URLA-KARABURUN-ÇEŞME YARIMADALARI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "URLA-KARABURUN-ÇEŞME YARIMADALARI"

Esin İşcan
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 URLA-KARABURUN-ÇEŞME YARIMADALARI

3 URLA-KARABURUN-ÇEŞME YARIMADALARI Urla-Karaburun-Çeşme yarımadası, Bozdağların sona erdiği Kemalpaşa (Nif) Dağı batısındaki kuzey-güney doğrultulu Menderes Ovası (Cuma Ovası) ile başlar. Bu ovaya kadar Bozdağlar'da batı-doğu doğrultusu egemen iken, buradan itibaren reliefte kuzeygüney doğrultusu hakimdir. Menderes Ovası'ndan itibaren batıya doğru horst ve grabenler şeklinde bir uzanış görülmektedir. Kuzeyden İzmir Körfezi, güneyden Kuşadası körfezi ile sınırlanan Urla-Çeşme yarımadası, iki yanı kırıklar boyunca çökmüş, horstlar ve grabenler dizisi halinde Ege denizine doğru bir çıkıntı oluşturmaktadır. Kuzey-güney doğrultulu Kızıldağ horstunun batısındaki Seferihisar- Güzelbahçe grabeninin zemini Satsuma tipi mandalina bahçeleri, etekleri bağ ve zeytinliklerle kaplıdır. Turistik bir merkez olan Seferihisar'ın nüfuslu bir kasaba oluşu, İzmir'i Çeşme'ye bağlayan ana yoldan uzakta kalmasına bağlıdır. Seferihisar-Güzelbahçe graben sahasını, batıya doğru alanı daha geniş olan Urla çöküntü hendeği izler. Yarımada nüfusunun yarısına yakını bu alanda yaşamaktadır. Urla, bu yarımadanın en büyük yerleşim merkezidir. Şehirsel özellikler kazanmış Urla'nın nüfusu 2012 yılında yaklaşmıştır. Nüfusu fazla olmasına rağmen Urla, mandalina, zeytin ve üzüm üretiminde Seferihisar'ın gerisinde kalmaktadır.

6 ÇEŞME

7 ÇEŞME-ILICA PLAJI

9 Orta yeri karstik bir plato olan Karaburun yarımadasının kuzey ucunda bağlar geniş yer kaplar. Cıva yatakları, üzüm ve zeytin ticaretine rağmen Karaburun gittikçe nüfus kaybetmektedir. Önceki yıllarda civarındaki nüfusu son sayımda 2.722'ye düşmüştür. Karaburun horstu aşılır aşılmaz Alaçatı düzlüğüne varılır. Burası faylarla oluşmuş bir saha olup, kaplıcalarıyla ünlüdür (Şifne ve Ilıca kaplıcaları). XVII. yüzyıldan beri bağcılığın yaygın olduğu bu sahaya Balkan muhacirleri tütün ziraatini sokmuştur nüfuslu Alaçatı yazlık tatil sitelerinin yer aldığı bir turizm beldesidir. Yarımadanın topuk kısmında ise, yurdumuzun en iyi kalitedeki anasonları üretilmektedir. Osmanlı ticaret ve savaş filosuna ait gemilerin barındığı Çeşme, şimdi nüfuslu bir turistik sayfiye yerleşmesidir.

10 KARABURUN

11 KARABURUN KIYISI

12 KARABURUN CİVA YATAKLARI

13 KÜÇÜK MENDERES DEPRESYONU

14 KÜÇÜK MENDERES DEPRESYONU

16 KÜÇÜK MENDERES DEPRESYONU Bozdağlar ile Aydın dağları arasında 90 km. uzunlukta ve ortalama genişliği 15 km. olan, Küçük Menderes depresyonu, Tire'den Selçuk'a kadar uzanan faydan da anlaşılacağı üzere tektonik bir çukurluktur. Bozdağların Gediz'e bakan eteklerinde ve Aydın dağlarının Büyük Menderes'e bakan yamaçlarında, bu dağlardan aşınarak biriken Neojen depolara Küçük depresyonunda rastlanmaz. Çünkü bu depresyon Gediz ve B.Menderes depresyonlarından daha sonra oluşmuş, dolayısıyla III.zamanda bu alanda fazlaca birikme olmamıştır. Küçük Menderes oluğu, doğuda Kiraz-Beydağı kasabaları civarından başlayıp, batıda Belevi-Selçuk boğazında sona erer. Belevi-Selçuk boğazı, 6 km. uzunlukta ve 1.5 km. genişlikte olup, güneydeki Aydın dağlarının uzantısı olan Palamut ve Alaman dağının yaşlı külteleri içerisinde Küçük Menderes tarafından kazılarak açılmıştır. Söz konusu bu boğazın batısında ise K.Menderes ırmağının deltası yer alır. Belevi-Selçuk boğazının Selçuk'a açılan tarafında tespit edilen falezler Ege Denizi'nin M.Ö.VI.yüzyılda buraya kadar sokulduğuna işaret etmektedir. Erinç'e göre bu boğaz, Alaman dağının batısında körfeze dökülen bir küçük akarsuyun son buzul çağında deniz seviyesinin alçalmasıyla birlikte yatağını geriye kazarak K.Menderes ırmağını kapması sonucunda açılmıştır. Deltanın oluşumu bu tarihten sonra başlamış ve delta denize doğru ilerledikçe o zaman kıyıda bulunan Efes şehri, M.Ö.150 yılında daha batıya taşınmıştır. M.S.II.yüzyılda Roma İmparatoru II.Hadrian, K.Menderes ırmağını bir kanala alarak bugünkü yatağından akmasına sebep olmuştur.

