HANİFİ DEMİR. www. hanifidemir. net TARİH ÖĞRETMENİ

Transkript

1 HANİFİ DEMİR www. hanifidemir. net TARİH ÖĞRETMENİ ANKARA

2 TARİH BİLİMİNE GİRİŞ VE İLKÇAĞ MEDENİYETLERİ 1. Bütün insanlığın sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel tüm etkinliklerini inceleyen tarih türü Genel tarihtir. 2. Yalnız bir ulusun, devletin veya dinin tarihini inceleyen tarih türü. (Örnek: Türk Tarihi, İslam Tarihi) özel tarihtir. 3. Tüm insanlığın birikimi olan matematik, tıp vb. alanlardaki durumları inceleyen tarih türü (Örnek: Tıp Tarihi) bilim tarihidir. 4. İnsan toplulukların iç ilişkilerini ve bunun sonucunda meydana gelen durumları inceleyen tarih türü sosyal tarihtir. 5. Baştaki kral ya da padişah gibi hanedan ve soyları temel alınarak yapılan savaşları ve barışları inceleyen tarih siyasal tarihtir. 6. İnsan topluluklarının özellikle kendilerinden sonraya miras olarak bıraktıkları kültür ve gelişmeleri (Örnek: Sümer ve Mısır Uygarlığı. inceleyen tarih türü uygarlık tarihidir.. 7. Sözlü kaynaklar: hikayeler, destanlar, atasözleri, menkıbeler, şiirler vb dir. 8. Yazılı kaynaklar: fermanlar, beratlar, kitabeler, yıllıklar, takvimler, kanunnameler, antlaşmalar, paralar, mühürler, biyografiler, mahkeme kararları, ticari senetler, soy kütükleri (şecereler), gazete, dergi, kitap, ansiklopedi vb dir. 9. Yazısız kaynaklar: heykeller, silahlar, giysiler, mağara resimleri, armalar, süs eşyaları, ev aletleri vb dir. 10. Tarihe yardımcı bilim dalları a) Coğrafya: Yer bilimi b) Arkeoloji: Kazı bilimi c) Kronoloji: Takvim, zaman bilimi d) Paleografya: Eski yazı bilimi e) Epigrafi: Kitabe bilimi f) Sosyoloji: toplum bilimi g) Filoloji: Dil bilimi h) Antropoloji: Irk bilimi i) Etnografya: Kültür bilimi j) Diplomatik: resmi belge, ferman bilimi k) Heraldik: arma-mühür bilimi l) Nümizmatik: para bilimi m) Toponimi: yer adları bilimi n) Antroponimi: Kişi adları 11. Takvimler oluşturulmasına göre göre 2 ye ayrılır: a) Güneş yılı esaslı takvim b) Ay yılı esaslı takvim 12. Türklerin tarihte kullandığı takvimler a) 12 Hayvanlı Türk takvimi b) Hicri takvim c) Celali takvimi 2 d) Rumi takvim e) Miladi takvim 13. Takvimlerden sadece hicri takvim ay yılı esaslıdır. 14. Tarih öncesi dönemler kullanılan araç ve gereçlere göre adlandırılmıştır. 15. Tarih öncesi dönemler 2 ye ayrılır: a) Taş Devri (Kabataş-Yontmataş-Cilalıtaş) b) Maden Devri (Bakır-tunç-demir) 16. TAŞ DEVRİ a) Kabataş (Eskitaş) Devri: ilkel ve göçebe bir hayat vardır. Avcılık ve toplayıcılıkla geçinilmiştir. İnsanlar tüketici konumdadır. Anadolu da Karain, Beldibi, Belbaşı mağaraları örnektir. b) Yontmataş (Ortataş) Devri: Kabataş dönemiyle aynı özelliklere sahiptir. Farkı ateş bulunmuştur. Anadolu da Antalya: Beldibi, Göller yöresi: Baradiz; Samsun: Tekkeköy mağaraları örnek yerleşim yeridir. c) Cilalıtaş (Yenitaş) Devri: - Üretim başlamıştır. - Yerleşik hayat başlamıştır. - İlk köyler kurulmuştur. - Bitki liflerinden elbise yapılmıştır. - Üretim fazlası takas yoluyla ticareti başlatmıştır. - İşbölümü başlamıştır. - Hayvanlar evcilleştirilmeye başlamıştır. - Kölelik ortaya çıkmıştır. - Menhir ve dolmenler (mezar) bu dönemdedir. 17. MADEN DEVRİ Bakır Devri: - İlk kullanılan madendir. - Sert olmadığı için silah olarak kullanılamamış takı, çanak, çömlek vb yapılmıştır. Tunç Devri - Bakır + kalay: TUNÇ - Sert olmadığı için silah olarak kullanılamamış takı, çanak, çömlek vb yapılmıştır. Demir Devri - Dayanıklı aletler ve silah yapılmıştır. - Devrin sonlarında yazı bulunmuştur. 18. Tarih çağları yazının bulunmasıyla başlar (MÖ 3200) Sümerler 19. Tarih çağları toplumları ilgilendiren önemli olaylara göre ayrılmış ve adlandırılmıştır. 20. İlkçağ yazının bulunmasıyla başlar ve Kavimler Göçüyle sona erer. 21. Ortaçağ Kavimler Göçüyle başlar İstanbul un Fethi ile sona erer. 22. Yeniçağ İstanbul un Fethi ile başlar, Fransız İhtilali ile sona erer.

3 23. Yakınçağ Fransız İhtilali ile başlar ve günümüzde de devam etmektedir. 24. Her toplum tarih öncesi devirleri sıra ile yaşamamıştır. Sıra ile yaşamama sebepleri: Göç, ticaret ya da savaştır. 25. Tarih bilimine ait kavramlar Karum: Asurlu tüccarlara ait Pazar yeri Kitabe: yazılı taş, yazıt Höyük: bir yerleşme ya da yapı kalıntısı üzerinde oluşmuş toprak tepe. Menhir ve Dolmen: Mezar Sikke: Madeni para 26. İlk çivi yazısını bulan topluluk: Sümerler 27. İlk resim yazısını bulan topluluk: Mısırlılar 28. İlk alfabeyi bulan topluluk: Fenikeliler 29. Ay yılı esaslı takvimi bulan topluluk: Sümerler 30. Güneş yılı esaslı takvimi bulan topluluk: Mısırlılar 31. İlk imparatorluğu kuran topluluk: Akadlar 32. İlk demokrasi uygulamalarını başlatan topluluk: Yunanlılar 33. İlk yazılı hukuk kurallarını oluşturan topluluk: Sümerler 34. İlk medeni hukuk kurallarını oluşturan topluluk: Hititler 35. İlk yazılı antlaşmayı yapan topluluk: Hititler- Mısırlılar 36. İlk tarafsız tarih yazıcılığını başlatan topluluk: Hitiler (Anallar) 37. Parayı bulan topluluk: Lidyalılar 38. İlk olimpiyatları başlatan topluluk: Yunanlılar 39. İlk tek tanrılı dine inanan devlet: İbraniler 40. İlk mürekkep, kağıt, matbaa ve pusula: Çin 41. İlk kütüphaneyi kuran topluluk: Asurlular 42. Kral ticaret yolu Lidyalılar tarafından yapılmıştır. 43. Anadolu Medeniyetleri A) Hititler - Anadolu da kurulan ilk medeniyet: Hititlerdir. - Başkenti Hattuşa/ş (Çorum Boğazköy) - Kralın yetkileri Pankuş Meclisi tarafından sınırlandırılmıştır. - Kraliçeye Tavananna denir. - Tanrılarına hesap vermek amacıyla anal denilen yıllıklar yazmışlardır. Anallar objektif ve doğrudur. - Ülkelerine Bin tanrı ili denir. - Yazılıkaya Tabletleri ve İvriz Kabartmaları vardır. B) Frigler - Sakarya Nehri ve çevresinde kurulmuştur - Başkenti Gordion (Polatlı)dur. - Tarımı korumak için sert kanunlar çıkarmışlardır. - Krallarına Midas denir. - Bereket tanrıçaları Kibeledir. - İlk hayvan hikâyelerini (fabl) oluşturmuşlardır. 3 - Tapates denilen halı ve kilimler dokumuşlardır. - Fibula adı verilen çengelli iğne yapmışlardır. C) Lidyalılar - Ege Bölgesinde Büyük ve Küçük Menderes Nehirleri çevresinde yaşamışlardır. - Başkentleri Sard (Sardes)tır. - Parayı bulmuşlardır. - Kral ticaret yolunu yapmışlardır. - Paralı asker kullanmaları yıkılmalarının en büyük sebebidir. - Persler tarafından yıkılmışlardır. D) Urartular - Van Gölü ve çevresinde yaşamılardır. - Başkenti Tuşpa (Van) - Kaya oymacılığı ve maden işlemeciliği yapmışlardır. - Kayalardan oyup su kanalları yapıp tarım yapmışlardır. - Ölülerini oda şeklinde mezarlara eşyalarıyla birlikte gömmüşlerdir. E) İyonyalılar - Ege Denizi kıyısında yaşamışlardır. - İlkçağ Anadolu uygarlıklarının en gelişmiş olanıdır. - Şehir devletleri şeklinde örgütlenmişlerdir. - Önemli şehirleri Efes, Milet, Bergama, İzmir dir. - Tales, Pisagor, Hipokrat, Herodot, Öklid bu medeniyette yaşamıştır. - Artemis Tapınağı ve İlyada-Odesa Destanları vardır. 44. Roma İmparatorluğunda patrici plep mücadelesi 12 Levha Kanunları na yol açmıştır. 45. Roma İmparatorluğu sırayla Krallık Cumhuriyet ve İmparatorluk dönemlerini yaşamıştır. 46. Hint uygarlığındaki yöneticilere raca denir. 47. Hint uygarlığında kast sistemi uygulanmıştır. 48. Kast sisteminde sınıflar arası geçiş yasaktır. 49. Kast sistemini Gazneli Mahmut yıkıştır. 50. Makedonya Kralı İskenderin doğu ve batı kültürlerini kaynaştırmasına Hellenizm denir. 51. İlkçağ Uygarlıklarına ait kavramlar Aristokrat: sınıf farkı güden toplumlarda soylu sayılan kimse Burjuvazi: Ortaçağ Avrupası nda soylular ve köylüler arasındaki şehirliler sınıfı Fresk: Duvar yazısı Koloni: Bir devletin sınırları dışında kurduğu ticari üs Konsül: Roma daki iktidarı paylaşan iki yüksek yöneticiden biri Labirent: Mısırda halk mezarı Mozaik: Yer süsleme sanatı

