HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 8 Ağustos 2011 / 32 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Kredi Notu Kredi derecelendirme kuruluşları tarafından belirlenen kredi notları, ülkelerin finansal yükümlülüklerini yerine getirebilme kapasitelerinin, bir diğer ifadeyle ülkelerin kredi riskliliklerinin bir göstergesidir. Kredi notunun yatırım yapılabilir olarak nitelenen seviyede olması, ülkelerin dış finansmana erişimi açısından önemli bir eşik olarak değerlendirilmektedir. Kredi derecelendirme kuruluşlarından S&P ve Fitch in derecelendirme yöntemine göre BBB- ve üstü, Moody s derecelendirme yöntemine göre ise Baa3 ve üstü kredi notları yatırım yapılabilir seviye olarak tanımlanmaktadır. Finansal piyasalarda, yatırım yapılabilir seviye ile bu seviyenin altındaki kredi notları farklı risk grupları olarak değerlendirilmektedir. Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta piyasalarda, ABD ekonomisinin ikinci dibe girebileceğine ilişkin endişelerle TCMB den gelen sürpriz kararlar etkili oldu. Bunlarla birlikte, İtalya ve İspanya nın 10 yıllık tahvillerinin Alman tahvilleri ile arasındaki getiri farkının açılması, borç krizinin önümüzdeki dönemde bu ülkelerde daha sert hissedileceği yönündeki endişeleri güçlendirdi. Haftanın en önemli gelişmesi, Cuma günü piyasalar kapandıktan sonra kredi derecelendirme kuruluşu S&P nin ABD nin kredi notunu düşürmesi oldu. Nitekim, geçtiğimiz hafta ABD de borç stoku üst limitinin artırılmasına yönelik yeni düzenlemenin ardından Moody s ve Fitch in ABD nin AAA olan kredi notunu teyit etmesine rağmen S&P nin herhangi bir açıklamada bulunmaması piyasalarda belirsizliği artırmıştı. S&P tarafından yapılan açıklamada, ABD de bütçeye ilişkin alınan son önlemlere rağmen orta vadede bütçe performansının zayıf bir görünüme işaret ettiği belirtildi. Böylece, S&P ABD nin AAA olan kredi notunun AA+ ya düşürüldüğünü, kredi notu görünümünün ise negatif izlemeye alındığını açıkladı. Yurtiçinde, son dönemdeki gelişmelerin etkisiyle TCMB nin yaptığı toplantı ve aldığı kararlar önemli gelişmeler arasında yer aldı. 28 Temmuz da yayımlanan Enflasyon Raporu nda TCMB, gelişmiş ülkelerdeki sorunların artması ve yurtiçinde iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın beklenenden daha sert olması halinde para politikası araçlarının genişletici yönde kullanılabileceğini ifade etmişti. Nitekim, bu kapsamda, özellikle uluslararası piyasalardaki son gelişmeleri değerlendirmek ve uygulamakta olduğu politika bileşimini gözden geçirmek üzere 4 Ağustos ta program dışı bir ara PPK toplantısı yapma kararı aldı. Bu toplantıda TCMB, küresel ekonomiye ilişkin giderek artan sorunların yurtiçi iktisadi faaliyet üzerinde durgunluğa yol açma riskini azaltmak amacıyla politika faiz oranını beklenmedik bir şekilde 50 baz puan indirerek %5,75 düzeyine çektiğini açıkladı. Ayrıca, kısa vadeli faizlerde oluşabilecek aşağı yönlü oynaklığı azaltmak amacıyla gecelik borçlanma faiz oranını %1,50 seviyesinden %5 düzeyine yükselttiğini belirtti. Bunun yanında, 5 Ağustos tan itibaren gerek gördüğü günlerde piyasaya döviz likiditesi sağlamak amacıyla döviz satım ihalelerine başlayacağını açıkladı. TCMB YP cinsinden zorunlu karşılık oranlarında da tüm vadeler için 0,5 puan indirim yaptı. Yurtiçinde enflasyon verileri beklentilere kıyasla