MÂRİFET İ İLÂHİYYE TARÎKAT I ALİYYE

Transkript

1 MÂRİFET İ İLÂHİYYE TARÎKAT I ALİYYE ERENKÖYLÜ MUHAMMED HİKMET EFENDİ

2

3 ا لل ه م ا ن ى ا س ي ل ك م ا ت س ا ل م ن ى Allah ım ne istiyorsan benden onu istiyorum senden

4 İÇİNDEKİLER TAKDİM... 9 GİRİŞ: KUR AN, SÜNNET VE TARÎKAT İLİM VE TASAVVUF İLMİN FAZÎLETİ ÖLÜM HAKTIR TEVBE RÂBITA (MUHABBET) KÂMİL MÜRŞİD VE ONA KARŞI GÖSTERİLECEK HÜRMET KÂMİL MÜRŞİDİN ÂDÂBI SÂDIK MÜRİDİN VASIFLARI KALBİN AHVÂLİ ŞÜKÜR VE ZİKİR EHL İ TARÎKİN AHVÂLİ EHL İ ZİKRİN FAZÂİLİ ÂLEM İ EMİR, ÂLEM İ HALK VE LETÂİF NEFY Ü İSBAT ZİKRİ MURÂKABE VE TEVECCÜH İHLÂS SIDK SABIR SABRIN EHEMMİYETİ RIZA MEVEDDET TEVEKKÜL HİDÂYET İ İLÂHİYYE NAMAZ KIYÂMÜ L LEYL İNFAK CİHAD SOHBET

5 TARÎKAT I ALİ YYE 7 TEVÂZU ŞERİAT TARÎKAT MÂRİFET HAKÎKAT ÂYETÜ L KÜRSÎ ULUL AZİM PEYGAMBERLERİN VASIFLARI PEYGAMBERLERİN VASIFLARI ŞUNLARDIR: HZ. İBRAHİM ALEYHİSSELÂM IN SIDKI VE SEHÂVETİ HZ. İSMAİL ALEYHİSSELÂM IN RIZA VE TESLİMİYETİ HZ. EYYÜB ALEYHİSSELÂMIN SABRI HZ. ZEKERİYYA ALEYHİSSELÂMIN İŞÂRETLE KONUŞMASI HZ. YAHYA ALEYHİSSELÂMIN GARİBLİĞİ HZ. İSA ALEYHİSSELÂMIN ZÜHDÜ HZ. MUSA ALEYHİSSELÂMIN MUHABBETİ HZ. MUHAMMED SALLALLÂHU ALEYHİ VESELLEMİN MERHAMETİ MÂRİFET KELİME İ TEVHİD NEFSİN DERECELERİ NEFS-İ EMMÂRE NEFS-İ LEVVÂME NEFS-İ MÜLHİME NEFS-İ MUTMAİNNE NEFS-İ RÂDİYE NEFS-İ MARDİYYE NEFS-İ SÂFİYE GÜNAHKÂR ÜMMETE MÜJDELER MİRAÇ MÜJDELERİ SİLSİLE İ ŞERÎFE AHLÂK I HAMÎDELER AHLÂK I ZEMÎMELER LUGATÇE

6

7 TAKDİM Hamdü senâ ve şükürler olsun Hâlık ı Yezdân a, salâtü selâm olsun habîb i zîşâna, enbiyâ yı kirama. Peygamberimizin âline, ashabına, etbâına, ve evliyâ yı izâm hazerâtına ve ümmetine selâm olsun. Ey Aziz! Malumunuz olsun ki elimizde bulunan bu muazzam risâle i mübâreke efkâr ı umûmîyi ve ferâset i ammeyi tenvir edecek niteliktedir. Hz. Yusuf (a.s) melikin rüyasından sonra kıtlıkta insanların havâic i asliyelerini temin etmek için yedi yıl mahsulü ambar etti. Bilâhare kıtlık döneminde ambarları açıp halkın menfaatına sundu. İnsanlar yedi sene; kıtlık zamanı zarfında o ambarların bereketi ile rızıklanıp hayat buldular. Malumunuz olsun ki bu eser i şâhane, asırlardır ilim ve irfan hazinesinden şûle veren bir kevkeb i durrîdir. Bu kevkeb i durrî, gönül kandilinden parlayarak talib i ilim, tarîkat ve erbâb ı sıdk ı yakîni ziyalandırır. Çünkü üstâdımız Seyyid Muhammed Hikmet Efendi Hazretlerinin bir ömür vererek meydana getirdiği bu şaheser tasavvufî, ilmî ve şer î bir çok meseleyi hâizdir. Şöyle ki; bu eserde ilim ve tarîkat, takva ve sahâvet, zikir ve sohbet, râbıta ve mâ rifet, şükür ve hakîkat, teveccüh ve kemâlât, ihlâs ve muhabbet, tevâzu ve sadâkat, mürâkabe ve meveddet, tevhid ve risâlet, akıl ve içtihad, sabır ve tevekkül, tevbe ve nefis gibi birçok mevzûlar zikredilmiştir. Bulunduğumuz bu asır fitne ve fesat, fısk u fücûr, kebâir ve mâsiyet, zulüm ve dalâlet, sefahet ve cehalet, su i edep ve kerâhet ile doludur. Şerli insanlar müminler için bu dâr ı dünyayı mihnet, zahmet ve meşakkatli bir zindan haline getirmiştir. İşte bu asır insanların maneviyat ve ruhâniyetini tamamen ilim ve irfan kıtlığına sürükle

8 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 10 miştir. Bu sebepten nâşi, her talib i irfânın bu mühim esere muhtaç olduğu kanaatindeyim. Eğer ki bu risâle i mübârekeyi baştan sona aklını, fikrini, fehmini ve ferasetini kullanarak kemâl i edeb ile okuyup amel eder isen, biiznillah nefsini tezkiye ve kalbini tasfiyeye muktedir olursun. Şeriat, tarîkat, mârifet ve hakîkat mertebelerine erer, taraf ve etrafını da tenvir edersin. Hz. Mevlânâ şöyle der : Sırr ı men, ez nale i men, dûr nist Leyk çeşm ü güşra an nûr nist Sırrım iniltimden uzak değildir. Lakin her gözde onu görecek, her kulakta onu işitecek nur yoktur. İşte bu sebeptendir ki bu risâle i mübârekeyi okurken gönlüne, fikrine, fehmine, zikrine, aklına ve ferasetine fayda verebilmesi için tamamen bir tefekkürle müzakere etmen gerekir. Cenâb ı Allah sübhanehu ve teâlâ ve tekaddes hazretleri Kur an ı Azîmu ş şân da şöyle buyurmaktadır: ا نم ا ي ت ذ آر ا ول وا ال ا ل ب ا ب (Fakat bunu) ancak akıl sahipleri anlar. 1 Cenâb ı Hâlık ı Yekta dan niyâzım şudur ki her kim bu şaheseri okur, okutur ve amel ederse; Hâlık ı Kibriya onun gözüne basîret, kalbine mârifet, gönlüne hidâyet bahşu ihsân eylesin. Amîn. Abdulhekim El Mevlevî 1 Rad Sûresi Âyet 19

9 GİRİŞ: KUR AN, SÜNNET VE TARÎKAT İslâmiyet dâima âli ve gâlibtir, mağlûb olmaz. 2 Emmâ bâd ihvân ı dîn ve erbâb ı sıdk ı yakîne arz ve ifade olunur ki tarâik i aliyyenin hepsi mefhâr ı mevcûdat seyyid i kâinat efendimizin akvâl ve efâlinden yani sözleri ve amellerinden ibâret olduğu için turûk ı aliye esas itibariyle birdir. Cümlesi Muhammedîdir. Tarikat lügatta tarîk yani yol demektir. Istılâh ı tasavvufta ise Cenâb ı Hakk a takarrub maksadıyla sülûk olunacak ibâdet ve taat yoludur. Milyarlarca mahlukat içerisinde mükerrem olarak yaratılan insan için İslâm dini bunun yolunu göstermektedir. Bu yol sırât ı müstakîmdir. Hidâyet ve felâha bu yolla erişilir. Bu bir terbiye ve seyr i sülûk merâtibidir. Lâ ilâhe İllâllah Muhammedu rrasûlullah kelime i tayyibesi insanın imanını ve müslümanlığını tesis eden iki cümle i şerifedir. İslâmın etemmi Lâilâhe illallah, mütemmimi de Muhammedu r rasûlullah tır. Lâ ilâhe illâllah ikrâr ı vahdet, Muhammedu rrasûlullah tasdîk i risâlettir. Bu iki mübarek kelimeyi bir kimse hulûs i kalb ile yâd edince küfür zulmetini atarak İslâm nûru ile dâr ı selâmete vâsıl olur. Allah tek Muhammed hak meâl i şerifini bilerek inanınca derûnundaki şirk ve diğer emrâz ı bâtıniyeyi de siler temizler. Bu iki mübarek 2 Hadis Buhârî

