KARDİYAK REHABİLİTASYON ÖĞR. GÖR. CİHAN CİCİK

Transkript

1 KARDİYAK REHABİLİTASYON ÖĞR. GÖR. CİHAN CİCİK

2 FAZLARI Kardiyak rehabilitasyon hastalar ve tıbbi ihtiyaçları için özel olarak dizayn edilmiş bir programdır. Egzersiz, yaşam tarzı değişiklikleri, eğitim ve psikolojik desteği içerir. Sağlığın artırılmasına yardımcı olur. Daha aktif bir yaşam sürdürmeyi sağlar ve iş hayatına güvenli bir şekilde dönmeye de yardımcı olur.

3 FAZLARI Kardiyak rehabilitasyon kalp krizi sonrası tedavi bittikten sonra hastanedeyken ya da hastaneden ayrıldıktan sonra başlanır. Ayrıca gelecek kalp problemlerini önlemek, yaşam kalitesini geliştirmek ve daha sağlıklı bir yaşam için uygulanır.

4 FAZLARI Kardiyolog veya fizyoterapist hastalara egzersiz yoğunluğunun, sıklığının ve süresinin yer aldığı bir egzersiz reçetesi verir. Bu reçete hastanın sağlık durumuna ve fitness seviyesine göre düzenlenir.

5 FAZLARI Hastanın ne kadar hızlı iyileşeceği yaşına ve sağlık durumuna bağlıdır. Diğer sağlık problemleri ise hastanın iyileşmesini geciktirebilir. Sağlıklı genç bireyler yaşlı bireylerden daha hızlı iyileşir. Hastanın rehabilitasyona nasıl cevap vereceği hastanın durumuna göre değişir.

6 FAZ I: HASTANE Kardiyak rehabilitasyonda 1.faz hastanede başlar. Egzersiz ve eğitim ağırlıklıdır. 1) Hasta hikayesine, klinik durumuna ve var olan semptomlara göre özelleştirilmiş egzersiz programı 2) Kalp problemleri riskini azaltmak için yaşam tarzı değişikliklerinin anlatılması

7 FAZ I: HASTANE 3) Vücudun iyileşmesini hızlandırmak için: a) İştah ve kuvvet artırılır b) Aerobik kapasite artırılır c) Akciğer kapasitesi artırılır d) Kalp transplantasyonu yapıldıysa yeni kalbe uyum sağlanmalı

8 FAZ I: HASTANE Egzersiz programı kişinin tıbbi geçmişine, klinik durumuna ve semptomlarına bağlı olarak planlanır. Herhangi bir egzersiz programına başlamadan hastanın anamnezi net bir şekilde alınmalı, sağlık problemleri belirlenmeli ve fiziksel limitasyonlar mutlaka not edilmelidir.

9 FAZ I: HASTANE Faz I kardiyak rehabilitasyon programı destekleyici ve öz bakım faaliyetlerinden günlük yürüyüş aktivitelerine kadar olan egzersiz programını kapsar. Hastalar hastanede yatış esnasında kas kuvvetlerini çok kısa sürede kaybettikleri için egzersize sandalyeden kalkmak ve birkaç adım atmak gibi kolay aktiviteler ile başlanır.

10 FAZ I: HASTANE Hastalarda kuvvet artışı meydana geldikçe egzersizler günde 2-3 kez 5-20 dk arası yapılmaya başlanabilir. Egzersiz sırasında özellikle yürüme ve yavaş merdiven çıkma sırasında kalp hızı mutlaka takip edilmelidir.

11 1.Adım - 2.Adım - 3.Adım - 4.Adım - FAZ I: HASTANE Stabil olana kadar yatış - Yardımla yatakta yatma - Yardımla yatağın yanında ayağa kalkma - Otururken öz bakım faaliyetlerinde bulunma Bağımsız bir şekilde yatakta oturma - Oda içerisinde yürüme - Banyoda öz bakım faaliyetlerini yerine getirme Bağımsız bir şekilde oturma ve ayakta durma - Koridorda günde 2-3 kez olacak şekilde 5-10 dakika bağımsız bir şekilde yürüme Koridorda günde 3-4 kez olacak şekilde 5-10 dakika bağımsız bir şekilde yürüme - Yardımla merdiven inme

12 FAZ I: HASTANE (WENGER) Adım 1: Pasif NEH, ayak bileği pompalama egzersizi, kendi kendine yemek yeme ve programa orantasyon Adım 2: Aynı egzersizler, bacakları yatak kenarına sallama Adım 3: Aktif yardımlı NEH, sandalyeye oturma, yatak kenarı komodu kullanma, programın açıklanması ve eğlenceli aktiviteler

