- Bir kilisenin Ekümeniklik sıfatı, her şeyden önce dini karakterlidir.

Transkript

1 AB-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ, KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİ: LOZAN I DELME GİRİŞİMİ-2: FENER RUM ORTODOKS PATRİKHANESİ NİN AB DESTEKLİ EKÜMENİKLİK (EVRENSELLİK) İDDİALARI. GİRİŞ: Türk milletinin hoşgörü, insanlık ve bağışlayıcılık vasıfları sayesinde 1453 den beri topraklarımızda güvenli bir yaşam sürdüren Patrikhane, bugün, Türkiye nin ulus devlet bütünlüğüne aykırı olarak, AB nin desteğiyle, dini bir sıfat olan ekümenik (evrensellik) iddialarını gündeme getirmekte, ekümenik sıfatı kazanmak için çeşitli siyasal faaliyetlerde bulunmaktadır. Oysa Fener Patrikhanesi, Hıristiyan itikadına göre apostolik kökenli (bir havari tarafından kurulmuş) olmadığı için ekümenik değildir. Lozan da da kabul edilen, Patrikhane nin İstanbul daki Rum azınlığın azınlık kilisesi olduğudur. Patrikhane, dini işlerle uğraşan bir dini makamdır. Patrik de, bu makamın başıdır. Hal böyleyken bugün evrensel patriklik iddialarının gündeme getirilmesinin amacı bellidir: Patrikhane ye Vatikan statüsü kazandırarak ulus devleti parçalamak.. FENER PATRİKHANESİ NEDEN EKÜMENİK (EVRENSEL) DEĞİLDİR? 325 yılında İznik te toplanan Hıristiyan dünyasının ilk ekümenik konsili nde, Hıristiyan dünyası Roma, İskenderiye ve Antakya olmak üzere üç ekümenik patrikliğe bölündü. Bu üç kilisenin evrensel olarak kabul edilmesindeki temel ölçüt, bu üç kilisenin de havariler tarafından kurulmuş olmalarıydı. Konsil kararına göre, Roma Kilisesi, tüm İtalya ve çevresi, İskenderiye Kilisesi, Mısır, Antakya Kilisesi ise, Anadolu (İstanbul dahil), Suriye ve tüm Doğu üzerinde söz sahibi olacaktı. İstanbul kilisesi ise, havariler tarafından kurulmadığı için, Heraklia (Ereğli) Metropolitliğine bağlı sıradan bir piskoposluk olarak kaldı. (Bu ilk ekümenik konsilin kararları, tüm Hıristiyan dünyası gibi, İstanbul Patrikliği tarafından da tartışmasız olarak kabul edilmektedir.) Ancak tarihsel süreç içerisinde, Roma ve Bizans imparatorları, siyasal güç kazanmak için, zaman zaman topladıkları konsillerde, Başkent Kilisesi ne patriklik statüsünü zorla verdirdiler. Ancak siyasi patriklik statüsü kazanan Fener Patrikleri 431 ve 449 yıllarında toplanan I nci ve II nci Efes konsilleri ile, 508 de toplanan İstanbul konsilinde, diğer ekümenik patrikler tarafından aforoz edilerek kiliseden kovuldular. 527 de de İmparator Jüstinian, tek devlet, tek kanun ve tek kilise düşüncesi doğrultusunda Papa ya başvurarak, ülkede tek bir kilise meydana getirmesini istedi. Papa temsilcilerini İstanbul a yolladı. İstanbul'a gelen Roma'nın temsilcileri, önce İstanbul Patriği'ni mahalli statüye indirgeyen bir belge hazırlayarak, Patriğe de imzalattılar. Daha sonra tüm dini problemleri Roma'nın görüşleri doğrultusunda neticeye bağladılar. Böylece, İstanbul Patrikliği devreden çıkarılmış oldu. Ardından ülkede tek devlet, tek kanun, tek kilise şablonunu yerleştirmek için diğer iki ekümenik kilisenin yok edilmesine başlandı. Anadolu, Suriye ve Mısır'- da oluk gibi kan aktı. Kiliseleri, manastırları boşaltan ruhaniler,canlarını kurtarmak için dağlardaki mağaralara sığındılar. VII nci Yüzyıl da İslam ordularının Suriye, Mısır