10 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 12 cümle birbirini tamamlar. İkisi de onikişer harflidir. Harflerinin müsâvî oluşunda derin mana ve sırlar vardır. Sözlerin en doğrusu ve hakk olanı Lâ ilâhe illâllah Allah tan başka ilah yoktur sözüdür. Ezelî ve ebedî olan, gerçek ve mutlak Hakktır. Sıddıklar ise, ondan başka hiçbir şeyi görmezler. Bunun için onun varlığına ve kudretine onu şahid ve delil gösterirler. Mutlak Hakk kendi zâtı ile var olan hakîkî mevcuttur. O da Allah tır. Ariflerin sözü de sohbeti de ibadet ve tevhiddir. Marifetullaha ermiş ariflerin makamı bildim, buldum, oldum demek değildir. Bu makama erenlerden taşıp dökülen sözler ve cevherler ise, tasavvuftur. Her işde usûl vuslâtın miftahıdır. Vasıl olamayış usûlü bilmeyiştendir. Yani vusûlsüzlük usûlsüzlüktendir. Hakk ehli olan usûlü vaaz eder, gâyeyi gösterir. Hakk aşığı ise evvelâ usûlü bulur sonra gâyeye ulaşır. İslâm Kur ân ı Kerîm e tâbi olmak, sünnet i seniyye ye ittibâ etmektir. Saadet asrını hâliyle, kâliyle yaşamaktır. Hakîkî müslümanlık da budur. Evliyâullah Hazerâtının akvâli nebevî, efâli melekî, ahlâkı ilâhîdir. Tasavvuf, sofunun sofu değil, sefâsıdır. Kesret âleminde vahdet müşahede eden urâfâ yı muhakkıkîn o sermedi, zevki söze sığdırmak, tarif etmek için husûsî bir lisan ile konuşmuşlardır ki onun adına tasavvuf denir. İnsan evvelâ şunu iyi bilmelidir ki: Turûk ı aliyyenin kâffesine Cenâb ı Hakk ın emrü fermanı, vahy i ilâhîsiyle sülûk edilmiştir. Tarikatın lüzum ve vücûbû âyet i kerîmeler ve hadîs i şeriflerle sabittir.

11 TARÎKAT I ALİ YYE 13 Cenâb ı Hakk şöyle buyuruyor: ل ك ل ج ع ل ن ا م ن ك م ش ر ع ة و م ن ه اج ا... Her birinize bir şerîat ve bir yol verdik... 3 Fahreddin Râzî, Ebussuud, Hâzin ve Âlusî hazretlerinin tefsirlerinden beyan üzere şir adan murad şeriat, minhacdan maksatsa nurlu bir yol olup o da tarikattır. Evliyâullah hazerâtına göre Kur an ve Sünnet, nurlu yolun başlangıcı, Tarîkat da bu yolun devamıdır. Evâmir i ilâhiyeyi ihtivâ eden hüküm ve rükunlere şeriat denir. Evâmir i ilâhiye ise Kur an ve Sünnettir. Kur an ve Sünnetin emirlerini icra edenlere de şeriatcı denir. Mefhârı kâinat Rasûlü ekrem sallallâhu aleyhi vesellem efendimiz buyurdular: Size iki şey bırakıyorum. Onlara sıkı sarıldığınız müddetçe yolunuzu şaşırmazsınız. Bunlar Allah (c.c) nun kitabı Kur an ı Kerîm ve benim sünnet i seniyyemdir. 4 Kur an ı Kerîm in emir ve hükümleri de üç bölümde mütaalâ edilir: 1 Ahlâk ve ibâdete ait hükümler 2 Muamelâta ait hükümler 3 Ukûbâta ait hükümler Sünnet ise, peygamberimizin müminlere örnek hayatıdır. Sünnet kavlî, fiilî ve takrirî olmak üzere üç kısma ayrılır. Hz. Peygamber in tebliğ, dâvet ve irşad usûlünü temsil eden mânevî hayatı hâl adıyla 3 Mâide Sûresi, Âyet 48 4 Hadis Ebû Davud

12 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 14 anılmıştır. Hâl in ise, kâl yani sözle anlatılması mümkün değildir. Nitekim Hz. Peygamberin sözleri, fiilleri ve takrirleri dışında bir de hâlleri vardır. O nun söz, fiil ve takrirleri hadis ve siyer kaynakları tarafından tespit edilip kayda geçirildiği halde hâlleri ancak halaka i sohbetinde bulunan ashâb ı kirâm tarafından yaşanarak, teselsülen in ikas yoluyla nesiller boyu devam edegelmiştir. Dînî ilimlerden kıraat ilmi de uygulamalı bir ilimdir. Tecvid ve kıraat bilgileri her ne kadar kitaplarda yazılı ise de onların anlaşılıp uygulanması bir fem i muhsîn tabir edilen ehliyetli ağzın icrâ ve ifâ suretiyle tâlimine bağlıdır. Bu yüzden kıraat ilmi üstaddan öğrenilir. Hâl ilmi olan tasavvuf da sadece kitap mütalaasıyla elde edilemez. Ancak bir üstad ve mürşid i kâmilden öğrenilir. Cenâbı Hakk peygamberimiz hakkında şöyle buyuruyor: و ا نك ل ع ل ى خ ل ق ع ظيم Ve muhakkak sen yüce bir ahlâk üzeresin. 5 Peygamber efendimiz aleyhisselâti vesselâm ise: Ben ancak mekârim i ahlâkı tamamlamak için gönderildim. 6 buyurur. Kur an ı Kerîm ilâhî nizâmın hayata hâkim olması için, insanlık âlemine surûr ve hidâyet bahşeden bir Kitab ı Rahmânîdir. Kur an; sadece bir devletin veya devletlerin değil, dünya ve âhiretin saadet menbaıdır. Allah (c.c) ile kulları arasında nisbet ve münâsebet tesisi için, Kur an inzâl buyurulmuştur. Kullarına hulûl ve ittihâdden münezzeh olan Allah (c.c) birer fermân ı ilâhî olan kitaplar ile beşere hitâp etmiştir. O öyle bir furkân ı ilâhîdir ki, mahbûba nâme i rabbân î, 5 Kalem Sûresi, Âyet 4 6 Hadis, Buhârî

13 TARÎKAT I ALİ YYE 15 mahlûk ı müdrike bir fermân ı sübhânî, müminlere feyyâz ı nurânî, âsiü l usâd ümmete de irşâd ı ilâhîdir. Kur an ı Kerîm hem lafzı hem de mânasıyla Allah (c.c) tarafından vahiy olunduğu için ona vahy i metlûv (okunan vahy) denilmiştir. Sünnet i seniyye Peygamber aleyhisselâti vesselâm efendimizin Allah ın emirlerine uygun hareket etmek maksadıyla seçip yaşadığı hayat nizamı, gittiği yol, söylediği sözler, işlediği işler, uygun gördüğü veya terkettirdiği amellerdir. Cenâb ı Hakk şöyle buyurmuştur: ق ل ا ن آ ن ت م ت ح بون الل ه ف ا تب ع ون ى ي ح ب ب ك م الل ه و ي غ ف ر ل ك م ذ ن وب ك م و الل ه غ ف ور ر ح يم (Rasûlüm!) De ki: Eğer Allahʹı seviyorsanız bana uyunuz ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah son derece bağışlayıcı ve esirgeyicidir. 7 Allah u Teâlâ Kur an ı Kerîmde şöyle buyurmuştur: م ن ي ط ع ال رس ول ف ق د ا ط اع الل ه Kim Rasûle itaat ederse Allahʹa itaat etmiş olur... 8 Allah u Teâlâ Rasûlüne itaatı kendisine yapılan itaata bağladı. Bu sevgi ve hürmeti birbirinden ayırmamak lazımdır. Cenâb ı Hakk şöyle buyuruyor: 7 Âl i İmran Sûresi, Âyet 31 8 Nisa Sûresi, Âyet 80

14 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 16 ي ا ا يه ا ا لذ ين ا م ن وا ا ط يع وا الل ه و ا ط يع وا ال رس ول و ا ول ى ال ا م ر م ن ك م ف ا ن ت ن از ع ت م ف ى ش ی ء ف ر دوه ا ل ى الل ه و ال رس ول ا ن آ ن ت م ت و م ن ون ب الل ه و ال ي و م ال ا خ ر ذ ل ك خ ي ر و ا ح س ن ت ا و يل ا Ey îman edenler! Allahʹa itaat edin. Peygamberʹe ve sizden olan ulül emre de itaat edin. Eğer bir hususta anlaşmazlığa düşerseniz Allahʹa ve ahirete gerçekten inanıyorsanız onu Allahʹa ve Rasûlüne döndürün; bu hem hayırlı, hem de netice bakımından daha güzeldir. 9 Sünnet herhangi bir müslümanın kendisinden müstağni kalamayacağı bir kaynaktır. İslâm ahkâmının anlaşılması sünnete bağlıdır. Hadis ise, sünnetin esâsı ve temelidir. Hadis i Kudsî de sünnetin kavlî olanına dâhildir. Hadis i Kutsî Peygamberimiz aleyhisselâti vesselâma rüyâ veya ilham tarikiyle Cebrâil aleyhisselâmın getirdikleridir. Peygamber aleyhisselâti vesselâm efendimizin Aziz ve Celil olan Allah (c.c) na isnad ederek söylediği sözlerdir ki; mânâ ilham tarikiyle Allah (c.c) dan olup lafzı ise kendisindendir. Cenâb ı Allah şöyle buyuruyor: و م ا ي نط ق ع ن ال ه و ى ا ن ه و ا لا و ح ي ي وح ى O, arzusuna göre konuşmaz. O vahyedilenden başkası değildir. 10 Sünnet ise vahyin bir çeşit sözden çıkarılan manası olduğundan dolayı vahiydir. Fakat lafz olan vahiy vasfına sahip değildir. Bu sebebten ona vahy i gayri metlûv (okunmayan vahiy) denilmiştir. Her peygamberin bir şeriat ve sünneti olduğu gibi mürşid i kâmilin de sulûk ettiği bir tarîkatı vardır. 9 Nisa Sûresi, Âyet Necm Sûresi, Âyet 3 4

