BÜLTEN DEN KAM. Sinema Dergisi nin 6 Mart 2010 da düzenledi i Ahmet Uluçay Sinemas

Transkript

1

2

3 Küresel Araflt rmalar KAM BÜLTEN DEN BÜLTEN Ocak-Nisan 2010 Y l 21 Say 72 Yay n Kurulu Ali Pulcu, Faruk Deniz, Mustafa Demiray, Salih Pulcu, F. Samime nceo lu, Semih Atifl Bask Elma Bas m Bask Tarihi Temmuz 2010 Vefa Cad. No Vefa stanbul Tel: pbx Faks e-posta bsv@bisav.org.tr Ücretsizdir. Dört ayda bir yay nlan r. Kaynak gösterilerek al nt yap labilir. Yay nlanan yaz lar n sorumlulu u yazar na aittir. Ç N D E K L E R BSV HAVAD S 2 KAM Küresel Araflt rmalar 5 MOLA Ad m Unuttum / Asaf Hâlet Çelebi 23 MAM Medeniyet Araflt rmalar 24 MOLA Mansûr / Asaf Hâlet Çelebi 40 SAM Sanat Araflt rmalar 41 MOLA Ad mlar / Asaf Hâlet Çelebi 60 TAM Türkiye Araflt rmalar 61 SEYRÜSEFER Berlin zlenimleri / Talha Çiçek 84 MESNEV Hayâl, günefl ve gölge MECMUA Merkez-Çevre Teorisine Elefltirel Bir Bak fl: Elefltirel Teori & Antonio Gramsci / Feyzullah Y lmaz 94 Bilim ve Sanat Vakf n n kuruluflunun 24. y l nda, Bülten in 72. say s ile karfl n zday z. BSV Bülten in bu say s, 2010 Bahar Seminerlerini de içine alan Ocak-Nisan 2010 dönemindeki Yuvarlak Masa toplant lar, ihtisas ve atölye gruplar nda ele ald m z meselelerin has las n içeriyor. Asl nda bu has lan n muhasebesini Bir yandan ça dafl dünya toplumunun ana dinamiklerini anlamaya, di er yandan Türkiye nin tarihî köklerini bulmaya ve bu kökler üzerinde sa l kl bir gelece in inflas na katk da bulunmaya çal flan Bilim ve Sanat Vakf, bu amaçla düzenledi i yüzlerce faaliyete, bu dönem de, yeni bafll klar ekledi: Küresel Araflt rmalar (KAM), Milliyetçilik, Küreselleflme ve Din ve Tarihi ve Teorik Arka Planlar yla ktisat Politikalar bafll kl iki yeni okuma grubuna ve Yönetim Düflüncesi bafll kl yeni bir ihtisas çal flmas na; Türkiye Araflt rmalar (TAM) Biyografi Okuma Grubu na ve Sanat Araflt rmalar Türk Sinemas Atölyesi ne bafllad. Sanat Araflt rmalar nin (SAM) bünyesinde yer alan Hayal Perdesi Sinema Dergisi nin 6 Mart 2010 da düzenledi i Ahmet Uluçay Sinemas bafll kl program da yukar da bahsetti imiz çaban n bir yans mas Bu programa dair ayr nt lar hem Hayal Perdesi nin 15. say s nda hem de SAM a ay rd m z sayfalarda bulabilirsiniz. Mecmua sayfalar nda, Feyzullah Y lmaz n -14 Mart 2009 da düzenlenen Bilim ve Sanat Vakf 20. Ö renci Sempozyumu nda tebli olarak sundu u- Merkez-Çevre Teorisine Elefltirel Bir Bak fl: Elefltirel Teori & Antonio Gramsci bafll kl makalesine yer verdik. Bu vesileyle bugüne kadar 21 ö renci sempozyumu düzenledi imizi de bir not olarak ekliyoruz. Düzenledi imiz programlar n yan s ra yay nlad m z dergiler ve kitaplar da sözkonusu çabam z n bir neticesi Ocak-Nisan döneminde yay nlanan süreli yay nlar m z flu flekilde: TAL D in Türk Mimarl k Tarihi ; Dîvân: Disiplinleraras Çal flmalar Dergisi nin Siyaset Düflüncesi ve e- dergimiz Hayal Perdesi nin Ahmet Uluçay say s. Bilim ve Sanat Vakf, düflüncenin, genellikle, uykuya dald Yaz rehavetinde yol da olmaya, her zamanki gibi devam edecek; Yaz Seminerleriyle, Yuvarlak Masa toplant lar yla, ihtisas, atölye ve okuma gruplar yla Hay rda kal n! 1

4 BSV HAVAD S Haz rlayan: Remzi fiimflek Bir Ahmet Uluçay hikâyesi Bilim ve Sanat Vakf Sanat Araflt rmalar bünyesinde faaliyet gösteren Hayal Perdesi Sinema Dergisi 6 Mart 2010 tarihinde düzenledi i özel bir programla Ahmet Uluçay and. Uluçay n Optik Düfller, nci Denizin Dibinde, Exorcise adl k sa filmleri üzerinden filmlerindeki yarat c l n, kendili indenli in, imgelemin, düfl gücünün, fl k-gölge oyunlar n n, zenginli in pefline düflüldü. Hayal Perdesi yay n ekibinden Mücahid Eker in aç l fl n yapt oturumun müzakerecileri hsan Kabil, Salih Pulcu ve Yeflim Ustao lu ydu. K sa Film Atölyesinin ilk ürünleri seyirciyle bulufltu Bilim ve Sanat Vakf Sanat Araflt rmalar bünyesinde Faysal Soysal n yürüttü ü K sa Film Atölyesi, Temmuz 2009 da bafllad yolculu un ilk meyvelerini verdi. 13 Mart 2010 da Vefa daki merkezimizde düzenlenen programda atölyenin kat l mc lar taraf ndan çekilen k sa filmlerden K l(l) k ve Yaln zkondu nun gösterimi yap ld ve film ekibiyle k sa bir söylefli gerçeklefltirildi. KAM dan yeni bir ihtisas çal flmas : Yönetim Düflüncesi Küresel Araflt rmalar, Haluk Dortluo lu ile brahim Zeyd Gerçik dan flmanl nda Yönetim Düflüncesi bafll yla yeni bir ihtisas çal flmas bafllatt. Bu çal flman n amac, de iflik co rafyalarda ortaya ç - kan yönetim uygulamalar n ve günümüz modern yönetim anlay fl n göz önünde bulundurarak yönetim düflüncesi tart flma platformu oluflturmakt r. KAM dan iki yeni okuma grubu Milliyetçilik, Küreselleflme ve Din Küresel Araflt rmalar Genel Koordinatörü Dr. Sevinç Alkan Özcan n dan flmanl nda Milliyetçilik, Küreselleflme ve Din bafll kl yeni bir okuma grubu bafllad. Milliyetçilik, küreselleflme ve din iliflkisinin ele al nd bu okuma grubunda bu karmafl k iliflki farkl ba lamlarda karfl laflt rmal okumalar üzerinden anlafl lmaya ve aç klanmaya çal fl lacak. lk toplant s n 17 Nisan 2010 Cumartesi günü yapan grup 15 günlük periyotlar halinde düzenli olarak toplanacakt r. Tarihi ve Teorik Arka Planlar yla ktisat Politikalar Doç. Dr. Lokman Gündüz ün dan flmanl nda yürütülen Tarihi ve Teorik Arka Planlar yla ktisat Politikalar bafll kl okuma grubunun temel amac, günümüzün baflat neoklasik iktisat ekolünün temel politika önerilerini ve bu önerilerin dayand temel kabulleri, hem teorik hem de tarihî arka planlar yla birlikte yeniden de erlendirmektir. lk toplant s n 3 Nisan 2010 Cumartesi günü yapan okuma grubu 15 günlük periyotlar halinde toplanacakt r. 2

