Araştırma Raporu. GK1 Eğitim Komitesi. Yoksulluk kaynaklı eğitime erişim problemleri. Pozisyon: Başkan. Giriş

Transkript

1 Forum: Sorun: Yazar: GK1 Eğitim Komitesi Yoksulluk kaynaklı eğitime erişim problemleri Efe Aydoğ Pozisyon: Başkan Araştırma Raporu Giriş Günümüz dünyasında güncel ve etkili kalabilmenin birinci koşulu eğitimdir. Eğitim standartları yüksek olan ülkelerde refah seviyesi ve mutluluk oranı da daha yüksektir. Fakat Birleşmiş Milletlere üye ülkelerin birçoğunda farklı eğitim sorunları görülmektedir. Eğitime erişime engel olan unsurlardan en önemlilerinden biri de yoksulluk ve getirileridir. Dünyanın neredeyse yarısının günlük gelirinin $2.50 altında olduğunu düşünürsek eğitime erişim sıkıntılarının da yaygın olduğu sonucuna ulaşabiliriz. Çoğu Afrika ve bazı Asya ülkelerinde sıkça rastlanılan bu sorunu yenmenin ilk koşulu konferansımızın da teması olan Açlık ve Yoksullukla Mücadele konusunda başarılı olmaktır. Doğru orantılı olarak dünyada eğitim düzeyi arttıkça açlık ve yoksulluk oranı da azalacaktır. Bu konferansta sizlerden beklentimiz gerçekçi ve uygulanabilir fikirler ile yoksulluk ve eğitime erişim sıkıntılarına çözümler bulmanızdır. Birleşmiş Milletlere göre günlük $1.25 gelirden az kazanan nüfus yüzdeleri

2 Anahtar Kelimelerin Tanımları Yoksulluk Yoksulluk, en genel anlamıyla bireylerin beslenme, barınma, eğitim ve sağlık gibi temel gereksinimlerini karşılayamama veya toplumsal standartların gerisinde kalma (Duman) olarak tanımlanmıştır. Eğitim Eğitim, Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından Çocukların ve gençlerin toplum yaşayışında yerlerini almaları için gerekli bilgi, beceri ve anlayışları elde etmelerine, kişiliklerini geliştirmelerine okul içinde veya dışında, doğrudan veya dolaylı yardım etme, terbiye olarak tanımlanıştır. Çocuk Hakları Çocuk hakları, kanunen veya ahlaki olarak dünya üzerindeki tüm çocukların doğuştan sahip olduğu; eğitim, sağlık, barınma; fiziksel, psikolojik veya cinsel sömürüye karşı korunma gibi haklarının hepsini birden tanımlamakta kullanılan evrensel kavramdır. Genel Bakış Yoksulluğun Eğitime Etkisi 600 milyon çocuğun yoksulluk içinde yaşadığı (Gül, 13) bir dünyada, eğitime erişim konusunda yetersiz kalmaktayız. Eğitime erişim sıkıntısı olması, aynı zamanda yoksulluk miktarını ve gelişmişlik düzeyinin geri kalmışlığını da artırmaktadır. Bu kısır döngüde de görüldüğü üzere; yoksulluktan dolayı çocuklar eğitim alamamakta, eğitim düzeyi düşük kaldıkça da halk yoksullaşmaktadır. Bu döngüde, çocuklara eğitim sağlandığı takdirde sıkıntı ortadan kalkmaktadır. Yoksul çocuklar eğitildikçe yoksulluk azalacaktır ve eğitime erişim de kolaylaşacaktır. Bu yüzden Birleşmiş Milletlerin 2000 yılında koyduğu en büyük hedefleri olan Birlemiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedeflerinin de ilk iki maddesi yoksulluk ve eğitim üzerinedir. Birinci hedef, yoksulluğun ve açlığın tamamen ortadan kaldırılmasıdır. Böyle bir hedef ulaşılması zor olmasına karşın hedefe doğru adım adım ilerlenmekte, bunun için başlatılan projelere milyarlarca dolar harcanmaktadır. Bu projelerin çoğunda eğitim, yoksulluğu ve açlığı yenmek için büyük bir ilah olarak gösterilmekte, yoksulluk ile mücadele eden bölgelerde eğitim düzeyini artırmak için çalışmalar düzenlenmektedir. Binyıl Hedeflerinin ikinci maddesi de zaten dünya genelinde bütün çocuklara ilköğretim sağlamaktır. Çocuklara ilköğretim sağlanınca yeni neslin kapasitesi artacak ve yoksullukla mücadelede önemli adımlar alınacaktır. Her şey kulağa çok güzel gelse de maalesef 2015 yılında tamamlanması planlanan bu hedefler, beklenilenden çok daha yavaş bir şekilde gelişme kaydetmektedir. Afrika kıtasının yarısından fazlası yoksul olarak nitelendirilirken 54 milyon çocuğun hala ilköğretime erişimi bulunmamaktadır. Bu yüzden yoksulluk, hala eğitime erişimi engelleyen en önemli faktörlerin başında gelir ve eğitim için yoksulluğun yenmesi şarttır.