15 TARÎKAT I ALİ YYE 17 Et tarîkatü ve l hakîkatı hâdimân ı şeriah Tarîkat ve hakîkat şeriatın hâdimidir. Cenâb ı Hakk şöyle buyuruyor: ي ا ا يه ا ا لذ ين ا م ن وا اذ آ ر وا الل ه ذ آ ر ا آ ث ير ا Ey inananlar! Allah ı çok zikredin. 11 Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor: و اذ آ ر ر بك ف ى ن ف س ك ت ض رع ا و خ يف ة و د ون ال ج ه ر م ن ال ق و ل ب ال غ د و و ال ا ص ال و ل ا ت ك ن م ن ال غ اف ل ين Kendi kendine, yalvararak ve ürpererek, yüksek olmayan bir sesle sabah akşam Rabbini zikret. Gafillerden olma. 12 Peygamber Efendimiz hazretleri: Cenâb ı Hakk kalbime ne vahyetmişse onu olduğu gibi Ebu Bekir Sıddîkın sadrına ilkâ eyledim. 13 buyurmuşlardır. Cenâb ı Hakk bu emr i ilâhîyi Hz. Cibril vasıtasıyla Efendimiz Hz. Muhammed sallallâhu aleyhi vesellem e tebliğ edince lisânen olsun, kalben olsun zikr i şerifin icrasına hemen başlamışlardır. Aynı zamanda zikr i kalbîyi sıddık ı azam hazretlerine de emir ve telkin buyurmuşlar; bil cümle ashab ı kirâma da tebliğ etmek için onu vekil tayin etmişlerdir. Bayezid i Bistâmî nin zamanına gelinceye kadar bu yüce tarîkata Sıddîkıye tarîkatı denirdi. Şah ı Nakşibendî efendimize gelince Nakşibendiye tarîkatı denilmiştir. 11 Ahzab Sûresi, Âyet A râf Sûresi, Âyet İmâm ı Rabbânî Mektûbât

16 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 18 Kezâlik peygamber i zîşân efendimiz lisanen olan zikr i cehrîyi de Hz. Ali efendimize tâlim ettirmiş ve diğer ashâb ı güzîne de tebliğ hususunda onu vekil buyurmuşlardır. Bu itibarla zikir ikiye ayrılmış olup, birincisi Ebu Bekir Sıddık a, ikincisi de Hz. Ali ye nisbet edilmiştir. Bu her iki yüce silsile İmâm ı Caferi Sâdık, Hasan ı Basrî, Mâruf ı Kerhî, Abdulkadir Geylânî (k.s.) gibi muhterem efendilerimizden teselsülen ve tevâtüren zamanımıza kadar gelmiştir. Sünneti seniyye yi Muhammediye ye ittibâ hususunda diğer ashâb ı kirâm dahi Hz. Ebu Bekir Sıddîk ve Hz. Ali efendimizden ahz ı telâkkî ettikleri hafî ve cehrî zikirleri alelumum icra buyurmuşlardır. Müride zikr i hafî telkin edilirken nisbet i bâtınıyye hakkında şu söylenmelidir. Lafza i Celâlin hafî zikri, nefyü isbat ve murâkabeden kalbde zuhur edecek huzur müsâvidir. Bunlar ise hiçbir sahabeye nasip olmayıp ancak Hz. Sıddık ı âzam a mahsus kılınmış bir ikram ı ilâhidir. Sıddık i âzam bunu Rasûlullah dan teveccüh tarikıyle bâtınen ahz eylemiştir. Muhabbet, zikr i kalbî ve murakabe sahabe i kirâm hazerâtının delilidir. Müridin kalbine ilka yı zikir, huzur ve cezbe ise sâdât ı Nakşibendiyyenin delilidir. Cenâb ı Hakk şöyle buyuruyor: و ا نيب وا ا ل ى ر بك م و ا س ل م وا ل ه م ن ق ب ل ا ن ي ا ت ي ك م ال ع ذ اب ث م ل ا ت ن ص ر ون Size azap gelip çatmadan önce Rabbinize dönün, O na teslim olun, sonra size yardım edilmez Zümer Sûresi, Âyet 54

17 TARÎKAT I ALİ YYE 19 Bilesin ki bu âyette zikredilen inâbe rücû demektir. Hakk Teâlânın kavli şerîfiyle sabit ve vaciptir. 1 İnâbe küfürden imana dönmek 2 İsyan ve nisyandan istiğfâra dönmek 3 Masiyet ve günahlardan temizlenip Hakk a dönmek 4 Gafletten Allahu Teâlâ nın zikrine dönmek 5 İnâbe müracaat manasınadır. Meşayihden inâbe almak yahut meşayiha intisab etmektir. Cenâb ı Hakk şöyle buyuruyor: ق ل ا ن آ ن ت م ت ح بون الل ه ف ا تب ع ون ى ي ح ب ب ك م الل ه و ي غ ف ر ل ك م ذ ن وب ك م و الل ه غ ف ور ر ح يم De ki: Eğer Allah ı seviyorsanız bana uyunuz ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah son derece bağışlayıcı ve esirgeyicidir. 15 Peygamber efendimiz sallallâhu aleyhi vesellem buyurdular: Sizler imanlarınızı tazeleyiniz. Ashab ı kirâm dediler ki: İmanımızı nasıl tazeleriz ey Allahʹın Rasûlü? Buyurdu ki: Lâ ilâhe illallah ı çok söyleyiniz. 16 Yine Peygamber efendimiz kelime i tevhid imanın esasını teşkil ettiği için zikirlerin ekmeli ve Cenâb ı Hakk ı hamdetme, Allah ın nimetlerini çoğaltmaya vesile olduğu için Duaların efdâlidir 17 buyurmuştur. Şunu da arz ve beyan edelim ki: Tarîkatlardan bir tarîkat ı aliyyeye intisab edenler hakkında yanlış bir yola sapmışlar diye per 15 Âl i İmrân Sûresi, Âyet Et terğib vet terhib 17 Hadis İbni Mâce

18 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 20 vasızca dil uzatıp sû i zanda bulunmak ne büyük bir cüret ve ne büyük bir cehalettir. Çünkü bunlar Allah Allah diye yâ nâm ı akdes i ilâhîyi yahut Lâ ilâhe illallah diyerek kalben ve ceseden kelime i tayyibe i tevhidi söylüyorlar. Tevbe ve istiğfar ediyorlar. Allah ın zikri ile vakitlerini geçiriyorlar. Beş vakit namazlarını kemâl i edeple huzur ve huşû içerisinde cemaatle edâ ediyorlar. Böyle hayırlı amellerde hayırlı işlerde, razı olunan vazifelerde bulunmak şer an, aklen, örfen ve hikmeten kabahat midir? Bu hallerin hangisi hilâf ı şer i şerîftir. Bunların hangisi yanlıştır? Öyleyse turûk ı evliyaullahı inkâra teşebbüs etmek neûzubillâhi Teâlâ sû i hâtimeyi mûcip olur. Siz vazife i ubûdiyetinize ve taatinize müdavim iken Lâimin levminden (kınayanın kınamasından) korkmayın Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor: و ل ا ي خ اف ون ل و م ة ل اي م...onlar hiçbir kınayanın kınamasından korkmazlar âyet i celîlesi mûcibince asla fütur getirmeyerek yolunuza devam ediniz. Peygamber efendimiz sallallâhu aleyhi vesellem buyuruyor ki: Her şey için bir anahtar vardır. Cennetin anahtarı ise fukara ve mesâkîni sevmektir. 19 Hubb ı dervişân kilid i cennet est Düşman ı îşân sezâ i lânet est Yani dervişlere meyil ve muhabbet cennetin anahtarıdır. Onlara düşmanlık ise lânete müstehaktır. 18 Mâide Sûresi, Âyet Hadis Deylemi müsnet

