ARAÇ BİLGİSİ İLE EKONOMİK ARAÇ KULLANIMI

Transkript

1 ARAÇ BİLGİSİ İLE EKONOMİK ARAÇ KULLANIMI

2

3 MOTORLU ARACI OLUŞTURAN KISIMLAR Motor, Güç aktarma organları, Fren sistemi, Direksiyon sitemi, Süspansiyon sistemi, Elektrik sistemi, Kaporta ( Karoser ), Şase motorlu aracı oluşturan ana kısımlardır.

4 MOTOR (GÜÇ KAYNAĞI): Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye motor denir. çeviren makinelere Motora bağlı yakıt, ateşleme, soğutma ve yağlama donanımlarından ibarettir.

5 Yakıtlarına göre motorlar, Dizel-Benzin-LPG li ve HİBRİD olmak üzere ayrılırlar. Benzinli motorun yakıtı benzin; Dizel motorun yakıtı Mazot (motorin); LPG'li motorun yakıtı LPG gazıdır. Hibrit motorlar dizel, benzinli ya da LPG li motorlar ile elektrikli motorun aynı araçta bulunmasıdır.

6 Hyundai'nin hazırladığı Elantra LPI HEV hibrid araçta, hem LPG ile çalışan motor hem de elektrikli motor kullanılarak yakıt tüketimi ve zararlı gazların salınımı düşürülüyor. Hibrid Elektrikli Araç), dünyanın ilk Likit Petrol Gazı (LPG) ile çalışan ve Lityum Polimer bataryalarını kullanan ilk hibrid otomobili olma özelliğini taşıyor. Araçta Likit Petrol Enjeksiyonlu (LPI) 1.6 litre hacimli Gamma serisi motor ile birlikte 15 kw gücünde elektrikli motor ve sürekli değişken şanzıman (CVT) bulunuyor. Bu sayede Elantra LPI HEV'nin yakıt tüketiminde oldukça düşük rakamlar elde ediliyor.

7 MOTOR TİPLERİ 1.Silindir diziliş şekillerine Sıra tipi, V tipi, Yıldız tipi, Boksör tipi 2.Soğutma Sistemine Göre: a. Hava Soğutmalı b. Su soğutmalı 3.Çalışma Zamanına Göre: a.2 zamanlı b.4 zamanlı göre

8

9

10

11

12 Benzinli ve Dizel Motorun Ortak Parçaları

13 Karter: Motor yağlama yağının deposudur. Silindir Bloğu: Krank mili ve pistonlara yataklık yapar. Silindir Kapağı: Bujiler veya enjektörler, subaplar, emme ve egzoz manifoltlarının bağlandığı ve silindir bloğunun üst kısmıdır. Supap Muhafaza Kapağı: Motorun en üst kısmı olup, motor yağlama yağı supap muhafaza kapağının üzerindeki yağ kapağından konur.

14 Volan: Motora ilk hareketin verilmesi için marş motoru tarafından döndürülen büyük dişli parça volandır. Krank Mili: Pistonların doğrusal hareketini dairesel harekete çevirir.

15 Piston: Silindir içerisinde doğrusal hareket ederek; 4 zamanı oluşturur: Emme-Sıkıştırma-AteşlemeEgzoz

16

17 Piston Kolu: Pistonu krank miline bağlar. Sekman: Sızdırmazlığı sağlayan piston üzerindeki çelik halkalara sekman denir. Kompresyon ve yağ sekmanı olmak üzere iki çeşit sekman vardır. Subap: 4 zamanın oluşumu sırasında emme ve egzoz işlemlerinin oluşturulabilmesi için açılıp kapanan kapakçıklara subap denir. Eksantrik mili tarafından çalıştırılır.silindir başına bir emme ve bir egzoz olmak üzere en az iki adet subap bulunur.

18 Eksantrik (Kam) mili: Asıl görevi subapların açılıp kapanmasını sağlar.bunun yanında eksantrik mili; yağ pompası, distribütör ve yakıt otomatiğini de çalıştırabilir.dört zamanın oluşumu sırasında krank mili 2 tur dönerken eksantrik mili 1 ( bir ) tur döner.

19 Yağ Pompası: Eksantrik milinden aldığı hareketle karterden emdiği motor yağını motorun yağlanacak kısımlarına pompalar. Radyatör: Motor Soğutma suyunun deposu ve aynı zamanda suyun soğutulmasını sağlar. Devri daim ( su pompası ): V kayışı ile krank kasnağından almış olduğu hareketle Soğutma suyunu motor içerisinde ve radyatörde basınçlı bir şekilde dolaşımını sağlar. Vantilatör veya FAN: Radyatördeki soğutma suyunun soğutulmasını sağlar.