3 Eğitim Sorunun Yüksek Seviyede Olduğu Ülkeler Batı ülkelerinin Afrika başta olmak üzere dünyanın birçok bölgesini kolonileştirmesinden sonra İkinci Dünya Savaşının da etkileriyle bu ülkeler kolonilerini dağıttı ve koloniler bağımsızlık kazandı. Fakat yeni dünya düzenine ayak uydurmakta sıkıntı çeken daha çok yeni kurulmuş bir sürü devlet, altyapı sıkıntıları ve maddi kesintiler sebebiyle diğer ülkeler gibi gelişemedi. Savaşlar, afetler ve açlıklar birbirini takip ederek bu bölgeleri vurmaya devam etti. Geçmiş kolonilerin dağılmasıyla kurulan devletlerin çoğu Afrika da yer almaktaydı ve çoğu Afrika ülkesi benzer sorunlarla karşılaştı. Bu sorunlar, devamında açlık ve yoksulluk gibi sorunlara sebep oldular. Yoksullukla beraber nüfus da arttıkça eğitim sıkıntıları da ortaya çıktı. Eğitim düzeyinin düşüklüğü de yoksullukla mücadeleyi zorlaştırdığı gibi bu ülkelerin manipüle edilmesini kolaylaştırdı. Dünya Bankasının istatistiklerine göre, dünyada okuryazarlık seviyesi en düşük olan ilk on ülkenin tamamı Afrika da bulunuyor. Birleşmiş Milletler de bu duruma karşı önlem almak için eğitime ağırlık verip birçok sivil toplum kuruluşunu ve organizasyonu kurdu. Yoksulluk kökenli eğitim problemleri ortadan kalkmamış olsa da bir sürü yeni çalışmalar uygulanmaya başladı. Yine bir Dünya Bankası istatistiğine göre dünyanın en fakir beş ülkesi olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Liberya, Burundi ve Eritre ve daha birçok benzeri ülke için projeler tasarlandı. Ancak bazı ilerlemeler görüldüyse de yoksulluk ve eğitim sıkıntıları günümüzde de devam etmektedir. İlgili Taraflar ve Görüşleri Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) UNESCO, Birleşmiş Milletlerin en efektif kuruluşlarından biridir. Dünya genelinde eğitim, sosyal, bilim ile ilgili sorunlara çözümler üretmektedir. Eğitim üzerine de birçok çalışması bulunan UNESCO, Herkes İçin Eğitim (Education For All- EFA) hareketiyle dünyanın dört bir yanındaki eğitim yaşı gelmiş çocuklara ulaşmış, onlara eğitime erişim sağlamıştır. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri çerçevesinde dünya genelinde refah seviyesinin ve hayat standartlarının artması için çalışmalarda bulunmaktadır. Herkes İçin Eğitim programına da destekte bulunmaktadır. Dünya Bankası Dünya Bankası, eğitime verdiği destek ile ön plana çıkmış, Herkes İçin Eğitim hareketinin destekçilerinden olmuştur. Ayrıca kendi eğitim projeleri de bulunan Dünya Bankası; eğitimin yoksullukla mücadelede, cinsiyet ve ırk ayrımlarını ortadan kaldırmada, sağlık standartlarını artırmada, dünyada barışın ve kalıcılığın sağlanmasında önemli bir rolü olduğunu belirtmiştir.

4 Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) UNICEF, tıpkı UNESCO gibi Birleşmiş Milletlerin en önemli ve bilinen kollarından biridir. Dünya genelinde çocukların sağlık, eğitim ve barınma gibi sorunlarıyla mücadele etmiştir yılında yürürlüğe g,iren Çocuk Hakları Sözleşmesinin (ÇHS) en önemli uygulayıcılarından biri olmuş, uluslararası destekler ile günümüzde de önemli faaliyetler göstermektedir. Uluslararası Eğitim (EI- IE) EI- IE, 401 farklı kuruluştan oluşan ve 172 ülkede faaliyet gösteren, 30 milyondan fazla personeli ile anaokulundan üniversiteye kadar eğitime destek sağlayan bir kuruluştur. Merkezi Brüksel, Belçika da bulunmaktadır. Uluslararası Eğitim Bürosu (IBE) Uluslararası Eğitim Bürosu, UNESCO ya bağlı önemli kuruluşlardan bir tanesidir. IBE, daha çok eğitim düzeni, içeriği ve metotları ile ilgilenmektedir Tarihli Dünya Eğitim İndeksi