19 TARÎKAT I ALİ YYE 21 Avf İbnu Mâlik radiyallahu anh anlatıyor: Rasûlullah sallallâhu aleyhi vesellem buyurdular ki: Yahudiler yetmiş bir fırkaya bölündüler, onlardan sadece bir fırka cennetliktir, yetmiş fırka cehennemliktir. Hıristiyanlar ise yetmiş iki fırkaya bölündüler. Bunlardan da yetmiş bir fırka cehennemliktir, sadece biri cennetliktir. Muhammed ʹin nefsi elinde olan Zât ı Zülcelâlʹe yemin olsun! Benim ümmetim yetmiş üç fırkaya bölünecek, bunlardan biri cennetlik, yetmiş ikisi cehennemliktir. Ey Allahʹın Rasûlü! Cennetlikler kimlerdir? diye sorulmuştu. Onlar, benim ve ashabımın yolunda olanlardır; oda sevâd ı a zamdır 20 buyurdular. Bu hadîs i şerifte belirtilen fırka i nâciye cenâb ı risâletpenah efendimiz hazretleriyle ashâb ı kirâmın yolunda sülûk eden şah ı râh ı şeriat ve sünnete tâbi olan ümmetlerdir. Şeyh Tacüddin El Nakşibendî Hazretleri Nâciye i Kübrâ adlı eserinde buyurmuşlardır ki: Ey ihvân ı dîn iyi biliniz ki şeyhin hukuku edebe riâyet etmekle kolaylaşır. Tarikat şeyhlerine muhabbet etmek onların manevî kemâlatının büyüklüğüne delâlet eder. İlm i ledünne mazhar olmuş o şeyh i kâmile tâzim ve hürmet göstermek müridin edep ve teslimiyetindendir. Çünkü insan ı kâmil mir ât ı Hakk tır. Peygamber i Zîşân sallallâhu aleyhi vesellem efendimiz buyurmuşlardır ki: Mümin i kâmilin firâsetinden hazer ediniz (sakınınız), zira kalbindeki nûr ı ilâhî ile esrarınızı keşfeder. 21 Her kim kâmil velinin ruhaniyetine basiret gözüyle bakarsa onda Cenâb ı Hakk ın tecellisini görür, sıfatının zuhûrunu idrak eder. Râbıta sebebiyle şeyh i kâmilden sâlikler feyz alır. Velinin velâyetinde kesbî ilim şart değildir; veli ümmî de olabilir. Sâlikler râbıta ve muhabbetle, şeyhin teveccühüyle maksûdlarına vâsıl olurlar. 20 Hadis Buhârî, Müslim 21 Hadis Tirmizî

20 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 22 Babalık nisbeti ikidir. Biri ceset babası diğeri ise ruh babasıdır. Şeyh için babalık nisbeti vardır. Ceset babası evladını âlem i illiyyînden dâr ı dünyaya gelmesine sebeptir. Ama ruh babası ise, evlad ı manevîsini dâr ı dünyadan âlemi ulvîye yükselmesine vesiledir. Evliyaullah hazerâtı nazarında manevî babalık nisbeti zâhirî babalıktan daha üstün ve evlâdır. Peygamber efendimiz sallallâhu aleyhi vesellem hazretleri buyurdular ki: Allah katında insanların mükerrem ve muhteremi takvâ ve tâatı çok olan kimsedir. 22 Cenâb ı Hakk bu hususta : ي ا ا يه ا ال ناس ا نا خ ل ق ن اآ م م ن ذ آ ر و ا ن ث ى و ج ع ل ن اآ م ش ع وب ا و ق ب اي ل ل ت ع ار ف وا ا ن ا آ ر م ك م ع ن د الل ه ا ت ق يك م ا ن الل ه ع ل يم خ ب ير Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Ve birbirinizle tanışmanız için sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık. Muhakkak ki Allah yanında en değerli olanınız, Oʹndan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allah bilendir, her şeyden haberdardır. 23 Yine Cenâb ı Hakk: ا نم ا ال م و م ن ون ا خ و ة ف ا ص ل ح وا ب ي ن ا خ و ي ك م و ا تق وا الل ه ل ع لك م ت ر ح م ون Müminler ancak kardeştirler. Öyleyse kardeşlerinizin arasını düzeltin ve Allahʹtan korkun ki felaha eresiniz. 24 İslâm da karâbet (akrabalık) üç şekilde tahakkuk eder. 1 Din karâbeti 22 Hadis Buhârî 23 Hucurat Sûresi, Âyet Hucurat Sûresi, Âyet 10

21 TARÎKAT I ALİ YYE 23 2 Kan karâbeti 3 Sıhriyyet karâbeti Kan karabeti baba tarafına taalluk eder. Sıhriyyet karabeti ise, aile tarafına taalluk eder. Eğer iki tarafta dinen bağlılık yoksa bunların her ikisi de izâfîdir, kabire kadardır, kabirden öteye gidemez. Amma din karabetine gelince; iman kardeşliğidir; ulvîdir, kutsîdir, melekîdir, imânî ve İslâmîdir. Hayatta, mematta, haşirde ve neşirde daimîdir. Din karabeti yani dinen akrabalık diğer iki akrabalığın fevkindedir. Kan karabeti ve sıhriyyet karabetiyle yakın olan kişiler birbirlerine din karabetiyle de bağlıysa nûrun alâ nurdur. Cenâb ı Hakk sâdıklarla beraber olmayı şu emr i ilâhîsiyle ferman buyurur: ي ا ا يه ا ا لذ ين ا م ن وا ا تق وا الل ه و آ ون وا م ع ال صاد ق ين Ey iman edenler! Allah tan korkun ve sâdıklarla beraber olun. 25 Peygamber i Zîşân sallallâhu aleyhi vesellem efendimiz ise: Allah için salihleri sevmek ve Allah için fasıklara buğz etmek farzdır. 26 buyurur. Kur an ı Kerîm; sâdık bir dosttan mahrum kalmanın hüzün ve hüsranını da şu âyet i kerîmede ne kadar açık olarak beyan buyurur: ف م ا ل ن ا م ن ش اف ع ين و ل ا ص د يق ح م يم Şimdi artık bizim ne şefaatçilerimiz var. Ne de yakın bir dostumuz 27 Allah için sâdık bir dost kazanmak hem dünya, hem de ahiret için mühim ve elzemdir. Tefsirlerin beyanına göre kıyamet gününde 25 Tevbe Sûresi, Âyet Buhari İman 27 Şuarâ Sûresi, Âyet

22 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 24 hasenesi ve seyyiesi eşit (müsâvî) olan bir mümin huzûr ı ilâhîye celb edilir. Allah (c.c): Kulum bir hasene getir de seni cennetime koyayım, buyurur. Kul da kederli bir halde anasına, babasına, kardeşlerine gider ve halini arzeder. Her kime gittiyse; bugün feze ul ekber günüdür, benim de bir haseneye ihtiyacım var, ne olacağım belli değil der ve vermezler. Bir haseneye ihtiyacı olan kul kederli bir halde huzûr ı ilâhîye celbedilir. Allah (c.c) bildiği halde sorar: Ne oldu kulum, bir hasene vermediler mi? Kul da vermediler yâ Rabbena der. O zaman; Ey kulum benim için dünyada sâdık bir dost kazanmadın mı, ona git buyurur. Kul da senin için sâdık bir dostum vardı ya Rabbenâ der. Bir haseneye ihtiyacı olan kul gider, dünyada iken Allah için dost olduğu kardeşini mahşerde bulur ve hâlini arzeder. O da, ey kardeşim bugün benim de ne olacağım belli değil, madem ki sen bir haseneyle kurtulacaksın verdim, tek sen kurtul der. Haseneyi aldıktan sonra Allah (c.c) kulunu tekrar huzûr ı ilâhîyesine celb eder. Bildiği halde sorar, Ne oldu ey kulum? o da mesrur bir halde, ya Rabbenâ! Kardeşim bana merhamet etti de bir hasene verdi der. Cenâb ı Hakk Celle ve Âlâ hazretleri Bugün feze ul ekber günüdür, kul olduğu halde o sana merhamet edip acıyor, ben erhamerrâhimîn olan Allahu azîmuşşanım, seni de onu da affettim, girin cennetime buyurur. Musannif Rahimehullah buyurdu ki: Din karabeti muhabbet i ilâhiyye ehli indinde nübüvvet i zahiriyyenin kurbiyetinden daha faziletlidir. Zira ehli muhabbetin nisbeti olan Hz. Peygamber, Bilâl i Habeşî, Selmân ı Fârisî, Suheyl bin Rumî yi (r.ah) hazerâtını ehl i beytten addetti. Fakat Rasulullah ın amcası Ebû Talib ehl i beyt şerefinden mahrum kaldı. Kan karâbeti onu Rasûlullaha yakın kılmamıştır. Çünkü ilâhî irade imâna taalluk eden muhabbeti esas kabul etmiştir. Sahabe i kirâm hazerâtı çok şerefli üstün vasıflı hamiyyet