ve Anadolu'ya girmeleriyle de, Antakya ve İskenderiye kiliselerinin Bizans'la bağları tamamen koptu. İstanbul Patrikliği de Millî Grek Kilisesi'ne dönüşmüş oldu. Bu tarihten 1453 yılına kadar Fener Patrikhanesi'nin Roma karşısında bir ekümeniklik iddiası olmadı. Osmanlı idaresinde ise, Batı ya karşı politik nedenlerle güçlendirilmeye çalışıldıysa da, dini açıdan Hıristiyan dünyasında hiçbir şekilde apostolic kökenli (havariler tarafından kurulmuş) ve ekümenik sıfatlı olarak kabul edilmedi. Günümüzde de Ortodoks dünyasının değil, sadece Grek kilisesi'nin patrikhanesi olarak kabul edilmektedir.(1) Görüldüğü gibi; - Bir kilisenin Ekümeniklik sıfatı, her şeyden önce dini karakterlidir. - Ekümeniklik sıfatı, ilk büyük ekümenik konsilde (İznik-325), üç kilisenin (Roma, Antakya ve İskenderiye) hakkı olarak tespit ve tescil edilmiştir. Bu tespit ve tescilde bu kiliselerin İsa'nın havarilerince kurulduğu, yani apostolic kökenli oldukları ölçütü temel olarak alınmıştır. 1

2 Bu ölçüte, bu tespit ve onaya bu güne kadar başta Fener Patrikhanesi mensupları olmak üzere hiçbir fertten bir itiraz gelmemiştir. - Fener Kilisesi'ne, patriklik statüsü, İstanbul un başkent olması hesabıyla yani siyasi nedenlerle verilmiştir. Ancak, bu kararlar tarihte olduğu gibi, bugün de başta Roma Kilisesi olmak üzere, hiçbir kilise tarafından kabul edilmemektedir. - Fener Kilisesi ne bu ekümeniklik sıfatı verildikten sonra, bu kilisenin patriklerinin çoğu, her fırsat düştüğünde, diğer ekümenik kiliselerce konsillerde afaroz edilerek, kiliseden uzaklaştırılmışlardır. Ayrıca, Fener Kilisesi'nin bu vasfının kağıt üzerinde kalmaya mahkum olduğunu ispat için de, her afaroz kararından sonra, buraya Antakya veya İskenderiye kiliselerince patrikler takdis edilerek atanmışlardır. (2) - Fener Kilisesi dinen patriklik statüsünde bile değildir. Sadece Türkiye deki Ortodoksların kilisesidir. Patrik te bu Ortodoksların dini temsilcisidir. Hal böyleyken bugün Patrikhane dini siyasete alet etmektedir. PATRİKHANENİN EKÜMENİK (ULUSLAR ARASI DİNİ LİDERLİK) VASFI KAZANMAK İÇİN YÜRÜTTÜĞÜ FAALİYETLER: Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi gerçekte, Hıristiyan dünyasında özel statüdeki bir kiliseyi temsil etmektedir. Statüsü itibariyle bir azınlık kilisesi olduğu, ekümenik (evrensel) kilise olmadığı tarihsel süreç içerisinde görülmüştü. Ancak patrikhane kelimenin tam anlamıyla siyasi ve ideolojik faaliyetler yürütmektedir. Patrikhanenin günümüzde yürüttüğü faaliyetler aşağıda verilmektedir. - Patrik Bartholomeos, Patrikhane tarihinde görülmemiş sıklıkta yurt dışı gezilerine çıkmakta, gittiği ülkelerde Ortodoks dünyasının lideri olduğu imajını vermeye çalışmaktadır. Bu gezilerde yapılan görüşmeler neticesinde ortak açıklamalar ve bildiriler yayımlayarak, bu bildirileri Ekümenik Patrik sıfatıyla imzalamaktadır. - Patrikhane nin girişimleri ile çeşitli isimler altında geniş katılımlı toplantılar, konferanslar ve sempozyumlar düzenlenerek, yurt dışından üst düzey din ve devlet adamlarının katılımları sağlanmakta, Patrikhane nin sözde ekümenik vasfı ortaya çıkarılmaktadır. Bu kapsamda; * 07 Şubat 1994 de İstanbul da gerçekleştirilen Barış ve Hoşgörü Konferansı na (Merkezi New York ta bulunan Uluslararası Barış