20 Termostat: Önce motorun erken ısınmasını sağlar, motor ısındıktan sonra motorun çalışma sıcaklığını sabit tutar. Marş Motoru: Akümülatöden aldığı elektrik enerjisi ile motora ilk hareketi veren elektrik motoruna marş motoru denir.

21 Şarj Dinamosu(Alternatör): Motor çalışırken araç için gerekli olan elektriği üretir. Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Emme Manifoltu: Silindirler içerisine taze hava veya taze benzin-hava sağlayan kanallardır. karışımının gönderilmesini

22 Egzoz Manifoltu: gazlarının çıkan Silindirlerden toplanarak egzoz Egzoz borusuna ve susturucusuna iletilerek dışarı atılmasını sağlar. Egzoz borusunda veya Susturucuda delik, çatlak vs. varsa araçtan anormal bir şekilde sesler çıkar. Egzozunda katalitik konverter bulunan araçlarda kurşunsuz benzin kullanılması gerekir.

23 Filtreler: Hava filtresi: Motora giden havayı temizler. Yağ Filtresi: Motor yağlama yağını temizler. Yakıt filtresi: Benzin veya mazotu temizler.

24 b. Benzinli Motorun Diğer Parçaları: Benzinli motorun çalışabilmesi için yakıt sistemi ve ateşleme sisteminin birlikte çalışması gerekir. Yakıt sistemi parçaları: Yakıt sitemi Silindirler içerisine benzinle hava karışımı gönderir. Besleme Pompası(Benzin Otomatiği): Benzin deposundan emdiği benzini karbüratöre iletir.

25 Karbüratör: Motor için gerekli olan benzin ve hava karışımını hazırlar. Karışım yaklaşık ( 1/15 ) oranındadır. Ateşleme Sistemi: Ateşleme sistemi sıkıştırma işlemi bitmek üzereyken bujiye yüksek voltajı göndererek ateşlemeyi sağlar. Endüksiyon Bobini: 12V akü voltajını V a kadar yükselterek bu yüksek voltajı distribütöre verir.

26 Distribütör: Endüksiyon bobininden gelen yüksek voltajı ateşleme sırasına göre bujilere dağıtan parçadır. Eksantrik milinden hareket alır. Buji: Distribütörden gelen yüksek voltajla ateşleme sağlar.

27 c. Diesel Motorun Diğer Parçaları: Diesel motor emiş sırasında silindirlere sadece hava emer, hava sıkıştırılır ve sıkıştırılmış havanın üzerine enjektörle mazot püskürtülerek ateşleme yapılır. Besleme Pompası (Mazot Otomatiği): Depodan mazotu emerek enjeksiyon pompasına verir.

28 Enjeksiyon Pompası(Mazot Pompası): Besleme pompasından gelen mazotu çok yüksek basınçlarda püskürtme sırasına göre enjektörlere gönderir. Enjektör: Mazotu ince zerreler ve toz halinde sıkıştırılmış havanın üzerine püskürterek ateşlemeyi sağlar.

29 MOTORLARDA 4 ZAMANIN OLUŞUMU: Motorların çalışa bilmesi için her silindirin 4 işlemi (Emme-Sıkıştırma-Ateşleme-Egzoz) yapması gerekir. Motorlar çalışma zamanlarına göre 2 ve 4 zamanlı olarak ikiye ayrılır. Zamanların oluşumu sırasında 4 zamanlı motorda piston dört kez hareket eder, krank milinin iki devrinde bir ateşleme yapılır.

30 EMME ZAMANI

31 SIKIŞTIRMA ZAMANI

32 İŞ ZAMANI

33 EGSOZ ZAMANI

34 iki zamanlı motorda zamanların oluşumu sırasında piston 2 kez hareket eder, krank milinin her devrinde bir ateşleme yapılır.

35 DÖRT ZAMANLI BİR MOTORDA TÜM ZAMANLARIN SIRALANMASI

36

37

38 Dört Zamanlı bir motorda Zamanların oluşumu: a. Benzinli Motorda: Emme Zamanı: Silindirler içerisine benzin ve hava karışımı emilir. Sıkıştırma Zamanı: Benzin ve hava karışımı sıkıştırılır. Ateşleme Zamanı ( İş/Güç ): Sıkıştırmanın sonuna doğru buji ile ateşleme yapılır.yanma gerçekleşir. Yanma sonucu yüksek ısı ve yüksek basınç oluşur. Bu yüksek basınç pistonu hareket ettirerek krank miline güç verir. Egzoz Zamanı: Yanmış gazlar dışarı atılır.

