ÜÇ AYLIK SEKTÖR ANALİZ RAPORU TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016

Transkript

1 İÇİNDEKİLER Bu rapor her üç ayda bir TAB Veri tarafından yayımlanmaktadır. ÜÇ AYLIK SEKTÖR ANALİZ RAPORU TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016 İÇİNDEKİLER EKONOMİK DEĞERLENDİRME EMTİA PETROL ENDEKSLER VE T/C FİYATLARI GEMİ ALIM SATIM GERİ DÖNÜŞÜM BUNKER DENİZDE GÜVENLİK TÜRK ARMATÖRLER BİRLİĞİ VERİ HİZMETLERİ TAB VERİ Türk Armatörler Birliği nin üyelerine sektörle ilgili veri, analiz ve değerlendirmeler sunduğu yeni hizmetlerinden biridir. Sektör raporları açık kaynaklardan derleme yapılarak hazırlanmakta, aylık, üç aylık ve yıllık olarak sunulmaktadır.

2 ÖNE ÇIKANLAR Dünya Büyüme Tahminleri %2,9 (2016) %3,2 (2017) OECD Haziran ayında %3,0 olan büyüme tahminlerini Eylül ayı içerisinde %2,9 a düşürmüştür. Yine 2017 tahminlerini haziran ayına göre %0,1 düşürerek %3,2 olarak revize etmiştir. 4 Ekim 2016 tarihinde açıklanan Türkiye nin Orta Vadeli Programında ise büyüme rakamları 2016 için %3,2, 2017 için %4,4 ve için %5 olarak öngörülmektedir. Dünya tahıl üretimi ve stokları bu dönemde 2015 yılı rakamlarına göre artış göstermiş, tahıl ticareti rakamları ikinci çeyrekte %1,8 lik bir azalma gösterirken, bu çeyrekte %2,3 lük bir azalma göstermiştir. Tahıl üretimi %1,4 Tahıl Stokları %0,6 Tahıl tüketimi %1,2 Tahıl Ticareti %2,3 Ana metal fiyatlarında Haziran ayına göre ortalama %3,2 lik bir fiyat artışı olmuş, demir cevheri, kurşun ve nikelde ise Haziran ayına göre %10-12 lik bir artış meydana gelmiştir. 1 Dünya Enerji Konseyinin Dünya Enerji Senaryoları 2016, Büyük Dönüşüm adlı Raporuna göre Kömür enerji üretiminde en çok kullanılan bir yakıt tipi olmakla beraber, enerji üretiminde diğer yakıt tiplerine göre kömür kullanımı 2014 yılında %41 iken, bu oran 2030 yılında %25 e, 2060 yılında ise sıfıra inecektir Dünya Çelik Birliğinin Ekim 2016 başında açıkladığı rakamlara göre dünya çelik talebinin 2015 yılındaki %3 lük azalmanın ardından 2016 yılında %0,2, 2017 yılında ise %0,5 artarak milyon tona ulaşacağı değerlendirilmektedir. Avustralya Endüstri Bakanlığının tahminlerine göre 2017 yılında Avustralya ve Brezilyanın demir cevheri üretim ve ihraç oranlarının keskin bir artış göstereceği beklenmektedir. Petrol fiyatları üçüncü çeyrekte ABD Doları bandında gezinerek eylül ayında 48,24$ olmuştur.. Petrol arz-talep dengesine bakıldığında 2016 yılında OPEC ham petrolü için talep yönündeki fazlalığın 31,8 mb/d olduğu ve geçen yıla göre 1,8 mb/d arttığı, 2017 yılında ise bu artışın 0,8 mb/d ve talep yönündeki fazlalığın ise 32,6 mb/d olacağı tahmin edilmektedir.

3 ÖNE ÇIKANLAR Baltık Kuruyük endeksleri geçtiğimiz üç aylık döneme göre belirgin bir artış göstermekle birlikte, geçen senenin bu dönemine göre %10-30 oranında düşük kalmıştır. Ancak tanker endeksleri için aynı yükselişten bahsetmek mümkün olamamaktadır. Nisan-2016 da 774 olan Dirty BDTI Eylül ayında 572 ye kadar %26, 525 olan Clean BCTI 395 lere kadar %25 değer kaybına uğramıştır. Capesize Index Nisan ayı içerisinde 850 iken bu Eylül ayında 1550 li rakamlara kadar çıkmış, bu endeksin karşılığı olan T/C oranları %200 artış göstermiştir. TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016 Döneminde dünya genelinde; İKİNCİ EL GEMİ ALIM-SATIM İkinci El Alım-Satım Yapılan Gemi (Ad)(DWT) 308 / Yatırım Tutarı 4,11 Milyar USD En Çok İkinci El Gemi Alan Ülkeler Yunanistan (%20), Çin (%13), Kore (%8) Türkiye uluslararası piyasalarda 2. Çeyrekte 7 adet gemi alımı ve 27 milyon ABD doları yatırım yaparken, bu çeyrekte sadece 1 gemi alımı yapmış ve 4 milyon ABD doları yatırım yapmıştır. 6 aylık dönemde İngilizlerin gemi alımları belirgin bir şekilde artmış ve İngiltere bahse konu dönemde yaklaşık 30 adet gemi alımı yapmıştır. Ayrıca geçen dönemde yoğun tanker alımı yapan ABD nin yerine bu dönemde Rusya yaklaşık DWT lik tanker alımı yapmıştır. En Fazla Alım-Satım Yapılan Gemi Tipleri Kuru yük (%62), Tanker (%29), Kont.(%6) YENİ GEMİ SİPARİŞLERİ Üç Aylık Dönemde Verilen Sipariş (Ad.)(DWT) 169 / Yatırım Tutarı 13,9 Milyar USD En Çok Yeni Gemi Siparişi Alan Ülkeler Japonya, Çin, Güney Kore En Fazla Sipariş Verilen gemi Tipi Tanker (%36), Kont.(%14), Kuru yük(%4) 2 Yıllara Göre Sipariş Adetleri TOPLAM - Kuru yük (-%9) - Tanker (-%5) - Konteyner (-%13) Yeni İnşa 5Y 10Y 15Y 20Y GEMİ FİYATLARI (M USD) Capesize 42, ,5 Aframax 47,4 32, GERİ DÖNÜŞÜM Üç Aylık Dönemde Söküm Faaliyetleri (Ad.)(DWT) 167 / (-%50) En Çok Yeni Gemi Söküm Yapan Ülkeler+ Türkiye Hindistan(%40), Bangladeş (%16) Türkiye(%6) En Çok Söküm yapılan Gemi Tipi Kuru yük (%45), Konteyner (%36), Tanker (%8) BUNKER Üç Aylık Fiyatlara Göre En Ucuz Liman Rotterdam En Pahalı Liman Rio De Janeiro DENİZ GÜVENLİĞİ Dünya genelinde bu dönemde 40 deniz haydutluğu ve soygun gerçekleşmiştir. Söz konusu olayların en fazla gerçekleştiği ülkeler Endonezya ve Nijerya Sahilleri ile limanlarıdır.