13 FAZ I: HASTANE (WENGER) Adım 4: Oturma süresinin artırılması, minimal dirençli hafif egzersizler, hasta eğitimi Adım 5: Orta dirençli hafif egzersizler, sınırsız oturma ve oturma pozisyonunda günlük yaşam aktiviteleri Adım 6: Direçli egzersizler, banyoya yürüme, ayakta günlük yaşam aktiviteleri, 1 saat grup toplantıları

14 FAZ I: HASTANE (WENGER) Adım 7: 100 adım yürüme, ayakta ısınma egzersizleri Adım 8: Yürümeyi artırma, merdiven inme, eğitime devam etme Adım 9: Egzersiz programını genişletme, enerji tasarrufu Adım 10: Hafif ağırlık ve ambulasyon ile egzersiz, ev egzersiz programına başlama

15 FAZ I: HASTANE (WENGER) Adım 11: Aktivitelerin süresini artırma Adım 12: İki kat merdiven inme ve egzersiz dirençlerini artırma Adım 13: Aktivitelere devam etme, eğitim ve ev egzersiz programını öğrenme Adım 14: Isınma ve iki kat merdiven inme, ev egzersiz programını öğrenme

16 FAZ I: HASTANE Mod Frekans Yoğunluk Süre Hastane koridorunda yürüme Erken mobilizasyon (1-3 gün): Günde 1-2 defa ısınma ve soğuma egzersizleri Geç mobilizasyon (2-4 gün): Günde 3-4 defa ısınma ve soğuma egzersizleri Dinlenim kalp hızından 30 atım fazla Borg skalası 11 değeri Yorulunca sonlandırma Aralıklı egzersizler, 3-5 dakika Egzersiz süresinden kısa olacak şekilde 1-2 dakika dinlenme periyotları İlerleme için dakika egzersiz sonrası yoğunluğu artırma Merdiven çıkma

17 HASTANE DIŞI KARDİYAK REHABİLİTASYON FAZLARI Faz I dışındaki fazlar hastane dışında gerçekleşir. Öncelikle rehabilitasyon ekibi rehabilitasyonun nasıl ilerlediğini, hastanın kalbinin nasıl etkilendiğinin takibini hastanın yavaş yavaş hastanın kendisine bırakmalıdır. Hastane içerisinde öğrenilen sağlıklı yaşam tarzı hasta için yaşam biçimi haline gelmelidir.

18 HASTANE DIŞI KARDİYAK REHABİLİTASYON FAZLARI Hasta yüksek kolesterol ve yüksek kan basıncı gibi tıbbi durumların tedavisinde düzenli olarak doktorla iletişim halinde olmalıdır.

19 HASTANE DIŞI KARDİYAK REHABİLİTASYON FAZLARI Hastane dışı kardiyak rehabilitasyon fazlarında: 1) Egzersiz programının erken döneminde yakın izleme ve denetleme 2) Hastayı iş hayatına dönüş ve rekreasyonel aktiviteler için hazırlama 3) Hastayı ve ailesini kalp sorunları hakkında bilgilendirme ve hastaya sağlıklı alışkanlıklar kazandırma 4) Hastaya ve ailesine psikolojik destek olma

20 FAZ II: HASTANE DIŞI Faz II amaçları; 1) Hastaneden eve geçiş yapmayı sağlamak 2) Hastaneden ayrıldıktan sonra hastanın kendisine dikkat etmesini sağlamak (Cerrahi kesiler vb) 3) Daha güçlü ve aktif olmak 4) Ameliyat sonrası komplikasyonları önlemek

21 FAZ II: HASTANE DIŞI Ev egzersiz programı hastanın hikayesine, klinik durumuna ve semptomlarına bağlı olarak fizyoterapist tarafından belirlenir. Egzersizler yürüme ve bisiklete binme gibi günlük yaşam aktivitelerinden oluşur. Egzersizler her zaman ısınma ve soğuma içermelidir.

22 FAZ II: HASTANE DIŞI Yürüme ve bisiklete binme gibi aktivitelerden oluşan egzersizlerde ne kadar çabuk ilerlenirse kardiyovasküler sistem ve kas kuvveti o kadar hızlı gelişim gösterir. Açık kalp ameliyatı geçirmiş olan hastalarda nefes darlığı gibi durumlar oluşabileceğinden egzersizler yoğun olmamalıdır.

23 FAZ II: HASTANE DIŞI Hastalar özellikle sıcak havalarda bol miktarda sıvı tüketmelidir. Aşırı sıcak havalarda egzersizleralışveriş merkezi ve spor salonu gibi alanlarda yapılabilir.

