Camilerimiz değerlerini nasıl kaybetti?
|
|
- Erdem Aydoğan
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 On5yirmi5.com Camilerimiz değerlerini nasıl kaybetti? İslâm'ın ibadet ve toplanma yeri camiler, yüzyıllar içinde gerek mimari gerekse fonksiyonları bakımından nasıl bir dönüşüme uğradı?... Yayın Tarihi : 2 Ağustos 2012 Perşembe (oluşturma : 12/22/2016) İslâm'ın ibadet ve toplanma yeri camiler, yüzyıllar içinde gerek mimari gerekse fonksiyonları bakımından birçok dönüşüme uğradı. Klasik Osmanlı döneminde ihtişamının doruğuna ulaşan camiler, giderek hem yapısal hem manevi açıdan ruhlarını kaybetti. Günümüzde ise o parlak döneme duyulan özlemin kötü kopyaları, köyden şehire Türkiye ye hâkim oldu. İnsanlar ibadet etmek için toplandı. Güçlerini bir araya getirdi. Birliğin gücünü hissetti. Urfa daki Göbeklitepe, günümüzden 12 bin yıl öncesine giden tarihiyle dünyada bilinen en eski ibadet yeriydi. En erken tapınaklarla başlayan hikaye, bu mekanların giderek siyasi, idari, ticari fonksiyonlar üstlenmesiye devam etti. Mezopotamya tapınakları, hem ticaretin hem hazinenin toplandığı yerler oldu. Vergiler buralarda toplanmaya başladı. Bu fonksiyonlar sonraki tek tanrılı dinlerde de kısmen devam etti. Yahudilik teki sinagog, Hıristiyanlık taki kilise (eklesia), Müslümanlıktaki cami kelimeleri de bir araya gelinen, toplanılan yer anlamındaydı; aynı zamanda bu mekanlarda toplanan cemaatleri de simgeledi. Cami kelimesi, Kur an da bugünkü anlamıyla kullanılmamış. Kur an da, ibadethane için mescit deniliyor. Oysa bugün, secde edilen yer anlamındaki mescit, küçük ibadet yerlerine deniyor. Abbasiler zamanında ( ) her çeşit törensel, onursal toplantı yerinin adı camiydi. Bu nedenle ibadet için ayrılan yerlere mescid-ül cami dendi. O dönemde satranç oynanan bir kulübe cami denildiği gibi, bir okula mektebü l-cami, hatta bir sokağa suku l-cami deniyordu. Eski kitaplarda Bağdat, Kahire, Kurtuba şehirlerinde yüzlerce cami adı geçmesi bundandır. İçinde namaz kılınan mescidü l-camiler ise gece gündüz açıktı. Görevliler (ferraşlar) ortamı daima temiz tutar; içeri hayvan girmesini engeller; yabancıların, kimsesizlerin ve yolcuların barınmasına izin verirdi. Namazdan önce ve sonra camide oturmak, söyleşmek, türlü konuları tartışmak, ders çalışmak, ders vermek, dinlenmek, dua okumak âdetti. Ortaçağ camileri, asıl anlamıyla, kutsal yerler değildi; sosyal hayatın merkeziydi. İslâm ın tek kutsal yeri, Mekke de çevresi tavaf edilen Kâbe idi. Cami mekanı, çevresinde toplanılan bir havuz, kuyu, şadırvan veya çeşmeyi dört yandan kuşatan üstü açık bir avluydu. Bu avluya bağlı yerler, mezheplere göre her biri çok sayıda kişiyi alabilecek kapasitede idi. Mescid-i camilere doğrudan cami denilmesi, daha Emeviler döneminde bu toplu namaz yerlerine yüksek kuleler biçiminde minareler; İslâmiyetin yayıldığı eski uygarlık ve kültür
2 bölgelerindeki mabetlere özenilerek, şerefe, sahın, seki, kubbe, mihrap, minber, kürsü, maksure, mahfil, şadırvan gibi öğelerin eklenmesiyle başladı. İslâm ın ilk dönemlerinde yapılan camiler, fethedilen coğraflardaki büyük tapınakların camiye çevrilmesi şeklinde ortaya çıktı. Yeni yapılan camilerse, ister istemez başlangıçtaki özgün mescit yapısından farklıydı. Kudüs teki Mescid-i Aksa bunun en iyi örneklerindendir. Önemli bir yaklaşım da, barış yoluyla teslim olan şehirlerdeki tapınakların -Şam ve Humus ta olduğu gibi- yarısının camiye çevrilmesi, diğer yarısının gayrimüslimlerce kullanılmaya devam edilmesiydi. Mescid-i Aksa bugün de bu şekilde kullanılıyor. 9. yüzyılda Türklerin İslâmiyet e girişinden sonra ilk yapılan camiler Bağdat ın güneyindeki Samarra Ulucami, Ebudulef Camii ve Mısır daki Tolunoğlu Ahmet Camii dir. Türklerin İslâm coğrafyasında ilk ibadetleri bu mekanlarda gerçekleşti. Anadolu da ilk cami Anadolu coğrafyasında bilinen en eski cami, Harran Ulu Camii dir. 8. yüzyıla ait tam bir Emevi yapısı olan ve eski bir tapınak üzerine inşa edilen bu cami, zengin taş işçiliğiyle muhteşemdi (bugün maalesef arkeolojik bir kalıntı halindedir). İslâm kaynakları bu dönemde Anadolu da yapılan birçok camiden bahseder. Fakat ülkemizde bir İslâm arkeolojisi olmadığından, bunların izleri bilinmemektedir. Daha sonra, Anadolu da camiye çevrilen ilk kiliseler Diyarbakır Ulu Camii, Urfa Ulu Camii ve Antakya Ulu Camii dir. Bugünkü mimarileri değişmiş olsa da, bunlar erken İslâmiyet döneminin ilk yapılarıdır. Bunlar tarihsel süreç içinde Haçlı Seferleri sırasında birkaç defa el değiştirdiler, bir kilise bir cami olarak yaşadılar. Bu örneklerden sonra takip edebildiğimiz ilk İslâm mabedi, Selçukluların 11. yüzyılda Kars Ani deki
3 Ermeni katedralini camiye çevirmesiyle oluşan yapıdır. Bu ihtişamlı dev taş yapı Ortaçağ da terkedilmişse de Anadolu da Türklerin siyasi hâkimiyetinin simgesi oldu. Bu dönemde, 12. yüzyıldan itibaren Selçuklular, Artuklular, Danişmendliler, Mengücekler, Saltuklar, hâkim oldukları şehirlere ulucami adı altında yeni camiler inşa ettiler. Bunlardan Harput, Malatya gibi ulucamiler İran geleneğinden, Diyarbakır, Silvan, Mardin ve Siirt Ulıucamiler ise Suriye geleneğinden etkilendiler. Kiliseler cami oluyor M. Halil Yinanç Anadolu nun Fethi kitabında Türklerin fetih sürecinde ilk başta yeni camiler yapmayarak eski mabetleri camiye çevirdiklerini, Abbasi halifelerinin gönderdiği 70 minber için bu mabetleri kullandıklarını yazar. 12. yüzyıl ortalarında Anadolu da egemen din henüz Hıristiyanlık, mabetler de çoğunlukla kilise olduğu için, Müslüman fatihler bunlardan bazılarını camiye çevirmekle beraber, kendi yaptıkları camilerin kiliselere benzememesine ve Hıristiyan geleneklerinin camiye girmemesine önem veriyorlardı. Bundan dolayı dekoratif tasarımlar sadece cümle kapılarında, içerde de mihrap ve minberde uygulanıyordu. Bu tarihten itibaren özellikle coğrafi etkilerle cami yapıları değişmeye başladı. Bölgenin iklimi kadar, inşaat malzemesi gibi faktörler de etkiliydi. Anadolu da cami yapımı için tuğladan ziyade taş kullanıldı. Aynı zamanda Anadolu kökenli yerel mimari, Bizanslı, Süryani, Ermeni ustaların etkisiyle cami mimarisinde farklılıklar yarattı. İslâm inancı, figür kullanılmasına izin vermediğinden çok iyi stilize edilmiş bitkisel süslemeler veya sonsuza uzanan geometrik kurgular öne çıkmaya başladı. Bunların ilk örnekleri Konya Alaaddin Camii, Niğde Alaadin Camii ve Kızıltepe Ulucamii nde görülür. Aynı sıralarda, İslâm inancını yansıtan yazılar da camilerde uygulandı. Kur an dan ve hadislerden alıntılar yazılmaya başladı. Bu, yazının, hat sanatında bir süsleme olarak kullanılmasının başlangıcıdır. Bugün de Arap harfleriyle sanat, hâlâ cami süslemelerinin baş unsurudur. Arap yazısının Türkler için dinî bir anlam taşıması da bundandır.
