AFŞİN ELBİSTAN HAVZASINDA YENİ YATIRIM YAPMANIN SORUNLARI VE ÖNERİLER. Muzaffer Başaran EÜAŞ Emekli Gen. Md. Yrd DEK TMK Üyesi

Transkript

1 AFŞİN ELBİSTAN HAVZASINDA YENİ YATIRIM YAPMANIN SORUNLARI VE ÖNERİLER Muzaffer Başaran EÜAŞ Emekli Gen. Md. Yrd DEK TMK Üyesi DEK-TMK TÜRKİYE 11. ENERJİ KONGRESİ EKİM 2009, TEPEKULE, İZMİR

2 İÇİNDEKİLER Afşin Elbistan Linyitleri İşletme Müdürlüğü Afşin Elbistan A Santralı İşletme Müdürlüğü Afşin Elbistan B Santralı İşletme Müdürlüğü Afşin Elbistan C ve D Santralları Darboğazlar Sonuç

3 E.Ü.A. AF İN-ELBİSTAN LİNYİTLERİ İ LETME MÜDÜRLÜπÜ

4 Makina AEL deki makinalar Kapasite Adet Döner Kepçeli Ekskavatör Kül Dökücü Stok Sahası Kömür Dökücü Stok Sahası Kömür Kazıcı Stok Sahası Kül Dökücü Stok Sahası Kül Kazıcı Bant Konveyör Sistemi m 3 /saat m 3 /saat ton/saat ton/saat ton/saat ton/saat m 3 /saat km

5 AEL 2008 FAALİYETİ Toplam Kazı 10 6 m 3 Toplam Dekapaj 10 6 m 3 Toplam Kömür 10 6 ton 77,5 58,3 26,7 AEL de Personel Sayısı: 1554 (613 hizmet alımı) 52 Mühendis, 29 Tekniker, 85 İdari Eleman, 92 Güvenlik, İşçi

6 2008 de Santrallara verilen kömür Santral Verilen kömür (ton) A Santralı B Santralı Toplam

7 TOPLAM TOPLAM KÖMÜR ( TON ) KÖMÜR ( TON ) DEKAPAJ ( m³ ) DEKAPAJ ( m³ ) YILLAR YILLAR Toplam Dekapaj Oranı: 2,83

8 E.Ü.A. AF İN ELBİSTAN A TERMİK SANTRALI

9 AFŞİN-ELBİSTAN - A TERMİK SANTRALI BULUNDUĞU YER KURULU GÜÇ : AFŞİN-ELBİSTAN - K.MARAŞ : 3 X 340+1X335 = 1355 MW NOMİNAL YILLIK ÜRETİM KAPASİTE : kwh KULLANILAN YAKITIN CİNSİ : LİNYİT KÖMÜRÜ ALT ISIL DEĞERİ (Dizayn Değeri) : kcal/kg SANTRALIN YILLIK ANA YAKIT İHTİYACI : ton/yıl ÇALIŞAN PERSONEL SAYISI : 784 (213 hizmet alımı) (Mühendis: 21, Tekniker: 5, İdari: 34, İşçi: 724)

10 AE A DA ÖNEMLİ TARİHLER Faaliyet Ünite 1 Ünite 2 Ünite 3 Ünite İlk Senkroni- zasyon Deneme işletmesi Ticari İşletme

11 M M vapour precipitator Afşin Elbistan A Elbistan A Firing System Yakma Sistemi vapour fan pipe switch bucket wheel retrofitting system to adjust the distribution of the vapour dust M M pipe switch M M M M cold gas hot gas secondary air primary burner (with vapour dust burner) venturi nozzle adjusting damper M conveying nozzle primary burner carrier air M hot + cold gas vapour dust burner raw coal M M vapour separator DGS-mill RWE Power International - RE GmbH

12 AFŞİN-ELBİSTAN A TERMİK SANTRALI YILLARA GÖRE BRÜT ÜRETİM , ,283,800 1,947,300 3,024, ,642,080 4,471, ,049, ,210,430 4,997,140 5,650, ,174, ,869, ,448, ,010, ,693, ,689, ,731, ,234, ,887, ,081, ,825, ,512, ,760,533 4,150,502 4,198, KURULUŞTAN BERİ AFŞİN-ELBİSTAN-A TERMİK SANTRALI YILLAR İTİBARİYLE ÜRETİM DAĞILIM GRAFİĞİ MWh

13 AFŞİN ELBİSTAN-A A TS. REHABİLİTASYON PROJESİ Dünya Bankasının onayladığı 280.-Milyon Avro luk kredi ile yapılacaktır. Tek paket halinde çıkılan ihalede 2006 ve 2007 yıllarında alınan teklifler üzerine yapılan görüşmelerde firmalarla mutabakat sağlanamamış ve ihale iptal edilmiştir. Şimdi de 5 paket olarak ihale edilmesiyle ilgili çalışmalar sürdürülmektedir.