23 TARÎKAT I ALİ YYE 25 perver fazilet ehli insan ı kâmil idiler. Onlar bu hallerini kuvve i hasene olan Allah ın Rasûlünden almışlardı. İLİM ve TASAVVUF İmâmı Mâlik hazretleri buyurmuşlardır ki; Kim ki fakih olurda mutasavvuf olmazsa, fâsıktır. Kim de mutasavvuf olur da şeriatı yaşamazsa zındık olur. 28 Başka bir uslubla: Tasavvufsuz ilim âtıldır İlimsiz tasavvuf ise bâtıldır Bu ikisini cem eden âlim de hakîkate ulaşır. İlim amellerin esası ve tashih edicisidir. Amelsiz ilimde fayda olmadığı gibi, ilimsiz amelde de fayda yoktur. İlim ve amel birbirinin mütemmimidir, ayrılmazlar. Sâlik, Allah ı bilmek, iman yolunda onun rızasına kavuşmak isterse sülûkun hangi merhalesinde olursa olsun ilim tahsil etmelidir. Tahsili lâzım gelen ilimlerin başında akâid ilmi ile ibâdet ve muamelatların sıhhatına dair fıkıh ilmi yer alır. Tasavvuf; zâhir ve bâtın yönlerin hepsinde noksansız olarak İslâm ın amelî tatbikatından başka bir şey değildir. Bu da ilimsiz olmaz. İlmin fazilet ve ehemmiyeti Kur an ve sünnetle sabittir. Allahu Teâlâ buyuruyor: 28 Aliyy ül Kâri, Ayn ül Şerhi

24 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 26 ا نم ا ي خ ش ى الل ه م ن ع ب اد ه ال ع ل م و ا ن الل ه ع ز يز غ ف ور...O kulları içinden ancak âlimler, Allahʹtan (gereğince) korkar. Şüphesiz Allah, daima üstündür, çok bağışlayandır. 29 Bu âyette takvâyı havf ve haşyet manasında alırsak en takvâlı demek Allah tan en çok korkan demektir. Şu da bir gerçektir ki Allah tan korkmak O nun azâbından korkmak demek değildir. Allah korkusu azap korkusundan daha üstündür. Allah sevgisini kendisine şiar edinen kimse daha yüksek takvâ ve vera sahibidir. Gerçek şu ki, bir kulun ahsen i takvîm üzere yaratılmasına ve ilâhî tecelliye mazhar olmasına sebep olan Allah sevgisidir. Bu sevgiyi kaybetmesi hüsranların en müthişi, acıların en fecisidir. Çünkü bu öyle bir kayıptır ki insanı cehennemde ebedî kalmaya müstehak kılar. Onun için arifler şöyle demişlerdir: Mukallit azaptan korktuğu için günahlardan kaçınır. Gayesi cennettir. Muhakkik günahkâr olmaktan korktuğu için haramlardan sakınır. Niyeti rıza, arzusu da cennettir. Ehlullah ise, Allah (c.c) nun sevgisini kaybetmemek için günah işlemekten sakınır. Onlar yalnız Allah (c.c) na müştakdırlar. Aksâ l gayeleri ve arzularının müntehası ise, Cemâlullah dır. Ehlullahın en büyük kaygısı Allah sevgisinden mahrum kalmaktır. Allahu Teâlâ buyuruyor: ا من ه و ق ان ت ا ن اء ا لي ل س اج د ا و ق اي م ا ي ح ذ ر ال ا خ ر ة و ي ر ج وا ر ح م ة ر به ق ل ه ل ي س ت و ى ا لذ ين ي ع ل م ون و ا لذ ين ل ا ي ع ل م ون ا نم ا ي ت ذ آر ا ول وا ال ا ل ب اب 29 Fatır Suresi, Âyet 28

25 TARÎKAT I ALİ YYE 27 Yoksa geceleyin secde ederek ve kıyamda durarak ibadet eden, ahiretten çekinen ve Rabbinin rahmetini dileyen kimse (o inkarcı gibi) midir? De ki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Doğrusu ancak akıl sahipleri bunları hakkıyla düşünür. 30 İLMİN FAZÎLETİ Ebu Derda (r.a) Rasûlullah sallallâhu aleyhi vesellemin şöyle buyurduğunu işittim dedi: Her kim ilim aramak için bir yola çıkarsa, Hz. Allah ona cennetin yolunu kolaylaştırır, ilmi talep edene, yaptığından razı oldukları için, bütün melekler kanatlarını indirirler. Muhakkak âlim için yerdekiler ve göktekiler, hatta sudaki balıklara varıncaya kadar her varlık (onun affı için) istiğfar ederler. Âlimin, âbid üzerine fazileti; ayın sâir yıldızlar üzerine fazileti gibidir. Muhakkak âlimler Peygamberlerin vârisidirler. Hakîkaten Peygamberler miras olarak altın ve gümüş bırakmamışlar, fakat onlar miras olarak ilim bırakmışlardır. Her kim ilim öğrenirse büyük nasip almış olur. 31 Ebu Zerr (r.a) dedi ki: Rasûlullah sallallâhu aleyhi vesellem : Ya Eba Zerr! muhakkak senin sabahlayıp Hz. Allah ın Kitab ından bir âyet öğrenmen senin için yüz rekat nafile namaz kılmandan daha hayırlıdır ve yine senin sabahlayıp onunla amel edilsin yahut edilmesin bir bab ilim öğrenmen senin için bin rekat nafile namaz kılmandan daha hayırlıdır. 32 buyurdu. 30 Zümer Suresi, Âyet 9 31 Ebu Davud, Tirmizî, İbni Mâce 32 Hadis Tirmizî

26 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 28 Hz. Osman (r.a): Rasûlullah sallallâhu aleyhi vesellem : Kıyamet gününde üç zümre kimse şefaat eder: Nebîler sonra âlimler sonra da şehitlerdir 33 buyurdu dedi. Tasavvuf kulun, Kur an ve Sünnet rehberliğinde tevbe ile başlayan nefis tezkiyesi ve kalp tasfiyesidir. Cenâb ı Hakk ın (c.c) rızasına ulaşabilmek için ihlâs, takva ve zühd esaslarına riâyet edilerek hayatının her anında nefsini kontrol altında tutabilmenin gayreti içinde olmaktır. Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor : ز ين ل ل ناس ح ب ال شه و ات م ن ال نس اء و ال ب ن ين و ال ق ن اط ير ال م ق ن ط ر ة م ن ال ذه ب و ال ف ضة و ال خ ي ل ال م س وم ة و ال ا ن ع ام و ال ح ر ث ذ ل ك م ت ا ع ال ح ي وة ال دن يا و الل ه ع ن د ه ح س ن ال ما ب ق ل ا ؤ ن ب ي ك م ب خ ي ر م ن ذ ل ك م ل لذ ين ا تق و ا ع ن د ر به م ج نات ت ج رى م ن ت ح ت ه ا ال ا ن ه ار خ ال د ين ف يه ا و ا ز و اج م ط هر ة و ر ض و ان م ن الل ه و الل ه بص ير ب ال ع ب ا د Nefsanî arzulara, kadınlara, oğullara, yığın yığın biriktirilmiş altın ve gümüşe, salma atlara, sağmal hayvanlara ve ekinlere karşı düşkünlük insanlara çekici kılındı. Bunlar, dünya hayatının geçici menfaatleridir. Hâlbuki varılacak güzel yer, Allahʹın katındadır. De ki: Size bunlardan daha iyisini bildireyim mi? Takvâ sahipleri için Rableri yanında, içinden ırmaklar akan, ebediyyen kalacakları cennetler, tertemiz eşler ve Allahʹın hoşnutluğu vardır. Allah kullarını çok iyi görür. 34 Yukarıda zikrettiğimiz âyet i kerîme, takva, zühd ve ihlâs kavramlarının niçin önemli olduğunu vurgulayan ilâhî fermanlardır ve Kur an ı Kerîm de bu üç hususun ne kadar önemli olduğunu belirten âyet elbette bundan ibaret değildir. 33 İbn i Mâce, Kitab ı Zühd 34 Ali İmran Suresi, Âyet 14 15

27 TARÎKAT I ALİ YYE 29 Bu demektir ki, mümin bir kulun günlük yaşantısında, ibadetlerinde ve kendisi dışındaki varlıklarla irtibatında bu üç noktaya titizlikle riâyet etmesi hayatî öneme sahiptir. İşte bunu sağlamak tasavvufun yegâne gâyesidir. Şüphesiz bunun yolu da, nefsi, ahlâk ı zemîme (kötü huy ve alıskanlıklar) dan arındırmak ve bunların yerine ahlâk ı hamîdeyi (ilâhî rızaya uygun alışkanlıkları) ikâme ederek olgunlaştırmak; kalbi, Cenâb ı Hakk ın nazar ve iltifat edeceği bir tecelligâh haline getirmek ve ilâhî emir ve yasaklara en ince noktalarını gözeterek riâyet etmeye çalışmaktan geçer. Burada nefsin arındırılıp olgunlaştırılması ve kalbin temizlenmesi olarak ifade ettiğimiz iki faaliyet, günümüzde maalesef ihmal edilmektedir. Oysa Kur an ve Sünnete baktığımızda bunların zaruret derecesinde önemli görevler olduğu görülmektedir. Cenâb ı Hakk (c.c) şöyle buyurmaktadır: ق د ا ف ل ح م ن ت ز آ ى و ذ آ ر اس م ر به ف ص ل ى Doğrusu felaha ermiştir temizlenen, Rabbinin adını zikredip Oʹna kulluk eden. 35 Aynı istikametteki bir diğer âyet i kerîmede de Rabbimiz şöyle buyurmaktadır: ق د ا ف ل ح م ن ز آ يه ا و ق د خ اب م ن د س يه ا Nefsini kötülüklerden arındıran kurtuluşa ermiştir; onu kötülüklere gömen de ziyan etmiştir A la Suresi, Âyet Şems Sûresi, Âyet 9 10

