Paleosol. Tuzlu toprak

Transkript

1 Paleosol Pararendzina Çernozyum Rendzina Tuzlu toprak Kırmızı Akdeniz Toprağı

2 TOPRAK HORİZONLARI A h veya A 1 : Humuslu üst toprak horizonu A e veya A 2 : Söskioksitlerin( Fe, Al öksit vb.) yıkanması A el ve A 1e : Söskioksit+kil taşınması B v: Balçıklanma ve esmerleşme zonu B s ve B 1 : Söskioksit birikimi B t ve B 2 : Kil birikimi B st ve B ts : Söskioksit+kil birikimi B h : Humus birikimi B ca : Kireç birikimi B z : Tuz birikimi C v : Anamateryal zonu (ufalanmış anakaya) C n : Sert anakaya (Ufalanmamış anakaya) C ca : Kireçli anamateryal C z : Tuzlu anamateryal

3 Jeolojik yapı Yüzey şekilleri gibi etkenlerle farklı toprak tipleri görülür.

4 1) Karasal topraklar bölümü 2) Yarı karasal topraklar bölümü 3) Su altı toprakları ve turbalıklar bölümü

5 1) Karasal Topraklar Bölümü Sızıntı suyunun toprak içinde yukarıdan aşağı doğru hareket ettiği topraklardır AYRIŞMA TOPRAĞIN OLUŞUMU OLGUNLAŞMASI -GELİŞİMİ olayları bütün safhaları ile bir sıra içinde incelenebilmektedir

6 Karasal topraklar horizonlarının gelişim sırasına göre dört alt bölüme ayrılmışlardır. a) Azonal Karasal Topraklar Alt Bölümü b) İntrazonal Karasal Topraklar Alt Bölümü c) Zonal Karasal Topraklar Alt Bölümü d) Antropojen Karasal Topraklar Alt Bölümü

7 a) Azonal Karasal Topraklar Alt Bölümü Bu topraklarda toprak oluşumu henüz bir ayrışma - oluşum safhasındadır. Bu nedenle toprak horizonları gelişmemiştir. Doğal yapısı bozulmamış arazide anamateryalin üstünde belirginleşmemiş bir (Ah) horizonu yer alabilmektedir. Azonal karasal topraklar üç sınıfta toplanmışlardır: Dağlık arazideki ham topraklar Erozyona uğramış alanlardaki anamateryaller Tortul materyaller

8 Dağlık arazideki ham topraklar: dağlık arazide ayrışarak anamateryale dönüşmüş, bir miktarda organik madde artıkları ile karışabilmiş (Ah)/Cv horizonlu ham topraklar -iskelet toprakları gelişmiştir. Erozyona uğramış alanlardaki anamateryaller: Erozyona uğramış alanlarda kalan anamaterya ve kayalık arazi bu sınıf içinde toplanmıştır. Tortul materyaller : Alçak, taban ve dağlık arazideki çanaklarda toplanmış olan tortul materyaller taşlı, kumlu, tozlu, balçıklı, killi yapıda olabilirler.

9 b) İntrazonal Karasal Topraklar Alt Bölümü

10 İntrazonal topraklar 6 sınıfa ayrılmaktadır: (1) Silikat anakayalarından oluşan intrazonal topraklar (2) Kireçli silikat anakayalardan oluşan intrazonal topraklar (3) Kireç taşlarından oluşan intrazonal topraklar (4) Gevşek materyallerden oluşan intrazonal topraklar (5) Kara topraklar (Marnlardan oluşan topraklar) 6) Tuzlu topraklar

11 Ah horizonuun kalınlığı ve humus oranı iklim özellikleri ve bitki örtüsüne göre değişir. (1)Silikat anakayalarından oluşan intrazonal topraklar Silikat anakayalarının ufalanması ve ayrışması sonucu oluşan A/C horizonlu taşlı ve sığ topraklardır. Trakya Kırıkkkale de bulunur. RANKER Ah horizonu Cv horizonu... Cn horizonu.

12 Ranker ler hafif asit ve asit reaksiyonlu topraklardır. Ranker den esmer topraklar gelişmektedir.

13 (2) Kireçli silikat anakayalardan oluşan intrazonal topraklar Kireçli silikat anakayaları kireçli şistler ve kireçli flişler dir. En tipik örneği pararendzina tipi topraklardır. Nötr ve hafif alkalen topraklardır.

14 (3) Kireç taşlarından oluşan intrazonal topraklar Kireçtaşı, dolomit, marn taşı ve alçı taşından oluşan A/C horizonlu topraklardır. Tipik temsilcisi rendzina dır. Nötr veya alkalen topraklardır. Horizon yapısı Ah-Cv-Cn şeklindedir. Güney Trakya da bulunabilir.