4 Bu dönemdeki ulucamilerin kıble kapısı tarafında cemaatin toplandığı avluyu, bir gölgelik (revak) çevrelerdi. Diğer cephelerde de avlular, çeşme ve yalaklar, binek hayvanları için sundurmalar bulunurdu. Sultan veya melik caminin yanına kendisi için bir köşk, vakıf gelirlerinin konulduğu bir beytülmal (hazine) yaptırırdı. Cami çevresinde kitap ve tespih satıcıları, gül, menekşe, yasemin yağları satan ıtriyatçı dükkanları bulunurdu. Apteshaneler daha ötelerde yer alırdı. Cami kapısı dışındaki pabuçluğa akşamları seramik, gümüş hatta altın kandiller konur, azman berat mumları, şamdanlar yakılarak etraf aydınlatılır; büyük camilerin minaresine, sesin ulaşamayacağı yerlere namaz ve iftar vakitlerini haber vermek için kandiller asılırdı. Ulucami, cami-i kebir, daha genel anlamıyla mescidü l-cuma denilen bu mekanların boyutları birkaç amaca göre belirleniyordu. Mekan, cuma kılınırken kentin bütün cemaatini alacak ölçüde olmalıydı. Bu ölçü aynı zamanda kent halkının diğer törensel, geleneksel, örneğin düğün, ziyafet gibi toplantıları topluca yapmasına da imkan veriyordu. Ayrıca salgınlarda ve göçlerde hastalar, göçmenler geçici olarak camilerde barındırılıyordu. Taştan yapılmaları, şehrin en son müstahkem mevkii konumunda, istilacılara karşı bir savunma kalesi olması açısından da önemliydi. Müsluman Türklerin Ortadoğu ve Anadolu da egemen oluşlarıyla, caminin yapısında ve kullanımında önemli değişikler oldu. Camiler çok amaçlı ve çok işlevli konumlar kazandı. Selçuklular döneminde, mihrap önünde, yani caminin en önemli noktasını vurgulamak için bir kubbe inşa edilmeye başlandı. Bu kubbe vurgulaması, kısa sürede anıtsal bir boyuta ulaştı. Anadolu Selçuklu ulucamilerinin yanında, halkın günlük ibadeti için inşa edilen ve mescit denilen, kimi zaman minaresiz, minbersiz, cuma kılınmayan, küçük ibadethaneler de inşa edildi. Bunlar düz tavanlı veya küçük kubbeli mekanlardı. Namaz vakitleri dışında mahalle mektebi olarak veya değişik amaçlarla kullanıldılar. Ayrıca kervan yollarında, şehir girişlerinde namazgâh denilen ve birkaç basamakla çıkılan, doğal ortamlı namaz kılma mekanları da vardı. Bunlar tek mihrap taşlı, temiz, abdest için çeşmesi veya kuyusu olan, kimsenin hakkı bulunmayan helal bir arazide yapılırlardı. Namazgâhlar, Yeryüzü sizlere mescit kılınmıştır âyetine uygun doğal ibadet mekanlarıydı. Buralar gerçekten de İslâmiyet in en temiz mekanlarıydı. Maalesef günümüze kadar gelen ve işlevini koruyabilen örnekleri pek azdır. Örneğin bugün Bağdat Caddesi üzerindeki Selamiçeşmesi namazgâhı, bir benzin istasyonudur; Topkapı Sarayı Birinci Avlusu ndaki, (Aya İrini önündeydi) namazgâh bir lokantadır (kimi namazgâhlar günümüzde mezar sanılmaktadır). Osmanlı döneminden günümüze ulaşan en eski kitabeli cami İznik tedir. Hacı Özbek Camii 1332 de Orhan Gazi devrinde yaptırılmıştır. İlk Osmanlı beyleri fethettikleri şehirlerdeki en büyük kiliseleri camiye çevirtirlerken Orhaniye, Muradiye adını verdikleri özgün camiler de yaptırdılar. Orhangazi nin, İzmit, İznik, Gebze ve Bursa da da adını taşıyan camiler vardır. Bu camilerde kubbe daha ağırlıklıdır. Selçuklular sadece mihrap önü kubbesine vurgu yapmışken, bu evrede camileri kubbelerle örtme geleneği başlar. Bursa Ulucamii 20 kubbeli, Edirne Eski Camii 9 kubbelidir.
5 Erken Osmanlı devrinde camilerle ilgili en önemli değişiklik, asıl ibadethanelerin imaret olarak adlandırılan büyük birer zaviye olmasıdır. Bursa Yeşil Camii, Bursa Orhan Camii, Bursa Murat Hüdavendigâr, Bursa Yıldırım Camii, Bursa ve Edirne Muradiye Camileri böyledir. Burada değişen, Anadolu dan gelen gezgin dervişlere, ahilere, gazilere, abdallara verilen önem gereği, mekanların konaklama fonksiyonunun da öne çıkmasıdır. Böylelikle biçimle birlikte caminin bir yaşama alanı haline geldiği; haberleşme, konaklama, yiyip içme alanları olarak da genişlediği görülür. 16. yüzyıla kadar devam eden bu süreç, erken Osmanlı döneminin en prestijli yapılarını ortaya çıkarmıştır. Orhan Gazi den cami dersi Bostanzade Yahya Efendi, Tarih-i Saf/ Tuhfet-ül Ahbap adlı kitabında Orhan Gazi yle ilgili şu ilginç hikayeyi aktarır: Osmanlılarda ilk cami, imaret ve medrese bu sultandan kalmıştır. Sultan Orhan bir savaşta ele geçen ganimetle Bursa ya döner ve bununla bir cami yapmayı düşünür. Devlet adamları ve din bilginlerini toplayıp helal malından bu kadar paraya eriştim. Şu anda camiye ihtiyaç var mıdır? Sevaba gireceksem yaptırayım diye sorar. Hepsi Halen şehrimizde en önce yapılması gereken cami ve imarettir. Sevap kazanırsınız! deyince Sultan Orhan ellerinden bir tutanak alır ve büyük bir camiyle imaret yapılmasını buyurur. Bu tutanağın da ölürken kefenine koyulmasını vasiyet eder ve öbür dünyada sen gereksiz yere cami yaptırmışsın diye sorulursa, bu tutanağı gösteririm der. Erken Osmanlı dönemi cami mimarisi ve caminin toplumsal hayata etkisi açısından, Bursa başlıbaşına bir ekoldür. Edirne ise Bursa geleneğini devam ettirdiği gibi, İstanbul camilerine geçişi de temsil eder. Edirne deki en önemli örnek, II. Murad ın yaptırdığı Üç Şerefeli Cami dir. Burada ilk defa büyük bir kubbeyle merkezi bir mekan kurgusu, revaklı dış avlu, sayıları dörde çıkan minare, çok sayıda şerefe, bu unsurların bağımsız kullanımı görülür. Böylelikle Osmanlılarda selâtin cami geleneği de başlamıştır. İstanbul un fethi, ulucamiler
