Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası. YENİ TEŞVİK MEVZUATI KAPSAMINDA ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER ve ÖNERİLER 2012

Transkript

1 Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası YENİ TEŞVİK MEVZUATI KAPSAMINDA ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER ve ÖNERİLER

2 Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Teşvik Belgeli Yatırımlar) Bu yasa kapsamında uygulanan destekler; KDV İstisnası : Yeni alınacak makinelerde KDV muafiyeti sağlar. Gümrük Vergisi İstisnası : Yeni alınacak makinelerde uygulanan Gümrük Vergisi Muafiyeti sağlar. Faiz Desteği; TL kredilerinde 5 puan,döviz kredilerinde 2 puanlık destek sağlar. (Bölgelere göre oran değişmektedir.) SSK İstisnası: SSK işveren payı ve stopaj istisnası sağlar.(bölgelere göre oran değişmektedir.) Vergi İstisnası:Sabit yatırım tutarına göre vergi istisnası sağlar. (Bölgelere göre oran değişmektedir.) Arazi Desteği : Hazine arazisi tahsisi sağlar. Yaşanan sıkıntılar ve önerilerimiz; Devlet desteklerinin düzenlenmesindeki önemli bir amaç hammaddesi o bölgeden karşılanan sektörleri harekete geçirmektir.bu sayede bölgesel bir kümelenme oluşturmaktır.ancak,özellikle bölgemiz için desteklenen sektörlere baktığımızda yeterince hassasiyet gösterilmediği ortadadır.örneğin bisiklet imalatından hiçbir yatırımcımız yatırım teşvik belgesi almamıştır.bu nedenle,illerde hangi yatırımların desteklenmesi gerekliliği ciddiyetle hazırlanmalıdır. Uygulanan teşvik mevzuatında her ne kadar bölgesel bir sektörel dağılım varsa da pratikte bazılarının uygulanması çok zordur.özellikle bazı sektörde asgari yatırım tutarı çok yüksektir.örneğin,hayvancılık yatırımlarında asgari 300 baş canlı hayvan yanında yem bitkisi üretimi ve elde edilen ürünün işlenmesi şartı vardır.bu nedenle,bu yatırımın yapılması için ortalama yatırım tutarı yaklaşık 6 milyon TL civarında olmaktadır. Bir başka örnekte,ilimiz için çok önemli olan-hammaddesi ilimizde ve bölgemizde olmasından dolayı - tuğla sektörünün modernizasyonudur.ilimizde tuğla fabrikasının kurulması destek kapsamında değildir.modernizasyonu destek kapsamındadır.bir tuğla fabrikasının modernizasyonu ortalama 8 milyon TL civarındadır. Bu nedenle,desteklenen sektörlerdeki asgari yatırım tutarı bölgemiz için gerçekçi rakamlara çekilmelidir. Yatırım Teşvik Mevzuatında bilindiği bölgesel teşvik ve genel teşvik uygulaması vardır.destek kapsamında olan yatırımlar bölgesel destek kapsamında olan sektörler için geçerlidir.(ek II listesinde yer alan sektörler) Genel destek kapsamında olan yatırımlarda ise sadece KDV ve Gümrük Muafiyeti uygulanmaktadır. Bu uygulama devam edebilir ancak,bölgemiz için EK II listesinde yer alan sektörler genişletilmelidir. Genel olarak bir yatırımın teşvik kapsamına alınması için asgari sabit yatırım tutarının TL olması şartı vardır.bu durum bölgemiz için TL çekilmesi gerekir. En azından genel teşvik uygulaması için bu düşünülmelidir. Yatırım teşvik belgesi alırken bazı sektörler için bazı ön belgeler zorunlu kılınmaktadır.bu belgeler yatırım teşvik belgesinin alınmasını zorlaştırmaktır.örneğin,su şişeleme tesisi kurmak isteyen bir yatırımcı öncelikle kaynak kullanım iznini alma zorunluluğu yatırım sürecini boğmaktadır. İlginç olan başka bir örnekte sağlık sektöründen verilebilir.bölgemizde hastaneler destek kapsamındadır.ancak,hastane kurulmadan evvel Sağlık Bakanlığından ön izin alma şartı vardır.sağlık Bakanlığı da kurulu olmayan hastaneye ön izin vermemektedir.bu nedenle,yatırımcı hastane kurmak için hazine arazisi talep edememektedir.yatırımın önemli bir kısmını da destek almadan gerçekleştirmek zorunda 2