24 Mod Frekans Yoğunluk Süre Yürüme 1-4 hafta: Günde 3-5 kez Bisiklete binme KARDİYAK REHABİLİTASYON FAZ II: HASTANE DIŞI 4-8 hafta: Günde 2-3 kez 1-4 hafta: Günde 3-5 kez 4-8 hafta: Günde 2-3 kez Yavaş hızdan orta hıza doğru Nefes darlığından kaçınılmalı Yüksek tepelerden kaçınılmalı Az dirençli Rahat hız Nefes darlığından kaçınılmalı 1. hafta 5-10 dakika 2. hafta dakika 3. hafta dakika 4. hafta 20 dakika 5. hafta 25 dakika 6. hafta 30 dakika 7. hafta 35 dakika 8. hafta 40 dakika 1. hafta 5-10 dakika 2. hafta dakika 3. hafta dakika 4. hafta 20 dakika 5. hafta 25 dakika 6. hafta 30 dakika 7. hafta 35 dakika 8. hafta 40 dakika

25 FAZ III: HASTANE DIŞI Bu fazda amaç ileride oluşabilecek kalp problemlerinin riskini ortadan kaldırmaktır. Hasta bazı yaşam değişiklikleri yapmak zorundadır. Bunlar: 1) Sigarayı bırakma 2) Sağlıklı beslenme 3) Stres kontrolü 4) Düzenli ilaç kullanımı

26 FAZ III: HASTANE DIŞI Faz III genellikle faz II sonrasıdır ancak bazı durumlarda hastalar hastane sonrası direk faz III'e geçebilirler. Faz III egzersizleri germe, aerobik egzersiz ve kas kuvvetlendirme egzersizleri içerir.

27 FAZ III: HASTANE DIŞI Egzersizlerin amaçları: 1) Aerobik kapasiteyi artırmak 2) Daha güçlü olmak 3) Hastaya kendi kalp hızının takibinin kazandırılması ve aktivite düzeyini öğrenmesinin sağlanması 4) Hastanın germe ve kuvvetle egzersizlerini öğrenmesi

28 FAZ III: HASTANE DIŞI Hastanın egzersiz düzeyinin ilerlemesi fizyoterapist tarafından izlenir. Hasta egzersiz yaparken kalp hızı, ritmi, kan basıncı ve semptomlar takip edilir. Yürüme, bisiklete binme, omuz egzersizleri gibi egzersizler hastanın durumuna göre genellikle haftada 3-5 defa dakika arası yapılır.

29 FAZ III: HASTANE DIŞI Egzersiz sırasında ve sonrasında EKG ölçümü ile hastanın egzersizi ne kadar tolere edebildiği belirlenebilir.

30 FAZ III: HASTANE DIŞI (GERME-ESNEKLİK) Germe egzersizleri ısınma ve soğuma egzersizlerinin bir parçasıdır. Esneklik artışında önemli bir yere sahiptir ve aktif yaşam biçiminin sürekliliğini sağlar. Germe egzersizleri rahatlama hissi verir. Yavaş ve kontrollü şekilde yapılırsa, solunumla kombine edilirse vücut farkındalığını ve normal eklem hareket açıklığını artırır.

31 Egzersiz programı: Sıklık: Yoğunluk: Süre: Tekrar: Tip: FAZ III: HASTANE DIŞI (GERME-ESNEKLİK) Haftada en az 3 gün Hafif rahatsızlık hissedene kadar germe saniye Her germe için 3-5 tekrar Özellikle lumbal bölge ve bacaklarda germe

32 FAZ III: HASTANE DIŞI (AEROBİK EGZERSİZ) Aerobik egzersiz belirli kalp hızında yapılır. Bazen hasta egzersiz sırasında anjina hissedebilir. Bu egzersiz yoğunluğunun eşiği olmalıdır. Ağrı eşiğinin kalp atım hızı altında egzersiz yapılmalı ve kalp atım hızı takibi yapılmalıdır.

33 FAZ III: HASTANE DIŞI (AEROBİK EGZERSİZ) Mod Yoğunluk Aerobik (Yürüme, yüzme, bisiklete binme) Borg skalası arası Kalp hızı: Dinlenim kalp hızı + 30 Süre Sıklık Progresyon dakika Haftada en az 3-5 kez Kalp hızı artışı Mod değişimi Süre artışı

34 FAZ III: HASTANE DIŞI (KUVVETLENDİRME) Kuvvetlendirme eğitimi kalp hastalarında kas kuvveti ve dayanıklılığı artırmanın yanısıra koroner risk faktörlerinin iyileşmesi için oldukça etkilidir. Hastalar hekime veya fizyoterapiste danışmadan vücut geliştirme programlarına başlamamalıdır.