4 TAB VERİ-TÜRK ARMATÖRLER BİRLİĞİ VERİ HİZMETİ Üç Aylık Sektör Raporu TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL-2016 EKONOMİ Geçen yılın mutedil olan küresel büyüme hızının 2016 ve 2017 yıllarında da devam etmesi olası gözükmektedir. OECD Haziran ayında %3.0 olan büyüme tahminlerini Eylül ayı içerisinde %2,9 a düşürmüştür. Yine 2017 tahminlerini haziran ayına göre %0,1 düşürerek %3,2 olarak revize etmiştir 1. Dünya ekonomisi düşük büyüme tuzağının içinde kalırken, zayıf büyüme beklentileri dünya ticaretini, yatırımları, verimliliği ve ücretleri baskı altında tutmaya devam etmektedir. Gelişmiş ülkelerde büyüme hala baskı altındadır. ABD nin gayrisafi milli hâsıla büyümesi, yoğun tüketime ve istihdam değerlerindeki artışa rağmen ve fakat cılız yatırımlar, bunun enerji sektöründeki yansımaları ve sürekli stok düzeltmeleri ile 2016 yılında yavaşlamıştır. ABD talep büyümesi her ne kadar 2017 yılına artarak girecekse de tarihsel yüksek değerlerin altında kalmaya devam edecektir. AB bölgesinde de düşük yurt içi talebin etkisiyle gayrisafi milli hâsıla büyümesi yavaşlamıştır. Yine aynı bölgede kredi büyümesi artmış olmasına rağmen, bazı AB ülkelerindeki yüksek orandaki geri dönmeyen krediler büyüme tahminlerini geri çekmiştir. Bu bölgedeki istihdam yavaş bir şekilde artarken, hala emek piyasasında bir durgunluk söz konusudur. Ayrıca bazı AB ülkelerindeki enflasyona ilişkin negatif sinyaller ve ücretler üzerindeki baskı da mevcut durumu pekiştirmektedir. Japonya da da büyüme diğer gelişmiş ülkelerde olduğu gibi durağan ve düşük bir seyir izlemektedir. Bunun sebepleri olarak da yenin değer kazanması ve Asya nın dış ticaretinin zayıflamış olması gösterilmektedir. Ancak 2016 yılındaki ek bütçe ile artan giderlerin karşılanması ve tüketim vergisi artırımının ertelenmesi talep tarafını hareketlendirmiştir, bu hareketliliğin önümüzdeki sene de devam edeceği değerlendirilmektedir. 3 Gelişmekte olan ekonomilerdeki büyüme de geçmiş yıllara göre zayıflamış olmakla birlikte, Brezilya, Rusya ve diğer mal üreten ülkelerdeki resesyonun zayıflamasıyla 2017 de küçük de olsa bir toparlanmanın söz konusu olacağı düşünülmektedir. Çin de yatırım ve imalat kaynaklı talepten, tüketim ve hizmet kaynaklı talebe geçiş yönünde ekonomiyi yeniden dengeleme çabalarıyla birlikte verilen finansal ve mali teşviklerin devam edeceği değerlendirilmektedir. Finansal sistemdeki bu yeniden dengelemenin ve risklerinin getirdiği etkilerin görülmeye devam edeceği anlaşılmaktadır. Çin in yavaşlayan büyümesi Asya daki ticaretin de yavaşlamasına öncülük etmiştir. Diğer Asya ekonomileri için bu zayıf ticari gelişmeler özellikle kredilerle desteklenen kuvvetli iç talep artışıyla dengelenmeye çalışılmaktadır. Hindistan da ise kamusal alandaki ücret artışlarıyla canlanan talebin bu canlılığını koruması beklenmektedir. Temel yapısal reformların sürdürülmesiyle birlikte 2017 yılında büyüme sürpriz etkisi yaratabilir. Zayıf küresel talebin uzayan etkisiyle beraber arz tarafında ortaya çıkan negatif gelişmeler aratarak etkisini göstermeye devam etmektedir. İstihdam artışı önemli derecedeki ücret kazançlarıyla desteklenemezken, yatırımlar, ticaret ve verimlilik hala zayıf kalmaktadır. Yine üretim artışındaki aşağı 1 OECD, Interim Economic Outlook, Global Growth Warning: Weak Trade, Financial Distortions, 21 September 2016

5 doğru ivmelenme hem verimlilikteki yavaşlamadan ve hem de cılız yatırımlardan kaynaklanmaktadır. Verimlilikteki ve yatırımlardaki azalmaya ise inovasyonun yaygınlaşmasındaki yavaşlamanın sebep olduğu değerlendirilmektedir. İşte bu gelişmeler hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerdeki halkın refah düzeyini düşürmektedir. OECD raporuna göre ekonomik görünüm önemli riskler altındadır. Finansal istikrarsızlık riski düşük faizler ve bunun finansal araçlar ile emlak fiyatları üzerindeki etkilerinden başlayarak artmaktadır. Birçok gelişmekte olan ülke yüksek özel sektör borç yükü ve yatırımlar ile borçlar arasındaki para birimi uyumsuzluğuyla karşı karşıyadır. Bunun yanı sıra yine aynı ülkeler beklenenden daha düşük büyümeye ilave olarak sermaye çıkışları konusunda da kırılgan hale gelmişlerdir. Bütün bunlara çözüm üretme gayretleri çözümlerin kabulündeki güçlükler ve birçok ülkedeki siyasi istikrarsızlıklar nedeniyle sonuçsuz kalmaktadır. 4 Yukarıdaki tabloda da görüldüğü üzere Eylül 2016 ayındaki büyüme rakamları Haziran ayındaki verilere göre yeniden revize edilmiştir. Buna göre ABD nin 2016 daki büyüme verisi %0,4, AB nin 2016 daki büyüme verisi %0,1 düşürülmüştür. Çin ve Hindistan ın büyüme rakamlarında hem 2016 için hem de 2017 için değişikliğe gidilmemiştir. Almanya nın büyüme verisinde ise %0,2 artış yapılmıştır. IMF tarafından 1 Ekim 2016 da yayımlanan Zayıf Talep: Belirtiler ve Çareler başlıklı Dünyanın Ekonomik Görünümü 2 adlı raporda Türkiye'de gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYH) bu yıl yüzde 3,3 ve gelecek sene yüzde 3,0 artmasının beklendiği belirtilmiştir. Bu oranlar, IMF'nin Temmuz ayında yayınladığı bir önceki raporda yüzde 3,8 ve 3,2 olarak ifade edilmiştir. 4 Ekim 2016 tarihinde açıklanan Türkiye nin Orta Vadeli Programında ise büyüme rakamları 2016 için %3,2, 2017 için %4,4 ve için %5 olarak öngörülmektedir. 2 IMF, World Economic Outlook, Subdued Demand: Symptoms and Remedies, October 2016

