Deloitte in, Stores Media işbirliğiyle TÜRKİYE PERAKENDE SEKTÖRÜ DOSYA

Transkript

1 TÜRKİYE PERAKENDE SEKTÖRÜ Dünyanın en büyük 250 perakende şirketinin gelirleri 4,3 trilyon dolara ulaşırken, Türkiye perakende sektörü 2013 te %3,7 oranında büyüyerek 311 milyar dolarlık hacme ulaştı. Ekonomik sıkıntılara rağmen küresel perakende gelirleri artmaya devam ediyor. Deloitte in, Stores Media işbirliğiyle hazırladığı 2014 Yılı Perakende Sektörünün Küresel Güçleri raporuna göre, Türkiye perakende sektörü 2013 te %3,7 oranında büyüyerek 311 milyar dolarlık hacme ulaştı. Türkiye de perakende sektörünün alt segmentlerine bakıldığında gıda perakendeciliğinde büyüme yavaşlarken, indirim perakendeciliğinde pazar payının hızla yükseldiği gözlemleniyor. Raporda, gıda dışı perakendede ise 2013 ün ilk yarısında yakalanan büyüme ivmesi üçüncü çeyrekte yakalanamasa da dördüncü çeyrekte toparlanma görüldüğü belirtiliyor yılının ikinci yarısından itibaren sektöre hâkim olan tedirgin havanın 2014 te de devam edeceği öngörülen raporda, Geçmiş dönemde sektörün alışageldiği büyümenin 2014 te yavaşlayacağı ve Türkiye perakende sektörünün %1,3 lük büyüme ile 314 milyar dolara ulaşacağı bekleniyor ifadesi yer alıyor. Dünyada perakende sektörünün duru- Gülder DEMİR Editör 20 EKONOMİK FORUM

2 Bazı Avrupa Ülkelerinde İlk Üç Perakendecinin Pazar Payları %95 Hollanda %83 %83 %79 %78 %78 %77 Finlandiya Danimarka Fransa %64 %62 %58 %58 %55 %52 %51 İngiltere Almanya İspanya %35 İtalya % Kaynak: TEPAV, Türkiye de Yapısal Dönüşüm ve Perakende Sektörü. munun incelendiği raporda, şirketlerin faaliyetlerinde küçülmeye gitmelerinin, dünya sıralamasında ilk 10 da yer alan perakendecilerin son mali dönemde değişmesine neden olduğu vurgulanıyor. Raporda, dünyanın bu en büyük 10 perakende şirketi 2012 mali yılında %4,2 büyüme kaydederken, diğer 250 şirketin ortalama büyümesinin %4,9 un altında kaldığına dikkat çekiliyor. Dünyanın en büyük 10 perakende şirketi listesinde Wal-Mart birinci sırada yer alırken, geçtiğimiz yılın ikincisi Carrefour un, Temmuz 2011 yılında Dia nın ana şirketten ayrılmasının bir sonucu olarak bu yıl dördüncü sırada yer aldığı görülüyor. İkinci EKONOMİK FORUM 21i

3 sıraya yükselen Tesco nun bu başarısının arkasında ABD de Fresh&Easy zincirini elinden çıkarmasının yattığı belirtiliyor. AVRUPA EKONOMİSİNİN YABANCI PİYASALARA BAĞIMLILIĞI ARTIYOR 2012 mali döneminde gelişmekte olan ülkelerde faaliyette bulunan perakende şirketlerinin yoğun tüketici talebinin etkisini görmeye devam ettiği belirtilen raporda, olgun piyasalardaki perakende şirketlerinin karşılaştığı dalgalanmaların aksine, gelişmekte olan ülkelerdeki perakendecilerin agresif organik büyümelerine devam ettiği ifade ediliyor. Rapora göre, Avrupalı perakendecilerin bölgedeki ekonomik durgunluk sebebiyle zorlu bir yıl daha geçirdiği vurgulanarak, Avrupa, Eurozone kredi kriziyle başa çıkmak için getirilen ve birçok Avrupa ülkesinde düşük büyüme oranı ve yüksek işsizlik oranı ile sonuçlanan tasarruf tedbirleri yüzünden tekrar ekonomik durgunluğa girdi. Almanya ve özellikle İngiltere de faaliyet gösteren perakende şirketleri, Avrupa nın en iyi 250 perakende şirketi arasında en kötü performansı sergileyenler oldu. Japonya dakiler haricinde Asya/Pasifik bölgesindeki perakende şirketleri ise çok iyi kâr açıkladı. Ancak bu kazançlar son iki senede