39 b. Diesel Motorda: Emme Zamanı: Silindirler içerisine sadece hava emilir.sıkıştırma Zamanı: Hava sıkıştırılır. Ateşleme Zamanı (İş/Güç): Sıkıştırmanın sonuna doğru enjektör tarafından sıkıştırılmış havanın üzerine ince zerreler halinde mazot püskürtülerek ateşleme gerçekleştirilir. Egzoz Zamanı: Yanmış Gazlar dışarı atılır.

40 MOTOR DONANIMLARI Motorların çalışmasını ve çalışmanın devamlılığını sağlayan sitemlerdir. 1. BENZİNLİ MOTORDA YAKIT SİSTEMİ: Emme işlemi sırasında silindirler içerisine benzin ve hava karışımının gönderilmesini sağlar. Şu parçalardan oluşur: Depo: Benzinin depolandığı yer. Yakıt ikmali yapılırken motor stop edilmelidir.

41 Besleme Pompası(Benzin Otomatiği): Depodan benzini emerek karbüratöre pompalar. Benzin Filtresi: Benzini temizler.

42 Karbüratör: Hava filtresinde temizlenerek gelen hava ile benzin otomatiğinden gelen benzini 1/15 oranında karıştırıp verir.karbüratör emme emme manifoltuna manifoltunun üzerinde bulunur. Emme Manifoltu: karbüratörden gelen benzin ve hava karışımının silindirlere ayrı ayrı geçişini sağlar.

43 Hava Filtresi: Karbüratöre giden havayı temizler. Hava filtresi tıkalı ise motor yeterli hava alamayacağı için motor sürekli zengin karışımla çalışır. Karbüratör üzerinde motorun çalışma durumuna göre çalışan bazı devreler vardır. Rölanti: Ayak gaz pedalından çekilmiş vaziyette iken motorun çalıştığı devir sayısına rölanti denir. Yakıt sisteminde rölanti ayarı yapılır.

44 Jikle: Soğuk havalarda motorun kolay çalıştırıla bilmesi için zengin karışım hazırlayan tertibata jikle denir. Jikle karbüratörün hava giriş deliği önünde bulunur.mekanik ve otomatik olmak üzere iki şekilde kumanda edilir. Bunun dışında Karbüratörde Kapış devresi, yüksek hız devresi, gaz kelebeği gibi devreler vardır.

45

46 NOT: Enjeksiyonlu Benzinli Motorlarda: Emme manifolduna enjektörlerle benzin püskürtülür, emme sırasında silindire giden hava püsküren benzinle karışarak silindire dolar, ateşleme yine buji ile yapılır. Enjeksiyonlu benzinli motoru olan araçlarda; marşa basmadan önce enjeksiyon uyarı lambasının sönmesi beklenir ve gaz pedalına basmadan marş yapılır

47 Yakıt sistemi ile ilgili kısa notlar: Egzozdan siyah duman çıkıyorsa yakıt sarfiyatı fazladır. Bunun sebepleri: Hava filtresi tıkalı ise Rölanti ayarı bozuk ise Jikle çekili unutulmuşsa veya takılı Kalıyorsa yakıt sarfiyatı artar. Yakıt içerisinde toz, su, pislik gibi şeyler varsa motor düzensiz tekleyerek çalışır. Hava filtresi tıkalı ise basınçlı hava ile temizlenir.

48 Hava filtresi tıkalı, jikle çekili veya motoru çalıştırırken fazla miktarda gaz pedalına basılmışsa motor boğulur. Boğulmuş motoru çalıştırılırken gaz pedalına sonuna kadar basılarak marş yapılır. Yakıt sisteminde kışın: Hava filtresi kışlık pozisyona çevrilir ve Otomatik jikle kışlık pozisyona göre ayarlanır.

49 Akümülatör: Motor çalışmazken aracın enerji kaynağıdır.

50 Kontak: Endüksiyon Bobini: 12v akümülatör voltajını ile volta kadar yükseltir. Bu yüksek voltajı distribütöre verir. Distribütör: Endüksiyon bobininden gelen yüksek voltajı ateşleme sırasına göre bujilere dağıtır. Distribütör içerisinde Tevzi Makarası,Platin ve Meksefe (kondansatör) bulunur. Buji: Yüksek voltajla tırnakları arasında kıvılcım oluşturarak ateşlemeyi sağlar.

51 Ateşleme Sistemi ile ilgili kısa notlar: Ateşleme sisteminde Buji ayarı, Platin ayarı ve Avans ayarı yapılır. Ateşleme ayarlarından birisi bile bozuk olursa motorun yakıt sarfiyatı fazla, çekişi düşük olur. Egzozdan siyah duman çıkar. Platin meme yapmışsa zımpara ile temizlenir. Platin sık sık meme yapıyorsa meksefe arızalıdır.

