6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU

Transkript

1 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU H A K K I N D A G E N E L D E Ğ E R L E N D İ R M E Dr. Özkan Kaan KARADAĞ (MD) ĠĢ Sağlığı Bilim Uzmanı (MSc) Kamu Yönetimi Bilim Uzmanı (MSc) Ġstanbul Meslek Hastalıkları Hastanesi

2 Kanun, Hangi Tarihte Yürürlüğe Girecek? Kamu kurumları ile 50'den az çalıģanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan iģyerleri için tarihinden itibaren, 50'den az çalıģanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iģyerleri için tarihinden itibaren, Diğer iģyerleri için ise tarihinden itibaren Kanun hükümleri yürürlüğe girecektir. Bu nedenle Kanunun iģyeriniz açısından hangi tarihte yürürlüğe gireceğinin belirlenmesi için risk değerlendirmesinin bir an önce yapılması gereklidir.

3 KANUNUN AMACI MADDE 1 (1) Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.

4 AMAÇ İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi. ĠĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanması amacını gerçekleģtirdiğimizi nasıl anlarız? Neyi ölçersek bu amaca yaklaģıp yaklaģmadığımızı söyleyebiliriz?

5 AMAÇ Yalova dayım amacım Ankara ya varmak. Amacım Ankara ya yürümek değil BU ARAÇ Ayakkabımın eskiliği, yeniliği, tipi, taban kalınlığı, ağırlığı, Adımlarım arası mesafe, kas gücüm, Hıh deyicinin varlığı, göbek çevresinin uzunluğu, BUNLAR BAġARIMI ÖLÇMEK ĠÇĠN, AMACIMA ULAġIP ULAġMADIĞIMI KONTROL ETMEK ĠÇĠN, AMACIMA DOĞRU DÜZGÜN YÜRÜDÜĞÜMÜ KONTROL ETMEK ĠÇĠN UYGUN ÖLÇEKLER DEĞĠL

6 Yönetmeliğin falanca maddesine uymuģ mu? AMAÇ İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması.. Çalışanların çalışmalarından kaynaklı sağlık zararının engellenmesi Çalışanların çalışmalarından kaynaklı sağlık zararının engellenmesi amacını gerçekleģtirdiğimizi nasıl anlarız? Neyi ölçersek bu amaca yaklaģıp yaklaģmadığımızı söyleyebiliriz? ĠĢyeri hekimi çalıģtırıyor mu? ĠĢ güvenliği uzmanı var mı? Ortam ölçümlerini yapmıģ mı? Havalandırmayı kurmuģ mu? ĠSG kurulunu kurmuģ mu? Yönetmeliğin Ģu maddesine uymuģ mu? Yönetmeliğin bu maddesine uymuģ mu? Yönetmeliğin diğer maddesine uymuģ mu? Yönetmeliğin en bi maddesine uymuģ mu? Yönetmeliğin falanca maddesine uymuģ mu? Yönetmeliğin falanca maddesine uymuģ mu? Yönetmeliğin falanca maddesine uymuģ mu?

7 BAŞARI KRİTERLERİ Çalışanların çalışmalarından kaynaklı sağlık zararı: ĠĢ kazalarıyla ilgili ĠĢ kazası sayısı ĠĢ kazası ağırlığı İş kazası Meslek hastalığı Meslek hastalıklarıyla ilgili Meslek hastalığı sayısı Meslek hastalığı ağırlığı

8 Kanunun AMACI ĠĢ kazalarının engellenmesi ĠĢ kazalarının oluģturduğu sakatlıkların azaltılması ĠĢ kazalarının yol açtığı ölümlerin engellenmesi Meslek hastalıklarının oluģturduğu sakatlıkların engellenmesi Meslek hastalıklarının yol açtığı ölümlerin engellenmesi ÇALIŞANIN ZARAR GÖRMESİNİN ENGELLENMESİ

9 Kanuna Göre ĠĢverenin Yükümlülükleri Nelerdir? İşverenin, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırmak ya da bunları ortak sağlık biriminde hizmet alımı yolu ile temin etmek dışında, işyerinde risk değerlendirmesi yapmak ve sonuçlarına göre ilgili tedbirleri alma yükümlülüğü getirilmiştir. Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, işçilerin mesleki eğitim alması sağlanmalı ya da mesleki eğitim almayan işçi çalıştırılmamalıdır.