6 İstanbul un fethi yeni bir dönemin başıdır. Mehmet Paşa, Murat Paşa, Mahmut Paşa, Atikali Paşa camileri Bursa geleneğini devam ettirse de Fatih Camii ile Osmanlı cami mimarisi bambaşka bir yönde gelişmeye başlar. Osmanlı Devleti nin artık merkezî bir yapıya kavuştuğu bu dönemde, gezgin derviş olgusunun yerini sultanın kimliğiyle bütünleşen devlet; padişahların kendi adlarıyla yaptırdıkları camiler alır. Ayasofya, İstanbul un ulucamii olur. Osmanlı selâtin camilerde de, Ayasofya da olduğu gibi bir büyük kubbe ve yarım kubbelerle sağlanan örtü sistemine benzer yapı anlayışına geçilir. 6. yüzyılda inşa edilen Ayasofya benzersizdi. Dolayısıyla bu ihtişamlı yapıdan etkilenmemek olanaksızdı. İstanbul camilerinde bu üslup geliştirildi, mükemmelleştirildi. Büyük merkezî camiler, medrese, hamam, imaret, mektep, kütüphane ve çarşılarla büyük külliyeler halinde gelişme gösterdi. Kanunî nin inşa ettirdiği Şehzade Mehmet Camii ( ) dört yarım kubbeli yapıldı ve bir bakıma Osmanlı dünyasının ideal cami planı oluştu. Bundan sonra Süleymaniye ve Edirne Selimiye gibi muhteşem camiler yapıldıysa da, Şehzede Camii nin plan tipi, günümüze kadar klasik cami tipi olmuştur. Modern zamanlarda Türkiye de yerel girişimlerle inşa edilen birçok camide de bu planı taklit ediliyor. Dolayısıyla halkın zihninde beliren genel cami görüntüsü, Ayasofya dan gelmekle birlikte inşaat ayrıntıları, malzeme ve süsleme programları, Osmanlılara özgüdür. İsa nın resmi altında 300 yıl Padişahların adını taşıyan ve hakimiyetini simgeleyen camiler, doğrudan kendisi, annesi, eşi, kızları, vezirler, değişik rütbede devlet ve din adamları tarafından, masrafları şahsi servetlerinden karşılanmak suretiyle yapılmakta, yaşatılması için de vakıflar kurulmaktaydı. Camiler yaptıranın veya bulunduğu semtin adıyla anılmakla birlikte İslâm büyüklerine veya kutsal günlere
7 adanmamıştır. Ayasofya cami yapıldıktan sonra, 1720 lere kadar mozaikleri, dinî konulu tasvirleri, mihrabın hemen üzerindeki Meryem Ana, çocuk İsa tasvirleri, yaklaşık 7 metre yükseğindeki başmelekler, Mihail ve Cebrail resimleri, kubbeye geçişteki dünyanın en büyük serafinleri, Bizans imparatorlarının ve azizlerin tasvirleri açıktaydı. Padişahlar, Osmanlı ulemasının önde gelenleri, şeyhülislamlar ve cemaat yaklaşık 300 yıl boyunca bunların varlığında namaz kıldılar, ama rahatsız olmadılar. Osmanlı döneminde tasavvuf erbabı tekkelere çekildiğinden camiler konaklama yeri olmaktan çıksa da eğitim fonksiyonu devam etti. Medrese dersleri yanında cami dersleri denen sanata, edebiyata yönelik amatör çalışmalar her devirde devam etti. Yarı dinî gelenekler, kandiller, mevlütler için de camiler önemli mekanlardı. Aynı zamanda iktidarın siyasi gücünü, hâkimiyeti simgeleyen yapılar oldu. Bulundukları mahalleye adını veren ve onun merkezi olan mescitler eski özelliklerini devam ettirdiler. Camiler arada kapukullarının ve ulemanın -özellikle Fatih ve Sultanahmet Camileri- eylem merkezleri de oldu. Dinî, siyasi, askerî odaklar için buralarda toplanmak, bunların avlularını tutmak önemliydi. Tahttan indirmelerde, isyanlarda, camiler merkez üssü olarak kullanıldı. Padişahların cuma selamlığı denen törenlerle camiye namaza gitmeleri âdetti. Halk sarayla cami arasında birikir, padişahı sağ ve sağlıklı görerek güven tazelerdi. Bu bakımdan cami, devletin en görkemli törenlerinin mekanıydı. Padişah camide hünkar mahfili denilen özel bölümde namaz kılar; camiye bitişik hünkar kasrında dinlenir, kabullerde bulunurdu. Hünkâr kasırları payitaht camilerine özgü mekanlardı. Saltanatın kaldırılmasından sonra bunlar bakımsız kaldı. Bugün tek bir hünkâr kasrı bile içindeki orijinal eşyalarıyla korunamamıştır. 17. ve 18. yüzyıllarda cami 17. yüzyılın sonlarından itibaren artık külliyeler cami değil medrese merkezli olmaya başladı. Yine de Sultanahmet ve Yenicami bu dönemde inşa edilmişlerdir. Sultanahmet Camii 6 minaresi ile Osmanlı mimarisinin simgesi haline geldi. 18. yüzyılın en büyük camisi, banisinin adını taşımaz de I. Mahmud un başlattığı inşaatı, III. Osman 1755 te tamamlatmış ve camiye Nur-u Osmaniye adını vermişti da büyük bir deprem şehrin anıtsal yapılarının çoğunun harap ettiğinde, adı çok az hatırlanan III. Mustafa ( ), neredeyse bütün camilerin onarılmasını sağlayarak onların günümüze ulaşmasını sağladı. Fatih in yaptırdığı şehrin ilk padişah cami olan Fatih Camii de bu depremde çökmüş, III. Mustafa, daha görkemli inşa ettirmişti. Geçenlerde restore edilip Fatih in inşa ettirdiği cami adıyla afişleri hazırlanıp büyük bir törenle açılan bu cami, III. Mustafa nın yaptırdığıdır. Kentin imarına büyük emek veren Laleli ve Ayazma camilerini ve daha başka küçük camileri de inşa ettiren bu padişahı bugünün İstanbulluları tanımamaktadır.
8 Osmanlı baroku: 19. yüzyıl 19. yüzyıl ile birlikte İstanbul da cami yapımları azalır, boyutlar da küçülür. Suriçi nden çok Boğaz kıyılarına camiler inşa edilir. Sultan camileri bile, 16. yüzyıl vezir camileri kadar büyük değildir. Nusretiye, Büyük ve Küçük Mecidiye, Dolmabahçe (Bezmiâlem Valide Sultan) camileri, dönemin beğenisine göre Batı etkilerinin en çok hissedildiği yapılardır. Geleneksel birimler devam etmekle birlikte, camiler Osmanlı Baroku denilebilecek bir üslup şekillendirir. Çini giderek kullanılmaz olur. Bu dönemin camileri öylesine Batılı süsleme unsurları içerir ki halk bunları farklı yorumlar. (Bugün bu camilerin cemaati arasında, bu süslemelerin şehrin işgal yıllarında yapıldığı ya da bu camiler kiliseden çevrilmedir gibi açıklamalar yaygındır). Camilerdeki Avrupai üslup, mimarların kimliği ile değil banilerinin bilinçli tercihi ile oluşmuş görülmektedir. Bu durum, devletin modernleşme çabasının bir yönünü cami mimarisi üzerinden gerçekleştirmeye çalışması bakımından dikkati çeker. Bu dönemde camiler, Osmanlı mimarisinin belirleyici yapıları olmaktan çıkar. Kışla, okul, postane, hastane, tren garları, nezaret binaları çok daha büyük ve etkileyici yapılar olmaya başlar. Osmanlıların son dönemi Osmanlı döneminin son, Cumhuriyet in ilk yıllarında, Tanzimat sonrası sanatına karşı zamanla bir tepki oluşur. Osmanlı klasik mimarisine ya da aslında muhtemelen bu güçlü döneme duyulan özlem ve hayranlık sonucu, 19. yüzyıl mimarisi, bir zayıflık döneminin hatıraları olarak görülmüştür. Bu dönemin bezemelerini taşıyan Fatih Camii, Eyüp Camii, Üsküdar Selimiye Camii gibi yapıların kalemişleri bile değiştirilmiş ve klasik döneme özenen uydurma kalemişleri yapılmıştır. II. Abdülhamid in kitabesine göre, 1885 te inşaatı tamamlanan Yıldız Hamidiye Camii, Osmanlı döneminin son selâtin cami olmuştur. Sultan Reşat ve Sultan Vahdettin savaş yıllarının felaketleri arasında cami yaptırmadılar. II. Abdülhamid devrinde Karaköy de art nouveau üslubunda bir mescit yapıldı. Saray mimarı Raymond D Aronco nun bu eseri, maalesef 1956 da yıktırıldı.