olduğu gibi iki basamaklı değil. Japon perakende şirketleri zorlu geçen 2011 mali dönemini geride bırakarak toparlanmış olmalarına rağmen araştırmaya dâhil olan diğer ülke ve bölgelerin yine de gerisinde kaldı. E-PERAKENDECİLİK GELİŞİYOR Rapor kapsamında, ilk defa dünyanın en büyük 50 e-perakende şirketine de yer veriliyor ve bu şirketlerden 39 unun dünyanın önde gelen 250 perakende şirketi arasına girdiği vurgulanarak şu açıklama yapılıyor: 2012 mali döneminde, e-50 şirketleri için e-ticaretin toplam perakende gelirleri içindeki payı ortalamada yaklaşık şirket gelirlerinin üçte bir oranıyla (tamamen e-ticaret kanalında faaliyet gösteren perakendeciler de dâhil) önemli bir kısmını oluşturdu. E-perakende sıralamasında e-50 nin büyük çoğunluğu (42 şirket) çok kanallı perakendeciler iken, mağazası olmayan ya da sadece internet üzerinden işlem yapan yalnızca sekiz perakende şirketinin olduğu göze çarpıyor. E-50 perakendecilerin çoğunun merkezi, ABD (28) ve Avrupa dır (27). Bunlardan yalnızca beşi gelişmekte olan pazarlarda faaliyet gösteren şirketlerden oluşuyor. Rapor kapsamında, e-ticaret işlemleri E-50 PERAKENDECİLERİN ÇOĞUNUN MERKEZİ, ABD VE AVRUPA. BUNLARDAN YALNIZCA BEŞİ GELİŞMEKTE OLAN PAZARLARDA FAALİYET GÖSTEREN ŞİRKETLERDEN OLUŞUYOR. ayrıca en iyi 250 perakendecinin geneli için de analiz ediliyor. En iyi 250 şirketin 2012 mali dönem satışlarının %7.7 sini online e-ticaret işlemlerinin oluşturduğu vurgulanan raporda, şöyle deniliyor: Bölgesel bakış açısıyla, e-ticaret in toplam gelire katkısı Kuzey Amerika perakendecileri için en yüksek ve Avrupa perakendecileri için de en düşük seviyede oldu. İnternet üzerinden yapılan satışlar, en hızlı Asya/Pasifik perakendecileri arasında, en yavaş da Kuzey Amerikalı perakendeciler arasında geliştiği gözlemlenmektedir. TÜRKİYE PERAKENDE SEKTÖRÜNE YASAL DÜZENLEME GELİYOR Türkiye de son birkaç yıldır üzerinde konuşulan ve sürekli olarak tartışılan perakendecilik sektörüne yeni yasal düzenleme getirilmesi yeniden gündeme geldi. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarı Taslağı nı hazırlayarak, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla sektörün görüşlerine sundu. Uzun bir süredir kamuoyunu meşgul eden, üzerinde sürekli tartışılan bu yasa tasarısı, aynı iş kolunda faaliyet gösteren yerel zincir mağazalar, tek şubeli market, bakkallar ile organize perakendecilerin tamamını ilgilendiriyor ve perakende sektörüne çekidüzen vermeyi amaçlıyor. Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, hazırlık çalışmaları devam eden tasarıda sektör görüşlerinin alındığını, TBMM gündeminin yoğunluğu ve seçimler dikkate alındığında, tasarının TBMM Genel Kurulu na 30 Mart 2014 tarihinden sonra sevk edileceğini söyledi. 22 EKONOMİK FORUM

4 PERAKENDECİNİN ANAYASASI YENİDEN YAZILIYOR G ümrük ve Ticaret Bakanlığı nın, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı na göre; perakende sektöründe sıklıkla kullanılan alışveriş merkezi, büyük mağaza, zincir mağaza, özel markalı ürün, franchise bayi gibi kavramlar yeniden tanımlanıp yasal bir niteliğe kavuşturularak, uygulamada yaşanan kavram kargaşasının önüne geçilmesi hedefleniyor. Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı na ilişkin yaptığı açıklamada, Türkiye de 2000 li yılların başından itibaren hızlı bir gelişim seyri izleyen perakende sektörünün AVM, büyük Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nın hazırladığı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı ile perakende sektöründe sıklıkla kullanılan alışveriş merkezi, büyük mağaza, özel markalı ürün, franchise bayi gibi kavramlar yeniden tanımlanarak yasal bir niteliğe kavuşturuluyor. mağaza ve zincir mağaza sayılarının artışıyla bir dönüşüm süreci yaşandığını ifade etti. Bu dönüşüm sürecinin bir yandan Türkiye ekonomisine ciddi katkı sağladığına değinen Bakan Yazıcı, diğer yandan da birtakım ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlara neden olduğunu söyledi. İşletmelerin açılışında standardı bulunmayan karmaşık işlemlerin, ödeme süreleri ve markalaşmada karşılaşılan sıkıntılarla haksız ticari uygulamaların, sorunların başekonomik FORUM 23i

5 lıca sorunlar olduğuna dikkat çeken Bakan Yazıcı, yaşanan bu sürecin perakende sektöründeki esnaf ve sanatkâr işletmeleriyle, küçük ölçekli ticari işletmeler için pazar kaybı ve piyasada kalma sorunlarını da beraberinde getirdiğini ifade etti. Bakan Yazıcı, serbest piyasa ve rekabet ilkelerinden vazgeçmeden ve tüketici tercihleri de gözetilerek, yaşanan bu sorunların giderilmesini ve perakende işletmelerin dengeli bir şekilde büyümesini ve gelişmesini teminen, 640 sayılı Kanun Hükmünde Kararname nin verdiği görev ve yetki çerçevesinde Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı hazırladıklarını vurguladı. SEKTÖRE İLİŞKİN TEMEL KURALLAR DÜZENLENDİ Yeni bir bakış açısıyla hazırlanan bu taslağın, organize perakendeciler olarak nitelendirilen alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağazaların yanı sıra, geleneksel perakendeciler olarak tabir edilen esnaf ve sanatkâr işletmeleriyle diğer işletmeleri kapsadığını, sektöre ilişkin temel ilke ve kuralları düzenlediğini dile getiren Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, şu açıklamayı yaptı: Taslağın hazırlık aşamasında, kamu kurumları ve meslek kuruluşlarıyla, esnaf ve sanatkâr, üretici ve tedarikçi, alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağazaları temsil eden dernek ve federasyonlarla çok sayıda toplantı düzenlendi, ayrıca perakende sektörüne yönelik yurt içi ve yurt dışı uygulamalar incelendi. Türkiye nin 2023 vizyonuna uygun ola- m Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı nın sektöre ilişkin temel ilke ve kuralları düzenlediğini söyledi. rak, ticaretin kolay ve güvenilir bir şekilde yapılmasına, gelişmesine katkı sağlamasını hedeflediğimiz bu tasarı, kamu kurum ve kuruluşlarıyla sektörün görüşlerine açıldı. Gelen görüşler doğrultusunda nihai şekli verilecek tasarı, TBMM ye sevk edilmek üzere Bakanlar Kurulu na sunulacaktır. Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı nın yaptığı açıklamaya göre, tasarıyla getirilen yenilikler ana başlıklarıyla şöyle: PERAKENDE SEKTÖRÜNDEKİ KAVRAM KARGAŞASI GİDERİLECEK Perakende sektöründe sıklıkla kullanılan alışveriş merkezi, büyük mağaza, zincir mağaza, özel markalı ürün, franchise bayi gibi kavramlar tanımlanarak yasal bir niteliğe kavuşturulacak ve uygulamada yaşanan kavram kargaşasının önüne geçilecek. İL DÜZEYİNDE STRATEJİK TİCARİ PLAN HAZIRLANACAK İller bazında stratejik ticari plan hazırlanacak ve bu planlar zaman içinde bir nevi perakende sektörünün haritası niteliğine kavuşacak. Bu planlarda, ticaret bölgeleri tespit edilecek, bu bölgelerle sokak, cadde, mahalle