4 Papirüs: Eski Mısır da kamıştan yapılan bir tür kağıt. Parşömen: Bergama Krallığı döneminde koyun derisinden yapılan bir tür kâğıt Polis: eski Yunanda şehir devletlerine verilen isim. İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ 52. Bilinen ilk Türk topluluğu İskitler (Sakalar) dir. 53. Atı evcilleştiren Türkler Sakalar dır. 54. Bilinen ilk Türk devleti Asya Hun (Büyük Hun) Devleti dir. 55. Asya Hun Devleti nin bilinen ilk hükümdarı: Teoman (Tuman-Duman)dır. 56. Asya Hun Devleti nin en ünlü hükümdarı, Mete Han dır. 57. Asya Hun Devleti, Türkleri bir bayrak altında toplayan ilk devlettir. 58. Tarihte Türkleri bir bayrak altında toplayan devletler: a- Asya Hun İmparatorluğu b- II. Göktürk Devleti c- Moğollar 59. Onluk Sistemi Mete Han kurmuştur. 60. Kuzey Hunlarının batıya göç etmesi Kavimler Göçü ne sebep olmuştur. 61. Avrupa da kurulan ilk Türk devleti, Avrupa Hun Devleti dir. 62. Avrupa Hun Devleti nin kurucusu Balamir dir. 63. Avrupa Hun Devleti nin en ünlü hükümdarı Atilla dır. 64. Göktürk Devleti, tarihte Türk adıyla kurulan ilk devlettir. 65. I. Göktürk Devleti, Bumin Kağan tarafından kurulmuştur. 66. I. Göktürk Devleti nin en ünlü hükümdarı, Mukan Kağan dır. 67. II. Göktürk Devleti, Kutluk Kağan (İlteriş Kağan) tarafından kurulmuştur II. Göktürk Devleti nin en ünlü hükümdarı, Bilge Kağan ve kardeşi Kültigin dir. 69. Türk tarihinin ve edebiyatının ilk yazılı örneği olan Orhun Yazıtları (Göktürk Kitabeleri) II. Göktürk Devleti ne aittir. 70. İlk Türk alfabesini Göktürkler kullanmıştır. Göktürk Alfabesi, 38 harflidir. 71. Yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti Uygurlar dır. 72. Avarlar İstanbul u kuşatan ilk Türk devletidir. 73. Museviliği kabul eden ilk Türk devleti Hazarlardır. 74. Müslüman Araplarla savaşan ilk Türk devleti Hazarlardır. 75. Türklerde parayı ilk kullanan devlet Türgişlerdir. 76. İslamiyet Öncesi Türklerde Sosyal Yapı: Aile-Oba- Boy-Budun-Millet şeklindedir Türklerde matbaayı ilk Uygurlar kullanmıştır. 78. Töre Uygurlar tarafından yazılı hale getirilmiştir. 79. İslamiyet öncesi kurulan son büyük Türk devleti, Uygurlardır. 80. Kurultaydaki Görevliler: Keneşçi: Hakanların danışmanları Ayguçı: Vezir Buyruk: Bakan düzeyinde görevliler Tudun: Vergi toplayan memur Tarkan: Askeri ve idari işlerden sorumlu görevlidir. Bitikçi, Tamgacı: Dış politikada hakanın yardımcılarıdır. İSLAM TARİHİ 81. İslamiyet öncesinde Arap yarımadasındaki genel durum - Bu döneme cahiliye dönemi denir. - Siyasi birlik yoktur. - Kabileler halinde yaşamışlardır. - Arap yarımadasında farklı inançlar vardır. En baskın olanı putperestliktir. En önemli putlar: Uzza, Lat, Menat, Hübel, Sanem. - Mekke, Medine ve Taif şehirleri Hicaz Bölgesi olarak bilinir. - Mekke nin en önemli kabilesi Kureyş kabilesidir. - Arap toplumunda kölelik yaygındır. - Kan davaları vardır. - Kadının toplumda yeri yoktur, kız çocuklar utanç sebebidir. - Erkek çocuğun çokluğuyla övünürlerdi. - Şehirde yaşayanlar Medenidir. Bunlar tarım ve ticaretle uğraşırdı. - Çölde yaşayanlara Bedevi denir. Bunlar hayvancılık yapardı. 82. İslamiyet 610 yılında Hira mağarasında ilk vahyin gelmesiyle yayılmaya başlamıştır. 83. İslamiyet i ilk kabul edenler - Erkek: Hz. Ebubekir - Kadın: Hz. Hatice - Çocuk: Hz. Ali - Köle (yardımcı kişi): Hz. Zeyd 84. İlk göç 615 yılında Habeşistan a gerçekleşmiştir ve 622 yıllarında Akabe biatlarıyla Medineliler İslamiyeti kabul etmiştir. 86. Hicret 622 yılında Mekke den Medine ye gerçekleşmiştir. 87. Hicret in sonuçları - Medine de İslam devleti kurulmuştur. - Medine İslamiyet in merkezi olmuştur. - Hicri takvimin başlangıcı kabul edilmiştir. - Muhacir (Göç eden) ve Ensar (ev sahibi) arasında Kardeşlik antlaşması; Medine deki

5 Yahudilerle de vatandaşlık Sözleşmesi imzalanmıştır. 88. Hz. Muhammed dönemi savaşları - Bedir Savaşı (624) - Uhud Savaşı (625) - Hendek Savaşı (627) 89. Mekkeliler Müslümanları Hudeybiye Barış Antlaşması ile resmen tanımışlardır. 90. İlk Müslüman Bizans savaşı Mute savaşıdır. 91. Mute Savaşı Arap olmayan topluluklarla yapılan ilk savaştır. 92. Mute Savaşı ilk Seriyye savaşıdır. 93. Seriyye: Hz. Muhammed in katılmayıp komutan gönderdiği savaşlardır. 94. Gazve: Hz. Muhammed in katıldığı savaşladır. 95. Tebük Seferi Hz. Muhammed in son seferidir. Dört Halife Dönemi Hz. Ebubekir Dönemi ( ) 96. Seçimle iş başına gelen ilk halifedir. 97. Dinden dönen (irtida), zekât vermeyen ve yalancı peygamberle mücadele etmiştir. 98. Arap yarımadası dışına ilk seferler düzenlendi (Suriye, Irak) 99. Devlet memurlarına ilk maaş bağlandı Kur an-ı Kerim KİTAP haline getirilmiştir. Hz. Ömer Dönemi ( ) 101. Kuzey Afrika fetihleri başladı, Mısır fethedildi İlk defa Divan teşkilatı kuruldu İlk defa adli teşkilat kuruldu İlk defa düzenli ordu kurulmuştur İlk defa devlet hazinesi oluşturuldu Hicri takvim kullanılmaya başlandı Düzenli ordu kurulmuştur İkta sistemi kuruldu. Hz. Osman Dönemi ( ) 109. İlk İslam donanması kuruldu ve Kıbrıs fethedildi Kur an-ı Kerim ÇOĞALTILDI ve önemli merkezlere gönderildi. Hz. Ali Dönemi Dönemi ( ) 111. Başkenti Mekke den Kûfe ye taşımıştır İslam dünyasında İLK ayrılıklar bu dönemde başlamıştır Cemel (Deve) Olayı Müslümanlar arasındaki ilk çatışmadır Sıffın Savaşı Müslümanlar arasındaki ilk savaştır Hakem Olayı ndan sonra İslam dünyası Hz. Ali taraftarları Muaviye taraftarları ve hariciler (Tarafsızlar) olarak 3 e ayrılıştır Hz. Ali nin şehit olmasıyla dört halife dönemi sona ermiştir. 5 EMEVİLER DÖNEMİ 117. Devletin kurucusu Muaviye; başkenti: Şam dır İstanbul ilk kez Müslümanlar tarafından Emeviler döneminde kuşatılmıştır Muaviye nin oğlu Yezid i yerine halife tayin etmesiyle halifelik saltanata dönüşmüştür Hz. Hüseyin in şehit edilmesi Kerbela Olayı (10 Muharrem 680) Yezid döneminde yaşandı Kerbela Olayı ile İslam dünyası kesin olarak - Şiilik - Sünnilik diye ikiye ayrılmıştır Kuzey Afrika fetihleri tamamlanmıştır. (Ukbe bin Nafi) 123. Abdülmelik döneminde ilk İslam parası basılmıştır Arapça Emeviler döneminde resmi dil ilan edilmiştir Tarık Bin Ziyad komutasındaki ordu İspanya yı fethetmiştir. Böylece Avrupa da İslam fetihleri başlamıştır. (Kadiks Savaşı) 126. Avrupa daki İslam ilerleyişi Puvatya Savaşı ile durmuştur (732) Emeviler - Arap olmayan Müslümanları mevali (köle) olarak kabul etmişlerdir. - Arap milliyetçiliği yapmışlardır. (Arapçanın resmi dil ilanı ve Arap parası) 128. Emeviler İslam devleti değil Arap devleti özelliği gösterir. ABBASİLER DÖNEMİ ( ) 129. Ebul Abbas tarafından kurulmuştur. Başkenti: Bağdat 130. Müslümanlar eşit kabul edilmiştir. Ümmetçi politika uygulanmıştır Türklerden Bizans sınırına Avasım; Bağdat yakınlarında da Samarra şehrini kurmuşlardır Fetihten çok kültür ve medeniyet yönü ağır basan bir devlettir Abbasilerin zayıflaması sonucu komutanların bulundukları bölgelerde kurdukları bağımsız devletlere Tevaif-i Mülûk denir Abbasi devleti 1258 yılında İlhanlı (Moğol) hükümdarı Hülagü han tarafından yıkılmıştır. ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ ( ) 135. Abbasi baskısından kaçan I. Abdurrahman tarafından kurulmuştur. Başkenti: Kurtuba dır Endülüs Emevi Devleti nin 1031 yılında yıkılmasından sonra kurulan küçük devletlerin en önemlisi Beni Ahmer Devleti dir Beni Ahmer Devleti nin başkenti: Gırnata dır.

6 138. Beni Ahmer Devleti nin en önemli eseri Elhamra Sarayı dır İslam tarihine ait Kavramlar - Berid: Posta teşkilatı - Şurta: Polis teşkilatı - Bedevi: Arabistan da çölde yaşayanlara verilen ad. - Belagat: Güzel ve sanatlı konuşma - Beyt ül Hikme: Abbasiler döneminde Bağdat ta kurulan eğitim ve kültür merkezi - Hafız: Kur an-ı Kerim i ezberlemiş kimse - Hulefa-ı Raşidin: Dört halife - İcma: Din adamlarının dini bir konu üzerinde birleşmeleri - Münafık: Allah a ortak koşan kimse - Nebi: Kendine Allah tan haber gelmiş kimse - Nübüvvet: Peygamberlik - Resûl: Kendisine kitap gönderilmiş peygamberler için kullanılan tabir. - Siyer: Hz. Muhammed in hayatını anlatan kitaplar - Şuubiye: Emevilerin ırkçı politikasına karşı diğer toplulukların kendi kültürünü koruma çalışması - Tasavvuf: Dini, daha çok ahlak yönü ile ele alarak benimseyen sevgi ve gönüle ağırlık veren anlayış. TÜRK- İSLAM DEVLETLERİ 140. Türkler, Müslümanlarla Hz. Ömer zamanında Nihavent Savaşı ile komşu olmuştur Türklerle Müslümanlar Hz. Osman zamanında ilk savaşları yapmışlardır Türk İslam Tarihi nin başlangıcı: Talas Savaşı (751) 143. İslamiyet i kabul eden İLK Türk topluluğu: Karluklar 144. İslamiyet i kabul eden İLK Türk devleti: Karahanlılar 145. Karahanlılar, Yağma, Ciğil ve Basmil boylarının bir araya gelmesiyle oluşmuştur Karahanlıların kurcusu: Bilge Kül Kadir Han dır Karahanlılar, en parlak devrini Yusuf Kadir Han zamanında yaşamıştır Karahanlılar, Türkçeyi resmi dil ilan eden İLK TÜRK devletidir Karahanlılar, ilk Türk İslam eserlerini ortaya koymuştur Karahanlılar Devleti adını kurucu sülalenin adından alır Gazneli Devleti nin kurucusu Alp Tekin dir 152. Gazneli Mahmut, Gazneli Devleti nin en ünlü hükümdarıdır Gazneli Mahmut a Sultan unvanını halifeyi Şii Büveyhoğulları tehlikesinden kurtardığı için Abbasi halifesi vermiştir Gazneli Mahmut sultan unvanını kullanan ilk Müslüman hükümdardır Gazneli Sultan Mahmut, Hindistan a 17 sefer düzenlemiştir Gazneli Devleti 1040 Dandanakan Savaşı ile yıkılma sürecine girmiş ve 1187 de Afganistan ın yerlileri olan Gurlar tarafından yıkılmıştır Selçuk Bey, babası Dukak Bey le Oğuz Yabgu Devleti nde ordu komutanı olarak çalışmıştır Selçuk Bey, Oğuz Yabgu Devleti nden ayrılıp Cend şehrine gelmiştir Büyük Selçuklu Devleti nin kuruluşu 1040 Dandanakan Savaşıdır Büyük Selçukluların Anadolu için Bizansla yaptığı ilk savaş Pasinler Savaşı dır (1048). Böylece Anadolu kapıları aralanmıştır Anadolu kapıları Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan ın Malazgirt Savaşı nı kazanmasıyla açılmıştır Anadolu da kurulan ilk beylikler: Mengücekler, Çaka Beyliği, Danişmentliler, Artuklular, Saltuklular 163. İlk beyliklerden ilk kurulan beylik Saltuklular; en güçlü olanı Danişmentliler ve donanması olan beylik İzmir Çaka Beyliği dir Malazgirt Savaşı Haçlı Seferleri nin başlamasına neden olmuştur Büyük Selçuklu Devleti, en geniş sınırlara Sultan Melikşah döneminde ulaşmıştır Büyük Selçuklu Devleti 1141, Katvan Savaşı ile yıkılma sürecine girmiştir Büyük Selçuklu Devleti, kesin olarak 1157 yılında Sultan Sancar ın ölümüyle yıkılmıştır Büyük Selçuklularda ilk altın parayı Tuğrul Bey bastırmıştır Mısır da kurulan ilk Türk devleti: Tolunoğulları dır 170. Moğolları yenen tek Türk Devleti Memlükler dir Kudüs ü Haçlılardan Eyyubi hükümdarı, Selahattin Eyyubi almıştır (Hıttin Savaşı 1187) 172. Eyyubiler, Fatımileri ortadan kaldırmıştır Halifelik İlk Türklerde Memlüklere geçmiştir Türkiye Selçuklu Devleti nin kurucusu: Kutalmışoğlu Süleyman Şah tır 175. Türkiye Selçuklu Devleti nin ilk başkenti İznik tir Türkiye Selçuklu Devleti nin bilinen ilk ünlü hükümdarı: I. Kılıçarslan dır 177. Türkiye Selçuklu Devleti nde ilk para bastıran hükümdar I. Mesut tur (bakır para) Türkiye Selçuklu Devleti nde gümüş ve altın para II. Kılıçarslan tarafından bastırılmıştır. 6