15

16 (4) Gevşek materyallerden oluşan intrazonal topraklar REGOSOL:Kireçli ve kireçsiz gevşek süzek anamateryallerin topraklaşması sonucunda oluşmuş Ah / Cv horizonlu topraklardır. Toros dağlarında bulunurlar. PELOSOL :Kil ve killi tortul materyaller ile mil (kilce zengin) türündeki tortulların topraklaşması ile oluşmuş Ah/Cv horizonlu topraklardır. Pelosol kil toprağı anlamına gelmektedir.

17 5) Kara topraklar (Marnlardan oluşan topraklar) Kara topraklar kireçli kil (marn) anamateryallerinin topraklaşması ile oluşan Ah / Cv horizonlu topraklardır. Doğu Anadolu yaylalarında bulunurlar. Kara topraklarının 2 tipi vardır: ÇERNOZYUM 5) Kara topraklar (Marnlardan oluşan topraklar Kalın ve humuslu esmer - kara bir Ah horizonu ve altta kireç çökelekleri birikmiş kireçli bir kil anamateryalinden oluşur.

18 KARAKEPİRLER (VERTİSOL = GRUMUSOL) Kireçli kil, killi anamateryallerden veya killi kireçtaşlarından bozkır iklimi şartlarında oluşan Ah/Cca/Cv veya Ah/Bv/Cv-ca/Cv horizonlu topraklardır

19 6) Tuzlu topraklar Karasal tuzlu topraklar kurak mıntıkalarda oluşup gelişmektedirler. Tuzlu topraklar A/C ve A/B/C horizonlu olabilmektedirler. İç Anadolu bölgesinde bulunurlar. Tuzlu topraklar sınıfında üç tip ayrılmıştır. (1)Tuzlu alkali toprak (solonçak) (2) Tuzlu toprak (solonetz) (3) Tuzlu bozkır toprağı (solod)

20 1) Tuzlu alkali toprak (solonçak):sodyum tuzları yanında magnezyum ve kalsiyum tuzlarını da içerirler. 2) Tuzlu toprak (solonetz):siyah alkali topraklar olarak da tanımlanırlar. Sodyum tuzları üst topraktan yıkanmış fakat alt toprakta yoğunlaşmışlardır. (3) Tuzlu bozkır toprağı (solod): Boz renkli bir yıkanma ve kil taşınma zonu ile kil ve humus birikimi sonucunda esmer bir birikme horizonuna sahiptirler.

21 3) Zonal Karasal Topraklar Alt Bölümü Zonal topraklar iklim etkisi altında toprak horizonlarının geliştiği topraklardır Zonal karasal topraklar 7 sınıfa ayrılmıştır. a) Esmer topraklar sınıfı Anakayanın ufalanması ve ayrışması sonucunda oluşan anamateryal giderek kum ve toz boyutuna kadar incelir. Sonra oluşan kil minerali ile kum ve tozlar birbirine yapışarak balçıklanma oluşur ve ayrışma sonucu serbest kalan ve organik ayrışma ürünlerinin de etkisi ile koyu renkli amorf demir oksit toprağın esmerleşmesine sebep olur. Humus formu çürüntü veya mull tipi humustur. Esmer orman toprağı: Orman altında gelişmiş Ah/Bv/B-C/Cv horizon sırasındaki topraklardır Esmer bozkır toprağı: Ah/Cv horizonlu topraklardan gelişirler ve Ah/Bv/Cv horizon sırasına sahiptirler.

22 b) Yıkanmış esmer topraklar sınıfı Esmer toprakların ileri gelişim aşamalarından birini oluşturmaktadırlar. Toprak reaksiyonu ph arasındadır. Solgun-esmer orman toprağı: Az bir demir yıkanma ve birikmesinden dolayı solgun bir yıkanma zonuna sahiptir. Ah/Ale/A-B/Bts/B- C/Cv horizon sırasına sahiptir. Toprak reaksiyonu ph arasındadır. Boz-esmer orman toprağı: Üst topraktan belirgin bir demir yıkanması ile gelişmiş boz renkli yıkanma horizonu, alt toprakta ise biriken demir oksitlerin boyadığı kırmızı, sarımsı kırmızı veya kahvemsi kırmızı birikme zonunda dolayı boz olarak nitelendirilmiştir. Toprak reaksiyonu ph arasındadır.

23 c) Podsoller sınıfı Podsol lar asit esmer topraklardan gelişmektedirler. A/B/C horizonlu topraklardır. Şiddetli asit ortamda, ham humus tipinin sağladığı asit ürünler ve iklim, bitki toplumunun etkisiyle ve üst toprakta aşırı derecede yıkanma sonucunda podsol gelişmektedir. Podsolun yıkanma zonu odun külü renginde, birikme zonu ise sarımsı kırmızı veya kırmızı renktedir. Alt toprakta ise topak ve prizmaların yüzeylerinde kil kaymakları görülmemektedir.