ve Hoşgörü Vakfı tarafından düzenlenmiştir.) katılan Patrik Bartholomeos, konferansın sonuç bildirisini Ekümenik Patrik ünvanı ile imzaladı. Ayrıca Patrik, söz konusu belgeyi Konstantinopolis Bildirisi olarak yayımlatmak istedi. Ancak itiraz üzerine Boğaziçi Bildirisi başlığı ile yayımlattı. * Eylül 1995 de yine İstanbul da gerçekleştirilen Vahiy ve Çevre Sempozyumu ile, İstanbul bir anda Hıristiyan dünyasının dikkatlerini üzerine çekti. Sempozyum a yurt dışından birçok kiliseyi temsil eden ruhaniler katıldı. Katılımcılar sempozyum sonrası bir Yunan gemisiyle önce Kuşadası na oradan da Yunan donanmasına ait hücumbotların eşliğinde Patmos adasına gittiler. Patrik Ada da Yunan Başbakanı tarafından 21 pare top atışı eşliğinde, devlet başkanlarına uygulanan bir törenle karşılandı. (3) * Eylül 1997 de, Yunanistan ın desteği ve Patrikhane nin koordinesinde düzenlenen Karadeniz Tehlikede konulu sempozyuma Avrupa ülkeleri ve Türkiye den çok sayıda din, bilim ve işadamı katıldı. Sempozyum Trabzon Selanik arasındaki limanları ziyaret eden Venizelos isimli bir gemide yapıldı. Gemi Yunan karasularına girişte iki Yunan savaş gemisi 2

3 tarafından refakate alınarak Selanik e getirildi. Fener Patriği burada Yunan Cumhurbaşkanı tarafından bir devlet başkanı gibi karşılandı. * Haziran 2001 de, Ortodoks Kiliseler ve Avrupa Hıristiyan Demokrat Partileri Arasındaki 4 ncü Diyalog isimli uluslararası toplantı, merkezi New York ta bulunan Din ve Barış Üzerine Dünya Konferansı Örgütü ile işbirliği yapılarak İstanbul da gerçekleştirildi. Toplantı, Patrikhane nin ABD ile olan diyalogunu (!) da gözler önüne serdi. * Ekim 2005 de, Fener Rum Patrikhanesi ile, Avrupa Parlamentosu Hıristiyan Demokratları Grubu, müştereken İstanbul Hilton Oteli nde, Genişlemeyi Mümkün Kılacak Avrupa Dayanışma ve İşbirliği için Temeller Konferansı nı düzenlediler. AB Türkiye Raportörü Camiel Eurlings, Heybeliada Ruhban Okulu nu gündeme getirerek, Türk mercileri Heybeliada Ruhban Okulu nun açılması için mutlaka bir yol bulmak zorunda dedi. Eurlings,..Dini cemaatlerin malvarlığı ve hukuki kişilikleri konusundaki sorunların halen devam ettiğini söyledi. Konferansta konuşan Yunanistan Eğitim ve Din işleri Bakanı Marietta Yiannaku, Avrupalıların güçlü bir meydan okumayla karşı karşıya bulunduğunu söyledi. (4) - Patrik Bartholomeos MART 2004 başında, şimdiye kadar yapılmadık bir girişimle, Fener Rum Patrikhanesi nin üst yönetim organı olan Sen Sinod meclisine ilk kez Türkiye Cumhuriyeti yurttaşı olmayan yabancı uyruklu altı üye atadı. Tayini yapan Patrik, Sen Sinod Meclisi ndeki Türkiye Cumhuriyeti yurttaşı altı kişiyi çıkardı, yerine ABD, İngiltere, Yeni Zelanda ve Finlandiya dan birer, Yunanistan dan iki kişi aldı. (Lozan Anlaşması na göre Patrik böyle bir uygulama yapamaz. Çünkü Fener Rum Patrikhanesi uluslararası bir kuruluş değil, Türkiye Cumhuriyeti nin bir kurumudur. Bunun anlamı şu: Patrik, Sen Sinod Meclisi üyeleri arasından seçildiğine göre, yarın yabancı uyruklu bir kişi Patrikhane nin başına geçebilecektir.) - Patrik Bartolemeos, Şubat 2006 da, Reuter Ajansı na verdiği yazılı demeçte, Türkiye de din özgürlüğü kavramının çok kısıtlı ve yüzeysel bulduğunu belirterek, Kiliseye ait vakıfları, manastırları, mezarlıkları