7 179. Miryokefalon Savaşı (1176) II. Kılıçarslan zamanında Bizans la yapılmıştır Miryokefalon Savaşı ile Anadolu kesin olarak Türk yurdu haline gelmiştir. Anadolu nun tapusu alınmıştır Miryokefalon Savaşı ile Bizans savunmaya çekilmiş, Türkiye Selçukluları taarruza geçmiştir I. Alaaddin Keykubat zamanında ilk kez Anadolu Türk birliği sağlanmıştır I. Alaaddin Keykubat zamanında 1230 Yassıçemen Savaşı ile Harzemşahlar Devleti ne son verilmiştir. Böylece Türkiye Selçukluları ile Moğollar sınır komşusu olmuştur Türkiye Selçukluları 1243 Kösedağ Savaşı ile yıkılma sürecine girmiştir. Bu savaş Moğollarla (İlhanlı Devleti) yapılmıştır Türkiye Selçukluları 1308 yılında II. Mesut un ölümüyle kesin olarak yıkılmıştır Kösedağ Savaşı ndan sonra Anadolu da 2. Beylikler Dönemi başlamıştır Moğollara karşı İLK bağımsızlığını ilan eden beylik Kadı Burhaneddin Beyliği dir Beyliklerden en güçlü olanı Karamanoğulları dır Saruhanoğulları, Karesioğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Candaroğulları, Hamitoğulları denizci beyliklerdir Türkiye Selçukluları nda ilk medrese: II. Kılıçarslan zamanında Konya ve Aksaray da kurulmuştur Anadolu da İLK medrese Danişmentliler tarafından Tokat, Niksar da açılmıştır Türk-İslam mimarisi Dini mimari: cami, mescit, medrese, türbe, kümbet, külliye, tekke, zaviye Sivil mimari: köşk, saray, köprü darüşşifa (Bimaristan=Hastane=Şifahane), hamam,, imaret, kervansaray=han, Askeri mimari: kale, sur 193. Türk İslam tarihi edebiyat alanı önemli kişiler Yusuf Has Hacip ( ): Kutadgu Bilig (Mutluluk veren bilgiler) en önemli eseridir. İlk İslami Türk eseridir. Türkçe ilk siyasetnamedir. Uygur alfabesiyle yazılmıştır. Devlet anlayışını yansıtır. Kaşgarlı Mahmut: Divan-ı Lügat-it Türk önemli eseridir. Türkçenin ilk sözlük ve dilbilgisi kitabıdır. İçinde ilk Türk haritası vardır. Araplara Türkçeyi öğretmek için yazılmıştır. Arap alfabesiyle yazılmıştır. Edip Ahmet Yükneki: Atabetül Hakayık (Hakikatlerin Eşiği). Eğitici ve öğretici bir ahlâk kitabıdır. Eğitimin önemini vurgular. Hoca Ahmet Yesevi: Divan-ı Hikmet eseri. Kurduğu Yesevilik tarikatıyla ilk Türk mutasavvıfıdır. Tasavvufla ilgili şiirler yazmıştır. Firdevsi: Eseri: Şehname. Sultan Mahmut tarafından Gazne sarayında İranlı şair Firdevsi ye yazdırılmış ve İran milli destanı olarak kabul edilir. Ömer Hayyam: Eserleri: Rubailer, Celali Takvimi. Nizam ül Mülk: Eseri: Siyasetname. Büyük Selçuklu veziri. Eser devletin anayasası sayılır Türk-İslam tarihi Bilim adamları: Farabi: İlimlerin Tasnifi eseri ünlüdür. Felsefe, matematik, fizik, astronomi, mantık, psikoloji ile ilgili 160 dan fazla eser vermiştir. Türk-İslam devletlerinde pozitif bilimleri başlatmıştır. Muallim Sani (İkinci öğretmen) denmiştir. İbn-i Sina: Kanun-ı Tıp (Tıp Ansiklopedisi) en önemli eseridir. Tıp, mantık, fizik, felsefe alanlarında 220 eser yazmıştır. Batıda Avicenna lakabıyla eserleri yüz yıllarca okunmuştur. Harezmi: Kitabü l Cebr vel Mukabele adlı eseri ile ünlüdür. Doğu dünyasındaki en önemli matematikçidir. El Biruni: Çeşitli alanlarda 100 civarında eser yazmıştır. Bilimin ancak özgür düşünce ortamında gelişeceğini savunur. Tarih, coğrafya eserleri de yazmıştır. Enlem ve boylam dairelerini hesaplamıştır. Doğuda coğrafyayı bilim haline getirmiştir. 16 maddenin özgül ağırlığını hesaplamıştır. Gazali: En önemli eseri, İhyaü l Ulümiddin dir. Eser Din felsefesiyle ilgilidir. Gazali, Nizamiye medresesinde öğretmenlik yapmıştır. Bölücü dini ve siyasi akımlarla mücadele etmiştir. Uluğ Bey: Timur Devleti hükümdarlarındandır, Timur un torunudur. Zic adlı astronomi eseriyle ünlüdür. Semerkant ta gözlemevi yaptırmıştır İlk Türk-İslam mimari eserleri Mengücekler: Divriği Ulu Camii, Kayıtbay Camii Danişmentliler: Yağıbasan Medresesi (Tokat) Artuklular: Malabadi Köprüsü (Diyarbakır), Mardin Ulu Camii, Artuklu Sarayı (Diyarbakır) Anadolu Selçuklu Devleti: Çifte minareli medrese (Sivas ve Erzurum), Gök medrese, Buruciye medresesi (Sivas) Karatay medresesi, İnce minareli medrese, Sahip Ata Külliyesi (Konya) Caca Bey medresesi (Kırşehir) Hunat Hatun Medresesi, Hacı Kılıç Camii, han camii, Gevher Nesibe Darüsşşifası, Sultan Hanı (Kayseri) 196. Anadolu Selçuklu Devleti nde en büyük medrese Erzurum, Çifte Minareli Medresedir Pervaneci, Selçuklu Devletlerinde İkta ları dağıtan yüksek dereceli memurlara verilen isimdir. 7

8 ORTAÇAĞ DA AVRUPA TARİHİ 198. Ortaçağ Kavimler Göçü ile başlar 199. Kavimler Göçü ile Roma İmparatorluğu ikiye ayrılmıştır Kavimler Göçü ile Avrupa da Feodalite (derebeylik) ortaya çıkmıştır Haçlı Seferleri toplam 8 tanedir. Haçlılar sadece 1. Haçlı Seferi nde başarılı olmuştur Haçlılar I. Haçlı Seferi ile Kudüs ü ele geçirmiştir Haçlı Seferi amacından sapmış ve Katolik Haçlılar İstanbul u işgal etmiştir Haçlı Seferi sırasında İstanbul dan kaçan Bizans soyluları İznik Rum İmparatorluğu ve Trabzon Rum İmparatorluğu nu kurmuşlardır Kilise ve Papa ya güvenin sarsıldığı ilk olay Haçlı Seferleridir İngiltere de halkın kişisel haklarının tanındığı ilk belge Magna Carta dır (1215) Ortaçağ, İstanbul un Fethi ile (1453) sona erer. OSMANLI TARİHİ KURULUŞ DÖNEMİ OSMAN BEY 208. Osmanlı Devleti nin ilk başkenti Söğüt tür Bizans la yapılan ilk savaş ve galibiyet Koyunhisar Savaşı dır İlk Osmanlı parasını Osman Bey bastırmıştır (bakır para) 211. Devleti, aşiretten beylik konumuna getirmiştir. ORHAN BEY 212. Bursa, alınıp başkent yapılmıştır İznik Rum İmparatorluğu na Orhan Bey son vermiştir Ele geçirilen ilk Türkmen Beyliği Karesioğulları dır. Orhan Bey zamanında alınmıştır Rumeli ye geçiş, Çimpe Kalesi nin alınmasıyla gerçekleşti İlk Osmanlı medresesi İznik te açılmıştır İlk divan teşkilatı kurulmuştur Yaya ve müsellem ordusu oluşturulmuştur İlk vakıf örgütü kuruldu İlk kez subaşı ve kadı ataması yapılmıştır Sancağa çıkma usulü başlatılmıştır İlk vezirlik makamı kuruldu. I. MURAT 223. Sancaktan yetişen ilk Osmanlı padişahıdır Edirne yi Sazlıdere Savaşı ile alıp başkent yaptı Osmanlı ya karşı İlk haçlı Savaşı olan Sırpsındığı Savaşı nı Osmanlı Devleti yendi (1364) Balkan milletlerine karşı ilk yenilgi (Ploşnik Bozgunu) alındı I. Murat savaş meydanında şehit olmuştur İlk top I. Kosova Savaşı nda kullanıldı. (1389) 229. İlk kez Anadolu Türk birliğini kurma çabaları başladı Karamanoğulları ile ilk siyasi ilişkiler başladı Defterdarlık makamı kuruldu Kazaskerlik makamı kuruldu Rumeli Beylerbeyliği kuruldu. Merkezi Manastır Vezir-i azamlık (Sadrazam) makamı kuruldu Acemi oğlanlar Ocağı kuruldu Yeniçeri Ocağı kuruldu İlk kez Sultan unvanı kullanan padişahtır Tımar Sistemi uygulanmaya başladı Türk Tarihinde İLK kez veraset sisteminde değişiklik yaparak, devlet, padişah ve oğullarının malıdır prensibini getirdi Enderun Mektebi nin temellerini attı. Tam olarak kurulması II. Murat dönemidir Haçlılarla mücadele eden ilk Osmanlı Padişahıdır. YILDIRIM BAYEZİD 242. Anadolu Türk birliğini ilk kez kurmuştur Anadolu beylerbeyliğini kurmuştur. Merkezi Kütahya 244. İstanbul u kuşatan İlk Osmanlı padişahıdır İstanbul kuşatması için Anadolu Hisarı nı yaptırmıştır Ankara Savaşı (1402) Timur a yenilip esir düşmüştür Ankara Savaşı sonrası Anadolu Türk Birliği bozulmuştur Ankara Savaşı sonrası Osmanlı da Fetret Devri yaşanmıştır Fetret Devri ( ) 11 yıl sürmüştür. I. MEHMET (ÇELEBİ) 250. Fetret Devri ne son verip hükümdar olmuştur Osmanlı Devleti nin 2. Kurucusu olarak da adlandırılır İlk deniz savaşı Venediklilerle yapılmış ama başarılı olunamamıştır Şeyh Bedrettin İsyanı (İlk dini ve Sosyal içerikli isyan) çıkmıştır Osmanlı Devleti nde ilk Surre Alayı gönderilmiştir. II. MURAT 255. Edirne Segedin Antlaşması (1444) yapılmıştır Edirne Segedin Antlaşması nda ilk kez sınırdan bahsedilmiştir Edirne Segedin Antlaşması Osmanlılar ın imzaladığı İLK ciddi antlaşmadır.