24

25 d) Kırmızı Akdeniz toprakları sınıfı Akdeniz ikliminin etkisinde ve esas itibariyle kireç taşlarından oluşmuş topraklardır. A/B/C horizonlu topraklardır. Kırmızı akdeniz topraklarının Terra rosa (Akdeniz ikliminin olduğu yerde bulunur) ve Terra fuska tipi (Akdeniz ikliminin nemli ama daha serin yerlerinde bulunur) iki türü vardır. Kırmızı Akdeniz topraklarından ; kireç taşından oluşanlar, ayrışma ve çözünme sonucunda kalsiyum karbonatın yıkanıp gitmesi ile geriye kalan katık maddelerden gelişmektedirler.

26

27 e) Laterit topraklar sınıfı Tropik iklim kuşağında sıcak iklim etkisi altında alkalen ortamda silisyumun yıkanması ve demir ile alüminyum oksitlerin yıkanmadan kalışı sonucu gelişmişlerdir.

28 f) Fosil toprakları ( Paleosoller) sınıfı Ülkemizde tahrip olmamış, dolayısı ile erozyona uğramamış bitki örtüsü altında rastlanabilmektedirler. Doğu Karadeniz Bölge sinde de bulunurlar.

29 g) Durgunsu toprakları( Pseudogleyler) sınıfı Toprak içindeki sızıntı suyunun geçirimsiz bir tabaka veya horizonunun üstünde ve içinde durgunlaşması sonucunda gelişmektedirler Pseudogley: durgun su alt toprakta kalır ve buradan yukarıya doğru hareketiyle oluşan toprak tipidir. Stagnogleyler: durgun suyun toprak içerisinde bütün yıl mevcut topraklardır.

30 4) Antropojen Karasal Topraklar Alt Bölümü İnsan etkisi ile doğal yapısı bozulmuş karasal topraklardır. Antropojen karasal topraklar dört sınıfa ayırt edilmişlerdir: Tarım toprakları Orman toprakları Erozyona uğramış topraklar Kirlenmiş topraklar

31 Tarım toprağı Tarım yapmak amacı ile üst toprağın işlenmesi sonucunda horizonlar birbirine karışmış ve bir işlenmiş toprak zonu olan Ap horizonu gelişmiştir Orman toprağı Son 40 yıl içinde toprak işlemesi orman topraklarına da uygulanmış ve onların doğal yapılarında önemli değişikliklere sebep olunmuştur. Erozyona uğramış topraklar Doğal yapılarını kaybetmiş antropojen topraklardan bir kısmı da erozyona uğramış olan topraklardır. Kirlenmiş topraklar Asit yağışlardan etkilenmiş gübreleme ile değiştirilmiş, atık maddelerle kirlenmiş sulama ile değiştirilmiş olan topraklar kirletilmiş topraklardır.

32 2) Yarı Karasal Topraklar Bölümü Bu topraklarda toprak suyu yağışlı mevsimlerde yukarıdan aşağı sızıntı suyu halinde sızmakta, alt toprakta taban suyu halinde birikmekte ve yaz döneminde kapilar gözeneklerden tekrar üst toprağa yükselmektedir Taban suyunun hareket hızına ve bulunuş derinliğine göre üç alt bölüme ayrılmışlardır. (1) Subasar topraklar (2) Tabansuyu toprakları (Gley ler) (3) Bataklık toprakları a) Tuzlu bataklık toprakları sınıfı b) Kireçli bataklık toprakları sınıfı c) Tatlısu bataklık toprakları sınıfı

33 3) Su Altı Toprakları Ve Turbalıklar Bölümü Yılın her mevsiminde su altında kalan topraklardır. Bunlarda toprak oluşumu, önce birikim, sonra da oluşum safhalarını izler. Bu materyalin üstünde yetişen su bitkilerinin artıklarının zaman içinde suyun içinde çökelmesi ile su altı toprakları oluşurlar. Oluşumun bir birikme sürecinden geçmeden gerçekleşmesi de mümkündür. Bu durum daha çok turbalıklarda görülür.

34 Su altı toprakları alt bölümü Bu topraklar oluşumlarını etkileyen suyun özelliklerine göre sınıflara ayrılmışlardır. (1) Tuzlu sularda oluşanlar (Deniz ve tuzlu göllerde) (2) Kireçli sularda oluşanlar (göl ve durgun ırmak ağızlarında) (3) Tatlı sularda oluşanlar (göl ve durgun ırmak ağızlarında) Turbalıklar alt bölümü Turbalıklar genellikle göl kenarlarında suda yetişen bitkilerin artıklarının birikimi ile oluşmaktadırlar.

35 TOPRAK VARSA HAYAT DA VARDIR!!!