Düve Besleme ve Yönetiminin Bazı Temel Yönleri

Transkript

1 Düve Besleme ve Yönetiminin Bazı Temel Yönleri A. F. Kertz, Ph. D., Dipl. ACAN ANDHIL LLC St. Louis, Missouri ABD Tercüme: Nadir Fayazoff ASA İzmir Mayıs 2008

2 İlk Doğumunu Yapacak Düveler için Hedefler İlk buzağıyı aylıkken doğurmak. Buzağılama öncesinde 636 kg veya sonrasında 545 kg vücut ağırlığı. Sağrı yüksekliği ~137 cm veya kalça yüksekliği ~142 cm

3 Sağrı Yüksekliği Cm Standart Büyüme Eğrileri Doğum Birth Ay Yaşı Ağırlık kg Kertz et al., Holstein sığırlarda doğumdan ilk buzağılamaya kadar sağrı yüksekliği ve vücut ağırlığı artışının nispi verimlilikleri J. Dairy Sci. 21:

4 Azami besin ve maliyet verimliliği, yaşam payı maliyetinin düşük ve büyüme hızının yüksek olduğu erken yaşlarda görülür.

5 Düvelerde Vücut Ağırlığı kg Doğum 6. Ay 12. Ay 24. Ay Olgun Kertz et al Prepartum Holstein ineklerin vücut ağırlığı, kondisyon skoru ve sağrı yüksekliği ile doğum sayısı itibarıyla buzağı ağırlığı ve cinsiyeti. Bir veri tabanı ve özet. J. Dairy Sci. 80:

6 DÜVELERİN N BÜYÜME B 100 MALİYETLER YETLERİ % Vücut AğıA ğırlığı Artışı ve Maliyet/lb % Vücut Ağırlık Artışı Cent / lb Kertz et al., Holstein sığırlarda doğumdan ilk buzağılamaya kadar sağrı yüksekliği ve vücut ağırlığı artışının nispi verimlilikleri J. Dairy Sci. 21: Ay Yaşı

7 Düvelerde Sağrı Yüksekliği Cm Doğum 6. Ay 12. Ay 24. Ay Olgun

8 DÜVELERİN N BÜYÜTME B MALİYETLER YETLERİ Sağrı Yüksekliği Artışı ve Ağırlık / Sağrı Yüksekliği i Oranı % Sağrı Yüksekliği Artışı Ağırlık / Sağrı Yüksekliği Ay Yaşı

9 DÜVELERİN N BÜYÜTME B 200 MALİYETLER YETLERİ $ / INCH SAĞRI YÜKSEKLY KSEKLİĞİ Ay Yaşı

10 Gelecekteki süt s t veriminin bir göstergesi olarak sağrı yüksekli ksekliğinin inin nispi önemi göz g z ardı edilmiş olup sürüye katılacak düvelerde d bu parametreye daha fazla dikkat edilmelidir. J. DAIRY SCI. 76:3771, 1993

11 Hoard s s Dairyman 25/4/ 25/4/ Sayfa Sayfa Düvelerin Ağırlığı İtibarıyla Yetiştirme Maliyeti Günlük Maliyet ($) Sabit Giderler İşçilik / Yönetim Değişken Giderler Yem Düve Ağırlığı (lbs)

12 Buzağı / Düve Maliyetleri Buzağı Dönemi -- Gruba / düve barınağına aktarılır haftada sütten kesilir -- Toplam maliyet = 160 $ veya toplam buzağı/düve maliyetinin %13 ü -- Ayrıca buzağı için 100 $ -- Yem maliyeti = %38, işçilik = %40 Düve Dönemi -- Toplam maliyet = 1260 $ -- Yem maliyeti = Toplam maliyetin %60 ı

13 Düvenin Ağırlığı İtibarıyla Yetiştirme Maliyetleri $/gün Sabit Giderler İşçilik / Yönetim Değişken Giderler Yem Düve Düve Ağırlığı (lb) Wisconsin Üniv. Saha Araştırması

14 Buzağı / Düve Maliyetleri Buzağı Dönemi -- Gruba / düve barınağına aktarılır -- 7 haftada sütten kesilir -- Toplam maliyet = 326$ veya toplam buzağı/düve maliyetinin %20 si -- Ayrıca 500$ buzağı için -- Yem maliyeti = %34, işçilik = %47 Düve Dönemi -- Toplam maliyet = Buzağı dönemi dahil 1649$ -- Yem maliyeti = Toplam düve dönemi maliyetlerinin %52 si

15 Yeni Doğmuş Buzağı Sulkus Özofagus (Özofagus Oluğu) Özofagus Penn State University Hoard s Dairyman, May 25, 2003

16 3-4 Aylık Olunca Sulkus Özofagus (Özofagus Oluğu) Özofagus Penn State University Hoard s Dairyman, May 25, 2003