ve ilçe bazında azami fayda sağlayacak işletmelerin sayısı ve konusu belirlenecek. Böylece, perakende işletmelerinin kuruluş yeri için âdeta ücretsiz fizibilite imkânı sunulacak. Böylelikle, bu işletmelerin yanlış yer seçimi sebebiyle kapanmalarının ve muhtemel kaynak israfının önüne geçilmiş olacak. Stratejik ticari planlar, esnaf ve sanatkâr işletmeleriyle küçük ölçekli işletmeler için bağlayıcı nitelikte olmayacak. Ancak bu planlara uygun iş yeri seçiminde bulunmayanlar hiçbir teşvik ve destekten yararlanamayacak. İŞ YERİ AÇILIŞ İZİNLERİ TEK BİR YERDEN ALINACAK İş yeri açılış süreçleri kolaylaştırılacak ve bürokrasi azaltılacak. Bu kapsamda, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde elektronik ortamda Perakende Bilgi Sistemi (PERBİS) kurulacak. Belediyeler ve il özel idarelerinin vereceği izinle açılan ve yalnızca bu izinle kalmayıp pek çok kurum ve kuruluşa ayrı ayrı baş- 24 EKONOMİK FORUM

6 talebini doğrudan etkilemeyen prim ve bedellerin alınmasının önüne geçilmiş olacak. Alım ve satım işlemleri nedeniyle üretici ve tedarikçilere yapılacak ödemeler, kural olarak 60 gün içinde gerçekleştirilecek. Bu süre, üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen gıda, temizlik ve kişisel bakım ürünlerinde de 20 günü geçmeyecek. Perakende işletmelerinin üretici ve tedarikçilerden temin ederek iş yerinde kendi ad ve markasıyla sattığı ürünlerin ambalajında, üretici ve tedarikçinin markasına tanınırlığı artıracak şekilde yer verilecek. vuruda bulunmak zorunda kalan bütün perakende işletmeleri, artık bu sistem üzerinden âdeta tek bir kapıya başvurarak izinlerini tek bir yerden alınacak. Basitleştirilen izin süreciyle zaman ve maliyet kaybı önlenecek, sektöre yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı girişimciler teşvik edilmiş olacak. ESNAF VE SANATKÂRLAR MALLARIN TEDARİK VE DAĞITIMINDA ORGANİZE HALE GELECEK Gümrük ve Ticaret Bakanlığı denetiminde, esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşları eliyle tedarik ve dağıtım şirketleri kuralabilecek. Bu sayede, esnaf ve sanatkâr işletmeleri etkin bir organizasyon yapısı altında düşük maliyetlerle mal tedarik edebilecekler ve ölçek ekonomilerinden yararlanarak daha rekabetçi fiyatlarla mal ve hizmet sunumu yapabilecek. ÜRETİCİ VE TEDARİKÇİLERİN PERAKENDE İŞLETMELERLE İLİŞKİLERİ DAHA TANIMLI HALE GELECEK Perakende işletmelerden talep edilen prim ve bedeller kurallara bağlanacak, üretici ve tedarikçilerden temin edilen malların ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNDE ESNAF VE SANATKÂR İŞLETMELER BELLİ ORANDA YER ALACAK Esnaf ve sanatkâr işletmelerinin alışveriş merkezlerinde faaliyet gösterebilmelerine imkân sağlanacak, ayrıca kaybolmaya yüz tutmuş mesleklerin yaşatılması için bu meslek erbabının alışveriş merkezlerinde faaliyet göstermeleri mümkün hale getirilecek. KAMPANYALI SATIŞLAR KURALA BAĞLANACAK İndirimli ve promosyonlu satış kampanyalarının özellikle süresine ilişkin esaslar belirlenerek, bunlar disiplin altına alınacak. Böylelikle, haksız ticari uygulamaların önüne geçilecek ve tüketicinin doğru bilgilendirilmesi sağlanacak. Tüketiciler, kampanyalı satışları PERBİS veya işletmelerin internet sayfası üzerinden güncel olarak takip edecek. EKONOMİK FORUM 25i

