ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER

Transkript

1 Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER

2 2

3 Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER Giriş

4 Bu çalışma Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı tarafından yayıma hazırlanmıştır. ANKARA 2013 Bu kitabın her türlü basım ve dağıtım hakkı Çevre ve Şehircilik Bakanlığına aittir. ISBN : Yayın No : 15 Adres : Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü Vekaletler Caddesi No:1, Bakanlıklar - Ankara Tel : Faks : e-ileti : cebyd@csb.gov.tr Ağ : Tasarım MTR ajans prodüksiyon film Baskı Altan Matbaacılık ÇED İzin Denetim Genel Müdürlüğü Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı Vekaletler Cd. No:1 Bakanlıklar-Ankara

5 ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER

6

7 ÖNSÖZ Çevre hakkı en temel insan haklarından biridir. Bu nedenle çevrenin korunmasına yönelik yapılacak her faaliyet, atılacak her adım insanlık için yapılmış olacaktır. Sağlıklı bir toplum oluşturulmasının ancak çevre sorunlarının çözülmesiyle mümkün olacağı, bugün dünyada kabul görmüş bir gerçektir. Çevre, bize geçmişten kalan bir miras değil; korunması, geliştirilmesi ve gelecek nesillere en güzel şekilde devredilmesi gereken bir emanettir. Bu nedenle ülkemizin çevrenin, doğanın, biyoçeşitliliğin ve tabiat varlıklarımızın korunması ve bunların gelecekteki kuşaklara zenginleştirilerek aktarılması bize önemli görevler yüklemektedir. Çevre ile ilgili sorunların çözümünde temel hareket noktası ise sorunların tespiti ve tanımlanmasıdır. Bu kapsamda, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri tarafından; çevre sorunları ile ilgili olarak, çevre mevzuatı çerçevesinde ekolojik sistemin korunması ve iyileştirilmesi, her türlü çevre kirliliğinin önlenmesi, doğal bitki ve hayvan varlığı ile doğal zenginliklerin korunması ve kamuoyunda çevre bilincinin oluşması için birçok kurum ve kuruluş ile işbirliği içerisinde çalışmalar sürdürülmektedir. Çevreyi korumak, çevre kirliliğini önlemek ve çevre sorunlarını, bunların önceliklerini ortaya çıkarmak için öncelikle çevre değerlerinin mevcut durumunun tespit edilmesi, çevreye ilişkin bilgi ve her türlü verilerin toplanması, sınıflandırılması ve verinin bilgiye dönüştürülmesi gerekmektedir. Bu gereklilikten yola çıkarak Bakanlığımız dört yılda bir Türkiye Çevre Durum Raporu nu ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerimiz de her yıl İl Çevre Durum Raporları nı yayımlamaktadır. Çevrede olan değişiklerin güncel olarak izlenmesini sağlamak üzere çevre durumunu özetlemek ve sürdürülebilir kalkınma yolundaki hedefler doğrultusunda elde edilen gelişmelerin izlemesini sağlamak amacıyla Çevre Durum Raporu (2012 Yılı Özeti İller) kitabı hazırlanmıştır. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerimizden gelen bilgiler doğrultusunda hazırlanmış olan Çevre Durum Raporu (2012 Yılı Özeti İller) kitabının ülkemizin çevresel veri ve bilgi ihtiyacını karşılayacak ve çevresel planlamalarda ışık tutacak temel çalışma olacağına inancım tamdır. Erdoğan BAYRAKTAR Çevre ve Şehircilik Bakanı

8

9 ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER İçindekiler Giriş... 8 Adana Adıyaman Afyonkarahisar Ağrı Amasya Ankara Antalya Artvin Aydın Balıkesir Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Dıyarbakır Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkâri Hatay Isparta İçel İstanbul İzmir Kars Kastamonu Kayseri Kırklareli Kırşehir Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Kahramanmaraş Mardin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Şanlıurfa Uşak Van Yozgat Zonguldak Aksaray Bayburt Karaman Kırıkkale Batman Şırnak Bartın Ardahan Iğdır Yalova Karabük Kilis Osmaniye Düzce