daha olumlu bir seyir izledi. Temmuz da bir önceki aya göre TÜFE %0,41, ÜFE %0,03 geriledi. Piyasanın aylık enflasyon beklentisi TÜFE nin %0,07 düşeceği, ÜFE nin ise %0,80 artacağı yönündeydi. TÜFE, aylık bazda Haziran da kaydettiği hızlı düşüşün ardından Temmuz da da gerilerken, yıllık artışın ise hafif yükseliş kaydederek %6,3 seviyesinde gerçekleştiği görüldü. Yıllık ÜFE artışı da benzer bir seyir izleyerek %10,3 e yükseldi. Temmuz da TÜFE deki gerilemenin beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinde, giyim ve ayakkabı ile gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki fiyat gelişmeleri etkili oldu. KAPANIŞ VERİLERİ (5 Ağustos) İMKB-100 : / $ : 1,4280 USD : 1,7290 $ / : 78,38 EURO : 2,4487 Petrol ($/varil) : 108,82 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %8,52 Altın ($/ons) : 1.664,50

2 8 Ağustos 2011 Haftaya Bakış Neden Önemli Kredi Notu (İlk sayfadan devam) Derecelendirme, vade açısından uzun ve kısa olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Uzun vadeli derecelendirmede, ülkelerin uzun vadede yükümlülüklerini yerine getirebilme olasılıkları, kısa vadeli derecelendirmede ise ülkelerin bir yıla kadar olan yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri değerlendirilmektedir. Döviz ve ulusal para cinsinden derecelendirme işlemi ise, ülkenin söz konusu paralar cinsinden yükümlülüklerini ilgili para cinsini yaratarak ödeyebilme kapasitesini yansıtmaktadır. Görünüm notu, gelecek 1-2 yıllık süreçte kredi derecelendirme notunun olumlu, olumsuz ve durağan şeklinde hangi yöne hareket etme potansiyeli olduğunu göstermektedir. İzleme ise, yakın bir gelecekte bir not değişikliği olasılığı olduğunu ve değişikliğin hangi yönde olabileceğini belirtmektedir. Geçen hafta önemli ülke ekonomilerinde imalat sanayiine ilişkin veriler açıklandı. ABD de ISM imalat sanayi endeksi Temmuz da 50,9 ile 54,3 olan beklentilerin altında gerçekleşti. Böylelikle endeks, son 2 yılın en düşük seviyesine gerilemiş oldu. Euro Alanı nda imalat sanayi PMI endeksi Temmuz da 50,4 ile öngörüler paralelinde gerçekleşirken, Haziran ayı işsizlik oranı da önceki ay bulunduğu %9,9 seviyesini korudu. Çin de ise, Temmuz ayı resmi PMI ve HSBC PMI verilerine göre fabrika üretimi büyümesinin yaklaşık son 2,5 yılın en düşük seviyesine gerilediği dikkat çekti. Söz konusu veriler ülkede üretimin artmaya devam ettiğini gösterirken, büyüme oranında bir yavaşlama olduğuna işaret eder nitelikteydi. ABD nin yanı sıra Avrupa ve Çin de de imalat sanayi üretiminin yavaşlama sinyalleri vermesi, piyasalarda yeni bir daralma sürecine ilişkin endişelerin artmasına neden oluyor. Son dönemde öne çıkan Avrupa daki borç sorunu, ABD deki yüksek bütçe açığı ve borç stoku ile Çin de uygulanmakta olan sıkılaştırıcı para politikaları gibi önemli gelişmelerin olası sonuçları da piyasalardaki risk algılamasını artırıyor. ABD de büyümenin öncü göstergesi olarak tanımlanan kişisel gelirler Haziran da beklentilerin altında gerçekleşti. Bununla birlikte, Temmuz ayında özel sektörde istihdam artışı kişi ile beklentilerin üzerinde gerçekleşerek işgücü piyasalarına ilişkin endişelerin bir miktar hafiflemesine neden oldu. Tarım dışı istihdam da Temmuz'da kişilik beklentileri aşarak kişi artarken, işsizlik oranı %9,2 olan beklentinin altında %9,1 olarak açıklandı. Ancak, Haziran ayı fabrika siparişleri ile Temmuz ayı ISM hizmetler endeksinin piyasa beklentisinin altında kalması önümüzdeki dönemde ABD nin ekonomik görünümüne ilişkin belirsizliğin devam edebileceğine işaret etti. Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve İngiltere Merkez Bankası (BOE) geçen hafta yaptıkları para politikası toplantılarında politika faizlerini değiştirmeden, sırasıyla %1,5 ve %0,5 seviyesinde bıraktı. Son dönemde ekonomik büyümenin bir miktar hız kaybettiğine dikkat çeken ECB Başkanı, Euro Alanı nda bankalara altı ay vadeli likidite sağlanmaya başlanacağını açıkladı. Japonya Merkez Bankası (BoJ) ise, Yen deki değerlenmenin önüne geçmek için döviz piyasasına müdahale etti. Bu çerçevede, BoJ un piyasaya 900 milyar (yaklaşık $12 milyar) likidite sağladığı belirtildi. Ayrıca, BoJ varlık alım programının büyüklüğünün artırılarak para politikasının daha da gevşetileceğini açıkladı. 2

3 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 8 Ağustos 2011 Hisse Senedi Piyasaları Hacim (milyon TL) İMKB ENDEKS 29.Tem 05.Ağu Değişim İMKB %9,68 İMKB %9,86 Sınai %11,26 Hizmetler %6,64 Mali %10, Tem 01.Ağu 02.Ağu 03.Ağu 04.Ağu 05.Ağu Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Hisse senetleri piyasası geçtiğimiz hafta boyunca satıcılı seyretti. Haftaya ABD de açıklanan ISM imalat verisinin beklentilerin altında kalmasının yanı sıra son 2 yılın en düşük seviyesinde gelmesi ABD ekonomisindeki toparlanmaya ilişkin endişeleri artırırken, Euro Alanı nda İtalya ve İspanya nın borç krizinin derinleşeceği endişesi hisse senetlerinde yurtdışı piyasalar paralelinde düşüşe neden oldu. Ayrıca Perşembe günü, TCMB Para Politikası Kurulu nun Euro Alanı na ve küresel ekonomiye ilişkin kaygıları öne sürerek gerçekleştirdiği olağanüstü toplantısında politika faizini düşürmesi piyasada karışık sinyallere yol açarak risk algılamasını artırmasıyla yerli ve yabancı yatırımcıların hafta sonu öncesinde hisse senetleri piyasasından çıkmasına neden oldu. Özellikle haftanın son iki günü gelen sert satışlarla İMKB-100 endeksi geçtiğimiz haftayı %9,68 kayıpla puandan kapadı. Hafta sonu kredi derecelendirme kuruluşu S&P nin ABD nin kredi not görünümünü "AAA" seviyesinden "AA+"ya düşürmesi ve görünümünün negatif olduğunu açıklamasının ardından yurtiçinde hisse senetleri piyasasında bu hafta içinde de kayıplar yaşanması bekleniyor. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 29.Tem 05.Ağu (Puan) ,84 7,38-0, ,07 7,46-0, ,69 8,20-0, ,95 8,61-0, ,84 8,52-0,32 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 139,45 139,42-0,03 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 -%0,50 Beklenen Reel Faiz (%) %1,36 Kaynak: İMKB Geçtiğimiz hafta tahvil-bono piyasası için oldukça hareketliydi. Tüm piyasaları etkileyen yurtdışı gelişmelerin yanı sıra, Hazine - nin gerçekleştirdiği ihaleler, hafta ortasında açıklanan düşük enflasyon verisi ve en önemlisi TCMB PPK nın yaptığı olağanüstü toplantıda politika faizini beklenmedik biçimde düşürmesi faiz oranlarında hafta boyunca dalgalı bir seyir izlenmesine neden oldu. PPK nın Euro Alanı borç sorunu ve küresel ekonominin seyrine ilişkin kaygılar nedeniyle gerçekleştirdiği toplantıda politika faizini 50 baz puan aşağı indirmesi tahvil-bono piyasasına alım getirdi. Ayrıca, enflasyon verisinin düşük gelmesi ve gerçekleştirilen ihalelerin başarılı olması da faiz oranlarındaki aşağı yönlü seyri destekledi. Buna karşın, Euro Alanı ve ABD ekonomisine ilişkin küresel bazda yükselen kaygıların risk iştahını olumsuz etkilemesi, TL cinsi varlıklara satış getirirken, faiz oranlarındaki gerilemeyi sınırladı. 