9 258. Haçlılar, Varna Savaşı nda(1444) (Niğbolu dan yaklaşık 50 yıl sonra) Haçlı ordusu oluşturmuştur Ankara Savaşı(1402) ndan sonra Osmanlı nın eski gücüne ulaştığını gösteren İLK olay Varna Zaferi dir Tahtı sağlığında oğluna bırakan ilk hükümdardır, (II. Mehmet e bırakmıştır) II. Kosova Savaşı ile Haçlılar taarruza geçmiş; Osmanlılar saldırıya geçmiştir II. Kosova Savaşı (1448) ile Haçlılar Osmanlılar ı Balkanlardan atamayacağını anlamıştır II. Kosova Savaşı Osmanlılar ın son savunma savaşıdır II. Kosova Savaşı ile 1683, II. Viyana Kuşatması na kadar sürecek olan üstünlük dönemi başlamıştır. OSMANLI YÜKSELME DÖNEMİ FATİH SULTAN MEHMET 265. Kuruluş döneminin son padişahıdır. (1451 de padişah olmuştur. ) İstanbul un fethi ile Yükselme dönemi başladı İstanbul un fethi için Rumelihisarı (Boğazkesen) yaptırıldı İstanbul un fethi için Şahi adı verilen toplar döktürüldü İstanbul, 29 Mayıs 1453 Salı günü fethedilmiştir İstanbul un Fethi ile Ortaçağ kapandı ve Yeniçağ başladı Anadolu ve Rumeli toprakları birleştirildi Doğu Roma İmparatorluğu yıkıldı Otlukbeli Savaşı ile Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ı yendi Otlukbeli Savaşı ile sınırlar Fırat Nehri ne kadar genişledi Fatih, karada Belgrat ı; denizde Rodos u alamadı Kırım ın alınmasıyla (1475) İpek Yolu denetimi Osmanlı ya geçti İlk imtiyaz Venedikliler e verildi Kardeş Katli yasal hale geldi Devlet padişahın malıdır, anlayışını getirdi. Bu durum merkeziyetçiliği artırdı Divana Sadrazamın başkanlık etmesi usulünü getirdi Cülus bahşişi dağıtılması gelenek halini aldı Sancağa çıkma usulü gelenek halini aldı Balkan fetihleri tamamlanmıştır İlk altın para basıldı Topkapı Sarayı yaptırıldı Sahn-ı Seman ve Tetimme medreseleri kurulmuştur Şeyhülislam ve Kaptan-ı Derya makamları kuruldu Padişah emriyle öldürülen ilk sadrazam Çandarlı Halil Paşa Fatih dönemi sadrazamıdır. II. BAYEZİD 288. Cem Sultan Olayı yaşandı Karamanoğulları Beyliği egemenlik altına alındı Karamanoğulları Beyliği Osmanlı ya savaşla bağlanan tek devlettir Lehistan la ilk savaş yaşandı I. Selim in (Yavuz) baskısı sonucu tahtı oğluna bıraktı. YAVUZ SULTAN SELİM 293. Çaldıran Savaşı ile Doğu Anadolu hakimiyeti sağlandı Turnadağ Savaşı Dulkadiroğulları Beyliği ne son verildi Turnadağ Savaşı ile Anadolu Türk Birliği sağlandı Mercidabık Savaşı (1516) ile Suriye, Filistin ve Kudüs alındı Ridaniye Savaşı (1517) ile Mısır fethedildi Mısır ın fethi ile Memluk Devleti yıkıldı Mısır ın fethi ile Osmanlı toprakları Afrika kıtasına da yayılmaya başladı Mısır ın fethi ile Halifelik Osmanlı ya geçti Mısır ın fethi ile Baharat Yolu denetimi Osmanlı ya geçti Mısır ın fethi ile Kutsal emanetler Osmanlı koruyuculuğuna geçti Mısır ın fethi ile Osmanlı Devleti Teokratik (Dini yönetim) yapıya kavuştu. KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN 304. Canberdi Gazali, Ahmet Paşa, Baba Zünnun ve Kalenderoğlu iç isyanları yaşandı Belgrat ı fethetti (1521) 306. I. Viyana Kuşatmasını yaptı ama başarılı olamadı Avusturya ile İstanbul Antlaşması nı yaptı (1533) 308. İstanbul Antlaşması ile Osmanlı Avusturya ya protokol bakımından üstün hale geldi İstanbul Antlaşması Avusturya ile yapılan ilk antlaşma Fransa ya kapitülasyonlar verildi Osmanlı Devleti nde bütçe ilk kez açık verdi İran la ilk siyasi antlaşma olan Amasya Antlaşma sı (1533) yapıldı Hint Deniz Seferleri yapıldı (4 kez) Preveze Deniz Savaşı ile Akdeniz üstünlüğü Osmanlı ya geçti Zigetvar Seferi sırasında vefat etmiştir (1566).

10 SOKOLLU MEHMET PAŞA 316. Kanuni, II. Selim ve III. Murat a sadrazamlık (Veziriazam) yaptı Kıbrıs Fethedildi (1571) (Lala Mustafa Paşa Aldı) 318. Kıbrıs Fethi ile Doğu Akdeniz güvenliği sağlandı İnebahtı Deniz Savaşı nda Osmanlı donanması yenildi ve İLK kez yakıldı Vadi üs-seyl Savaşı ile Fas alındı ve Kuzey Afrika fethi tamamlandı. Atlas Okyanusu na ulaşıldı Avusturya ve İngiltere ye kapitülasyonlar verildi Süveyş Kanalı, Don-Volga ve Marmara Kanalları projeleri vardır Sokollu Mehmet Paşa nın ölümüyle (1579) Osmanlı Devleti nde Yükselme Devri sona erip Duraklama Devri başladı. YENİÇAĞDA AVRUPA 324. İstanbul un Fethi ile başlar (29 Mayıs 1453) 325. Avrupa da bilim ve teknik alanda gelişmeleri barut, pusula, matbaa ve kâğıt başlattı Barutun ateşli silahlarda kullanılması ile Derebeylik yıkıldı ve merkezi krallıklar güç kazandı Pusulanın geliştirilmesi Coğrafi Keşiflere ortam hazırlamıştır Kâğıt ve matbaanın kullanılması Hümanizm, Rönesans ve Reform a neden oldu Amerika ya ilk 1492 de Kristof Colomb ulaştı ama buranın yeni bir kıta olduğunu 1507 de İtalyan gemici Ameriko Vespuçi anladı ve adını verdi Bartelmi Diaz, Ümit (Fırtınalar) Burnu nu buldu Vasko De Gama, Hint Deniz Yolu nu buldu Macellan Dünya yı dolaşmaya başladı ama öldüğü için seyahati arkadaşı Delkano tamamladı Coğrafi Keşiflerle, yeni kıtalar, yollar, medeniyetler, insanlar, hayvanlar ve bitkiler tanındı Coğrafi Keşifleri, İspanyol ve Portekizli gemiciler başlattı Coğrafi Keşiflerle, Doğu Ticaret Yolları önemini kaybetti Coğrafi Keşiflerle, Akdeniz limanları önemini kaybetti Coğrafi Keşiflerden, en çok zararı (ekonomik) Osmanlı Devleti gördü Coğrafi Keşiflerle, Atlas Okyanusu limanları önem kazandı Coğrafi Keşiflerle, Avrupa da zenginlik kaynağı toprak olmaktan çıkıp maden oldu Coğrafi Keşiflerle, Burjuva sınıfı zenginleşti Rönesans Hareketleri İtalya da başladı Rönesans, edebiyat, güzel sanatlar, mimari ve bilim alanında ortaya çıkmıştır Rönesans ile ferdiyetçilik gelişti Rönesans ile ilk kez sanat alanında din dışı konular işlendi Rönesans ile skolâstik düşünce büyük oranda yıkıldı ve pozitivizm doğmuştur Reform Hareketleri, Almanya da Martin Luther tarafından başlatıldı Reform Hareketleri ile Avrupa da mezhep birliği bozuldu Reform Hareketleri Protestanlık, Anglikanizm, Calvinizm, Presbiteryenlik gibi mezhepler doğdu Protestanlık, 1555 Ogusburg Antlaşması ile serbest bırakıldı Calvinizm, 1598 Nant Fermanı ile serbest bırakıldı Reform Hareketleri ile Kilise ve din adamlarına duyulan güven yıkıldı Reform Hareketleri ilk kez laik eğitim kurumları oluşturuldu Çiftegül Savaşları (İki Gül Savaşları) sonunda İngiltere siyasi birliğini tamamladı Yıl Savaşları sonunda yapılan 1648 Westfalya Antlaşması Papanın onayına sunulmayan İLK antlaşmadır Yıl Savaşları İngiltere de Amerika nın bağımsızlık savaşına; Fransa da Fransız İhtilalı na sebep olmuştur. OSMANLI DEVLETİ NDE DURAKLAMA DÖNEMİ 356. Osmanlı Devleti 17. Yüzyılda en çok Avusturya ile savaşmıştır Yüzyılda Osmanlı Devleti, Avusturya, Lehistan, Venedik, Rusya ve İran la savaşmıştır yüzyılda amaç Yükselme Dönemine geri dönebilmektir I. Ahmet döneminde Ekber ve Erşet uygulaması başlatıldı Ekber ve Erşet uygulaması ile Kardeş Katli kaldırıldı Ekber ve Erşet uygulaması ile sancağa çıkma usulüne son verildi Ekber ve Erşet uygulaması ile Şehzadeler sarayda eğitim almaya başladı (Kafes Usulü) 363. Sancaktan yetişen son padişah, III. Mehmet tir Sancağa çıkmadan hükümdar olan ilk padişah I. Ahmet tir İran la 1590 yılında Ferhat Paşa (İstanbul) Antlaşması yapıldı ve Osmanlı Devleti Doğuda en geniş sınırlara ulaştı (Hazar Denizi kıyıları) II. Osman (Genç Osman) Hotin Seferi (1621) sonrası Yeniçeri Ocağı nı kaldırmayı düşündü. Osmanlı Devleti nde İLK olmuştur.