10 Giriş E konomik ve gelişmenin kalkınmanın çok yoğun bir şekilde ortaya çıkmasıyla birlikte, insanların doğal kaynakları aşırı derecede ve bilinçsizce kullanması, daha sonra ortaya çıkan atıkları gelişigüzel alıcı ortamlara vermeleri doğayı tahrip etmiş, doğal dengeleri bozmuş, yoğun bir şekilde kirliliğe yol açarak önce yerel ölçekte sonra da küresel ölçekte büyük çevre sorunlarını ortaya çıkarmış, giderek sadece insanlığın değil dünya üzerindeki tüm canlı varlıkların yaşamını tehdit eder duruma gelmiştir. Böylece çevresel sorunların, bir bölgeyi veya ülkeyi değil tüm dünyayı tehdit eder konumda olduğu anlaşılmıştır. Bunun bir sonucu olarak, hem ülkeler hem bölgesel ya da küresel kuruluşlar çevre kirliliğini önleme, çevre sorunlarını bertaraf etme anlamında birlikte veya bireysel olarak politikalar geliştirmektedirler. Oluşturulan çevre politikalarının ve bu doğrultuda hazırlanmış bulunan mevzuatın başarıya ulaşabilmesi ve uygulanmasında temel çalışmalardan birisi, çevrenin, çevresel parametrelerin izlenmesi ve bu izleme sonuçlarının derlenerek bir rapor haline getirilmesidir. Böylece uygulanan çevre politikalarının başarılı olup olmadığı çevredeki değişimin hangi yönde olduğu belirlemektir. Çevre Durum Raporlamasının temel amacı, çevreyle ilgili potansiyel sorunlara erken bir uyarı ve bu sorunların analizini sağlamak, çevre koruma ve sürdürülebilir kalkınma yolundaki hedefler doğrultusunda elde edilen gelişmeleri karar vericilerin, akademisyenlerin, sivil toplum kuruluşlarının ve halkın izlemesini sağlamak ve çevresel planlama, değerlendirme ve düzenleme için temel bilgi sağlamaktır. Bu çerçevede, Çevre Durum Raporları, çevrenin mevcut durumuna genel bir bakış sağlarken, belirli bir coğrafi alanda ve/veya küresel değişimlere bağlantılı olarak geçmiş, yakın zamanlı ve gelecek eğilimlerin tanımlarını da içermek durumdadır. Çevre Durum Raporları, idarecilerin ve politika belirleyicilerin ileri seviyede çevre korumaya katkı sağlayacak olan bilgiye dayalı bir politika oluşturma sürecini destekleyecek şekilde olmalıdır. Çevre Durum Raporları, araştırmacılara ve akademik çalışma yapmakta olan kişilere temel bilgi sunarken araştırmaların yeni yön ve hedeflerinin belirlenmesine yardımcı olacaktır. Çünkü raporlar sonucunda çevre konusundaki eksik bilgiler belirlenecek ve yeni çalışmaların bu çerçevede yönlenmesine yol açacaktır. Çevre Durum Raporları, sürdürülebilir kalkınmayı hedeflerken korunmasına özen gösterilen ekosistemlerin Devamlılığının izlenmesi için kullanılan araçlardan birisidir. Çevresel göstergeleri içerecek şekilde hazırlanan Çevre Durum Raporları, çevre bilgi sistemlerinin oluşturulmasında temel noktalardan birisidir ve bu nedenle çevre bilgi sitemine veri sağlayacak yapıda olmalıdır. Çevreyi koruma, çevre kirliliğini ve çevre sorunlarını önleme çalışmalarının hareket noktası, sorunları bilmek, kaynaklarını tespit etmek ve tanımaktan geçmektedir. Bu nedenle, İl Çevre Durum Raporu, Bakanlığımız görev alanı kapsamında bulunan ve çevre mevzuatı çerçevesinde Bakanlığımız tarafından yapılan faaliyetleri, bunlardan elde edilen verileri kapsamak durumundadır. Bu durumdan hareketle Bakanlığımızın 2011 yılı sonunda oluşturduğu yeni İl Çevre Durum Raporu Formatı bu amaca yönelik olmuştur. Raporun ana başlıkları ve alt başlıkları tespit edilirken de aşağıdaki kriterler dikkate alınmıştır; a. Çevreye etki eden etkenler, b. Çevreyi kirleten etkenlerden etkilenen alıcı ortamlar, c. Çevre mevzuatı kapsamında yapılması gerekenler, 10