6 EMTİA EMTİA FİYATLARI Emtia fiyatlarındaki üç aylık değişim miktarları OECD tarafından hazırlanan aylık raporda belirtildiği şekilde aşağıda gösterilmiştir. Tarım ürünlerindeki fiyatlar rekor düzeyde tahıl üretimi beklentisiyle aşağı doğru bir ivmelenme göstermiştir. Ürün sezonundaki iyi hava şartları mısır, soya fasulyesi ve buğday gibi tahıllardaki üretim artışı beklentilerini güçlendirmiştir. Bunun da ötesinde ABD Tarım Bakanlığı AB genelinde azalan buğday üretim değerlerinin bu yıl Rusya, Kazakistan ve Ukrayna daki üretim artışıyla kompanse edildiğini ve hatta bu artışların buğday fiyatını son 10 yılın en düşük fiyatlarına getirdiğini belirtmiştir. Tarım ürünleri fiyatı %0,5 civarında bir azalma göstermiş, bunun da esas olarak yiyecek fiyatlarındaki %0,9 luk düşüşten meydana geldiği belirlenmiştir. Mısır ve soya fasulyesi fiyatlarında ise sırasıyla %1 ve %7 azalma meydana gelmiştir. Metallerde bakır ve kurşunda fiyatlar düşerken diğer metal fiyatlarında artış meydana gelmiştir. Çin deki endüstriyel üretimde küçük bir düşüş meydana gelse de, emlak piyasasındaki fiyat artışları metal fiyatlarını desteklemeye devam etmektedir. Yine Londra Metal Borsası envanterinde aylık %40 lık bir sıçrayış ile bakır fiyatları baskı altında kalmaya devam etmektedir. Demir cevheri fiyatları ise Çin in daha fazla ithalat etme yaklaşımıyla Ağustos ayında %7 lik bir artış göstermiştir. Bu artış 2016 nın ilk 8 ayındaki rakamların %9,3 üstündedir. Küresel çelik üretimi ise dünya genelinde Temmuz ayında %1,4 oranında bir artış gösterirken Çin de bu artış %2,6 olmuştur. Ana metal fiyatları bakır, alüminyum ve nikel fiyatlarındaki azalışla bağlantılı olarak %1 azalma kaydetmiştir. Alüminyum ve nikel fiyatları sırasıyla %3, %1,5 azalma, çinko fiyatları ise %0,3 lük bir artış göstermiş, demir cevheri fiyatları Ağustos ayındaki %7 lik artış göstererek 2005 yılı fiyatlarına göre %49 luk bir artışa ulaşmıştır. 5 Enerji fiyatları Ağustos ve Eylül ayında ham petrol ve kömür fiyatlarının da artışıyla %0,9 artmıştır. Buna karşın doğalgaz fiyatları Avrupa da düşüş gösterirken, ABD de belirgin bir şekilde düşmüştür. Avrupa daki fiyat düşüşünün arz fazlalığından kaynaklandığı bilinmektedir. AB ülkelerindeki toplam doğalgaz stokları ay sonunda %83 iken, bir önceki ay stok durumu %74 olmuştur. ABD de ise enerji fiyatları stabil gözükmektedir 3. Üç Aylık Emtia Fiyatları Tablosu 4 AYLIK ORTALAMALAR %DEĞİŞ YILLLIK EMTİA BİRİM TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL AĞU/EYL Dünya Bankası Emtia Fiyat Endeksi (2010=100) ENERJİ Kömür, Avustralya Ham Petrol, Ort. Doğalgaz, ABD Doğalgaz,AB $/mt $/bbl $/mmbtu $/mmbtu 56,56 62,3 44,13 2,79 4,51 57,61 67,4 44,87 2,79 4,47 58,15 72,9 45,4 2,97 4,21 0,9 7 1, ,6 59,8 50,75 2,61 7,26 52,05 56,76 40,73 2,32 4,44 ENERJİ DIŞI MAL 82,16 81,66 81,04-0,7 82,44 79,55 3 OPEC Monthly Oil Market Report, September World Bank Commodity Price Data (The Pink Sheet), Updated on October 04,2016

7 TARIM 91,90 90,98 90,49-0,5 89,29 88,92 YİYECEK 95,85 94,53 93,63-0,9 90,87 92,07 S.Fasulyesi (Yemek) S.Fasulyesi (Yağ) S.Fasulyesi $/mt $/mt $/mt 441,00 788,00 432,00 403,00 814,00 413,00 373,00 829,00 405,00-7 1,8-1,9 394,75 756,92 390,42 384,11 784,67 403,6 TAHIL 83,60 78,70 76,53-2,7 88,80 83,91 Mısır Buğday(ABD) Şeker(Dünya) $/mt $/mt $/Kg 161,76 151,60 0,43 150,15 149,23 0,44 148,40 150,80 0, ,75 204,50 0,30 161,50 172,80 0,38 ANA METALLER 69,13 68,90 68, ,60 66,20 Alüminyum Bakır Demir Cev.cfr spot Kurşun Nikel Çinko $/mt $/mt $/dmtu $/mt $/mt $/mt 1629, ,80 57, , , , , ,67 61, , , , , ,21 58, , , , , ,5 0,3 1664, ,46 55, , , , ,58 54, , ,10 EMTİA ARZ-TALEP TAHIL 5 Stokların bollaşmasıyla birlikte 2016 yılında pozitif bir görünüm kazanan küresel buğday üretimi 2016/17 yılında arz ve talep dengesi açısından genel olarak olumlu bir neticeyi işaret etmektedir. Dünya Gıda Örgütü (FAO) nün 6 Ekim 2016 da açıklanan ve revize edilen tahminlerine göre 2016 yılı içinde dünya tahıl üretimi milyon ton olarak tahmin edilmekte ve bu rakamın 2015 yılı üretimine göre %1,5 luk (38 milyon ton) bir artışı ifade ettiği ve yine 2014 yılında ulaşılan en üst düzeydeki üretim rakamından 5,5 milyon ton daha fazla olduğu belirtilmektedir. FAO buğday ve pirinç üretimindeki artışı dikkate alarak Eylül ayına göre 2016 tahıl üretim miktarı tahminlerini 3 milyon ton artırmıştır. Dünya buğday üretimindeki 2015 yılına göre 2016 yılı içinde %1,2 lik artışın Rusya, ABD ve Hindistan daki üretim fazlalığından kaynaklandığı değerlendirilmektedir. Yine benzer şekilde küresel pirinç üretiminin Asya ya ilave olarak Afrika ve Kuzey Amerika da artış göstereceğinden hareketle bu seneki artış miktarının %1,3 olacağı tahmin edilmektedir. İri taneli tahıl üretimi beklentilerinin 2015 yılındaki rakamlara göre %1,7 lik bir artış göstermesi beklenmektedir. Bu artışın ABD, Arjantin ve Hindistan daki mısır rekoltesinden kaynaklandığı değerlendirilmektedir. 6 Büyük miktardaki pirinç ve düşük kaliteli buğday kullanımına bağlı olarak 2016/2017 de %2,7 lik bir artış göstermesi beklenen gıda kullanımının, dünya tahıl tüketimini %1,6 artırması ve bu artışla da 2560 milyon tona ulaştırması beklenmektedir. Yıllık bazda toplam tahıl kullanımındaki artış tahminlerine karşın, 2016 da dünya tahıl üretimindeki artışın tahıl envanterini artıracağı beklenmektedir. Dünya tahıl stoklarına bakıldığında buğday, iri taneli tahıl ve pirinç için 2016/2017 stok-kullanım oranının azalacağının tahmin edilmesine rağmen, ihracat imkânlarının daha geniş kalacağı değerlendirilmektedir. 5 Food and Agriculture Organization of The United Nations, World Food Situation, FAO Cereal Supply and Demand Brief, (

8 2016/17 yılındaki dünya tahıl ticaretine yönelik tahminlerde ticaret rakamının 384 milyon tona yaklaşacağı, Eylül ayı rakamlarına göre bu rakamın 2,1 milyon tonluk bir artış gösterdiği ve fakat hala 2015/16 rakamlarına göre %2,3 (9,3 milyon ton) daha düşük kaldığı görülmektedir. Bu aya ait yükseliş revizyonunun özellikle Endonezya, Japonya ve Tayland ile Suudi Arabistan ın artan ithal taleplerinden kaynaklandığı değerlendirilmektedir. DÜNYA TAHIL PAZARI (milyon ton) (08 Eylül 2016) (06 Ekim 2016) (Üretim) (Arz) (Kullanım) (Ticaret) (Yılsonu Stokları) (Dünya Stok-Kullanım Oranı) (Yüzde) 7 NOTLAR 1/ Üretim verisi gösterilen ikili yılın ilk yılına ait verileri ifade eder. Pirinç üretimi ifadesi değirmenlenmemiş pirinçtir. 2/ Üretim artı açılış stokları 3/ Ticaret verisi (Buğday ve iri taneli tahıl için) Haziran/Temmuz ihracat verilerini, pirinç için gösterilen veriler ise tabloda gösterilen ikinci yılın Ocak/Aralık dönemine ifade eder. 4/ Herbir ülkenin pazar verilerindeki farklılıklar nedeniyle yıl sonu stokları arz ve kullanım arasındaki farka eşit olmayabilir 5/ Ana buğday ihracatçıları Arjantin, Avustralya, Kanada, AB, Kazakistan, RF, Ukrayna ve ABD; Ana iri taneli tahıl ihracatçıları Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, AB, RF, Ukrayna ve ABD; ana pirinç ihracatçıları Hindistan, Pakistan, Tayland, ABD ve Vietnam KÖMÜR Haziran 2016 da yayımlanan BP Enerji Raporuna göre dünya kömür rezervlerinin % 27,5 i Kuzey Amerika da, %1,6 sı Orta ve Güney Amerika da, %34,8 i Avrupa da, %3,7 si Ortadoğu ve Afrika da, %32,3 ü de Asya-Pasifik bölgesinde bulunmaktadır. Yine aynı rapora göre dünya kömürünün %47,7 sini tek başına Çin, %11,9 unu ABD, %11 ini AB, %7,2 sini Avustralya, %7 sini Hindistan üretmektedir. Aslında kömür tüketiminde de ülke sıralaması çok