11 367. Lehistan la yapılan 1672 Bucaş Antlaşması, batıda topraklarımıza toprak kattığımız son antlaşmadır , Haçova Meydan Savaşı Osmanlı nın kazandığı son büyük meydan savaşıdır Zitvatoruk Antlaşması (1606) ile Osmanlı, Avusturya ya olan protokol üstünlüğünü kaybetti Vasvar Antlaşması (1664) Osmanlı nın Avusturya dan Son kez toprak ve savaş tazminatı aldığı antlaşmadır İlk Osmanlı - Rusya antlaşması 1681 Bahçesaray (Çehrin) Antlaşması dır Kutsal İttifak II. Viyana Kuşatması (1683) sonrası kuruldu Kutsal İttifakta Avusturya, Venedik, Rusya, Lehistan ve Malta Osmanlı ya karşı savaştı ( ) Kutsal İttifak savaşları Avusturya nın güçlenmesine neden olmuştur Kutsal İttifakla yapılan savaşlarda ordunun başında sefere çıkan son padişah II. Mustafa oldu Karlofça (1699) ve İstanbul (1700) Antlaşmaları ile Osmanlı ilk kez büyük çapta toprak kaybetti Karlofça Antlaşması (1699) ile Osmanlı Devleti nde Gerileme Dönemi başladı Avusturya, Karlofça Antlaşması nın garantör devleti olarak Osmanlı ya üstünlük sağlamıştır İstanbul Antlaşması ile Ruslar, ilk kez Karadeniz de donanma bulundurma hakkı elde etti İstanbul Antlaşması ile Ruslar, ilk kez İstanbul da elçi bulundurma hakkını elde etti ve böylece Osmanlı nın içişlerine karışma imkânı buldu Karlofça Antlaşması (1699) Osmanlı yı paylaşmayı hedef alan İLK uluslararası antlaşmadır Duraklama Dönemi nde Merkez (İstanbul) İsyanları, Celali (Anadolu) İsyanları ve Eyalet İsyanları yaşanmıştır II. Osman sarayı halka açmış ve saray dışından (harem dışından) evlenmiştir II. Osman sosyal alanda ıslahat (yenilik) yapan ilk padişahtır IV. Murat, içki, tütün ve gece sokağa çıkmayı yasaklamıştır IV. Murat, Koçi Bey e raporlar hazırlatmıştır Tarhuncu Ahmet Paşa Osmanlı Devleti nde ilk kez bütçe hazırlamıştır Köprülü Mehmet Paşa, şartlı sadrazam olmuştur Yüzyıl ıslahatlarında Avrupa örnek alınmamıştır Yüzyıl ıslahatları baskı ve şiddete dayanır Yüzyıl ıslahatları devlet politikası haline gelmemiştir Yüzyıl ıslahatları kişi ya da hükümdarlarla sınırlı kalmıştır Osmanlı Devleti nde Duraklama dönemi, Karlofça Antlaşması ile sona erer ve Gerileme Dönemi başlar Duraklama Döneminde yapılan en ağır şartlı antlaşma Karlofça Antlaşması dır. OSMANLI DEVLETİ NDE GERİLEME DÖNEMİ yüzyılda en çok Rusya ile savaşılmıştır yüzyılda Rusya, İran, Avusturya ve Venedik le savaşlar yapılmıştır yüzyılda amaç Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile kaybedilen yerleri almaktır Gerileme Dönemi Karlofça Antlaşması (1699) ile başlar Yaş Antlaşması (1792) ile sona erer Rusya bu dönemde sıcak denizlere inme politikası gütmüştür İstanbul (1700) antlaşması ile Rusya ya verilen haklar 1711 Prut Antlaşması ile geri alınmıştır Pasarofça Antlaşması ile (1718) Avrupa nın üstünlüğü kabul edilmiş ve Lale Devri başlamıştır İstanbul Antlaşması (1724) İlk Osmanlı-Rus Dostluk Antlaşmasıdır İran la yapılan 1732 Ahmet Paşa Antlaşması uygulanmayan bir antlaşmadır Fransa ya 1739 Belgrat Antlaşması na arabuluculuk ettiği için 1740 yılında I. Mahmut zamanında kapitülasyonlar sürekli hale getirilmiştir Belgrat Antlaşması (1739) Osmanlı nın 18. yy de imzaladığı son şerefli antlaşmadır Belgrat Antlaşması (1739) ile Rus Çarı, Avusturya İmparatoru ve Fransa Kralına denk sayılmıştır Osmanlı Rus Savaşı sırasında Ruslar 1770 te Osmanlı donanmasını Çeşme de yakmıştır Kartal Meydan Muharebesinde Ruslara yenilen Osmanlı Devleti 1774 Küçük Kaynarca Antlaşmasını imzalamak zorunda kalmıştır Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile İLK kez halkının çoğunluğu Müslüman ve Türk olan bir bölge kaybedilmiştir: KIRIM Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile Ruslar Ortodoksların koruyuculuğunu üstlenmiştir Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile Ruslara kapitülasyonlar verilmiştir Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile Osmanlı Devleti ilk kez bir devlete (Çarlık Rusya) savaş tazminatı ödemiştir Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile Ruslar istedikleri yerlerde konsolosluk açma yetkisine kavuşmuştur.

12 414. Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) Osmanlı Devleti nin 18. yy de (Gerileme Dönemi) yaptığı en ağır şartlı antlaşmadır Aynalıkavak Tenkihnamesi ile (1779) Osmanlı Devleti, Rus yanlısı Şahin Giray ın Kırım Hanı olmasını kabul etmiştir Ruslar, 1783 yılında Kırım ı işgal etmiştir Avusturya ile yapılan 1791 Ziştovi Antlaşması SON Osmanlı-Avusturya antlaşmasıdır Yaş Antlaşması (Osmanlı-Çarlık Rusya) ile Dağılma Dönemi başlar Yaş Antlaşması ile Kırım ın Rusya ya ait olduğu kabul edilmiştir Lale Devri ( ) Avrupa tarzındaki İLK ıslahattır. (Yenilik) 421. Lale Devri Pasarofça Antlaşması ile başlar (1718) 422. Lale Devrinin padişahı III. Ahmet tir Lale Devrinin sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa dır Lale Devrinde ilk özel matbaa İbrahim Müteferrika ve Said Efendi tarafında kurulmuştur. (İLK teknik yenilik) 425. Lale Devri nde Osmanlı da ilk kez itfaiye bölüğü kurulmuştur Lale Devrinde askeri ıslahat yoktur Lale Devri nde Avrupa da İlk kez geçici elçilikler kurulmuştur Lale Devri nde ilk kez çiçek aşısı uygulandı. Halk sağlığına önem verilmiştir Lale Devri nde ilk kez mimaride Avrupa tarzında eserler inşa edildi Lale Devri denilince şiirde Nedim; minyatürde Levni akla gelir Lale Devri, 1730 da Patrona Halil İsyanı ile sona erer I. Mahmut döneminde ilk kez yabancı birisinin (Kont De Bonneval: Humbaracı Ahmet Paşa) tecrübesinden yararlanılmıştır I. Abdülhamit Döneminde Ulufe alım-satımı yasaklandı III. Selim ıslahatlarına genel olarak Nizam-ı Cedit denir III. Selim dönemi, Kabakçı Mustafa İsyanı ile sona ermiştir III. Selim dönemi nde Fransızca devletin resmi yabancı dili haline getirildi III. Selim döneminde devlet matbaası kuruldu. YAKINÇAĞ TARİHİ 438. Yakınçağ 1789 Fransız İhtilalı ile başlar ve günümüze kadar devam eder Amerika, 1783 Wersay Antlaşması ile İngiltere ye karşı bağımsızlığını kazanmıştır de George Washington un başkanlığında ABD kurulmuştur Fransız ihtilalı sonucunda Yeniçağ sona ermiştir Yakınçağ başlamıştır Fransız ihtilalı ile milliyetçilik fikri ortaya çıkmıştır Fransız ihtilalı ile eşitlik, adalet, hürriyet gibi kavramlar yaygınlaşmıştır Fransız ihtilalı ile İLK kez İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi yayınlanmıştır Fransız ihtilalı ile Burjuvalar yönetime katılmıştır Fransız ihtilalı ile İLK kez Laik hukuk kuralları ortaya çıkmıştır Napolyon İhtilal Savaşlarında ( ) ilk yenilgisini Mısır da, Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Nizam-ı Cedit Ordusu ndan almıştır Napolyon un İhtilal Savaşları ( ) Waterlao Savaşında yenilmesi ile sona ermiştir Viyana Kongresi (1815) Avrupa da ilk uluslararası Kongredir İhtilalları Fransa da başlamış ve tüm Avrupa ya yayılmıştır Sanayi İnkılâbı İngiltere de 18. yüzyılın ortalarında James Watt tarafından Buhar Makinesinin bulunması ile başlamıştır Sanayi İnkılâbı nın sermaye birikiminde Coğrafi Keşifler; bilgi birikimi nde Rönesans ın etkisi vardır Sanayi İnkılâbı ile büyük fabrikalar kuruldu Sanayi İnkılâbı ile işçi sınıfı ortaya çıktı Sanayi İnkılâbı ile kapitalizm, sosyalizm ve Liberalizm kavramları ortaya çıktı İhtilalı sosyalizmin kurulmasına neden olmuştur. OSMANLI DAĞILMA DÖNEMİ 457. Dağılma Dönemi 1792 Yaş Antlaşması ile başlar ve 1922 Mudanya Ateşkes Antlaşması ile sona erer Dağılma Döneminde Denge Politikası uygulanmıştır Napolyon un Mısır ı işgali sırasında Ruslar boğazlardan İLK kez serbestçe geçmiştir Osmanlı ya bağımsız için İLK isyan eden millet Sırplardır Osmanlı dan bağımsız olan İLK devlet Yunanlardır Kuzey Afrika da işgal edilen İLK Osmanlı toprağı 1830 da Fransa tarafından Cezayir dir Hünkar İskelesi Antlaşması Denize düşen yılana sarılır mantığında bir antlaşmadır. Bu antlaşma Çarlık Rusya ile yapılmıştır.

13 464. Hünkar İskelesi Antlaşması ile Osmanlı Devleti son kez boğazlar üzerindeki egemenlik hakkını kullanarak karar vermiştir İngiltere ile yapılan Balta Limanı Antlaşması ile Osmanlı Devleti ekonomik anlamda açık Pazar haline gelmiştir , Londra Mukavelenamesi ile Mısır sorunu çözülmüştür Londra Boğazlar Sözleşmesi (1841) ile Osmanlı nın boğazlar üzerindeki mutlak egemenliği sona ermiştir Kırım Savaşı sırasında Ruslar Sinop ta Osmanlı donanmasını yakmıştır (1853) Osmanlı Devleti Kırım Savaşı sırasında ilk dış borcu İngiltere den aldı Paris Antlaşması (1856) ile Osmanlı Devleti Avrupa hukukundan faydalanmaya başlamıştır Paris Antlaşması (1856) ile Osmanlı Devleti nin toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerin garantisi altında olacaktır Paris Antlaşması (1856) ile Osmanlı Devleti galip geldiği bir savaştan mağlup devlet muamelesi görmüştür Paris Antlaşması (1856) öncesi Osmanlı Devleti Islahat Fermanı nı yayınlamıştır Paris Antlaşması (1856) Osmanlı Devleti nin galip devlet olarak imzaladığı son antlaşmadır Osmanlı-Rus Savaşı nın diğer adı 93 Harbi dir Gazi Osman Paşa nın Plevne Kuşatması 93 Harbi sırasındadır Nene Hatun Olayı Erzurum da 93 Harbi sırasında gerçekleşmiştir Osmanlı-Rus Savaşı sonunda önce Ayestefanos Antlaşması (1878) imzalanmıştır Ayestefanos Antlaşması uygulanmayan bir antlaşmadır Ayestefanos Antlaşması uygulanmayınca yerine Berlin Antlaşması imzalanmıştır Sırbistan, Karadağ ve Romanya Berlin Antlaşması (1878) ile bağımsız olmuştur Berlin Antlaşması ile Ermeni sorunu ortaya çıkmıştır Berlin Antlaşması ile Bosna-Hersek in yönetimi Avusturya ya verilmiştir Berlin Antlaşması ile Osmanlı İngiltere den uzaklaşıp Almanya ya yaklaşmıştır Berlin Antlaşması ile İngiltere Osmanlı nın toprak bütünlüğünü korumaktan vazgeçmiş ve parçalanma planlarına katılmıştır Berlin Antlaşması sonrası İngiltere, Kıbrıs ı işgal etmiştir Yeniçeri Ocağı nı 1826 da II. Mahmut kaldırmıştır Yeniçeri Ocağı nın yerine Asakir-i Mansure-yi Muhammediye adıyla bir ordu kurulmuştur II. Mahmut, Sened-i İttifak ı (1808) ayanlarla imzalamıştır II. Mahmut, Divan Teşkilatını kaldırmış ve nazırlık (Bakanlıkları) kurmuştur II. Mahmut, memurlara rütbe ve nişan uygulaması getirmiştir II. Mahmut, ilk kez nüfus sayımı yaptırmıştır (1831) 493. İlk nüfus sayımında erkekler (askerlik ve vergi) sayılmıştır II. Mahmut döneminde iller merkeze bağlanmıştır II. Mahmut döneminde dirlik sistemi kaldırılmış ve memurlara maaş verilmeye başlanmıştır II. Mahmut döneminde müsadere usulü kaldırılmıştır II. Mahmut döneminde din ve mezhep farklılığı kaldırıldı II. Mahmut döneminde posta, karantina ve polis teşkilatı kuruldu II. Mahmut döneminde memurlara fes ve pantolon giyme zorunluluğu getirilmiştir II. Mahmut resmini devlet dairelerine astırmıştır II. Mahmut döneminde ilk kez Avrupa tarzında okullar açılmıştır II. Mahmut döneminde ilk kez Avrupa ya öğrenci gönderilmiştir II. Mahmut döneminde İstanbul da ilköğretim zorunlu hale getirilmiştir II. Mahmut döneminde Takvim-i Vekayi adıyla ilk resmi gazete çıkartıldı II. Mahmut döneminde yabancı müzik serbest bırakılmıştır. TANZİMAT FERMANI (1839) (Gülhane Hatt-ı Hümayunu) 506. Tanzimat Fermanı 1839 da Mısır Sorunu ve Boğazlar konusunda Avrupalı devletlerin yardımını almak ve içişlerimize karışmasını engellemek amacıyla yayınlandı Tanzimat Fermanı Sultan Abdülmecid Döneminde Mustafa Reşit Paşa tarafından yayınlandı Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti nde anayasacılık hareketi başladı Tanzimat Fermanı ilk kez padişah üzerinde bir kanun gücü olduğunu göstermiştir Tanzimat Fermanı ile a- Halkın can, mal ve namus güvenliği sağlandı. b- Askerlik vatan hizmeti haline getirildi. c- Vergiler herkesin gelirine göre toplanacaktır. d- Kanunlar herkese eşit uygulanacaktır. e- Herkese mal, mülk edinme hakkı getirildi.