28 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 30 İşte bu âyetlerde kurtuluşun şartı olarak belirtilen nefis tezkiyesi ve kalp tasfiyesi zikrullahla kalbin nurlanmasıdır. Bu gayret, tasavvufun gerçekleştirmeyi gaye edindiği en temel hususlardan birisidir. Başka bir âyet i kerîmede: ي و م ل اي ن ف ع م ال و ل ا ب ن ون ا لا م ن ا ت ى الل ه بق ل ب س ل ي م O gün, ne mal fayda verir ne de evlât. Ancak Allah a kalb i selîm ile gelenler (o günde fayda bulur). 37 Bu âyet i kerîmede kulu ahirette kurtaracak olan bütün amel ve davranışların, neticede kalbin selâmetliğine bağlı olduğu ve kalp selâmetliği kaybolduğu zaman ne malın, ne de evladın kişiye herhangi bir fayda vermeyeceği beyan buyurulmaktadır. Burada anlatılan kalp, Allahu Teâlâya ve onun emrine teslim olmuş kalptir. Bu kalpte Cenâb ı Hakk ın emirlerine muhalefetin eseri kalmaz. Zira bu öyle bir kalptir ki, mâsivâdan, yani Allahu Teâlâ dan gayrısından sâlim olmuştur. Rabbinden başkasını murad etmez, Rabbinin emrettiklerinden başkasını işlemez. Onun tek gayesi Allahu Teâlâ dır. O nun emri ve şeriatıdır. Hiçbir şüphe bu kalp ile Allahu Teâlâ nın emirleri arasına giremez. Kalp öyle bir duruma geldiği zaman şirkten, günahlardan, bid atlerden, bâtıl olan şeyden arınmış, selâmeti bulmuş demektir. Böyle bir kalbe sahip olan kimsenin bütün ahvâli, sözleri, amelleri, zevkleri, zâhir ve bâtın bütün fiilleri Rasûl i Ekrem sallallâhu aleyhi vesellem efendimizin nuru ile selâmet bulmuş olur. Bu kalbe Selîmü l Kalb denir. Numan bin Beşir (r.a) dan rivâyete göre, Rasûl i Ekrem sallallâhu aleyhi vesellem efendimiz de, bedenin diğer azalarının selâmet linin kalbin selâmetline bağlı olduğuna ve ancak kalbin ma siyet 37 Şuâra Sûresi, Âyet 88 89

29 TARÎKAT I ALİ YYE 31 lerinden arındırılması halinde diğer azaların görevlerini hakkıyla yerine getirebileceğine dikkat çekerek şöyle buyurmuştur: Haberiniz olsun, cesette bir et parçası var ki, eğer o salah kesbederse cesedin tamamı salah kesbeder, eğer o bozulursa, cesedin tamamı bozulur. Âgah olun bu et parçası kalbtir. 38 Burada akla şöyle bir soru gelebilir: Bu âyet ve hadisler ile benzeri muhtevâdaki nasslarda zikredilen Kalp selâmeti nasıl sağlanacaktır? Buna şöyle cevap vermek mümkündür: Kalbin selâmeti ancak kulun, nefsini her an muhasebeye tâbi tutması ve gerek kalbin gerekse diğer azaların amellerinin devamlı surette murakabe altında bulundurması ile mümkün olur. Bu murakabede Şer î emir, yasak ve tavsiyeler esas alınacak ve bunlara uymayan şeyler terkedilecek bu suretle ameller ıslah edilecektir. Azaların amelleri fıkh ı zâhir dediğimiz fıkıh ilmi ile kalbin amelleri ise, fıkh ı bâtın dediğimiz tasavvuf ilmi ile nurlanır ve kalp mutmain olur. Ebu Hureyre (r.a) dan rivâyet edilmiş olan Rasûl i Ekrem sallallâhu aleyhi vesellem efendimizin şu hadîs i şerîfi, hem kalbin, hem de azaların amelleri hususunda, birini diğeri uğruna ihmal etmeksizin aynı ölçüde hassasiyet göstermenin önemini dile getirmektedir: Muhakkak Allahu Teâlâ sizin suretlerinize ve mallarınıza bakmaz. Fakat ancak sizin kalblerinize ve amellerinize bakar. 39 Bu yolda kulun hiç bir zaman hatırından çıkarmaması gereken şey, yüce yaratıcının kendisini her an görmekte ve yaptığı her işin amel defterine kaydedilmekte olduğu gerçeğidir. Cenâb ı Hak (c.c) şöyle buyurmaktadır: 38 Hadis Buhari, Müslim, 39 Müslim, Birr: 10, No: 34,

30 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 32 ا ن ر بك ل ب ال م ر ص اد Çünkü Rabbin (her an) görüp gözetlemededir. 40 Yine bu yolun yolcusu, Cenâb ı Hakkʹın (c.c), kendisine kendisinden bile yakın olduğu, kalbinden geçirdiği en küçük bir düşünceyi dahi hakkıyla bildiği gerçeğinin şuuruyla hareket edecektir. و ل ق د خ ل ق ن ا ال ا ن س ان و ن ع ل م م ات و س و س ب ه ن ف س ه و ن ح ن ا ق ر ب ا ل ي ه م ن ح ب ل ال و ر ي د Andolsun, insanı biz yarattık ve nefsinin kendisine fısıldadıklarını biliriz ve biz ona şah damarından daha yakınız. 41 Âyetini her an benliğinde hissederek, atacağı her adımda ve yapacağı her işte ilâhî murakabe altında olduğunun farkına varmak, tasavufun insanda oluşturmayı hedeflediği şuur halinin bizzat kendisidir. Nerede ve ne halde olursa olsun kendisini Cenâb ı Hakkʹın (c.c) her an görmekte olduğunu ve her an kendisiyle beraber bulunduğunu bilmek, kişiyi yasaklara ve kötülüklere dalmaktan uzak tutan en önemli noktadır. Cenâb ı Hak (c.c) şöyle buyuruyor: ه و ا لذ ى خ ل ق ال سمو ات و ال ا ر ض ف ى س تة ا يام ث م اس ت و ى ع ل ى ال ع ر ش ي ع ل م م اي ل ج ف ى ال ا ر ضو م ا ي خ ر ج م ن ه ا و م ا ي ن ز ل م ن ال سم اء و م ا ي ع ر ج ف يه ا و ه و م ع ك م ا ي ن م اآ ن ت م و الل ه ب م ا ت ع م ل و ن ب ص ي ر O, gökleri ve yeri altı günde yaratan, sonra arşa istivâ edendir. Yere gi 40 Fecr Suresi, Âyet Kaf Suresi, Âyet 16

31 TARÎKAT I ALİ YYE 33 reni ve ondan çıkanı, gökten ineni ve oraya yükseleni bilir. Nerede olsanız, O sizinle beraberdir. Allah yaptıklarınızı görür. 42 Bir müminin, yaptığı her işte ve attığı her adımda Rabbinin kendisi ile beraber bulunduğunun ve kendisini her an görüp gözetmekte olduğunun şuuruna varması, kalp selâmeti ve ruh inkişafı bakımından varabilecek en üst noktadır ki, tasavvufun insana kazandırmayı hedeflediği ruh güzelliği ve hâl de işte budur! Hayatını böyle bir şuur seviyesinde yaşamayı başarabilmiş insan, ilâhî rızaya nail olma bahtiyarlığına ermiş, Kur an ve Sünnet in arzuladığı gerçek insan olma vasfını hakkıyla elde etmiş demektir. Bu hâlin Peygamber efendimiz sallallâhu aleyhi vesellem tarafından ihsan olarak ifade buyurulduğunu biliyoruz. Hz. Ömer (r.a) dan rivâyet edilen Cibrîl Hadisi diye bilinen meşhur hadiste Peygamber efendimiz sallallâhu aleyhi vesellem, îman ve İslâm ı tarif ettikten sonra Cibrîl (a.s) ın: İhsân nedir? şeklindeki sorusuna şöyle cevap vermiştir: İhsân Allah (c.c) na O nu görüyormuşcasına ibâdet etmendir. Her ne kadar sen O nu göremiyorsan da, muhakkak O seni görüp gözetmektedir. 43 Yukarıdaki takvâ, ihlâs ve zühd olarak üç madde halinde zikrettiğimiz hususları bire indirmek ve bunları verâ kelimesinin bünyesinde toplamak da mümkündür. Zira hakkıyla riâyet edildiği zaman takva, hem diğer iki noktayı, hem de tasavvufî lisandaki diğer ıstılâhları bünyeside toplayan bir tabir olarak manalandırılabilir. Bu da insanı ihsân makamına ulaştıran yegane yoldur. Kişi ihsan makamına ulaştığı zaman, her türlü ibadetinde ve halinde Allahu 42 Hadid Suresi, Âyet 4 43 Hadis, Buhârî, Müslim