10 ĠĢyeri "Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalıģanın birlikte örgütlendiği, iģverenin iģyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iģyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu" Ģeklinde tanımlanmıģtır.

11 ĠĢyeri Kanun, kapsamına kamu ve özel sektöre ait tüm iģyerleri alınmıģtır. Eski 50 rakamı anılmamaktadır. ĠĢyerine gidiģ dönüģ yolu anılmamaktadır. Ancak Kanun'un alt düzenlemeleri olarak yönetmelik ve tebliğ henüz açıklanmadığından, Bakanlığın farklı Ģekilde değerlendirme yapması gündeme gelebilir.

12 Kanuna göre mevcut risk değerlendirmesine ek olarak; iģ sağlığı ve güvenliği yönünden tehlikeli, az tehlikeli ve çok tehlikeli olmak üzere iģyerlerinin risk değerlendirmesinin yapılması gerekmektedir. Ancak, tehlike sınıfları, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile tespit edilecektir.

13 ĠĢyeri Hekimi 4857 sayılı ĠĢ Kanununda, iģyeri hekimi görevlendirilmesi için aranan devamlı olarak elli iģçi çalıģtırma Ģartı, 6331 sayılı Kanun ile ortadan kaldırılmıģtır. Buna göre her iģverenin, çalıģan sayısına bakılmaksızın iģyeri hekimi istihdam etme yükümlülüğü getirilmiģtir. Bu yükümlülük, iģyerinin tehlike sınıfı ile çalıģan sayısına göre, Kanun'un yürürlük tarihine göre belirlenecektir. (2013/2014-Ocak-Temmuz)

14 ĠĢ Güvenliği Uzmanı 4857 sayılı ĠĢ Kanunu, iģ güvenliği uzmanı görevlendirilmesi için aranan iģin sanayiden sayılan iģlerden olması Ģartı Kanun ile ortadan kaldırılmıģtır. Buna göre her iģverenin iģ güvenliği uzmanı istihdam etme yükümlülüğü getirilmiģtir. Bu yükümlülük, iģyerinin tehlike sınıfı ile çalıģan sayısına göre, Kanun'un yürürlük tarihine göre belirlenecektir.

15 Diğer Sağlık Personeli Yeni Kanunla birlikte iģyeri hekimi ve iģ güvenliği uzmanı dıģında, iģyeri hemģiresi ve "diğer sağlık personeli" çalıģtırma yükümlülüğü getirilmiģtir. ÇalıĢan sayısına göre, tam süreli iģyeri hekimi görevlendirilmeyen iģ yerlerinde diğer sağlık personeli/iģyeri hemģiresi çalıģtırma zorunluluğu bulunmaktadır. Tam süreli iģyeri hekimi bulundurmayan iģyerleri açısından, çalıģan sayısı ya da tehlike derecesine göre baģka bir ölçütte getirilmemiģtir.

16 ĠĢyeri hekimi ve iģ güvenliği uzmanın çalıģtıkları süreler belirlenirken yapılan iģin tehlike sınıfı/derecesi esas alınmaktadır. Diğer sağlık personeli için bu değerlendirme kullanılmamaktadır.

17 Nasıl çalıģtıracak? ÇalıĢanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması halinde, «Bu hizmetlerin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak» yerine getirebilir. ĠĢveren'in bu nitelikte personel istihdam etmesi ya da dıģarında hizmet alması, sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.

18 ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kurulu 4857 sayılı ĠĢ Kanununun 80. maddesi ile sanayiden sayılan, en az elli iģçi çalıģtıran ve altı aydan fazla sürekli iģlerin yapıldığı iģyerlerinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kurulmasını öngörmekteydi. Kanunda ise sanayiden sayılan ibaresine yer vermeyerek elli ve daha fazla çalıģanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli iģlerin yapıldığı, özel veya kamu sektöründe faaliyet gösteren her iģyerinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kurulu oluģturulması zorunluluğu getirilmiģtir.

19 Kurul Alt ĠĢveren Asıl iģveren-alt iģveren iliģkisinin bulunduğu iģyerlerinde ise ya ayrı ayrı iģverenler tarafından kurul oluģturulmalı, bunları koordinasyonu sağlanmalı ya da asıl iģveren tarafından kurul oluģturularak, alt iģveren temsilcisinin kurula dahil edilmesi sağlanmalıdır.