11 ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER ç. Alıcı ortamların kirlilik ölçümleri, d. Ulusal ve uluslararası kabul edilmiş çevre politikaları kapsamında yerine getirilmesi gerekli çalışmalar, e. Çevre göstergeleri yılından itibaren İl Müdürlüklerimiz yeni İl Çevre Durum Raporu formatında raporlarını hazırlayacaklardır. Bu kitap, Hava Kalitesi ve İklim Değişikliği, Su Kaynakları ve Kalitesi, Atık, Tabiat Varlıklarını Koruma, Doğa Koruma ve Biyoçeşitlilik, Arazi Kullanımı, Denetimler ve Yaptırımlar konu başlıkları altında Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerinden gelen özet bilgiler doğrultusunda hazırlanmıştır. Kitap kapsamında 2012 yılına ait yıllık hava kalitesi ölçüm sonuçları, 2012 yılı sonu itibariyle kentsel atıksu arıtma tesislerinin sayısı ve durumu, katı atık bertaraf tesisleri sayısı, atık geri dönüşüm tesisleri sayısı, illerin tabiat varlıkları sayısı, illerin denetim sayıları ve idari yaptırım miktarları verilmektedir. Kitapta, Hava Kalitesi ve İklim Değişikliği bölümünde yeralan ilde 2012 yılında hava kirletici gazların ortalama konsantrasyonlarını gösteren çizelgeler için kaynak, dir. Bu çizelgede verilen SO 2, PM 10 gibi parametre değerleri validasyon işlemine tabi tutulmamış ham verilerdir. Ayrıca çizelgede yeralan sözkonusu parametrelerin birimleri µg/m 3 tür. Kitabın Denetimler ve Yaptırımlar bölümünde verilen çevre denetimleri ve idari yaptırımlar çizelgesinde verilen denetim sayılarına Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik kapsamında yapılan denetimler dahil değildir. Çevre denetimlerine ilişkin daha ayrıntılı bilgiler 2012 Çevre Denetim Raporunda verilecektir. 11

12 ADANA 1. Hava Kalitesi ve İklim Değişikliği 2012 yılı sonunda yapılan değerlendirmelere göre ilde hava kirliliğine neden olan en büyük kaynak sanayiden kaynaklanan emisyonlar olup bunu sırasıyla plansız kentleşme, evsel ısınma kaynaklı emisyonlar ve trafikten kaynaklanan emisyonlar takip etmektedir. İlde Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağına bağlı biri arka plan olmak üzere toplam 4 adet hava kalitesi ölçüm istasyonu bulunmakta ve SO 2, PM 10, CO, NO, NO 2, NO x, ve O 3 ölçümleri yapılmaktadır. Adana İli Akdeniz iklimi tipine sahip olup; yazları kurak ve sıcak, kışları ise ılık ve yağışlı geçer. Son 10 yılın sıcaklık değişimine bakıldığında İlde ortalama sıcaklıkta büyük değişiklik olmadığı görülmektedir. İldeki hava kirliliğinin nedenlerinin başında hızlı sanayileşme ve kentleşme olarak gözlenmektedir yılında olan il nüfusumuz, 2012 yılında olmuştur. Adana göç alan bir il konumundadır. İlde hava kirletici emisyonlarının azaltılmasına yönelik olarak evsel ısınmadan kaynaklanan SO 2 emisyonlarının azaltımı için yakıtlarda kükürt miktarının en fazla %2,3 olacak şekilde uygulanması kararlaştırılmıştır. Mahalli Çevre Kurulu kararınca; hava kirliliğine sebep olan etmenlerin ortadan kaldırılması için işletmelere filtre sisteminin taktırılması ve denetimlerin ruhsat veren kurum tarafından düzenli yapılması kararlaştırılmıştır. İlde kent merkezinde hava kirliliğinin artışında trafikten kaynaklanan kirlilik önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle trafiğe çıkan araçların egzoz gazı ölçümlerini yaptırmalarının sağlanması ve çevre yolları inşa edilerek şehir içi trafiğin bir bölümünün şehir dışına taşınması ve hızlandırılması hedeflenmektedir. Çizelge 1 İlde 2012 yılında hava kirletici gazların ortalama konsantrasyonları. 1,2,3 SO 2 PM 10 CO NO NO 2 NO X OZON Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Birimi: µg/m 3 2 Tüm iller için Kaynak: 3 Tüm iller için SO 2, PM 10 gibi parametre değerleri validasyon işlemine tabi tutulmamış ham verilerdir. 12