3 kalmaktadır. Bu nedenle,yatırımcıyı boğan ve yatırımı engelleyen bazı ön izinler yatırım teşvik belgesi verildikten sonra kapanışta istenebilir. Bölgemiz için önemli bir sektör olan turizm sektörü de destek kapsamındadır.ancak,oteller destek kapsamında olmasına rağmen bu alanda alınmış yatırım teşvik belgemiz yoktur.nedeni ise,bürokratik karmaşadır.çünkü,hazine Müsteşarlığı otel yatırımları için öncelikle turizm yatırım belgesi istemektedir.örneğin,yatırımcı bir dağ evi veya butik otel kurmak için hazine arazisi talep etmesi için yatırım teşvik belgesini alması gerekir.ancak yatırım teşvik belgesi için de turizm yatırım belgesi almak zorundadır.turizm Bakanlığı da turizm yatırım belgesini vermek için arazinin var olma şartını aramaktadır.yeni teşvik mevzuatı bu karmaşayı ortadan kaldırmalıdır. Devlet destekleri ülkemizde çeşitli mevzuatlar altında dağınık bir şekilde uygulanmaktadır.bu mevzuat karmaşası nedeniyle devlet destekleri bir çok kurum tarafından uygulanmaktadır.bu durum teknik olarak bazı uygunsuzlara da neden olmaktadır. Öncelikle farklı kurumların kuruluş yasaları mevcut devlet desteklerini uygulamayı zorlaştırmaktır.örneğin arazi tahsisi yatırım teşvik belgesinde yer almasına rağmen milli emlak tarafından neredeyse uygulanması mümkün olmayan bir destek halini almıştır. Bu nedenle,uygulanan devlet desteklerinde ilgili kurumların mevcut yönetmenliklerinde de uyumlaştırma yapılmalıdır. Yayınlanan devlet desteklerinin uygulanmasındaki önemli bir eksiklik ise mevzuatların sık sık değişmesidir.değişen mevzuatlar bazen teşvik mevzuatını ruhundan koparmaktadır.örneğin 28 Nisan 2011 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile tarihinden sonraki Yatırım Teşvik Belgeli Yatırımlar destek kapsamındaki kalemleri başka bir devlet desteğinden faydalandıramayacaktır. Örneğin,Ar-Ge desteği olan bir yatırımcı alması gereken bir makineden KDV ve Gümrük Muafiyeti sağlayamayacaktır. Bu uygulamadan ivedilikle vazgeçilmelidir. Mevzuatın EK IV listesinde yer alan desteklenmeyecek sektörler içinde yer alan bazı sektörler ilimiz için önemlidir. Örneğin makarna ilimiz için önemlidir.çünkü hammaddesi ilimizdedir ve Irak ve Suriye ülkelerine ihracatı mümkündür. EK IV listesi tekrar gözden geçirilmelidir. Teşvik mevzuatında bilindiği gibi Türkiye dört ayrı bölgeye ayrılmıştır.illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralarına göre ayrılan bölgeler ekonomik dinamikleri ve hammadde girdileri itibariyle farklıdır.örneğin Trabzon,Diyarbakır ve Şırnak dördüncü gruptadır.hatta denebilir ki,iç Anadolu ve Karadeniz illerinin tamamına yakını dördüncü bölgedir. Uygulanan destek oranları da bu iller için aynıdır.dolayısıyla büyük yatırımcı yatırım kararını Karadeniz ve İç Anadolu daki illere kaydırmaktadır. Bu nedenle,türkiye yine dört bölgeye ayrılabilir ama bölgelerde alt bölgelere bölünebilir ve destekler bu oranlara göre tekrar gözden geçirilmelidir. Teşvik belgeli yatırımlarda yaşanan önemli bir sıkıntı da başlangıç sermayesindeki yetersizliktir. Bu nedenle,proje başlama aşamasında Devlet yatırımcı kadar risk almalı ve yatırıma başlaması için belli bir miktarda sübvansiyonlu kredi sağlamalıdır. Mevzuatta yer alan ancak pratikte bölgemiz için uygulanamayan konfeksiyon sektörünün 1. Bölgeden 4.bölgeye taşınması ile alakalı desteklerdir.bu kapsamda desteğin uygulanabilirliği yoktur. Mevzuat 2010 yılından önce taşınanları kapsamaktadır.ayrıca birinci bölgedeki