K.MARAS YÖRESINDE DOGAL OLARAK YETISEN AGAÇLARIN ODUN MEKANIGI VE TEKNOLOJISI AÇISINDAN INCELENMESI ALT YAPI PROJESI

Transkript

1 T.C. KAHRAMANMARAS SÜTÇÜ IMAM ÜNIVERSITESI K.MARAS YÖRESINDE DOGAL OLARAK YETISEN AGAÇLARIN ODUN MEKANIGI VE TEKNOLOJISI AÇISINDAN INCELENMESI ALT YAPI PROJESI ARASTIRMA PROJELERI YÖNETIM BIRIMI BASKANLIGI NISAN 2005 KAHRAMANMARAS

2 K.MARAS YÖRESINDE DOGAL OLARAK YETISEN AGAÇLARIN ODUN MEKANIGI VE TEKNOLOJISI AÇISINDAN INCELENMESI ALT YAPI PROJESI PROJE NO:2003/7-53 PROJE EKIBI: Doç. Dr. Ibrahim BEKTAS (Proje Yön.) Prof. Dr. Orhan ERDAS Prof. Dr. M. Hakki ALMA Yrd. Doç. Dr. Fatih MENGELOGLU Yrd. Doç. Dr. Ramazan KURT Ars. Gör. Dr. A. Riza DEMIRKIRAN NISAN 2005 KAHRAMANMARAS. 2

3 ÖNSÖZ KSÜ Arastirma Projeleri Yönetim Birimi Baskanligi tarafindan desteklenen K.Maras Yöresinde Dogal Olarak Yetisen Agaçlarin Odun Mekanigi Ve Teknolojisi Açisindan Incelenmesi Alt Yapi Projesi adli proje, Kahramanmaras ve Dogu Akdeniz yörelerinde yetisen ticarette önemli kayin, mese, kizilçam, karaçam, servi, sedir, kavak, sögüt, okaliptus ve çinar gibi agaçlarin fiziksel ve mekanik özelliklerinin belirlenmesinde önemli rol oynayacaktir. Proje ile planlanan tüm test alet ve aparatlari, fiyatlarinin beklenenin üzerinde olmasi nedeniyle satin alinamamistir. Ancak, Yöre orman ürünleri endüstrisi, orman endüstrisi üzerine çalisacak arastiricilar ve Orman Endüstri Mühendisligi Bölümü ögrencileri için önemli eksiklerden biri olan Pandüllü Dinamik Egilme Test makinasinin alinmasi önemli bir kazanç olmustur. Projenin gerçeklestirmesinde, KSÜ Arastirma Projeleri Yönetim Birimi Baskanligi çalisanlari, Yüksel Medikal elamanlari ve ALSA yetkililerine katkilarindan dolayi Proje Ekibim adina tesekkür ederim. Kahramnamaras-2005 Doç. Dr. Ibrahim BEKTAS 3

4 ÖZET Bu proje ile bu agaçlarin mekanik ve teknolojik ( Elastikiyet, egilme, basinç, dinamik egilme ve Brinell sertlik gibi ) özelliklerinin arastirilmasina yönelik yapilacak bilimsel arastirmalara alt yapi saglamak amaçlanmistir. Bu nedenle, daha sonra yapilmasi planlanan bazi çalismalara ait testlerde kullanilacak Pandüllü Dinamik Egilme Test Makinasi alinmistir. Bu test alet kullanilarak, Bölümüz bünyesinde yapilmakta olan ve yapilmasi planlanan K.Maras ta Mobilya ve Oymacilikta Kullanilan Ceviz (Juglans regia) in Belirli Sürelerde Dogal Gübre ile buharlanmasi Sirasinda Odun Özelliklerinde Meydana Gelen Degismeler, Atik kagitlardan yangina dayanikli izolasyon levhasi üretimi ve Principal mechanical properties of cypress wood (cupressus sempervirens L.) naturally grown in (Kahramanmaras) Eastern Mediterranean of turkey adli arastirmalarin tamamlanmasina yardimci olacaktir. Ayni zamanda bu proje ile alinan test aletleri ile yapilacak yeni arastirma ve egitim faaliyetlerinde önemli bir boslugu doldurulmus olmaktadir. 4

5 THE BASIC PROJECT ON RESERCHING OF PROPERTIES OF PHYSICAL AND MECHANICAL OW WOODS NATURALLY GROWN IN ABSTRACT It is aimed to get required information to research mechanical and technological (elasticity, bending, compression, dynamic bending and Brinell hardness etc.) properties of timbers with the project. For this reason, a pendulum dynamic bending testing machine was purchased; it will be used to do required testing for some planned studies. The testing machine will be helpful to complete the ongoing/planned projects of the department The properties change of walnut (Juglans regia) wood that is being used in furniture making and carving during steaming it with a natural fertilizer, Fire resistant isolation board from wastepaper and Principal mechanical properties of cypress wood (cupressus sempervirens L.) naturally grown in (Kahramanmaras) Eastern Mediterranean of turkey. At the same time, new research and educational activities that will be done with the testing machine which was purchased through this project will fill important space. 5