15 Mayıs 2013 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 32 baz puan gerileyerek %8,52 seviyesine indi. Kredi derecelendirme kuruluşu S&P nin ABD nin kredi notunu AA+ ya indirmesinin yanı sıra Euro Alanı ekonomilerinden gelecek olumsuz haberlerin faiz oranlarını yukarı yönlü etkileyeceğini düşünüyoruz. 3

4 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Ağu 10 Eyl 10 Eki 10 Kas 10 Ara 10 Oca 11 Şub 11 Mar 11 Nis 11 May 11 Haz 11 Tem 11 Ağu 11 8 Ağustos 2011 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 29.Tem 05.Ağu Değişim Dolar (¹) 1,6733 1,7290 %3,33 Euro (¹) 2,3880 2,4487 %2,54 Sepet (²) 3,5121 3,6145 %2,92 /$ Paritesi (³) 1,4395 1,4280 -%0,80 $/Yen Paritesi (³) 76,73 78,38 %2,15 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. / $ $ / 1, , , , , ,15 75 / $ $ / ABD de imalat endeksinin son 2 yılın en düşük seviyesinde gelmesi ABD ekonomisinin toparlanmasına ilişkin endişeleri artırırken, Euro Alanı nda İspanya ve İtalya gibi daha büyük ekonomilerde borç krizinin derinleşeceği beklentisi yatırımcıların İsviçre Frangı ve Japon Yeni gibi daha güvenli para birimlerine yönelmesine neden oldu. ABD de hafta içinde borç tavanının yükseltilmesi ve bütçe kısıtlamalarına onay verilmesi ile haftanın son günü açıklanan istihdam verilerinin beklentilerin üstünde gelmesi uluslararası piyasalarda olumlu algılansa da, küresel ekonomiye ilişkin kaygıları destekleyen makroekonomik verilerin gölgesinde kalarak piyasalarda etkili olamadı. Bu gelişmeler sonucunda hafta genelinde dalgalı seyreden /$ paritesi %0,8 azaldı ve 1,428 e indi. İhracata dayalı ekonomisi olan Japonya nın para biriminin güçlenmesi, Japonya Merkez Bankası nın (BoJ) piyasaya 1 milyon satmasına neden olurken, bu gelişmelerin ardından $/ %2,15 oranında artarak 78,38 e yükseldi.. Hafta sonunda kredi derecelendirme kuruluşu S&P nin ABD nin kredi not görünümünü "AAA" seviyesinden "AA+"ya düşürmesi ve görünümünün negatif olduğunu açıklamasının ardından Dolar Euro karşında haftaya değer kaybederek başladı. ABD ve Euro Alanı na ilişkin kaygıların giderek yükselmesi TL nin Dolar ve Euro karşısında gerilemesine neden oluyor. Bu hafta da aynı seyrin süreceğini düşünüyoruz. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 29.Tem 05.Ağu (Puan) EMBI+ Endeks 591,02 592,21 1,19 Spread Türkiye Endeks 394,30 393,42-0,88 Spread VIX Endeksi 32,00 Kaynak: JP Morgan Geçtiğimiz hafta sonunda ABD borç tavanına ilişkin belirsizliğin ortadan kalkmasıyla eurotahvil piyasası haftaya alıcılı bir seyirle başladı. ABD de imalat sanayi endeksinin beklentilerin altında kalması ile bir miktar satış gören eurotahvil piyasası, makroekonomik verilerin ABD ekonomisindeki toparlanmanın yavaşladığına işaret etmesinin ardından Fed den yeni bir destek paketi gelebileceği yönündeki beklentilerle yeniden pozitif tarafta seyretti. Haftanın ikinci yarısında, gerek Euro Alanı sorunlu ekonomilerine ilişkin endişelerin gerekse dünyada risk iştahının azalmasıyla hisse senedi piyasalarında yaşanan ani düşüşün etkisiyle eurotahvil piyasasında satışlar hızlandı. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 23 baz puan artarak 297 ye ulaşırken, Türk eurotahvillerinin risk primi ise 25 puanlık artışla 259 a yükseldi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi geçtiğimiz hafta bulunduğu 25,25 seviyesinden 32 ye yükseldi. 4