5 BSV HAVAD S Hayal Perdesi nin 15. say s yay nda Türk Sinemas Atölyesi bafllad... Sanat Araflt rmalar nin düzenledi i ve moderatörlü ünü hsan Kabil in yapt Türk Sinemas Atölyesi bafllad. Atölye çal flmas - n n ilk aya, Türk sinemas n n bafllang c ndan 1960 y l na kadar olan serüvenini kronolojik olarak filmler ve kitaplar do rultusunda analiz etmeyi hedefliyor. Atölye kapsam nda ele al nacak konu bafll klar flöyle: Osmanl da Sinema-1923, Muhsin Ertu rul Sinemas : Tiyatrocular Dönemi, Türk Sinemas nda Geçifl Dönemi: , Türk Sinemas nda Dönemi Biyografi Okuma Grubu çal flmalar na bafllad... Hayal Perdesi Sinema Dergisi Mart- Nisan 2010 tarihli 15. say s nda Mikrokozmos ta Sinema: Ahmet Uluçay bafll kl dosyas yla okurlar na zengin bir içerik sunuyor. Cahit Koytak n Uluçay a ithaf etti i fliiri, yönetmenin hiçbir yerde yay nlanmam fl bir söyleflisi dosyadan iki nüans. Cihat Ar nç n Ahmet Uluçay sinemas üzerinden tart flmaya açt sinemada gerçeklik meselesi de ilk bölümüyle perspektif sayfalar nda. Hayal Perdesi, kapak konusunun yan s ra gündeme getirdi i yorumlar, uzun soluklu söyleflileri, festival izlenimleri, derinlikli makaleleriyle kay ts z kal namayacak bir çabay adresinde okurlar yla paylafl yor. Biyografi nedir? Bir hayat neden hikâye edilir, nas l infla k l n r? Sosyal bilimler biyografiye nas l bakar? Geçmifli anlamada biyografilerin yeri nedir? Birilerinin hayat tarihi ve tarih birilerinin hayat n nas l etkiler? vb. sorulara cevap bulmak üzere, Türkiye Araflt rmalar nin Dr. Abdulhamit K rm z n n baflkanl nda düzenledi i Biyografi Okuma Grubu 24 Nisan 2010 tarihi itibariyle çal flmalar na bafllam flt r. TAL D in 13. say s ç kt Türkiye Araflt rmalar Literatür Dergisi nin 13. say s Türk Mimarl k Tarihi bafll yla yay nland. Mimarl k tarihçili- i ve tarihyaz m ndan Selçuklu, Osmanl ve Cumhuriyet mimarisine; mimari yap lardan mimarl k tarihi kaynaklar - na; mimari söylemden mimarl k ve inflaat teknolojilerine kadar sahaya iliflkin pek çok konunun yer ald bu say da mimarl k sempozyumlar, mimarl k dergileri ve Bat dillerinde Türk mimarl k tarihi çal flmalar üzerine yaz lan yaz lar ile Türk mimarl k tarihi aç s ndan göz ard edilemez bir öneme sahip kurumlara ve tezlere dair tan t m yaz lar n da bulacaks n z. TAL D in eski say lar na internet üzerinden de ulafl labilir: 3

6 4 BSV HAVAD S Yeflilçam Günlü ü yeniden... Klasik Türk sinemas n n senaryo kufla- na mensup isimlerinden Ayfle fiasa n n Yeflilçam a farkl bir yaklafl m gelifltirdi i yaz lar - n n yer ald Yeflilçam Günlü ü nün, Küre Yay nlar /Hayal Perdesi Kitapl dizisinden ç kan üçüncü bask s ilave yaz ve kendisiyle bu eser için yap lan yeni bir röportajla zenginlefltirildi. Yerleflik zihniyet kal plar n yerinden oynatarak sinemaya de iflik zaviyelerden bakan Ayfle fiasa n n sanc l bir iç muhasebesinin ürünü olan bu kitap, yeni bask s yla, sinemaya ve sanata duyarl bir yaklafl m gelifltirmek isteyenlere eflsiz veriler sunuyor. Dîvân 27 ç kt Dîvân: Disiplinleraras Çal flmalar Dergisi nin yirmi yedinci say - s, H z r Murat Köse nin öncülü- ünde Bilim ve Sanat Vakf Medeniyet Araflt rmalar bünyesinde 2003 y l nda çal flmalar na bafllayan Siyaset Düflüncesi Atölyesi nin katk lar yla haz rlanan slam Siyaset Düflüncesi özel say s yla okuyucular n n karfl s nda. Dîvân n eski say lar na internet üzerinden de ulafl labilir: dönem Osmanl ca Seminerleri bafllad Üç seneyi aflk n süredir baflar ile devam eden Osmanl ca Okuma Grubu 11. dönemine 6 ve 20 fiubat ta yap lan seviye tespit s navlar neticesinde oluflan 8 grup (yaklafl k 250 kifli) ile 1 Mart ta bafllad. 28 Haziran-6 A ustos 2010 tarihleri aras nda Matbu ve Yazma olmak üzere iki ayr seviyede devam edecek 12. dönem seminerleri için baflvurular 7 Haziran-18 Haziran 2010 tarihleri aras nda al nacakt r. Sözlü Tarih Projesine Ça r Zaman her fleyi unutturuyor. Kay t alt na al nmayan hayata dair, yaflanm fll klara ait sözler kaybolup gidiyor. Hemen herkesçe malum olan fleyler bir süre sonra hemen herkesçe meçhul oluveriyor. Bilim ve Sanat Vakf, Türkiye Araflt rmalar bünyesinde bir süredir yürüttü ü sözlü tarih çal flmalar n daha kapsaml bir hale getirmek maksad yla de erli katk lar n z beklemektedir. Yak n çevrenizde tan d n z, bildi iniz orta yafl ve üzeri, geleneksel tabirle güngörmüfl kiflilerle görüflmeler yapmam za vesile olarak bu projemize katk da bulunabilirsiniz.

7 Küresel Araflt rmalar KAM KAM Tezat Ortado u nun Kadim Halk Süryaniler Mutay Öztemiz 18 fiubat 2010 De erlendirme: V o l k a n Y a h fl i Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas liflkiler Bölümü nde Ortado u Kent Sosyolojisi dersleri veren Mutay Öztemiz le Mimar Sinan Üniversitesi nde tamamlad II.Abdülhamit ten Günümüze Sosyolojik, Siyasal ve Hukuki Aç dan Süryaniler bafll kl doktora tezi ba lam nda Ortado- u nun kadim halk Süryaniler üzerine konufltuk. Öncelikle, Süryaniler hakk ndaki bilgi yetersizli inden, akademik çal flma eksikli inden, bu olumsuzluklar n tez çal flmas nda yaratt s k nt lardan bahseden Öztemiz, tez çal flmas nda, günümüz siyaset sosyolojisinin önemli bir metodu haline gelen saha çal flmas ve sözlü tarih yöntemlerinden faydalanm fl. Alana gitmeden önce, Süryani bayramlar na ve cenazelerine kat lan, kapal grup psikolojisi e itimi alan ve stanbul Süryanileriyle tan flma flans elde eden Öztemiz, stanbul Üniversitesi Uluslararas liflkiler Bölümü ö retim üyesi Birsen Örs ten de yard m alm fl. II. Abdülhamid dönemini, siyasî tarihte çok fazla anlat lmayan Hamidiye Alaylar n n kurulmas sebebiyle tercih eden Öztemiz, söz konusu alaylara dair flunlar söyledi: KAM Yuvarlak Masa Toplant lar TEZAT Ortado u nun Kadim Halk Süryaniler Mutay Öztemiz 18 fiubat 2010 So uk Savaflta Çin D fl Propaganda Söylemi: Ça dafl Üngör Yabanc Dil Yay nlar ve Pekin Radyosu 19 Mart 2010 Türkiye nin Enerji Politikalar : fiaban Kardafl Nabucco Projesi Örne i 27 Mart 2010 Çocuk Yarg lama Sistemimizin Siyasal Boyutu Faik Akçay 17 Nisan 2010 AVRUPA KONUfiMALARI AB Genifllemesi ve Türkiye: smail Numan Telci Yeni- fllevselci Bir Yaklafl m 27 fiubat 2010 AVRASYA KONUfiMALARI Romen Ortodoks Kilisesi nin Ulusötesi Rolü: Suna Gülfer Ihlamur talya Örne i 2 Ocak 2010 ETK N YÖNET M SÖYLEfi LER Bak rköy Ruh Sa l ve Medaim Yan k Hastal klar Hastanesi Yönetim Deneyimi 2 Ocak 2010 Liderlik Gönül flidir D fl Ticaret Yönetimi Çin den Dünyaya Bak fl Ömer Bolat 30 Ocak 2010 Hüseyin Yaz c o lu 6 Mart 2010 Haluk Dortluo lu 3 Nisan 2010 Bir Yönetim Modeli: brahim Zeyd Gerçik Mimar Sinan ve Süleymaniye 17 Nisan 2010 ÖZEL ETK NL K 2010 da Türkiye Ekonomisi Çin de Son Dönem nsan Haklar Meselesi Lokman Gündüz 23 Ocak 2010 Dr. Yang Jianli 18 Mart