ve okulları yönetme hakkımız yok. Avrupa ülkeleri ve Avrupa adaleti tarafından din özgürlüğünün apaçık göstergesi sayılan mali ve idari özerklikten yoksunuz dedi. (5) - Patrik, 14 Eylül 2005 de, Yunanistan ın özel televizyon kanallarından Antenna nın sorularını yanıtlarken,..ruhban Okulu nun kapanması talihsizlikti. Türkiye dini özgürlüklere ve a- zınlık haklarına saygılı olduğunu göstermek için, 3 Ekim den sonra ruhban okulunu açmalıdır Türkiye, AB ile müzakere sürecinde birliğin tüm önkoşullarını yerine getirmek zorunda.. dedi. (6) (Anayasa Mahkemesinin 1971 de, Özel Yüksek Öğretim Kanunu nun, özel yüksek okullarla ilgili hükümlerini iptal etmesi üzerine, diğer özel yüksek okullar gibi Heybeliada Ruhban Okulu nun teoloji bölümünün de üniversiteye bağlanması gereği ortaya çıktı. Patrikhane ise, diğer özel okullar gibi yapmayıp, Ruhban Okulu nu yeni yasaya uydurmak yerine, kapattı. Okulu Türk hükümeti değil, Patrikhane kapattı. Okulu hukuka uygun olarak faaliyete geçirmek için Türk hükümetlerinin yaptığı bütün öneriler Patrikhane tarafından reddolundu. Zira Patrikhane dünyanın her tarafından öğrenci kabul eden ve tedrisatı tümüyle kendisine bağlı olan uluslararası bir teoloji (ilahiyat) okulu istemektedir. Ancak bu istek Anayasamızın, Din ve ahlak eğitimi ve öğretimi devletin gözetimi altında yapılır hükmüne aykırıdır. Ayrıca bu okulun Patrikhane ye bağlı olması durumunda, diğer din ve mezheplerin istekleri ortaya çıkacaktır.) (7) - Patrikhane nin bulunduğu semtteki çok sayıda gayrimenkul, yüksek fiyatlar ödenerek Rum vatandaşlarımız tarafından satın alınmaktadır. Bunun yanında, hükümetin hazırladığı AB u- yum paketinde, azınlık vakıflarının mal edinme ölçütlerini ağırlaştıran Cemaat Vakıfları Yönetmeliği nin yeniden düzenlenmesi var. AB nin istekleri doğrultusunda yeniden düzenlenecek yönetmelikle, azınlık vakıflarının mal edinmesi için Bakanlar Kurulu onayının gerekliliği 3

4 ortadan kalkıyor. Bu düzenleme hayata geçirildiğinde, bugüne kadar Rum vatandaşlarımız tarafından satın alınan gayri mülklerin vakıf kanalıyla Patrikhane ye hibe edilmesi de kolaylaşacak. Amacın, Patrikhane ye Vatikan Statüsü kazandıracak alt yapıyı hazırlamak olduğu görülmektedir. PATRİKHANE NİN EKÜMENİKLİK İDDİALARINA DESTEK. AB ilişkileri kapsamında Türkiye, 9 Kasım 2005 de AB ile müzakere sürecinde yol haritasını oluşturacak (AB ye giriş sürecinde, Türkiye nin önüne konulan koşullar) olan Katılım Ortaklığı Belgesi ni imzaladı. Belgede, Türkiye nin yapması gerekenler arasında, Patrikhane ye ekümenik sıfatının verilmesi ve Heybeliada Papaz Okulu nun açılması da bulunuyor. İlki Lozan a, öbürü Cumhuriyet in öğretim birliği ilkesi ne aykırı bu isteklerin amacı belli: Ulus devleti yok etmek. Avrupa Parlamentosu, Katılım Ortaklığı Belgesi nin imzalanmasından çok önce, uygulamaları ve aldığı tavsiye kararlarıyla, Fener Patrikhanesi nin ekümeniklik iddialarına tam destek verdi: (Bu kararların, Katılım Ortaklığı Belgesi nin imzalanmasıyla birlikte artık bağlayıcı kararlar olduğu göz önüne alınmalıdır.) - 20 Nisan 1994: Fener Patriği Dimitri Bartolemeos, Avrupa Parlamentosu na ekümenik patrik olarak davet edildi. Burada devlet başkanlarına has protokolle karşılandı. Strasburg ta, Avrupa