9 değişmiyor. Dünyada üretilen kömürün %50 sini Çin tek başına, %10,6 sını Hindistan, %10 unu ABD, %3,1ini Japonya, %2,2 sini de Endonezya tüketmektedir 6. Kömür en çok enerji üretiminde kullanılan bir yakıt tipi olmakla beraber, enerji üretiminde diğer yakıt tiplerine göre kömür kullanımı 2014 yılında %41 iken, bu oran 2030 yılında %25 e, 2060 yılında ise sıfıra inecektir 7. Elektrik üretiminde ise 2014 yılında %29 olan kömür tüketimi, 2030 yılında %20 ye, 2060 yılında ise %5 e kadar inecektir. Bu da kuruyükte kömürü ana taşıma unsurlarından çıkaracaktır. Bu rapora göre yine doğalgaz kullanımı artacağından doğalgaz taşımacılığı denizlerde öne çıkacaktır. Çin in kok kömür ithalatının artmasıyla birlikte kömür fiyatlarında son üç ay içerisinde %130 luk bir artış meydana geldi. Çin deki bu talep artışının Çin in aşırı çelik üretim talebinden kaynaklandığı değerlendirilmektedir. Çin in Ağustos ayında çelik üretiminde %3 artış meydana gelirken, bu çelik üretimi için geçen senenin Ağustos ayına göre kömür tüketim oranı 2016 Ağustos ta %56 artmıştır. Bu fiyat artışı sadece Çin den değil, aynı zamanda Endonezya, Güney Kore ve Avustralya nın da artan taleplerinden kaynaklanmaktadır. Buna örnek olarak Endonezya nın kömür tüketiminin 2010 yılından bu yana iki kat artmıştır. ÇELİK Dünya Çelik Birliğinin Ekim 2016 başında açıkladığı rakamlara göre 8 dünya çelik talebinin 2015 yılındaki %3 lük azalmanın ardından 2016 yılında %0,2 artarak milyon tona ulaşacağı değerlendirilmektedir yılında ise bu artışın %0,5 olacağı ve dünya çelik talebinin toplamda milyon tona ulaşacağı düşünülmektedir. Yine aynı rapora göre genel bir değerlendirme yapıldığında yatırımların zayıflamış olması çelik talebindeki artışı kuvvetli bir şekilde frenlemiş ve hatta belirtildiği üzere 2015 yılında azalma meydana gelmiştir. 8 azalması beklenmektedir. Çin in GSMH sı 1990 yılından günümüze kadar ilk kez en düşük seviyelere gerilemiş, bununla birlikte ekonomideki yeniden yapılanmanın etkilerini azaltmak üzere alınan küçük ve etkili tedbirler çerçevesinde altyapı yatırımları harcamalarının artırılması, inşaat ve otomobil satışlarının hızlanması 2016 yılındaki çelik talebinin düşüş hızını yavaşlatmıştır. Buna rağmen Çin deki çelik talebinin 2016 yılında %1, 2017 yılında ise %2 6 BP Statistical Review of World Energy, 65th Edition, June World Energy Council, World Energy Scenarios 2016, Grand Transition 8 World Steel Association, World Steel Short Range Outlook , October 2016, Dubai

10 Bununla birlikte düşük emtia fiyatları ve jeopolitik çatışmalardan etkilenmiş olan gelişmekte olan ekonomilerde ise bir toparlanmanın olacağı ve hatta Hindistan ile ASEAN ülkelerinde 9 bu toparlanmanın daha da büyük olması beklenmektedir. Brezilya daki çelik talebinde 2017 yılında bir toparlanma olacağı, petrol fiyatlarında yukarı bir sıçramanın RF, Meksika ve Körfez İşbirliği Ülkelerinin (GCC) 10 çelik talebindeki düşüşünü durduracağı ve stabil hale geleceği, tüketim ve altyapı yatırımlarının artırıcı politikalar neticesinde Hindistan ve ASEAN ülkelerinde çelik talebinin döneminde artacağı, bu çerçevede yükselen ve gelişen ekonomilerdeki çelik talebi artışının ise 2016 da %2, 2017 yılında ise %4 olacağı tahmin edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde ise bu rakamların daha düşük kalacağı, 2016 da bu ülkelerin çelik talebinin %0,2, 2017 de ise %1,1 artacağı öngörülmektedir. Bu konuda Türkiye ye baktığımızda; Türkiye çelik üretim miktarı olarak dünya genelinde 2015 yılı sonu itibarıyla 9. olmuştur. Eylül 2016 başı itibarıyla ise 22 milyon tonluk üretim ile 8. sıradadır 11. Brezilya eylül ayı itibarıyla 2 milyon ton daha az üretim yaptığından 9. Olmuştur. Dünya geneline bakıldığında ise en büyük üreticiler Asya ülkeleridir. Tüketim açısından bakıldığında Eylül 2016 ayı sonunda Dünya Çelik Birliği tarafından yayımlanan 2015 yılı dünyanın en büyük 10 çelik tüketicisi ve tüketim miktarları aşağıdaki tabloda sunulmuştur 12. Dünyanın En Büyük 10 Çelik Tüketicisi (2015) milyon ton Yıl bazında büyüme oranı % Ülkeler Çin ABD Hindistan Japonya Güney Kore Rusya Almanya Türkiye Meksika Brezilya DEMİR CEVHERİ Ekonomik krizin en önemli parçalarından birinin Çin in büyüme hızının yavaşlamasıdır. Bu yavaşlamayla birlikte yatırımların da yavaşlamış olması demir cevherine olan talebi azaltmıştır. En önemli Avustralyalı demir cevheri üreticisi BHP Billiton a göre Çin in talebiyle demir cevheri üretimi 14 yılda %100 artarak yıllık 950 milyon tondan 2014 yılında milyon tona ulaşmıştır. Ancak bu ekonomik yavaşlamayla birlikte ilk kez 2015 yılında çelik üretiminin rakamlarda aşağıya düşüş göstermesi demir cevheri üretiminin de gevşemesine sebep olmuştur. Ancak üretim artışı zayıflamış olsa da yavaş yavaş artış devam etmektedir. 9 Endonezya, Malezya, Tayland, Filipinler ve Singapur (kurucu üyeler), Brunei, Vietnam, Laos, Myanmar ve Kamboçya 10 GCC Ülkeleri: Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan, BAE 11 World Steel Association, Crude Steel Production Data Jan-Aug 2016 vs. 2015, 21 September World Steel Association, World Steel Short Range Outlook , Top 10 Steel Using Countries 2015, October 2016, Dubai