6 IÇINDEKILER Sayfa ÖZET...4 ABSTRACT GIRIS PROJEYE DAYALI OLARAK GELECEKTE YAPILABILECEK ARASTIRMALAR SONUÇLAR.8 4. ÖNERILER...8 KAYNAKLAR...9 6

7 1.GIRIS Günümüzde, tüm Dünyada oldugu gibi Türkiye de de.orman ürünleri endüstrisindeki arz-talep dengesi her geçen gün, büyümekte ve hammadde açigi kendini hissettirmektedir. Bu nedenle ithalat yaninda öz kaynaklarin daha rasyonel kullanilarak arz-talep dengesinin kurulmasina çalisilmalidir. Bunun için orman agaçlarimiz hakkinda detayli çalismalar yapilarak, daha iyi taninmalari ve bilinmeyen odun özelliklerinin ortaya konmasi gereklidir. Kahramanmaras yöresinde dogal olarak yetisen agaçlardan bir çogunun odun özellikleri yeterince bilinmemektedir. Bu nedenle, Kahramanmaras yöresinde dogal olarak yetisen agaç türleri odun özelliklerinin de tam olarak ortaya konmasi, yörenin orman ürünleri sanayii için önemlidir. Bu proje ile bu agaçlarin mekanik ve teknolojik (Elastikiyet, egilme, basinç, dinamik egilme ve Brinell sertlik gibi ) özelliklerinin arastirilmasina yönelik yapilacak bilimsel arastirmalara alt yapi saglamak amaçlanmistir. Bu projeden temin edilecek test aletleri, daha sonra Bölümüz bünyesinde yapilacak olan Bilimsel Arastirmalarda kullanilacaktir. Bu alt yapi projesine bagli olarak K.Maras ta Mobilya ve Oymacilikta Kullanilan Ceviz (Juglans regia) in Belirli Sürelerde Dogal Gübre ile buharlanmasi Sirasinda Odun Özelliklerinde Meydana Gelen Degismeler, Atik kagitlardan yangina dayanikli izolasyon levhasi üretimi ve Principal mechanical properties of cypress wood (cupressus sempervirens L.) naturally grown in (Kahramanmaras) Eastern Mediterranean of turkey gibi yapilmasi planlan bilimsel arastirmalar gerçeklestirilecektir. Bilindigi gibi, Kahramanmaras Yöresinde Ceviz odunu mobilya ve özelliklede oymacilikta yaygin sekilde kullanilmaktadir. Ancak ceviz odunun bir çok kullanim yerinde oldugu gibi, oymacilik ve mobilyadaki kullaniminda da, önceden buharlanarak yumusatilmasi ve renk yeknesakliginin saglanmasi gereklidir (BOZKURT, GÖKER 1986 ve BOZKURT, GÖKER 1987). Ancak, bu yörede her hangi bir buharlama ünitesinin olmamasindan dolayi, bilinen buharlama metodlari ile ceviz odunlarinin islem görmesi, mümkün degildir. Bu nedenle, buharlama fonksiyonunu yerine getirebilecek kullanicilar tarafindan bazi dogal teknikler denenmektedir (BOZKURT, ERDIN 1997 ve ÖRS 1986). Burada, ceviz odunlarinin, yumusatilmasi ve renk homojenligi saglanmasi amaciyla hayvansal gübre içerinde belirli sürelerde bekletilmesi ile isleme ve fiziksel ve mekanik odun özelliklerinde meydana gelebilecek degismelerin ortaya konulmasidir. Ayrica, atik kagitlarin yeniden degerlendirilmesi de gün geçtikçe daha önemli olmaktadir. Burada ilgili proje ile üretilecek olan izolasyon levhalari, atik kagitlarin yeniden degerlendirilmesinde etkili bir alan olacaktir. Üretilecek levhalarin mekanik testleri de alinacak test aletleri yardimiyla belirlenecektir. Öte yandan, Servi odunu Kahramanmaras ve yöresinde, genellikle parklarda ve mezarliklarda yetistirilmekte ancak iyi tanindigi takdirde daha fazla miktarda yetistirilmesi mümkün olabilecektir. Çünkü servi odunu bir çok kullanim alanda degerlendirilebilmektedir (GÖKER 1992 ve PANSHIN and et al. 1980). Yörede yeterli miktarda dogal odun hammaddesi bulunmadigindan, bu çalisma ile elde edilecek veriler servi için muhtemel bir kullanim alani dogmasina yol açabilecektir. 7