Parlamentosu nda yaptığı konuşmada, Ekümenik Kostantinopolis (İstanbul yerine) Patriği diye takdim edildi. - Avrupa Parlamentosu nun 24 Ekim 1996 Tarihli Kararı: Avrupa Parlamentosu, dünyanın her tarafındaki Ortodoks Hıristiyan için, Konstantinopolis teki (İstanbul yerine bu isim kullanılmıştır.) Patrikhane nin önemini göz önünde bulundurarak, Türk yetkililerinin Ekümenik Patrikhane nin tam olarak korunması konusundaki yükümlülüklerinin farkında olarak, Ekümenik Patrikhane nin ve diğer dinsel yerlerin, binaların korunması yönünde gerekli önlemleri alması için,yetkililere çağrıda bulunur. - Avrupa Parlamentosu nun 13 Kasım 2001 Tarihli Kararı: Hıristiyan kiliseleri özellikle mülkiyetle ilgili olarak, zorluklarla karşı karşıya bulunmaya devam etmektedir. Hetbeliada daki Ruhban Okulu nun1971 yılında kapatılması konusunda bir ilerleme bildirilememiştir.. - Avrupa Parlamentosu nun 15 Aralık 2004Tarihli Kararı: Avrupa Parlamentosu, Türk makamlarına daha önce de başvurmuş olmasına rağmen, Heybeliada Ruhban Okulu halen açılmamıştır Hükümeti, azınlık dillerinde (Kürtçe, Çerkezce, Ermenice vs.)yayın yapılması ve eğitim verilmesi hususunda kalan tüm kısıtlamaları kaldırmaya davet eder.. - Avrupa Parlamentosu nun 15 Haziran 2006 Tarihli Türkiye Raporu: AP Hıristiyan Demokrat Grubu üyesi Hollandalı Camiel Eurlings tarafından hazırlanan raporda, Türkiye den, Vakıflar Yasası nın, TBMM nin yaz tatilinden önce geçirilmesi, Ruhban Okulu nun açılması ve Patrikhane nin ekümenik sıfatını kullanmasının sağlanması istendi. (8) SONUÇ: Bugün Türkiye üzerinde tarihi bir oyun oynanmaktadır. Bilindiği gibi 19 ncu yüzyıldan itibaren Batı, Osmanlı Devleti ne Hasta Adam teşhisini koymuş, bu adamın mirasını kendi arasında paylaşmak için de her türlü çareye başvurmuştur. Bunlardan biri de, kendi vatandaşımız olan gayrimüslimlerin dini haklarını (azınlık hakları) bahane ederek, içişlerimize doğrudan müdahaledir. Osmanlı Devleti nin yıkılışını hızlandıran etkenlerin başında işte bu dini haklar gelmektedir. Atatürk ve Cumhuriyet i kuranlar, Batı nın bir daha azınlıkların haklarını bahane ederek içişlerimize karışmalarını önlemek için, Türkiye Cumhuriyeti ne laiklik sıfatı kazandır- 4

5 dılar. Fakat, AB sürecinde ekümenik Patrikhane söylemi, azınlık hakları adı altında tekrar gündeme getirildi. Hedef, Fener Patrikhanesine Vatikan statüsü vermektir. Bu hedefin ilk basamağı ise, Patrikhane yi ekümeniklik (evrensellik) statüsüne kavuşturmaktır. Bundan sonraki basamak ise, İstanbul u Konstantinopolis ismiyle bir dünya metropol şehri konumuna getirmektir. Birinci basamakla Patrikhane Türkiye Cumhuriyeti nin kanunlarının vesayetinden kurtulacak, ikinci basamakla da, İstanbul üzerinde Türkiye nin hükümranlık hakkı tartışma konusu yapılacaktır. Bu iki basamağın amacı ise, üçüncü basamakta Patrikhane ye Vatikan statüsü kazandırmaktır. Bunun neticesi ise, İstanbul dahil, tüm Trakya nın elden çıkması ve tarihi Bizans ın inşasıdır. (9) Patrikhane nin, AB nin desteğinde, Lozan ı aşan bir statü peşinde olduğu, geçmişte olduğu gibi bugün de batılı güçlerin siyasi emellerine aleti olmaktan kurtulamadığı görülmektedir. Lozan da, Patrikhane nin İstanbul dan çıkarılması ve Yunanistan a nakledilmesi yolundaki Türk görüşü