8 6 Küresel Araflt rmalar KAM Süryaniler hakk ndaki bilgi yetersizli inden bahseden Mutay Öztemiz, tez çal flmas nda, günümüz siyaset sosyolojisinin önemli bir metodu haline gelen saha çal flmas ve sözlü tarih yöntemlerinden faydalanarak söz konusu olumsuzlu u aflmaya çal flm fl. Hamidiye Alaylar, düzenli ordunun verdi i maddî s k nt lardan dolay Rusya daki Kazak alaylar örnek al narak önerilmifltir. Sadece fiafii Kürtlerden teflekkül etmesinin de iki sebebi vard r: Afliret sisteminin kat ba lar ve 18. yüzy lda bafl gösteren k tl k sebebiyle göçebe Kürtlerin, yerleflik Ermenilere ve Süryanilere yönelik sald r lar. Öztemiz in koruculuk sistemi ve Hizbullah örgütüyle aras nda paralellikler kurdu u Hamidiye Alaylar n n en büyük etkisi ise, statülerini suiistimal etmeleridir. Tezini olufltururken yapt anket ve röportajlardaki oyunlar, yemek kültürü, dil ve retorik, anahtar kelimeler ve çeflitli etnografik imler de bu bulgular n desteklemektedir. Öztemiz Süryaniler konusunda da flunlar söyledi: Süryaniler; Keldaniler ve Nasturiler den oluflan ve genellikle Kars ve Hakkari da yaflayan Katolik Do u Süryanileri ile kendilerini Ortado u kadim Süryanileri olarak isimlendirilen ve Urfa, Diyarbak r, Hatay, Mardin, Antakya, Elaz gibi illerde yaflayan Ortodoks Bat Süryanileri olmak üzere iki gruba ayr l r olaylar nda isyana kar flan Do u Süryanileri (Nasturiler) oldu u hâlde, Mardin, Urfa, Diyarbak r civar nda yaflayan Bat Süryanileri de en az Do u Süryanileri kadar olaylardan etkilenmifl; zorunlu göçle ve ölümle sonuçlanan olaylarla karfl - laflm fllard r. Ayr ca, Lozan görüflmelerinin en az ndan alt komisyonlar nda Keldani, Nasturi halklar - n n (Do u Süryanileri) haklar ndan bahsedildi i halde, isyana ve savafla kat lmad klar için Ortodoks Bat Süryanilerinden söz edilmemifltir. Bunun neticesinde, Süryaniler, Lozan da az nl klarla ilgili maddelerde -Yahudiler, Ermeniler, Rumlar gibi di- er az nl klar n aksine- yer almam fl; emperyalist devletler bu gruplar için herhangi bir hak talebinde bulunmam flt r. Mutay Öztemiz in sözlü tarih çal flmalar nda dikkatini çeken di er bir husus da, Yahudiler ile Süryaniler aras ndaki dilsel yak nl kt r. Bu ba lamda, kökenleri pagan bir toplum olan Asurîler e dayand r - lan Süryanilerin - sa n n da dili olan- Aramice konufltuklar n saptayan Öztürk, H ristiyanl n Kudüs d fl ndaki ilk kilisesinin de Hatay da kuruldu- unu vurgulad : Daha sonraki dönemlerde, Vatikan dan gelen Katoliklerin etkisiyle Katolik Ermeniler ve Süryaniler olufltu ki bu durum Süryanilerin, Bat Süryanileri ve Do u Süryanileri diye ikiye ayr lmalar na sebep oldu. Sözlü tarih çal flmas neticesinde flu sonuçlara ulafl lm flt r: Köklü bir e itim gelene ine sahip Süryanilerin bugünkü e itim düzeyleri ça n gerisindedir. Ayr ca, kendi ana dillerinde e itim imkân na sahip Suriye deki Süryaniler, e itim aç s ndan Türkiye deki Süryanilere göre daha iyi durumdad r. Yat r m konusunda da bölgedeki büyük ifladamlar Hizbullah etkisiyle bölgeyi terk edip stanbul a gelmek zorunda kalm flt r. Bir di er göç de 1960 larda yaflanan zorunlu göçler oldu. Süryanilerde öteki üzerinde sa lanan iktidar, Ermeniler ve Rumlar taraf ndan da desteklendi. Öztemiz in sözlü tarih araflt rmalar nda dikkatini çeken anahtar kelimelerden biri de güvensizliktir. Özelde araflt rma grubuna, genelde Müslümanlara karfl güvensizlik hisseden Süryanilerin ac dolu bir-

9 Küresel Araflt rmalar KAM Ça dafl Üngör, Çin D fliflleri Bakanl Arflivi ndeki dokümanlar ve propaganda teflkilat nda çal flm fl kiflilerin hat ratlar n temel alan çal flmas nda, konvansiyonel So uk Savafl literatürüne farkl bir bak fl aç s getirmektedir. çok an s kapal grup psikolojisinin izin verdi i ölçüde röportajlara yans m flt r. Sunum boyunca interaktif bir flekilde geliflen keyifli söylefli Süryani deneyimlerinden örneklerle, soru-cevaplarla ve tart flmalarla sona erdi. So uk Savaflta Çin D fl Propaganda Söylemi: Yabanc Dil Yay nlar ve Pekin Radyosu Ça dafl Üngör 19 Mart 2010 De erlendirme: M u r a t Y e fl i l t a fl Küresel Araflt rmalar nin düzenledi i Çin Konuflmalar n n ikinci konu u Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas liflkiler Bölümü ö retim üyelerinden Dr. Ça dafl Üngör dü. Üngör, Binghamton Üniversitesi Tarih Bölümü nde tamamlad Reaching the Distant Comrade: Chinese Communist Propaganda Abroad bafll kl tezi ba lam nda So uk Savaflta Çin D fl Propaganda Söylemi: Yabanc Dil Yay nlar ve Pekin Radyosu bafll kl bir sunum yapt. Üngör, Çin D fliflleri Bakanl Arflivi ndeki dokümanlar ve propaganda teflkilat nda çal flm fl kiflilerin hat ratlar n temel alan çal flmas nda, konvansiyonel So uk Savafl literatürüne farkl bir bak fl aç s getirmektedir. Üngör e göre bu yeni kaynaklar Çin propagandas n n birçok farkl yönünü ortaya ç kar rken, d fl politika ile propaganda aras ndaki iliflkiyi farkl bir düzlemde yeniden gündeme getirmektedir. Üngör, konvansiyonel So uk Savafl tarihi çal flmalar n n askerî ve devletleraras iliflkilere odakland n ; bu yönüyle propaganda ve ikna faaliyetlerini görmezden geldi ini ifade etti. Üngör, propaganda kelimesinin (xuanchuan) Çincede nötr bir ça r fl m oldu unu belirtirken, Çin Halk Cumhuriyeti nin Mao Zedong dönemindeki ( ) d fl propaganda faaliyetlerini, Pekin Radyosu ve Yabanc Dil Yay nlar ba lam nda ele ald. Söz konusu yay nlar n, Çin in So uk Savafl y llar nda içinde bulundu u diplomatik izolasyonu k rmak için kulland halk diplomasisi kanalla- 7