11 Avustralya Endüstri Bakanlığının tahminlerine göre 2017 yılında Avustralya ve Brezilyanın üretim ve ihraç oranlarının keskin bir artış göstereceği beklenmekte, bununda özellikle bu ülkelerden önemli derecede deniz taşımacılığını artıracağı değerlendirilmektedir. PETROL 13 ABD ham petrol stoklarındaki artışa ve ay sonunda Çin ham petrol talebindeki fiyat baskılarına rağmen, Petrol fiyatları arz talep dengesinin yukarı yönlü gelişme sinyalleri vermesi ve ABD dolarının zayıflamasıyla artış gösterdi. Haziran ayı içerisinde neredeyse son bir yılın en üst seviyelerine çıken fiyatlar Ağustos ayı içerisinde biraz gevşeme göstermiş sonra tekrar güçlenmeye çalışmıştır. 10 Dünya petrol talebi için bir önceki raporumuzda talebin geçmiş yıla göre çok fazla değişiklik göstermeden devam edeceğinin beklendiği belirtilmişken, bu raporda bir revize yapılarak 2016 yılındaki talebin günlük 1,24 milyon varil artış göstereceği ve bu artış ile rakamın 94,40 mb/d 14 olması beklenmektedir. Ham petrol fiyatlarındaki pozitif revizyonlar Asya dan, negatif revizyonlar OECD Amerika dan kaynaklanmaktadır yılında da bu yıla benzer şekilde bir talep ihtiyacı ile artışın 1,15 mb/d ve 95,56 mb/d olacağı öngörülmektedir. 13 OPEC Monthly Oil Market Report, 12 October Mb/d: Million Barrel for a day (Günlük milyon varil)

12 Dünya petrol arzındaki 2016 yılı NON-OPEC arz miktarı bir önceki üç aylık dönemin sonunda 56,03 mb/d iken, bu üç aylık dönem sonunda 56,30 mb/d olarak revize edilmiştir. olarak değiştirilmiştir. Bu da beklenen rakamdan 0,88 mb/d lik bir sapmaya karşılık gelmiştir yılındaki NON-OPEC petrol arzının ise bir önceki üç aylık dönem sonundaki rakamlara göre 0,62 mb/d lik bir artışla 56,54 mb/d olacağı beklenmektedir yılındaki OPEC üretiminin ise 0,15 mb/d artarak 6,43 mb/d olması beklenmektedir. 11 OECD petrol stokları ise Ağustos ayında düşüş göstererek mb ye gerilemiştir. Gün anlamında ise 66,7 gün olmuştur. Bu rakam sezon rakamının 6,7 gün üstündedir. Petrol arz-talep dengesine bakıldığında 2016 yılında OPEC ham petrolü için talep yönündeki fazlalığın 31,8 mb/d olduğu ve geçen yıla göre 1,8 mb/d arttığı, 2017 yılında ise bu artışın 0,8 mb/d ve talep yönündeki fazlalığın ise 32,6 mb/d olacağı tahmin edilmektedir.

13 Petrol ticaretine bakıldığında Eylül ayında geçen yılın değerlerine göre; ABD ham petrol ithalatının %10 aratarak ortalama 7,9 mb/d ve ürün ithalatının %1 artarak 2,2 mb/d olduğu, Japon ham petrol ithalatının %8 azalarak 3,2 mb/d olduğu ve ürün ithalatının %2 azaldığı, Çin ham petrol ithalatının %24 artarak 7,8 mb/d olduğu ve ürün ithalatında çok az artış olduğu, Hindistan ham petrol ithalatının %9 artarak 377 tb/d ve ürün ithalatının 111 tb/d azalarak 642 tb/d ye düştüğü görülmüştür. ENDEKSLER VE T/C FİYATLARI ENDEKSLER Baltık kuruyük endeksi incelendiğinde endekslerin ilk üç ay başlangıcına yüksek bir değerle girdiği, Temmuz ayı ortasından itibaren düşüş yaşadığı, Ağustos ayında tekrar toparlanarak bu açığı kapatacak şekilde yükseldiği ve sonrasında Eylül ayı boyunca bu seyrini koruduğu görülmüştür. Ancak endekslerin halen geçen yılın rakamlarına göre ortalama %20-30 daha düşük olduğu görülmektedir 15.Tanker endeksleri ise çok az oynamalarla bandında bir seyir izlemiştir. Tanker endeksleri grafik sunumu burada gösterilmemiştir Tablolar Golden Destiny nin aylık Pazar raporlarından alınmıştır.

14 13 BALTIK ENDEKSİ ÖZET TABLOLARI VE TIME CHARTER ORTALAMA FİYATLARI KURUYÜK 16 KURU YÜK ENDEKSLERİ TEMMUZ 2016 TEMMUZ 2015 DEĞİŞİM AĞUSTOS 2016 AĞUSTOS 2015 DEĞİŞİM EYLÜL 2016 EYLÜL 2015 DEĞİŞİM ÜÇ AYLIK DÜŞÜK YÜKSEK BDI % % % BCI % % % BPI % % % BSI % % % BHSI % % % Değişim yüzdeleri aynı ayların 2016 ve 2015 ine göre hesaplanmıştır.

15 TANKER TANKER TEMMUZ 2016 TEMMUZ 2015 DEĞİŞİM AĞUSTOS 2016 AĞUSTOS 2015 DEĞİŞİM EYLÜL 2016 EYLÜL 2015 DEĞİŞİM ÜÇ AYLIK DÜŞÜK YÜKSEK DIRTY BDTI % % % CLEAN BCTI % % % TIME CHARTER ORTALAMA T/C TEMMUZ 2016 TEMMUZ 2015 DEĞİŞİM AĞUSTOS 2016 AĞUSTOS 2015 DEĞİŞİM EYLÜL 2016 EYLÜL 2015 DEĞİŞİM ÜÇ AYLIK DÜŞÜK YÜKSEK CAPESIZE % % % PANAMAX % % % SUPRAMAX % % % HANDY % % % Buradaki tablolarda kuruyük açısından geçtiğimiz üç aylık döneme göre tüm kuruyük endekslerinde genel bir yükselişin hâkim olduğu görülmekle birlikte, 2015 yılında da aynı dönemlerde yükselme yaşandığı görülmektedir. Dolayısıyla son çeyrekte yapacağımız değerlendirmede göreceğimiz rakamlarda, 2015 yılındaki yükselmeden daha farklı pozitif anlamda yükselme görür isek gelecek döneme daha umutla bakabileceğimizi değerlendirebiliriz. Buna bağlı olarak Time Charter Rate ler de aynı trendi yakalamıştır. Ancak tankerler için aynı yükselişten bahsetmek mümkün olamamaktadır. Nisan-2016 da 774 olan Dirty BDTI Eylül ayında 572 ye kadar %26, 525 olan Clean BCTI 395 lere kadar %25 değer kaybına uğramıştır. Doğal olarak bu rakamlar TC Rate lere de benzer oranlarda yaklaşmaktadır. 14