9 Cumhuriyet, yıkım ve yapım 1. Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı gibi büyük dönemeçlerin ardından İstanbul un en büyük camii Ayasofya, 1934 te müze haline getirildi. Fenari İsa, Fethiye, Küçük Ayasofya gibi kiliseden dönme camilerin minareleri ek olduğu iddiası ile yıkıldı, Osmanlı öğeleri yok edildi te tekke, zaviyelerin kapatılması ile cami sayısı artış gösterdi. Kapanan tekkelerin tevhidhaneleri, semahaneleri mahalle mescidi haline getirilirken çoğu da terkedildi. Yine bu dönemde mübadele ile nüfus yapısı değişen köylerdeki eski kiliseler cami olarak kullanılmaya başladı. Anadolu da İslâm fetihlerinden bu yana kiliselerin cami olarak kullanıldığı en yoğun dönem yine Cumhuriyet in ilk yılları oldu. Sonuçta kiliselerin de yaşamasını sağlayan bu uygulama ne yazık ki zamanla terkedildi ve 1960 lardan sonra yeni camiler inşa edilmeye başladı. Terkedilen yapılar ise zamanla harap ve yokoldular te cami ve mescitlerin tasnifi adıyla bir kanun çıkarıldı. Boş, bakımsız birçok yapı ya yıkıcılara teslim edildi ya da ev, atölye, dükkan, depo, parti bürosu gibi farklı fonksiyonlarla kullanıldı. Bu kanunda tarihî değeri olan yapılar ayrılmış olmakla birlikte, maalesef uygulamada bu duruma dikkat edilmedi ve Türkiye nin her yerinde çok sayıda cami bu sırada yokoldu. Osmanlı döneminin sonuna doğru Batılılaşma çabalarını halka ulaştırmada bir mesaj olarak Avrupai mimarinin camilerde kullanılması gibi; Cumhuriyet de laiklik ilkesini, cami ve mescitlere mesafeli durarak, hatta birçok yerde fonksiyonunu değiştirerek göstermeye çalıştı ler: Sonun başlangıcı 1950 lerden itibaren Türkiye nin her yerinde yeniden camiler inşa edilmeye başladı arasında Vasfi Egeli tarafından inşa edilen Şişli Camii, aynı yıllarda Ankara da inşa edilen Recai Akçay ın Maltepe Camii gibi, Osmanlı mimarisini kaynak alan camiler yapıldı lardan itibaren genellikle gecekondu mahallelerinde gecekondu camiler inşa edilmeye başladı. Bu döneme kadar camiler her zaman hükümdar, devlet adamları, asker ve ulema ya da tüccarlar tarafından inşa ettirilirdi; yaşaması için de bu yapılar vakıflar bağlanırdı. Ancak 1960 lardan itibaren semt halkı aralarında para toplayıp cami yapımlarını karşılamaya başladılar. Bakım ve onarım işi için de dernekler kuruldu. Helalar, ihtiyaçları karşılamak için paralı oldu. Bilhassa cuma namazları sırasında, hem yeni camiler inşa etmek için hem bunların bakım ve onarımları için para toplanır oldu. Vakıf sistemi çalıştırılamadığı için, bu camilere gelir getirmesi amacıyla altlarında dükkanlar, otoparklar, alışveriş merkezleri yapıldı. Bahçelerine semt yaşlılarının devam ettiği bir kahve konduruldu. Hemen her caminin yanına din adamları için lojmanlar, Kur an öğretilecek kız ve erkek öğrenciler için kurs binaları; İslâmi geleneklere uygun düğünler yapılabilecek salonlar yapılmaya başladı. Aslında bugünkü camilerde de, geçmişin külliyeleri gibi birçok birim var. Ancak geçmişte inananlardan hiçbir şey talep edilmeyen bu müesseseler, artık her vakit, özellikle cumaları büyük yardımların toplandığı, hızla büyüyen ticari yapılar. 80 ler ve gecekondu cami
10 1980 lerden sonra birçok yerde yapılan camiler yıkılıp yeni ve daha büyükleri inşa edildikçe, cami yapımı ciddi bir sektör haline geldi. Sadece minare inşa ederek, cami inşaatlarında çalışarak yaşayan ustalar yetişmeye başladı. Camilere çini ve halı üreten, kalemişi yapan işyerleri ve kişiler çıktı. Azımsanmayacak bir insan grubu bu işten geçinmeye başladı. Diğer taraftan İslâm inancında bu tür bir vazife olmasa da adeta kilise örgütü gibi müftüler, imamlar, vaizler, müezzinler geniş kadrolar oluşturdu ve adeta bir din adamları hiyerarşisi ortaya çıktı. Yeni yapılanmaların en büyük sorununu, çoğunun nereye inşa edildiğidir. Bir zamanlar helal para ve helal araziye çok dikkat edilirken, camilerin çoğu kaçak, gecekondu statüsünde inşa edildi. Kocaman kubbeleri ve dev minareleri ile bu kaçak yapıları belediyeler görmezden geldi. Kimse bir cami inşaatına karşı çıkmayı göze alamadı. Din adamları, bu camilerin İslâm inancı açısından sorunlarını dile getirmekten kaçındılar. Gündemin neredeyse her sorununa ilgi gösteren Diyanet İşleri Başkanlığı, kaçak camilerde namaz kılmanın uygun olup olmadığını hiç gündeme getiremedi. Örneğin bir başka vakıf arazisinde kaçak yapılan camide namaz olur mu? sorusu hiçbir zaman sorulamadı. Özellikle 80 lerden sonra, büyük şehirlerin en prestijli semtlerinden en ücra köylere kadar memleketin her yerinde inşa edilen binlerce cami, müteahhitlerin, kalfaların bilgisi ve birikimiyle şekillendirildi. Çok azının bir projesi ve bir mimarı oldu. Osmanlı mimarisinin klasik çağının çok kötü taklidi olan camilerde, o ihtişamlı zamanların hayali yaşatılmaya çalışılıyor. Bu çirkin yapılarda, bir zamanlar sadece sultanlara özgü bir ayrıcalık olan ve devletin gücünü göstermek üzere yapılan birden fazla minare ve şerefe uygulaması, artık her semtin, köyün, mezranın hakkı! Ülkemizin kültürlü ve varlıklı ailelerinin yaptırdıkları camiler de, mimari ve işlev olarak geleneğin kötü kopyalarını oluşturdular. Adana, Ataşehir gibi en modern yerleşimlerde bile Edirne Selimiye Camii nin karikatürleri karşımıza çıkıyor. Ayasofya ile başlayıp Şehzade, Süleymaniye, Selimiye gibi yapılarla güçlü bir imge kazanan Osmanlı mimarisi ne terkediliyor ne geliştiriliyor. Ruhu çalınan camilerimize bakarak geçmişin hayalini kuruyoruz. Ama yeni yapılan camilere baktıkça da, eskiye duyulan özlemin bile samimi olmadığı anlaşılıyor. ntvmsnbc.com Bu dökümanı orjinal adreste göster Camilerimiz değerlerini nasıl kaybetti?
CAMİ MİMARİSİ EMEVİLER EMEVİLER DEVRİ EMEVİLER DEVRİ EMEVİLER DEVRİ ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ OSMANLI MİMARLIĞI
CAMİ MİMARİSİ EMEVİLER 661-750 Y. Doç. Dr. UZAY YERGÜN EMEVİLER DEVRİ EMEVİLER DEVRİ TUNUS KAYRAVAN 670-726 (F: A.Ç., 2006) ŞAM EMEVİYE, 706-714 EMEVİLER DEVRİ ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ 756-1031 KUDÜS MESCİD-ÜL
DetaylıEdirne Camileri - Eski Cami. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı
Edirne Camileri - Eski Cami Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Eski Cami (Cami-i Atik - Ulu Cami).............. 4 0.1.1 Eski Cami ve Hacı Bayram Veli Söylencesi.......
DetaylıSELANİK AYASOFYA CAMİSİ
SELANİK AYASOFYA CAMİSİ BAKİ SARI SAKAL SELANİK AYASOFYA CAMİSİ Aya Sofya (Azize Sofya) tapınağı Selanik in merkezinde, Ayasofya ve Ermou sokaklarının kesiştiği noktadadır. Kutsal İsa ya, Tanrının gerçek
DetaylıKRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ
KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 1 632-1258 HALİFELER DÖNEMİ (632-661) Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali, her biri İslam ın yayılması için çalışmıştır. Hz. Muhammed in 632 deki vefatından sonra Arap
DetaylıOSMANLI YAPILARINDA. Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik
OSMANLI YAPILARINDA İZNİK ÇİNİLERİ Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik Çinileri, KültK ltür r Bakanlığı Osmanlı Eserleri, Ankara 1999 Adana Ramazanoğlu Camii Caminin kitabelerinden yapımına 16. yy da Ramazanoğlu
DetaylıSULTAN IZZETTIN KEYKAVUS TÜRBESİ, 1217, SİVAS
SELÇUKLU MİMARİSİ Selçuklular Orta Asya dan Anadolu ve Ön Asya ya yolculuklarında Afganistan, İran, Irak, Suriye topraklarındaki kültürlerden ve mimari yapılardan etkilenmiş, İslam dinini kabul ederek
DetaylıKUDÜS TE BULUNAN TARİHİ OSMANLI ESERLERİ
KUDÜS TE BULUNAN TARİHİ OSMANLI ESERLERİ 2 www.mirasimiz.org.tr KUDÜS TE BULUNAN TARİHİ OSMANLI ESERLERİ Kudüs, Müslümanlarca kutsal sayılan bir şehirdir. Yeryüzündeki ikinci mescid, Müslümanların ilk
DetaylıKRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 2 SASANİLER-İSPANYA EMEVİLERİ-TULUNOĞULLARI
KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 2 SASANİLER-İSPANYA EMEVİLERİ-TULUNOĞULLARI SASANİLER (226-651) Sasaniler daha sonra Emevi ve Abbasi Devletlerinin hüküm sürdüğü bölgenin doğudaki (çoğunlukla Irak) bölümüne hükmetmiştir.
DetaylıSANAT TARİHİ NOTLARI OSMANLI MİMARİSİ-CAMİLER
SANAT TARİHİ NOTLARI OSMANLI MİMARİSİ-CAMİLER Bugün Osmanlı dönemine ait orijinal en eski yapı Bilecik teki Orhan Gazi İmareti dir. Ertuğrul Gazi Türbesi nin karşısındaki tepenin yamacında bulunan yapı
DetaylıÜç Şerefeli Camii. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı
Üç Şerefeli Camii Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Üç Şerefeli Cami......................... 4 0.1.1 Osmanlı Mimarisinde Çığır Açan İlklerin Buluştuğu Cami............................
DetaylıERKEN OSMANLI SANATI. (Başlangıcından Fatih Dönemi Sonuna Kadar) Yıldız Demiriz
ERKEN OSMANLI SANATI (Başlangıcından Fatih Dönemi Sonuna Kadar) Yıldız Demiriz Osmanlı mimarisinin erken döneminden günümüze gelen yapıların çoğu dini mimariye bağlıdır. Dönem üsluplarını ve plan gelişmesini
Detaylıgörülen sanat görülmektedir? dallarını belirtiniz.