gerçekleşemedi. Patrikhane nin İstanbul da kalması şartlı olarak kararlaştırıldı. Konuyla yakın ilgisini sürdüren Atatürk, Bursa da, Şark Sineması nda halka yaptığı konuşmasında bu hususa değinerek, Lozan Konferansı nda kararlaştırıldığı üzere Patrikhane nin mesaili siyasiye ile iştigal etmemek üzere İstanbul da kalabileceği, bu şart hilafına hareketi görüldüğü takdirde derhal hudut haricine çıkarılabileceği ni söylüyordu (10) Laik bir devlet olan Türkiye Cumhuriyeti, Fener Patrikhanesi nin AB destekli ekümeniklik iddialarını hemen önleyemezse, ulusun tümlüğü ve devletin bütünlüğü ciddi olarak tehlikeye girecektir. Tayfun UZUN tayfun@uzun.us KAYNAKÇA ve NOTLAR: (1) Bugün Ortodoks kilisesi içinde, Moskova dan Antakya ya; Arnavutluk tan İskenderiye ye; Romanya dan Yunanistan a kadar çok sayıda Ortodoks patriği vardır. Patriklerin hepsi eşit düzeydedir. Sovyetler Birliği Başkanı Mihail Gorbaçov, Moskova Patrikliği ne 1988 de itibarını geri verip, Kremlin de kabul edince, Ortodoks dünyasında dengeler sarsılmaya başladı. Moskova Patrikliği nin nüfuzu Balkan Ortodoksları arasında hızla yayılmaya başladı. Rus Federasyonu Başkanı Vladimir Putin de, Patrik Aleksi yi olağanüstü yetkilerle donatıp, Moskova Patriği, 330 kiliseyi kendi şemsiyesi altında toplayınca, İstanbul Patrikliği nde de birden bire ekümenik söylemi gündeme geldi. İstanbul Patriği, Ortodoks kiliselerinin en üstünde ben varım anlamında, Ben ekümenikim demeye başladı. Ardından ABD ve AB devreye girdi. ABD Büyükelçisi Ekümenik Patrik onuruna yemek verdi. Patrik Avrupa Parlamentosu na Ekümenik Konstantinopolis Patriği sıfatıyla davet edildi ve burada devlet başkanlarına has protokolle karşılandı. Görüldüğü gibi, tamamen dini bir sıfat olan ekümeniklik sıfatı, Katolik-Ortodoks koalisyonu ile siyasi safhaya çekilmektedir. Papa II nci Jean Paul ü Sovyet Bloku nu yıkmakta kullanan bu koalisyon, bu kez Ortodoks Fener Patrikhanesi ni, Türkiye yi parçalamak ve Moskova Patrikliği nin (Rusya nın) Balkanlarda ve Ortodoks dünyasındaki giderek artan nüfuzunu engellemek için kullanmaktadır. (2) Fener Patrikhanesi nin Batı Destekli Ekümeniklik İddialarının Siyasal açıdan doğurduğu Tehlikeler. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Çelik. Sempozyum Tebliği. (3) Keşiş Güç. Uğur YILDIRIM. Otopsi Yayınları, Eylül 2005, İstanbul. (4) 24 Ekim 2004, Cumhuriyet. (5) Cumhuriyet. (6) 15 Eylül 2005, Cumhuriyet. (7) Ruhban okulunun açık olduğu yılları arasında çok az sayıda Rum asıllı Türk vatandaşı mezun olmuştur. Bu dönemde 38 Rum asıllı Türk vatandaşına karşılık 187 yabancı (162 si Yunanistan uyruklu) öğrenci mezun olmuştur. 5

6 Lozan görüşmeleri sırasında düşmanca hareketleri nedeni ile görevinden azledilen Patrik Melletos, Türkiye den nefret ettiğini her fırsatta ifade eden ve patriklik görevinden azledilerek, Türk vatandaşlığından çıkarılan Yakovas, Adı Kıbrıs meselesi ile özdeşleşmiş bulunan Makarios, Heybeliada Ruhban Okulu nun mezunları arasındadır. (8) 16 Haziran 2006, Cumhuriyet. (9) Fener Patrikhanesi nin Batı Destekli Ekümeniklik (10) Milli Mücadele de Yunanistan ve Fener Rum Patrikhanesi nin İstanbul daki Faaliyetleri ve Atatürk ün Patrikhane Konusundaki Görüşleri. Doç. Dr. Sabaatin ÖZEL, Sempozyum Tebliği. 6