10 8 Küresel Araflt rmalar KAM r ndan biri olarak öne ç kt n belirten Üngör, 1950 lerden 1970 lere kadar Çin in de iflik dillerde yapt yay nlar arac l yla yabanc halklara ulaflmak ve onlar kendi taraf na çekmek için gayret sarf etti ini vurgulad. Üngör sunumunda Çin d fl propaganda teflkilat nda öne ç kan prensiplerden de bahsetmifltir. Bu prensiplerden en önemlisi shishi qiushi (kan tlara dayanan do ru habercilik) ilkesidir ki, bu da Mao Zedong un yalan söylerseniz izleyiciyi kaybedersiniz söylemi etraf nda flekillenmifltir. Ancak, Büyük leri At l m ve Kültür Devrimi döneminde bu prensip etkisini kaybetmifl, sözkonusu dönemlerde oldukça abart l ve yanl bir propaganda söylemi benimsenmifltir. Bir baflka önemli prensip de neiwai youbie (ülkenin içi ve d fl farkl d r) idi. Bu prensip do rultusunda Pekin Radyosu ve Yabanc Dil Yay nlar, gerek içerik gerekse format itibariyle iç propaganda teflkilat ndan ayr fl yordu. Çin deki yabanc dil medyas, yurtd fl ndaki dinleyici/izleyici kitlelerine ulafl rken, bu kitlelerin co rafî, kültürel, siyasî aç dan Çinli dinleyici/izleyicilerden farkl oldu u konusunda uyar lm flt r. Ancak iç ve d fl propagandan n birbirinden farkl olmas gerekti ini vurgulayan bu prensip de, siyasî kampanyalar n etkin oldu u dönemlerde gözden düflmüfltür. Üngör e göre, sözkonusu dönemde Çin yabanc dil medyas, ülkenin resmî d fl politikas n n bir izdüflümü olarak, Çin karfl tl n n kol gezdi i ülkelerde alternatif bir Çin alg s oluflturmaya çal flm flt r. Üngör sunumunda bu yay nlar n içeri inden söz ederken, hem Çin in genel propaganda söylemine hem de bu ikna çabas n n etkilerine ve s n rl l klar na vurgu yapt. Çin in 60 larda hem Sovyetler e karfl t bir pozisyon almas hem de Bat Bloku taraf ndan d fllanm fl olmas nedeniyle propaganda faaliyetlerinin Çin d fl politikas nda çok ciddi bir ifllev gördü- ünü söyleyen Üngör, baflta Pekin Radyosu olmak üzere propaganda medyas n n Çin in üçüncü dünya ülkeleriyle yak nlaflmas konusunda önemli bir ifllev gördü ünü belirtti. Bu dönemde Çin in d fl propaganda yay nlar nda kulland dillerin say s artm fl ve propaganda teflkilat nda örgütsel bir geniflleme söz konusu olmufltur. Türkiye nin Enerji Politikalar : Nabucco Projesi Örne i fiaban Kardafl 27 Mart 2010 De erlendirme: A b d u l l a h E r b o a Utah Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü nde doktora çal flmalar na devam eden, Sakarya Üniversitesi ö retim görevlilerinden fiaban Kardafl, sunumunda Nabucco projesi çerçevesinde AB-Türkiye ve Azerbaycan-Türkiye iliflkilerini tart fl rken, Nabucco nun Türkiye d fl politikas ndaki konumunu ve stratejik bir manivela olarak kullan lmas n de- erlendirdi: Daniel Yergin geçti imiz asr petrol yüzy l olarak ifade ederken asl nda enerjinin küresel siyaset aç -

11 Küresel Araflt rmalar KAM Türkiye nin enerji politikalar ndaki temel hedeflerine de inen fiaban Kardafl a göre ekonomik geliflimi düflünüldü ünde do acak enerji ihtiyac n karfl lama ve enerji jeopoliti inde transit ülke konumunu güçlendirme amac Türkiye nin enerji politikalar n n omurgas n oluflturmaktad r. s ndan de erini de belirtmifl oluyordu. Günümüz dünyas n n gelece ini etkileyecek gündem maddelerinin bafl nda da yine enerji arz n n ve güvenli inin sa lanmas gelmektedir. Her ne kadar Türkiye yok denecek kadar az do al enerji kaynaklar na sahipse de, kendisini çevreleyen bölgelerin birço u bir o kadar enerji kayna zenginidir. Nabucco tam da bu noktada enerji s k nt s yaflayan Avrupa ya Türkiye üzerinden Hazar, Kafkas ve Ortado u do- algaz n tafl may hedeflemektedir. Do u-bat ve Kuzey-Güney enerji koridorlar nda etkin bir oyuncu olarak yer almak isteyen Türkiye, d fl politikas nda enerji konusuna art k daha esasl bir yer ay rmaktad r. Konuflmas na Türkiye nin enerji politikalar ndaki temel hedeflerine de inerek bafllayan Kardafl, kendi ekonomik geliflimi düflünüldü ünde do acak enerji ihtiyac n karfl lama ve enerji jeopoliti inde transit ülke konumunu güçlendirme amac n n Türkiye nin enerji politikalar n n omurgas n oluflturan iki önemli madde oldu unu ifade etti. Nabucco projesinin geliflim sürecinden bahsederek konuflmas na devam eden Kardafl, Türkiye ve Avusturya heyetlerinin öncülü ünde gerçeklefltirilen müzakereleri müteakiben akflam gidilen bir operadan esinlenilerek Nabucco olarak isimlendirilen bu projenin, Do u-bat enerji koridoru kapsam nda, 1990 l y llarda ortaya ç kan, zengin Hazar ile Orta Asya petrol ve do algaz kaynaklar n n Bat ya aktar lmas sürecindeki ikinci ad m n aflamalar ndan biri oldu unu vurgulad. Bat destekli Do- u-bat enerji koridorunun ilk ad m ise, Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hatt n n hayata geçirilmesi ile gerçekleflmifltir ve 2009 da Rusya ile Ukrayna aras nda yaflanan gerilimlerin ve 2008 Rusya-Gürcistan savafl n n, AB nin enerji güvenli i konusundaki endiflelerinin artmas na ve Nabucco nun ciddi bir alternatif hat olarak tekrar AB gündemine girmesine neden oldu- unu belirten Kardafl, yaflanan bu geliflmelere ra men Nabucco nun bir türlü istenilen h zda ilerleyemedi ini kaydetti. Kardafl a göre, AB nin ortak enerji politikas oluflturamamas ve enerjide Rusya ya ba l güçlü AB ülkelerinin ilgisizli i sebebiyle AB içinde projeyi sahiplenecek siyasî lider eksikli i s k nt s yaflanmas bu yavafllaman n bafll ca sebepleridir. Ayr ca, hem AB nin Türkiye ye karfl net bir tav r ve politika ortaya koyamamas n hem de Türkiye nin enerji konusunda belirledi i stratejilerin AB nezdinde rahats zl k yaratmas n -Mehmet U ur a at fla- bir dayanak/inand r c l k ikilemi ekseninde yorumlad. Kardafl, özellikle 2007 y l sonras nda, Türkiye nin enerji politikalar nda dönüflüm yafland n belirterek, daha önce Nabucco projesinin gerçekleflmesi için yo un bir mesai ve çaba sarf eden Türkiye nin, bu süreçten itibaren mesafeli ve daha rekabetçi bir durufl sergiledi i; bunun da bir paradoks oluflturdu u tespitinde bulundu. Ayr ca, Nabucco projesiyle birlikte Türkiye nin, Do u-bat enerji koridorunda önemli bir aktör olaca ve öne ç kan jeostratejik konumuyla birlikte AB üyeli i için avantaj sa layaca inanc n n son dönem Türk d fl politikas nda oldukça s k rastlanan bir söylem oldu unu vurgulad. Jeopolitik önemle birlikte enerji koridoru olma rolünün çok yo un bir biçimde dile getirilmesine ve elini fazla oynama politikas na 2009 a kadar devam edildi ini ancak bu süreçten sonra bun- 9