7 PERAKENDE KANUN TASLAĞI TOBB ETÜ DE MASAYA YATIRILDI Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı, TOBB ETÜ de düzenlenen çalıştayda ele alındı. Çalıştayın açılış konuşmasını yapan TOBB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Çetin Osman Budak, perakende sektörünün, Türkiye nin büyüme hikâyesinin lokomotifi olduğunu söyledi. P erakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi nde (ETÜ) düzenlenen çalıştayda ele alındı. Çalıştayda, taslak üzerine Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bürokratlarınca geniş bir sunum yapıldı. Taslakla pek çok yeni kavrama hukuki tanım kazandırıldığına dikkat çekilen sunumda, illerde stratejik ticari plan öngörüldüğü belirtildi. Çalıştayın açılış konuşmasını yapan TOBB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Çetin Osman Budak, sektörün Türkiye ekonomisi için önemini anlattı. Budak, 2001 den bu yana Türkiye ekonomisi %72 büyürken, perakende sektörü %86 büyüdü. 26 EKONOMİK FORUM Son 10 yıldaki büyümenin %15 i toptan ve perakende ticaretten geliyor diye konuştu. Perakende sektörünün kritik rol üstlendiği bir diğer alanın da istihdam olduğunu vurgulayan Budak, küresel kriz sonrasında istihdam konusunun daha da önem kazandığını anlattı. Son beş yılda küresel krizden dolayı 22 milyon kişinin işini kaybettiğini ve hâlâ iş bulamadığını belirten Budak, şunları söyledi: Türkiye bu açıdan çok sorun yaşamadı. Genç bir nüfusumuz var. Her yıl yaklaşık 800 bin ile 1 milyon kişiye iş bulmamız gerekiyor. İşte burada perakende sektörü bir istihdam deposu olarak çalışıyor. Son beş yılda sektörde kayıtlı istihdam, küresel krize rağmen 438 bin kişi arttı. Perakende sektörünün Türkiye nin geleceğinde oynadığı bir diğer önemli rol de kadın istihdamı. İlk 10, hatta ilk 20 ekonomiye baktığımızda bizim en geride kaldığımız konu kadınların iş gücüne katılımı. Rakiplerimizin %50-60 gibi iş gücüne katılım oranlarını yakaladığı bir dönemde Türkiye

8 %30 un altında. Yani, tek elle boks yapıyoruz. Kadınlarımızı iş hayatına kazandırmak için perakende çok önemli. PERAKENDE GELİŞTİYSE KADINLARIN İŞ GÜCÜNE KATILIMI YÜKSEKTİR Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı nın (TEPAV) geçtiğimiz aylarda yaptığı bir çalışmayı anımsatan TOBB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Budak, araştırmaya göre döneminde perakendenin fazla arttığı bölgelerin kadınların iş gücüne katılımının en yüksek olduğu bölgeler olduğunu söyledi. Budak şöyle konuştu: Yani, bir ilde perakende sektörü geliştiyse, kadınlar çalışıyor. Bu rakamlara da yansımış. Kayıtlı kadın istihdamı 186 bin kişi artmış, ama oransal artış çok önemli. Beş yılda artış %82. Kadınlarımızı iş hayatında görmek için perakende gibi öncü sektörlere çok ihtiyacımız var. Türkiye 2 trilyon dolarlık bir ekonomi olma yolunda ilerliyor. Düşük gelirli ülkeler grubundan, orta gelirli ülkeler arasına girdik. Bu dönemde perakende ticaret hacmi de 76 milyar dolardan 229 milyar dolara çıktı. 