16 GEMİ ALIM-SATIM Bu veriler incelendiğinde küresel bazda el değiştiren toplam gemi sayısının üç aylık dönem içerisinde 308, tonajın 20 Milyon DWT olduğu ve toplamda 4,23 17 milyar ABD doları yatırım yapıldığı görülmektedir. Geçtiğimiz üç aylık döneme bakıldığında yatırım yapılan miktarın %15 arttığı tespit edilmiş olmakla birlikte her iki üç aylık dönemde de tonaj ve adet olarak çok fazla değişiklik olmadığı tespit edilmiştir. Bu dönemdeki artışın gemi tiplerinden kaynaklandığı değerlendirilmektedir. Yine verilerimiz incelendiğinde alım konusunda; Yunanlı ve Çinli alıcıların bu dönemde de yoğun şekilde kuru yük gemilerine rağbet ettikleri, Geçen üç aylık dönemde tanker alımı yapan ABD nin yerini bu üç aylık dönemde Rusların aldığı ve toplamda DWT lik tanker alımı yaptığı, İngilizlerin de 6 aylık dönemde toplam 30 adet ve 1,6 milyon DWT lik alım gerçekleştirdiği. Yine kullanılan veriler doğrultusunda Türkiye nin bu dönem içerisinde 1 adet gemi alımı yaptığı tespit edilmiştir. Tonaj olarak bakıldığında ülke sıralaması 2016 Ocak ayı başına göre şu şekildedir. Yunanistan, Japonya, Çin, Almanya, Kore, Norveç, ABD, Singapur, Tayvan, İtalya, Danimarka, Hong Kong, Kanada, Türkiye, İngiltere, Hindistan ve Rusya dır. Alım-satım işlemlerinin genel olarak ilk 10 ülke içinde yoğunlaştığı ve fakat İngiltere ve Rusya nın da alımlar ile yukarı doğru bir çıkış yakaladıkları, yılında İngiltere nin tonaj olarak Türkiye yi geçebileceği değerlendirilmektedir. 15 Dünya genelinde alım satım yapılan gemilerin tip oranlarının bu çeyrekte de çok fazla değişmediği, yine kuru yük gemilerinin %60 larda, tankerlerin ise %30 düzeyinde olduğu belirlenmiştir. Yaşa göre analizler incelendiğinde el değiştiren gemilerin %60 ının 10 yaş aralığında olduğu gözükmektedir. İKİNCİ EL GEMİ ALIM-SATIMLARI (ÜLKELERE GÖRE)-ÜÇ AYLIK ÜLKELERE GÖRE GEMİ ALIM-SATIM ANALİZİ (TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) ÜLKE TOPLAM GEMİ SATIŞ İÇİNDEKİ PAYI (%) ALIM YAPILAN TOPLAM TONAJ (DWT) BİN ALIM YAPILAN GEMİ SAYISI (ADET) TOPLAM ALIM SATIM DEĞERİ ($) MİLYON YUNANİSTAN 20% ÇİN 13% KORE 8% UK 5% SİNGAPUR 5% RUSYA 4% Yukarıdaki tabloda toplam yatırım tutarı 4,11 Milyar Dolar olup alım-satım fiyatları bilinmeyen gemilerin tahmini fiyatlar toplamının eklenmesiyle rakam 4,23 Milyar Dolar olmuştur.

17 DANİMARKA 4% TÜRKİYE 0% DİĞER ÜLKELER 18% BİLİNMEYEN 23% TOPLAM 100% DİĞER ÜLKELER ABD, AVUSTRALYA, ALMANYA, BANGLADEŞ, BELÇİKA, BULGARİSTAN, KANADA, HOLLANDA, MISIR, HİNDİSTAN, ENDONEZYA, JAPONYA, İTALYA, LÜBNAN, MALEZYA, MALTA NİJERYA, NORVEÇ, İSVİÇRE, SURİYE, TAYVAN, TAYLAND, VİETNAM 16

18 İKİNCİ EL GEMİ ALIM-SATIMLARI (GEMİ TİPLERİNE GÖRE)-ÜÇ AYLIK TİPİNE GÖRE GEMİ ALIM-SATIM ANALİZİ (TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) GEMİ TİPİ TOPLAM GEMİ SATIŞ İÇİNDEKİ PAY (%) ALIM YAPILAN TOPLAM TONAJ (DWT) BİN ALIM YAPILAN GEMİ SAYISI (ADET) TOPLAM ALIM- SATIM DEĞERİ ($) MİLYON KURUYÜK 62% TANKER 29% KONTEYNER 6% GENEL KARGO 2% LPG 1% GAS 0% KİMYASAL 0% LNG 0% TOPLAM 100% İKİNCİ EL GEMİ ALIM-SATIMLARI (YAŞA GÖRE) YAŞA GÖRE GEMİ ALIM-SATIM ANALİZİ (TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) GEMİ TİPİ TOPLAM GEMİ SATIŞ İÇİNDEKİ PAY (%) ALIM YAPILAN TOPLAM TONAJ (DWT) MİLYON ALIM YAPILAN GEMİ SAYISI (ADET) TOPLAM ALIM SATIM DEĞERİ ($) MİLYON % % % % % TOPLAM 100%

19 YENİ GEMİ SİPARİŞLERİ Yeni gemi siparişlerine bakıldığında 2016 yılının üçüncü çeyreğinde hizmete giren gemilerle yeni siparişlerde bir miktar azalma meydana gelmiştir. Yine başka bir incelememiz doğrultusunda 2016 nın 3. Çeyreğinde hizmete giren bu siparişlerden kuru yüklerin genel olarak Yunan, Çinli, Danimarkalı, Koreli; tankerlerin Kanadalı, Belçikalı ve İngiliz Armatörler tarafından teslim alındığı görülmüştür. Veriler incelendiğinde sipariş hızının kuru yükte de, tankerlerde de gittikçe azaldığı değerlendirilmektedir. Ancak Capesize gemilerde 2017 yılında bir azalmanın varlığından bahsederken, 2018 yılının siparişlerinde kısmi de olsa bir artış gözlenmekte, ancak bu artış dahi neredeyse 2016 yılında verilmiş olan siparişlerin yarısına denk gelmektedir. 18 Dolayısıyla 2018 yılında gemi arz-talep dengesi başabaş noktaya gelir mi, bunu gelecek dönemlerde görebiliriz. Şunu da ifade etmek gerekir ki, incelenen raporlardan elde edilen izlenimler tüm dünya armatörlerinin 2017 yılına umutla, 2018 yılına ise daha da iyi girilebileceği yönündedir. Sadece siparişler açısından değil, 2017 yılı Eylül Ayında Ballast Water Management sistemlerinin gemilerde kullanıma girecek olması da gemi geri dönüşüm faaliyetlerini hızlandıracak, arz-talep dengesini olumlu şekilde etkileyecektir. Buradaki tablolarda belirtilmemiş olmakla beraber bu üç aylık dönem içerisinde en çok yeni gemi sipariş veren ülkeler şu şekilde olmuştur. Japonya (%15.66), Çin (%13), ABD (%10), Singapur (%10), diğerleri ise Rusya, Almanya, Yunanistan, İngiltere, BAE, Tayvan vb. ülkelerdir. Yine en fazla sipariş alan ülkeler Çin, Japonya ve Güney Kore dir.

20 YENİ GEMİ SİPARİŞLERİ-YIL BAZINDA (HAZİRAN VE EYLÜL 2016 SONU KARŞILAŞTIRMASI) GEMİ TİPİ TOPLAM HAZ EYL % HAZ EYL % HAZ EYL % HAZ EYL % CAPESIZE PANAMAX , SUPRA/HMAX HANDY LER , TOPLAM GEMİ TİPİ TOPLAM HAZ EYL % HAZ EYL % HAZ EYL % HAZ EYL % ULCC/VLCC SUEZMAX AFRAMAX PANAMAX MR+SMALL TOPLAM , GEMİ TİPİ TOPLAM HAZ EYL % HAZ EYL % HAZ EYL % HAZ EYL % VLGC LGC MR HANDY SMALL TOPLAM , YENİ GEMİ SİPARİŞLERİ-ÜÇ AYLIK KARŞILAŞTIRMA TABLOSU(2. VE 3. ÇEYREKLER) GEMİ TİPİ ADET DWT YATIRIM MİKTARI $ ÇEYREK 2 3 % 2 3 % 2 3 % KURUYÜK TANKER LNG * - LPG GENEL ** - KARGO KONTEY *** REEFER YOLCU **** * - GEMİSİ RORO ** - ***** FERİBOT BİRLEŞİK ÖZEL PROJE TOPLAM