yatırımcılar daha gelişmiş dördüncü bölgedeki illere taşınmayı düşünürler.bu nedenle,öncelikle yatırım teşvik mevzuatı öncelikle bölgemizdeki konfeksiyon sektörünü desteklemeyi düşünmelidir. Yatırım teşvik mevzuatı kapsamında uygulanan TL 5 puan, dövizde 2 puanlık faiz desteği proje aşamasında ve hammadde aşamasında uygulanmalıdır.ayrıca ilimizde sübvansiyon oranı artırılmalıdır ve proje teminat olarak kabul edilmelidir. Veya Mevzuatta Kredi Garanti Fonunu bağlayıcı hükümler olmalıdır. Ayrıca bölgemizdeki bankalar Hazine Müsteşarlığı ile protokol imzalamalı ve kanunu uygulamalıdır sayılı yasa kapsamında yer alan enerji desteği yatırım teşvik mevzuatına bağlanmalıdır. İlimiz içinde bu oran %40 dan başlatılmalıdır ve %80 de son bulmalıdır.ayrıca bu destek doğrudan yansıtılmalıdır sayılı yasa kapsamında uygulanan SSK istisnası desteğindeki işveren payı indirimi ve daha sonra yatırım teşvik kapsamına bağlanan stopaj vergisi istisnasındaki karışıklık giderilmelidir. Genel olarak 5084 sayılı yasa teşvik kapsamında olmayan yatırımları kapsamalıdır.yatırım teşvik mevzuatı kapsamında olan destekler sadece bu mevzuat üzerinden yürütülmelidir. SSK istisnası bölgemizde yatırım teşvik belgesinin kapanmasına bağlı olarak %100 uygulanmalıdır.en az iki yıl boyunca SSK giderinden yatırımcı muaf olmalıdır. Mevcut uygulama sadece işveren payını kapsamaktadır. 3

4 Vergi istisnası mevcut uygulama sabit yatırım tutarının %60 nı ve %2 üzerinden tahakkuk ederek 7 yıl boyunca uygulanmasını kapsamaktadır.bu destek bölgemiz için yatırım teşvik belgesinin kapanmasını takip eden ilk yıl için %100,ikinci yıl için %75,üçüncü yıl için %50 uygulanmalıdır. Malum olduğu üzere bölgemiz,sanayi hammadde girdisi olarak batı illerine bağımlıdır. Bu nedenle özellikle bölge dışına yapılan satışlarda ve ihracatta ciddi bir maliyet dezavantajına sahiptir. Bu nedenle,özellikle bölgemiz için nakliye desteği düşünülmelidir.yatırım teşvik belgeli yatırımlar örneğin ÖTV den muaf olabilir. Bölgemizdeki Ticaret ve Sanayi Odalarına Teşvik belgesi verme yetkisi düşünülmelidir. Hazine Bankası olan Türkiye Kalkınma Bankasının uyguladığı kredi destekleri tüm şirketlere uyarlanmalıdır.(şu anda sadece A.Ş.ler desteklenmektedir.) Hazine Müsteşarlığının Kalkınma Bankası dışında da diğer bankalarla teşvik belgeli yatırımları kredi destekleme protokolleri hayata geçirilmelidir veya Türkiye Kalkınma Bankasının ilimizde bir bölge müdürlüğü kurulmalıdır. 4

5 Cumhuriyet Döneminde Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesi Politikasına Yönelik Tespitler Cumhuriyetin ilk yıllarındaki bölgemizin verilerini biraz irdelediğimizde esasen bu günden çok farklı bir yapı olmadığını veya değişiklik olmadığını görüyoruz. Mesela, Türkiye kalkınma bankasının bir raporuna göre Sanayi sektörünün ülke içindeki payı 1927 yılında Doğu Anadolulun payı %5.1,Güneydoğu Anadolu nun payı % 7, yılında, Doğu Anadolulun payı %1.6,Güneydoğu Anadolu nun payı % yılında Doğu Anadolulun payı % 1.2,Güneydoğu Anadolu nun payı %2, yılında Doğu Anadolulun payı % 1,5,Güneydoğu Anadolu nun payı % 3,2 dir. (TÜİK 2001 yılından sonra bölgesel verileri yayınlamamıştır.) Cumhuriyet tarihinden beri sanayi tesis sayısında en dramatik düşüşler D.Anadolu, Güneydoğu Anadolu bölgelerinde gözlenmiştir. Tesis sayısı bakımından Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde cumhuriyet kuruluşundan bu yana %300 civarlarında küçülme olmuştur. Marmara,Ege bölgelerinde oluşan katma değer tüm sanayi sektörlerinde %50 nin üzerindedir. Yani bu şehirler tüm sektörlerde ülke ortalamasının üzerinde gelişme vardır. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Verilerine baktığımız da ise Doğu Anadolulun payı son elli yılda %4.1 den düzenli olarak % 3.5 gerilemiş Güneydoğu Anadolu nun payı ise yine son elli yılda % 5,2 den % 5.5 olmuştur. Yıllar ilerledikçe Türkiye ve Dünyanın şartları değişmiş fakat bölgemizin şartları pek değişmemiştir. Nüfus ve yüz ölçüm bakımından ülkenin %20 ye yakın kısmını kaplayan Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi ülke içindeki yarattığı katma değer % 4 kadardır. Doğu ve Güneydoğu illeri kişi başına milli gelir ülke ortalamasından % oranında daha düşüktür. Bölgemiz de işsizlik mesela TÜSİAD raporuna göre % 40 lara kadar çıkmıştır. Bölgelerimizin GSMH katkısı Gaziantep haricinde % 1 civarındadır. İhracat değeri de ülke ihracatının %1 inin altındadır. Ülkemizde kişi başına düşen milli gelir bakımından en gelişmiş bölge(marmara) ile,en düşük olan bölge arasında (Doğu ve Güneydoğu Anadolu ) arasında yaklaşık 8 katlık bir fark vardır. Ülke nüfusunun %20 si olan Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesinin milli gelire olan vergi kalemlerindeki katkıları %1 altındadır. Ayrıca yapılan farklı bir araştırmada da Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Marmara Bölgesi ile 120 yıl, Ege Bölgesi ile 90 yıllık bir gelişmişlik mesafesi olduğu vurgulanmıştır. TÜİK iller bazında açıkladığı en son verilere göre kişi başına düşen gelir ülke ortalaması 2146 dolardır. Birinci sıradaki Marmara illeri ülke ortalamasından iki kat büyüktür, Güney doğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesi ise ülke ortalamasından 3 ila 4 kat düşüktür. Toplam 65 il ülke kişi başına düşen gelir bakımından ülke ortalamasından düşüktür. Doğu ve Güneydoğu illerinin tamamı bu kategoridedir. 5

6 1000 doların altında kişi başına geliri olan il sayısı 14 tanedir. Bu illerin tamamına yakını da Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindedir. 5-Uygulanan Teşviklerin Dağılımı Aşağıdaki tabloda teşvik belgeli yatırımların yıllar itibaren dağılımı görülmektedir. Belge Sayına Göre Sabit Yatırım Tatarlarına Göre (x milyon TL) Son beş yılda alınan teşvik belgelerinin büyük çoğunluğu tarıma dayalı sanayi ve madencilik sektörüne aittir. Bu kapsamda özellikle Tarım Bakanlığının destekleri etkili olmuştur.mermer sektörü de ilimizde daha fazla öne çıkmıştır. Alınan teşvik belgelerinde dikkat edilmesi gereken bir konuda ilimizden alınan teşvik belgelerin de farklı bir yatırım konusunda olmamasıdır. Hammaddesi bölgemizden karşılanan üretim konuları öne çıkmıştır. Belge Sayılarına Göre (x milyon TL) Sabit Yatırım Tutarına Göre (x milyon TL) li yıllar kriz zamanı olması rağmen uygun yatırım zeminin gerçekleşmesine paralel olarak yatırımlar belli bir düzeye çıkmıştır. Bu dönemde alınan teşvik belgelerinin tamamına yakını madencilik ve tarıma dayalı sanayidir. Belge Sayılarına Göre Sabit Yatırım Tutarlarına Göre Teşvik belgeli yatırımların en temel amacı bölgesel gelişmeleri ve bölgeler arasındaki gelişmişlik farklarını azaltmakla beraber,bölgeler arası sektörel dağılımları da amaçlar. 6

