DEPRESYON VE ANKSİYETE:

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DEPRESYON VE ANKSİYETE:"

Si̇mge Cerci
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DEPRESYON VE ANKSİYETE: NE KADAR BENZER? NE KADAR FARKLI? Ulusal Psikiyatri Kongresi 2013, İzmir Dr. Koray Başar Hacettepe ÜTF Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD

2 Açıklama Araştırmacı: Roche Danışman: - Konuşmacı: -

3 Neden bu soru sorulur? Depresyon ve anksiyete bozuklukları sıklıkla birlikte Tedavi çalışmalarında MDB & YAB %40-98 (Brown ve ark. 1995; Newman ve ark. 2010; Zbodinek ve ark. 2012) Epidemiyolojik çalışmalarda MDB yaşamboyu % 20, YAB yaşamboyu % 67 (NCS, Kessler ve ark. 1999) %17,8 %36.7 (NESARC, Blanco ve ark. 2013) YAB: % 40 (1 ay), % 59 (1 yıl) (Wittchen ve ark. 2000)

4 Neden bu soru sorulur? Depresyon ve anksiyete bozuklukları sıklıkla birlikte İzlem çalışmaları Zürih Kohort Çalışması (Merikangas ve ark. 2003) Dunedin Multidisipliner Sağlık ve Gelişim Çalışması (Moffiitt ve ark. 2007)

5 Neden bu soru sorulur? Depresyon ve anksiyete bozuklukları sıklıkla birlikte Prognoz daha kötü (Clayton ve ark, 1991; Fava ve ark. 2004; Fava ve ark. 2008; Coryell 2010; Goldberg ve ark. 2013) (Lawrence ve ark. 2009) Depresyon ve anksiyete belirtileri sıklıkla bir arada (Goldberg 2012) Depresyon ve anksiyeteye yönelik tedaviler sıklıkla birbine benzer

6 Neden birlikte? Depresyon ve yaygın anksiyete bozukluğu Değerlendirme sorunları? Değerlendirme araçları ilk geliştirilen ölçekler (HAM-D) (Watson 2009) Tanı sistemleri: ölçütlerde örtüşme

8 DSM 5 mixed anxiety depression geçerlik kappa< 0.20 (Regier ve ark. 2013) Depresyon tanısında ek olarak belirtin: günlerin çoğunda 2 anksiyete belirtisi kendini diken üstünde ve gergin hissetme alışıldık olanın ötesinde huzursuzluk tasa nedeniyle konsantrasyonda güçlük çekme korkunç bir şeyin olmasından korkma kişinin kontrolünü kaybedeceğini hissetmesi hafif (2)/ orta (3)/ orta-ağır(4-5)/ ağır (4-5+ motor ajitasyon)

9 Modeller Ortak ve ayrışan işlev alanlarında bozulmalar sınıflandırma sistemlerinde değişiklik önerileri emosyonel/stresle / korkuyla ilişkili bozukluklar? Tripartit Model (Clark ve Watson 1991) Pozitif Afekt (PA): coşku, heyecan arayışı, girişkenlik Negatif Afekt (NA): üzüntü, korku, öfke, suçluluk, hoşnutsuzluk Artmış uyarılma/anxious arousal/anksiyete duyarlılığı Diğer modeller

10 Modeller Shankman ve Klein 2003

11 Neden birlikte? Depresyon ve yaygın anksiyete bozukluğu Değerlendirme sorunları? Değerlendirme araçları ilk geliştirilen ölçekler (HAM-D) (Watson 2009) Tanı sistemleri: ölçütlerde örtüşme Gerçek birlik/benzerlik/yakınlık? Yatkınlık Stresle ilişki Ortak yapısal köken: Nörobiyolojik altyapı (RDoC)

12 Depresyon ve anksiyete ile ilgili Hayvan modelleri Dr. Koray Başar Görüntüleme bulguları Dr. Emine Eren Koçak Genetik özellikler Dr. Yavuz Ayhan