52 Kontak anahtarı unutulursa; ateşleme ateşleme pozisyonunda sisteminde platin açık veya endüksiyon bobini yanar. Kullanma kılavuzuna göre belli KM sonunda araçta buji ve platin değiştirilmelidir

53 Buji kablolarından birisi çıkmışsa motor sarsıntılı çalışır. Elektronik ateşleme sistemlerinde platin bulunmaz. Elektronik ateşlemeli sistemler daha yüksek voltaj ürettiğinden bujilere daha yüksek voltaj gider. Bu da yakıt sarfiyatını azaltır.

54 NOT: Enjeksiyonlu Benzinli Motorlarda: Emme manifolduna enjektörlerle benzin püskürtülür, emme sırasında silindire giden hava püsküren benzinle karışarak silindire dolar, ateşleme yine buji ile yapılır. Enjeksiyonlu benzinli motoru olan araçlarda; marşa basmadan önce enjeksiyon uyarı lambasının sönmesi beklenir ve gaz pedalına basmadan marş yapılır.

55 Yakıt sistemi ile ilgili kısa notlar: Egzozdan siyah duman çıkıyorsa yakıt sarfiyatı fazladır. Bunun sebepleri: Hava filtresi tıkalı ise Rölanti ayarı bozuk ise Jikle çekili unutulmuşsa veya takılı kalıyorsa yakıt sarfiyatı artar. Yakıt içerisinde toz, su, pislik gibi şeyler varsa motor düzensiz tekleyerek çalışır. Hava filtresi tıkalı ise basınçlı hava ile temizlenir.

56 Hava filtresi tıkalı, jikle çekili veya motoru çalıştırırken fazla miktarda gaz pedalına basılmışsa motor boğulur. Boğulmuş motoru çalıştırılırken gaz pedalına sonuna kadar basılarak marş yapılır. Yakıt sisteminde kışın: Hava filtresi kışlık pozisyona çevrilir ve Otomatik jikle kışlık pozisyona göre ayarlanır.

57 2. BENZİNLİ MOTORDA ATEŞLEME SİSTEMİ: Sıkıştırma işleminin sonuna doğru bujiye yüksek voltajı göndererek ateşlemeyi sağlar. Ateşleme sisteminin elemanları:

58 Akümülatör: Motor çalışmazken aracın enerji kaynağıdır.

59 Kontak: Endüksiyon Bobini: 12v akümülatör voltajını ile volta kadar yükseltir. Bu yüksek voltajı distribütöre verir. Distribütör: Endüksiyon bobininden gelen yüksek voltajı ateşleme sırasına göre bujilere dağıtır. Distribütör içerisinde Tevzi Makarası,Platin ve Meksefe (kondansatör) bulunur. Buji: Yüksek voltajla tırnakları arasında kıvılcım oluşturarak ateşlemeyi sağlar.

60 Ateşleme Sistemi ile ilgili kısa notlar: Ateşleme sisteminde Buji ayarı, Platin ayarı ve Avans ayarı yapılır. Ateşleme ayarlarından birisi bile bozuk olursa motorun yakıt sarfiyatı fazla, çekişi düşük olur. Egzozdan siyah duman çıkar. Platin meme yapmışsa zımpara ile temizlenir. Platin sık sık meme yapıyorsa meksefe arızalıdır. Kontak anahtarı unutulursa; ateşleme ateşleme endüksiyon bobini yanar. pozisyonunda sisteminde platin açık veya

61 Kullanma kılavuzuna göre belli KM sonunda araçta buji ve platin değiştirilmelidir. Buji kablolarından birisi çıkmışsa motor sarsıntılı çalışır. Elektronik ateşleme sistemlerinde platin bulunmaz. Elektronik ateşlemeli sistemler daha yüksek voltaj ürettiğinden bujilere daha yüksek voltaj gider. Bu da yakıt sarfiyatını azaltır.

62 Akümülatörün Görevi Ve Çalışma Prensibi

63 Akümülatörün Tarifi : Akümülatörler elektrik enerjisini, kimyasal enerji olarak depo ederler ve istenildiği zaman kimyasal enerjiyi, elektrik enerjisi olarak alıcı cihazların devrelerine verirler.

64 Akümülatörlerin Çeşitleri : Akümülatörler kurşunlu ve çelikli olmak üzere iki çeşittir. Kurşunlu Akümülatörler : Araçlarda, acil aydınlatma sistemlerinde, telefon santralleri ile alternatör santrallerinde ikaz bobinlerini beslemek için kullanılırlar. Yapısı : Genel olarak bir akümülatör bataryası; batarya kutusu, elemanlar (Pozitif ve Negatif), elektrolitten, oluşurlar.