17 Neden kuru ot kullanılma lmaz?

18 RUMEN GELİŞİ İŞİMİ Sindirim yan ürünleri, sırass rasıyla butirik, propiyonik,, asetik olarak uçucu u ucu yağ asitlerini (VFA) stimüle eder. Kuru ot fazla hacimlidir, sindirilebilirliği düşüktür fermente olduğunda unda uçucu u ucu yağ asitlerini ihtiyaç duyulan sırada s değil ters sırada üretir. Papila a gelişimi imi / enerji absorbsiyonu yonu,, birbirini tamamlayan sinerjistik bir süres reçtir. Verimli / ekonomi onomik kazançlar sağlan lanır.

19 Rumen Gelişimi imi* Hacim (l) Papila Boyu (mm) Kuru Ot Başlang langıç Yemi Süt 33 <1 *Warner, et al., Muhtelif diyet faktörlerinin rumen gelişimi imi üzerindeki etkileri.. Cornell Hayvan Besleme Konf. Tutanakları Sayfa

20 Buzağı ğılarda Bağı ğırsak Muhtevası a Diyet % Vücut AğıA ğırlığı Sıvı 11 Başlang langıç Yemi 19 Kaba Yem 36 a haftalık k buzağı ğılar üzerinde İngiltere ngiltere de yapılan bir araştırma. rma.

21 Diyetlerde Kaba Yem % sinin % Etkisi Diyetteki Kaba Yem (%) Günlük k AğıA ğırlık k Kazancı (lb) Canlı Ağırlık k (lb( lb) Canlı Ağırl rlık İçindeki % RETİKUL ULUM UM-RUMEN SİND NDİRİM M KANALI Br. J. Nutr.. 20: , ,1966.

22 Buzağı Buzağımaması mamasıve ve başlangıç başlangıçyemiyle beslenmiş beslenmiş8 haftalık haftalık bir bir buzağı buzağı midesinin midesinin dıştan dıştan görünümü. görünümü. Kuru Kuru ot ot da da verilmiş verilmişolsaydı rumen rumendaha da da büyük büyük fakat fakat daha daha az az işlevsel işlevsel olacaktı. olacaktı.

23 Aynı Aynıbuzağı buzağımidesinin içten içten görünümü. görünümü. Retikulumda Retikulumdabal bal peteği peteği yapısı yapısınet net olarak olarak görülüyor. görülüyor. Rumen Rumen papilaları papilalarıkalın ve ve yoğun yoğun bir bir tabaka tabaka halinde halinde gelişmiş. gelişmiş. Çok Çok koyu koyu renkli renkli olmaları olmaları yaygın yaygın damar damar oluşumundan oluşumundan kaynaklanıyor. kaynaklanıyor. Bu Bu da da papilaların papilalarıniyi iyi gelişmiş gelişmiş ve ve işlevsel işlevsel olduğunu, olduğunu, fermentasyon fermentasyonürünü VFA ları VFA larıabsorbe absorbe edebildiklerini edebildiklerini gösteriyor. gösteriyor.

24 Başlangıç Başlangıçyemi ve ve kuru kuru otla otla beslenmiş beslenmiş8 haftalık haftalık bir bir buzağı buzağımidesinin içten içten görünümü. görünümü. Papila Papila gelişiminin gelişiminin sınırlı sınırlıkaldığı ve ve rengin rengin de de açık açık olduğu olduğu görülüyor görülüyor (yetersiz (yetersiz damar damar oluşumu). oluşumu). Bu Bu durum durum rumenin rumeninişlevsel işlevsel gelişiminin gelişiminin yetersiz yetersiz kaldığını kaldığınıgösteriyor.

25 Başlıca Besleme Değişkenleri Kuru madde (KM) alımı Protein seviyesi Enerji seviyesi Protein/enerji oranı Vücut kondisyonu Kaba yemler

26 Gelişmekte olan düvelerde gözlemlenen / öngörülen KM alımları (NRC 2001) Gözlemlenen KM alımı (kg/gün) r 2 = n = 2,727 Öngörülen KM alımı (kg/gün)

27 Azalan KM alımı / Vücut Ağırlığı 3 % Vücut Ağırlığı 2,5 2 1,5 1 0, KM alımı (%Vücut Ağırlığı) lb

28 Protein Enerji Oranı CP:ME Ay Yaşı Kaynak: VandeHaar, M. J

29 Büyüme ve Gelişme En verimli gelişme ilk 6 ayda yaşanır. Adipoz (yağ) hücreleri, erken yaşlarda ilk olarak hiperplasi yoluyla sayıca artar. Yağlanma daha ileri yaşlarda hipertrofi yoluyla, yani yağ hücrelerinin irileşmesiyle gerçekleşir. Şayet erken yaşlarda daha çok yağ hücresi oluşmuşsa, ileri yaşlarda yağlanma eğilimi de yükselir. Zira irileşecek daha çok sayıda yağ hücresi mevcuttur.