Karahanlılar Dönemine ait Kalyan Minaresi (Buhara) Selçuklular Döneminden kalma bir seramik tabak Selçuklulara ait "Varka ve Gülşah adlı minyatür Türkiye Selçuklu halısı, XIII. yüzyıl İlk dönemlere Türk
Detaylı- 61 - Muhteşem Pullu
Asaf Bey Çıkmazı Kabaltısı Sancak Mahallesindedir. Örtüsü sivri tonozludur. Sivri kemerle güneye ve ahşap-beton sundurmalı sivri kemerle kuzeye açılır. Üzerinde kesme ve moloz taşlardan yapılmış bir ev
Detaylıİlk Selatin Camii: Fatih Camii
On5yirmi5.com İlk Selatin Camii: Fatih Camii İstanbul'un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından 1470 yılında büyük bir külliye ile yaptırılan Fatih Camii, ilk 'selatin cami' olma özelliğini taşıyor.
DetaylıKalem İşleri 60. Ağaç İşleri 61. Hünkar Kasrı 65. Medrese (Darülhadis Medresesi) 66. Sıbyan Mektebi 67. Sultan I. Ahmet Türbesi 69.
İÇİNDEKİLER TARİHÇE 5 SULTANAHMET CAMİ YAPI TOPLULUĞU 8 SULTAN I. AHMET 12 SULTAN I. AHMET İN CAMİYİ YAPTIRMAYA KARAR VERMESİ 15 SEDEFKAR MEHMET AĞA 20 SULTANAHMET CAMİİ NİN YAPILMAYA BAŞLANMASI 24 SULTANAHMET
DetaylıOrtaköy'ün simgesi Büyük Mecidiye Camii
On5yirmi5.com Ortaköy'ün simgesi Büyük Mecidiye Camii Bazı camilerimiz vardır ki, bulundukları yere şeref verirler. Ortaköy deki bu cami bulunduğu yerden cazibe ve füsun alır. Yayın Tarihi : 1 Ağustos
DetaylıRamazanoğlu Medresesi: 1540 yılında yapılmış klasik Osmanlı medresesidir.
Atatürk Müzesi Müze binası, eski Adana nın merkezi olan tarihi Tepebağ da, 19. yüzyılda yapılmış geleneksel Adana evlerindendir. İki katlı, cumbalı, kırma çatılı, kâgir bir yapıdır. Bu özellikleri nedeniyle
DetaylıDeniz Esemenli ile Üsküdar Turu 27 Ekim 2013, Pazar
Deniz Esemenli ile Üsküdar Turu 27 Ekim 2013, Pazar Tur Danışmanımız: Doç. Dr. Deniz Esemenli, Sanat Tarihçisi Buluşma Noktası: Üsküdar Meydanı, III. Ahmet Çeşmesi önü Tur başlama saati: 09.00 Gezimizin
DetaylıRoma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı
Roma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Antik Yerleşimler......................... 4 0.2 Roma - Bizans Dönemi Kalıntıları...............
DetaylıBeylikler,14.yy. başı BEYLİKLER DÖNEMİ
BEYLİKLER DÖNEMİ Beylikler,14.yy. başı Sınırlara yerleştirilmiş olan Türkmen beylikleri, Selçuklulardan sonra bağımsızlıklarını kazanarak Anadolu Türk mimarisine canlılık getiren yapıtlar vermişlerdir.
DetaylıOsmanlı'nın nuru 'Nuruosmaniye'
www.mevzuattakip.com.tr Osmanlı'nın nuru 'Nuruosmaniye' "Osmanlı'nın nuru" olarak adlandırılan Nuruosmaniye Külliyesi, klasik Osmanlı formu ile Batı'nın barok mimari ve süsleme detaylarının en iyi şekilde
DetaylıARTUKLU DÖNEMİ ESERLERİ Anadolu da ilk köprüleri yaptılar.
ARTUKLU DÖNEMİ ESERLERİ Anadolu da ilk köprüleri yaptılar. ( 1102 1409 ) Diyarbakır, Harput, Mardin Diyarbakır Artuklu Sarayı İlk Artuklu Medresesi İlgazi tarafundan Halep te yaptırıldı. Silvan (Meyyafarkin)
DetaylıTarihi Yarımada yı İnci Gibi Süsleyen Camiler
Tarihi Yarımada yı İnci Gibi Süsleyen Camiler 95 Sur içi Camisi Tek Kitapta! İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş., İstanbul un tarihsel ve mimari açıdan en zengin bölgesi Sur içini inci gibi süsleyen
DetaylıĐSTANBUL KÜLLĐYELERĐ (FATĐH / SULTAN SELĐM / ŞEHZADE MEHMET) TEKNĐK GEZĐSĐ RAPORU
ĐSTANBUL KÜLLĐYELERĐ (FATĐH / SULTAN SELĐM / ŞEHZADE MEHMET) TEKNĐK GEZĐSĐ RAPORU Fakültemiz lisans programında açılan MĐM 376 Anadolu Uygarlıkları Teknik Seçmeli Dersi kapsamında yapılması planlanan Đstanbul
DetaylıTÜRKİYE PEYZAJI (FAKÜLTE)
TÜRKİYE PEYZAJI (FAKÜLTE) YRD.DOÇ.DR.IŞIL KAYMAZ, 2017, ANKARA ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ BU SUNUMU KAYNAK GÖSTERMEDEN KULLANMAYINIZ YA DA ÇOĞALTMAYINIZ! Türk Bahçesi Günümüze kadar gelen bazı
DetaylıKRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 3 FATIMİLER-GAZNELİLER
KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 3 FATIMİLER-GAZNELİLER Fatımiler Hz. Muhammed in kızı Fatma nın soyundan geldiklerine inanılan dini bir hanedanlıktır.tarihsel olarak Fatımiler İspanya Emevileri ile Bağdat taki
DetaylıRESTORASYON ÇALIŞMALARI
VAKIFLAR İSTANBUL I. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 2010 YILI RESTORASYON ÇALIŞMALARI (01.01.2011 Tarihi İtibari ile) restorasy n 175 restorasy n 175 RESTORASYONU TAMAMLANAN ESERLER (2004-2010) S.NO İLİ İLÇESİ TAŞINMAZ
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ. Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ İran üzerinden geçerek Batı Anadolu'ya yerleşen Türk boyların dan bir bölümü 13. yüzyıl sonlarında
DetaylıFOSSATİ'NİN "AYASOFYA" ALBÜMÜ
FOSSATİ'NİN "AYASOFYA" ALBÜMÜ Ayasofya, her dönem şehrin kilit dini merkezi haline gelmiştir. Doğu Roma İmparatorluğu'nun İstanbul'da inşa ettirdiği en büyük kilisedir. Aynı zamanda dönemin imparatorlarının
DetaylıBazı Dini/Tarihi Yapıların Sırları
Zigurat Taoizm de Tapınaklar Kiliseler Medine deki Eğik Minarenin Sırrı Hacer-i Muallak Kâbe Ölçülerindeki Cami: İsmail Ağa Camii Sivas Divriği Ulu Camiindeki Gölgeler Süleymaniye Camii İs Odası Şemsi
DetaylıSELANİK HAMZA BEY CAMİSİ
SELANİK HAMZA BEY CAMİSİ BAKİ SARISAKAL SELANİK HAMZA BEY CAMİSİ Hamza Bey Camisi Hamza Bey Camisi diğer adıyla Alkazar, Alkazar ismini ünlü sinema salonundan almaktadır. Hamza Bey Camisi 20. yüzyılda
DetaylıEdirne Hanları - Kervansarayları. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı
Edirne Hanları - Kervansarayları Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Edirne Hanları ve Kervansarayları............... 4 0.1.1 Rüstempaşa Kervansarayı................
DetaylıTag Archives: chp döneminde yikilan camiler
Tag Archives: chp döneminde yikilan camiler Tek parti döneminde satılan Camiler ile ilgili M. Kemal Atatürk imzalı birkaç belge NİS 272012 Tek parti döneminde satılan Camiler ile ilgili M. Kemal Atatürk
Detaylıİstanbul-Aksaray daki meydanı süsleyen, eklektik üslubun PERTEVNİYAL VALİDE SULTAN CAMİİ İBADETE AÇILDI. restorasy n
A Ç I L I Ş L A R A Ç I L I Ş L A R A PERTEVNİYAL VALİDE SULTAN CAMİİ İBADETE AÇILDI İstanbul-Aksaray daki meydanı süsleyen, eklektik üslubun en güzel örneklerinden birini oluşturan Pertevniyal Valide
DetaylıAbd-i Kethüda (Cücük) Camisi
Eski Mağara Camisi'ne Yeni Mağara Camisi'nin batı duvarının yanından gidilerek ulaşılmaktadır. Tamamen terk edilmiş olan yapının içinin ve cephesi her geçen gün daha fazla tahrip olduğu görülmektedir.