5 Ağu 10 Eyl 10 Eki 10 Kas 10 Ara 10 Oca 11 Şub 11 Mar 11 Nis 11 May 11 Haz 11 Tem 11 Ağu 11 Ağu 10 Eyl 10 Eki 10 Kas 10 Ara 10 Oca 11 Şub 11 Mar 11 Nis 11 May 11 Haz 11 Tem 11 Ağu 11 8 Ağustos 2011 Emtia Piyasaları $/ons 1.800, , , , , , , , ,00 Altın 1.664,50 $/varil 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 Petrol 108,82 ABD de kamu borçlanma tavanı ile ilgili anlaşmaya varılmış olmasına rağmen, makroekonomik verilerin olumsuz seyri nedeniyle yatırımcıların güvenli liman talebi geçen hafta da güçlüydü. ABD nin kredi notunda indirim beklentisinin yanı sıra yeniden resesyona girilebileceği ve FED den yeni bir parasal genişleme programının gelebileceği beklentileri, Dolar ın zayıflamasına neden olurken, altına olan talebi destekledi. Geçen haftayı %2,36 artışla $/ons 1.664,50 den kapatan spot altın fiyatlarında, $/ons seviyelerine yılın üçüncü çeyreğinde ulaşılabileceği yönündeki yorumlar giderek yaygınlık kazanırken, hafta sonu S&P nin ABD nin kredi notunu beklendiği gibi düşürmesi, altın fiyatlarının haftaya rekor seviyelerden başlamasına neden oldu. Başta ABD olmak üzere dünya ekonomisinde durgunluk işaretlerinin giderek yoğunlaşmaya başlaması, ikinci bir resesyon dalgasının gelmekte olduğu algısının yaygınlık kazanmasına neden oldu. Hemen tüm piyasalarda giderek artan bir şekilde ikinci durgunluğun fiyatlanmaya başlaması, enerji piyasalarına da yansıdı. Olumsuz makroekonomik verilerin ağırlığını hissettirdiği petrol piyasasında, talepte düşüş beklentisi nedeniyle fiyatlar geriledi. Geçen hafta hızlı bir düşüşle %6,49 gerileyen Brent türü ham petrolün spot fiyatı, $/varil 108,82 seviyesinden kapanırken, ABD nin kredi notunun düşürülmesiyle birlikte piyasalarda yaşanan çalkantının da etkisiyle bu haftaya $/varil 105 seviyelerinden başladı. Bu Haftanın Gündemi 8 Ağustos TÜİK Haziran Ayı Sanayi Üretim Endeksi (Gerçekleşme: Yıllık %6,7 Artış) Hazine Temmuz Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi TCMB Ağustos Ayı I. Dönem Beklenti Anketi 9 Ağustos ABD Merkez Bankası (FED) Açık Piyasa Komitesi (FOMC) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) Çin Temmuz Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Yıllık: %6,4) Çin Temmuz Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (PPI) (Piyasa Beklentisi Yıllık: %7,4) Çin Temmuz Ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: Yıllık:%14,7 Artış) 10 Ağustos Hazine İç Borç Ödemesi (TL433 Milyon) 11 Ağustos TCMB Haziran Ayı Ödemeler Dengesi Verisi (Piyasa Beklentisi: $7,55 Milyar Cari Açık) TÜİK Haziran Ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri ABD Haziran Ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: $48 Milyar Açık) 12 Ağustos ABD Temmuz Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,6 Artış, Otomotiv Hariç: %0,3 Artış) Euro Alanı Haziran Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,1 Artış, Yıllık: %4,2 Artış) Japonya Haziran Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi Yıllık: %3,9 Artış) 5

6 8 Ağustos 2011 Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6