65 Akümülatör Batarya Kutusunu Oluşturan Bölümler : (I) Akümülatör kutusu (II) Eleman oturtma ızgaraları (III) Plakalardan dökülen aktif toplanma yerleri (Tortu kabı) (IV) Üst bölme kapakları (V) Elektrolit doldurma kapakları maddelerin

66 Elemanlar : Pozitif ve negatif plakalarla seperatörlerden meydana gelir. (I) Pozitif Plakalar : Antimuanlı kurşundan pres veya döküm ile ince plaka kafesleri imal edilir. (II) Negatif Plakalar : Plaka kafesleri pozitifte olduğu gibi yine aynı şekilde imal edilirler. (III) Seperatörler : Pozitif ve negatif plakalar arasına yerleştirilen yalıtkan levhalardır.

67 İlk Hareket Donanımı (Marş Donanımı) Görevi: Motora ilk hareket vererek motorun çalışmasını sağlamaktır (Elektrik enerjisini mekanik enerjiye çevirir) Parçaları 1.Akümülatör 2.Marş Motoru 3.Marş Selenoidi 4.Kontak Anahtarı 5.Volant Dişlisi 6.Kutup Başları ve Kablolar

68 Şarj Donanımı Görevi: Aracın İhtiyacı Olan Elektrik Enerjisini ve Akünün Şarj Olmasını Sağlamak (Mekanik Enerjiyi Elektrik Enerjisine Çevirir) Parçaları 1.Akümülatör 2.Şarj Dinamosu (Altarnatör) 3.Konjektör (Regülatör) 4.Şarj Göstergesi 5.Kontak Anahtarı 6.Vantılatör Kayışı

69 Ateşleme Donanımı Görevi: Benzinli motorlarda yakıt hava karışımının yanmasını sağlamaktır. Parçaları : 1.Akümülatör 2.Kontak Anahtarı 3.Endiksiyon Bobini 4.Distribitör a.platin b.kondansatör c.tevzi Makarası 5.Bujile 6.Buji Kabloları

70 Benzinli Motor Yakıt Donanımı Görevi: Değişik yol ve yük şartlarına göre benzinli motorlarda yakıt hava karışımını hazırlayarak silindirlere göndermek Parçaları : 1.Yakıt Deposu 2.Yakıt Boru Ve Hortumları 3.Yakıt Pompası(Benzin Otamatiği) 4.Karbüratör 5.Hava Filitresi 6.Yakıt Filitresi 7.Emme Ve Egzost Manifoldu 8.Yakıt Göstergesi

71 Dizel Motor Yakıt Donanımı Görevi: Motor için gerekli hava ve yakıtı çalışma şartlarına göre silindirlere göndermektir Parçaları : 1.Yakıt deposu 2.Yakıt boru ve hortumları (alçak ve yüksek basınç) 3.Yakıt enjeksiyon pompası (mazot) 4. Besleme pompası 5. Hava filitresi 6. Yakıt filitreleri 7. Enjektörler 8. Emme ve egzost manifoldu 9. Isıtma bujileri 10. Yakıt göstergesi

72 Yağlama Donanımı Görevi: Sürtünmeyi önlemek, temizlik, soğutmaya yardımcı olmak Parçaları : 1.Karter 2.Yağ pompası 3.Yağ filitresi 4.Yağ göstergesi 5.Yağ müşürü 6.Yağ ölçme çubuğu 7.Yağ kanalları 8.Yağ boru ve rekorları pası önlemek,

73 Soğutma Donanımı Görevi: Motorun verimli olarak çalışması için en ideal ısı ortamını sağlar Parçaları 1.Radyatör 2.Su pompası 3.Vantılatör ve kayışı 4.Termostat 5.Isı göstergesi 6.Radyatör alt ve üst su hortumları 7.Taşırma kabı (ilave su kabı)

74 Araçta Bulunan Göstergeler NOT:GÖSTERGELER ŞÖFÖRÜN GÖZÜ VE KULAĞIDIR 1. Km.saati 2. Motor devir saati 3. Günlük km sayacı 4. Yağ göstergesi 5. Hararet göstergesi 6. Yakıt göstergesi 7. Şarj göstergesi 8. Jikle göstergesi 9. El fren göstergesi 10.Zaman saati

75 11.Dörtlü flaşör göstergesi 12.Sinyal göstergesi 13.Far göstergesi 14.Sis lambası 15.Emniyet kemer göstergesi 16.Fren hidrolik göstergesi

76 Güç Aktarma Organları : Motordan aldığı dönü hareketini tekerleklere ileten sistemdir. 1.Kavrama (Debriyaj) Sistemi İlk kalkışta sarsıntısız bir hareket sağlayan,motorun hareketini vites kutusuna iletmeye veya kesmeye yarayan sistemdir. 2.Vites Kutusu (Şanzuman) a.aracın yol ve yük durumuna göre hızını ayarlayan ve aracın geriye doğru hareket etmesini sağlayan sistemlerdir. b.sisteme mutlaka dişli yağı konulmalı ve periyodik olarak seviyesi kontrol edilmelidir.