32 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 34 Teâlâ yı yanında hissedecek, O nu görüyormuşçasına O ndan çekinecek ve masivayı terkedecektir. İnsanın, her anında Cenâb ı Hakk ı yanında hissetmesi, O ndan başka herşeyden yüz çevirmesine sebep olur. Bütün varlığıyla O na yönelen kul, giderek müşâhede (Allahu Teâlâ yı görür gibi olma) makamına ulaşır. Bu makamda kul yaptığı her amelinde, kalbiyle Allahu Teâlâ yı müşahede eder. Bu makam, kalbin iman nuru ile nurlandığı, basîret gözünün açıldığı ve giderek gaybın o kimseye ayan olduğu bir makamdır ve bu makam, yukarıda zikrettiğimiz hadîs i şerîfte işaret buyurulan: ihsân makamıdır. ÖLÜM HAKTIR Ruh ile cesedin hâli alemlerin her birinde farklı durumlardadır. Şöyle ki: Cenâb ı Hakk buyuruyor: آ ل ن ف س ذ اي ق ة ال م و ت ث م ا ل ي ن ا ت ر ج ع ون Her canlı ölümü tadacaktır. Sonunda bize döndürüleceksiniz. 44 Ölüm üç şekilde bilinir: İlmel yakîn Aynel yakîn ve Hakkel yakîn olarak bilinir. 44 Ankebut Sûresi, Âyet 57

33 TARÎKAT I ALİ YYE 35 Ölümün ilmel yakîn olarak bilinmesi: Ölüm haktır ancak Kur an ve Sünnetin tarif ettiği şekilde ilim yoluyla bilinir. Ne zaman ki ayak parmaklarımızın ucundan can çekilmeye başlanıp göbeğimize kadar gelince ölümü aynel yakîn olarak tatmaya başlarız. Sonra göbeğimizden çekilerek can bağaza geldiği zaman Lâ İlâhe İlallah der dilimiz iki dudak arasında kalır ve ruhumuzu Rabbimize teslim ederiz. İşte o an ölümü hakkel yakîn olarak tatmış oluruz. Allahümme yessirlenâ hayrul umûr. ا نا ل ل ه و ا نا ا ل ي ه ر اج ع و ن...Muhakkak ki Allah tan geldik ve yine Oʹna döneceğiz. 45 Îmanlı olarak ölen bir mümin için peygamberimizin şöyle müjdesi vardır: Müminin Allah a armağanı ölümüdür. 46 İbnu Ömer (r.anhümâ) anlatıyor: ʺRasûlullah sallallâhu aleyhi vesellem buyurdular ki: ʺSizden biri ölünce, kendisine akşam ve sabah yeri arzedilir. Cennet ehlinden ise, yeri cennettir, cehennem ehlinden ise, yeri cehennemdir. Kendisine: ʺAllah seni kıyamet günü diriltinceye kadar yerin işte burasıdır!ʺ denilir.ʺ 47 O halde her ölen kişi ne şekilde ölürse ölsün, ister kabre konsun veya suda boğulsun ister vahşi bir hayvan tarafından yenilsin veya yanarak ölsün muhakkak ki layık olduğu hale göre mükafatlandırılacak veya cezalandırılacaktır. Dârü l âlem dörttür. Dâr ı Dünya (Dünya âlemi ) 45 Bakara Sûresi, Âyet Ramûz ul Ehâdis 47 Hadis, Buhârî, Müslim, Tirmizî

34 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 36 Dârü l Berzah (Kabir âlemi) Dârü l Karar (Cennet âlemi, saâdet yeri ) Dârü l İkab (Cehennem âlemi, azab yeri) Bunlardan en mühimi ise, cesetlerin ba s olunduğu gündür. Zira haşrolunduktan sonra beden artık ne uykuyu ne ölümü ne de bozulmayı kabul eder. Allahu Teâlâ her alem için o aleme mahsus ayrı ayrı hükümler koymuştur. Dünya alemine ait hükümler beden üzerinde câridir, dünyada ruh bedene tâbidir. Berzah âlemine ait hükümler ise, ruh üzerine cârîdir. Kabirde beden ruha tâbidir. Cesetlerin ba s olunduğu ahiret alemine gelince, Allahu Teâlâ cennetlik kullarına ruh maa l cesed olarak ikrâm ı ilâhîyyesini taddıracaktır. Cehennemlik kullar ise yine ruh maa l cesed olarak Allahu Teâlânın şiddetli azabına dûçar olacaklardır. Hamevî Hz. der ki: Dünyada ruh küllî olmak hüviyetini kazanınca ayrı ayrı sûretlerde görülebilir. Dünyada ve berzah âleminde istediği yerde zâhir olabilir. Çünkü burada ruh cismaniyete galip haldedir; tam istiklâl durumundadır. Bu istiklâli bedenden ayrılma yoluyla değildir, fakat ruh ve cesetledir. Allah (c.c) buyuruyor: TEVBE و ت وب وا ا ل ى الل ه ج م يع ا ا يه ال م و م ن ون ل ع لك م ت ف ل ح و ن

35 TARÎKAT I ALİ YYE 37..Ey müminler! Hep birden Allah a tevbe ediniz ki kurtuluşa eresiniz. 48 Cenâb ı Hakk şöyle buyurur: و م ن ي تق الل ه ي ج ع ل ل ه م خ ر ج ا ل اي ح ت س ب و م ن ي ت و آل ع ل ى و ي ر ز ق ه م ن ح ي ث الل ه ف ه و ح س ب ه Kim Allahʹtan korkarsa, Allah ona bir çıkış yolu ihsan eder. Ve onu beklemediği yerden merzuk eder. Kim Allahʹa güvenirse Allah, ona yeter. 49 Peygamber sallallâhu aleyhi vesellem efendimiz bu âyeti şu hadîsi şerifle şerh etmiştir: Kim istiğfar zikr i şerîfine devam ederse Cenâb ı Allah, o kimsenin üzüntülerini sevince, müzâyakasını vüs ate, darlığını genişliğe çevirerek umulmadık yerlerden kendisini merzûk eder (rızıklandırır) 50 buyurdu. Tevbe şer i şerîfte zemmedilenden medhedilene yönelmektir. Tevbe, sâlikin yolunun başlangıcı, müridlerin saadet anahtarı ve şanı yüce Allah (c.c) na seyrin sıhhatinin şartıdır. Hakîkaten de şanı yüce Allah, müminlere bir çok âyetlerde onu emir buyurmuştur. Dünya ve ahirette kurtuluşa sebeb kılmıştır. و ي ا ق و م اس ت غ ف ر وا ر بك م ث م ت وب وا ا ل ي ه ي ر س ل ال سم اء ع ل ي ك م م د ر ار ا و ي ز د آ م ق وة ا لى ق و ت ك م و ل ا ت ت و لو ا م ج ر م ي ن Ey kavmim! Rabbinizden af dileyin; sonra da Oʹna tevbe edin ki, üzerinize rahmeti bol bol göndersin ve kuvvetinize kuvvet katsın. Günah işleyerek (Allahʹtan) yüz çevirmeyin. 51 Rasûlullah efendimiz şöyle buyuruyor: 48 Nur Suresi, Âyet Talak Sûresi, Âyet Tac Terc. c.5 51 Hud Suresi, Âyet 52

36 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 38 Günahtan tevbe eden kimse günah işlememiş gibi olur 52 Yine Allah (c.c) buyuruyor: ي ا ا يه ا ا لذ ين ا م ن وا ت وب وا ا ل ى الل ه ت و ب ة ن ص وح ا ع سى ر بك م ا ن ي ك ف ر ع ن ك م س ي ات ك م و ي د خ ل ك م ج نات ت ج رى م ن ت ح ت ه ا الا ا ن ه ار ي و م لا ي خ ز ى الل ه ال نب ى و ا لذ ي ن ا م ن وا م ع ه ن ور ه م ي س عى ب ي ن ا ي ديه م و ب ا ي م ان ه م ي ق ول ون ر بن ا ا ت م م ل ن ا ن ور ن ا و اغ ف ر ل ن ا ا ن ك ع ل ى آ ل ش ى ء ق د ي ر Ey iman edenler! Samimi bir tevbe ile Allah a dönün. Umulur ki Rabbiniz sizin kötülüklerinizi örter. Peygamberi ve Onunla birlikte iman edenleri utandırmayacağı günde Allah sizi, içlerinden ırmaklar akan cennetlere sokar. Onların önlerinden ve sağlarından (amellerinin) nûrları aydınlatıp gider de, Ey Rabbimiz! Nûrumuzu bizim için tamamla, bizi bağışla; çünkü sen her şeye kadirsin derler. 53 Mâsum olduğu halde Rasûlullah sallallâhu aleyhi vesellem ümmetine meşru olduğunu öğretmek için çok kere tevbeyi yeniler, istiğfarı tekrar tekrar yapardı. Rasûlullah sallallâhu aleyhi vesellem: Ey insanlar! Allah (c.c) na tevbe edin ve O ndan mağfiret dileyin. Hakîkaten ben günde yüz defa tevbe ediyorum. 54 buyurdu. İmâm ı Nevevî rahmetullahi aleyh dedi ki: Her bir günahtan tevbe etmek vaciptir. Yapılan isyan bir kul hakkına taalluk etmiyor da, şanı yüce Allah la kendi arasında ise, bu günahtan tevbenin üç şartı vardır: 52 Hadis, Ebû Dâvud, İbn i Mâce 53 Tahrim Suresi, Âyet 8 54 Hadis Müslim