8 Bu proje kapsaminda alinan test aletleri Orman Ürünleri Endüstrisinde önemli agaç türlerinin odun özelliklerinin incelenmesinde ve uygun kullanim alanlarinin belirlenmesinde kullanilacaktir. Ayrica, Orman Endüstri Mühendisligi ögrencilerinin Odun Fizigi, Odun Mekanigi ve Orman Mühendisligi Ögrencilerinin Agaç Teknolojisi derslerinin laboratuar uygulamalarinda da kullanilmaktadir.. 2.PROJEYE DAYALI OLARAK GELECEKTE YAPILABILECEK ARASTIRMALAR Proje ile temin edilen Pandüllü Sok Test Makinasi gelecekte Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisligi Bölümü Arastiricilari tarafindan yapilmasi planlanan, K.Maras ta Mobilya ve Oymacilikta Kullanilan Ceviz (Juglans regia) in Belirli Sürelerde Dogal Gübre ile buharlanmasi Sirasinda Odun Özelliklerinde Meydana Gelen Degismeler, Atik kagitlardan yangina dayanikli izolasyon levhasi üretimi, Principal mechanical properties of cypress wood (cupressus sempervirens L.) naturally grown in (Kahramanmaras) Eastern Mediterranean of turkey ve Turkiye de Egzotik Olarak yetistirilen Paulownia Odunun Özelliklrinin Arastirilmasi gibi bilimsel arastirma projelerinin gerçeklestirilmesine imkan saglayacaktir. 3. SONUÇLAR Bu proje kapsaminda agaç malzemenin mekanik özelliklerinden biri olan dinamik egilme (Sok) direncinin belirlenmesinde kullanilan Pandüllü Sok Test Makinasi alinarak Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisligi Bölümü Odun Mekanigi laboratuarina yerlestirilmis ve bölüm arastirmacilari ve ögrencileri tarafindan kullanilmaya baslanmistir. Ilgili test makinasi Kahramanmaras yöresindeki agaçlarin dinamik egilme testlerinin yapilmasinda önemli bir boslugu doldurmus ve bu test için arastiricilarin I.Ü Orman Fakültesine gitmelerine ihtiyaç birakmamistir. Ayrica, yine bu proje kapsaminda alinmasi planlanan, Üniversal Test makinasini otomasyona geçirerek, kayit ve ölçüm islemlerinin hassas ve kolay bir sekilde ölçülmesini saglayacak ve halen yapilamayan elastikiyet modülü denemelerini mümkün kilacak Otomosyon Sistemi ve LDVT elastikiyet ölçüm aparati, proje bütçesinin yetersizligi nedeniyle satin alinamamistir. 4. ÖNERILER Proje ile alinan Dinamik egilme test makinasi kullanilarak Bölüm 3 te belirtilen arastirmalara ek olarak, Kahramanmaras ve Dogu Akdeniz yörelerinde yetisen ve ekonomik degeri olan kayin, kizilçam, karaçam, servi, sedir, mese ve çinar gibi agaç türlerinin dinamik egilme dirençleri arastirilmalidir. Bu çalismalarda elde edilecek bulgular Yöre Orman Ürünleri sanayisinin gelismesinde ve kullaniciya agaçlarin tanitilmasinda degerlendirilmek üzere yayinlanmalidir. Proje ile satin alinmasi planlandigi halde alinamayan Universal Agaç Test Makinasi Otomasyon Sitemi ve LDVT elastikiyet ölçüm aparati sunulacak diger bir alt yapi projesi ile mutlaka temin edilmelidir. Ancak bu durumda, Kahramanmaras 8

9 yöresindeki önemeli agaç türlerinin fiziksel ve mekanik özellikleri tam olarak belirlenebilir. KAYNAKLAR BOZKURT, Y. GÖKER, Y., Fiziksel ve Mekanik Agaç Teknolojisi (Ders Kitabi), Istanbul Üniversitesi Yayinlari, IÜ Yay. No 3944, Or. Fak. Yay. No 436, 372, Istanbul. BOZKURT,Y., GÖKER,Y., Fiziksel ve Mekanik Agaç Teknolojisi. I.Ü. Yayin No: 3445, Orman Fakültesi Yayin No: 388, ISBN , Istanbul BOZKURT, Y. ERDIN, N., Agaç Teknolojisi (Ders Kitabi), Istanbul Üniversitesi Yayinlari, IÜ Yay. No 3998, Or. Fak. Yay. No 442, , Istanbul. GÖKER, Y., Türkiye Akdeniz Bölgesi Ormanlari ve Ormanciligina Iliskin Yaklasimlar:Akdeniz Bölgesi Dogal Agaç Türlerinin Teknolojik ve Endüstriyel Özellikleri,IÜ Orman Fakültesi Ormancilik Arastirma ve Uygulama Merkezi Müdürlügü Yayinlari, Müdürlük Yayin No 1, , Istanbul. ÖRS, Y., Fiziksel ve Mekanik Agaç Teknolojisi, Odunun Fiziksel Özellikleri, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi Yayinlari, No: 11, Trabzon. PANSHIN, A., DE ZEEUW, C Textbook of Wood Technology. Fifth. ed., 9