12 Küresel Araflt rmalar KAM dan vazgeçildi inin alt n çizen Kardafl, bunun da Nabucco Anlaflmas n n 2009 Temmuzunda imzalanmas nda önemli bir faktör oldu unu kaydetti. Bununla birlikte Kardafl, Azerbaycan la iliflkilerin gerilmesinin gereksiz oldu unu vurgulad. Kardafl a göre, aradaki ihtilaf, komflularla s f r problem politikas çerçevesinde Ankara ile Erivan aras ndaki yak nlaflmadan ziyade, Türkiye nin enerji terminali olma iste inden kaynaklanmaktad r. Nabucco projesinin en önemli tedarikçilerinden biri olan Azerbaycan ile do algaz fiyat n n belirlenmesi konusunda fikir ayr l na düflen Türkiye nin, ayn perspektifle Azerbaycan politikas n devam ettirmesi halinde, önümüzdeki süreçte daha realist d fl politikalar çerçevesinde, stratejik tercih öncelikleri belirlemek zorunda kalaca n savundu. Ayr ca enerji iflbirli i politikalar çerçevesinde Türkiye nin Rusya ile iliflkilerinde realist bir bak fl aç s yla daha ihtiyatl davranmas gerekti i kanaatini de beyan etti. Sunumun tart flma k sm nda ise Rusya n n enerji piyasalar ndaki monopol rolü vurgulan rken, enerjinin bir d fl politika arac olarak kullan lmas ön plana ç kt. Rusya gibi uzun süredir enerjiyi d fl politika arac olarak kullanan bir ülke ile mukayese edildi inde, Türkiye nin henüz yeterli deneyime sahip olmad ve bu alanda daha ince bir diplomatik dile ihtiyac oldu u görüflü paylafl ld. KAM Avrasya Konuflmalar Romen Ortodoks Kilisesi nin Ulusötesi Rolü: talya Örne i Suna Gülfer Ihlamur 2 Ocak 2010 De erlendirme: E l i f S e z e r Avrasya Konuflmalar Din, Kimlik, Siyaset bafll alt nda yap lan ikinci söyleflide, Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas liflkiler Bölümü ö retim üyelerinden Dr. Suna Gülfer Ihlamur la, talya Trento Üniversitesi Sosyoloji Bölümü nde 2008 y l nda Gianfranco Poggi nin dan flmanl nda tamamlad The Romanian Orthodox Churches in Italy: The Construction of Romanian-Italian Transnational Orthodox Space bafll kl doktora çal flmas ba lam nda Romen Ortodoks Kilisesi nin ulusötesi etkisi, talya örne i üzerinden tart fl ld. Ihlamur çal flmas n n kuramsal iskeletini olufltururken üç alan kullanm fl: Din sosyolojisi, ulusötesi göç çal flmalar ve küresel dinler sistemi. Din sosyolojisi bafll alt nda dinlerin tarih boyunca kendini sürekli yeniden infla eden yap s içinde kurumsallaflma özelli ine de inilerek, kilise, cemaatler, örgütlenmeler ve dinin tarihî, dinamik ve ulusötesi bir kimli e bürünmesi tart fl ld. Dinin ulusötesi bir kimli e sahip olmas ndaki en önemli etken ulusötesi göçlerdir. Göçmenin birden fazla ba lamda varoldu u, göçle birlikte farkl ba lamlar birbirine ba lad en önemli alan kuflkusuz 10

13 Küresel Araflt rmalar KAM Suna Gülfer Ihlamur un yapt araflt rmaya ve gerçeklefltirdi i bire bir konuflmalara göre Romen Ortodoks Kilisesi nin gücü göçlerle artmaya devam etmekte ve kendini dinleriyle tan mlayan Ortodokslar n say s h zla artmaktad r. dindir. Bu ba lamda, Romen göçlerinin 1993 ten sonra Almanya ve Avusturya aya n n kesilmesi, talya n n onlar vizesiz kabul etmesi ve ülkeye vizesiz girmifl göçmenleri affetmesiyle Ortodokslukta ulusötesi bir alan olufltu. Ihlamur, üçüncü olarak, Ortodokslu un küresellikle olan iliflkisine de indi. Ortodoksluk, Katoliklikten farkl olarak merkez-çevre iliflkileri yerine daha karmafl k a lar ve iliflkilere kendi jeopolitik özelli i olan symphonia (dünyevî ve ruhânî güçlerin bir arada olmas ) ile cevap vermifltir. Bu noktada Huntington n Ortodokslu un dünyevili ine vurgu yapt ünlü sözü tekrar edildi: slam da Sezar Tanr - d r, Çin ve Japonya da Tanr Sezard r, Ortodoksluk ta Tanr Sezar n küçük yard mc s d r. Romen Ortodoks Kilisesi nin yeniden inflas 1989 dan sonra talya s n rlar ötesine geçti. fiu anda, Paris, Almanya, Amerika merkezli metropolitler, piskoposluklar arac l yla talya yla birebir etkileflim içindedir. Ayr ca, yerel kiliselerin kendi içlerinde bir özerkli i de var ve bu özerklik genelde kad nlar komitesi ve idârî ifller konseyi olmak üzere ikiye ayr l r. Mevcut koflullar ve kanun hükümleriyle flekillenen bu özerklik sadece dinî gereklere göre de il, ayn zamanda içinde bulunulan ba lamlara göre de dengelenir. Sunumun devam nda, kilise ile devlet aras nda genelde concordance ile kurulan iliflki üzerinde duruldu. Osmanl Devleti nin gücüyle Fener Rum Patrikhanesi nin gücü aras nda tarihsel süreçte do ru orant l bir iliflki oldu u söylendi. Moldovya da bulunan biri Bükrefl e biri Rusya ya ba l iki kilise aras ndaki iflbirli i ve çat flmalardan bahsedildi. Romanya daki Çavuflesku yönetiminin kiliseyi milliyetçili i gelifltirmek için kulland ve etnik kimli in dil üzerinden sa land na vurgu yap ld. Ihlamur, sunumunun son k sm nda, talya da yapt alan araflt rmalar ndan bahsetti ve gözlemlerini aktard. Bu ba lamda Ortodokslar n ve Katoliklerin ayinlerini farkl günlerde ayn kilisede yaparak ortak bir alan kulland klar ndan bahsetti. Ihlamur un yapt araflt rmaya ve gerçeklefltirdi i birebir konuflmalara göre, kiliseler tek aktör de ildir. Ayr ca, Romen devleti, seküler ve dini örgütlenmeler ile de ekonomik s k nt lara ra men Ortodokslar n görünürlükleri art yor, kal c l artt rmak için yeni kiliseler infla ediliyor. Romen Ortodoks Kilisesi nin gücü göçlerle artmaya devam ediyor ve kendilerini yeniden dinleriyle tan mlayan Ortodokslar n say s h zla art yor. 11