7 Ancak,yıllar itibariyle dikkat edilirse bölgemizin iki temel sektöründe Tarıma Dayalı Sanayi ve Madencilik bile sürdürülebilir bir kalkınma sağlanamamıştır. Bölgesel Farklıları Azaltmak İçin Gerekli Tedbirler Çalışmamızın amacı teşvik kapsamında sağlanan desteklerin teknik bakımdan incelemekten ziyade, Devlet teşviklerinin bölgemizde neden başarılı olamadığının tespiti içindir. Mevcut destekler içinde olan KDV muafiyeti,vergi istisnası,ssk istisnası,arazi tahsisi,gümrük muafiyeti gibi destekler bir kısmının uygulanması oldukça zordur önemlidir. Ancak bu destekler tüm ülke için geçerlidir.bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltacak bir stratejiye sahip değildir. Mevcut uygulamada Türkiye dört bölgeye ayrılmış olsa da pratikte elle tutulur bir çıktısı yoktur. Devlet desteklerinin bölgemizde başarılı olamamasının en önemli sebebi yatırım yapacak altyapının olmamasıdır. Bu altyapı eksikliği yatırırım konularında dezavantajlı bir durum oluşturmaktadır. Diyarbakır için birkaç örnek vermek gerekirse; İlimiz Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin tam merkezinde olmasına rağmen ulaşım ağı oluşturulmasında planlanan devlet yatırımlarında Ortadoğu ya kadar uzanacak oto yol başka güzergahlardan geçirilmektedir. Limana uzaklığımız nedeniyle özellikle tonajlı ürünlerin ihracatında maliyetler çok artmaktadır ve yurtdışında pazar bulmakta zorluk çekilmektedir.bu noktada Devletin bir süspansiyonu hiç olmamıştır. Organize sanayi bölgemizde doluluk oranı %100 e ulaşmasına rağmen altyapı sorunlarının çözümüne yönelik herhangi bir yatırım planı yoktur. Bu kapsamda Diyarbakır da uygun yatırım ortamının gelişmesi için yapılması gereken yatırımlar ve destekleri aşağıda sıralanmıştır. Sivil hava limanının yapılması, Demiryolu hattının OSB den geçmesi için ara istasyon yapılması, İlimize yönelik nakliye desteğinin sağlanması, Finansmana ulaşmada iyileştirmeler olması ve bu çerçevede teminatların gerçekçi oranlara çekilmesi, Hazine bankalarının şubelerinin ilimizde açılması sağlanmalı ve özel yetkilerin verilmesi, İhracat destekleri bölgemizden Ortadoğu ülkelerine yapılacak ihracatlar için düzenlenmeli, Hazine arazilerinin tahsis süreçleri aşırı bürokrasiden arındırılmalı, Kalkınma Ajanslarının mali yapısının güçlenmesi, OSB nin altyapı sorunlarının çözülmesi, SSK istisnasının belli bir süre Devlet tarafından karşılanması, Enerji desteğinin %50 den başlaması, Bölge dışından temin edilen hammaddelere yönelik vergi istisnası getirilmeli, Çekirdek sermayeye veya risk sermayesine yönelik uygulamalar geliştirilmelidir. 7

8 Tedbirler ve önerilerimiz KOSGEB desteklerinin etkinliği özellikle ilimizde artırılmalıdır. a. Yüksek Planlama Kurulu karalarında Cazibe Merkezleri ve ilimiz için alınan destek kararları KOSGEB tarafından zamanında uygulanmalıdır. b. KOSGEB destekleri ilimizde fikir ve ilk yatırım aşamasında devreye girmelidir.uygulamalı Girişimcilik Eğitimleri genişletilmelidir ve kolaylaştırılmalıdır. b. İlk girişimi tetiklemek için ilk iki yılı ödemesiz 3 yıl geri ödemeli TL kadar sıfır faizli krediler devreye girmelidir. c. KOGSEB bölgemizde AR-GE desteklerini yaygınlaştırması için küçük hibe programlarını uygulanmak için tetikleyici rolü için daha etkin çalışmalıdır. d. Daha önceki yıllarda KOSGEB den kullanılan faiz destekli krediler(can suyu kredileri, ,istihdam ve ihracat kredilerinde) ve 2009 yılında uygulamaya konulan yeni kredi destek paketi,gap bölgesindeki KOBİ lere yönelik makine-teçhizat kredi faiz desteği,acil destek kredisi,cazibe merkezleri kredisi gibi olumlu uygulamalar devam etmelidir. e. KOSGEB idari düzenlenmesi Ticaret ve Sanayi Odaları ile Kalkınma ajansları içinde düşünülmelidir. Dış Ticaret Müsteşarlığı ve AR-GE destekleri a. Dış Ticaret Müsteşarlığının uyguladığı Türk Markalarının yabancı ülkelerde markalaşmasına yönelik destekler bölgemizde Irak,İran ve Suriye yi içerecek şekilde uygulanmalıdır. b. Ürünlerimizin bu ülkelerde markalaşması için Showroom