14 E.Ü.A. AF İN-ELBİSTAN B TERMİK SANTRALI

15 AFŞİN-ELBİSTAN - B TERMİK SANTRALI BULUNDUĞU YER KURULU GÜÇ : AFŞİN-ELBİSTAN - K.MARAŞ : 4 X 360 = MW NOMİNAL YILLIK ÜRETİM KAPASİTE : kwh KULLANILAN YAKITIN CİNSİ : LİNYİT KÖMÜRÜ ALT ISIL DEĞERİ (Dizayn Değeri) : kcal/kg SANTRALIN YILLIK ANA YAKIT İHTİYACI : ton/yıl ÇALIŞAN PERSONEL SAYISI : 578 (542 hizmet alımı) (Mühendis: 29, İdari: 19, Güvenlik: 61, İşçi: 469)

16 AE B DA ÖNEMLİ TARİHLER Faaliyet Ünite 1 Ünite 2 Ünite 3 Ünite İlk Senkroni- zasyon Deneme işletmesi Ticari İşletme

17 AEB TERMİK SANTRALI YILLARA GÖRE BRÜT ÜRETİM(MWh MWh)

18 Çöllolar Kömür Ocağı İhale Tarihi Sözleşme Tarihi Sözleşme Süresi yıl - Yıllık kömür miktarı 17,25 milyon ton - Toplam dekapaj milyon m 3 - Toplam kömür 431,25 milyon ton İlk kömür Ağustos 2009

19 AFŞİN HAVZASINDAKİ C ve D SAHALARININ TERMİK SANTRAL KURMAK ÜZERE ÖZEL SEKTÖRE AÇILMASI

20 PLANLANAN İŞLETMEDE İŞLETMEDE >1.200 MW 4x360 MW C B 4x344 MW A KIŞLAKÖY C SAHASI 751 Mt ÇÖLLOLAR 544Mt KORİDOR 326 Mt 346 Mt D SAHASI 753 Mt PLANLANAN E SAHASI 200 Mt >1.200 MW HURMAN NEHRİ D TOPLAM ÜRETİLEBİLİR REZERV : 2 Milyar 920 milyon ton

21 AFŞİN HAVZASINDAKİ C ve D SAHALARININ TERMİK SANTRAL KURMAK ÜZERE ÖZEL SEKTÖRE AÇILMASI İHALE ŞARTNAMESİNE İLİŞKİN ÖZET BİLGİ: Maden ruhsatı EÜAŞ ta kalacaktır. İstekli, kwh başı şına rödövans / kwh ) teklif edecektir. (Cent veya YKr Santral kurulu gücü:en g az olacaktır. MW İşin süresi, s 30 yıldy ldır. Bu süre tarafların mutabakatıyla uzatılabilir.

22 DARBOĞAZLAR 1 Santralın bitiş tarihi: 5710 sayılı Nükleer Santralların Kurulması, İşletilmesiyle ilgili Kanunun Geçici 2. maddesine göre 15 yıllık alım garantisi ancak Santralın tamamı 2014 ün sonundan önce bitirilmesi halinde geçerlidir. Tanınmış kazan ve türbo-generatör imalatçılarıyla yaptığımız temaslarda en erken tamamlama tarihi olarak 2016 verilmektedir.

23 DARBOĞAZLAR 2 ÇED Raporu: Çevre ve Orman Bakanlığı, Afşin Elbistan B Santralının ÇED raporunu, TEAŞ dan Afşin Elbistan A Santralına FGD yapılacağı taahhüdü nü alarak şartlı onaylamıştır. EÜAŞ her yıl yatırım programına bu yatırımı teklif etmesine rağmen DPT ödenek vermemektedir. EÜAŞ, henüz A santralı için bu taahhüdünü yerine getirmemişken C ve D için ÇED alınamaz. Hava kalitesi yönetmeliğindeki sürenin de dolmasına iki yıl kalmıştır.

24 DARBOĞAZLAR 3. Bölge de master plan ihtiyacı: Şu anda kömür sahalarının üzerinde herhangi bir sınırlama yoktur. Bu konuda kamu kuruluşları ve yatırımcı kuruluşlar arasında da bir koordinasyon yoktur. Dolayısıyla Belediyeler kömür sahalarını iskana açmaktadırlar. Kömür sahaları üzerinde fabrikalar, evler, yollar, iletim, dağıtım hatları yapılmaktadır. DPT öncülüğünde bir master plan hazırlanmalı, Valilikler, Belediyeler, EÜAŞ, TEİAŞ, TEDAŞ, DSİ, Karayolları, Milli Eğitim bu bölgede yapılacak yatırımlar konusunda koordinasyon sağlamalıdırlar.