21 *2 geminin fiyatı bilinmemektedir. ** Fiyat bilinmemektedir. ***3 geminin fiyatı bilinmemektedir. ****8 geminin tonajı bilinmemektedir. *****1 geminin tonajı bilinmemektedir. 2. ÇEYREK: NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 3. ÇEYREK: TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL GEMİ FİYATLARI (Veriler arasında göz ardı edilebilecek küçük sapmalar olabilir) KURU YÜK GEMİ FİYATLARI Yeni inşa kuru yük gemi fiyatlarında Nisan 2016 ayına göre her tip için %4-6 lık bir azalma olmuştur. Bu azalmanın daha çok ana metal ve petrol fiyatlarındaki düşüşlerden kaynaklandığı değerlendirilmektedir. İkinci el gemilerde ise çok büyük düşüşlerin 2014 ve 2015 yıllarında yaşandığı ve 2016 yılının başında dip noktalarını gördüğü ve bu noktadan itibaren Haziran 2016 ayına kadar küçük bir yükseliş kaydedip, 5 yılık gemiler için Haziran ayından günümüze kadar durağan pozisyonunu koruduğu, 10 yıllık gemi fiyatlarındaki artışların 6 aylık dönem içerisinde %10-12 aralığında gerçekleştiği değerlendirilmektedir. YENİ İNŞA KURUYÜK GEMİ FİYATLARI-ÜÇ AYLIK(TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) YENİ İNŞA KURU YÜK ($ MİLYON) TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL CAPE 42, KAMSARMAX/PANAMAX 24, SUPRAMAX 22, HANDYSIZE 19, YENİ İNŞA KURU YÜK ($ MİLYON) HANDYSIZE SUPRAMAX KAMSARMAX/PANAMAX CAPE 42, , , , TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL

22 YENİ İNŞA KURUYÜK GEMİ FİYATLARI ($M)-10 YILLIK( ) KURUYÜK EYL ,2 53,6 45,7 48,4 57,2 55, , ,3 25, ,8 25,6 28,7 34,3 34,5 45, ,3 24,1 27,2 26,5 23,7 26,7 31, ,5 20,3 22,8 22,2 20,5 22,2 26,3 24, ,5 İKİNCİ EL KURUYÜK 5 YAŞ GEMİ FİYATLARI-ÜÇ AYLIK(TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) İKİNCİ EL KURU YÜK 5 YILLIK ($ MİLYON) TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL CAPE 24,5 24,5 24,5 KAMSARMAX/PANAMAX 14 14,1 13,8 SUPRAMAX 12,4 13,1 11,4 HANDYSIZE 9,2 9,85 8,93 İKİNCİ EL KURU YÜK 5 YILLIK ($ MİLYON) HANDYSIZE CAPE SUPRAMAX KAMSARMAX/PANAMAX 24, ,5 24,5 14,1 13, ,4 13,1 11,37 9,2 9,85 8,93 TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL İKİNCİ EL KURUYÜK 10 YAŞ GEMİ FİYATLARI-ÜÇ AYLIK(TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) İKİNCİ EL KURU YÜK 10 YILLIK ($ MİLYON) TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL CAPE 13,85 14,1 14,2 KAMSARMAX/PANAMAX 8,00 7,75 8,3 SUPRAMAX 7,5 7,75 8,3 HANDYSIZE 6,4 6,7 6,9

23 İKİNCİ EL KURUYÜK GEMİ FİYATLARI ($M)-YILLAR BAZINDA ( ) YILLARA SÂRİ İKİNCİ EL KURUYÜK GEMİSİ FİYATLARI ($M) KURUYÜK EYL CAPESIZE 5Y ,5 43,9 32,0 36,3 57,0 CAPESIZE 10Y 14 13,6 27,8 31,0 20,5 26,8 43,0 CAPESIZE 15Y 8 8,5 16,3 18,2 12,7 15,2 26,0 CAPESIZE 20Y 5,5 5,6 9,0 10,1 9,3 10,5 16,4 PANAMAX 5Y ,1 25,6 18,0 26,4 38,5 PANAMAX 10Y 8 8,5 14,6 17,9 12,5 18,6 31,6 PANAMAX 15Y 4,5 5 10,0 12,0 8,3 12,4 23,1 PANAMAX 20Y 3,3 3,6 5,4 7,5 5,4 8,1 13,8 SUPRAMAX 5Y 13,4 13,6 20,8 24,3 23,3 26,4 31,9 22

24 TANKER FİYATLARI Tankerlerde de kuru yük gemi fiyatlarına benzer şekilde yeni gemi inşa fiyatlarında 6 aylık dönem içerisinde %7-8 lik bir azalma meydana gelmiştir. Ancak 5 yıllık tanker fiyatları 6 aylık dönem içerisinde %17, 10 yıllık tanker fiyatları ise %20 lik bir değer kaybına uğramıştır. Bu aşağı inişin daha da devam edeceği ve 2013 yıl fiyatlarına kadar gerileyebileceği değerlendirilmektedir. YENİ İNŞA TANKER FİYATLARI-ÜÇ AYLIK(TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) YENİ İNŞA TANKER($ MİLYON) TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL VLCC 86 85,2 85 SUEZMAX 57, ,2 AFRAMAX 47, ,2 MR YENİ İNŞA TANKER($ MİLYON) MR AFRAMAX SUEZMAX VLCC , , ,2 47, ,2 34, TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL YENİ İNŞA TANKER FİYATLARI ($M)-10 YILLIK( ) YILLARA SÂRİ YENİ İNŞA GEMİ FİYATLARI ($M) TANKER EYL ,7 97,3 93,8 93,2 98,9 104,8 97, ,5 59,6 57,1 60,3 66, , ,6 52,2 48,5 52, , ,4 36,8 34,6 33,8 35,2 36, ,5 43

25 İKİNCİ EL TANKER 5 YAŞ GEMİ FİYATLARI-ÜÇ AYLIK(TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) İKİNCİ EL TANKER 5 YIL ($ MİLYON) TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL VLCC SUEZMAX 49, AFRAMAX 35, ,6 MR 24,5 23,3 23 İKİNCİ EL TANKER 5 YILLIK ($ MİLYON) MR AFRAMAX SUEZMAX VLCC ,6 35, ,6 24,5 23, TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL İKİNCİ EL TANKER 10 YAŞ GEMİ FİYATLARI-ÜÇ AYLIK(TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) İKİNCİ EL TANKER 10 YIL ($ MİLYON) TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL VLCC ,8 SUEZMAX 35 33,25 32 AFRAMAX 22,8 21,37 20,4 MR 17 16,25 16,1

26 İKİNCİ EL TANKER 10 YILLIK ($ MİLYON) MR AFRAMAX SUEZMAX VLCC 40 33, ,8 22,8 21,37 20, ,25 16,1 TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL İKİNCİ EL TANKER FİYATLARI ($M)-YILLAR BAZINDA ( ) YILLARA SÂRİ İKİNCİ EL TANKER FİYATLARI ($M) TANKER EYL VLCC 5Y ,1 55, ,6 87,8 VLCC 10Y 41, ,1 35,0 35,0 34,1 64,3 SUEZMAX 5Y ,8 39,5 40,2 45,6 62,8 AFRAMAX 5Y 32, ,9 27,8 28,0 34,7 44,5 AFRAMAX 10Y ,8 16,3 16,3 19,3 30,7 PANAMAX 5Y ,4 24,3 24,3 30,9 39,0 45K 5Y D/H 23 28,9 23,8 23,3 23,0 25,8 27,3 45K 5Y D/H 16,5 19,6 15,2 15,7 15,5 15,8 19,7 45K 5Y D/H 6 8,5 6,5 6,2 6,2 6,0 6,7 25

27 GERİ DÖNÜŞÜM GERİ DÖNÜŞÜM FİYATLARI GERİ DÖNÜŞÜM-SÖKME FİYATLARI ($) TANK/CONT/RO-ROÜÇ AYLIK(TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) GERİ DÖNÜŞÜM-SÖKME FİYATLARI ($) TANK/CONT/RO-RO TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL PAKİSTAN HİNDİSTAN BANGLADEŞ TÜRKİYE ÇİN Geri dönüşüm fiyatlarında geçtiğimiz döneme göre %5 lik bir artış gerçekleşmiştir. GERİ DÖNÜŞÜM-SÖKME FİYATLARI ($) TANK/CONT/RO- RO TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL PAKİSTAN HİNDİSTAN BANGLADEŞ TÜRKİYE ÇİN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL GERİ DÖNÜŞÜM-SÖKME FİYATLARI ($) DRY CARGO/BULK/TWEEN-ÜÇ AYLIK(TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) GERİ DÖNÜŞÜM-SÖKME FİYATLARI ($) DRY CARGO/BULK/TWEEN TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL PAKİSTAN HİNDİSTAN BANGLADEŞ TÜRKİYE ÇİN