14 Küresel Araflt rmalar KAM Suna Gülfer Ihlamur un bir taraf yla teoriye di er taraf yla gözleme ve alan araflt rmalar na dayanan zengin içerikli ve ilgi çekici sunumu sorular ve tart flmalarla sona erdi. KAM Etkin Yönetim Söyleflileri Bak rköy Ruh Sa l ve Hastal klar Hastanesi Yönetim Deneyimi Medaim Yan k 2 Ocak 2010 De erlendirme: N e s l i h a n S ö z e r i Kâr odakl bir flirkette ana amaç kâr maksimize etmek iken, bir hastanede gelir ve gider dengesini sa laman n yan nda as l amaç kaliteyi artt rabilmektir. Bu nedenle, hastane yönetimlerinde; yönetim anlay fl, kalite, güven, verimli ve etkin çal flma, motivasyon, rekabet, ekip anlay fl büyük önem arzetmektedir. Doç. Dr. Medaim Yan k ile Bak rköy Ruh ve Sinir Hastal klar Hastanesi nde baflhekimlik görevi süresince sergiledi i yönetim tarz, hangi çal flmalar yapt ve bir ruh sa l hastanesini nas l yönetti i üzerine söylefli yapt k. Kendi deyimi ile canl bir yönetim deneyimini bizlerle paylaflan Yan k, yönetime ve yöneticili e dair önemli noktalara temas etti. Göreve geldi i ilk günden itibaren do ru sorular sorman n gerekli oldu unu düflünen Yan k, öncelikle kendisini ve hastanenin durumunu analiz ederek çal flmalar na bafllar. Zira kendisi bir bilim insan d r ve bir hastaneyi yönetebilmek için ortam ve flartlar iyi bilmesi gerekmektedir. Bu nedenle kendisine, Yönetim nedir? Bak rköy Hastanesi nedir? gibi bafllang ç sorular sorar ve on gün boyunca sorular n cevaplamaya çal fl r. Bu on günün sonunda Yan k n elinde kendi yazd iki yüz sayfal k bir not oluflmufltur. Baflhekimlik görevini hakk yla yap p yapamayaca, yetkinlik ve Bak rköy Hastanesi nin durumu üzerine yapt analiz sonucu bu ifli yapabilece ine karar verir ve kollar s var. Bak rköy Ruh ve Sinir Hastal klar Hastanesi 800 dönüm arazi üzerinde kurulu olup yaklafl k 1900 çal - flandan oluflmakta ve Türkiye nin en çok bilinen hastanesi özelli ini tafl maktad r. Böyle büyük bir hastaneyi yönetmek için gereken SWOT analizi (Strength, Weakness, Opportunity, Threat/Güçlü ve Zay f Yönler, F rsatlar, Tehditler) tam da Yan k n göreve geldi i zamana denk gelen Avrupa nsan Haklar flkence ve Kötü Muameleyi Önleme Komisyonu nun hastaneyi de erlemek istemesi ile yap l r. Ülke d fl ndan gelen bir kurumun hastaneyi gezip rapor yazacak olmas baz çal flanlar rahats z eder. Fakat hastanenin güçlü ve zay f yönlerini bir rapor halinde sunacak bu çal flman n bir f rsat oldu unu düflünen Yan k, tüm çal flanlar n, araflt rma süresince bu komisyona yard mc olmas n ister. Tüm hastaneyi komisyona açar. Komisyon raporu sonucunda flunlar ortaya ç kar: Maddi koflullar, servisler oldukça temiz ama ortam çok s k c. Çünkü hastane yönetimi, biri kendine za- 12

15 Küresel Araflt rmalar KAM Bak rköy Ruh ve Sinir Hastal klar Hastanesi nde baflhekimlik görevi süresince sergiledi i yönetim tarz ndan, yapt çal flmalardan bahseden Doç. Dr. Medaim Yan k, yönetime ve yöneticili e dair önemli noktalara temas etti. rar verir kayg s yla uzun koridorlara sahip bu hastanenin duvarlar n bofl b rak r. Bu da hastalar n psikolojisini kötü yönde etkilemektedir. Güvenlik ile konfor dengesinin iyi ayarlanmas gerekti ini dile getiren Yan k, bu probleme güvenli i zedelemeyecek flekilde koridorlara çeflitli tablolar asarak çözüm getirir. Böylece uzun koridorlara renklilik gelir. Raporun di er bir sonucu ise; çal flanlar n tükenme noktas nda olduklar ve ifl yükünün çok a r oldu u idi. Yan k, bu konuda kendi gözlemlerine dayanarak objektif bir de erlendirme yap yor ve flunlar söylüyor: Oysa öyle de ildi. Çal flanlar n üçte biri süper çal fl yordu, üçte biri ara s ra çal fl yordu, kalan ise iflten kaç yordu. Bir yöneticin bu de erlendirmeyi yapabilmesi, çal flt insanlar ve yönetimi alt ndakileri tan mas her yöneticinin olmazsa olmaz d r. Böylece problemler ve f rsatlar daha iyi görülebilecektir. Komisyonun verdi i rapora göre; hastanede güven ve uzman eksikli i, hastalar n bahçeye ç kar lmamas gibi sorunlar mevcuttu. Sorunlar gören Yan k, yönetimin tam bir bilim oldu unu düflünür ve bunun için yönetim alan nda yirmiden fazla kitap okuyarak bir bilim adam olman n yan nda ayn zamanda hastanede iyi bir yönetim sergileyebilmek için kendisini yönetim alan nda yetifltirmeye çal - fl r. Durum analizi ile güçlü ve zay f yönlerini gören Yan k, ikinci önemli sorusunu sorar ve cevaplar: Ben nas l yönetece im? Bunun cevab olarak da, daha yatay bir yönetim tarz n seçer ve yetkilerini delege eder. Fonksiyonel birimler kurar, küçük birimlerin bafl na koordinatörler koyar ve hastaneyi ortak bir ak lla yönetmeye bafllar. Yönetimin tan mlar ndan biri; insan, bilgi ve kayna n verimli kullan lmas ile yönlendirilebilmesidir. Bu çerçevede Yan k, e itimi bir numaraya koyarak hizmet kalitesine önem verir ve yapt çal flmalarla kurumun gelir-gider dengesini sa layarak asl nda tan m n yapt yönetim kavram n somut bir flekilde ortaya koyar. Hastanede oluflan gelir-gider dengesindeki aç klar görebilmek ad na otomasyon sistemi kurulur. Böylece, ilaçlar ve tedaviler kay t alt na al nmaya bafllan r. Astlara, yetkiler delege edilir ve tam yetki verilir. Hastanede her fley istatistikler ile yay nlanmaya bafllan r. Böylece bir performans de erlemesi yap lm fl olur. Servislerde k r lan cam say s, hastalar n ne kadar bahçeye ç kar ld gibi maddeler, servis flefleri aras nda iyi flef olmak ad na bir rekabeti de bafllat r. De iflim süreci bafllam flt r art k... Bu de iflime karfl ç kanlar da olmufltur. Fakat Yan k, çal flmalar ndan vazgeçmek yerine, yap lan de iflime karfl olanlar n bizzat gerekçesi ile karfl s na ç kmas n ister. De iflim için kollar s vayan Yan k, dünya konsepti ile dünyadaki ruh hastanelerinin mimari yap lar n görmek ve Türkiye de daha iyisini yapabilmek ad na baflhekimli e gelifli ile beraber oluflturdu u ortak ak l ekibi ile beraber 7-8 ülke gezer. Bu ülkelerdeki ruh sa l anlay fl n, hastane yap s n gözlemleyen ekibin 80 sayfal k Türkiye Ruh Sa l Üzerine De erlendirmeler ve Öneriler isimli bir rapor haz rlad n belirten Yan k söz konusu rapordan yöneticilikle ilgili baz notlar ve anekdotlar bizlerle paylaflt. Uyumlu bir ekip çal flmas n n faydalar ndan bahseden Yan k, büyük yap lar yönetmek yerine küçük gruplar kurarak bafl- 13