17 Palamut Dağı Alaman Dağı

19 KÜÇÜK MENDERES DELTASI

21 EFES

23 Antikçağ'da başta incir olmak üzere her türlü meyvenin yetiştirildiği K.Menderes oluğunda bugün de pamuk başta olmak üzere, zeytin, tahıl, tütün, patates, kavun-karpuz ile çeşitli meyve ve sebzeler yetiştirilmektedir. Pamuk, sulama kanallarının yapıldığı 1952 yılından sonra depresyon tabanındaki alanını genişletmiş ve delta ovasından doğuya doğru sokularak iki kol halinde yayılmıştır. Birinci kol, K.Menderes ırmağı kuzeyini takip ederek Kiraz ovasına kadar uzanır. İkinci kol ise ırmağın güneyini izler ve Beydağı kasabasında sona erer. Tahıl daha çok Bozdağların eteğindeki alanlarda pamukla nöbetleşe ekilmektedir. Tütün depresyonun doğu kesimindeki Kiraz ovası ile onu kuşatan yamaçların temas sahasında, Ödemiş civarında ve özellikle Torbalı'dan başlamak üzere batıda Menderes(Cuma)ovasında yaygınlaşır. Buna karşılık zeytin, Bayındır çevresinde yoğunluk kazanır. Burası K.Menderes depresyonunun asırlardan beri başlıca zeytin üretim sahasıdır. Ödemiş'e doğru gidildikçe zeytin ile incir karışık halde görülür.

24 KİRAZ

25 BELEVİ

29 Bir çıkmaz sokak durumundaki K. Menderes oluğunda büyük yerleşim merkezleri azdır. Ova tabanında seyrek olan yerleşmeler kenarlara doğru yoğunluk kazanır. Depresyonun doğu kesiminde küçük bir ova kenarında ve bu ovanın pazarı durumundaki Kiraz(9.500 nüfuslu), Antikçağ'dan beri varolan bir yerleşim merkezidir(antik Koloe). Kiraz'ın tam karşısında yeralan Beydağı kasabası(6.000 nüfuslu), K.Menderes oluğunu Aydın dağları üzerinden B.Menderes oluğuna bağlayan dağ yolu üzerinde bulunmaktadır. İşletilen cıva yataklarına rağmen gelişememiştir. Ödemiş doğusunda Bozdağlar eteğinde yeralan Birgi de eski bir yerleşmedir. Antikçağ'da Pyrgion olarak adlandırılan Birgi, XIV.yüzyılda Aydınoğulları beyliğine merkezlik yapkıştır. Ödemiş'in gelişmesiyle bu yerleşme sönükleşerek nüfuslu küçük bir tarım kasabası halinde kalmıştır. Daha batıda K.Menderes oluğunun en büyük yerleşim merkezi olan nüfuslu Ödemiş şehri bulunur. Ödemiş, XVII.yüzyıldan sonra Salihli ve Nazilli'den gelen yolların kavşağında, K.Menderes'in kuzeyindeki alçak bir seki üzerinde kurulmuştur. Bu yerleşme, halen demiryolu ile bu oluğu İzmir'e bağlayan, karayollarının üzerinde bir ticarî merkez, yağ, iplik, dokuma atölye ve tezgâhlarına sahip tarımsal fonksiyonu ağır basan bir şehirdir. Ödemiş civarında K.Menderes depresyonu içerisinde arasında değişen kasaba yerleşmeleri bulunmaktadır. Bunlar, Kaymakçı, Ovakent, Bademli, Konaklı ve Gökçen'dir.

30 KİRAZ

Benzer belgeler

URLA-KARABURUN-ÇEŞME YARIMADALARI

URLA-KARABURUN-ÇEŞME YARIMADALARI URLA-KARABURUN-ÇEŞME YARIMADALARI Urla-Karaburun-Çeşme yarımadası, Bozdağların sona erdiği Kemalpaşa (Nif) Dağı batısındaki kuzey-güney doğrultulu Menderes Ovası (Cuma