13 ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER Hava kirliliğinden kaynaklanan olumsuz etkilerin giderilmesi ve iklim değişikliğine neden olan CO 2 emisyonlarının azaltımı amacıyla ilde inşa edilen çevre yolları boyunca kent içinde ve civarında ağaçlandırma ve yeşil alan çalışmaları yapılmıştır. 2. Su Kaynakları ve Kalitesi Adana İli doğu, batı, güney yerleşim alanı, sınırlarından başlayarak kuzeyde 50 m kot çizgisine kadar zengin yeraltı su potansiyeli vardır. DSİ VI. Bölge Müdürlüğü nden alınan 2012 yılı su bilançosu tablosuna göre İlde kullanılan suyun %25 i içme suyu, %23 ü sanayi, %52 si sulama suyu olarak kullanılmaktadır. Su havzalarında çevresel baskı oluşturan faktörler; havzada yoğun olan tarım ve hayvancılık faaliyetleri, arıtılmadan deşarj edilen evsel ve endüstriyel atıksular, düzensiz depolama sahaları, baraj gölleri ve akarsuların çevresinde görülen erozyon, yeraltı suyu sıkıntısıdır. Evlerden kaynaklanan atıksuların arıtılmadan alıcı ortama deşarj edilmesi yeraltı ve yerüstü sularının yoğun bir şekilde kirlenmesine neden olmaktadır. Sanayi tesisleri ve madencilik işletmelerinin izinsiz deşarjları ile tarım sektöründe gübre ve kimyasalların bilinçsiz kullanılması sonucu su kaynaklarının kalitesi bozulmaktadır yılında İlde toplam 15 adet belediyeden atıksu arıtma tesisi ile hizmet veren 5 merkez ilçe belediyesi ve 2 İlçe Belediyesi bulunmaktadır. İlde Yumurtalık kıyısında İSKEN ait derin deniz deşarjı yapılmaktadır. Kıyı tesislerinde acil müdahale planları yapılmıştır. Kirlilik izleme programı çalışmalarına başlanmıştır. DSİ Genel Müdürlüğü tarafından havza bazında su kalitesi izleme çalışmaları yürütülmektedir. İzleme sonuçlarına göre havza bazında kirlilik haritaları düzenlenerek, su kalitesi koruma geliştirme hizmeti alt yapısı hizmetleri yürütülmektedir. Su kullanma miktarını azaltmak amacıyla yeni sulama projelerinde borulu basınçlı sulama ve damla, yağmurlama sulama yöntemlerine ağırlık verilmektedir. Ayrıca ASKİ tarafından su kayıplarını azaltmak amacı ile altyapı çalışmaları yapılmaktadır. İlin içerisinde yer aldığı Seyhan ve Ceyhan Havzaları için Koruma Eylem Planları hazırlanmış ve onaylanmış olup, bu planlarda tarım, hayvancılık ve evsel kaynaklı atıksular ve katı atıklar için çözüm önerileri getirilerek arıtma tesisleri için yer seçimleri alternatifleri belirtilmiştir. Atıksuların geri kazanımı ve kullanımına yönelik çalışmalar sınırlı sayıda bulunmaktadır. Bu kapsamda arıtılmış sular; sulama ve bazı madencilik faaliyetlerinde geri dönüşümlü olarak tesiste kullanılmaktadır. İlde bulunan kıyı tesislerde Kıyı Tesisi Acil Müdahale Planları bulunmaktadır. Çizelge 2 İlde faaliyette olan kentsel atıksu arıtma tesislerinin durumu. BELEDİYE ADI NÜFUSU KANALİZASYON DURUMU AAT DURUMU AAT KAPASİTESİ (m 3 /gün) ARITMA TÜRÜ Seyhan Belediyesi Var Var FİZ + BİY + KİM Yüreğir Belediyesi Var Var FİZ + BİY + KİM Çukurova Belediyesi Var Var Seyhan Belediyesinin arıtmasına verilmekte Sarıçam Belediyesi Var Var Yüreğir Belediyesinin arıtmasına verilmekte Karaisalı Belediyesi Var Var Biyolojik + Mekanik Yumurtalık Belediyesi Var Var 900 Biyolojik arıtma Karataş Belediyesi Var Yok - - Feke Belediyesi Var Yok - - Saimbeyli Belediyesi Yok Yok - - Tufanbeyli Belediyesi Yok Yok - - Aladağ Belediyesi Yok Yok - - Kozan Belediyesi Var Var Biyolojik arıtma Pozantı Belediyesi Var (%90) Yok - - Ceyhan Belediyesi Var Yok - - İmamoğlu Belediyesi Var (%80) Yok