20 Kurulun Görevi - Sorumluluğu Kurulun oluģum amacı iģ yerinde iģ sağlığı ve güvenliğini sağlamak ve bu kapsamda iģ kazası ve meslek hastalığı risklerini en aza indirmek için gerekli önlemlerin alınması konusunda tespitlerde bulunmaktır.

21 Kurul kimlerden oluģur? ĠĢyeri hekimi, ĠĢ güvenliği uzmanı, Diğer sağlık personeli, ĠĢveren temsilcisi, Varsa alt iģveren temsilcisi ve ÇalıĢan temsilcisinden oluģmaktadır.

22 Kurul üyelerinin özlük hakkı Kurul üyeleri iģverenin çalıģanları arasından seçilmiģ kiģiler ise görevlerini yerine getirdikleri süreler çalıģma saatinden sayılır.

23 Küçük iģletmede ne olacak? ĠĢyerinin sanayi kuruluģu olduğuna ve kaç kiģi çalıģtırıldığına bakılmaksızın iģyeri hekimi, iģ güvenliği uzmanı ve iģyeri hemģiresi bulundurulması zorunlu hale gelecektir. ĠĢverenler bu hizmeti, Ortak Sağlık Birimi'nden de alabileceklerdir. Kanuna göre on iģçiden az iģçinin çalıģtırıldığı iģyerlerine, ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca destek sağlanabileceğini belirtmektedir. Ancak, Kanunun alt düzenlemeleri olarak çıkarılacak yönetmelik ve tebliğ ile konunun netleģmesi beklenmektedir.

24 Kayıt ĠĢveren bütün iģ kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutmak ve gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenlemek ve iģ kazalarını kazadan sonraki üç iģ günü içinde, sağlık hizmeti sunucuları veya iģyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını öğrendiği tarihten itibaren üç iģ gününde Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirmek zorundadır.

25 Kayıt ĠĢveren, iģçilerine verdiği eğitimleri belgelendirecek, bunları dosyalarında muhafaza edecektir.

26 Kayıt ĠĢveren tarafından iģbaģı ve periyodik sağlık raporlarının alınması ve muhafaza edilmesi gerekmektedir.

27 Kayıt ĠĢ sağlığı ve güvenliği Kurulunun toplantılarının ve alınan kararların kayıt altına alınması gerekmektedir.

28 Kayıt Belgeler, istenildiğinden Bakanlık müfettiģlerine ibraz edilecektir.

29 ĠĢçinin görev ve sorumluluğu Kanuna göre iģçinin iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili kurallara uyması zorunludur. ĠĢçiler, iģ sağlığı ve güvenliği konusunda ciddi ve yakın bir tehlike ile karģı karģı kalınması durumunda; ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kuruluna, yoksa ĠĢverene baģvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasını talep etme hakkına sahiptirler. Bu durumda, gerekli tedbir alınıncaya kadar iģçi çalıģmaktan kaçınabilir ve bu dönemde ücrete hak kazanır ve gerek kanunlardan gerekse iģ sözleģmesinden doğan haklarına halel gelmez.

30 ÇalıĢan temsilcisi ĠĢveren, 2-50 iģçi çalıģtırılan iģyerlerinden 1, iģçi arasında arasında 3 ve artan oranlarında çalıģan temsilcisini, seçim ya da atama iģlemiyle görevlendirmek zorundadır.

31 Yaptırım: Ġdari para cezası Belirlenen nitelikte iģ güvenliği uzmanı veya iģyeri hekimi görevlendirmeyen iģverene görevlendirmediği her bir kiģi için TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, Diğer sağlık personeli görevlendirmeyen iģverene TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar

32 Yaptırım: Ġdari para cezası ĠĢyerinde genel iģ sağlığı ve güvenliği sağlamayan, mesleki riskleri önlenmesi için koruyucu malzemeleri temin etmeyen, eğitim vermeyen, bilgilendirme yapmayan bu kapsamda belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene her bir yükümlülük için ayrı ayrı TL,

33 Yaptırım: Ġdari para cezası ĠĢçilerin sağlık gözetimini yapmayan, iģe giriģte, iģ değiģikliğinde, iģ kazası sonucu yeniden iģe baģlamada bakanlıkça belirlenen aralıklarda; sağlık muayenelerini yaptırmayan iģverene, sağlık gözetimine tabi tutulmayan veya sağlık raporu alınmayan her çalıģan için TL,