DetaylıSİVEREK'TE TARİHİ ESERLER VE CAMİLER
SİVEREK'TE TARİHİ ESERLER VE CAMİLER» Genel Bilgi» Ulu Camii» Gülabibey Camii» Sulu Camii» Haliliye Camii» Eski Hükümet Konağı ve Gazipaşa İlkokulu» Yeraltı Hamamı» Abdalağa Hamamı» Hanlar» Serap Çeşmesi...»
DetaylıOsmanlı nın ilk hastanesi:
mekan Osmanlı nın ilk hastanesi: Yıldırım Darüşşifası YAPIMI 1394 TE TAMAMLANAN VE OSMANLI DEVLETİ NİN İLK HASTANESİ OLARAK KABUL EDİLEN BURSA DAKİ YILDIRIM DARÜŞŞİFASI, OSMANLI NIN YAPI ALANINDA DEVLET
DetaylıOsmanlı mimarisinin oluşumuna etki eden faktörler nelerdir? Osmanlı mimari eserlerinin ihtişamlı olmasının sebepleri neler olabilir
Selimiye Camiinin "Dört minaresi kubbenin dört yanındadır...bu minarelerin hem ince hem üçer yollu olmasının güçlüğü malumdur. 'Ayasofya kubbesi gibi kubbe Devlet-i Islamiyede bina olunmamıştır' deyü Hristiyanların
DetaylıAnkara da SELÇUKLU MİRASI. Arslanhane Camii. (Ahi Şerafeddin) 58 YEDİKITA
Ankara da SELÇUKLU MİRASI Arslanhane Camii (Ahi Şerafeddin) 58 YEDİKITA Çizim: Yük. Mim. Mehmet Emin Yılmaz 11. yüzyıldan başlayarak Anadolu ya yerleşmeye başlayan Türkler, doğuda Ermeni ve Gürcü yapıları,
Detaylı50 MİMARİ I TAHİR AĞA TEKKESİ TAHİR AĞA TEKKESİ. Yazı ve Fotoğraf: İsmail Büyükseçgin /
50 MİMARİ I TAHİR AĞA TEKKESİ TAHİR AĞA TEKKESİ Yazı ve Fotoğraf: İsmail Büyükseçgin / seckinmimarlik@ttmail.com Yazı ve Fotoğraf: İsmail Büyükseçgin / seckinmimarlik@ttmail.com MİMARİ I TAHİR AĞA TEKKESİ
DetaylıADANA SEYHAN - ULU CAMİ MEDRESESİ ULU CAMİ MEDRESESİ
ULU CAMİ MEDRESESİ Ulu Cami Medresesi, kuzey-batı köşesine sokulmuş olan Küçük Mescit ve onun bitişiğindeki muhdes bir yapı sebebiyle düzgün bir plân şeması ve âbidevi bir görünüş arz etmez. Bununla beraber
DetaylıII. Beyazid Camii - Külliyesi ve Sağlık Müzesi. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı
II. Beyazid Camii - Külliyesi ve Sağlık Müzesi Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 II.Beyazid Camisi ve Külliyesi (II.Beyazid Kompleksi).... 4 0.1.1 Darüşşifa
DetaylıEdirne Çarşıları. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı
Edirne Çarşıları Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Edirne Çarşıları ve İş Merkezleri................ 4 0.1.1 Alipaşa Çarşısı(Kapalı Çarşı).............. 4 0.1.2
DetaylıGEBZE NİN TARİHİ ESERLERİ CAMİLER
GEBZE NİN TARİHİ ESERLERİ CAMİLER 1. Sultan Orhan Camii : Gebze'nin batısında yer alan cami tahmini olarak 1323-1331 yılları arasında inşa edilmiştir. Osmanlı mimarisinin ilk örneklerinden olan camiyi
DetaylıEdirne Köprüleri. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı
Edirne Köprüleri Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Edirne Köprüleri......................... 4 0.1.1 Gazimihal Köprüsü.................... 4 0.1.2 Beyazid Köprüsü.....................
DetaylıBâlî Paþa Camii. Âbideler Þehri Ýstanbul
191 Camii minaresi Camii, Ýstanbul un Fatih ilçesinde, Hýrka-i Þerif civarýnda, Hüsrev Paþa Türbesi yakýnýnda, caddesi, Hoca Efendi sokaðýnda bulunmaktadýr. Bu camiin bânîsi, Sultan Ýkinci Bayezid in veziri
DetaylıSurre Alayı. Surre-i Hümâyun. Altınoluk. Surre Alayının Güzergâhları. Surre Alayının Güvenliği. Surre Alayının Yola Çıkması
Surre-i Hümâyun Altınoluk Surre Alayının Güzergâhları Surre Alayının Güvenliği Surre Alayının Yola Çıkması Surrenin Vapur ve Trenle Yollanması Surre Alayının Dönüşü Kaynakça Surre Alayı Surre-i Hümâyun
DetaylıBOSNA-HERSEK TEKİ KÜLTÜR, BİLİM VE EĞİTİM ÜZERİNDEKİ OSMANLI ETKİSİ: MEVCUT DURUM
Prof. Dr. Cazim HADZİMEJLİS* BOSNA-HERSEK TEKİ KÜLTÜR, BİLİM VE EĞİTİM ÜZERİNDEKİ OSMANLI ETKİSİ: MEVCUT DURUM Osmanlıların Balkanlarda çok büyük bir rolü var. Bosna Hersek te Osmanlıların çok büyük mirası
Detaylı1-MERKEZ TEŞKİLATI. A- Hükümdar B- Saray
1-MERKEZ TEŞKİLATI A- Hükümdar B- Saray MERKEZ TEŞKİLATI Önceki Türk ve Türk-İslam devletlerinden farklı olarak Osmanlı Devleti nde daha merkezi bir yönetim oluşturulmuştu.hükümet, ordu ve eyaletler doğrudan
DetaylıCami Kavramı Üzerine Çözümleyici Bir Açılım Denemesi
Cami Kavramı Üzerine Çözümleyici Bir Açılım Denemesi XianUlu Camii,Pekin,ÇİN Cami kavramı yaşadığımız toplumda uzun bir aradan sonra mimari çevrelerde yeniden tartışılmaya başlandı. Bundan önce en son
DetaylıĐSTANBUL DOLMABAHÇE SARAYI, SAAT KULESĐ VE CAMĐĐ TEKNĐK GEZĐSĐ RAPORU
ĐSTANBUL DOLMABAHÇE SARAYI, SAAT KULESĐ VE CAMĐĐ TEKNĐK GEZĐSĐ RAPORU Fakültemiz lisans programında açılan MĐM 376 Anadolu Uygarlıkları Teknik Seçmeli Dersi kapsamında yapılması planlanan Đstanbul Dolmabahçe
DetaylıİZMİR BALÇOVA ANADOLU LİSESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTE TANITIM VE KÜLTÜR GEZİSİ
İZMİR BALÇOVA ANADOLU LİSESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTE TANITIM VE KÜLTÜR GEZİSİ 3 GÜN 2 GECE 23-27 NİSAN 2014 İSTANBUL "Orada, Tanrı ve insan, doğa ve sanat hep birlikte, yeryüzünde öylesine mükemmel bir yer
Detaylıİstanbul un 100 Hamamı
Osmanlı nın Berrak Bakiyeleri İstanbul un 100 Hamamı Yayında! Osmanlı da Kuşluk Hamamı neye denirdi? Dinlere göre hamam farkı var mıydı? Erkekler kahvehaneye, kadınlar hamama mı giderdi? Hamamlarda sosyal
DetaylıDİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI
DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI BÖLÜM I: CAMİ YÖNETİM VE KADRO BİLGİLERİ Caminin Adı Cami Kodu Hizmet Kim Tarafından Veriliyor? Sözleşmeli İmam-Hatip Vekil Müezzin-Kayyım Cami/Mescitte Namaz Kılınmıyor Sözleşmeli
DetaylıGEÇ DÖNEM OSMANLI MıMARİSİ. Yıldız Demiriz
GEÇ DÖNEM OSMANLI MıMARİSİ Yıldız Demiriz Mimar Sinan ın ölümü ile Osmanlı mimarisinde Klasik Dönem diye adlandırılan çağ kapanmış, ama bu büyük ustanın etkileri uzun süre devam etmiştir. Bu etki, özellikle
DetaylıMİMAR SİNAN. Hazırlayan : Doç. Dr. Yavuz Unat. Mimar Sinan
MİMAR SİNAN Hazırlayan : Doç. Dr. Yavuz Unat Mimarlık tarihinin en büyük mimarlarından birisidir. Koca Sinan olarak tanınan Mimar Sinan 1489 da Kayseri nin Gesi bucağının Ağırnas köyünde doğdu. Çocukluğu
DetaylıTel: / e-posta:
1-Sempozyuma Davet: ULUSLARARASI CÂMİ SEMPOZYUMU (SOSYO-KÜLTÜREL VE MİMARÎ AÇIDAN) 01-02/ Ekim/ 2018 Tarih boyunca câmiler Müslümanların itikat, ibadet, ilim, sosyal, kültürel ve mimari açıdan hayatın