14 Çizelge 3- Tarımsal sulama. Adana İli Arazi Varlığı ALAN (ha) Toplam Tarım Alanı Sulamaya Elverişli Tarım Alanı Sulanan Tarım Alanları Sulamaya elverişli tarım alanlarının halen %64,3 ü sulanmakta olup Yedigöze Barajının faaliyete geçmesiyle bu oran %84,3 e ulaşacaktır. Sulama Birliği Sayısı 24 tür. 3. Atık Adana İlinde 2011 yılı nüfusu kişi olup, günlük kişi başına düşen katı atık miktarı yaklaşık olarak 1 kg/kişi/gün olarak düşünüldüğünde; yıllık toplam katı atık miktarı ton/yıl olmaktadır. Son beş yıllık dönem incelendiğinde nüfusa bağlı olarak toplam atık miktarı yaklaşık %23 oranında artış göstermiştir. Adana Entegre Katı Atık Yönetimi Projesi kapsamında Sofulu katı atık alanına günlük 1500 ton atık getirilmektedir. Getirilen atıklar konutlardan, kurumlardan toplanan evsel nitelikli atıklardır. Atıklar ilçe belediyeleri tarafından toplanarak atık sahasına getirilmektedir. Entegre Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesi kapsamında öncelikle mevcut atık sahasının ıslahı gerçekleştirilerek deponi gazından enerji üretimine başlanmıştır. Mayıs 2012 tarihi itibariyle 6 MW elektrik enerjisi üretilmektedir. Büyükşehir Belediyesi sorumluluk alanlarında çıkan moloz ve inşaat atıkları, Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı tarafından belirlenmiş ve Başkanlık Makamı OLUR u ile kesinleştirilmiş hafriyat döküm sahalarında, yol yapım şantiyelerinde, rekreasyon alanlarında dolgu malzemesi olarak kullanılmaktadır. Bu atıkların miktarları 2011yılı için m 3 tür. İl bazında dokuz adet lisanslı toplama-ayırma tesisi ve onaltı adet lisanslı geri dönüşüm tesisi bulunmaktadır. Adana ilinde ton/yıl cam, ton/yıl kâğıt-karton, 48 ton/yıl metal, ton/ yıl plastik ambalaj atığı geri kazanılarak ekonomiye katkı sağlanmaktadır. İlde iki adet atık akümülatör geçici depolama alanı bulunmaktadır. Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde bulunan ilçe belediyeleri tarafından toplanan katı atıklar Adana Büyükşehir Belediyesine ait Entegre Katı Atık Düzenli Depolama Tesisinde bertaraf edilmektedir. İlde atık bertarafına yönelik yapılan çalışmalar içinde önemli yere sahip Entegre Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi 2012 yılında çevre izni alarak faaliyete geçmiştir. Çizelge 4 İlde bulunan bertaraf tesisleri sayıları. Katı Atık Bertaraf Tesisi Sayısı 1 Lisanslı Ambalaj Atığı Toplama Ayırma Tesisi ve Geri Dönüşüm Tesisi Sayısı 25 14