ve depo destekleri kullandırılmalıdır. Kira ve reklam destekleri devreye sokulmalıdır. c. AR-GE destekleri daha basitleştirilmiş şekliyle özellikle AR-GE başlangıç destekleri KOSGEB veya Kalkınma ajansları üzerinden uygulanmalıdır. d. Dış Ticaret müsteşarlığının fuar desteği etkin bir şekilde kullandırılmalıdır. Mermer sektörünün ilimizdeki potansiyeli değerlendirilmelidir. a. Mermer sektörüne ait rezerv çalışmaları ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından ivedilikle tamamlanmalıdır. b. İhracatımız Mersin Limanı üzerinden yapılmaktadır. Bu durum maliyeti artırarak rekabet gücümüzü etkilemektedir. Bu nedenle bu sektöre yönelik nakliye desteğinin hayata geçirilmesi gerekir.bu dezavantajı gidermek için akaryakıt ÖTV si kaldırılmalıdır. c. Mermer sektöründeki atıkların değerlendirilmesi için projeler üretilmelidir. Bu atıkların değerlendirecek işletmelerin kurulması teşvik edilmelidir. d. Mermercilerin Mülkiyet ve Güvenlik sorunları giderilmelidir e. Mermer sektörüne ara eleman yetiştirmek için mesleki eğitim verilmelidir. Büyük yatırımcıların ilimize çekilmesi sağlanmalıdır. a. Özellikle KOBİ sınıfını aşan (250 den fazla çalışanı) işletmelerin ilimizde kurulması için büyük yatırımcıları ilimize çekecek cazip programlar geliştirilmelidir. Yatırım indirimi bu büyük şirketler için cazip hale getirilmelidir. b.umem (BECERİ 10) uygulamaları genişletilmelidir. c. Büyük işletmelere yönelik istihdam ve nitelikli eleman temini için iş yeri eğitimleri İŞ-KUR tarafından direk ve koşulsuz desteklenmelidir. d. Özellikle bölgemizin imaj ve olumsuz algılanmasının giderilmesine yönelik devletin bir eylem planı uygulaması gerekmektedir. Tekstil Eylem Planı uygulamaları a. Bu plan öncelikle batı illerindeki yatırımcıların bölgemize taşınması yönünde değil,kendi bölgemizde tekstil sektörünün harekete geçirecek şekilde revize edilmesi gerekir. b. İlimizdeki tekstil sektörünün kümeleme stratejisi oluşturulmalı ve tekstil eylem planı bu stratejiyi harekete geçirecek şekilde kurgulanmalıdır. GAP Eylem Planı Uygulamaları a. GAP eylem planı kapsamında gelişmesi beklenen tarım ve hayvancılığa dayalı sanayi için öncelikle sulama hedeflerinin gerçekleşmesi gerekir.sulama gerçekleşme oranı GAP genelinde %18 ilimizde ise %4 dür. Diyarbakır daki ekonomik olarak sulanabilir alanı GAP bölgesinin %37 sidir. b. GAP eylem planı kapsamında girişimci kredileri ile kapasite artırım kredileri hayata geçirilmelidir.makine teçhizat kredisi uygulaması devam etmelidir. 8

9 c. GAP Kalkınma İdaresi Başkanlığı özel sektöre yönelik Kırsal Kalkınma Hibe Programları yayınlamalıdır. d. GAP Kalkınma İdaresi Başkanlığına bağlı Şanlıurfa daki bölge Müdürlüğü nün diğer GAP illerinde şubesi açılmalıdır. Kalkınma Ajansları uygulamaları. a. Kalkınma Ajanslarının ilgili mevzuatlarında yer alan kredi destekleri,proje hibe destekleri,yatırım ofis destekleri vb.. desteklerinin uygulanması için ilimize aktarılan bütçe artırılmalıdır. Kırsal Kalkınma Hibe Programları a. Uygulama devam etmekle beraber başvuru ve uygulama koşulları kolaylaştırılmalıdır. b. Proje sonrası takip süreçleri sağlıklı yapılmalıdır ve işletmelerin üretime başlama zorunluluğu getirilmelidir. c. Proje sonrasında hammadde temini için kredi kolaylığı sağlanmalıdır. TKDK İŞ-KUR a. Destek verilmek amacıyla düzenlenmeli ve başvuru koşulları kolaylaştırılmalıdır. a- Mesleki eğitim kursları artırılmalıdır. b- UMEM uygulanabilir süreçlere çekilmelidir. c- Staj programı ilimizde yaygınlaştırılmalı ve en az üç çalışanı olan işletmeleri de kapsamalıdır. 9