2 trilyon dolarlık ekonomi olma yolunda perakende ticaret hacmi 560 milyar dolara çıkacak. Perakende ticaret hacminde meydana gelecek bu değişim sektörü ve iş yapma biçimlerinizi tamamen değiştirecek. SEKTÖRÜN SORUNLARINA ÇÖZÜM ARAYIŞI Çalıştaya katılan Gümrük ve Ticaret Bakan Yardımcısı Fatih Metin, perakende ticarete ilişkin kanun hazırlığı yaparken sektörün bileşenleriyle istişareye çok önem verdiklerini anlattı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2002 yılında 58 milyar lira olan perakende sektörü yıllık cirosunun 2012 yılında 371 milyar liraya ulaştığını belirten Metin, Bu rakam, aynı yıl yaklaşık 1,4 milyar lira olarak gerçekleşen milli gelirin neredeyse üçte birine tekabül ediyor. Bu rakamlar, perakende ticaret sektörünün Türkiye ekonomisi açısından ne kadar önemli bir alan teşkil ettiğini ifade ediyor. Sektörün büyüklüğü, bu alanda faaliyet gösteren esnaf ve tacir sayılarında da kendini gösteriyor. Bu yönüyle, perakende sektörü ekonomimiz için ciddi bir istihdam alanı diye konuştu. Sektörde birtakım sorunlar yaşandığını dile getiren Metin, işletme açılışlarındaki bürokratik işlemlerin, ödeme sürelerine ilişkin yaşanan sıkıntıların, haksız rekabet ve pazar kaybının bu sorunların başında geldiğine dikkat çekerek şunları söyledi: m TOBB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Çetin Osman Budak, perakende sektörünün kritik rol üstlendiği bir diğer alanın da istihdam olduğunu belirtti. m SATSO Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Kösemusul, perakende ticarette sektör planlamasının katılımcı anlayışla gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi. Hem geleneksel hem de organize perakende unsurlarını ilgilendiren bu sorunların çözülmesi amacıyla, sadece alışveriş merkezlerini değil, esnaf ve sanatkârlarımızla, küçük ölçekli ticari işletmelerimizi de kapsayan bir düzenleme oluşturduk. Sektörde yaşanan bu sorunların giderilmesini ve perakende işletmelerin dengeli bir şekilde büyümesini ve gelişmesini sağlamak amacıyla hazırlanan taslak, sektöre ilişkin temel ilke ve kuralları belirliyor. Taslağın, Türkiye nin 2023 vizyonuna uygun olarak, ticaretin kolay ve güvenli bir şekilde yapılmasına ve gelişmesine katkı sağlamasını hedefliyoruz. ODA TEMSİLCİLERİ DAHA ÇOK YER ALMALI TOBB Ticaret ve Sanayi Odaları Konseyi Başkan Yardımcısı ve Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası (SATSO) Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Kösemusul, çalıştayda yaptığı konuşmada Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı yla ilgili görüşlerini dile getirdi. Kösemusul, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nın 640 sayılı Kanun Hükmünde Kararname nin verdiği görev ve yetki çerçevesinde hazırladığı taslak kapsamında, perakende sektörünün haritası niteliğini taşıyan iller bazındaki stratejik ticari planlar ile yapılacak ücretsiz fizibilite çalışmalarının memnuniyet verici olduğunu, sektör sorunlarının görüşülerek ivedilikle çözüme kavuşturulması gerektiğini söyledi. Perakende Bilgi Sistemi nin (PERBİS) çok önemli olduğunu ve olumlu özellikler taşıdığını belirten Kösemusul, Refe- rans araştırmasına büyük yardımı olacak PERBİS, esnafımıza da açık olmalı. Esnafımız şifreleriyle PER- BİS i kullanabilmelidir dedi. Sektör planlamasının katılımcı anlayışla gözden geçirilmesi ve iller bazında hazırlanacak stratejik plan çalışmalarında oda temsilcilerinin daha çok yer alması gerektiğini vurgulayan Kösemusul, Stratejik plan çalışmalarında her meslek grubu temsil edilmelidir ifadesini kullandı. Düzenlemede elektronik ticarete ilişkin yeterli düzenleme ve sınırlama getirilmesi gerektiğine dikkat çeken Kösemusul, Perakende sektörümüz nitelikli eleman konusunda da sıkıntı yaşıyor. Kanunda, nitelikli eleman yetiştirme konusunda ilgili kurum ve kuruluşlara görev/sorumluluk getirilmelidir dedi. EKONOMİK FORUM 27i