14 511. Tanzimat Döneminde ( ) a- İl Genel Meclisleri kuruldu. b- Islahat Fermanı yayınlandı (1856). c- İltizam usulü kaldırıldı. d- İlk kâğıt para basıldı, kaime e- İlk dış borç İngiltere den alındı (1854). f- İlk demir yolu hattı (İzmir-Aydın) yapıldı. g- İlk telgraf okulu açıldı. h- Kız öğrenciler için ilk kez okullar açıldı. ISLAHAT FERMANI (1856) 512. Paris Antlaşması öncesi Avrupalı devletlerin iç işlerimize karışmasını önlemek amacıyla yayınlandı Islahat Fermanı ile azınlıklara geniş haklar verildi Islahat Fermanı ile din ve mezhep özgürlüğü sağlandı Islahat Fermanı ile gayrimüslimlere küçük düşürücü sözler yasaklandı Islahat Fermanı ile azınlıkların devlet memurluğuna girmesi sağlandı Islahat Fermanı ile azınlıklara bedelli askerlik getirildi. I. MEŞRUTİYET (1876) 518. Balkan Bunalımı sırasında Avrupalı devletlerin desteğini almak için ilan edilmiştir I. Meşrutiyet (1876) i II. Abdülhamit ilan etmiştir I. Meşrutiyet (1876) Jön Türklerin (Genç Osmanlılar) isteğiyle ilan edilmiştir I. Meşrutiyet te (1876) Osmanlıcılık fikri vardır I. Meşrutiyet (1876) ile halk ilk kez padişahın yanında yönetime katılmıştır Meşrutiyet in ilanı ile Ayan ve Halk (Mebusan) Meclisi açılmıştır I. Meşrutiyet (1876) ile Kanun-ı Esasi ilan edilmiştir Kanun-ı Esasi İlk Osmanlı Anayasasıdır I. Meşrutiyet e (1876) Savaşı bahanesiyle II. Abdülhamit tarafından son verilmiştir I. Meşrutiyet te (1876) meclisi açma-kapama yetkisi ve son söz padişaha aittir yılında maliye iflas etmiştir savaşının etkisiyle (Muharrem Kararnamesi ile) Osmanlı Devleti dış borçları ödeyemeyeceğini açıklamış ve 1881 yılında Düyun-ı Umumiye (Genel Borçlar İdaresi) kurulmuştur. II. MEŞRUTİYET (1908) 529. Reval Görüşmeleri (İngiltere-Çarlık Rusya) sırasında yayınlanmıştır Reval Görüşmeleri ile İngiltere Rusya yı Osmanlı topraklarında serbest bırakmıştır II. Meşrutiyet (1908) II. Abdülhamit tarafından ilan edilmiştir II. Meşrutiyet (1908) İttihat ve Terakki nin baskısı ile ilan edilmiştir İttihat ve Terakki Türkçülük (Turancılık) fikrindedir II. Meşrutiyet (1908) ile Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiştir II. Meşrutiyet ile ilk siyasi partiler kurulmaya başlamıştır II. Meşrutiyet (1908) ile meclisin yetkileri artırılmıştır II. Meşrutiyet ile devlet kademelerine gelmek için Müslüman olma şartı kaldırılmıştır Babıali Baskını ile İttihat ve Terakki yönetime el koymuştur Mart Vakası (13 Nisan 1909) rejimi değiştirmeye yönelik ilk isyandır Mart Vakası nı Hareket Ordusu bastırmıştır Mart Vakası irticai bir harekettir Hareket Ordusunda Mustafa Kemal Kurmay Yüzbaşı olarak görev yapmaktadır II. Abdülhamit 31 Mart Vakası ndan sorumlu tutularak meclis kararı ile tahttan indirilmiştir Trablusgarp Savaşı Uşi Antlaşması ile sona erdi Uşi Antlaşması ile Osmanlı, Kuzey Afrika daki son toprak parçasını da kaybetti I. Balkan Savaşı nda Osmanlı Karadağ, Sırbistan, Yunanistan ve Bulgaristan ile savaştı I. Balkan Savaşı nda Osmanlı ya ilk saldıran devlet Karadağ dır I. Balkan Savaşı ndan en karlı çıkan devlet: Bulgaristan 549. I. Balkan Savaşı sonrası, Londra Antlaşması yapılmıştır Bulgaristan çok toprak aldığı için Rusya nın diğer Balkan devletlerini kışkırtması ile II. Balkan Savaşı çıkmıştır II. Balkan Savaşı sonrası, Bükreş Antlaşması yapıldı Rusya nın kışkırtması ve Bükreş Antlaşması ile toprak kaybı yaşaması Bulgaristan ın I. Dünya Savaşı nda İttifak devletleri yanında savaşa girmesinde etkili oldu I. Dünya Savaşı öncesi Osmanlı ya sığınan savaş gemileri: Goben (Yavuz) ve Breslav (Midilli) Dünya Savaşı bir Sırp milliyetçisinin Avusturya-Macaristan veliahdını öldürmesi (bahane) sonucu başlamıştır I. Dünya Savaşı nda Osmanlı nın taarruz cepheleri: Kafkas (Sarıkamış) ve Kanal Cephesi dir I. Dünya Savaşı nda tek kazandığımız cephe: Çanakkale Cephesi. 14

15 557. Mustafa Kemal i meşhur eden cephe (savaş): Çanakkale Cephesi Sınırlarımız dışında savaştığımız cepheler: Romanya, Galiçya ve Makedonya 559. İtalya, Londra Antlaşması (Gizli Antlaşma) ile İttifak devletlerinden ayrılıp İtilaf devletleri tarafına geçmiştir. OSMANLI KÜLTÜR ve MEDENİYETİ Devlet Yönetimi 560. Osmanlı da Kanun-ı Esasi ye kadar Mutlak Monarşik bir yönetim vardır Osmanlı da yönetim, İslam Hukuku na dayanır I. Murat Ülke padişah ve oğullarının malıdır anlayışını getirmiştir Fatih Sultan Mehmet, Ülke padişahın malıdır anlayışını getirmiştir I. Ahmet Ekber ve Erşet usulünü getirmiştir I. Ahmet kardeş katli ve sancağa çıkmayı kaldırmıştır Birun, Topkapı Sarayı nın dış kısmıdır Enderun, Topkapı Sarayı nın iç kısmıdır Enderun, aynı zamanda bir saray okuludur Divan-ı Hümayun, Bakanlar Kuruludur Divan-ı Hümayun, merkez teşkilatın en önemli bölümü, en üst yönetim ve en yüksek mahkemedir Yönetici sınıflar: Kalemiye, seyfiye ve ilmiyedir Divan, Orhan Bey tarafından kurulup, son şeklini Fatih döneminde almış ve II. Mahmut tarafından kaldırılmıştır Divan ın asıl üyeleri: Padişah, vezirler, kazasker, defterdar ve nişancıdır Yüzyılda şeyhülislam ve kaptan-ı Derya; 17. Yüzyılda ise reisülküttap divana girmiştir Fatih, 1475 kanunnamesi ile divan toplantılarına padişahın başkanlık etmesini kaldırmıştır Osmanlı Devleti nde temel idare birimi sancaktır Rumeli Beylerbeyliğini I. Murat; Anadolu Beylerbeyliği ni Yıldırım Bayezid kurmuştur Osmanlı İdari birimleri (Büyükten küçüğe): Eyalet-sancak (şehir) -kaza (ilçe) köy Askeri Teşkilat 579. Yeniçerilerin aldığı maaşa Ulufe; bahşişe Cülus Bahşisi denir Kapıkulu askerleri, padişah ve başkenti koruyan askerlerdir Kapıkulu askerleri I. Murat döneminde Pençik Sistemi (1/5) ve II. Murat döneminde Devşirme Sistemi ne göre alınmıştır Tımarlı sipahilere cebelü denir Donanma komutanına Kaptan Paşa; donanma askerlerine ise Levent denir. Gemilere kadırga, mavna, baştarda, Karamürsel ve kalyon denir İlk donanmaya Karesioğullarının alınması ile sahip olundu İlk tersane Yıldırım Bayezid zamanında Gelibolu da açıldı. Ekonomi ve Maliye 586. Mali işlere defterdar bakar ve defterdarlık makamı I. Murat döneminde oluşturulmuştur II. Mahmut döneminde Defterdarlık kaldırılıp yerine Maliye Nazırlığı kurulmuştur Devlet hazinesi, Hazine-yi Amire; Padişahın şahsi hazinesi ise Hazine-yi Hassa dır İlk ekonomik ayrıcalıklar Fatih tarafından Venediklilere verildi İlk kapitülasyonlar, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Fransa ya verildi (1535) İlk para (bakır) Osman Bey; gümüş para Orhan Bey ve altın para Fatih Sultan Mehmet tarafından bastırılmıştır Devletin temel para birimi Akçedir. Bunun yanında para, kuruş ve altın da kullanılmıştır İlk kâğıt para Sultan Abdülmecit zamanında basılan Kaime dir (1844) sonrasında para birimleri Kuruş ve Mecidiye olmuştur İlk bütçe Tarhuncu Ahmet Paşa tarafından hazırlanmıştır (IV. Mehmet dönemi) Osmanlı da ilk banka Bank-ı Dersaadet tir (1847) 597. İlk Türk bankası ise Ziraat Bankası dır. Osmanlı Toplum Yapısı 598. Yönetenler 3 gruba ayrılır. a- İlmiye: Kazasker, Şeyhülislam, Kadılar, imamlar b- Seyfiye: Sadrazam, vezirler, kaptan-ı derya, beylerbeyi ve sancakbeyi c- Kalemiye: Nişancı, Defterdar, Reisülküttap ve kâtipler. Genel Bilgiler 599. Osmanlı Devleti tarihinde uygulanmayan antlaşmalar: 1- Edirne-Segedin Antlaşması, 2- Ahmet Paşa Antlaşması, 3-Aya Stefanos Antlaşması, 4- Sevr Antlaşması 600. Osmanlı Donanması tarihte 4 kere yakılmıştır İnebahtı, Çeşme, Navarin, Sinop Baskını 601. Çeşme, Sinop ve Navarin olaylarında Osmanlı donanmasını Rusya yakmıştır Osmanlı Devleti ne, Hamitoğulları toprakları satın alınarak, Germiyanoğulları topraklarının bir kısmı ise çeyiz yoluyla geçmiştir Osmanlı Devleti ne ilk bağlanan beylik: Karesioğulları Beyliğidir.