13 Hayvan Modelleri Hayvan modeli: bir durumun farklı türlerde incelenmesi için hazırlanan deneysel düzenek

14 Hayvan Modelleri bütünsel bir sendrom olarak hastalık hastalığa ilişkin belirli belirtiler hastalığın temel belirtilerinin altında yatan hipotetik yapılar (construct) hastalığın gelişiminde rolü olan nörobiyolojik, çevresel ve genetik etkenlerin anlaşılmasına katkıda bulunma terapötik ajan geliştirilmesi

15 Hayvan Modelleri Modellerin değerlendirilmesi İnsanda görülen bozukluğa analoji göstermesi Nesnel olarak değerlendirilip gözlenebilecek davranışsal değişiklikler olması İnsanlarda etkili olan müdahalelerle değişikliklerin geri döndürülebilir olması Farklı araştırmacılarca tekrarlanabilmesi (McKinney ve Bunney, 1969)

16 Hayvan Modelleri Güvenilirlik: değişkenlerin tekrarlanabilir ve tutarlı şekilde uygulanabilmesi/gözlenebilmesi Geçerlik: öngörücü geçerlik yapısal geçerlik etiyolojik geçerlik ilk bakış geçerliği örtüşen/ayırdedici geçerlik

17 Hayvan Modelleri Zorla yüzdürme testi (FST) (Porsolt 1977) Kuyruktan asma testi en sık kullanılan (sıçan/fare) davranışsal umutsuzluk (behavioral despair) tek dozla etki umutsuzluk/öğrenme? anksiyete?

18 Hayvan Modelleri FST Antidepresanlarla hareketsizlik süresinde azalma kronik>tek doz>yalancı Benzodiz. (+/-) etkisiz Anksiyojenik ilaçlar hareketsizlik süresini arttırıyor (Skrebuhhova ve ark. 1999) Cryan ve ark, 2005

19 Hayvan Modelleri Açık alan testi (open field) Yükseltilmiş artı labirenti (elevated plus maze)

20 Hayvan Modelleri EPM Borsini ve ark. 2002

21 Hayvan Modelleri EPM Borsini ve ark. 2002

22 Hayvan Modelleri EPM+FST Estanislau ve ark. 2011

23 Hayvan Modelleri EPM+FST Estanislau ve ark. 2011

24 Hayvan Modelleri: Ne kadar farklı? Model mi test mi? depresyon/anksiyete antidepresan/anksiyolitik benzeri etki Depresyon ve anksiyete ne kadar bağımsız? Antidepresan/anksiyolitik etki ne kadar bağımsız?

25 Hayvan Modelleri: Ne kadar farklı? Yüzdürme kendi başına bir stres modeli FST öncesi stres hareketsizliği etkiler Hareketsizlik/yüzme stresle başa çıkmanın pasif ve aktif yolları Hayvanlar birbirine benzemiyor!!!

26 Hayvan Modelleri Kronik Hafif Stres

27 Hayvan Modelleri Kronik Hafif Stres Çeşitli/ dönüşümlü/ beklenmeyen/hafif stres 3 hafta- 3ay doğal stresörler Tekrarlanabilirliği düşük İlk bakış geçerliği yüksek anhedoni : sükrozu tercih testi

28 Hayvan Modelleri KHS+FST+EPM+NSF Yenilikle tetiklenen hipofaji Bessa ve ark. 2009

29 Hayvan Modelleri: Sosyal İlişki Kronik sosyal yenilgi sosyal ilişki/hiyerarşi baskın/boyun eğen resident/intruder yineleyen aralıklı Tsankova ve ark. 2006

30 Hayvan Modelleri: Kr. Sosyal Yenilgi Lokomosyon, OF/EPM/NSF, FST/SP + Kronik antidepresanla (+/-) geri çevrilebilir Depresyon+Anksiyete: Antidepresan+Anksiyolitik Venzala ve ark. 2012

31 Hayvan Modelleri Toth ve Neumann 2013

32 Hayvan Modelleri: Ne kadar farklı? Etiyolojik geçerliği/yapı geçerliği daha yüksek modellerle ayırt edici özellikler + Ancak, stresle ilişkili modellerde de anksiyete ve depresyonla ilgili değerlendirmeler yeterince ayırt edici değil. İlaç yanıtları sıklıkla benzer Hayvanlarda modelleme: ileri çalışmalar/yenilikler gerekli

Benzer belgeler

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Doç. Dr. Özen Önen Sertöz Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Ankara,