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ ANADOLU SELÇUKLU DÖNEMİ BAHÇELERİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ ANADOLU SELÇUKLU DÖNEMİ BAHÇELERİ ANADOLU SELÇUKLU CAMİİLERİ Konya Alâeddin Camii - 1155-1219 Niğde Alâeddin Camii 1223 Malatya Ulu Camii 1224
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ. Selçuklu Dönemi Yapıları ile Bahçe ve Peyzaj Sanatı
ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ Selçuklu Dönemi Yapıları ile Bahçe ve Peyzaj Sanatı Selçuklu Dönemi (1071-1308) Oğuzların devamı olan XI. yüzyılın yarısında kurulan, merkezi Konya olan Selçuklular
DetaylıKars Fethiye Camii önünde
27 HAZİRAN 2010 PAZAR Yusufeli nden ayrıldık, hava kararmadan KARS a girdik. Ben Kars a ilk defa geliyordum. Önce Kale mahallesine gittik. Kars Kalesi ni uzaktan gördük. Bayrak dalgalanıyor. Kale Mahallesi
DetaylıMİMARLIK BİLGİSİ DERSİ OSMANLI DÖNEMİ MİMARLIĞI
ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ MİMARLIK BİLGİSİ DERSİ OSMANLI DÖNEMİ MİMARLIĞI Osmanlı İmparatorluğu Genel Özellikleri Osmanlı Devleti, 13. yüzyıl sonlarından 20. yüzyılın
DetaylıProje Adı. Projenin Türü. Projenin Amacı. Projenin Mekanı. Medeniyetimizin İsimsiz Taşları. Mimari yapı- anıt
Önsöz Medeniyet; bir ülke veya toplumun, maddi ve manevi varlıklarının, düşünce, sanat, bilim, teknoloji ürünlerinin tamamını ifade eder. Türk medeniyeti dünyanın en eski medeniyetlerinden biridir. Dünyanın
DetaylıEVLİYA ÇELEBİYE GÖRE YANYA CAMİLERİ
EVLİYA ÇELEBİYE GÖRE YANYA CAMİLERİ BAKİ SARISAKAL Evliya ÇELEBİ YE GÖRE YANYA CAMİLERİ Yanya Câmileri: Büyük Hisar da dört adet mihrap vardır. Hepsinden mükellefi ve mükemmeli Selâtîn Câmii benzeri, cemaati
DetaylıÖRNEKLER. Nazife KURTMAN
ÇANAKKALE ESERLERİNDEN ÖRNEKLER Nazife KURTMAN Ki anakkale İlinde tesbit ettiğimiz yapıların tarihçeleri ve plân özellikleri hakkında ben bu ^ I konuşmamda ayrıntıya girmeyeceğim. Çünkü tesbit edilen bu
DetaylıYILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ - MİMARLIK BÖLÜMÜ RESTORASYON ANABİLİM DALI YERLEŞİM DOKULARININ ÇÖZÜMLENMESİ
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ - MİMARLIK BÖLÜMÜ RESTORASYON ANABİLİM DALI YERLEŞİM DOKULARININ ÇÖZÜMLENMESİ Yerleşim Dokularının Çözümlenmesi Yapı Çözümlemesi İşlev Yapım tarihi Yapım sistemi
DetaylıKurşunlu Camii. Kayseri deki Sinan. Kurşunlu Camii, klasik dönem Osmanlı mimarisinin Kayseri deki özgün eserlerinden biridir. 16.
Kayseri deki Sinan Kurşunlu Camii Kurşunlu Camii, klasik dönem Osmanlı mimarisinin Kayseri deki özgün eserlerinden biridir. 16. yüzyıl mimari karakterini taşıyan tek kubbeli, tek minareli, son cemaat mahalli
DetaylıPRT 403 Geç Asur-Geç Babil Arkeolojisi
PRT 403 Geç Asur-Geç Babil Arkeolojisi 12. Babil Arkeolojisine giriş. Nabupolazar ve Nabukadnezar Dönemi Babil, İştar Kapısı Babil Kenti Kentin Geç Babil Dönemi plan şeması, 1.8 km. uzunluğunda şehrin
DetaylıKÜLTÜR VARLIKLARI, ANITSAL YAPILAR, SİTLER vb. ÇEVRE VE PEYZAJ TASARIMI
KÜLTÜR VARLIKLARI, ANITSAL YAPILAR, SİTLER vb. ÇEVRE VE PEYZAJ TASARIMI Kültür varlıkları ; tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi
DetaylıTIP BAYRAMI DR. YAHYA R. LALELİ
TIP BAYRAMI DR. YAHYA R. LALELİ ANKARA ROTARY KLÜBÜ 14 MART 2018 HİLTON OTEL, ANKARA Türkiye de 14 Mart ta Kutlanan Tıp Bayramının Anlamı: Tıp alanından çalışanların hizmet sorunlarının tartışıldığı, bilime
DetaylıCami Mimarisi Üzerine Fikir Yarışması
Cami Mimarisi Üzerine Fikir Yarışması İhtiyaç duyulan büyük bir boşluktur, ışığa ihtiyaç duyan büyük bir boşluk, çok uzun zamandır unutulmaya yüz tutmuş olan da budur. Yapılmak istenen ihtiyaç duyulan
DetaylıANADOLU SELÇUKLU MİMARİSİ
ANADOLU SELÇUKLU MİMARİSİ İlk bölümde Orta Asya mimarisinin bazı unsurlarının Anadolu yu etkilediğinden söz etmiştik. Bu etkileşim İran üzerinden Erzurum-Sivas hattından Anadolu nun batısına doğru yayılır.
DetaylıBeylikler ve Anadolu Selçuklu Dönemi Mimari Eserleri. Konya Sahip Ata Cami Erzurum Ulu cami Saltuklar
Beylikler ve Anadolu Selçuklu Dönemi Mimari Eserleri Dini Mimari: Bu gruptaki eserler arasında camiler, mescitler, medreseler,türbe ve kümbetler,külliyeler,tekke ve zaviyeler yer almaktadır. Camiler:Anadolu
DetaylıOrtadoğu ve Balkanlar üzerindeki hâkimiyetini sağladıktan sonra Osmanlı Devleti, İstanbul
MİMAR SİNAN IN KOCAELİ NDEKİ ESERLERİ Suphi SAATÇİ* Ortadoğu ve Balkanlar üzerindeki hâkimiyetini sağladıktan sonra Osmanlı Devleti, İstanbul merkezli yol ağlarını hem doğu hem batı yönünde geliştirmiştir.
DetaylıDÜNYANIN EN ÖNEMLİ CAMİLERİ
DÜNYANIN EN ÖNEMLİ CAMİLERİ Mescid-i Haram - Suudi Arabistan Müslümanların en kutsal mekanıdır. Yeryüzünde inşa edilen ilk mescittir. İçinde her gün beş defa yöneldiğimiz Kabe, Hz. İbrahim in makamı ve
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Doğan YAVAŞ 2. Doğum Tarihi: 26.08.1959 3. Unvanı: Görevi:Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Elemanı 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite
DetaylıCAMÝÝ VE MESCÝTLER. Nevþehirli Damat Ýbrahim Paþa Camisi (Kurþunlu Cami) (Merkez)
CAMÝÝ VE MESCÝTLER Ekleyen kapadokya Pazartesi, 12 Mayýs 2008 Son Güncelleme Pazar, 24 Aðustos 2008 Nevþehirli Damat Ýbrahim Paþa Camisi (Kurþunlu Cami) (Merkez) Nevþehir il merkezinde bulunan Damat Ýbrahim
DetaylıFATİH SULTAN MEHMET İN Sarayları
54 MİMARİ I FATİH SULTAN MEHMET İN SARAYLARI FATİH SULTAN MEHMET İN Sarayları Yazı ve Fotoğraf: İsmail Büyükseçgin / seckinmimarlik@ttmail.com Eski Saray (Beyazıt Sarayı) MİMARİ I FATİH SULTAN MEHMET İN
DetaylıEDİRNE DEKÎ ESKÎ ESER ONARIM ÇALIŞMALARI
EDİRNE DEKÎ ESKÎ ESER ONARIM ÇALIŞMALARI N.Cansen KIUÇÇOTE Rest.Uzm.Y.Mimar ayın Konuklar, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Eski Eser Onarım çalışmaları içerisinde Edime İlinde oldukça kapsamlı restorasyonlara
DetaylıEskiz Defterlerimden Osmanlı Mimarisi
Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları Kitap No: 41 Yayın Danışmanı Ömer Arısoy Koordinasyon Erdem Zekeriya İskenderoğlu Veli Koç Eskiz Defterlerimden Osmanlı Mimarisi Serap Ekizler Sönmez Editör Doç.
