetimsel Iktisat Final Yönetimsel Iktisat Final 1) Aşağıdakilerden hangisi tamamlayıcı mal grubuna girer? a) kahve için: süt süt tozu b) beyaz peynir kaşar peynir c) Diş Fırçası Macun d)çay Kahve 2) Talepte bir artış, arzda

Detaylı

İktisadi Analiz Ders Notu: Doğrusal Üretim Modelleri ve Sraffa Sistemi

İktisadi Analiz Ders Notu: Doğrusal Üretim Modelleri ve Sraffa Sistemi N. K. Ekinci Ekim 2015 İktisadi Analiz Ders Notu: Doğrusal Üretim Modelleri ve Sraffa Sistemi 1. Tek Sektörlü Ekonomide Gelir Dağılımı Tek mal (buğday) üreten bir ekonomi ele alalım. 1 birim buğday üretimi

Detaylı

DARÜŞŞAFAKA LİSESİ SALİH ZEKİ LİSE ÖĞRENCİLERİ ARASI MATEMATİK PROJELERİ YARIŞMASI

DARÜŞŞAFAKA LİSESİ SALİH ZEKİ LİSE ÖĞRENCİLERİ ARASI MATEMATİK PROJELERİ YARIŞMASI DARÜŞŞAFAKA LİSESİ SALİH ZEKİ LİSE ÖĞRENCİLERİ ARASI MATEMATİK PROJELERİ YARIŞMASI PROJENİN ADI: OYUN TEORİSİ İLE İSTANBUL TRAFİĞİNİN İNCELENMESİ HAZIRLAYANLAR: ECE TUNÇKOL-BERKE OĞUZ AKIN MEV KOLEJİ ÖZEL

Detaylı

Oligopol. Murat Donduran

Oligopol. Murat Donduran Oligopol Murat Donduran Mart 18, 2008 2 İçindekiler 1 Piyasa Yapıları 5 1.1 Oligopol.............................. 5 1.1.1 Cournot Oligopolü.................... 5 1.1.2 En İyi-Cevap Fonksiyonları...............

Detaylı

11.10.2015. Faktör Donatımı Teorisi (Heckscher Ohlin) Karşılaştırmalı Üstünlüklere Eleştiri. Heckscher Ohlin Modelinden Çıkartılan Teoremler

11.10.2015. Faktör Donatımı Teorisi (Heckscher Ohlin) Karşılaştırmalı Üstünlüklere Eleştiri. Heckscher Ohlin Modelinden Çıkartılan Teoremler Faktör Donatımı Teorisi (Heckscher hlin) Karşılaştırmalı Üstünlüklere Eleştiri Karşılaştırmalı üstünlükler teorisi uluslararası emek verimliliğindeki farklılıkların nedeni üzerinde durmamaktadır. Bu açığı

Detaylı

(1a) Palm Pilotları. Bir periyodda karlı olmaz: talep üzerinde SR gelir etkisi 8% büyüme.

(1a) Palm Pilotları. Bir periyodda karlı olmaz: talep üzerinde SR gelir etkisi 8% büyüme. Sloan Yönetim Okulu 15.010/ 15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Đş Kararları için Đktisadi Analiz Profesör McAdams, Montero, Stoker ve van den Steen 1999 Final Sınavı Cevapları: Asistanların Notlandırması

Detaylı

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 9.Bölüm: Monopol Piyasası. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 9.Bölüm: Monopol Piyasası. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından Ekonomi I 9.Bölüm: Monopol Piyasası Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 9.1.Monopol Piyasasının Özellikleri Monopol

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Mikro İktisat MİK

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Mikro İktisat MİK DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS İktisat MİK213 3 3+0 3 4 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Zorunlu Dersin Koordinatörü

Detaylı

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 6.Bölüm: Tüketici Davranışı Teorisi

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 6.Bölüm: Tüketici Davranışı Teorisi Ekonomi I 6.Bölüm: Tüketici Davranışı Teorisi Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 Teorik Altyapı Piyasa ekonomisinin

Detaylı

Optimizasyon İçin Kök(Generic) Model (Doğrusal-Olmayan Programlama Modeli)

Optimizasyon İçin Kök(Generic) Model (Doğrusal-Olmayan Programlama Modeli) ISLE 403 YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI I DERS 2 NOTLAR Optimizasyon İçin Kök(Generic) Model (Doğrusal-Olmayan Programlama Modeli) X, karar değişkenlerinin bir vektörü olsun. z, g 1, g 2,...,g m fonksiyonlardır.

Detaylı

Yeni Dış Ticaret Teorileri. Leontief Paradoksu

Yeni Dış Ticaret Teorileri. Leontief Paradoksu Yeni Dış Ticaret Teorileri Leontief Paradoksu Güçlü teorik temellere dayanan faktör donatımı teorisinin test edilmesine dayanır. Girdi-Çıktı tablosu denilen teknik geliştirilmiştir. Amerika nın tüm dış

Detaylı