34 Yaptırım: Ġdari para cezası ĠĢyeri hekimi ve iģ güvenliği uzmanının görevlerini yerine getirmesini kısıtlayan ve gerektiğinden iģ sağlığı ve güvenlik birimi kurmayan iģverene her bir ihlal için ayrı ayrı TL,

35 Yaptırım: Ġdari para cezası ĠĢ sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan iģverene TL, aykırılığın devam ettiği her ay için TL,

36 Yaptırım: Ġdari para cezası Acil durum planları, yangınla mücadele, ilkyardım, acil/yakın tehlike halinde iģyerinin tahliyesine aykırı hareket eden iģverene, uyulmayan her bir yükümlülük için TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar,

37 Yaptırım: Ġdari para cezası ĠĢ kazasının kaydının tutulması ve bildiriminin yapılmaması konusunda yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene her bir yükümlülük için ayrı TL, diğer yükümlülüklerini yerine getirmeyen iģverene TL

38 Yaptırım: Ġdari para cezası ÇalıĢanları iģ sağlığı ve güvenliği konusunda bilgilendirmeyen ĠĢverene, bilgilendirilmeyen her bir çalıģan için TL, ÇalıĢanların iģ sağlığı ve güvenliği eğitimlerini yerine getirmeyen iģverene her çalıģan için TL, ĠĢ sağlığı ve güvenliği hakkında çalıģanların görüģlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene, her bir aykırılık için ayrı ayrı TL, ĠĢ sağlığı ve güvenliği hakkında çalıģan temsilcisi görevlendirilmesi yükümlülüğünü yerine getirmeyen iģverene TL,

39 Yaptırım: Ġdari para cezası 50 ve daha fazla iģçi çalıģtırılan ve 6 aydan uzun sürekli iģlerin görüldüğü iģyerlerinde iģ sağlığı ve güvenliği kurulu kurulması yükümlülüğünü yerine getirmeyen iģverene her bir aykırılık için ayrı ayrı TL, ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda ölçüm, inceleme ve araģtırma yapılmasına, numune alınmasına veya eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin kontrol ve denetiminin yapılmasına engel olan iģverene TL,

40 Yaptırım: Ġdari para cezası Yükümlülüklere göre iģyerinin bir bölümünde veya tamamında verilen durdurma kararına uymayarak durdurulan iģi yönetmelikte belirtilen Ģartları yerine getirmeden devam ettiren iģverene fiil baģka bir suç oluģtursa dahi TL, bu sürede iģçilerin ücretini ödemeyen iģverene ihlale uğrayan her bir çalıģan için TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar

41 Yaptırım: Ġdari para cezası Büyük kaza önleme politika belgesi hazırlamayan iģverene TL, güvenlik raporunu hazırlayıp Bakanlığın değerlendirmesine sunmadan iģyerini faaliyete geçiren, iģletilmesine Bakanlıkça izin verilmeyen iģyerini açan veya durdurulan iģyerinde faaliyete devam eden iģverene TL,

42 Yaptırım: Ġdari para cezası Bu kanuna dayalı olarak çıkarılacak yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen iģverene, uyulmayan her hüküm için tespit edildiği tarihten itibaren aylık olarak bin Türk Lirası,

43 YAPTIRIM. Cezalar konusunda görüģünüz?

44 Ġġ KAZASI-MESLEK HASTALIĞI İŞ KAZASI-MESLEK HASTALIĞI HUKUKİ SONUCU Kimseyi öldürme Kimsenin sağlığını bozma, sakatlama SAĞLIĞINA ZARAR VERĠRSEN, SAKATLARSAN, ÖLDÜRÜRSEN ZARARA UĞRAYAN KĠġĠ VE KURUMLAR ZARARLARININ TAZMĠNĠNĠ ĠSTERLER

45 İŞ KAZASI-MESLEK HASTALIĞI HUKUKİ SONUCU BORÇLAR KANUNU (6098) SSGSSK (5510) Maddi Tazminat İş Göremezlik Maddi Tazminat Destekten Yoksun Kalma Manevi Tazminat Haklara yönelik harcamalar da oluşan artış İşveren Rücuu

46 BORÇLAR KANUNU (6098) Maddi Tazminat İş Göremezlik Maddi Tazminat Destekten Yoksun Kalma Manevi Tazminat

47 Ġġ GÖREMEZLĠK Borçlar Kanunu nun 49. Maddesinde, Kusurlu Ve Hukuka Aykırı Bir Fiille BaĢkasına Zarar Veren, Bu Zararı Gidermekle Yükümlüdür. Hükmü Bulunmaktadır.