35 FAZ III: HASTANE DIŞI (KUVVETLENDİRME) Mod Yoğunluk Süre Sıklık Progresyon Kuvvetlendirme (El ağırlıkları, makineler) Borg skalası arası Germe yok Ağrı yok 0,5-5 kg Her set için tekrar Her egzersiz için 1-2 set Haftada 2-3 gün Aerobik egzersiz ile kombine yapılmalı Direnç artışı Setler arası dinlenme periyotlarıı azaltma Daha fazla egzersiz

36 FAZ IV: HASTANE DIŞI Faz IV hastalarda genellikle uzun vadeli yaşam tarzı değişikliklerinin olduğu ve hastaların sağlıklı beslenme alışkanlıkları ve davranışarı kazandığı dönemdir. Bu dönemde hasta: 1) Kalp probremleri riskini azaltmak için yaşam tarzı değişikliklerini öğrenmeli 2) Fiziksel fonksiyonun yeniden kazanılması için egzersize devam etmeli

37 FAZ IV: HASTANE DIŞI Faz IV programı kişinin özel ihtiyaçlarına göre genellikle spor salonlarında veya evde uygulanır. Rehabilitasyon ekibi periyodik olarak hastanın durumunu takip eder ve gerek görüldüğünde egzersiz programı ve seans sayıları değiştirilir.

38 FAZ IV: HASTANE DIŞI (YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ) Rehabilitasyon ekibi hastaya sigarayı bırakma, sağlıklı bir kiloda kalma ve stresle başa çıkma gibi sağlıklı alışkanlıklar kazandırmaya çalışır. Ayrıca hasta beslenme ve ilaç kullanımı hakkında bilgilendirilir. Faz IV hastada günlük yaşamın bir parçası olmalıdır.

39 FAZ IV: HASTANE DIŞI (YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ) 1) Hastaya kalp atış hızı ve semptomları nasıl takip edeceği anlatılır. 2) Egzersiz grubu oluşturularak hastaların grup egzersizlere devam etmesi sağlanır. 3) Hasta egzersizleri evde yapacaksa rehabilitasyon ekibi hastanın ne kadar ilerlediğini takip eder. 4) Fizyoterapistler, hemşireler, diyetisyenler bu aşamada hastanın yaşam tarzı değişikliklerini yapmasına yardımcıdır.

40 FAZ IV: HASTANE DIŞI (EGZERSİZ PROGRAMI) Egzersiz programı hastanın hikayesine, klinik durumuna, semptomlara ve kalp problemi veya kalp cerrahisi geçirip geçirmediğine bağlı olarak değişir. Egzersiz programı germe, aerobik egzersiz ve kas kuvvetlendirme eğitimini içerir.

41 FAZ IV: HASTANE DIŞI (GERME-ESNEKLİK) Germe egzersizleri ısınma ve soğuma egzersizlerinin bir parçasıdır. Egzersiz: Sıklık: Haftada en az 3 gün germe Yoğunluk: Hafif rahatsızlık hissedene kadar germe Süre: Her germe saniye Tekrar: Her germe 3-5 kez Tip: Özellikle lumbal bölge ve bacaklar

42 FAZ IV: HASTANE DIŞI (AEROBİK EGZERSİZ) Mod Yoğunluk Sıklık Süre Progresyon Mod Aerobik (Yürüme, yüzme, bisiklete binme, Süre jogging) Aerobik (Yürüme, yüzme, bisiklete binme, Borg skalası jogging) 15 to Minimum 60 Semptomlara of 3 to 4 minutes minimal Semptomlara times a minimal tolerans tolerans Haftada week 3-4 kez Minimum Haftada en az 5 günof kilo 45 to takibi Minimum 60 of 5 days minutes dakika each for weight Kilo kaybı week içinfor loss dakika Kalp hızı weight artışı loss Yoğunluk Borg skalası Sıklık Progresyon Aktivite değişikliği Süre artışı Increase heart rate. Change type of activity. Increase duration (gradually).

43 FAZ IV: HASTANE DIŞI (KUVVETLENDİRME EĞİTİMİ) Kuvvetlendirme eğitimi fiziksel rehabilitasyon ve kondisyonun önemli bir parçasıdır. Aerobik egzersiz ile kombine yapılmalıdır. Kas kuvvetinin ve enduransının artması için doğru tekniğin kullanılması, solunumla kombine olması ve yoğunluk önemlidir.

44 FAZLARI Faz no Faz Niteliği Süre I Hastane içi dönem 7-10 gün II III Taburculuk sonrası erken dönem Egzersiz eğitimi dönemi 2-12 hafta 3-9 ay IV İdame dönemi Yaşam boyu

45 TEŞEKKÜRLER ÖĞR. GÖR. CİHAN CİCİK