15 ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER 4. Doğa Koruma ve Biyoçeşitlilik İlde, 2012 Yılı sonu itibarıyla bir adet milli park, bir adet tabiatı koruma alanı, beş adet yaban hayatı geliştirme sahası bulunmaktadır. Ayrıca Akyatan, Tuzla, Ağyatan ve Yumurtalık Lagünleri sulak alanlardandır. Çukurova Deltası, 21 i ülkemiz endemiği olan 560 bitki tür ve alt türüne ve 272 kuş türüne sahiptir. Kuşların 170 adedi Bern Sözleşmesi EK II listesine giren katı koruma altında olan türlerdir. Çukurova Deltasında memelilerden 10 Familya 16 Tür bulunmaktadır. Dünyada varlığı kabul edilen 7 tür deniz kaplumbağadan IUCN/SSC tarafından nesli tehlike altında olarak sınıflandırılan Caretta Caretta ve Chelonia Mydas, İlimiz sulak alan sahillerinde, yuvalama yapmaktadır. Yüksek rakımlar hariç Çukurova Bölgesi ne has türümüz olan Turaç yaşamaktadır. Korunan türlerimizden olan Yaban keçisi EK LİSTE 1 e göre koruma altındadır. Akyatan YHGS Saz kedisinin önemli habitatlarından olup en yoğun olduğu yerlerdendir. Ayrıca önemli bir türümüz olan Saz Horozu ve Saz Tavuğu Ağyatan, Akyatan, Tuzla, Yumurtalık ve Kesik gölü sulak alanlarında yaşamaktadır. İlin orman varlığına bakıldığında İl yüzölçümünün %33 ü orman alanıdır. Kızılçam, Toros Sediri, Karaçam, Toros Göknarı, Ardıç ve Meşe vs. türleri önemli ağaç türlerindendir. Çukurova Ovasında çok geniş olması ve yılda iki ürün alınabilmesinden dolayı çok yoğun gübre ve pestisit kullanımı vardır. Bu yoğun gübre ve pestisitlerin yeraltı sularına karışması ile ve drenaj kanalı vasıtasıyla lagünlere taşınmakta, ekosistemi ve biyoçeşitliliği olumsuz etkilemektedir. Koruma alanları içerisinde avlanma tamamen yasak olmasına rağmen sınırlıda olsa kaçak avcılık yapılmaktadır. Lagünler erozyon nedeniyle hızla dolmaktadır. Lagünlerde derinliğin azalması pek çok ekolojik ilişkinin bozulmasına neden olmuştur. Biyolojik çeşitlilik bakımından çok zengin olan maki kumullarındaki ağaççıklar yakacak ve yapı malzemesi olarak kesildiği ve aşırı otlatma nedeniyle her geçen gün değerini biraz daha yitirmektedir. Çok eğimli alanlarda, ormandan açma ve yanlış tarımsal teknikler üst havzalarda kaçak ağaç kesimi gibi faaliyetler biyoçeşitlilik üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadır. Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberliği kapsamında İlde 2010 yılında hektarlık alanda çalışma yapılmış olup, 2012 yılı için hektar olarak planlanmıştır. Anız yangınlarının kontrolü ve denetimi sağlanarak toprak ve hava kirliliğinin önüne geçilmeye çalışılmakta ve ayrıca Kuş Araştırmaları Derneği, Doğa Derneği gibi STK lar ile kuş sayımı, kuş gözlemi, kuş halkalama çalışmaları ve okullarda ise eğitim çalışmaları yapılmaktadır. 5. Arazi Kullanımı Adana İli CORİNE istatistik verilerine göre yılları arasında arazi kullanım değişikliği en fazla su kütlelerinde azalma ve yapay bölgelerde artış şeklinde olmuştur. Sulak alanlarda artış gözlemlenirken; orman ve yarı doğal alanlar azalmıştır. Başlıca bitki örtüsü iğne yapraklı orman ağacı olan kızılçam, kentleşmenin etkileri nedeniyle tahribe uğramıştır. Yaklaşık ha lık bir azalma görülmüştür. Ancak bu alanların büyük bir bölümü ağaçlandırıldığı için ormanlarda azalma olmamıştır. Tarımsal alanlar içinde değerlendirilen mera alanları 2000 yılında 2.495,97 ha iken 2006 yılında 2.424,58 ha olmuştur. Adana İlinde, dağlık arazi ve yağışın fazla olması nedeniyle su erozyonu en önemli sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Adana İlinde drenajı bozuk sahaların hektarında tuzluluk veya alkalilik ya da her iki problem birden görülmektedir. Tarım alanları ile ilgili önemli sorunların başında I, II, III. sınıf tarım alanlarının tarım dışı amaçla kullanımı gelmektedir. İldeki hızlı nüfus artışı, diğer kentlerden alınan göçler, aşırı kentleşme tarım arazileri, orman ve yarı doğal alanlar üzerinde baskı unsuru oluşturmaktadır. 15

16 İlde son yıllarda artan madencilik ve sanayi faaliyetleri tarım ve orman alanlarına olumsuz yönde baskı oluşturmaktadır. Tarım arazilerinde bilinçsiz tarımsal mücadele ilaçları kullanımı bulunmakta ve aşırı miktarda gübreleme yapılmaktadır. Çizelge 5- Adana İlçelerindeki Arazi Varlığı. İlçeler Yüzölçümü (ha) Toplam Tarım Arazisi (ha) Çayır Mera Alanı (ha) Orman Alanı (ha) Diğer Araziler (ha) Aladağ Ceyhan Feke İmamoğlu Karaisalı Karataş Kozan Pozantı Saimbeyli Seyhan Tufanbeyli Yumurtalık Yüreğir TOPLAM