25 DARBOĞAZLAR 4 Santralların ham su ihtiyacı: Afşin Elbistan A Santralı ham suyunu Elbistan daki Ceyhan ın kaynağından almaktadır. Afşin Elbistan B Santralı projelendirilirken su konusunda yetkili olan DSİ yine Ceyhan kaynağını göstermiş, ancak Elbistan da başlatılan Ceyhan kuruyacak kampanyası partilerüstü halk hareketine dönüşmüş, tüm hukuki süreç kazanılmasına rağmen DSİ nin uygun gördüğü noktadan su almak mümkün olamamıştır. Sonuçta su Elbistan çıkışından alınmıştır. C ve D santralları ihalesinde de C santralı için Karakuz ve D Santralı içinde Adatepe Barajlarının yapılması öngörülmüştür. Ancak döneminde Kömürlü Santralların susuzluktan durma noktasına geldiği ve giderek yağışların azaldığı dikkate alınarak bundan böyle Termik Santrallarda soğutma kulelerinin kuru tip olarak yapılması elzemdir.

26 DARBOĞAZLAR 5 Halkla İlişkiler: Taahhüt edildiği halde A Santralına FGD tesisinin yapılmayışı, A Santralındaki kül tutucu elektro filitrelere rehabilitasyon yapılmadığından kül emisyonunun yüksekliği, B santralının suyu için Elbistan la su savaşları, B Santralının külü atılırken yaşanan büyük ölçüde tozuma, B Santralı yapılırken beklendiği ölçüde istihdam sağlanamaması, halkın santrallara karşı destek ve sempatisini azaltmıştır.

27 DARBOĞAZLAR 6 Kazanda teknoloji seçimi Hem Afşin Elbistan A, hem de Afşin Elbistan B Santrallarında indirek yakmalı pulverize kömür sistemi vardır. Afşin Elbistan külünün ergime sıcaklığı C olduğundan yanma odasında kül ergimekte cüruf oluşmaktadır. Bu sebeple bazı çevreler ısrarla tek çözümün akışkan yataklı kazan olduğunu ileri sürmektedirler. Ancak Çan daki akışkan yataklı kazan tecrübesinden %24 ün üzerinde nemde bile ön kırıcılar sonrası tüm aktarma organlarında sıvanma ve tıkanma olduğunu göstermiştir. Kaldı ki Afşin Elbistan da nem %45-65 mertebesindedir. Bu kömürle akışkan yataklı kazan ünite büyüklüğünün MW ı aşmaması hususu ortaya çıkacaktır.

28 DARBOĞAZLAR 7 Bölge de bazı belde ve köylerin yeniden iskanı: Kömür sahaları üzerinde olan çok sayıda yerleşim biriminin yerlerinin değişmesi gerekecektir. Bu hususta Valilik, Belediyeler ve diğer kamu kuruluşlarıyla temas kurarak geleceğe yönelik planlama şimdiden yapılmalıdır.

29 DARBOĞAZLAR 8 Kömürü alınmış sahaların çiftçilere geri verilmesi: Afşin Elbistan A ve B Santrallarına kömür veren Kışlaköy ocağında kömür alındıktan sonra boşluğa önce kül, cüruf, sonra kazı toprağı ve en üste de humuslu toprak serilmektedir. Bu sahaların bir kısmı ağaçlandırılsa da boş kalan geniş araziler vardır. Alemdar köyü ve Çoğulhan beldesinde köylü vatandaşların tarım arazilerinin neredeyse tamamı ellerinden alındığından ve geçim sıkıntısı yaşadıklarından, kömürü alınmış sahaların eski sahiplerine veya tarım taahhüdü veren vatandaşlara verilerek bu sahaları tarıma kazandıracak yasal çerçeve oluşturulmalıdır.

30 Sonuç (1) Kamu santrallarında emre amadelik ve kapasite kullanım faktörü düşük. Bu sebeple üretim pahalı gerçekleşiyor. Bakım yeterince yapılamıyor. Vasıflı personel tutulamıyor. Kamunun uyması gereken ihale sistemi hızlı müdahaleyi engelliyor. Çevre Kanunu ve Yönetmelikleri zorunlu kılmasına rağmen çevre yatırımlarından FGD ler DPT engellemesi sebebiyle yapılamıyor.

31 Sonuç (2) Milyarlarca dolar yatırım yapılıyor. Ancak işletme personeli zamanında alınamıyor ve yeterince eğitim verilemiyor. Planlama ve koordinasyon yeterince yapılamıyor. Afşin Elbistan B Santralının kömür alma ve kül atma konusu hala çözülmemiştir. Afşin Elbistan Havzası Türkiye nin en büyük yerli kaynağı olmasına rağmen bir master planın olmayışı, ileride büyük sorunlara ve kaynak israfına yol açacaktır. Yatırımcı kuruluşlar yatırımlarını yaparken kömürün varlığını dikkate almadıkları gibi, Belediyeler kömür sahalarını iskana açmaktadırlar.

32