30 Vücut Kompozisyonu Üzerinde Yağın Etkileri Aynı başlangıç vücut ağırlığı Aynı ort. günlük ağırlık kazancı ~0.6 kg Canlı vücut ağırlığı suyun yerini yağ alıyor Canlı vücut ağırlığı yağ %8.5 ten 11.0 a çıkıyor. Daha az protein ve mineral içeren daha yağlı buzağılar. % Tikofsky et al Buzağı mamasındaki karbonhidrat ve yağ içeriği farklarının Holstein erkek buzağıların vücut kompozisyonuna etkileri. J. Anim. Sci. 79: % 22% 31% Buzağı Mamasının Yağ Oranı Protein Yağ Kül

31 -devam- İlk 2 ay boyunca kg lık ort. günlük ağırlık kazancı, buzağının vücut ağırlığının, iki ayda ikiye katlanması anlamına gelir. Müteakip 22 ay boyunca kg lık ort. günlük ağırlık kazancı, aylık olduğunda 636 kg lık düve demektir. Ortalama günlük ağırlık kazancı kg olursa durum nasıl olur?

32 -devam-. Günde 1 kg ın üzerinde ağırlık kazancına imkan veren enerji alımları yağ olarak birikecektir. Bu seviye, optimum protein birikiminin üst sınırı gibi görünmektedir. Böyle bir ağırlık kazancı tavsiye edilmez ve genellikle kötü veya vasat buzağı büyütme programlarını telafi etmek için uygulanır M. Meyer in doktora tezine istinaden M. Van Amburgh 2007

33

34 Gruplandırma Araştırması Belirli bir yaşta hedef vücut ağırlığını tutturamayan düveler, bir üst gruba alınmayıp arkadan gelen yeni bir grup daha genç düveyle birlikte tutulmuştur. Düveler hedef vücut ağırlığını tutturuncaya kadar her 15 günde bir yeniden tartılmıştır. Hedef ağırlığı tutturunca bir üst gruba, yani daha önce içinde bulundukları gruba alınmışlardır. Gecikmiş düveler yaş grupları itibarıyla sınıflandırılmıştır. 2,817 düveden 631 i gecikmiştir Gri = Gecikmemiş Siyah = Gecikmiş Beyaz = Gecikmiş sonra tekrar gruba alınmış Bach et al., The Prof. Anim. Scientist,22:

35 Gün Yaşı Ort. Günlük Ağırlık Kazancı (g/gün)

36 Gruplandırma Sorunları Genetik? Kötü başlangıç? Hava şartları? Solunum sorunları? Pasif karakter? Aşırı kalabalık? Geçiş dönemi ineklerinde %80-85 stoklama yoğunluğu.

37 Solunum Sorunlarının Etkisi n = 2, >4 P Nihai Vücut Ağırlığı (kg) Nihai Yaş (gün) Ort. Günlük Ağırlık Kazancı (kg/gün) Düvelerde solunum problemi olup olmadığı her gün kontrol edilmiş ve rastlanan vakalar, etkilerini minimize etmek için yoğun tedaviye tabi tutulmuştur. Solunum problemi sıklığı arttıkça ortalama günlük ağırlık kazancı azalmıştır. Nihai vücut ağırlığı farklılık göstermese de nihai ağırlığa ulaşma süresi uzamıştır. Solunum sorunlarının tedavisi ve nihai ağırlığa ulaşıncaya kadar geçen bakım/besleme süresinin uzaması, maliyetleri yükseltmiştir. Bach, et al., th PDHGA Conf. Sayfa

38 DÜVELER İÇİN KABA YEM Aşırılıklardan kaçının: -- serbest seçim mısır silajı -- kötü kaliteli kuru ot Kuru yonca otu / ot silajı Kombinasyonlar: -- yonca / ot -- yonca /mısır silajı -- ot / mısır silajı Kaba yemler düvelere fazla gelebilir.

39 DÜVELERDE SIK RASTLANAN TEHLİKELER Solunum Gruplandırma, nakliye Aşırı enerji alımı, serbest seçim mısır silajı Kalitesiz kaba yem Takviye veya dengeleme yapılmaması Çok ileri yaşta buzağılama Çok genç yaşta buzağılama Düveler arasındaki değişkenliğin göz ardı edilmesi

40 Teşekk ekkür Ederiz