17 ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER Çizelge 6- Adana İlçelerindeki Arazi Varlığı. Arazi Kullanım Türü Alan (ha) % Tarım Arazileri ,5 Orman ,0 Çayır ve Mera ,5 Diğer Araziler ,0 TOPLAM Denetimler ve Yaptırımlar Çizelge 7 İlimizde gerçekleşen çevre denetimleri ve idari yaptırımları, (2012). Denetim Sayısı 4 Ceza Miktarı (TL) ,76 Egzoz Denetimi Sayısı (Gün) Kesilen Ceza Sayısı Kesilen Ceza Miktarı (TL) ,00 PGD 5 Denetim Sayısı Kesilen Ceza Miktarı (TL) 255 0,00 4 Tüm iller için; Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik kapsamında yapılan denetimler, denetim sayısına dahil değildir. 5 PGD: Piyasa Gözetimi ve Denetimi. 17

18 ADIYAMAN 1. Hava Kalitesi ve İklim Değişikliği Adıyaman İli 1. derecede hava kirliliği yaşanan 58 il arasında bulunmaktadır. Coğrafi konum ve topografik yapı sebebi ile şehrin %80 inde hava sirkülasyonu yoktur. Aileler, ekonomik durumlarının iyi olmamasından ve yakacak kömür, odun vb. alamamalarından dolayı yanabilir ne varsa onu yakmaktadırlar. Kış aylarındaki meteorolojik şartlar kirli havayı dağıtamamaktadır. İlde özellikle anız yangınları, maden ocaklarından kaynaklanan patlatmalar, kazı çalışmaları sonucu oluşan toz, egzoz gazından kaynaklanan kirlilik ve sanayiden kaynaklanan hava kirliliği oluşumu hava kalitesini etkileyen unsurlardır. İlde doğal gaz çalışmaları yapılmaktadır. Çalışmaların 2013 yılında tamamlanacağı dolayısıyla kömür kullanımının azalacağı, buna bağlı olarak hava kalitesinde olumlu yönde gelişme olacağı beklenmektedir. Çizelge 8 İlde 2012 yılında hava kirletici gazların ortalama konsantrasyonları. SO 2 PM 10 CO NO NO 2 NO X OZON Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Su Kaynakları ve Kalitesi 2010 yılında kullanılan toplam 72,141 hm 3 su miktarının %80,59 u tarım alanında, geriye kalan su miktarı ise sanayide ve evsel kullanım için değerlendirilmiştir. İlde yağış rejiminin düzensizliği, hava sıcaklığından kaynaklanan buharlaşmadan dolayı özellikle yaz aylarında içme ve kullanma sularında azalmalar olmaktadır. Ancak azalma konusunda veri bulunmamaktadır. İlde atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. İlde şu an için evsel nitelikli atık sular Atatürk Barajına deşarj edilmektedir. Ancak İl merkezinin atıksu arıtma tesisi Bakanlığımız tarafından ihale edilmiştir. İlde su kaynaklarına başta tarım faaliyetleri, nüfus artışı, kentleşme ve sanayileşme gibi baskı unsurları bulunmaktadır. İldeki sulu tarım faaliyetleri su miktarında azalma ve tarımda kullanılan zirai ilaçlama sebebi ile su kalitesinde bozulmaya sebep olmaktadır. 18

19 ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER Su kullanım miktarını azaltma yönünde çalışmalar içerisinde kaçak kullanımın engellenmesi amacıyla sıkı denetimlerin yapılması ve fiyatlandırma gibi çalışmalar yapılmaktadır. İlde damla sulama, yağmurlama sulama, gibi modern yöntemler teşvik edilerek kullanılması yaygınlaştırılmaktadır. Çizelge 9 İlde faaliyette olan kentsel atıksu arıtma tesislerinin durumu. Belediye Atıksu Arıtma Tesisi (AAT) Adı AAT Türü AAT Kapasitesi (m 3 /gün) AAT Arıtma Çamuru Miktarı (ton/gün) İlde kentsel AAT bulunmamaktadır Atık İlde kişi başına düşen evsel atık miktarı: Yaklaşık olarak 1,01 kg/kişi-gündür. İlde meydana gelen atıklar: evsel, endüstriyel, tıbbi atıklardır. Atıkların bertarafı vahşi depolama yöntemi ile yapılmaktadır. Atık piller İl Müdürlüğünce toplanmaktadır. Ayrıca eğitim kurumlarına atık pil kutusu verilerek toplanması sağlanmaktadır. Atık akü geçici depolama alanları kurdurularak atık akülerin toplanması sağlanmaktadır. Başlıca öncü ve baskılar nüfus artışıdır. Nüfus artışının doğuracağı sonuçlardan birisi tüketimin çoğalmasıdır. Bu da doğal olarak atığın artmasına neden olmaktadır. AB mevzuatına uyum kapsamında İlde yapılan çalışmalar arasında katı atık düzenli depolama ve atıksu arıtma tesisi (İhale aşamasında) çalışmaları bulunmaktadır. Belediyeler Birliği tarafından Katı Atık Düzenli Deponi alanı çalışmaları yapılmakta, tıbbi atıklar ise Adıyaman Belediyeler Birliği ile Gaziantep Büyükşehir Belediyesi arasında yapılan protokol ile sterilizasyon tesisine gönderilmektedir. Atık bertarafı için katı atık düzenli depolama ve atık su arıtma tesisi (İhale aşamasında) çalışmaları yapılmaktadır nüfusa hitap edecektir. Katı atık düzenli depolama tesisi ton/yıl kapasite olarak planlanmıştır. Çizelge 10 İlde bulunan bertaraf tesisleri sayıları. Katı Atık Bertaraf Tesisi Sayısı - Lisanslı Ambalaj Atığı Toplama Ayırma Tesisi ve Geri Dönüşüm Tesisi Sayısı - 19