5 Olayların Zaman Çizelgesi Bir konunun tarihsel arka planı, konunun derinliğini anlamak için çok önemlidir. Bu nedenle, elinizdeki konuyla ilgili olayların bir kronolojik listesini verin. Zaman çizelgesi için aşağıdaki tablo formatını kullanın İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 1980ler 1970lerdeki ekonomik krizden sonra tüm dünyada uygulanmaya başlanan yeni liberal politikalar küresel ölçekte yoksulluğun süreğenleşmense, önceki dönemlere göre yoksul kesimler ve çocuklar tarafından etkilerinin çok daha ağır bir biçimde hissedilmesine neden olmuştur. (Gül, 2) 20 Kasım 1989 Çocuk Hakları Sözleşmesi 1990 Herkes İçin Eğitim programı başladı Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri * Antlaşmalar ve Olaylar İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Birleşmiş Milletlerin 10 Aralık 1948 de kabul ettiği bir beyannamedir. Eleanor Roosevelt in dediği üzere Bütün insanlığın Magna Carta sı olarak adlandırılan bu beyanname, günümüzde de yürürlüktedir ve yürürlüğe girdiği zamandan beri Birleşmiş Milletlerin en önemli belgelerinden biri olmuştur. Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri; 2000 yılında, 192 üye devletin katıldığı bir oturumda önümüzdeki 15 yıl için koyulan hedeflerdir. Bu hedeflerden birincisi, aşırı yoksulluğu ve açlığı ortadan kaldırmaktır. Fakat Dünya Bankası nın öngördüğü üzere 2015 yılında 972 milyon kişinin günlük geliri $1.25 altında olacak. Dolayısıyla yoksulluktan kaynaklanan eğitim sıkıntıları da devam edecektir. Bu hedeflerden ikincisi, herkes için evrensel ilköğretim sağlamaktır. Bu hedefe göre; 2015 yılına kadar cinsiyet farkı gözetmeksizin, dünyadaki her ilköğretim çağına gelmiş çocuğa eğitim sağlanacaktır. Fakat 2011 yılında okula başlayan 137 milyon çocuktan 34 milyonu ilkokulun son sınıfına gelmeden okuldan ayrılma ihtimaline sahip. (UNDP Türkiye) 2000 yılında koyulan bu hedefler maalesef sürenin dolmasına 1 yıl kalmışken çözümü çok zor, hatta imkânsız gözükmektedir.

6 Dünya Eğitim Forumu (WEF), UNESCO, Dünya Bankası ve daha birçok sivil toplum kuruluşu ile üye ülkenin katılmış olduğu 2000 yılında olan bir uluslararası zirvedir. Forumda dünya genelindeki eğitime erişim problemleri, okuryazarlık seviyesinin düşüklüğü gibi problemlere çözüm aranmıştır. Sorunu Çözmek İçin Atılmış Önceki Girişimlerin Değerlendirilmesi 2000 yılında konulan Birleşmiş Milletler Binyıl Hedefleri, yoksulluktan kaynaklanan eğitim sorununu aşabilecek olan en büyük çözüm olarak görülmekteydi. Fakat geçtiğimiz 14 yıl boyunca doğal afetler, savaşlar, siyasi olaylar ve daha birçok sebepten dolayı bu hedeflere ulaşılması gün geçtikçe daha da güçleşmiş, çoğunun gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkmıştır. 1. maddesi açlık ve yoksulluğu ortadan kaldırmak, 2. maddesi dünyadaki her çocuğa ilköğretim sağlamak olan hedefler, günümüzde 54 milyon çocuğun okula gitmediğini ve dünyanın yarısının günde $2.50 gelirin altında yaşadığını düşünürsek başarısız olmuş diyebiliriz. Herkes İçin Eğitim (EFA); 1990 yılında UNICEF; UNESCO, Dünya Bankası ve daha birçok kuruluşun da yer aldığı, tüm dünyadaki çocuklara eşit bir eğitim sağlamak için yürürlüğe konmuş bir programdır. EFA, geçtiğimiz 24 yılda her ne kadar bazı adımlar atmış olsa da eğitime erişim sorununu tamamıyla çözememiştir. Günümüzde faaliyetlerine devam etmektedir. Çözüm Önerileri Eğitim sıkıntısı çekilen bölgelerdeki yerel okul sayıları artırılırsa çocukların okullara ulaşımında sıkıntılar azalacaktır. Görevli personel ve öğretmen sayısı yetersizliği, Afrika başta olmak üzere dünyanın birçok yerinde sorunlara sebep olmaktadır. Sınır Tanımayan Doktorlar benzeri bir kuruluşun kurulması, bu bölgelerdeki eğitim sorununa çözüm olacaktır. Okulların içinde bulunduğu koşullar ve malzeme eksikliği, tam ve etkili bir eğitim için engel oluşturmaktadır. Bu bölgelerde okulların tadilatı veya gerekli malzeme teminatı sağlanırsa sorunun çözümünde büyük bir adım atılmış olur. Bölgesel veya ulusal devletler ile işbirliği yapılması, sorunun çözülmesi için kolaylık sağlayacaktır. Bazı bölgelere devlet aracılığı olmadan ulaşmak çok zor olacağından ortak bir proje yürütmek veya en azından devletten destek almak, etkili bir çözüm yolu olacaktır. Sivil Toplum Kuruluşları veya Birleşmiş Milletlere bağlı kuruluşlar ile düzenlenecek proje ve aktiviteler, uluslararası bir işbirliğini sağlayacağı gibi Birleşmiş Milletlerin mavi bayrağı altında sorunların çözülmesinde yardımcı olacaktır. Benzer sıkıntılar yaşayan farklı devletlerin bir araya gelerek alacağı kararlar, imzalayacağı antlaşmalar ve bildirgeler, eğitime erişim sorununun yenilmesine destek olacaktır.