77 3.Diferansiyel Şanzumandan alınan hareketi 90 derece kırarak tekerleklere ileten ve virajlarda iç tekerin az dış tekerin daha fazla dönmesini sağlayan sistemlerdir. 4.Şaft(Kardan Mili) Vites kutusu ile diferansiyeli birbirine bağlar ve hareketin iletilmesini sağlar. Değişik açı ve yüksekliklerde çalışır Burkulmalara karşı dayanıklıdır (içi boştur) Üzerindeki kayıcı mafsal sayesinde uzama ve kısalma yapabilir

78 5. Aks milleri Diferansiyeldeki hareketi tekerleklere ileten millerdir. 6.Tekerlek ve Lastikler Aracı üzerinde taşırlar Frenlemede aracın kaymadan durmasını sağlar İyi bir sürtünme yüzeyi oluşturarak patinajı önler

79 Fren Sistemi Görevi: Hareket halindeki aracı mümkün olan en kısa mesafede durdurmak ve duran aracıda sabit hale getirmektir Kullanılan Fren Çeşitleri 1.Sıvı (hidrolik) fren ayak freni 2.Mekanik fren (el freni) 3.Egzos freni 4.Havalı frenler

80 Fren sisteminin bazı parçaları şunlardır: -Fren pedalı -Merkez pompası -Fren boruları -Tekerlek silindirleri -Fren diski -Fren balatası -Kampanalar -Fren ayar sistemleri

81 Araç Frenlerindeki Güvenlik Sistemleri ABS sisteminin avantajları (anti blokaj sistem) 1.Emniyetli durma mesafesi sağlar 2.Aracın direksiyon hakimiyetini kolaylaştırır 3.Aracın yol üzerinde kaymasını önler ASR sistemimin avantajları (anti patinaj sistem) 1.Aracın savrulmasını önler 2.Güvenli sürüş ve duruş sağlar

82 Frenin Tutmamasının Sebepleri 1.Sistemde fren hidroliği az veya yoktur 2.Boru ve rekorlarda kaçak, sızıntı vardır 3.Fren balataları aşınmıştır 4.Fren sisteminde hava vardır 5.Fren balataları yağlanmıştır NOT:EL FRENİ SOĞUK HAVALARDA ÇEKİLİ BIRAKILMAZ EL FRENİ ÇEKİLİ İKEN ARACIN HAREKET ETMESİNİN SAKINCALARI -Araç zorlanır -Balatalar ısınır ve aşınır -Frenler tutmaz,kampanalar ısınır

83 Ön Düzen (Direksiyon) Sistemi Bir aracı istenilen tarafa yöneltmek için ön tekerleklerin sağa veya sola olan doğrultularını değiştirir,aracın sevk ve idaresini kontrol eder. Parçaları : 1.Direksiyon simidi 2.Direksiyon kutusu 3.Direksiyon mili ve kovanı 4.Rotlar ve rot başları

84 Süspansiyon Sistemi Görevi: Mekanik, Hidrolik ve Havalı sistemlerdir.yol sathından gelecek vuruntu ve sallantıları üzerlerine alarak aracın rahat ve emniyetli bir şekilde kullanılmasını sağlar. Süspansiyon sistemi araçtaki tüm tekerlek bağlantılarında bulunur. Parçaları : 1.Helezon yaylar veya makaslar 2.Amortisörler

85 Terimlere yabancı kalmayın; ABS, AC, MSR, ASR,BAS ne demek? ESP: Elektronik Stabilize Programı (ESP), sensörler sayesinde otomobilin seyir halinde çizgisini korumasına yardımcı olur. Böylece, araç savrulmadan stabil bir şekilde seyrini sürdürür. BAS ya da EBA: ''Brake Assist System'' ve ''Emergency Brake Assist''in kısaltmaları olan BAS ve EBA, sürücünün fren pedalına sert basması halinde devreye girerek, fren gücünü tam olarak devreye sokar.

86 ABS: ''Antiblock Brake System''in kısaltması olan ABS, sürücülere, tekerlekler kilitlenmeden fren yapma olanağı sağlar. Ani frenler veya ıslak zeminlerde devreye giren ABS, kullanılan aracın manevra ve kontrol yeteneğini artırarak, sürücüye yardımcı olur. MSR: ''Motor Schleppmomenten Regelung''un kısaltması olan MSR, özellikle kaygan zeminlerde, sürücünün ayağını gaz pedalından çekmesiyle oluşacak kaymayı, motor torkunu kullanarak önlemeye çalışır.