20 4. Doğa Koruma ve Biyolojik Çeşitlilik Adıyaman İlinde Türü Tehlike Altında Olan türler Listesi ne konu edilebilecek çalışmalar oldukça az sayıdadır. Oklu Kirpi (Hystrix İndica) ve Porsuk (Meles meles) türlerinin yayılışı ve ekolojisi araştırılmış ve söz konusu yaban hayvanı türlerinden özelikle Oklu Kirpilerin göçebe insan grupları diye tabir edilen kesimlerce et ihtiyaçlarının giderilmesi amacı ile avlanması sonucunda bu hayvanların neslinin tehlikeye girme eğiliminde olduğu tespit edilmiştir. Yapılan araştırmada porsukların ise alanda önceki yıllara oranla daha az rastlanılır olduğu ve bu nedenle de nesillerinin azaldığına yönelik vurgulamalar yapılmıştır. İlde Nemrut Dağı Bölgesinde tespit edilen 50 dolayında endemik bitki yer almaktadır. İlde korunan alanlar statüsünde hektar alanı kapsayan Nemrut Dağı Milli Parkı ve hektar alanı kapsayan Gölbaşı Gölleri Tabiat Parkı bulunmaktadır. Buna göre İlin toplam korunan alan miktarı hektardır. 5. Arazi Kullanımı Adıyaman ili CORİNE istatistik verilerine göre; yılları arasında arazi kullanım değişikliği en fazla tarımsal alanlarda azalma, su kütlelerinde artış şeklinde olmuştur. Atatürk Barajı nın büyük bir kısmı Adıyaman sınırları içerisinde yer alır. Adıyaman ın da içinde bulunduğu bu bölgedeki topraklarda sulama ve enerji üretimine yönelik bir proje olan GAP projesi gerçekleştirilmiştir. Tarımsal alanlar içinde değerlendirilen mera alanları 2000 yılında ,86 ha iken 2006 yılında ,29 ha olmuştur. Tarım alanları ile ilgili önemli sorunların başında tarım alanlarının tarım dışı amaçla kullanımı gelmektedir. Özellikle son yılarda imar yasasındaki değişiklik sonucu Belediyelere verilen yetkilerle 1. Sınıf tarım alanları çeşitli amaçlarla kamulaştırılmış ve yerleşime açılmıştır. İl genelinde (ilçeler dâhil) 2009 yılı içerisinde ha alanın tarım dışı kullanıma izin verilmiştir. İlde Gölbaşı Gölleri ha sulak alan olup, Atatürk Barajı ise ha sulak alana sahiptir. Bunların yanı sıra ha orman, ha mera bulunmaktadır. Çizelge 11- İlin Arazi Kullanım Durumu. Arazi Kullanım Türü Alan (ha) % Tarım Arazileri Su Kütlesi Orman Sulak Alan Çayır ve Mera Tarım dışı boş alan

21 ÇEVRE DURUM RAPORU 2012 YILI ÖZETİ - İLLER 6. Denetimler ve Yaptırımlar Çizelge 12 İlimizde gerçekleşen çevre denetimleri ve idari yaptırımları, (2012). Denetim Sayısı Ceza Miktarı (TL) ,00 Egzoz Denetimi Sayısı (Gün) Kesilen Ceza Sayısı Kesilen Ceza Miktarı (TL) Denetim yapılmamıştır. 0 0 PGD Denetim Sayısı Kesilen Ceza Miktarı (TL) ,00 21