37 TARÎKAT I ALİ YYE 39 1 Tecrid: İsyandan tamamıyla vazgeçip sıyrılmak, o isyana ebedî olarak bir daha dönmemeye azmetmek. 2 Nedâmet: Yapılmış olan günaha pişman olmak 3 İ tizar: İşlediği günahdan dolayı Cenâb ı Hakk a karşı özrünü beyan etmek, af dilemektir. Bu üç şartın biri olmazsa tevbe de sahih olmaz. Eğer isyan, kul haklarına taalluk ederse tevbenin şartı dört olur. Bu üç şarttan sonra dördüncüsü ise, hak sahibine hakkı ödenerek temizlenmektir. Eğer o hak, mal veya buna benzer şeyler ise, sahibine iade edip, helalleşmek, eğer bu hak bir kişiye atılan zina iftirası sebebiyle lazım gelen bir had hakkı ise, hak sahibinin o haddi icra etmesine imkan vermek veya affını dilemek gerekir. Eğer gıybet ise, gıybet edilen şahıstan helallık istenmelidir. İşte bu surette bütün günahlardan tevbe etmek vacibtir. Masiyetle iştigal eden insan, şanı yüce Allah (c.c) nun yolundan uzaklaştıran fasık arkadaşlarından ayrılıp, hayırlı ve sâdık olan kişilerin sohbetine devam etmelidir. Zira sâdık dostların sohbetleri insanın isyan ve günaha dönmesine engel ve mani olur. Enes bin Malik (r.a) şöyle dedi: Siz bir takım çirkin amelleri işliyorsunuz, bu amelleri gözünüzde kıldan daha ince görüyorsunuz. Hâlbuki biz onları Rasûlullah sallallâhu aleyhi vesellem in zamanında büyük günahlardan sayardık. 55 Mümin masiyette tevbesiz kalmamalıdır. Zira bu şekilde tevbe, kendi reyindeki avamın tevbesidir. Mümin isyanlardan tevbe ettiği gibi, Allah ı zikretmekten alıkoyan herşeyden de tevbe ede! Bu konuda büyük Şeyh Zinnûn î Mısrî (r.ah) ye tevbeden sorulduğunda: 55 Hadis Buhari

38 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 40 Avamın tevbesi günahtan; havassın tevbesi ise, gafletten dolayıdır dedi. Abdullah Temîmî (r.a) buyurur ki: Tevbe edenlerin arasında farklılıklar vardır. Kimi günah ve seyyiâtından; kimi sürçme ve gafletinden; kimi de hasenât ve taatını gördüğünden tevbe eder. Allahu Teâlâ buyuruyor: ا ن ال م تقين فى ج نات و ع ي و ن ا خ ذ ين م ا ا ت يه م ر به م ا نه م آ ان وا ق ب ل ذ ل ك م ح س ن ي ن آ ان وا ق ل يل ا م ن ا لي ل م اي ه ج ع و ن و ب ال ا س ح ار ه م ي س ت غ ف ر ون Şüphesiz ki Allah a isyandan sakınanlar, cennetlerde ve pınar başlarında bulunacaklar. Rablerinin kendilerine verdiğini alarak. Şüphesiz onlar, bundan önce dünyada güzel davrananlardı. Geceleri pek az uyurlardı. Seher vakitlerinde de istiğfar ederlerdi. 56 Rasûlullah efendimiz buyurur: Ehl i Cennet cennete girip âlî dereceleri gördüklerinde bir şey için nedâmet ederler. Keşke dünyada bir saatimizi dahi gafletle geçirmeyip Allah ı zikretseydik de, biz de bu derecelere nâil olsaydık derler. 57 Bil ki mümin ne zaman şanı yüce Allah la olan akdini tashih ederse, amelini çoğaltırsa, tevbesini ince ve hassas yapar. Her kim ki kalbini günahtan temizler ve ünsiyet nurları onun üzerine doğarsa, artık onun kalbine gizli âfâtların girmesinden korkulmaz. Mümin gece ve gündüzlerde çok istiğfar yaparak, peşi peşine tevbe etmeyi çoğaltırsa bu durum ona, gerçek kulluğu ve mevlası 56 Zariyat Suresi, Âyet Kütûb i Sitte

39 TARÎKAT I ALİ YYE 41 hakkındaki kusurunu hissettirir. Bu mümin ise, kulluğunu itiraf edip, Rabbine sâdık kul olur. Yüce Rabbimiz buyuruyor: ف ق ل ت اس ت غ ف ر وا ر بك م ا ن ه آ ان غ فار ا ي ر س ل ال سم اء ع ل ي ك م م د ر ار ا و ي م د د آ م ب ا م و ال و ب ن ين و ي ج ع ل ل ك م ج نات و ي ج ع ل ل ك م ا ن ه ار ا Dedim ki : Rabbinizden mağfiret dileyin; çünkü O çok bağışlayıcıdır. (Mağfiret dileyin ki,) üzerinize gökten bol bol rahmet indirsin, Mallarınızı ve oğullarınızı çoğaltsın, size bahçeler ihsan etsin, sizin için ırmaklar akıtsın. 58 Günahlarından hakîkaten pişman olan müminin tevbesinin nişanesi, Rabbine döktüğü gözyaşlarıdır. Gözyaşı, Hakk yolcularının Cenâb ı Allah (c.c) na takarrupları için yegâne melcedir. Gözyaşı kalbin teessür ifâdesi ve gözün niyâzıdır, nedâmet mânâsı taşır, Allah (c.c) na tevbedir, âşıkın derûnî hislerini coşturan kelimesiz ve sedâsız lisânıdır. Gözyaşı ârifin kalbinin tercümanıdır. Mâğfiret için Allah ın kullarından istediği istirhamdır. Tevbe ve istiğfar eden kulun gözyaşı, Hakk ın rahmetini tahrik ve merhametini celb eder. Gözyaşı, günahkârların sıdk ve ihlâs ile rabblerine arzettikleri ubûdiyyet incisinin tâneleridir. Yokluğa erenlerin saadet sermâyeleridir. Allah için gözyaşı öyle sermayey i sadeftir ki; rahmet, merhamet ve mağfiret habbelerini içinde taşıyan seyyidü l istiğfar ve tevbe i nasuhtur. Gözyaşı günahkârların çâre i gufrânıdır. Muhlisin habbe i ihlâsıdır. Âsînin habl ı salâhıdır. Hülâsâ vuslata erenlerin yegâne istinatgâhıdır. 58 Nuh Suresi, Âyet 10 12

40 MÂRİ FET İ İLÂHİ YYE 42 RÂBITA (MUHABBET) Peygamber efendimiz sallallâhu aleyhi vesellem: Kişi sevdiği ile beraberdir. 59 buyurmuştur. Rabteden, bağlayan, yakınlık, sevgi ve muhabbet gibi manalara gelir. Tasavvufta râbıta sâlikin daima huzur ı ilâhî de bulunduğunu yakinen bilmesi ve Allah ı görür gibi ibadet etmesidir. Hidâyet i hakîkîye nail olmak; ancak bu duygu ve şuur ile mümkündür. Mürid, bu irtibat sayesinde her tavır ve hareketinde kendisini şeyhine benzetmeye çalışır ve yukarıda işaret ettiğimiz Muhabbet râbıtası sonucunda seven, giderek sevilenin sıfatlarına bürünür. Nitekim İmâm ı Rabbânî nin beyanı vechile; manevî yolda ilerlemek, kendisine uyulan şeyhe, yapılan muhabbet râbıtasına bağlıdır. Bir mürid, şeyhine karşı olan muhabbeti vasıtasıyla an be an onun boyasıyla boyanır ve in ikas yoluyla nurlanır. Bu muhabbet ve nurlanma kâmil mânâda olursa bu hâle fenâ fişşeyh denir. Şeyhin, müridi yetiştirdiğini, müridin de kendi istifadesini bilmesi şart değildir. Nitekim güneşin harâretiyle yavaş yavaş yetişen ve günlerin geçmesiyle olgunlaşan nebâtat yetiştiğini bilmediği gibi, onların kemale ermesine sebep olan güneşinde bunu idrak etmesi gerekli değildir. Evliyâullah hazerâtı aşk ve muhabbeti şöyle teşbîh etmişlerdir: El hubbu belâ ve l aşkı semmül katl Allah ve Rasûlüne muhabbet belâ kadar zordur. Onlara âşık olmak ise öldürücü zehirdir. Cenâb ı Hakk Kur an ı Kerîm de şöyle buyuruyor: 59 Hadis Buhari, Müslim