87 ASR: ''Anti Schlupf Regelung''un kısaltması olan ASR, araçların patinaja düşmeleri önler. Türkçe'ye antipatinaj sistemi olarak çevrilebilecek ''ASR'', patinaja geçildiğinde çekiş olan tekerleklere giden gücü kontrol eder ve tutunmayı sağlar. EBD: ''Electronic Brake Distributor''ün kısaltması olan ''EBD'', fren yapılması halinde gücün ön ve arkadaki akslara dengeli şekilde dağılmasını sağlar. Böylece, güvenli fren yapılmasına yardımcı olur.

88 ASC+T: ''Elektronik çekiş kontrol sistemi'' olarak tanımlanan sistem, aracı seyir halindeyken sensörler aracılığıyla sürekli takip eder. Sürücü, tehlike yaratacak durumlarda aracına gaz verse bile, sistem motor gücünü sınırlar. EPB veya APB: Klasik el freninin yerine geçen bu sistemde, el freni, anahtar kontak yuvasından çıkarıldığında otomatik olarak devreye girer. Sistem, bazı modellerde, motor yeniden çalıştığında, bazı modellerde de bir butona basılarak devreden çıkarılır. Tiptronic: Araçlardaki şanzımanın manuel ya da otomatik olarak kullanılmasına olanak sağlar.

89 Cruise Control: Otomatik hız kontrol sistemi olarak tanımlanan ''Cruise Control'' sürücü tarafından devreye sokulduğunda, aracın hızını sabitler. Sistem devreden çıkarılmak istendiğinde, gaza, frene ya da sistemi çalıştıran düğmeye yeniden basılması gerekir. Günümüzdeki bazı yeni nesil modellerde kullanılan, ''Akıllı Cruise Control'' ise sensörler aracılığıyla öndeki araçla olan mesafenin daraldığını tespit eder etmez, aracı yavaşlatır ve daha sonra hızı tekrar ayın seviyeye otomatik olarak getirir.

90 SRS: Otomobil kabinindeki sürücü ve yolcuların bir kaza anında korunması amacıyla geliştirilen ''Airbag'' veya ''SRS (Suplementary Restraint System)'', Türkçe'ye ''hava yastığı'' olarak geçti. Emniyet kemeriyle birlikte kullanılmaları halinde maksimum koruma sağlayan hava yastıkları, çarpışma sırasında, çok kısa bir süre içinde otomatik olarak devreye girer.

91 EKONOMİK ARAÇ KULLANMA

92 Klima Yaz aylarında güneşte kalan aracı çalıştırmadan önce camları açarak araç içindeki aşırı ısınmış havayı dışarı atınız. Aracın kliması çalışırken camları kapalı tutunuz. Aracın kliması ile havayı ısıtamazsınız...! Aracınızın klimasını çalıştırdığınızda her 100 km de litre extra benzin tüketirsiniz. Ozon tabakasının delinmesine neden olan CFC lerin %10 uşehiriçi bölgelerde taşıt klimalarından ileri gelir.

93 Yakıt Yaz aylarında özellikle akşam-gece-sabah saatlerinde benzin satın alınız. Soğuk saatlerde benzin satın alarak hem benzin buharlarının atmosfere kaçmasını önlersiniz hem de daha yoğun benzin satın alırsınız. Yakıtın tipini ve markasını dikkatli seçiniz. Benzin buharının depo kapağı üzerine baskısını önlemek için yakıt deposunu ağzına kadar doldurmayınız. Yakıt depo kapağı mutlaka sızdırmaz olmalıdır. Depo kapağından benzin buharlaşmamalıdır.

94 Tekerlekler Lastiklerin hava basınçları yeterli olmalı. Yeterli miktarda basıncı olmayan lastikler çabuk tahrip olur ve ömrü kısalır. Yol tutuşu zayıflar, patlamaya ve yırtılmaya neden olur. Lastiklerin hava basıncını aracınız soğuk iken kontrol ediniz. Sıcak lastiğin hiçbir zaman havasını almayınız. Lastiklerin hava basınçlarını ayda bir kontrol ettiriniz. Lastiklere üreticinin tavsiye ettiği yeterli hava basıncı verilmelidir. Lastiklerin hava basıncı yeterli olmayan taşıtlar, %5 a varan fazla yakıt tüketimine neden olur.

95 Aracınızı yüksek hızda sürmeniz lastiklerin daha hızlı tahribatına neden olur. Lastiklerin hava basıncı bir birim (1 1bf/in.2 ) düşükse %2 daha fazla yakıt tüketirsiniz.