28 GERİ DÖNÜŞÜM-SÖKME FİYATLARI ($) TANKER VE KURUYÜK-4 YILLIK ( ) (EYLÜL 2016 İTİBARIYLA) 27

29 GERİ DÖNÜŞÜM SÖKÜM FAALİYETLERİ ÜÇ AYLIK GERİ DÖNÜŞÜM BİLGİLERİ TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL TOPLAM GEMİ TİPİ ADET DWT ADET DWT ADET DWT ADET DWT KURUYÜK TANKER GAZ TNK GN. KARGO KONTEYNER REEFER YOLCU G RO-RO FERİBOT BİRLEŞİK ÖZEL PROJE TOPLAM Tablodaki rakamlara bakıldığında bir önceki üç aylık döneme göre geri dönüşüm toplam tonaj ve adetlerde bu dönem %50 lik bir azalma meydana gelmiş, kuru yük gemilerinde bir önceki dönemde 8 milyon DWT olan söküm tonajının bu dönemde 3 milyon tona düştüğü gözlenmiştir. Bunun yaz sezonuna bağlı olarak geri dönüşüme olan talepteki azalmadan meydana geldiği değerlendirilmektedir. 28 GEMİ TİPİNE GÖRE GERİ DÖNÜŞÜM FAALİYETİ- ÜÇ AYLIK (TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) GEMİ TİPİNE GÖRE GERİ DÖNÜŞÜM ORANLARI (TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) DİĞER; 30 % KONTEYNER; 30 % CAPESIZE; 3 % PANAMAX BULK; 7 % KURU YÜK; 30 %

30 SÖKÜM YAPAN ÜLKELERE GÖRE GERİ DÖNÜŞÜM FAALİYETİ- ÜÇ AYLIK (TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) 29 YILLARA GÖRE SÖKÜM YAPILAN TOPLAM TONAJLAR (EYLÜL 2016 İTİBARIYLA) ( )

31 BUNKER FİYATLARI DOKUZ LİMANA AİT BUNKER FİYATLARI- ÜÇ AYLIK (TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 2016) 18 YAKIT CİNSİ IFO380 ($/mt) IFO180 ($/mt) MDO ($/mt) MGO ($/mt) LİMANLAR TEM AGU EYL TEM AGU EYL TEM AGU EYL TEM AGU EYL HONGKONG 232,00 257,50 271,50 241,00 270,50 281, ,00 428,00 441,00 FUJAIRAH 227,50 264,50 272,50 257,00 281,00 293, ,00 516,00 525,00 ROTERDAM 215,50 248,00 251,00 240,00 275,00 276, ,50 424,00 422,50 İSTANBUL 242,00 273,50 267,50 256,00 286,00 286, ,50 467,50 461,00 NEWYORK 228,50 252,00 267,00 262,50 273,00 286, ,50 447,50 453,50 HOUSTON 204,00 235,50 250,00 317,50 340,00 350, ,50 470,00 480,50 LONGBEACH 224,50 228,00 300,00 273,00 290,50 328, ,00 497,00 506,50 RIO 252,50 279,50 277,50 276,00 303,00 309, ,50 673,50 678,50 SİNGAPUR 219,50 234,50 266,50 230,00 269,00 278,50 368,50 431, ,00 429,50 436,00 EN DÜŞÜK EN YÜKSEK Ship and Bunker, News and Intelligence for The Marine Fuels Industry, 28 Temmuz 2016, shipandbunker.com

32 DENİZ GÜVENLİĞİ 3 aylık dönem içerisinde dünya genelinde 40 deniz haydutluğu olayı rapor edilmiştir. 19 Rapor edilen olaylara ilişkin özet bilgiler aşağıda sunulmuştur. En fazla olay sırasıyla Endonezya ve Nijerya sahil ve limanlarında gerçekleşmiştir. SN ÜLKE LİMAN/MEVKİ OLAY YERİ TARİH Endonezya Panjang Galang, Batam Dumai Dumai Dumai Lubuk Gaung Samarinda Pulau Mangkai 18 Mil Güneybatı Taboneo Aborda İç Demir Yeri İç Demir Yeri Aborda Seyirde 25/09/ /09/ /09/ /09/ /09/ /07/ /07/ /07/ /07/ Haiti Au Prince Au Prince 02/09/ /07/ Vietnam Vung Tau Vung Tau Vung Tau 27/09/ /08/ /07/ Venezüella Barcelona 22/09/ Fas Kazablanka 23/09/ Gine Conakry Conakry 21/09/ /08/ Gana Takoradi Takoradi Aborda 01/09/ /07/ Bangladeş Chittagong Bravo 14/09/ Mozambik Beira Aborda 06/09/ Filipinler Davao, Rafineri Rıhtımı Davao, Rafineri Rıhtımı Aborda Aborda 02/09/ /07/ Singapur Singapur Boğazı Seyirde 19/08/ Peru Callao Talara Roads Callao 27/08/ /07/ /07/ Malezya Pulau Aur 32 Mil Güneyi Seyirde 07/08/ Nijerya Bonny 28 Mil Güneyi Lagos Lagos Lagos Bayelsa 98 Mil Güneybatısı Lagos Brass 89 mil Güneybatı Seyirde Aborda Aborda Aborda Seyirde Aborda Seyirde 17/08/ /08/ /08/ /07/ /07/ /07/ /07/ Kongo Pointe Noire Dış Demir Yeri Pointe Noire Dış Demir Yeri Pointe Noire Dış Demir Yeri 07/08/ /07/ /07/ Hindistan Haldia Aborda 03/07/

33 Veri toplama ve analiz konusundaki istek ve görüşlerinizi Türk Armatörler Birliği telefon hatlarından veya e-posta adreslerimizden bizlere iletmenizi rica ederiz. Hazırlanan raporlarımız üyelerimize ve yaklaşık 1500 denizcilik firması ile kurum/kuruluşa on-line olarak dağıtılmaktadır. Ulaşılan nokta sayımız her ay artmaktadır. İletişim Bilgilerimiz: TÜRK ARMATÖRLER BİRLİĞİ Meclis-i Mebusan Cad. Dursun Han No:23 Kat:7 Fındıklı-Salıpazarı Beyoğlu/İstanbul Tel: +90 (212) (212) Faks: +90 (212) info.armatorlerbirligi.org.tr TÜRK ARMATÖRLER BİRLİĞİ Mesleki bir birliktelik kurma hareketine 1923 yılında Türk Vapurcular Birliği yle başlayan Türk armatörleri, 1939 yılında kurulmuş olan Türk Armatörler Birliği yle Türk denizciliğinin gelişimi için tarihsel bir görev üslenmiş ve son olarak 1982 yılında Deniz Ticaret Odası nın kurulmasına da öncülük etmiştir. Bu doğrultuda; Türk Armatörler Birliği yeniden yapılanırken, dünya denizcilik sektöründeki gelişmeleri takip ederek, gemi sahipleriyle deniz taşımacılığı yapan kuruluşların temsilcileri arasında yardımlaşmayı ve dayanışmayı sağlayan meslekî bir örgüt olarak hizmet vermektedir. Türk Armatörler Birliği köklü geçmişi ve sahip olduğu birikimi ile yılında da önemli projeleri, hazırlıkları ile hem üyelerine, hem sektöre önemli katkılarda bulunmayı hedeflemektedir.