7 Kaynakça "Binyıl Kalkınma Hedefleri 2015'e Kadar 8 Hedef." Binyıl Kalkınma Hedefleri. UNDP Türkiye, n.d. Web. 26 Feb Duman, Fehmi. "Yoksulluk Nedir?" Yoksulluk Nedir? Dernektürk, n.d. Web. 26 Feb Horansky, Christine, and Emilio Porta. "Opening Education Data: EdStats Unveils StatPlanet, an Interactive Mapping Tool from Apps Contest Winner." Education. World Bank, 2 Sept Web. 01 Mar İmran, Kaya. T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi, 0. < "İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi." UNICEF Türkiye / Kaynaklar /. UNICEF Türkiye, Web. 26 Feb Shah, A.. N.p.. Web. 26 Fen < facts- and- stats>. "UN Resolutions and Other Related Documents Education United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization." UN Resolutions and Other Related Documents Education United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. UNESCO, n.d. Web. 26 Feb "..::UNESCO Türkiye Milli Komisyonu::.."..::UNESCO Türkiye Milli Komisyonu::..UNESCO Türkiye, Web. 26 Feb "World: Education Index 2011." World: Education Index ReliefWeb, 30 June Web. 26 Feb "Yoksulluk." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu, n.d. Web. 26 Feb

8 Araştırma Soruları Giriş Lütfen cevaplarınızı sizin için ayrılan boşluklara yazınız. Bu soruları ve cevaplarını ülkeniz ve sosyal politikaları hakkında olabildiğince bilgi edinmek için bir kılavuz gibi kullanın. Soruları cevaplamak için önceden var olan bilgilerinizi kullanabilir, arkadaşlarınızdan, öğretmenlerinizden ve forum yöneticilerinden yardım alabilirsiniz. Ayrıca, daha fazla bilgi için interneti, kitapları, gazeteleri ve magazinleri kullanabilirsiniz. Tüm yerleri doldurmak ve tüm soruları cevaplamak zorunda olmadığınızı unutmayın. O yüzden gerekli bilgileri bulamazsanız endişelenmeyin. Tartışmalara katılmak için her şeyi tamamıyla bilmeniz gerekmiyor. Ancak, ne kadar iyi araştırırsanız, argümanlarda fikirlerinizin ikna edilmesinde o kadar etkili olursunuz. 1. Sizin ülkenizin bu konudaki görüşleri nelerdir? 2. Bu soruna çözüm olarak ülkeniz ne tür önemler alıyor?

9 3. Yüksek eğitim oranları olan ülkelerde yoksulluk neden düşük seviyededir? 4. Yoksulluğa hangi faktörler sebep olmaktadır? 5. Yoksul ailelere nasıl burs imkanları sağlanabilir?

10 6. Eğitime erişimi olmayan yoksul aileler nasıl tespit edilebilir? 7. UNESCO nedir, eğitime erişim sıkıntıları ile ilgili neler yapmaktadır? 8. Devletlerin ekonomik kısıtlamaları eğitim sektörünü nasıl etkiler?

11 9. Okula ulaşım sorunu yaşayan öğrenciler için hangi önlemler alınabilir? 10. Birleşmiş Milletlerin yoksulluk ve eğitim ile ilgili çalışmaları nelerdir? 11. Herkes için aynı bir eğitim sistemi nasıl sağlanabilir?