16 Küresel Araflt rmalar KAM Liderlik Gönül flidir kitab nda yapt s n fland rmaya sad k kalarak liderlik ve yönetim konusundaki düflüncelerini bizlerle paylaflan Ömer Bolat, ileriye bakarken, geçmifle bakmay unutmamak aç s ndan topluma mal olmufl büyük zatlara ait tecrübeleri önemsedi ini dile getirdi. lar na koordinatörler ataman n iflleyen iyi bir sistem oldu unu vurgulad. De iflim için öncelikle anlay fllar ile kiflinin yapt ifle ve karfl s ndaki insana dair nas l bakt n n çok önemli oldu unun alt n çizen Yan k, bir kurumda de iflimin gerçekleflmesi için insanlar n de iflimi yapacak kifli veya ekibe güvenmesi gerekti ini özellikle vurgulad. Güvenin imaj çal flmalar ile de il; lider veya ekibin tav r ve sözlerinde gerçe i ne kadar yans tt ile ilgili oldu- unu belirten Yan k a göre koltuklara ba lanmak, de iflimin bir numaral engelidir. Kiflinin bir fonksiyon için o mevkide bulundu unu gösterebilme cesaretinin önemli oldu unu belirten Yan k a göre çal flmalar m z ne kadar mükemmele ulaflt rmaya çal flsak da, kusursuza giden yolda çal flmalar m z için her zaman yapabilece imiz bir fleyler kalacakt r. Mühim olan, yapamad klar m z bilmek ve bunlar hayata geçirmek için düflündüklerimizi uygulamaya koyabilmektir. Yan k n anekdotlarla renklenen sunumun ard ndan yap lan yorumlar ve dinleyicilerin sorular yla program nihayete erdi. Liderlik Gönül flidir Ömer Bolat 30 Ocak 2010 De erlendirme: A y fl e K a fl k r k çtenlikle k sa bir özgeçmiflini anlatarak konuflmas na bafllayan Ömer Bolat ile 2009 y l n n Eylül ay nda Hayat Yay nc l k tan ç kan Liderlik Gönül flidir kitab n n içeri i üzerine bir söylefli yap ld. Bu kitapta; 27 y ll k ifl hayat, MÜS AD baflkanl döneminde yurtiçi ve yurtd fl nda yapt gezilerde edindi i deneyimleri anlatan Bolat, Söz uçar yaz kal r gere ince bunlar kaleme almay uygun buldu unu söyledi. Konuflmas n n büyük bir bölümünde kitab nda yapt s n fland rmaya sad k kalarak tecrübelerini anlatan Bolat ilk olarak liderlik ve yönetim konusundaki düflüncelerini bizlerle paylaflt. Bolat konuflmas nda topluma mal olmufl büyük zatlara ait tecrübelerin liderlik anlay fl n n oluflmas na öncülük etti ini belirterek, ileriye bakarken, geçmifle bakmay unutmamak aç s ndan söz konusu tecrübeyi önemsedi ini dile getirdi. Bolat konuflmas n n ilerleyen bölümlerinde özelikle ekonomi alan nda yönetici olman n imkân, flart, f rsat ve zorluklar na dikkat çekti. Küresel krizin nas l ortaya ç kt, ne gibi sonuçlar meydana getirdi i ve bitmesi için neler yap lmas gerekti i gibi konulara ve sorunlara cevap üretmenin, her daim de iflen flartlar alt nda karar alman n zorluklar na de indi. Liderlik Gönül flidir bafll kl kitab nda iflletmeler için kriz reçetesi bafll yla alt n öneriler bölümü alt nda kendi tecrübelerini paylaflt n anlatan Bolat, daha sonra uzun y llar yöneticilik yapt sivil toplum kurulufllar n n toplumsal önemine dikkat çektikten sonra STK lar n nas l yönetilmesi gerekti iyle ilgili görüfllerini paylaflt. STK larla ifl dünyas aras ndaki iliflkilerin gerek kriz dönemlerinde gerekse normal dönemlerde ekonominin ve sosyal-siyasal süreçlerin yönetilmesinde etkin bir rol üstlendi ini vurgulayan Bo- 14

17 Küresel Araflt rmalar KAM brahim Zeyd Gerçik, geçmiflin dilini, yaflayan bir dil olarak bugüne nas l tafl r z düflüncesi ve kurum kültürü bize ait bir modelle anlat lamaz m sorusu çerçevesinde Mimar Sinan ve eseri Süleymaniye üzerine yo unlaflt n ifade etti. lat a göre STK lar n giderek artan etkisi toplumsal süreçlerin dinamiklerini yeniden belirlemektedir. Liderli in bir gönül ifli oldu unu, gönül dolusu bir hizmet aflk yla baflkalar na faydal olmak ve Allah n r zas n kazanmak için yap lan çal flmalar n hay r ve bereketinin çok olaca n belirten Bolat, Liderlik Gönül flidir kitab n yazarken en büyük motivasyon kayna n n nsanlar n en hay rl s, baflkalar - na faydal oland r anlay fl oldu unu dile getirdi. Soru-cevap k sm nda dinleyicilerden gelen sorular cevaplayan Bolat n sunumu anekdotlarla sona erdi. Bir Yönetim Modeli: Mimar Sinan ve Süleymaniye brahim Zeyd Gerçik 17 Nisan 2010 De erlendirme: M e l i h T o r l a k Etkin Yönetim Söyleflileri nin dokuzuncu program n Sistem Dan flmanl k E itim Yöneticisi brahim Zeyd Gerçik ile Bir Yönetim Modeli: Mimar Sinan ve Süleymaniye üzerine yapt k. Gerçik, 2009 y l n n Mart ay nda piyasaya ç kan Her Dem Yeni [Bir Yönetim Modeli Mimar Sinan] ve Her Dem Güçlü [Bir Yönetim Modeli Süleymaniye] kitaplar n n ortaya ç k fl sürecini ve süreç içerisinde yaflad deneyimleri bizlerle paylaflt. Her fikrin bir kuluçka dönemi oldu una dikkat çekerek konuflmas na bafllayan Gerçik in Süleymaniye ve Mimar Sinan a yönelik ilgisi stanbul Üniversite ndeki ö rencilik y llar na dayan yor. 8 y ld r farkl iflletmelere dan flmanl k yapan Gerçik, flirket yöneticilerinin büyük ço unlu unun tarihî birikimlerinin zay f oldu una dikkat çekti. Buradan hareketle geçmiflin dilini, yaflayan bir dil olarak bugüne nas l tafl r z düflüncesi ve kurum kültürü bize ait bir modelle anlat lamaz m sorusu çerçevesinde Mimar Sinan ve eseri Süleymaniye üzerine yo unlaflt n ifade etti. Eserin birincil amac, sa l kl, esnek ve süreklilik arzeden iliflki ve kurumlar nas l infla edebiliriz, bir baflka ifadeyle, Osmanl n n bilgi birikimini bir model üzerinden nas l okuyabiliriz sorusuyla ortaya ç k yor. 15

18 Küresel Araflt rmalar KAM Mimar Sinan ve Süleymaniye yi anlamak için öncelikle Osmanl yönetim sistemine bakmak gerekti ini söyleyen Gerçik, bu sistemde de er aktar m n gücü elinde tutan (Ertu rul Gazi) de il, ilmi elinde tutan kifliler (fieyh Edebali) yap yor. Lider olacak kifliye (Osman Bey) de er aktar m n (fieyh Edebali den Osman Bey e Ö ütler örne inde oldu u gibi) baba de il, hoca yap yor. Osmanl yönetiminde öne ç kan en önemli özelliklerinden birinin, gönül al c l k oldu unu söyleyen Gerçik, Osmanl n n fethetti i topraklarda yaflayan insanlar asimile etmedi ine, kazand na ve farkl - l klar zenginliklere dönüfltürdü üne dikkat çekiyor. Sistemin bir baflka özelli i ise bütünlemek. Bulundu u tüm co rafyada bütünleyici bir yol izliyor Osmanl. Gerçik e göre bulundu u yer ve mimari ile Süleymaniye flöyle bir mesaj vermektedir: Biz geçmiflin bilgi birikimini, deneyimini kendi içimizde bütünledik, onu yeniden tan mlad k ve biz her ufka hâkimiz, insanl n devam n n zirvesiyiz ve size meydan okuyoruz (Galata ve Ayasofya nezdinde Bat ya). Süleymaniye nin içine girildi inde flefkat, dinginlik rahatlama, tevazu; d fltan ise sa lam, görkemli, izzetli bir yap görüyoruz. Di er taraftan Ayasofya içinde 15 dakika zaman geçirildi inde insan n içinin darald n, binan n kifliyi ezdi ini iddia eden Gerçik e göre Ayasofya, sen zay fs n, güçlü olan tanr ve onun gücünü temsil edenler alg s n hissettirmektedir. Yönetim aç s ndan bak ld nda ise bir önder, d flar daki kurumlara karfl kendi kurumsal bütünlü ünü temsil ederken çok sa lam bir model olmas gerekiyor. Kurumun sayg nl n, duruflunu güçlü bir flekilde temsil etmesi; kendi çal flan - na karfl ise paylafl mc ve merhamet infla eden biri olmas gerekiyor Yani hizmet edici bir lider olmas gerekiyor. Muhteflem eserden ç kar lan bir baflka husus da, krize karfl haz rl kl olmak... Gerçik e göre, Osmanl kriz kaynaklar n n ne oldu unu önceden görüp çözümleme yapabiliyor. Mimar Sinan ve Süleymaniye özelinde örnek vermek gerekirse, Süleymaniye de temel at ld ktan sonra tam anlam yla zeminin oturmas için 2 y l bekletiliyor. Mimar Sinan n co rafî olarak deprem bölgesi olmas hasebiyle böyle bir giriflimde bulundu unu ifade eden Gerçik, 3 büyük deprem yaflamas na ra men eserde en ufak bir çökme olmad na dikkat çekiyor. Söyleflide öne ç kan di er cümleleri özetlemek gerekirse; Mimar Sinan yapt eserlerde düflüncelerini anlat r. Kubbe Hz. Muhammed i, içerideki 4 sütun 4 halifeyi, 10 flerefe ve 10 kap dünyaya medeniyeti açan 10 sahabeyi temsil eder. Yönetimsel anlamda bak ld nda, her yap n n özünde bir liderlik modeli vard r. Yap lidere göre biçimlenir. Her lider de erler çerçevesinde bir çekirdek kadro oluflturur. Oluflan bu kadrolar da yap lar mayalar. Külliye binalar toplumsal ihtiyaçlar, camii ise insan temsil eder. Lider olan kifli, di erine sürekli olarak duygusal coflkunluk aktaran, hedefler veren ve o hedefleri kendi yetene iyle tutarl yapan kiflidir. 16