48 DESTEKTEN YOKSUN KALMA Borçlar Kanunu nun 55. Maddesinde Destekten Yoksun Kalma Zararları Ġle Bedensel Zararlar, Bu Kanun Hükümlerine Ve Sorumluluk Hukuku Ġlkelerine Göre Hesaplanır. Hükmü Bulunmaktadır

49 MANEVĠ TAZMĠNAT Borçlar Kanunu nun 56. Maddesinde Hâkim, Bir Kimsenin Bedensel Bütünlüğünün Zedelenmesi Durumunda, Olayın Özelliklerini Göz Önünde Tutarak, Zarar Görene Uygun Bir Miktar Paranın Manevi Tazminat Olarak Ödenmesine Karar Verebilir. Hükmü Bulunmaktadır.

50 SSGSSK (5510) Haklara yönelik harcamalarda oluşan artış 1-Tüm Tedavi Masrafları Ödenir 2-Geçici İş Göremezlik Ödeneği: Tedavi Süresince İşçinin Yevmiyesi 3-Sürekli İş Göremezlik Ödeneği: % 10 dan Fazla Meslekte Kazanma Gücünde Azalma Varsa Gelir Bağlanır. İşveren Rücuu 4-Ölüm: Cenaze Masrafları Ödenir, 5-Varislerden Durumu Yasaya Uygun Olanlara Gelir Bağlanır

51 Ġġ KAZASI-MESLEK HASTALIĞI İŞ KAZASI-MESLEK HASTALIĞI CEZAİ SONUCU Kimseyi öldürme Kimsenin sağlığını bozma, sakatlama SAĞLIĞINA ZARAR VERĠRSEN, SAKATLARSAN, ÖLDÜRÜRSEN ZARARA UĞRAYAN KĠġĠ VE KURUMLAR VERDĠĞĠN ZARARIN HESABINI SORARLAR

52 Ġġ KAZASI-MESLEK HASTALIĞI İŞ KAZASI MESLEK HASTALIĞININ CEZAİ SONUCU CEZA HUKUK İŞ HUKUKU Taksirle Öldürme (5237/85) Taksirle Yaralama (5237/89) İdari Yaptırım Kapatma Durdurma Alıkoyma İdari Para Cezası 4857/105

53 CEZA HUKUKU TAKSİR; Dikkat Ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık Dolayısıyla, Bir Davranışın Suçun Kanuni Tanımında Belirtilen Neticesi Öngörülmeyerek Gerçekleştirilmesidir. KAST; Suçun Kanuni Tanımındaki Unsurların Bilerek Ve İstenerek Gerçekleştirilmesidir. Taksirle Öldürme (5237/85) TCK 85. Madde Uyarınca 3-6 Yıl Arası Hapis Cezası, -Birden Fazla Kişinin Ölümü Veya Bir Kişinin Ölümü Yanında Başka Kişilerin Yaralanması İle Sonuçlanmışsa; Ağır Ceza Mahkemesi, TCK 85. Madde Uyarınca 3-15 Yıl Arası Hapis Cezası Verilir Taksirle Yaralama (5237/89) TCK. 89. Md. Uyarınca 3-12 Ay Arasında Hapis Veya Adli Para Cezası Duyu Zayıflaması, Kemik Kırılması, Konuşmada Sürekli Zorluk Ve Hayati Tehlike Geçirme Halinde Ceza Yarı Oranında Arttırılır. Bitkisel Hayata Girme Veya Sürekli Hastalık, Uzuv Kaybı, Çocuk Yapma Veya Konuşma Yeteneğini Kaybetme, Yüzde Sürekli Değişiklik Yahut Çocuk Düşürme Halinde Ceza Bir Kat Arttırılır

54 SADECE İŞVEREN Mİ SORUMLU? Ben iģyeri hekimini çalıģtırdım Ben iģ güvenliği uzmanını çalıģtırdım ĠĢçi neden iģi durdurmadı Atölye Ģefi neden farketmedi SĠZCE? ÇalıĢan temsilcisi neden ĠĢ güvenliği kurulu

55 SORULARINIZ? KATILIM, KATKILARINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM Dr. Özkan Kaan KARADAĞ (MD) ĠĢ Sağlığı Bilim Uzmanı (MSc) Kamu Yönetimi Bilim Uzmanı (MSc) Ġstanbul Meslek Hastalıkları Hastanesi