16 604. Osmanlı Devleti ne son bağlanan beylik Ramazanoğullarıdır Osmanlı Devleti ne savaşla bağlanan tek beylik: Karamanoğullarıdır Osmanlı Devleti nin 17. yüzyılda imzaladığı en ağır şartlı antlaşma Karlofça Antlaşması, 18. Yüzyılda Küçük Kaynarca Antlaşması ve 19. Yüzyılda Berlin Antlaşması dır Nizam-ı Cedit, Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı ve I. Meşrutiyet 19. Yüzyıl ıslahatlarıdır Osmanlı Devleti nde Avrupa hukuk kurallarına göre işleyen mahkemeler Tanzimat Fermanı (1839) ile kurulmaya başlamıştır Osmanlı Devleti Gerileme Döneminde en çok Avusturya ile savaşmıştır Osmanlı Devleti Dağılma Döneminde en çok Rusya ile savaşmıştır Defterdarın sayısı, ülke sınırlarının genişlemesi ile Rumeli ve Anadolu Defterdarı olarak artırılmıştır Napolyon un yaptığı İhtilal Savaşları sonunda Viyana Kongresi (1815) yapılmıştır Osmanlı Devleti nde belediye başkanı görevinde bulunan görevli Şehremini dir Ortodoksların Osmanlı Devleti nin himayesine girmesi İstanbul un Fethi ile himayesinden çıkması ise Küçük Kaynarca Antlaşması ile olmuştur Avrupa da yaşanan Yüzyıl Savaşları ( ) Osmanlı Devleti nin Balkanlar yönünde genişlemesini kolaylaştırmıştır Osmanlı Devleti, Reform Hareketlerinden etkilenmemiştir Coğrafi Keşiflerin başlamasında pusulanın sapma açısının hesaplanması etkili olmuştur Pusulanın sapma açısını Kristof Colomb hesaplamıştır Ermeni Sorunu Berlin Antlaşması (1878) ile çıkmıştır Türkler, tarihte sıra ile Göktürk alfabesi, Uygur alfabesi, Arap alfabesi ve Latin alfabesini kullanmıştır Türkler, sıra ile 12 Hayvanlı Türk Takvimi, Hicri Takvim, Celali Takvim, Rumi Takvim ve Miladi takvimi kullanmıştır Timur Devleti nin Altınorda Devleti ni yıkması Rusların güneye sarkmasına ortam hazırlamıştır Türkiye Selçuklu Devleti nin 1230 Yassıçemen Savaşı ile Harzemşahlar Devleti ne son vermesi ile Moğollar ile aradaki tampon bölge aradan kalkmıştır Baba İshak İsyanı nda Türkiye Selçuklu Devleti nin isyanı bastırmakta zorlanması Moğollara Anadolu ya saldırmalarında cesaret vermiştir Miryokefalon Savaşı ndan sonra Bizans kaynakları Anadolu toprakları için Türkiye demeye başlamıştır İstanbul tarihte Konstantaniyye, Konstantinopolis, İstanbul, İslambol, Dersaadet, Payitaht, Asetane gibi adlarla anılmıştır İstanbul da bulunan Osmanlı Sarayları: Topkapı Sarayı, Dolmabahçe Sarayı, Yıldız Sarayı, Çırağan Sarayı, Beylerbeyi Sarayı dır İshak Paşa Sarayı 18. yüzyılda Ağrı, Doğu Beyazıt ta inşa edilmiştir İlk Osmanlı Camii, İznik Hacı Özbek Camii dir atih Camii İstanbul da yaptırılan ilk Osmanlı camiidir Osmanlı da mimaride batı etkisinin görüldüğü ilk mimari eser: Nuru Osmaniye Camii 632. Lale Devrinde matbaada basılan ilk eser Vankulu Lügatidir Timur İmparatorluğu hükümdarlarından Uluğ Bey Türk tarihinde İLK rasathaneyi (Gözlemevi) açmıştır Büyük Selçuklu Devleti nin başkentleri: Nişabur, Rey ve İsfahan dır Avrupa da kilise, ilk darbeyi Haçlı Seferleri ile almıştır Top ilk kez Yüzyıl Savaşlarında kullanılmıştır Osmanlı Devleti nde ilk top I. Kosova Savaşı nda kullanılmıştır İtalya 1870; Almanya 1871 yılında siyasi birliğini sağlamıştır Hindistan a İslamiyet i Gazneliler yaymaya başlamıştır Babürler Türk Devleti Hindistan da İslamiyet in kökleşmesini sağlamıştır Karahanlılar ticareti geliştirmek için Ribat adı verilen kervansaraylar yaptırmışlardır Karahanlılar Devleti nin doğu kısmını: Karahitaylar; batı kısmını Harzemşahlar yıkmıştır Selçuklu Türkleri Gazneli Mahmut u 1038 yılında yenerek Nişabur da bağımsızlığını ilan etmiştir Selçuklu Türkleri, (Büyük Selçuklu Devleti) Gaznelileri Dandanakan Savaşı nda yenerek resmen kurulmuştur Tolunoğulları Devleti, Mısır da kurulan ilk Türk devletidir Hicaz bölgesine (Mekke, Medine, Taif) hâkim olan ilk Türk devleti Akşitler dir Burjuva Sınıfı, Fransız İhtilalı ile yönetime katılmış ve zamanla yönetimi ele geçirmiştir Sefere çıkan son Osmanlı padişahı, II. Mustafa dır İlk Türk İslam eserleri: Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hacip), Divan-ı Lugat-it Türk (Kaşgarlı Mahmut), Atabetü l Hakayık (Edip Ahmet 16

17 Yükneki), Divan-ı Hikmet (Hoca Ahmet Yesevi) dir Osmanlı Devleti nde ilk Kaptan-ı derya Baltaoğlu Süleyman Bey dir Osmanlı da medrese öğrencilerine Softa denir ABD, Monroe Doktrini ile dünya siyasetinden uzaklaşmıştır (1823). ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 653. Orta Asya da Türkistan ın Sovyet Rusya ya karşı 1917 de başlattığı ve 1931 yılına kadar süren bağımsızlık mücadelesine Basmacılık Hareketi denir Basmacılara 1918 yılına kadar Erbaş Korbaşı liderlik yapmıştır. Sonrasında Mir Muhammed Beg Hacı Koşakoğlu denetiminde teşkilatlanma çabaları devam etmiştir Meiji Restorasyonu, Japonların, batının teknolojisi ile doğunun kültürünü birleştirerek modern Japonya yı kurma çabasıdır Meiji Restorasyonunda alfabe değişikliği olmamıştır Dünya Ekonomik Krizi, Amerika da 1929 yılında Dow Jones (New York) borsasının çökmesiyle başlayan ve etkisi 10 yıl boyunca dünyada devam eden ekonomik bunalımdır Dünya Ekonomik Krizi, Kara Perşembe olarak da anılır, 29 Ekim 1929 tarihinde yaşanmıştır Şimonosaki Antlaşması ile Çin, Kore nin bağımsızlığını kabul etmiştir II. Dünya Savaşı nda Mihver devletler: Almanya, İtalya ve Japonya dır II. Dünya Savaşı nda Müttefik devletler: İngiltere, Fransa, Rusya (SSCB) ve ABD dir II. Dünya Savaşı, Almanya nın 1 Eylül 1939 tarihinde Polonya yı işgaliyle başlamıştır ABD, savaşa Japonya nın Pasifik teki Pearl Harbor üssünü bombalaması sonucu 7 Aralık 1941 de girmiştir II. Dünya Savaşı nda Hiroşima ve Nagazaki ye ilk kez nükleer bomba (atom bombası) atılmıştır. (6 Ağustos 1945) 665. Atom bombasının atılmasından sonra Japonya başbakanı Suzuki, Japonya yönetimini Amerikalı General Mac Arthur a devrini öngören belgeyi imzalamış ve böylece II. Dünya Savaşı sona ermiştir İngiliz-Amerikan birliklerinin Normandiya Çıkarması (ikinci cephe) başarılı olması müttefiklerin savaşı kazanacağını belli etmiştir Nisan 1945 te Adolf Hitler intihar etmiş, 9 Mayıs ta Berlin düşmüş ve Alman başkomutanlığı teslim belgesini imzalamıştır Şubat 1945 tarihinde Yalta (Kırım) Konferansı toplandı. Amacı, savaş sonrası yeni düzenin kurulması ve Almanya nın geleceğinin tespit edilmesidir Dumbarton Oaks Konferansı (21 Ağustos-7 Eylül 1944) ile Birleşmiş Milletler Teşkilatı nın temelleri atılmıştır BM nin kurulması Yalta Konferansında kararlaştırıldı Birleşmiş Milletlerin daimi üyeleri: İngiltere, Fransa, ABD, Rusya ve Çin dir Yalta konferansında BM Daimi üyelerine veto hakkı verilmiştir Yalta Konferansı na, Kırım Konferansı, Arganaut konferansı da denilir Postdam Konferansı (17 Temmuz-2 Ağustos 1945) Almanya nın savaştan çekilmesi ile Avrupa da ortaya çıkan sorunlara çözüm bulmak amacıyla toplanmıştır Postdam Konferansı, üç büyüklerin (İngiltere, ABD, Sovyet Rusya) II. Dünya Savaşı ndaki son büyük konferansıdır Birleşmiş Milletler örgütüne Yardımcı Kuruluşlar UNESCO: üye ülkelerin bilim, kültür ve sanat alanındaki çalışmalarına yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur. FAO: Uluslar arası besin örgütüdür. Yoksul ülkelere gerekli besin yardımı yapmak amacıyla kurulmuştur. UNRA: Yurdundan ayrılıp başka ülkelere göç edenlerin sorunlarıyla ilgilenir. Göçmenlere yardımcı olan kuruluştur. UNICEF: Çocuklara yardım fonudur. Amacı yeni doğan, büyümekte olan çocukların ve gençlerin sorunlarıyla ilgilenir II. Dünya Savaşı ile Dünya, Sovyet Rusya bloğu ve ABD-İngiltere bloğu olarak ikiye ayrıldı. Sovyet Rusya ve ABD dünyanın iki süper gücü haline geldi. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi yayınlandı. Almanya doğu (demokratik) ve batı (federal) olarak ikiye ayrıldı. Sömürgecilik önemini kaybettiği için Hindistan, Mısır, Fas, Pakistan, Tunus, Cezayir ve Libya bağımsızlığını ilan etti. 14 Mayıs 1948 de İsrail bağımsızlığını ilan etti. II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye de Varlık Vergisi uygulanmıştır İkinci Dünya Savaşı suçluları Nürnberg ve Tokyo mahkemelerinde yargılanmıştır.