19 Küresel Araflt rmalar KAM Eserin inflas nda 20 bin kifli organize ediliyor ve bunlar n 10 bini H ristiyan. Orkestra flefi olarak rol al yor Mimar Sinan. Yetki ve görev tan mlar birçok flirkette yap lm - yor. Tarihî kaynaklara bak ld nda Süleymaniye de ifller yap l rken, tek tek ekiplerin görevleri tan mlanm fl. Bugün Bat da ö renen organizasyon olarak ifade edilen kavram n, Osmanl n n insan yetifltirme modelinde sürekli keflfetme/ö renme olarak yer ald n görüyoruz. Sinan 19 yafllar nda önce tafl ustas olarak bafll yor, sonra marangozlu a yönlendiriliyor ve böylece bütünü görmeyi ö reniyor. Ard ndan nakkafll k dersleri al - yor ve ayr nt lara odaklanmay ö reniyor. Ayn zamanda asker olan Sinan n, mühendislik ve mimarl k becerileri gelifltiriliyor. III. Murat ve III. Mehmed e matematik dersleri veriyor. Sürekli bir ö renme anlay fl n Mimar Sinan özelinde görmüfl oluyoruz. Son olarak, Mimar Sinan sadece kendi yapt eserler ile de il, kendisinden sonra ünlü eserleri infla edecek ustalar da yetifltirmifltir. Mostar Köprüsü nü infla eden Mimar Hayreddin, Sultanahmet Camii ni infla eden Sedefkâr Mehmet A a ve Tac Mahal i infla eden Mimar Yusuf, Mimar Sinan n ö rencilerinden birkaç d r. KAM Ekonomi Seminerleri Yönetiflim Kurumlar n n Gelir Da l m ve Hükümet Harcamalar liflkisindeki Gölgeleyici Rolü Ahmet Faruk Aysan 31 Ekim 2009 De erlendirme: Hasan Kadir Tosun Bo aziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü ö retim üyelerinden Ahmet Faruk Aysan, sunumunda, kurumlar n ekonomi literatüründeki yükselifliyle ba lant l olarak gelir da l m n n yeniden da t m üzerindeki etkisi hakk ndaki çal flmalardan bahsettikten sonra, literatürde bu zamana kadar eksik b rak lm fl bir alan olan gelir da l m ndaki adaletsizlikle yeniden da t m kurumlar n n verimlili i aras ndaki iliflkiyi ve bunun toplam yeniden da t ma etkisini ortaya koydu. Aysan, konuya altyap olmas aç s ndan girifl bölümünde, yönetiflim ve kurumlar kavramlar n ve iktisadî literatürde kullan m alanlar n s n fland rarak, IMF, Dünya Bankas gibi kurumlar n genellikle yönetiflimi sonuca dair tespitlerde bulunurken kulland klar n ; kurumlar n ise genellikle akademide sebepler i aç klamada kullan lan bir kavram oldu- unu vurgulad. Aysan, 1980 lerde oluflan Washington Mutabakat n n, zaman içinde yap lan yanl fllardan yola ç karak kurumlar önemli bir unsur olarak kabul eden 17

20 Küresel Araflt rmalar KAM Ahmet Faruk Aysan, ekonomi literatüründe bu zamana kadar eksik b rak lm fl bir alan olan gelir da l m ndaki adaletsizlikle yeniden da t m kurumlar n n verimlili i aras ndaki iliflkiyi ve bunun toplam yeniden da t m üzerindeki etkisini ortaya koydu. Post-Washington Mutabakat na evrildi ini; North, Coase, Acemo lu gibi akademisyenlerin kurumlarla ilgili çal flmalar n n da bu dönüflümün flekillenmesinde önemli pay oldu unu ifade etti. Kurumlar n s n fland r lmas nda çeflitli yaklafl mlar oldu unu söyleyen Aysan, sözlerine flunlar ekledi: Bir yaklafl ma göre, kurumlar idarî kurumlar, siyasal istikrar ve demokratik kurumlar olarak üçe ay - rabiliriz. Bu kurumlar n bir k sm iyi çal fl rken bir k sm çal flmayabilir; M s r örne inde de oldu u gibi demokratik kurumlar n (bas n özgürlü ü, vs.) iyi çal flm yor olmas na ra men, idarî kurumlar n düzgün ifllemesi ve siyasal istikrar n varolmas bunun bir kan t. Dani Rodrik ise demokrasiyi uzun zamanda elde edilecek bir meta-kurum olarak tan ml yor ve kurumlar ulaflacaklar sonuç bak m ndan üçe ay r yor: makroekonomik istikrar hedefleyen kurumlar, sosyal bar fl sa layan kurumlar ve anlaflmazl k çözücü kurumlar. Aysan, kurumlar ve yönetiflim kavramlar n bu flekilde k saca aç klad ktan sonra, gelir da l m n n yeniden da t m kurumlar n n verimlili i ve sonuçta toplam yeniden da t m üzerindeki etkisine de- indi. Teorik çal flmalar n gelir eflitsizli inin yeniden da t m art raca n öngördü ünü, fakat ampirik çal flmalar n tam tersini ortaya ç kard n söyleyen Aysan, doktora tezinde bu çeliflkiyi anlamaya ve sebeplerini ortaya ç karmaya çal flt n ifade etti. Aysan, gelir da l m ndaki eflitsizlik yeniden da t m taleplerini art rsa da, üst gelir grubunun politik etkisiyle ve/veya toplumun gelecekte yükselme beklentilerinin sonucu olarak kurumsal verimlili in düfltü ünü ortaya koyarak, bu verimlilik düflüflünün de toplam hükümet harcamalar n olumsuz yönde etkiledi ini söyledi. KAM Özel Etkinlik 2010 da Türkiye Ekonomisi Lokman Gündüz 23 Ocak 2010 De erlendirme: C a f e r D e n i z T.C. Merkez Bankas Meclis Üyeleri nden Doç. Dr. Lokman Gündüz, mevcut küresel finans krizinin Türkiye yans malar ile alakal bilgi kirlili ini önlemeye katk da bulunacak 2010 da Türkiye Ekonomisi bafll kl bir sunum yapt. 18