DetaylıOSMANLILAR. 23.03.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu. İstanbul Ticaret Üniversitesi
OSMANLILAR 1 2 3 Osmanlılarda Eğitimin Genel Özellikleri Medreseler çok yaygın ve güçlü örgün eğitim kurumları haline gelmiş, toplumun derinden etkilemişlerdir. Azınlıkların çocuklarını üst düzey yönetici
DetaylıGenel Hatlarıyla Hindistan daki Türk Sanatı
Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Genel Hatlarıyla Hindistan daki Türk Sanatı Kemal Esmek, 019 2014, MANİSA Hindistan a gelen Türkler, Hint mimarisine ilgi göstermeseler de, eski tapınakların
DetaylıSunuş. Kayseri Kültür Yolu Gezi Rehberi
Sunuş Gevher Nesibe tıp kompleksi 1204-1206 yıllarında, inşa edilmiş olup, Anadolu da ilk defa modern anlamda tıp eğitiminin tatbiki olarak yapıldığı bir sağlık kurumuydu. Medresede, tıbbiyede devrin en
DetaylıRoma mimarisinin kendine
Roma Bahçe Sanatı Daha sonraları Roma İmparatorluğunun en fazla geliştiği yıllarda, Romalı generallerin harpler sonucu dünyanın dört köşesine Roma mimarisinin taşınmasına sebep olmuştur. Roma mimarisinin
DetaylıVakıf Kültür Varlıklarının Restorasyonu
Vakıf Kültür Varlıklarının Restorasyonu "Bilindiği üzere ülkemiz en ücra köşesine kadar Vakıf taşınmaz Kültür Varlıkları ile doludur. Uygarlıkların beşiği olan Anadolu dünyanın hiçbir yeri ile kıyaslanamayacak
DetaylıİSLAM UYGARLIĞI ÇEVRESINDE GELIŞEN TÜRK EDEBIYATI. XIII - XIV yy. Olay Çevresinde Gelişen Metinler
İSLAM UYGARLIĞI ÇEVRESINDE GELIŞEN TÜRK EDEBIYATI XIII - XIV yy. Olay Çevresinde Gelişen Metinler OLAY ÇEVRESINDE GELIŞEN EDEBI METINLER Oğuz Türkçesinin Anadolu daki ilk ürünleri Anadolu Selçuklu Devleti
DetaylıMimar Sinan'ın Eserleri
Mimar Sinan'ın Eserleri Osmanlı padişahları I. Süleyman, II. Selim ve III. Murat dönemlerinde baş mimar olarak görev yapan Mimar Sinan, yapıtlarıyla geçmişte ve günümüzde dünyaca tanınmıştır. İşte Mimar
DetaylıFETİH SONRASI OSMANLI MİMARLIĞINDA KLASİK DÖNEM
FETİH SONRASI İstanbul 1453-1520 Fatih Camisi ve Külliyesi, 1463-70 Matrakçı Nasuh un minyatüründe Fatih Külliyesi Beyazıt taki Eski Saray Matrakçı Nasuh Eski Saray ve Yeni Saray Topkapı Sarayı II. Mehmed
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ PEYZAJ YAPILARI DERSİ SU YAPILARI
ANKARA ÜNİVERSİTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ PEYZAJ YAPILARI DERSİ SU YAPILARI Su na Giriş ve Su Sunum İçeriği Su na Giriş ve Su Bugünün Meydan leri Köşe leri Duvar leri Namazgah leri İç Mekan leri Su Sunum
DetaylıZigurat (Birgül Çakıroğlu, Nihan Engin, Dini İnanışların Mimariye Etkisi, 72, 88).
Mimari- Din-Kültür Zigurat Mezopotamya da tapınaklar, insanların (yer) ve tanrıların (gök) birbirleriyle karşılaştıkları yerdi. Ziguratlarda (ve maya tapınaklarında) gökyüzüne yükselen merdiven yaparak
Detaylı12. Hafta : Klasik Dönem Osmanlı Sanatı. Klasik Dönem Osmanlı Sanatı. Yıldız Demiriz
12. Hafta : Klasik Dönem Osmanlı Sanatı Klasik Dönem Osmanlı Sanatı Yıldız Demiriz İkinci Bayezid döneminden 16. yüzyılın sonuna kadar olan süre, Osmanlı mimarisinin Klasik Dönemi olarak adlandırılır.
DetaylıSelimiye. Camii. M imar Sinan ın ustalık eseri. Yazı, fotoğraf ve resimler : Y. Müh. Mimar Bülent ÇETİNOR
M imar Sinan ın ustalık eseri Selimiye SAHİBİ ve SORUM LU YÖ N ETM EN K. CUMHUR TEZEL Adres : Büyükdere Cad. No. 32 80290 - Mecidiyeköy - İstanbul P.K. 24-80312 - Mecidiyeköy - İstanbul Tel. : 175 34 10
DetaylıKARAMAN ERMENEK BALKUSAN KÖYÜ
KARAMAN ERMENEK BALKUSAN KÖYÜ MEHMET BİLDİRİCİ Balkusan köyü Ermenek- Karaman yolu üzerinde Ermenek ten yaklaşık 25 km uzaklıkta ormanlar içinde bir köy. 25 Ağustos 2011 günü benim ricam üzerine Ali Aktürk
DetaylıEDİRNE ROTARY KULÜBÜ DÖNEM BÜLTENİ
EDİRNE ROTARY KULÜBÜ 2017 2018 DÖNEM BÜLTENİ Ian H.S. RISELEY (UR Bşk.) Mustafa Kaan KOBAKOĞLU (2420. Böl. Guv.) Güzin CİRAVOĞLU (Guv. Yard.) Tarih Bülten No : : 22.08.2017 1521 Kulüp Toplantı No : 1997
DetaylıŞeyhülislam Yahya Efendi nin torunu olan Ayşe Hubbi Hatun
Eyüp Sultan Gezi Rehberi 01 AYŞE HUBBİ HATUN TÜRBESİ Osmanlı nın Kadın Şairleri Vardı. Şeyhülislam Yahya Efendi nin torunu olan Ayşe Hubbi Hatun (? - 1590), Akşemseddin Hz.nin soyundan Şemsi Efendi ile
DetaylıŞANLIURFA ARKEOLOJİ MÜZESİ
MERKEZDEKİ MÜZELER ŞANLIURFA ARKEOLOJİ MÜZESİ Şanlıurfa'da müze kurma girişimleri 1948 yılında, müzelik eserlerin toplanması ve Atatürk İlkokulu'nda depolanmasıyla başlar ve daha sonra bu eserler Şehit
DetaylıGÖKDELEN YARIŞI 4500 YILDIR SÜRÜYOR
GÖKDELEN YARIŞI 4500 YILDIR SÜRÜYOR Dünyanın en yüksek yapısı binlerce yıl boyunca 146,5 metrelik Büyük Giza Piramidi idi. Günümüzde en yüksek bina 829,8 metrelik Burc Khalifa dır. İlk Firavunların Anıt
DetaylıKuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Flash Anlatım Perşembe, 12 Kasım :53 - Son Güncelleme Çarşamba, 25 Kasım :14
Kuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Flash Anlatım Kuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Ders Notu OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ (1300-1453) 1. OSMANLI'DA DEVLET ANLAYIŞI Türkiye Selçuklu Devleti
DetaylıPARK-BAHÇE VE PEYZAJ MİMARİSİ
PARK-BAHÇE VE PEYZAJ MİMARİSİ Yrd.Doç.Dr. Simay KIRCA 2017-2018 Güz Yarıyılı DERS 5 KÜLTÜREL PEYZAJLAR Kültür; toplumların yaşam biçimleri, gelenek ve göreneklerinin, üretim olanaklarının bileşkesi olarak
DetaylıOSMANLI MEDRESELERİ. Tapu ve evkaf kayıtlarına göre orta ve yüksek öğretim yapan medrese sayısı binden fazlaydı.
B130214028 Nil ÜSTER OSMANLI MEDRESELERİ Medrese, Müslüman ülkelerinde orta ve yüksek öğretimin yapıldığı eğitim kurumlarının genel adıdır. Medrese kelimesi Arapça ders kökünden gelir. Medreselerde ders
DetaylıEDİRNE ROTARY KULÜBÜ DÖNEM BÜLTENİ
EDİRNE ROTARY KULÜBÜ 2017 2018 DÖNEM BÜLTENİ Ian H.S. RISELEY (UR Bşk.) Mustafa Kaan KOBAKOĞLU (2420. Böl. Guv.) Güzin CİRAVOĞLU (Guv. Yard.) Tarih Bülten No : : 21.11.2017 1533 Kulüp Toplantı No : 2009
Detaylı