18 Dünya Savaşı ndan sonra ABD-SSCB dış borçlarının ödenmesini teklif etmiştir ama bu arasındaki savaşsız rekabet dönemine Soğuk Savaş Dönemi denir Soğuk Savaş tabirini ilk kez ABD li Maliye ve teklif reddedilmiştir İsrail Devleti 1948 yılında David Ben Gurion tarafından bağımsızlığını ilan etmiştir. Başbakanlık danışmanı Bernard Buruck 696. Arap-İsrail Savaşları ve 1973 kullanmıştır. yıllarında gerçekleşmiştir SSCB ye bağlı komünist ülkelere Doğu Bloku 697. İsrail 1948 savaşında Kudüs ün yarısını; 1967 Ülkeleri ya da Demirperde ülkeleri denir Truman Doktrini, Sovyet Rusya nın Orta Doğu savaşı sonunda da Kudüs ün tamamını işgal etmiştir. ve Akdeniz e inmek için Türkiye ve Yunanistan a 698. OPEC: Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütüdür. yönelik tehditlerinin artması üzerine ABD nin bu yılında kurulan Kıbrıs Cumhuriyetinin devletlere askeri yardım yapmasını öngören garantör devletleri: İngiltere, Türkiye ve doktrindir. Yunanistan dır Marshall Planı, II. Dünya savaşı sonrasında ASALA, 1970 li yıllarda Türk diplomatları şehit yılında öngörülen ve arasında ABD eden Ermeni terör örgütüdür. ASALA: kaynaklı ekonomik yardım paketidir. Türkiye dâhil 16 ülkeye yardım yapılmıştır. Ermenistan ın kurtuluşu için Ermeni gizli ordusu anlamına gelir NATO (Kuzey Atlantik Paktı), SSCB nin Mayıs 1960 askeri darbesi ile Cemal yayılmacı politikasına karşı kurulmuştur (1949) SSCB, ABD nin politikalarına karşı a) Cominform: Moskova ile uydu ülkeler arasındaki bağları güçlendirmek ve ideolojik faaliyetleri tek merkezden yönetmek GÜRSEL Cumhurbaşkanı yapılmış, Başbakan Adnan MENDERES, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü ZORLU ve Maliye Bakanı Hasan POLATKAN idam edilmiştir Anayasası ile b) Comecon: Komünist ülkeler arasında ekonomik Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kuruldu. işbirliği ve dayanışmayı artırmak Anayasa mahkemesi kuruldu. c) Varşova Paktı: NATO ya karşı komünist ülkeler Milli Güvenlik Kurulu oluşturuldu. arsında askeri işbirliğini sağlamaktır. Radyo ve televizyonlar ile üniversiteler özerk hale 686. Türkiye NATO ya Kore Savaşı na asker getirildi. göndermesi sonrası 1952 yılında üye olmuştur. Hak ve özgürlükler genişletilerek devlet güvencesi 687. Türkiye Kore Savaşı na bir tümen asker altına alındı. göndermiş ve Kunuri Savaşı nda ABD İşçilere grev hakkı verildi. kuvvetlerinin yok edilmesini engellemiştir Kore Savaşı sonunda Panmunjom Antlaşması imzalanmıştır (1953) SSCB, Mihail GORBAÇOV döneminde 1987 den itibaren Perestroyka (Yeniden yapılanma) ve Glasnost (Açıklık) ilkelerini benimsemiştir Milletler Cemiyeti, fikir olarak Wilson 704. SSCB nin dağılmasıyla (1991); İlkeleri nde yer almış; Paris Barış Konferansı ile kurulmuş; Türkiye 1932 yılında üye olmuştur Locarno Barışı, Fransa nın Almanya nın I. Dünya Savaşı ndan sonra barışa uymayacağını düşündüğü Soğuk Savaş dönemi sona erdi. Varşova Paktı dağıldı. COMECON dağıldı. ABD, dünyada tek haline geldi. için karşılıklı güven oluşturmak amacıyla 705. SSCB nin dağılmasından sonra Bağımsız yapılmıştır. Devletler Topluluğu (BDT) kurulmuştur Almanya, Milletler Cemiyeti ne üye olduktan 706. TİKA, (Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı): Türk sonra Locarno Barışı yürürlüğe girmiştir Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) ile Doğu ve Batı blokları arasında yumuşama ve işbirliği sağlanmaya başladı. dilinin konuşulduğu ülkelerle işbirliğini geliştirmek, komşu ülkelerle kalkınma, ekonomi ve ticaret alanında işbirliği amacıyla kurulmuştur Avrupa Birliği (AB), 1951 yılında Batı Almanya, 693. Vietnam Savaşı yılları arasında Fransa, Belçika, İtalya, Lüksemburg ve gerçekleşmiş ve ABD, bölgeye komünizmin Hollanda nın katılımıyla Avrupa Kömür ve Çelik yayılmasını engellemek amacıyla müdahale etmiş ama başarılı olamamıştır yılında Theodor Herzl, Filistin topraklarında bir İsrail Devleti nin kurulması için toplantı düzenlemiş ve bu isteğini dönemin padişahı II. Abdülhamit e teklif edip karşılığında da Osmanlı Birliği olarak kurulmuştur yılında Roma Antlaşması ile Avrupa Kömür ve Çelik Birliği adı Avrupa Ekonomik Topluluğu na (AET) ve 1992 yılında imzalanan Maastricht Antlaşması ile adı Avrupa Birliği ne (AB) dönüşmüştür. 18

19 Kopenhag Kriterleri ile aday olan ülkelere üyelik için yeni ktiterler belirlenmiştir AB ye günümüzde 27 ülke üyedir Avrupa Birliği nin bayrağında 12 yıldız vardır, para birimi: Euro ( ) dur AB nin amacı Avrupa nın ekonomik ve siyasi olarak bütünleşmesini sağlamaktır Türkiye 1959 da AET ye üye olmak için başvurmuş; 1963 Ankara Antlaşması süreç başlamış; 1996 yılında Gümrük Birliği antlaşması yürürlüğe girmiş, 1999 da Türkiye adaylık statüsü kazanmış; 2004 yılında Türkiye ile AB arasında müzakerelerin başlaması öngörülmüş ve 12 Haziran 2006 da da müzakereler başlamıştır AB ye üye olmayı bekleyen 3 aday ülke: Türkiye, Makedonya ve Hırvatistan dır yılları arasında İran-Irak savaşı yaşanmıştır Irak, (Saddam Hüseyin) İran-Irak savaşındaki zararlarını telafi etmek için Kuveyt i işgal etmiştir. (2 Ağustos 1990) 717. ABD ve BM nin aldığı kararlara rağmen Irak Kuveyt i terk etmeyince 17 Ocak 1991 tarihinde Irak a karşı Çöl Harekâtı başlatılmıştır. (I. Körfez Savaşı) 718. II. Körfez savaşı (2003): ABD nin Irak ta nükleer silah (Kitle imha silahı) olduğu iddiasıyla başlamıştır Türkiye ye yönelik tehditler; Terör Misyonerlik İrtica dır Çernobil Nükleer Reaktör Kazası: Ukrayna nın Kiev kentinde 26 Nisan 1986 tarihinde meydana gelmiş ve atmosfere büyük miktarda radyasyon yayılmıştır. Radyasyon Türkiye de Karadeniz Bölgesi ni etkilemiştir Kyoto Protokolü: İklim değişikliğine (Küresel ısınma) yol açan sera gazlarının atmosfere bırakılmasına kısıtlama getiren uluslar arası sözleşmedir yılında Japonya nın Kyoto kentinde kabul edilmiştir Türkiye, Kyoto Protokolünü 2009 da imzalamıştır Türkiye Kyoto Protokolünü imzalayan 185. Ülkedir Türkiye dünya barışına katkı sağlamak amacıyla, Kore, Kıbrıs, Somali, Bosna-Hersek, Arnavutluk, Kosova, Makedonya, Afganistan, Lübnan ve Aden Körfezi ne asker göndermiştir. NOTLAR

20 T. C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK (TEKRAR AMAÇLI KARIŞIK SORU CEVAP) 1. I. Dünya Savaşı öncesi Osmanlı Devleti ne sığınan 2 Alman savaş gemisinin adı nedir? Goben (Yavuz) - Breslav (Midilli) 2. Yararlı Cemiyetler, Anadolu ve Rumeli Müdafaayı Hukuk Cemiyeti adıyla hangi olayda birleştirilmiştir? Sivas Kongresi 3. Kurtuluş Savaşı nda Güney Cephesi ndeki düşmanımız kimdir? Fransızlar ve Ermeniler 4. Almanya ile Birinci Dünya Savaşı sonunda imzalanan barış antlaşmasının adı nedir? Versay Antlaşması 5. Soyadı Kanunu hangi alanda yapılan bir inkılâptır? Toplumsal alan 6. Londra Konferansı nda Osmanlı Devleti temsilcisi kimdir? Tevfik Paşa 7. Şeriye ve Evkaf Vekâleti nin yerine açılan 2 kurumun adları nelerdir? Diyanet İşleri Başkanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü 8. Doğu sınırımız hangi antlaşma ile çizilmiştir? Moskova Antlaşması 9. I. Beş Yıllık Kalkınma Planı hangi Atatürk ilkesine uygundur? Devletçilik 10. Mustafa Kemal e Sakarya Savaşı ndan sonra TBMM hangi rütbe verilmiştir? Mareşal 11. Batı Cephesi nde Londra Konferansı ndan sonra gerçekleşen savaş hangisidir? II. İnönü savaşı 12. İkinci Dünya Savaşı ndaki müttefik devletler hangileridir? İngiltere, Fransa, SSCB, ABD 13. Türkün Ateşle İmtihanı adlı eserin yazarı kimdir? Halide Edip Adıvar 14. Mustafa Kemal in ilk askeri görev yeri neresidir? Şam 15. Mustafa Kemal, Birinci Dünya Savaşı nda hangi cephelerde savaşmıştır? Çanakkale, Kafkas ve Suriye Filistin Cephesi 16. Düyun-ı Umumiye hangi olay sonrasında kaldırılmıştır? Lozan Barış Antlaşması 17. II. Dünya Savaşı başladığında Japon hükümdarı kimdi? Hirohito 18. Avrupa ülkeleri ve ABD nin SSCB ye karşı kurdukları örgütün adı nedir? NATO Ankara Antlaşması hangi ülke ile yapılmıştır? Fransa 20. Başka bir dini inançlara sahip olan insanları kendi inancına geçirmek için yapılan çalışmalara ne ad verilir? Misyonerlik 21. Kıbrıs Barış Harekâtı sonrası uygulanan ambargo döneminde Türkiye savunma sanayisini geliştirmek için füze imalatı alanında hangi kurumu kurmuştur? ROKETSAN 22. Cumhuriyet döneminde kurulan ilk özel bankanın adı nedir? İş Bankası 23. Sevr Antlaşması nın şartları hangi konferansla belirlenmiştir? San Remo Konferansı 24. Antep savunmasında halka öncülük eden lider kimdir? Şahin Bey 25. Batı Cephesinde kaybettiğimiz tek savaş hangisidir? Kütahya Eskişehir Savaşı 26. Batı cephesindeki son savunma savaşımız hangisidir? Sakarya Meydan Savaşı li yıllarda Ermeniler tarafından kurulan ve büyükelçilerimizi şehit eden terör örgütünün adı nedir? ASALA 28. Başkanı Türk olan bir Boğazlar Komisyonu hangi antlaşma metninde yer almıştır? Lozan Barış Antlaşması 29. Türkiye ye yönelik tehditler nelerdir? Terör, misyonerlik, irtica 30. Osmanlı Devleti hangi olayla resmen sona ermiştir? Saltanatın kaldırılması 31. Boğazların denetimi kesin olarak hangi antlaşma ile Türkiye ye bırakılmıştır? Montrö Boğazlar Sözleşmesi 32. Mustafa Kemal, İstanbul Harp Akademisi nden hangi rütbe ile mezun olmuştur? Kurmay Yüzbaşı 33. TBMM ye karşı isyanlar çıkınca TBMM nin isyancılara karşı çıkardığı kanun nedir? Hıyanet-i Vataniye Kanunu 34. Hatay sorunu Türkiye ile hangi ülke arsında yaşanmıştır? Fransa 35. Kuvay-ı Milliye birliklerinin hangi yenilgisinden sonra Düzenli orduya geçilme kararı alınmıştır. Gediz Taarruzu 36. ABD, atom bombasını hangi Japon şehirlerine atmıştır? Hiroşima ve Nagazaki 37. Almanya yı II. Dünya Savaşı na sokan ırkçı liderin adı nedir? Adolf Hitler Kıbrıs Barış Harekâtında kullanılan parola nedir? Ayşe tatile çıksın. 39. Kurtuluş Savaşı nda ordunun ihtiyaçlarının karşılanması için halktan toplanan zorunlu yardımlara ne denir? Tekâlif-i Milliye Emirleri 40. İzmir Müdafaayı Hukuk Cemiyeti nin adı İzmir işgal edilince ne olarak değiştirilmiştir? Reddi İlhak Cemiyeti 41. Osmanlı Devleti nin I. Dünya Savaşı na girmesine neden olan devletin adı nedir? Almanya 42. I. Dünya savaşı sonunda Avusturya ile imzalanan barış antlaşmasının adı nedir? Sen Germain Ant. 43. Milli Mücadelede Doğu cephesi hangi antlaşma ile kapanmıştır? Gümrü antlaşması 44. Osmanlı Devleti nin dağılması halinde bir devlet kurma düşüncesi olan yararlı cemiyetin adı nedir? Trakya Paşaeli Cemiyeti 45. TBMM yi tanıyan ilk Müslüman ülkenin adı nedir? Afganistan 46. Nutuk hangi yıllar arasındaki olayları anlatmaktadır? Son Osmanlı Mebusan Meclisi nin toplandığı şehrin adı nedir? İstanbul 20