96 Rölanti Aracınızı 30 saniyeden fazla rölantide çalıştırmayınız. Kış aylarında aracınızı hareket ettirmeden önce motorunuzun ısınması için 1 ila 2 dakika rölantide çalıştırmanız yeterlidir. Bir saatlik rölanti esnasında 3000 gr. sera gazı CO2 i atmosfere atarsınız

97 Araç Sürme Şehir içi bölgelerde ekonomik ve ideal taşıt hızı km./saattir. Gaz pedalını devamlı nazikçe kullanınız. Ani kalkışlardan ve duruşlardan kaçınınız. Ani fren yapmaktan kaçınınız. Olması gereken vitesten düşük viteslerde aracı kullanarak %45 e varan daha fazla yakıt tüketimine, motorun yorulmasına ve yıpranmasına neden olursunuz. Motoru yormamak için mümkün olduğunca aracınızı uygun viteste kullanınız.

98 Aracınızın vitesini nazikçe fakat hızlı olarak değiştiriniz. Aracı ani olarak çalıştırıp hızlandırmak normal seyir esnasındaki değerden %60 daha fazla yakıt tüketimine neden olursunuz.

99 Verimli Yakıt Tüketimi Bir taşıtın şehir içi yollarda verimli yakıt tüketimi en fazla 8 litre/100 km. ve şehirlerarası yollarda en fazla 6 litre/100 km. olmalıdır. Araç satın alırken aracın yaşını ve 100 km de tükettiği yakıt miktarını mutlaka öğreniniz. Hava filtresi kirli ve tıkalı ise filtre motora hava akışını engeller. Kirli hava filtresi %10 daha fazla yakıt tüketimine neden olur. Hava filtresini temizleyiniz/temizletiniz veya değiştiriniz.

100 Fazla Yük Yolculuk esnasında aracınızı fazla yükle yüklemeyiniz. İstiap haddinin üzerindeki her 45 kg. ek yük, %7 ekstra yakıt tüketimine neden olur. Bir araç şehir içi yollarda normalde 7 lt./100 km. benzin tüketiyorsa ve bu araç üzerine ekstra 45 kg. yük konmuşsa, bu durumda 7.5 lt./100 km. benzin tüketirsiniz.

101 Egzoz Aracınızın egzozundan beyaz duman çıkıyor ve bu en fazla 5 saniye sürüyorsa motor iyidir. Bu uzun süre devam ediyorsa (10 sn.den fazla) motorda bir problem var demektir. Egzoz gazı siyahsa hava/yakıt karışımı iyi değil, çok fazla yakıt tüketiliyor ve egzozdan yanmamış hidrokarbon atılıyor demektir. Enjeksiyon sistemini kontrol ettiriniz.

102 YAKIT TASARRUFU YAPMAK İÇİN İPUÇLARI; Otomobili rölantide ısıtmayın Motoru çalıştırıp yola çıktığınızda yaptığınız birinci kilometre sonunda otomobilin yaktığı benzin üç dakika rölantide çalışmış kadardır. Yani otomobili üç dakika ısıtmak için harcanan benzinle 1 km yol yapabilirsiniz. Bu nedenle uzun süreli durmalarda motoru durdurmakta fayda var.

103 Kısa mesafeler için araç kullanmak lüks Yapılan bir test sonucunda 0 derece santigrad hava sıcaklığında 1.6 litrelik orta sınıf bir otomobil motoru marşa basıldığı andan itibaren 100 km'de 40 litreye eş bir tüketim değeri veriyor. Ancak 4 kilometre yol kat edildikten sonra otomobilin motoru normal ısısına kavuşuyor ve tüketim normalleşiyor. Bu nedenle kısa mesafeler için otomobili kullanmak yerine yürümek daha sağlıklı ve ucuz oluyor.

104 Doğru zamanda vites değiştirin, ekonomik viteste sürün Birinci vitesi yalnızca otomobili hareket ettirmek için kullanın ve hemen ikinci, üçüncü ve dördüncü viteslere geçin. Vitesler değiştirildiğinde motor devri değişir. Motor devri krank milinin bir dakikada yaptığı devir sayısıdır d/d'lik maksimum devir sayısı krank milinin saniyede 100 devir yaptığı anlamına gelir. Her motorun maksimum devir sayısı olduğu gibi en verimli çalıştığı bir devir de vardır.

105 Sakin, yol ve trafik koşullarına uyumlu kullanım Ne kadar kararlı ve uyumlu otomobil kullanırsanız o denli az benzin tüketir o denli az sinirlenirsiniz ve otomobiliniz o denli az yıpranır. Akan trafiğin ritmine adapte olmak ve otomobilin hemen önüne değil daha ileriye bakarak gelişmeleri izlemek sakin ve trafiğe uygun sürüşün bir parçası.

106

107

108

109

110